Bài giảng môn Thương mại điện tử - Bài 6: Các mô hình kinh doanh thương mại điện tử - Huỳnh Hạnh Phúc

2/25/2018 1 Ths. Huỳnh Hạnh Phúc Email: hanhphuc25@gmail.com Web: thayphuchuynh.wordpress.com 2/25/2018 2 2/25/2018 3 Mô hình kinh doanh là gì? •Một tập hợp các hoạt động dự kiến được thiết kế để đem đến lợi nhuận trong một thị trường nhất định(E-commerce 2013) •Một mô hình kinh doanh mô tả tại sao một tổ chức được tạo ra, truyền tải và định vị giá trị trong một bối cảnh kinh tế, xã hội, văn hoá... (Wikipedia) 8 nhân tố chính của một mô hình kinh doanh thành công Mô hình kinh doanh Mục tiêu giá trị Nguồn thu Cơ hội thị trường Môi trường cạnh tranhLợi thế cạnh tranh Chiến lược marketi ng Cấu trúc tổ chức Đội ngũ quản lý Mục tiêu giá trị • Là cách mà sản phẩm hay dịch vụ của doanh nghiệp đáp ứng được nhu cầu khách hàng. • Mục tiêu giá trị thương mại điện tử bao gồm: • Sự cá nhân hoá, cá biệt hoá của các sản phẩm • Giảm bớt chi phí tìm kiếm sản phẩm, so sánh giá cả • Sự thuận tiện trong giao dịch thông qua quá trình quản lý phân phối sản phẩm. Nguồn thu •Là cách thức để doanh nghiệp có doanh thu, tạo ra lợi nhuận và có mức lợi nhuận trên vốn đầu tư lớn hơn các hình thức đầu tư khác. 2/25/2018 4 Cơ hội thị trường • Nhằm để chỉ tiềm năng thị trường của một doanh nghiệp và toàn bộ cơ hội tài chính tiềm năng mà doanh nghiệp có khả năng thu được từ thị trường đó. • Cơ hội thị trường thực tế được hiểu là khoản doanh thu doanh nghiệp có khả năng thu được ở mỗi vị trí thị trường mà doanh nghiệp có thể giành được. Môi trường cạnh tranh •Nhằm nói đến phạm vi hoạt động của các doanh nghiệp khác kinh doanh sản phẩm cùng loại trên cùng thị trường. Phân tích yếu tố này giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định đầu tư •Môi trường cạnh tranh bao gồm các nhân tố như: • Có bao nhiêu đối thủ cạnh tranh đang hoạt động, • Phạm vi hoạt động của các đối thủ, • Thị phần của mỗi đối thủ, • Lợi nhuận của các đối thủ, • Mức giá của các đối thủ Lợi thế cạnh tranh • Là khả năng sản xuất một loại sản phẩm có chất lượng cao hơn và/hoặc tung ra thị trường một sản phẩm có mức giá thấp hơn các đối thủ cạnh tranh • Lợi thế cạnh tranh có thể là những điều kiện thuận lợi liên quan đến nhà cung ứng, người vận chuyển, nguồn lao động hoặc sự vượt trội về kinh nghiệm, tri thức hay sự trung thành của người lao động Chiến lược marketing •Nghiên cứu các sản phẩm, dịch vụ đáp ứng nhu cầu khách hàng. Lập kế hoạch thực hiện các hoạt động xúc tiến sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng 2/25/2018 5 Cấu trúc tổ chức • Các doanh nghiệp muốn phát triển bền vững cần có một hệ thống tổ chức tốt đảm bảo thực thi có hiệu quả các kế hoạch và chiến lược kinh doanh. Một kế hoạch phát triển tổ chức được hiểu là cách thức bố trí, sắp xếp và thực thi các công việc kinh doanh nhằm đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp Đội ngũ quản lý •Đội ngũ quản trị có tầm ảnh hưởng rất lớn đến doanh nghiệp, góp phần quyết định thành bại của doanh nghiệp thông qua: • Chịu trách nhiệm xây dựng các mẫu công việc trong doanh nghiệp • Có thể đưa ra các quyết định thay đổi hoặc tái cấu trúc mô hình kinh doanh khi cần thiết • Góp phần tạo sự tin tưởng chắc chắn đối với các nhà đầu tư bên ngoài và là lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp • Là yếu tố quan trọng, cần thiết đối với các mô hình kinh doanh mới • Tại sao khách hàng mua hàng của DN?Mục tiêu giá trị • DN có những cơ hội phát triển nào?Cơ hội thị trường • DN sẽ kiếm tiền như thế nào?Nguồn thu • Đối thủ cạnh tranh là ai?Môi trường cạnh tranh • Lợi thế nổi bật của DN?Lợi thế cạnh tranh • Làm thế nào để thu hút khách hàng?Chiến lược Marketing • Kiểu cấu trúc tổ chức DN sẽ áp dụng?Cấu trúc tổ chức • Đội ngũ lãnh đạo có những kinh nghiệm & kỹ năng nào? Đội ngũ quản lý B2C e-commerce Doanh nghiệp Người tiêu dùng 2/25/2018 6 Các mô hình kinh doanh B2C Cổng thông tin Bán lẻ điện tử Cung cấp tin Trung gian giao dịch Tạo thị trường Cung cấp dịch vụ Cung cấp cộng đồng Cổng thông tin Cổng thông tin • Đưa ra các dịch vụ trọn gói và các nội dung như tìm kiếm, tin tức, thư tín điện tử, chuyện gẫu, âm nhạc, chương trình video, chương trình lịch... • Đối tượng chủ yếu là những người sử dụng tại nhà. • Mô hình doanh thu: Quảng cáo, phí đăng ký, phí giao dịch, phí liên kết • Cơ hội thị trường: hầu hết người sử dụng đều thông qua các cổng thông tin để truy cập vào những website thương mại khác trên khắp thế giới Cổng thông tin Cổng thông tin chung (chiều rộng) Cổng thông tin chuyên biệt (chiều sâu) Dịch vụ tìm kiếm 2/25/2018 7 Bán lẻ điện tử Bán lẻ điện tử •Phiên bản trực tuyến của cửa hàng bán lẻ, nơi khách hàng có thể mua sắm hàng hoá ngay tại nhà hoặc công sở vào bất cứ thời gian nào trong ngày •Kênh phân phối trực tuyến cho các doanh nghiệp kinh doanh truyền thống •Mô hình doanh thu: Bán hàng hóa, phí dịch vụ •Cơ hội thị trường: mọi người sử dụng trên Internet đều có thể là khách hàng tiềm năng của các doanh nghiệp bán lẻ điện tử Bán lẻ điện tử Người bán hàng ảo Bricks and clicks Danh mục bán hàng Các nhà sản xuất bán hàng trực tiếp Amazon Khách hàng Nhà cung cấp Lập catalog Bán hàng Thanh toán có chiết khấu Thông báo về sản phẩm Đánh giá Đặt hàng Chuyển hàng CỘNG ĐỒNG (Tài sản vô hình) Mô hình kinh doanh Amazon 2/25/2018 8 Cung cấp tin Cung cấp thông tin •Cung cấp thông tin, các chương trình giải trí (như báo chí, các vấn đề thể thao,...) và các chương trình trực tuyến, các tin tức thời sự cập nhật, các vấn đề quan tâm đặc biệt, những chỉ dẫn hay lời khuyên trong các lĩnh vực và/hoặc bán thông tin •Mô hình doanh thu: Quảng cáo, phí đăng ký, phí liên kết hoặc tham khảo, phí download •Cơ hội thị trường: chủ yếu vẫn thuộc về các nhà cung cấp thông tin truyền thống, có kinh nghiệm và thâm niên hoạt động Trung gian giao dịch • Các nhà trung gian giao dịch cung cấp những bộ xử lý giao dịch bán hàng trực tuyến, giống như các nhà môi giới chứng khoán hay các đại lý du lịch. • Góp phần tăng hiệu suất mua bán của khách hàng và của các doanh nghiệp. • Mô hình doanh thu: Phí giao dịch • Cơ hội thị trường: Với sự phát triển của Internet, sự gia tăng của thị trường tài chính và thị trường chứng khoán, cơ hội thị trường ngày càng lớn • Yêu cầu: Phải giải quyết các lo ngại của khách hàng bằng các biện pháp hữu hiệu đảm bảo an toàn và bảo vệ tính riêng tư của khách Tạo thị trường 2/25/2018 9 Tạo thị trường • Các doanh nghiệp trên cơ sở Web sử dụng Internet để tạo nên thị trường, kết nối người mua và người bán • Mô hình doanh thu: Phí dịch vụ • Cơ hội thị trường: Có tiềm năng rất lớn • Yêu cầu: • Phải có nguồn lực tài chính và chiến lược tiếp thị tốt để thu hút người mua và người bán đến với thị trường • Tốc độ xử lý và sự thuận tiện trong xử lý giao dịch • Các hình thức đấu giá và các dạng khác của mô hình giá động • eBay.com, Priceline.com... Mô hình Đấu giá & Đấu thầu điện tử • Cho phép người tham gia đấu giá các sản phẩm hoặc các dịch vụ thông qua mạng internet. • Có hai phương thức đấu giá trực tuyến: đấu giá theo giá tăng dần và đấu giá theo hình thức giá giảm dần (đấu thầu Reverve Auction Model). Đấu giá trực tuyến, giá tăng dần (Ascending Price) Đấu giá trực tuyến, giá giảm dần (Reverse Auction Process) 2/25/2018 10 Cung cấp dịch vụ • Các doanh nghiệp kiếm tiền chủ yếu bằng việc bán dịch vụ cho khách hàng. • Các dịch vụ chủ yếu: lưu giữ thông tin trên máy tính, tư vấn, đánh giá, mua bán tạp phẩm • Mô hình doanh thu: Bán dịch vụ, phí đăng ký • Cơ hội thị trường: rất lớn vì nhu cầu của người tiêu dùng đối với các sản phẩm dịch vụ ngày càng tăng • Yêu cầu: • Cần quảng cáo, xúc tiến nhằm giảm bớt những lo ngại của khách hàng đối với các dịch vụ trực tuyến, tạo dựng sự tin cậy • Có biện pháp khuyến khích khách hàng tiếp cận và quyết định dùng thử các sản phẩm dịch vụ của DN Cung cấp cộng đồng Cung cấp cộng đồng • Những site, nơi các cá nhân có cùng mối quan tâm, chung sở thích riêng biệt, có thể tới cùng chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi, thảo luận về những vấn đề quan tâm • Mô hình doanh thu: Quảng cáo, phí đăng ký, phí liên kết và tham khảo • Cơ hội thị trường: số lượng người sử dụng Internet, các mối quan tâm của người tiêu dùng ở các cộng đồng trên mạng cũng ngày càng tăng. • Yêu cầu: • Phải có chiến lược tiếp thị tốt để có thể thu hút những thành viên mới tham gia cộng đồng • Cân đối giữa chi phí cho các nội dung chất lượng cao và thu nhập của doanh nghiệp. Các mô hình kinh doanh B2C Mô hình KD Hình thức Mô tả Nguồn thu Cổng nối Chiều rộng/ Tổng quát Đưa ra các dịch vụ trọn gói và các nội dung như tìm kiếm, tin tức, thư tín điện tử, âm nhạc, chương trình video, chương trình, lịch... Đối tượng chủ yếu là những người sử dụng tại nhà. Quảng cáo Phí đăng ký Phí giao dịch Chiều sâu/ Chuyên biệt hoá Đưa ra các dịch vụ và sản phẩm cho những thị trường chuyên biệt Quảng cáo Phí đăng ký/ Phí giao dịch 2/25/2018 11 Các mô hình kinh doanh B2C Mô hình KD Hình thức Mô tả Nguồn thu Bán lẻ Người bán hàng ảo điện tử (e-tailer) Người bán hàng ảo Phiên bản trực tuyến của cửa hàng bán lẻ, nơi khách hàng có thể mua Bán hàng hoá sắm hàng hoá ngay tại nhà/công sở vào bất cứ thời gian nào trong ngày Bán hàng hoá Clicks and bricks Kênh phân phối trực tuyến cho các DN kinh doanh truyền thống Bán hàng hoá Danh mục người bán hàng Phiên bản trực tuyến của danh mục thư tín trực tiếp Bán hàng hoá Các nhà sản xuất trực tiếp Việc bán hàng trực tuyến được thực hiện trực tiếp bởi các nhà sản xuất Bán hàng hoá Các mô hình kinh doanh B2C Mô hình KD Hình thức Mô tả Nguồn thu Cung cấp tin Các nhà cung cấp thông tin, các chương trình giải trí (như báo chí, các vấn đề thể thao,...) và các chương trình trực tuyến khác đưa ra cho khách hàng các tin tức thời sự cập nhật, các vấn đề quan tâm đặc biệt, những chỉ dẫn hay lời khuyên trong các lĩnh vực và bán thông tin Quảng cáo Phí đăng ký Phí liên kết / tham khảo Các mô hình kinh doanh B2C Mô hình KD Hình thức Mô tả Nguồn thu Trung gian giao dịch Các trung gian giao dịch cung cấp những bộ xử lý giao dịch bán hàng trực tuyến, giống như các nhà môi giới chứng khoán hay các đại lý du lịch. Bằng việc tạo điều kiện để các hoạt động giao dịch diễn ra nhanh hơn với chi phí thấp hơn, các trung gian này góp phần tăng hiệu suất mua bán của khách hàng và của các doanh nghiệp. Phí giao dịch Các mô hình kinh doanh B2C Mô hình KD Hình thức Mô tả Nguồn thu Người tạo thị trường Các hình thức đấu giá và các mô hình giá động Các doanh nghiệp trên cơ sở Web sử dụng các công nghệ Internet để tạo nên thị trường, đưa người mua và người bán lại với nhau. Phí dịch vụ Cung cấp dịch vụ Các doanh nghiệp kiếm tiền chủ yếu bằng việc bán dịch vụ cho khách hàng. Bán dịch vụ Cung cấp cộng đồng Những site, nơi các cá nhân có mối quan tâm, sở thích riêng biệt, có thể tới để cung chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi, thảo luận về những vấn đề cùng quan tâm. Quảng cáo Phí đăng ký Phí liên kết và tham khảo 2/25/2018 12 B2B e-commerce Doanh nghiệp Doanh nghiệp Các mô hình kinh doanh B2B Thị trường/sở giao dịch Phân phối điện tử Cung cấp dịch vụ Môi giới giao dịch Trung gian thông tin Thị trường - Sở giao dịch •Là một khoảng không thị trường điện tử số hoá nơi các nhà cung ứng và các DN TMĐT tiến hành các hành vi thương mại •Mô hình doanh thu: Phí giao dịch •Cơ hội thị trường: • Phụ thuộc vào qui mô của lĩnh vực kinh doanh và số lượng người sử dụng đăng ký tham gia thị trường • Bị thay thế dần bởi các giao dịch ngang hàng trực tiếp Phân phối điện tử •Thực hiện phân phối trực tiếp sản phẩm, dịch vụ cho các tổ chức kinh doanh cá thể trong TMĐT •Bán hàng theo hình thức one-stop shopping •Mô hình doanh thu: Bán hàng hoá •Cơ hội thị trường: • Phụ thuộc vào uy tín của DN trên thị trường và tính chuyên nghiệp trong lĩnh vực phân phối. •Thí dụ: Grainger.com, GE Aircraft Engines 2/25/2018 13 Cung cấp dịch vụ B2B • Cung cấp các dịch vụ kinh doanh cho các DN như: kế toán, kiểm toán, dịch vụ tài chính, quản trị nguồn nhân lực, dịch vụ xuất bản, in ấn... • Cung cấp dịch vụ ứng dụng (Application Service Provider – ASP) • Mô hình doanh thu: Bán dịch vụ • Cơ hội thị trường: • Nhiều tiềm năng vì đối với người sử dụng, việc chi một khoản tiền phí để sử dụng dịch vụ từ các nhà cung cấp dịch vụ B2B vẫn kinh tế và khả thi hơn so với việc bỏ tiền đầu tư xây dựng hệ thống dịch vụ riêng Cung cấp dịch vụ B2B •Nhà cung cấp dịch vụ truyền thống: • Employeematters.com •Nhà cung cấp dịch vụ ứng dụng (ASP) • Salesforce.com, Corio.com Môi giới giao dịch B2B • Giúp các doanh nghiệp tìm được các hàng hoá và dịch vụ mà họ cần • Mô hình doanh thu: Phí giao dịch • Thí dụ: iShip.com Trung gian thông tin • Tập hợp thông tin về khách hàng, tiếp thị và bán những thông tin thu thập được cho các doanh nghiệp, đồng thời bảo vệ tính riêng tư của các thông tin đó • Mô hình doanh thu: Bán thông tin, phí tham khảo hoặc liên kết • Các dạng thức: • Môi giới quảng cáo: DoubleClick.net • Định hướng kinh doanh: AutoByTel.com 2/25/2018 14 Các mô hình kinh doanh B2B Mô hình KD Hình thức Mô tả Nguồn thu Thị trường/ Sở giao dịch (trung tâm B2B) Chiều sâu/ Chiều rộng Giúp người mua và người bán gặp gỡ nhau nhằm giảm chi phí mua sắm trong một lĩnh vực kinh doanh nhất định Phí giao dịch Phân phối điện tử Kết nối trực tiếp các doanh nghiệp với các doanh nghiệp khác nhằm giảm thiểu chu trình bán hàng và giá thành sản phẩm Bán hàng hoá Cung cấp dịch vụ B2B Truyền thống Hỗ trợ các doanh nghiệp thông qua các Bán dịch vụ dịch vụ kinh doanh trực tuyến Bán dịch vụ Nhà cung cấp dịch vụ ứng dụng (ASP) Cho các doanh nghiệp thuê các ứng dụng phần mềm trên cơ sở Internet Phí dịch vụ Các mô hình kinh doanh B2B Mô hình KD Hình thức Mô tả Nguồn thu Môi giới giao dịch B2B (matchmaker) Giúp các doanh nghiệp tìm được các hàng hoá và dịch vụ mà họ cần Phí giao dịch Trung gian thông tin Môi giới quảng cáo Thu thập các thông tin về người tiêu dùng và sử dụng chúng giúp các nhà quảng cáo xây dựng các chương trình quảng cáo phù hợp Bán thông tin Định hướng Cung cấp thông tin định hướng KD Phí tham khảo/liên kết Các mô hình kinh doanh đặc trưng khác C2C P2P M-commerce Các mô hình kinh doanh đặc trưng khác Loại Mô hình KD Mô tả Nguồn thu Mô hình kinh doanh giữa các người tiêu dùng (C2C) Nhà tạo thị trường Liên kết người tiêu dùng với những người tiêu dùng khác để bán hàng Phí giao dịch Mô hình kinh doanh ngang hàng (P2P) Nhà cung cấp nội dung Công nghệ cho phép khách hàng chia sẻ các tập tin và các dịch vụ qua Web Phí đăng ký, quảng cáo và phí giao dịch Mô hình thương mại di động Các dạng khác Các ứng dụng kinh doanh mở rộng sử dụng công nghệ không dây Bán hàng hoá 2/25/2018 15 Mô hình kinh doanh giữa các người tiêu dùng (C2C) • Là cách mà người tiêu dùng có thể sử dụng để bán các hàng hoá của mình cho người tiêu dùng khác với sự giúp đỡ của một doanh nghiệp kinh doanh trực tuyến • Người tiêu dùng trên Internet thường dùng cách này để thanh lý các hàng hoá dư thừa hoặc các hàng hóa đã qua sử dụng • Mô hình doanh thu: Phí giao dịch • Thí dụ: eBay.com, Half.com Người mua eBay Nhà cung cấp Dịch vụ Vận tải GIAO SP/DV THANH TOÁNCƠ CHẾ ĐỊNH GIÁ ĐÁNH GIÁ CUNG CẤP THÔNG TIN SP/DV PHÍ GIAO DỊCH GIAO NHẬN THANH TOÁN GIAO NHẬN CỘNG ĐỒNG (Tài sản vô hình) Sản phẩm hoặc dịch vụ Thông tin Mô hình kinh doanh của Ebay Mô hình kinh doanh ngang hàng (peer- to-peer – P2P) •Mô hình kinh doanh ngang hàng (P2P) hoạt động với mục tiêu liên kết những người sử dụng, cho phép họ chia sẻ các tệp tin và các tài nguyên khác trên máy tính mà không cần truy cập vào một máy chủ chung •Mục đích hoạt động chủ yếu: chia sẻ các thông tin và các loại tài nguyên khác •Mô hình doanh thu: Phí đăng ký, quảng cáo và phí giao dịch •Thí dụ: Napster.com Mô hình thương mại di động (M-commerce) •Mô hình kinh doanh cho phép mọi đối tượng thực hiện các giao dịch mua bán tại mọi thời điểm, đặc biệt là ở mọi nơi sử dụng các thiết bị trên cơ sở công nghệ mới, không dây •Điều kiện để phát triển mô hình: •Hạ tầng công nghệ •Cước phí sử dụng các thiết bị di động truy cập Internet •Mô hình doanh thu: Bán hàng hoá