Ảnh hưởng của một số yếu tố sinh thái lên quá trình phát triển phôi và cá bột cá chẻm mõm nhọn

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM 150 AÛNH HÖÔÛNG CUÛA MOÄT SOÁ YEÁU TOÁ SINH THAÙI LEÂN QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN PHOÂI VAØ CAÙ BOÄT CAÙ CHEÕM MOÕM NHOÏN (Psammoperca waigiensis) ECOLOGICAL FACTORS EFFECTING ON EMBRYO AND LARVAL DEVELOPMENT OF SAND BASS (Psammoperca waigiensis) Phaïm Quoác Huøng (*), Vuõ Thò Thanh Nga (*), Nguyeãn Töôøng Anh (**), Nguyeãn Ñình Maõo (*) (*) Khoa Nuoâi Troàng Thuûy Saûn, Ñaïi hoïc Nha Trang (**) Ñaïi hoïc Khoa hoïc Töï nhieân, Ñaïi hoïc Quoác Gia TpHCM ABSTRACT The experiments were implemented during the spawning season from April to October 2007 in Nha Trang, Khanh Hoa under laboratory conditions. There were no significant differences of embryo development time when eggs were incubated at salinity of 20 ppt and 30 ppt. The salinity of 10 ppt was not suitable for embryo development. The surival rate of 3 - day larvae at 30 ppt group was higher than that of 20 ppt group. No significant differences of embryo development time, hatching rate and abnormal larvae rate were found when eggs were incubated at the density of 250, 500 and 1000 eggs/L. However, the length of larvae and yolk sac size were different among the treatments. The greatest length and yolk sac size of larvae were observed at the incubating density of 1000 eggs/L. On the other hand, the smallest length and yolk sac size of larvae were identified at the treatment of 500 eggs/L. The survial rate of 2-day larvae was not different among the three density treatments. Regarding to the exchange water treatments, no significant differences of embryo development time, hatching rate and abnormal larva rate were observed during the incubating period. There were, however, slightly differences of length and yolk sac size of larvae. The highest survival rate was found at the treatment of 50% water exchange daily. Under no aerator conditions, the duration of embryogenesis was 16h10, the hatching rate was 42% and the abnormal larva rate was 2.22%. However, the survial of larvae just lasted until day 2. MÔÛ ÑAÀU Quaù trình phaùt trieån phoâi ôû caù xöông ñöôïc xaùc ñònh töø khi tröùng thuï tinh ñeán khi nôû ra caù theå môùi (Löu Thò Dung vaø Phaïm Quoác Huøng, 2005). Ñaây laø thôøi kyø phaùt trieån phöùc taïp vaø traûi qua nhieàu giai ñoaïn bieät hoùa quan troïng, hình thaønh neân caùc cô quan vaø hoaøn thieän cô theå ôû ñoäng vaät treân cô sôû caùc laù phoâi. Thôøi kyø phoâi cuõng laø thôøi kyø raát nhaïy caûm vôùi caùc yeáu toá moâi tröôøng (Kj∅rsvik, 1990). Caù laø ñoäng vaät bieán nhieät, do ñoù caùc bieán ñoåi veà ñieàu kieän moâi tröôøng nöôùc ñeàu aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån phoâi nhö thôøi gian phaùt trieån, tyû leä nôû, tyû leä dò hình vaø thaäm chí coù theå aûnh höôûng ñeán chaát löôïng caù boät sau naøy. Nghieân cöùu cuûa Tridjoko (1999) treân caù Muù ñaõ cho thaáy tyû leä nôû caøng cao thì tyû leä soáng cuûa aáu truøng caøng cao. AÁu truøng töø nhöõng tröùng coù chaát löôïng toát seõ coù khaû naêng phaùt trieån toát hôn. Chính vì vaäy vieäc nghieân cöùu aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá sinh thaùi leân quaù trình phaùt trieån phoâi vaø chaát löôïng caù boät laø caàn thieát nhaèm tìm kieám caùc ñieàu kieän toái öu trong quaù trình aáp tröùng caù, goùp phaàn caûi tieán kyõ thuaät saûn xuaát gioáng nhaân taïo caù cheõm moõm nhoïn noùi rieâng vaø caù bieån noùi chung. Caù cheõm moõm nhoïn (Psammoperca waigiensis) laø loaøi caù bieån nhieät ñôùi coù giaù trò kinh teá cao. Hieän nay, treân theá giôùi vaø ôû nöôùc ta chöa coù nhieàu nghieân cöùu veà loaøi caù naøy. Naêm 2001, Nguyeãn Troïng Nho vaø Luïc Minh Dieäp ñaõ tieán haønh nghieân cöùu ñaëc ñieåm sinh hoïc sinh saûn vaø thöû nghieäm saûn xuaát gioáng nhaân taïo loaøi caù naøy, nhöng soá löôïng caù gioáng ñöôïc saûn xuaát vaãn coøn haïn cheá. Ñeå coù theå tieán haønh saûn xuaát gioáng ñaïi traø caù cheõm moõm nhoïn, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu nuoâi thöông phaåm, vieäc tieáp tuïc nghieân cöùu sinh saûn nhaân taïo vaø öông nuoâi loaøi caù naøy laø caàn thieát. Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän nhaèm phaân tích aûnh höôûng cuûa ñoä maën, maät ñoä aáp tröùng vaø tyû leä thay nöôùc khaùc nhau leân quaù trình phaùt trieån phoâi vaø chaát löôïng caù boät. Keát quaû nghieân cöùu hy voïng giuùp cho caùc traïi saûn xuaát gioáng xaùc ñònh ñöôïc caùc ñieàu kieän sinh thaùi thích hôïp cho quaù trình aáp nôû tröùng caù cheõm moõm nhoïn, naâng cao tyû leä nôû cuõng nhö chaát löôïng caù boät, goùp phaàn vaøo vieäc caûi tieán quy trình saûn xuaát gioáng nhaân taïo. VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP Ñaøn caù boá meï thí nghieäm Ñaøn caù boá meï 3+ tuoåi ñöôïc nuoâi giöõ trong beå xi maêng vôùi maät ñoä 50 - 55 con/beå 4 m3. Caù boá meï ñöôïc cho aên caù taïp 3 - 5% troïng löôïng thaân haøng ngaøy. Thöùc aên chuû yeáu laø caù nuïc, caù côm vaø möïc töôi. Caùc yeáu toá moâi tröôøng trong beå nuoâi ñöôïc duy trì trong khoaûng thích hôïp cho söï phaùt trieån cuûa caù. Nhieät ñoä nöôùc trong beå trung bình dao ñoäng töø NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 151 28 - 32oC, pH: 7,8 - 8,6, DO: 3,5 - 4,6 mg/l. Tyû leä ñöïc caùi laø 1:1. Tuyø thuoäc chaát löôïng nöôùc trong beå nuoâi caù boá meï maø ñònh kì 3 - 4 ngaøy tieán haønh thay nöôùc vaø veä sinh beå nuoâi (thay 100%). Ñoàng thôøi taém caù baèng nöôùc ngoït töø 5 - 10 phuùt nhaèm phoøng tröø caùc beänh do kí sinh truøng. Kích thích sinh saûn vaø thu tröùng thuï tinh Caù boá meï ñöôïc kích thích baèng caùch thay ñoåi ñoä maën (taém nöôùc ngoït) hay taïo doøng chaûy trong beå ñeû. Sau khi caù ñeû 30 phuùt, vôùt tröùng trong beå ñeû baèng vôït chuyeân duïng, cho vaøo xoâ loïc tröùng coù noàng ñoä muoái theo noàng ñoä ôû beå ñeû. Taét suïc khí vaø ñeå yeân 60 phuùt, tröùng coù hieän töôïng phaân taàng. Tröùng noåi laø tröùng ñöôïc thuï tinh, tröùng chìm laø tröùng hoûng. Vôùt tröùng thuï tinh, ñònh löôïng vaø cho vaøo duïng cuï aáp. Sau khi caù nôû, tieán haønh ñònh löôïng caù boät nôû ra vaø xaùc ñinh tyû leä nôû, tyû leä soáng cuûa caù boät qua 1, 2, 3 ngaøy tuoåi ñoàng thôøi ño chieàu daøi; khoái noaõn hoaøng cuûa caù boät 1, 2, 3 ngaøy tuoåi. Boá trí thí nghieäm Thí nghieäm 1: AÛnh höôûng cuûa ñoä maën leân quaù trình phaùt trieån phoâi vaø caù boät. Thí nghieäm ñöôïc boá trí trong caùc loï nhöïa 3,3 L (chöùa 2 L nöôùc), suïc khí nheï ñeå ñaûm baûo cho phoâi phaùt trieån. Maät ñoä aáp 500 tröùng/ L vaø moãi nghieäm thöùc laëp laïi 3 laàn. Caù boá meï ñöôïc nuoâi ôû ñoä maën 10‰, 20‰, 30‰ tieán haønh cho ñeû töï nhieân. Sau khi caù ñeû, thu tröùng thuï tinh vaø ñöa vaøo aáp. Sau khi aáp tieán haønh theo doõi caùc giai ñoaïn phaùt trieån phoâi, xaùc ñònh thôøi gian chuyeån giai ñoaïn, thôøi gian nôû. Thí nghieäm goàm 3 nghieäm thöùc vôùi caùc thang ñoä maën 10‰, 20‰, 30‰. Taát caû caùc yeáu toá phi thí nghieäm khaùc nhö nhieät ñoä, aùnh saùng, suïc khí ñöôïc boá trí hoaøn toaøn gioáng nhau. Thí nghieäm 2: AÛnh höôûng cuûa maät ñoä leân quaù trình phaùt trieån phoâi vaø caù boät. Thí nghieäm ñöôïc boá trí trong caùc loï nhöïa trong 3.3 L (chöùa 2 L nöôùc), suïc khí nheï ñeå ñaûm baûo cho phoâi phaùt trieån. Caù boá meï ñöôïc nuoâi ôû ñoä maën 30‰ tieán haønh cho ñeû thuï tinh töï nhieân. Sau khi caù ñeû, thu tröùng thuï tinh vaø ñöa vaøo aáp. Sau khi aáp tieán haønh theo doõi caùc giai ñoaïn phaùt trieån phoâi, xaùc ñònh thôøi gian chuyeån giai ñoaïn, thôøi gian nôû. Thí nghieäm goàm 3 nghieäm thöùc vôùi 3 thang maät ñoä laø: 250 tröùng/ L; 500 tröùng/L vaø1000 tröùng/L vaø moãi nghieäm thöùc laäp laïi 3 laàn. Sau khi caù nôû tieán haønh ñònh löôïng caù boät nôû ra vaø xaùc ñinh tyû leä nôû; tyû leä soáng cuûa caù boät qua 1, 2, 3 ngaøy tuoåi ñoàng thôøi ño chieàu daøi vaø khoái noaõn hoaøng cuûa caù boät 1, 2, 3 ngaøy tuoåi. Thí nghieäm 3: Tyû leä thay nöôùc aûnh höôûng quaù trình phaùt trieån phoâi vaø caù boät Thí nghieäm ñöôïc boá trí trong caùc loï nhöïa trong 3.3 L (chöùa 2 L nöôùc), suïc khí nheï ñeå ñaûm baûo cho phoâi phaùt trieån. Caù boá meï ñöôïc nuoâi ôû ñoä maën 30‰ tieán haønh cho ñeû thuï tinh töï nhieân. Sau khi caù ñeû, thu tröùng thuï tinh vaø ñöa vaøo aáp. Maät ñoä aáp tröùng laø 500 tröùng/L. Thí nghieäm goàm 4 nghieäm thöùc vôùi 4 tyû leä thay nöôùc khaùc nhau: khoâng thay nöôùc (ñoái chöùng), thay 50%; 100%; 200% löôïng nöôùc coù trong bình aáp. Nöôùc duøng ñeå thay trong quaù trình aáp coù tính chaát vaät lyù, hoaù hoïc nhö trong bình aáp. Moãi nghieäm thöùc laëp laïi 3 laàn. Sau khi caù nôû tieán haønh ñònh löôïng caù boät nôû ra vaø xaùc ñinh tyû leä nôû; tyû leä soáng cuûa caù boät qua 1, 2, 3 ngaøy tuoåi ñoàng thôøi ño chieàu daøi; khoái noaõn hoaøng cuûa caù boät 1, 2, 3 ngaøy tuoåi. Xöû lyù soá lieäu Caùc soá lieäu ñöôïc xöû lyù baèng phaàn meàm thoáng keâ MS Excel 2003. Phaân tích phöông sai moät yeáu toá (One - way ANOVA). Caùc soá lieäu ñöôøng kính tröùng, ñöôøng kính gioït daàu, chieàu daøi caù boät vaø ñöôøng kính noaõn hoaøng, tyû leä soáng qua 1, 2, 3 ngaøy tuoåi ñöôïc so saùnh ôû möùc yù nghóa α = 0.05. Caùc soá lieäu ñöôïc trình baøy giaù trò trung bình ± ñoä leäch chuaån. Thôøi gian phaùt trieån phoâi laø thôøi gian maø coù 50% soá phoâi cuøng ñaït ñeán 1 giai ñoaïn (ña baøo, phoâi daâu; phoâi vò; boïc maét, maàm ñuoâi vaø nôû). Sau khi caù nôû 2 giôø tieán haønh huùt heát tröùng khoâng nôû vaø ñeám, ñoàng thôøi ñònh löôïng soá caù nôû ra baèng phöông phaùp theå tích. Xaùc ñònh soá caù dò hình, cuøng vôùi ñeám soá caù nôû ra, laáy 30 caù boät quan saùt treân kính hieån vi BX 21 Olympus. KEÁT QUAÛ AÛnh höôûng cuûa ñoä maën leân quaù trình phaùt trieån phoâi vaø caù boät (Baûng 1, 2). AÛnh höôûng cuûa maät ñoä aáp tröùng leân quaù trình phaùt trieån phoâi vaø caù boät (Baûng 3, 4, Ñoà thò 1). AÛnh höôûng cuûa tyû leä thay nöôùc leân quaù trình phaùt trieån phoâi (Baûng 5, 6). Thaûo luaän Ñoä maën aûnh höôûng ñeán quaù trình phaùt trieån phoâi Ñöôøng kính tröùng thuï tinh coù söï khaùc nhau giöõa 3 thang ñoä maën. ÔÛ ñoä maën 30‰ tröùng coù kích thöôùc nhoû hôn tröùng ôû ñoä maën 10‰ vaø 20‰. Ñöôøng kính tröùng thuï tinh giöõa 2 thang ñoä maën 10‰ vaø 20‰ khoâng coù söï khaùc nhau veà maët thoáng keâ do tröùng thuï tinh khoâng coù cuøng nguoàn goác, caù NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM 152 boá meï ñöôïc nuoâi voã, thaønh thuïc vaø cho ñeû ôû 3 thang ñoä maën töông öùng. Khi tröùng ñöôïc ñeû ra vaø rôi vaøo moâi tröôøng nöôùc, quaù trình hoaït hoùa baét ñaàu, ñoù laø söï hình thaønh maøng thuï tinh baèng caùch laøm daøy maøng noaõn hoaøng ngoaøi cuøng bôûi chaát töø nang voû. ÔÛ ñoä maën 10‰ theå phoâi chæ phaùt trieån ñeán giai ñoaïn phoâi nang, phoâi cheát do khoâng duy trì aùp suaát thaåm thaáu bình thöôøng giöõa moâi tröôøng beân ngoaøi vôùi moâi tröôøng beân trong. Tröùng caù bieån coù khaû naêng ñieàu hoaø aùp suaát thaåm thaáu ñeå choáng laïi söï cheânh leäch noàng ñoä muoái giöõa moâi tröôøng beân ngoaøi vaø beân trong tröùng caù bieån. Neáu söï cheânh leäch naøy lôùn quaù khaû naêng ñieàu hoaø cuûa phoâi, phoâi seõ khoâng ñieàu hoaø ñöôïc aùp suaát thaåm thaáu vaø daãn ñeán cheát (Bunn, Fox vaø Webb, 2000). Nghieân cöùu treân caù Bôn cuûa Gerd Wengner (2002) cho thaáy trong nhöõng giôø ñaàu tieân sau khi thuï tinh, caáu taïo cuûa tröùng coù khaû naêng chòu ñöïng raát keùm vôùi moâi tröôøng, ñaëc bieät laø caùc nhaân toá vaät lí nhö noàng ñoä muoái. Khi tröùng phaùt trieån lôùn hôn, khaû naêng chòu ñöïng cuûa tröùng taêng leân vaø laøm cho tæ leä cheát giaûm bôùt. Khi cho caù cheõm moõm nhoïn boá meï nuoâi voã vaø thaønh thuïc ôû ñoä maën 10‰ vaøo cho ñeû ôû ñoä maën 30‰ thì phoâi phaùt trieån bình thöôøng. Nhö vaäy ñoä maën 10‰ khoâng phuø hôïp cho quaù trình phaùt trieån cuûa phoâi caù cheõm moõm nhoïn, ôû ñoä maën naøy phoâi seõ cheát tröôùc giai ñoaïn phoâi vò. Baûng 1. AÛnh höôûng cuûa ñoä maën leân quaù trình phaùt trieån phoâi Ñoä maën Thoâng soá phaùt trieån phoâi 10‰ 20‰ 30‰ Ñöôøng kính tröùng thuï tinh (mm) 0,78 ± 0,02 0,78 ± 0,02 0,75± 0,02 Ñöôøng kính gioït daàu (mm) 0,20 ± 0,02 0,20 ± 0,01 0,20 ± 0,01 Giai ñoaïn phoâi nang 2h42 ± 3’ 3h12± 3’ 3h40 ± 13’ Giai ñoaïn phoâi vò Phoâi cheát 4h43 ± 13’ 5h ± 26’ Phoâi thaàn kinh 6h23 ± 13’ 6h15 ± 26’ Giai ñoaïn hình thaønh boïc maét vaø maàm ñuoâi 11h23 ± 23’ 11h17 ± 49’ Caù nôû 15h37 ± 25’ 16h18 ± 44’ Baûng 2. AÛnh höôûng cuûa ñoä maën leân chaát löôïng caù boät Ñoä maën Thoâng soá caù boät 20‰ 30‰ Tæ leä nôû (%) 15,73 ± 2,65a 61,37 ± 27,60b Tæ leä dò hình (%) 45 ± 7,07b 12,2 ± 8,39a Kích thöôùc caù boät 1 ngaøy tuoåi (mm) 1,96 ± 0,13 1,93 ± 0,24 Kích thöôùc caù boät 2 ngaøy tuoåi (mm) 2,47 ± 0,35 2,48 ± 0,37 Kích thöôùc caù boät 3 ngaøy tuoåi (mm) 2,62 ± 0,16 2,59 ± 0,14 Kích thöôùc noaõn hoaøng caù boät 1 ngaøy tuoåi (mm) 0,56 ± 0,09b 0,46 ± 0,07a Kích thöôùc noaõn hoaøng caù boät 2 ngaøy tuoåi (mm) 0,21 ± 0,06a 0,16 ± 0,0b Kích thöôùc noaõn hoaøng caù boät 3 ngaøy tuoåi (mm) 0,13 ± 0,06b 0,10 ± 0,03a Tæ leä soáng sau 3 ngaøy (%) 10,69 ± 6,98a 18,37 ± 20,42b Baûng 3. AÛnh höôûng cuûa maät ñoä tröùng leân quaù trình phaùt trieån phoâi Maät ñoä aáp (tröùng/L) Thoâng soá phaùt trieån phoâi 250 500 1000 Ñöôøng kính tröùng thuï tinh (mm) 0,76 ± 0,02 0,76 ± 0,02 0,76 ± 0,02 Ñöôøng kính gioït daàu (mm) 0,20 ± 0,01 0,20 ± 0,01 0,20 ± 0,01 Giai ñoaïn phoâi nang (h) 3h40 ± 22’ 3h35 ± 17’ 3h43 ± 16’ Giai ñoaïn phoâi vò (h) 4h58 ± 29’ 4h47 ± 29’ 5h08 ± 29’ Giai ñoaïn hình thaønh boïc maét vaø maàm ñuoâi (h) 11h16 ± 48’ 10h52 ± 55’ 11h22 ± 50’ Caù nôû (h) 16h13 ± 45’ 16h20 ± 46’ 16h30 ± 5’ NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 153 Thôøi gian phaùt trieån phoâi cuûa tröùng ôû 2 thang ñoä maën 20‰ vaø 30‰ khoâng coù söï khaùc nhau veà maët thoáng keâ hay ñoä maën khoâng aûnh höôûng ñeán thôøi gian phaùt trieån phoâi cuûa tröùng caù cheõm moõm nhoïn. Thaân Troïng Ngoïc Lan (2005) cho raèng thôøi gian tröùng nôû nhanh nhaát ôû ñoä maën 30‰, caùc möùc noàng ñoä muoái cao hôn hay thaáp hôn ñeàu cho thôøi gian nôû chaäm hôn. Coù söï khaùc nhau laø do trong thí nghieäm naøy tröùng thuï tinh ñöôïc laáy töø caù boá meï nuoâi ôû caùc noàng ñoä töông öùng vôùi caùc ñoä maën thí nghieäm do ñoù khoâng coù söï thay ñoåi veà ñoä maën trong suoát quaù trình aáp. ÔÛ 2 thí nghieäm treân caùc taùc giaû ñeàu laáy tröùng töø cuøng moät nguoàn goác vaø ñöa vaøo aáp ôû caùc thang ñoä maën khaùc nhau daãn ñeán söï thay ñoåi veà ñoä maën ñoät ngoät trong quaù trình aáp tröùng. Ñieàu naøy ít nhieàu laøm thay ñoåi aùp suaát thaåm thaáu beân trong theå phoâi vaø coù theå aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån, tyû leä dò hình cuõng nhö tyû leä nôû sau naøy. Baûng 5. AÛnh höôûng cuûa tyû leä thay nöôùc leân quaù trình phaùt trieån phoâi Tyû leä thay nöôùc (%) Thoâng soá 0 (Ñoái chöùng) 50 100 200 Ñöôøng kính tröùng (mm) 0,75 ± 0,02 0,75 ± 0,02 0,75 ± 0,02 0,75 ± 0,02 Ñöôøng kính gioït daàu (mm) 0,20 ± 0,01 0,20 ±0,01 0,20 ±0,01 0,20 ±0,01 Thôøi gian phaùt trieån phoâi 16h10 ± 36’ 15h40 ±30’ 15h48 ±30’ 15h54 ±30’ Baûng 6. AÛnh höôûng cuûa tyû leä thay nöôùc leân phaùt trieån caù boät Tyû leä thay nöôùc (%) Thoâng soá (%) Ñoái chöùng 50 100 200 Tæ leä nôû 52,72 ± 26,92 57,54 ± 28,29 51,57 ± 25,85 60,21± 27,28 Tæ leä dò hình 14,44 ± 6,94 18,89 ± 5,09 10 ± 6,67 16,67 ± 8,82 Tæ leä soáng sau 3 ngaøy 8,51 ± 10,73a 38,74 ± 18,74b 15,15 ± 17,4a 6,97 ± 5,61a Baûng 4. AÛnh höôûng cuûa maät ñoä leân chaát löôïng caù boät Maät ñoä aáp (tröùng/L) Caù boät 250 500 1000 Tæ leä nôû (%) 56,02 ± 24,33 44,31 ± 26,92 33,56± 15,3 Tæ leä dò hình (%) 11,11 ± 5,09 11,11 ± 6,944 20 ± 11,55 Tæ leä soáng sau 3 ngaøy (%) 10,28 ± 6,13 17,18 ± 19,30 10,95 ± 5,06 0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50 250 Trứng/ L 500 Trứng/ L 1000 Trứng/ L (Mật độ) (m m ) Cá bột 1 ngày tuổi Noãn hoàng 1 ngày tuổi Cá bột 2 ngày tuổi Noãn hoàng 2 ngày tuổi Cá bột 3 ngày tuổi Noãn hoàng 3 ngày tuổi a b b a b b ab a b aa b ab a ba b c Ñoà thò 1. AÛnh höôûng cuûa maät ñoä leân chieàu daøi caù boät vaø kích thöôùc noaõn hoaøng NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM 154 Noàng ñoä muoái laø moät trong nhöõng nhaân toá quan troïng quyeát ñònh tyû leä nôû cuûa tröùng caù cheõm moõm nhoïn. ÔÛ thang ñoä maën 20‰ tyû leä nôû raát thaáp, chæ ñaït 15,73% trong khi ñoù ôû ñoä maën 30‰ tyû leä nôû laø 61,37%. Tyû leä nôû ôû caùc noàng ñoä muoái khaùc nhau thì khaùc nhau, noàng ñoä muoái caøng cao tæ leä nôû caøng taêng. Quaù trình tröùng caù nôû yeâu caàu söï hieän dieän cuûa enzyme nôû Chorionase, enzyme naøy seõ thuyû phaân lôùp beân trong cuûa tröùng, boä phaän chòu traùch nhieäm phaùt trieån thaønh heä thoáng cô cuûa cuoáng ñuoâi giuùp cho vieäc phaù vôõ maøng ñeäm cuûa tröùng. Ñieàu naøy giaûi thích taïi sao noàng ñoä muoái thaáp khoâng thích hôïp cho vieäc nôû cuûa tröùng caù bieån. Maät ñoä aáp tröùng Keát quaû nghieân cöùu cuûa chuùng toâi cho thaáy khoâng coù söï aûnh höôûng cuûa maät ñoä leân thôøi gian phaùt trieån phoâi cuûa caù cheõm moõm nhoïn. Keát quaû naøy ít nhieàu coù khaùc vôùi keát quaû nghieân cöùu cuûa Sugama vaø ctv (2004) treân caù Muù Cromileptes altivelis ôû caùc maät ñoä 500, 1000, 1500, 2000, 2500 vaø 3000 tröùng/L. Thôøi gian phaùt trieån phoâi cuûa caù Muù taêng khi maät ñoä tröùng aáp taêng. ÔÛ maät ñoä 500 vaø 1000 tröùng/L cho thaáy khoâng coù söï khaùc nhau veà thôøi gian phaùt trieån phoâi. Nhö vaäy ôû caùc thang maät ñoä thaáp thì khoâng coù söï khaùc nhau veà thôøi gian phaùt trieån phoâi. Tyû leä dò hình cao nhaát ôû nghieäm thöùc 1000 tröùng/ L (20%). Ngöôïc laïi vôùi tyû leä dò hình, tyû leä nôû cao nhaát ôû nghieäm thöùc 250 tröùng/L (56,02%) vaø thaáp nhaát ôû nghieäm thöùc 1000 tröùng/L (33,56%) nhöng söï sai khaùc naøy khoâng coù yù nghóa thoáng keâ (p>0,05). Keát quaû naøy töông töï vôùi keát quaû cuûa Toledo vaø ctv. (2002) trong thí nghieäm treân caù Muù Epinephelus coioides ôû caùc thang maät ñoä 200, 400, 800, 1600 tröùng/L. Maät ñoä tröùng aáp cho tyû leä dò hình thaáp vaø tyû leä nôû cao. Trong thí nghieäm veà aûnh höôûng cuûa maät ñoä 500, 1000, 1500, 2000, 2500 vaø 3000 tröùng/L leân thôøi gian nôû cuûa caù Muù C. altivelis, Sugama vaø ctv (2004) cuõng cho keát quaû töông töï ñoù laø maät ñoä tröùng aáp thaáp seõ cho tyû leä nôû cao. Tyû leä nôû cao nhaát ôû nghieäm thöùc 500 tröùng/L vaø thaáp nhaát ôû nghieäm thöùc 2500 tröùng/L. Khoâng coù söï sai khaùc giöõa tyû leä nôû ôû caùc nghieäm thöùc 2000, 2500 vaø 3000 tröùng/L. Maät ñoä tröùng aáp thaáp seõ laøm cho tröùng ñöôïc phaân boá ñoàng ñeàu vaø xaùo troän ñeàu ôû duïng cuï aáp, tröùng ít bò laéng ñaùy. Ñieàu naøy khaéc phuïc ñöôïc tình traïng thieáu oâxy cung caáp cho tröùng vaø tyû leä soáng cuûa phoâi ôû caùc giai ñoaïn cao daãn ñeán tyû leä nôû cao. Maät ñoä tröùng aáp cao, tyû leä tröùng laéng ñaùy cao hôn nhö vaäy nhöõng tröùng ôû ñaùy duïng cuï aáp seõ khoâng ñöôïc cung caáp ñuû oâxy, ngay caû nhöõng tröùng khoâng bò laéng ñaùy thì haøm löôïng oâxy hoaø tan cung caáp cho chuùng ít nhieàu cuõng bò haïn cheá do ñoù tyû leä nôû cuûa chuùng khoâng cao. Caù boät 2 ngaøy tuoåi ôû nghieäm thöùc 250 tröùng/L coù tyû leä soáng cao nhaát (49,07%) nhöng sang ngaøy thöù ba thì tyû leä naøy laø thaáp nhaát (10,28%). Nghieäm thöùc 1000 tröùng/L, caù boät 2 ngaøy tuoåi coù tyû leä soáng thaáp nhaát nhöng sang ngaøy thöù 3 thì tyû leä naøy ñaõ thay ñoåi. Qua keát quaû treân ta thaáy maät ñoä khoâng aûnh höôûng leân thôøi gian phaùt trieån phoâi, tyû leä nôû, tyû leä dò hình, tyû leä soáng cuûa caù boät sau 1, 2, 3 ngaøy tuoåi nhöng noù laïi aûnh höôûng tôùi chieàu daøi caù boät cuõng nhö kích thöôùc cuûa noaõn hoaøng. Nghieäm thöùc 250 tröùng/L coù chieàu daøi caù boät moät ngaøy tuoåi lôùn nhaát nhöng sang ngaøy thö hai thì chieàu daøi naøy laïi nhoû nhaát. Caù boät moät ngaøy tuoåi ôû nghieäm thöùc 1000 tröùng/L ngaén nhaát nhöng kích thöôùc noaõn hoaøng cuûa chuùng laïi lôùn nhaát do ñoù sang ngaøy thöù hai vaø thöù ba chieàu daøi caù boät laïi lôùn nhaát. Nghieäm thöùc 500 tröùng/L coù chieàu daøi caù boät moät ngaøy tuoåi vaø kích thöôùc noaõn hoaøng nhoû nhaát neân sang ngaøy thöù ba thì chieàu daøi caù boät vaø kích thöôùc noaõn hoaøng cuûa chuùng ñeàu nhoû nhaát. Maët duø keát quaû cho thaáy coù söï sai khaùc veà chieàu daøi caù boät vaø noaõn hoaøng ôû caùc nghieäm thöùc, nhöng chöa theå keát luaän ñöôïc ôû maät ñoä aáp naøo laø thích hôïp nhaát ñeå cho tyû leä nôû cao nhaát vaø tyû leä dò dình thaáp nhaát. Ngoaøi ra, ta cuõng chöa theå khaúng ñònh ñöôïc ôû maät ñoä naøo cho keát quaû toát nhaát veà chaát löôïng caù boät vì caù boät ba ngaøy tuoåi chöa hình thaønh ñaày ñuû caùc cô quan. Söï taêng tröôûng veà kích thöôùc cuõng nhö tyû leä soáng cuûa chuùng coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc. Tuy nhieân qua keát quaû thí nghieäm ta coù theå khuyeán caùo ngöôøi saûn xuaát raèng tröùng caù cheõm moõm nhoïn aáp ôû maät ñoä 1000 tröùng/L vaãn cho tyû leä nôû vaø caù boät coù chaát löôïng toát, thöû nghieäm aáp tröùng caù cheõm moõm nhoïn vôùi maät ñoä cao hôn ñeå haïn cheá chi phí saûn xuaát. Tyû leä thay nöôùc Thôøi gian nôû cuûa tröùng khoâng coù söï khaùc nhau giöõa caùc nghieäm thöùc. Nghieân cöùu treân caù Muù C. altivelis cho thaáy thay 200% cho tyû leä nôû cao nhaát (71,6%) vaø thôøi gian nôû ngaén nhaát (17h), nghieäm thöùc khoâng thay nöôùc (ñoái chöùng) cho thôøi gian nôû laâu nhaát (18h) vaø tyû leä nôû cuõng thaáp nhaát (48,3%) (Sugama, 2004). Töông töï nhö theá trong thí nghieäm naøy tyû leä nôû cuûa tröùng vaø tyû leä dò hình cuûa caù boät cuõng khoâng coù söï khaùc nhau veà maët thoáng keâ. Tyû leä soáng cuûa caù boät trong hai ngaøy ñaàu khoâng coù söï khaùc nhau, caù boät ba ngaøy tuoåi ôû nghieäm thöùc thay nöôùc 50% coù tyû leä soáng cao nhaát (38,74%), caù boät ôû ba nghieäm thöùc coøn laïi khoâng coù söï khaùc nhau. Caù boät moät ngaøy tuoåi ôû nghieäm thöùc thay nöôùc 200% coù chieàu daøi lôùn nhaát nhöng sang ngaøy thöù ba thì noù laïi nhoû nhaát. Nghieäm thöùc ñoái chöùng coù chieàu daøi caù boät 1 ngaøy tuoåi nhoû nhaát nhöng sang ngaøy thöù ba thì chieàu daøi naøy lôùn hôn nghieäm thöùc thay nöôùc 100% vaø 200%. Kích thöôùc noaõn hoaøng cuûa caù moät ngaøy tuoåi khoâng coù söï khaùc nhau, nhöng coù söï NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 155 khaùc nhau khi caù chuyeån sang ñeán ngaøy thöù ba. Töø keát quaû thí nghieäm ta coù theå keát luaän raèng trong quaù trình aáp tröùng caù cheõm moõm nhoïn khoâng caàn phaûi thay nöôùc nhieàu ñeå haïn cheá chi phí saûn xuaát vì khoâng coù söï khaùc nhau veà thôøi gian nôû, tyû leä nôû, tyû leä dò hình. Do thí nghieäm chæ tieán haønh ôû giai ñoaïn caù boät ba ngaøy tuoåi, neân nhöõng sai khaùc veà tyû leä soáng, chieàu daøi caù boät, kích thöôùc noaõn hoaøng chöa theå cho ta keát luaän ñöôïc nghieäm thöùc naøo coù tyû leä soáng cao nhaát, chieàu daøi caù boät vaø kích thöôùc noaõn hoaøng lôùn nhaát. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Löu Thò Dung vaø Phaïm Quoác Huøng, 2005. Moâ phoâi hoïc thuyû saûn. NXB Noâng nghieäp Tp HCM. Nguyeãn Troïng Nho, Luïc Minh Dieäp vaø CTV, 2001. Nghieân cöùu saûn xuaát gioáng nhaân taïo caù Cheõm Moõm Nhoïn Psammoperca waigiensis (Cuvier & Valenciennes, 1828), 2003. Hôïp ñoàng nghieân cöùu khoa hoïc vaø phaùt trieån coâng ngheä giöõa tröôøng Ñaïi hoïc Thuûy Saûn vaø Ban Quaûn Lyù Hôïp Phaàn SUMA, Boä Thuûy Saûn. Thaân Troïng Ngoïc Lan, 2005. AÛnh höôûng cuûa nhieät ñoä vaø noàng ñoä muoái ñeán quaù trình phaùt trieån phoâi caù Gio ø Rachycentron canadum. Luaän aùn thaïc só, Ñaïi hoïc Noâng nghieäp 1 Haø Noäi. Bunn N.A., Fox C.J. and Webb T., 2000. A literature review of studies on fish egg mortality: implications for the estimation of spawning stock biomas by annual egg production method. Science Series Technical report, No. 111, pp. 35 – 142. Wengnr G., Damm U. and Purps M., 2002. Physical enfluences on the stock dynamics of plaice and sole in North Sea. Science MAR 67, pp. 219 – 234. Kj∅rsvik E., Magnor-Jensen A. and Holmefjord I., 1990. Egg quality in fishes. Advances in Marine Biology 26, 71–113. Sugama K., Trijoko S., Ismi K. and Setiawati M., 2004. Environmental factors affecting embryonic development and hatching of humpback grouper (Cromileptes aitivelis) larvae. Advances in grouper aquaculture, 2004. Toledo J.D., vaø CTV, 2002. Effects of salinity, aeration and light intensity on oil globule absorption, feeding incidence, growth and survival of early-stage grouper Epinephelus coioides larvae. Fisheries Science 68 (3), 478–483. Tridjoko B.S., vaø CTV, 1999. The seed production techinique of humpback grouper, Cromileptes altivelis. Japan Internation Cooperation Agency (JICA).