Bàn về chức năng nhiệm vụ của Phòng quản trị nhân lực và các yêu cầu đối với quản trị viên nhân lực

Bµn vÒ chøc n¨ng nhiÖm vô cña Phßng qu¶n trÞ nh©n lùc vµ c¸c yªu cÇu ®èi víi qu¶n trÞ viªn nh©n lùc Môc lôc Lêi më ®Çu Tõ §¹i héi §¶ng VI (1986), nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. C¬ chÕ kinh tÕ thay ®æi ®· ®­a vÞ trÝ cña khoa häc vµ nghÖ thuËt qu¶n lý trë thµnh mét nh©n tè quan träng nhÊt, mét “ph­¬ng thøc” ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ. Vai trß cña “nh©n tè con ng­êi” ®· v­ît lªn trªn c¸c nh©n tè kh¸c, cho nªn cÇn ph¶i biÕt t¸c dông vµ khai th¸c nh÷ng “n¨ng lùc ng­êi” cßn tiÒm Èn vµ cã tr÷ l­îng v« h¹n trong x· héi, trong c¸c tæ chøc kinh tÕ, trong quÇn chóng. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp, th­êng lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« trung b×nh trë lªn, mµ trong c¬ cÊu tæ chøc cã phßng qu¶n trÞ nh©n lùc th× ho¹t ®éng khai th¸c vai trß con ng­êi thuéc phßng nµy, thÓ hiÖn qua chøc n¨ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ vai trß cña nã. DÜ nhiªn ®Ó phßng qu¶n trÞ nh©n lùc ho¹t ®éng ®­îc tèt th× mçi qu¶n trÞ viªn nh©n lùc ph¶i cã nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n sao cho cã kh¶ n¨ng sö dông con ng­êi. Song qu¶n trÞ nh©n lùc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét vÊn ®Ò cßn míi mÎ ë n­íc ta. H¬n n÷a, ®©y lµ lÜnh vùc khoa häc qu¶n lý cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn hµnh vi con ng­êi, mµ trong khoa häc hµnh vi kh«ng cã quy t¾c. Do vËy qu¶n trÞ nh©n lùc cßn lµ vÊn ®Ò nghÖ thuËt. §©y chÝnh lµ xu h­íng vµ th¸ch ®è cña thêi ®¹i trong lÜnh vùc qu¶n trÞ nh©n sù mµ ta cÇn nghiªn cøu ®Ó lµm râ vai trß, nhiÖm vô cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc, yªu cÇu cña qu¶n trÞ viªn nh©n sù víi môc ®Ých phôc vô cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, th­¬ng m¹i nhu cÇu cña nh©n viªn. Víi nhËn thøc trªn, em lµm ®Ò tµi nµy chñ yÕu trªn c¬ së lý thuyÕt víi môc ®Ých lµm râ vÊn ®Ò ®Ò tµi ®Æt ra vµ t×nh h×nh thùc tÕ trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam, ®ång thêi ®Ò ra mét sè gi¶i ph¸p kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i. I. c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y trong doanh nghiÖp Trong qu¶n trÞ kh«ng cã c¬ cÊu tæ chøc nµo lµ hiÖu qu¶ nhÊt trong mäi tr­êng hîp. Mét c¬ cÊu tæ chøc tèt lµ c¬ cÊu tæ chøc n¨ng ®éng, thÝch øng nhanh nh¹y vµ kÞp thêi víi mäi thay ®æi. Trong mäi tæ chøc ®Òu cã qu¶n trÞ nh©n sù, bÊt kÓ c¬ quan tæ chøc ®ã cã phßng qu¶n trÞ nh©n lùc hay kh«ng. Trong doanh nghiÖp cã thÓ cã hoÆc kh«ng cã phßng qu¶n trÞ nh©n lùc, tuú theo quy m« vµ khèi l­îng c«ng viÖc, tr×nh ®é kü thuËt-c«ng nghÖ s¶n xuÊt, nh©n lùc, ®iÒu kiÖn kinh tÕ-chÝnh trÞ vµ x· héi, ®­êng lèi l·nh ®¹o cña nhµ qu¶n lý. Khi s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn, sè l­îng nh©n lùc t¨ng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i ®­îc ¸p dông vµo s¶n xuÊt. Khi ®ã quan hÖ lao ®éng trë nªn phøc t¹p, gi¸m ®èc hay mét sè nhµ qu¶n lý khã cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc hµnh ®éng cña nh©n viªn ®Ó duy tr× s¶n xuÊt nhÞp nhµng, hiÖu qu¶ cao th× viÖc h×nh thµnh phßng qu¶n trÞ nh©n lùc thùc sù cÇn thiÕt, bëi qu¶n trÞ nh©n lùc lµ lÜnh vùc xuÊt hiÖn ë tÊt c¶ c¸c phßng ban Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ nh©n lùc - §¹i häc KTQD . Sau ®©y lµ mét sè m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc ®ang phæ biÕn hiÖn nay: Tr­íc hÕt chóng ta nghiªn cøu métdn t­ nh©n cã quy m« nhá. §©y lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp nhá nhÊt, duy tr× c¬ cÊu ®¬n gi¶n. Chñ doanh nghiÖp lo toµn bé mäi viÖc tõ qu¶n trÞ s¶n xuÊt, maketing, tµi chÝnh, kinh doanh. §©y lµ c¬ cÊu cã møc ®é bé phËn ho¸ thÊp, ph¹m vi qu¶n lý réng, quyÒn lùc tËp trung vµo mét ng­êi, møc ®é chÝnh thøc thÊp. C¬ cÊu nµy cã ­u ®iÓm lµ chi phÝ qu¶n lý thÊp, tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi râ rµng, nhanh nh¹y, linh ho¹t, dÔ thÝch nghi víi sù thay ®æi cña m«i tr­êng kinh doanh. Nh­îc ®iÓm cña c¬ cÊu nµy gÆp khã kh¨n khi tæ chøc më réng quy m«, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò tuyÓn chän vµ bè trÝ nh©n sù. Chñ doanh nghiÖp cã thÓ bÞ qu¸ t¶i th«ng tin do møc ®é tËp trung hãa cao. Kh«ng nh÷ng thÕ, mäi quyÕt ®Þnh tËp trung vµo mét ng­êi lµm cho ®é rñi ro cao. Gi¸m ®èc Tr­ëng bé phËn s¶n xuÊt Tr­ëng phßng tµi chÝnh Tr­ëng P. kinh doanh H×nh 1: S¬ ®å tæ chøc t¹i mét doanh nghiÖp t­ nh©n lo¹i nhá Khi doanh nghiÖp ph¸t triÓn, sè l­îng vµ chÊt l­îng kü thuËt-c«ng nghÖ thay ®æi, ®ång thêi sè l­îng vµ chÊt l­îng còng thay ®æi. §Ó ho¹t ®éng nh©n lùc æn ®Þnh, phßng hµnh chÝnh sÏ kiªm c¶ viÖc qu¶n trÞ nh©n lùc. Gi¸m ®èc Tr­ëng phßng hµnh chÝnh KÕ to¸n tr­ëng Tr­ëng phßng kinh doanh Chøc vô kh¸c Tr­ëng bé phËn nh©n sù Nh©n viªn Nh©n viªn H×nh 2: S¬ ®ß tæ chøc t¹i mét c«ng ty trung b×nh Khi c«ng ty ph¸t triÓn ®Õn quy m« lín hµng ngµn nh©n viªn, møc ®é chuyªn m«n ho¸ cao nªn cÇn lËp riªng mét phßng qu¶n trÞ nh©n lùc. Tr­ëng phßng qu¶n trÞ nh©n lùc (gi¸m ®èc phßng nh©n lùc), th­êng kiªm chøc phã gi¸m ®èc doanh nghiÖp. Trong phßng nµy l¹i chia ra bé phËn chøc n¨ng riªng d­íi quyÒn cña mét vÞ gi¸m ®èc cña tuyÕn gi÷a hay tuyÕn s¬ cÊp. D­íi hä lµ c¸c chuyªn viªn. Gi¸m ®èc Gi¸m ®èc s¶n xuÊt Gi¸m ®èc nh©n sù KÕ to¸n tr­ëng Gi¸m ®èc maketing Gi¸m ®èc tµi chÝnh H×nh 3: S¬ ®å cÊu tróc mét doanh nghiÖp lín II. C¬ cÊu tæ chøc phßng qu¶n trÞ nh©n lùc Trong doanh nghiÖp lín ph¶i cã phßng qu¶n trÞ nh©n lùc vµ d­íi phßng nµy l¹i ph©n ra c¸c phßng chøc n¨ng riªng. C¬ cÊu nµy nh»m thÝch øng víi quy m« cña C«ng ty, víi nh÷ng thay ®æi cña m«i tr­êng bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp. M«i tr­êng bªn ngoµi bao gåm c¸c yÕu tè nh­ khung c¶nh kinh tÕ, d©n sè vµ lùc l­îng lao ®éng x· héi, luËt lÖ cña Nhµ n­íc, v¨n ho¸ vµ x· héi, ®èi thñ c¹nh tranh, khoa häc-kü thuËt-c«ng nghÖ, chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ. Nh÷ng thay ®æi vÒ khung c¶nh kinh tÕ, d©n sè, lùc l­îng lao ®éng x· héi sÏ t¸c ®éng vµo qu¶n trÞ nh©n lùc. Thùc vËy khi kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn, khuyÕn khÝch ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n, lµ khu vùc thu hót nhiÒu lao ®éng. S¶n xuÊt më réng theo ®µ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i tuyÓn dông thªm ng­êi cã tr×nh ®é, ®ßi hái t¨ng l­¬ng ®Ó thu hót nh©n tµi, t¨ng phóc lîi, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn viÖc lµm. VÒ d©n sè, lùc l­îng lao ®éng. N­íc ta lµ n­íc nÆng vÒ n«ng nghiÖp, nguån lao ®éng dåi dµo, trong ®ã tû lÖ phô n÷ tham gia lao ®éng chiÕm kho¶ng 52% lùc l­îng lao ®éng x· héi, tham gia ho¹t ®éng ®«ng ®¶o ë tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Lùc l­îng lao ®éng n÷ ®i lµm ®«ng ¶nh h­ëng ®Õn chÝnh s¸ch phóc lîi, dÞch vô cña doanh nghiÖp. Sù thay ®æi c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸cña mét n­íc còng t¹o ra th¸ch ®è cho cÊp qu¶n trÞ nh©n lùc. NÕu mét nÒn v¨n ho¸ cã nhiÒu ®¼ng cÊp, nÊc thang gi¸ trÞ x· héi kh«ng theo kÞp ®µ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i, nã sÏ k×m hµm kh«ng cung cÊp nh©n tµi cho tæ chøc. §iÒu nµy sÏ ®­a ®Õn hiÖu qu¶ lµ bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cña C«ng ty kh«ng n¨ng ®éng ®­îc. Víi tèc ®é ph¸t triÓn qua nhanh cña khoa häc-kü thuËt trong thêi ®¹i ngµy nay còng nh­ trong t­¬ng lai, ®Ó ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¶i tiÕn, ®æi míi khoa häc, kü thuËt, c«ng nghÖ. §iÒu nµy sÏ ¶nh h­ëng rÊt lín tíi tµi nguyªn nh©n lùc trong tæ chøc. Ch¼ng h¹n nh­ viÖc ®µo t¹o c¸c nh©n viªn ®Ó theo kÞp víi ®µ ph¸t triÓn cña khoa häc-kü thuËt. DÆc biÖt lµ viÖc tuyÓn nh©n viªn cã tr×nh ®é, cã kh¶ n¨ng. H¬n n÷a, khi ®ã nhµ qu¶n trÞ nh©n lùc cßn ph¶i b« strÝ lùc l­îng lao ®éng d­ thõa do ¸p dông c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµo ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, c¸c yÕu tè thuéc m«i tr­êng bªn ngoµi ¶nh h­ëng ®Õn viÖc h×nh thµnh còng nh­ ho¹t ®éng cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc cßn cã kh¸ch hµng, ®èi thñ c¹nh tranh vµ chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ. “Kh¸ch hµng lµ Th­îng ®Õ”. §ã lµ c©u nãi “cöa miÖng” cña tÊt c¶ nh÷ng ng­êi ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng. Kh¸ch hµng lµ ®èi t­îng, lµ träng t©m cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Dã ®ã, qu¶n trÞ viªn cÇn ph¶i hiÓu r»ng ph¶i tháa m·n kh¸ch hµng, kh«ng cã kh¸ch hµng lµ kh«ng cßn doanh nghiÖp, kh«ng cßn viÖc lµm cho hä. Nguån nh©n lùc võa lµ xuÊt ph¸t ®iÓm, lµ lùc l­îng s¶n xuÊt, lµ môc ®Ých cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh©n lùc-yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt, lµ tµi nguyªn quý gia snh ®Ó doanh nghiÖp lo gi÷, duy tr×, ph¸t triÓn. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy doanh nghiÖp ph¶i cã chÝnh s¸ch l­¬ng bæng, phóc lîi hîp lý, ph¶i t¹o m«i tr­êng lµm viÖc vµ bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸... tr¸nh t×nh tr¹ng ®Ó ®èi thñ c¹nh tranh thu hót nguån nh©n lùc cña m×nh. C¸c c¸c ®oµn thÓ còng ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn qu¶n trÞ nh©n lùc, nhÊt lµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn kû luËt lao ®éng, sa th¶i, chÕ ®é b¶o hiÓm... Bªn c¹nh sù ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng bªn ngoµi ®Õn c¬ cÊu tæ chøc phßng nh©n lùc lµ sù ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng bªn trong. Bao gåm môc tiªu cña doanh nghiÖp, chÝnh s¸ch vµ chÝnh trÞ cña c«ng ty vµ bÇu v¨n ho¸ cña c«ng ty. Trong c¸c yÕu tè nµy th× bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cña c«ng ty ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn qu¶n trÞ. V¨n hãa tæ chøc lµ mét lo¹t c¸c quy ph¹m vµ hÖ thèng gi¸ trÞ chung nh»m kiÓm so¸t sù t­¬ng t¸c gi÷a c¸c thµnh viªn trong tæ chøc vµ gi÷a thµnh viªn trong tæ chøc víi ng­êi bªn ngoµi. Khi bÇu kh«ng khÝ cña v¨n ho¸ cµng m¹nh th× cµng nhiÒu thµnh viªn trong tæ chøc chÊp nhËn c¸c gi¸ trÞ c¬ b¶n trong tæ chøc. C¸c gi¸ trÞ c¬ b¶n nµy ®­îc chia xÎ rÊt réng r·i vµ cã chñ ®Þnh. Sù cam kÕt cña tæ chøc ®Ò ra cµng lín. V¨n hãa tæ chøc ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp. V¨n hãa m¹nh sÏ quy tô ®­îc sù nhÊt trÝ cao dÉn tíi sù trung thµnh ®èi víi tæ chøc t¨ng thªm, nã lµm t¨ng tÝnh nhÊt qu¸n cña hµnh vi. BÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ doanh nghiÖp cã nguån gèc vµ tiÕn triÓn tõ ng­êi s¸ng lËp ra tæ chøc ®ã M«n: Hµnh vi tæ chøc . Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn ta thÊy ®­îc nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn qu¶n trÞ nh©n lùc trong mét doanh nghiÖp lín, vµ ®Ó thµnh c«ng víi ®iÒu kiÖn ®ã th× phßng qu¶n trÞ nh©n lùc ®­îc chia thµnh c¸c bé phËn chøc n¨ng riªng d­íi quyÒn mét vÞ gi¸m ®èc hay t­ëng phßng tuyÕn gi÷a. D­íi hä lµ c¸c chuyªn viªn. Gi¸m ®èc phßng qu¶n trÞ nh©n lùc Tr­ëng phßng TuyÓn dông lao ®éng - TuyÓn mé - §µo t¹o - Pháng vÊn - S¾p xÕp Tr­ëng phßng kÕ ho¹ch Nguån nh©n lùc - Dù b¸o vµ lËp kÕ ho¹ch - LËp kÕ ho¹ch nghÒ nghiÖp - Thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch - KiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ CT Tr­ëng phßng TiÒn l­¬ng - §¸nh gi¸ c«ng viÖc - §iÒu tra vÒ tiÒn l­¬ng - KhuyÕn khÝch l­¬ng - Ph©n chia lîi nhuËn Tr­ëng phßng phóc lîi Vµ dÞch vô - DÞch vô b¶o hiÓm y tÕ - L­¬ng h­u vµ tiÕt kiÖm - T­ vÊn vµ trî gióp - Ên phÈm Tr­ëng phßng ®µo t¹o Vµ ph¸t triÓn - §¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc - §µo t¹o nghÒ nghiÖp - Ph¸t triÓn qu¶n lý - Ph¸t triÓn tæ chøc Quan hÖ lao ®éng - Th¶o lu¹n tËp thÓ - Xö lý bÊt b×nh - C¸c vÊn ®Ò kû luËt - KiÕn nghÞ/khuyÕn c¸o Tr­ëng phßng Y tÕ Vµ an toµn - Go¸ dôc vµ thanh tra - nghiªn cøu - C¸c ch­¬ng tr×nh søc khoÎ - L­u tr÷ vµ b¸o c¸o Tr­ëng phßng nghiªn cøu Tµi nguyªn nh©n sù - C¸c kÕ ho¹ch hµnh ®éng - C¸c nghiªn cøu - Nh÷ng ca thÇu vÒ biÖt ®èi xö H×nh 4: C¬ cÊu tæ chøc phßng qu¶n trÞ nh©n lùc Nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c doanh nghiÖp trªn thÕ giíi th­êng sö dông c¸c kh¸i niÖm “Qu¶n trÞ tµi nguyªn nh©n sù”, “Qu¶n trÞ nh©n viªn”, “Qu¶n trÞ nguån nh©n lùc”. HÖ qu¶ cña nã lµ tªn phßng ban: “Phßng qu¶n trÞ nh©n lùc”, “Phßng qu¶n trÞ nguån nh©n lùc”. ë n­íc ta, tr­íc kia th­êng gäi phßng qu¶n trÞ nh©n lùc lµ phßng tæ chøc, hay ®­îc chia ra nhiÒu phßng ban nh­: phßng tæ chøc c¸n bé, phßng lao ®éng tiÒn l­¬ng, phßng ®µo t¹o... ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Ó ho¹t ®éng hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp tinh gi¶m biªn chÕ vµ s¸p nhËp mét sè chøc n¨ng vÇo thµnh mét phßng ban. phßng qu¶n trÞ nh©n lùc ®­îc h×nh thµnh, nh­ng chñ yÕu lµ häc tËp tõ kinh nghiÖm n­íc ngoµi, dÔ vÊp ph¶i t×nh tr¹ng dËp khu«n m¸y mãc. Do vËy mµ doanh nghiÖp ph¶i tÝnh ®Õn ®Æc ®iÓm t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ViÖt Nam, ®ång thêi nghiªn cøu nh©n tr¾c häc vµ øng dông trªn ng­êi lao ®éng ViÖt Nam. C«ng viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng cña doanh nghiÖp. III. chøc n¨ng, nhiÖm vô cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc Tr­íc khi thµnh lËp mét phßng ban, nhµ qu¶n trÞ ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc chøc n¨ng, nhiÖm vô cña phßng ban ®ã, sè ng­êi sÏ lµm viÖc trong phßng ban nµy. §ång thêi ph¶i l¶mâ mèi quan hÖ víi c¸c phßng ban kh¸c, ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm râ rµng, kh«ng chång chÐo, nhiÒu cöa. Tõ môc tiªu chung ®ã, bé phËn qu¶n trÞ nh©n lùc ®­îc h×nh thµnh ph¶i ®¶m b¶o 2 yªu cÇu chÝnh lµ c©n ®èi vµ linh ho¹t. C©n ®èi tøc lµ phèi hîp nhÞp nhµng víi c¸c bé phËn kh¸c; bé phËn qu¶n lý, bé phËn s¶n xuÊt, bé phËn maketing... Nh÷ng bé phËn nµy sö dông lao ®éng th«ng qua sù ®iÒu phèi cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc. Linh ho¹t nghÜa lµ cã thÓ thÝch øng ®­îc víi mäi thay ®æi cña m«i tr­êng trong vµ ngoµi doanh nghiÖp, tõ ®ã quy m« cña phßng ®­îc thay ®æi cho phï hîp. Theo h×nh 4, phßng qu¶n trÞ nh©n lùc cã nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau: 1) Ho¹ch ®Þnh tµi nguyªn nh©n sù 2) TuyÓndông 3) §µo t¹o vµ ph¸t triÓn 4) Qu¶n trÞ tiÒn l­¬ng 5) Quan hÖ lao ®éng 6) DÞch vô vµ phóc lîi 7) Y tÕ vµ an toµn 8) Nghiªn cøu tµi nguyªn nh©n sù §©y lµ nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu vµ cÇn thiÕt cho mäi c¬ quan, tæ chøc, kh«ng kÓ quy m« vµ c¬ cÊu tæ chøc. §èi víi c¸c tæ chøc nhá nh­ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, hîp t¸c x· th× nh÷ng chøc n¨ng nµy sÏ ®­îc giao cho nh÷ng bé phËn kh¸c khi kh«ng thµnh lËp phßng qu¶n trÞ nh©n lùc. Theo c¬ cÊu nµy th× gi¸m ®èc hay tr­ëng phßng tµi nguyªn nh©n sù cã chøc n¨ng nghiÖp vô nghiªn cøu, ho¹ch ®Þnh tµi nguyªn nh©n sù, tuyÓn dông, ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn, qu¶n trÞ l­¬ng bæng, quan hÖ lao ®éng, dÞch vô phøc lîi, y tÕ vµ an toµn lao ®éng trong doanh nghiÖp. Ngoµi ra gi¸m ®èc nh©n sù cßn ph¶i phôc vô c¸c bé phËn chøc n¨ng kh¸c cã liªn quan ®Õn t¸m lÜnh vùc trªn. Gi¸m ®èc nh©n sù Tæ chøc L·nh ®¹o KiÓm tra Ho¹ch ®Þnh Bé phËn cña m×nh C¸c bé phËn kh¸c cã hiÖu qu¶ H×nh 5: S¬ ®å qu¶n trÞ bé phËn nh©n sù B©y giê ta nghiªn cøu chi tiÕt tõng chøc n¨ng cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc. 1. Ho¹ch ®Þnh tµi nguyªn nh©n sù Ho¹ch ®Þnh tµi nguyªn nh©n sù hay kÕ ho¹ch ho¸ nguån nh©n lùc lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ nguån nh©n lùc, xuÊt ph¸t tõ môc tiªu cña tæ chøc vµ x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch nh©n lùc, ®Ó ®¶m b¶o tæ chøc ®ã cã ®óng sè ng­êi cã ®Çy ®ñ c¸c kü n¨ng theo ®óng nhu cÇu Bµi gi¶ng – NguyÔn V¨n §iÒm Dùa theo c¸c kÕ ho¹ch chiÕn l­îc cña toµn c«ng ty, gi¸m ®èc nh©n sù sÏ ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc nh©n sù cho doanh nghiÖp, ®ång thêi cè vÊn cho c¸c bé phËn ho¹ch ®Þnh tµi nguyªn nh©n sù cho bé phËn ®ã. C¸c nhµ qu¶n trÞ nh©n sù còng ph¶i ho¹ch ®Þnh nh©n sù cho bé phËn cña m×nh. Ho¹t ®éng ho¹ch ®Þnh tµi nguyªn nh©n sù gióp cho doanh nghiÖp n¾m ®­îc quy m« nh©n viªn c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Tõ ®ã doanh nghiÖp cã c¬ së ®Ó ®µo t¹o, ph¸t triÓn nh©n sù, x©y dùng hÖ thèng tiÒn l­¬ng, tuyÓn mé, tuyÓn chän hîp lý. TiÕn tr×nh ho¹ch ®Þnh tµi nguyªn nh©n sù gåm 4 b­íc: B­íc 1: ®Ò ra nhu cÇu vµ dù b¸o nhu cÇu. ë b­íc nµy nhµ qu¶n trÞ sÏ dùa vµo nhu cÇu vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô cña c«ng ty, doanh thu, lîi nhuËn, sau cïng míi ­íc tÝnh lùc l­îng lao ®éng cÇn thiÕt ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt. B­íc 2: ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch vµ kÕ ho¹ch. C¸c chuyªn viªn dù ®o¸n nhu cÇu vÒ nguån nh©n lùc so víi kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp trong t­¬ng lai. Phßng qu¶n trÞ nh©n lùc sÏ ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó dÔ dµng s¾p xÕp nh©n viªn trong tr­êng hîp thiÕu hoÆc thõa nh©n viªn. ViÖc dù ®o¸n nhu cÇu còng cÇn ph¶i ph¸c ho¹ ra nh÷ng yªu cÇu vÒ kü n¨ng vµ tr×nh ®é cña nh©n viªn cña doanh nghiÖp sö dông. Tr­ëng phßng nh©n sù ph¶i c©n nh¾c, tÝnh to¸n cho phï hîp víi ng©n s¸ch cña c«ng ty vµ b¸o c¸o lªn gi¸m ®èc phª chuÈn. B­íc 3: thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch Sau khi cã c¸c chÝnh s¸ch vµ kÕ ho¹ch cô thÓ, phßng qu¶n trÞ nh©n lùc sÏ phèi hîp víi c¸c bé phËn kh¸c thùc hiÖn kÕ ho¹ch. * KÕ ho¹ch ®­îc thùc hiÖn trong 2 tr­êng hîp: - ThiÕu nh©n viªn: tr­êng hîp nµy nhµ qu¶n trÞ nh©n lùc tuú thuéc vµo møc ®é thiÕu mµ cã thÓ tiÕn hµnh tuyÓn mé, tuyÓn chän, thuyªn chuyÓn, th¨ng gi¸ng chøc. - Thõa nh©n viªn: tr­êng hîp nµy nhµ qu¶n trÞ nh©n lùc sÏ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p: h¹n chÕ tuyÓn dông, gi¶m g× lao ®éng, cho nghØ h­u, gi·n thî. B­íc 4: kiÓm tra ®¸nh gi¸. Trong mçi b­íc, nhµ qu¶n trÞ ph¶i kiÓm tra viÖc thùc hiÖn cã ®óng víi môc tiªu ®Ò ra hay kh«ng vµ cuèi mçi giai ®o¹n ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn 2. TuyÓn dông TuyÓn dông lao ®éng gÇn hai qu¸ tr×nh chñ yÕu lµ tuyÓn mé vµ tuyÓn chän. a) TuyÓn mé: TuyÓn mé nh©n viªn lµ mét tiÕn tr×nh thu hót nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau ®Òu ®¨ng ký, nép ®¬n t×m viÖc lµm. TiÕn tr×nh tuyÓn mé ®­îc tiÕn hµnh sau qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh nguån nh©n lùc, khi mµ c¸c gi¶i ph¸p kh¸c kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp. C«ng viÖc tuyÓn mé ®­îc b¾t ®Çu khi c¸c bé phËn kh¸c göi yªu cÇu vÒ nh©n lùc cho phßng qu¶n trÞ nh©n lùc. Yªu cÇu nµy cã nªu ®Çy ®ñ vÒ chøc vô, néi dung c«ng viÖc, sè l­îng nh©n lùc vµ thêi gian. Phßng qu¶n trÞ nh©n lùc dùa trªn b¶ng m« t¶ chi tiÕt c«ng viÖc ®Ó x¸c ®Þnh tiªu chuÈn cña nh©n viªn sÏ ®­îc tuyÓn. Tr­íc khi tuyÓn mé, nhµ qu¶n trÞ nh©n lùc x¸c ®Þnh nguån nh©n lùc bªn trong doanh nghiÖp cã thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu nµy kh«ng, bëi viÖc tuyÓn mé bªn ngoµi rÊt tèn kÐm chi phÝ. Ho¹ch ®Þnh nguån nh©n lùc C¸c gi¶i ph¸p kh¸c TuyÓn mé Nguån néi bé Nguån bªn ngoµi M«i tr­êng bªn ngoµi C¸c ph­¬ng ph¸p néi bé C¸c ph­¬ng ph¸p bªn ngoµi C¸ nh©n ®­îc tuyÓn M«i tr­êng bªn trong b) TuyÓn chän Khi triÓn khai kinh doanh, ph¸t triÓn sù nghiÖp, ai còng muèn t×m ®­îc ng­êi tèt ®Ó trî gióp, hä lu«n ®Ó t©m t×m ng­êi. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ cã t×m ®­îc ng­êi tèt nh­ mong muèn hay kh«ng? QuyÕt ®Þnh lµ ë kh©u tuyÓn chän. Ng­êi NhËt cã c©u ng¹n ng÷ “Chu ®¸o nh©n sù råi phã th¸c mÖnh trêi”, nãi lªn tÇm quan träng cña viÖc t×m ng­êi. - Nh©n sù, Ch×a khãa cña thµnh c«ng – TrÇn Quan TuÖ - NXBTPHCM TuyÓn chän lµ viÖc quyÕt ®Þnh xem trong sè c¸c øng viªn ®­îc tuyÓn mé, ai lµ ng­êi héi ®ñ c¸c tiªu chuÈn ®Ó lµm viÖc cho doanh nghiÖp. §iÒu cÇn chó ý khi tuyÓn chän lµ phßng qu¶n trÞ nh©n lùc ph¶i c¨n cø vµo b¶ng miªu t¶ chi tiÕt tiªu chuÈn c«ng viÖc. Dùa vµo b¶ng nµy c¸c chuyªn viªn biÕt ®­îc cÇn nh÷ng øng viªn cã nh÷ng tiªu chuÈn nµo vµ c¸c chuyªn gia sÏ thiÕt kÕ c¸c mÉu pháng vÊn, tr¾c nghiÖm thÝch hîp. Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t th× tiÕn tr×nh tuyÓn chän gåm chÝn b­íc nh­ trong s¬ ®å sau: M«i tr­êng bªn trong M«i tr­êng bªn ngoµi Ng­êi ®­îc tuyÓn mé nép ®¬n Xem xÐt mÉu ®¬n xin viÖc Pháng vÊn s¬ bé Tr¾c nghiÖm Pháng vÊn kü Tham kh¶o vµ kiÓm tra lý lÞch QuyÕt ®Þnh tuyÓn chän Kh¸m søc khoÎ TuyÓn dông bæ nhiÖm øng viªn bÞ lo¹i 3. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn. Kh«ng cã mét chÝnh s¸ch c«ng nghÖ nµo cã thÓ mang l¹i kÕt qu¶ nÕu kh«ng cã chuyªn gia cã kh¶ n¨ng lµm chñ vµ ¸p dông c¸c kü thuËt míi. §ßi hái nµy liªn quan tõ cÊp cao ®Õn cÊp thÊp. Râ rµng, kh«ng ®µo t¹o th× doanh nghiÖp sÏ kh«ng ph¸t triÓn. Nh­ng viÖc ®¹o t¹o ng­êi, chØ nghÜ ®Õn viÖc ®µo t¹o nh©n viªn tèt th«i ch­a ®ñ, cÇn ph¶i ®ång thêi nghÜ ®Õn viÖc ®µo t¹o c«ng d©n tèt cho x· héi. NÕu chØ ®øng trªn lËp tr­êng cña doanh nghiÖp th× viÖc n©ng cao nghiÖp vô, tay nghÒ lµ quan träng, cßn ®µo t¹o nh©n c¸ch lµ thø yÕu. Nh­ng ®øng trªn quan ®iÓm x· héi, sÏ thÊy nh­ thÕ ch­a ®ñ, viÖc ®µo t¹o con ng­êi ph¶i bao hµm c¶ th¸i ®é, nh©n c¸ch tèt lµ rÊt cÇn thiÕt. Víi t­ c¸ch lµ ®µo t¹o nghÒ cho nh©n viªn th× doanh nghiÖp cã vai trß rÊt lín. Tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp kh¸ nÆng nÒ. §èi t­îng cña ho¹t ®éng ®µo t¹o lµ tÊt c¶ c¸c cÊp: c¸n bé kü s­, kü thuËt viªn, c«ng nh©n kü thuËt. Ho¹t ®éng ®µo t¹o cã thÓ tiÕn hµnh trong c«ng viÖc hay ngoµi c«ng viÖc, ®­îc diÔn ra d­íi sù kÌm cÆp cña c¸c gi¸m s¸t viªn. Phßng qu¶n trÞ nh©n lùc cã vai trß gióp cho c¸c gi¸m s¸t viªn trë thµnh nh÷ng ng­êi ®µo t¹o tèt h¬n, tiÕn hµnh c¸c khãa ®¹o t¹o ®éc lËp. §µo t¹o c¸c kü s­ cÊp cao, phßng qu¶n trÞ nh©n lùc sÏ h­íng vµo gi¶ng d¹y c¸c lÜnh vùc khoa häc øng dông nhiÒu h¬n lµ khoa häc c¬ b¶n. Do tèc ®é ph¸t triÓn nhanh nªn ®ßi hái ph¶i cã nç lùc cao. Khi ®µo t¹o c¸c kü thuËt viªn, phßng qu¶n trÞ nh©n lùc sÏ ®µo t¹o chuyªn ngµnh xøng víi sù ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp, tr×nh ®é kh«ng cÇn cao nh­ng sè l­îng lín h¬n. Cuèi cïng lµ ®µo t¹o c¸c c«ng nh©n kü thuËt trong c¸c trung t©m chuyªn m«n hãa. Ngoµi ra, phßng nguån nh©n lùc còng th­êng cã nhiÖm vô ®¸nh gi¸ nhu cÇu ®µo t¹o vµ ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu suÊt cña c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o. 4. Qu¶n trÞ tiÒn l­¬ng L­¬ng bæng vµ ®·i ngé chØ vÒ mäi lo¹i phÇn th­ëng mµ mét c¸ nh©n nhËn ®­îc ®Ó ®æi lÊy søc lao ®éng cña m×nh bá ra. L­¬ng bæng lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc kÝch thÝch ng­êi lao ®éng, nh­ng ®ång thêi còng lµ yÕu tè g©y tr× trÖ, kh«ng hîp t¸c, rêi bá c«ng ty. TÊt c¶ phô thuéc vµo tr×nh ®é vµ n¨ng lùc cña c¸c cÊp qu¶n trÞ, ®Æc biÖt lµ phßng nguån nh©n lùc, lµ n¬i ra quyÕt ®Þnh chñ yÕu vÒ tiÒn l­¬ng. Qu¶n lý c«ng t¸c tiÒn l­¬ng ®ßi hái sù nç lùc kÕt hîp cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc vµ nh÷ng ng­êi qu¶n lý t¸c nghiÖp. C¸c bé phËn nµy ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ ®Ó thùc hiÖn c¸c cuéc nghiªn cøu chuyªn biÖt vÒ hÖ thèng l­¬ng bæng nh­ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc, nghiªn cøu vÒ l­¬ng, kÝch thÝch lao ®éng vµ Ên ®Þnh c¸c tiªu chuÈn c«ng viÖc. Th«ng th­êng, nh÷ng ng­êi qu¶n lý trùc tuyÕn chÞu tr¸ch nhiÖm cho viÖc Ên ®Þnh møc l­¬ng vµ ®iÒu chØnh møc l­¬ng theo c«ng viÖc cña tõng c¸ nh©n. V¨n phßng qu¶n trÞ l­¬ng bæng th­êng ®Æt d­íi quyÒn qu¶n trÞ cña gi¸m ®èc nguån nh©n lùc sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ x©y dùng vµ b¶o toµn cÊu tróc tiÒn l­¬ng, ®ång thêi hµng ngµy bæ sung c¸c thñ tôc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò l­¬ng bæng. 5. Quan hÖ víi ng­êi lao ®éng. Quan hÖ lao ®éng trong doanh nghiÖp bao gåm c¸c ho¹t ®éng qu¶n trÞ nguån nh©n lùc kÕt hîp víi sù di chuyÓn nh©n viªn trong doanh nghiÖp bao gåm c¸c ho¹t ®éng th¨ng, gi¸ng chøc, thuyªn chuyÓn, xin nghØ viÖc, t¹m cho nghØ viÖc, vÒ h­u, kû luËt vµ thi hµnh kû luËt. Phßng qu¶n trÞ nh©n lùc cã vai trß tÝch cùc trong viÖc ®µm ph¸n vµ qu¶n trÞ hîp ®ång lao ®éng, tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ. Tr­íc khi ®µm ph¸n, phßng qu¶n trÞ nh©n lùc cã tr¸ch nhiÖm thu thËp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vµ gióp chuÈn bÞ vÞ trÝ tho¶ thuËn cho doanh nghiÖp. Sau khi mét hîp ®ång hay tho¶ ­íc lao ®éng ®­îc ®µm ph¸n, phßng qu¶n trÞ nh©n lùc sÏ chØ thÞ cho c¸c chuyªn viªn vÒ viÖc qu¶n trÞ tho¶ ­íc, tr¸nh nh÷ng bÊt b×nh, xung ®ét x¶y ra. Mét tr¸ch nhiÖm chÝnh cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc lµ ®¶m b¶o tr¸nh cho doanh nghiÖp nh÷ng m­u ®å lao ®éng kh«ng hîp lý. Ngoµi ra, phßng qu¶n trÞ nh©n lùc cßn cã nhiÖm vô x©y dùng néi quy lao ®éng vµ thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c bÊt b×nh cã hiÖu qu¶ ®Ó b¶o vÖ ng­êi lao ®éng. 6. DÞch vô vµ phóc lîi. Phóc lîi hay cßn lµ l­¬ng bæng ®·i ngé gi¸n tiÕp vÒ mÆt tµi chÝnh. Bao gåm c¸c kho¶n nh­ b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm cuéc sèng, c¸c kú nghØ, c¸c dÞch vô kh¸c cho ng­êi lao ®éng. Phóc lîi cã thÓ do luËt ph¸p quy ®Þnh hoÆc kh«ng do ph¸p luËt quy ®Þnh. Phóc lîi chÝnh lµ ch×a khãa ®Ó nu«i d­ìng mét c«ng ty lín m¹nh bëi nã lµ yÕu tè kÝch thÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc, ®ång thêi duy tr× vµ l«i cuèn nh÷ng ng­êi cã tµi vÒ lµm viÖc cho doanh nghiÖp. Phßng qu¶n trÞ nh©n lùc cã tr¸ch nhiÖm lµm cho c«ng t¸c thï lao lao ®éng mang tÝnh c¹nh tranh víi c¸c tæ chøc kh¸c, hîp lý theo nghÜa c«ng b»ng néi bé, hîp ph¸p vµ cã t¸c dông t¹o ®éng lùc. Ngoµi nh÷ng kho¶n phóc lîi b»ng vËt chÊt, phßng qu¶n trÞ nh©n lùc cÇn ph¶i chó ý ®Õn c¸c kho¶n phóc lîi phi vËt chÊt, bëi v× khi ng­êi lao ®éng ®· æn ®Þnh vÒ vËt chÊt khi hä cßn cã nhu cÇu x· héi, nhu cÇu ®­îc kÝnh träng vµ nhu cÇu tù thÓ hiÖn m×nh. 7. Y tÕ vµ an toµn. Mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i cã mét ch­¬ng tr×nh an toµn ®Ó ®Ò phßng nh÷ng tai n¹n rñi ro trong qu¸ tr×nh lao ®éng, b¶o ®¶m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cho nh©n viªn. Ng­êi lao ®éng ph¶i lu«n ®­îc gi¸o dôc, nh¾c nhë vÒ tÇm quan träng cña an toµn vµ ®­îc h­íng dÉn b¶o ®¶m an toµn, tr¸nh tai n¹n lao ®éng. Trong lÜnh vùc nµy, tr¸ch nhiÖm chÝnh cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc ®µo t¹o vµ thanh tra vÒ an toµn, söa ch÷a c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng an toµn, x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh søc khoÎ, th­êng xuyªn b¸o c¸o vÒ tai n¹n vµ th­¬ng tËt. Mäi vÊn ®Ò x¶y ra phßng nguån nh©n lùc ph¶i cã tr¸ch nhiÖm l­u tr÷. Ngoµi ra, ®Ó ®èi phã víi nh÷ng tai n¹n bÊt ngê, phßng nguån nh©n lùc sÏ x©y dùng kÕ ho¹ch cÊp cøu. Mét ch­¬ng tr×nh an toµn cã hiÖu qu¶, cã thÓ gi¶m sè l­îng c¸c tai n¹n vµ t¨ng c­êng søc khoÎ chung cho ng­êi lao ®éng. 8. Nghiªn cøu tµi nguyªn nh©n sù Phßng qu¶n trÞ nh©n lùc cã tr¸ch nhiÖm ghi chÐp, thu thËp vµ ph©n tÝch c¸c th«ng tin vÒ nh÷ng thay ®æi vÒ hµnh vi, th¸i ®é cña ng­êi lao ®éng. Nghiªn cøu nh÷ng yÕu tè lµm gi¶m n¨ng suÊt lao ®éng, nh÷ng nguyªn nh©n g©y nªn sù v¾ng mÆt cña nh©n viªn, biÓu hiÖn kh«ng tho¶ m·n, bÊt hîp t¸c. C¸c chuyªn viªn sÏ tiÕp xóc trùc tiÕp víi ng­êi lao ®éng, t×m hiÓu vÒ nh÷ng ca th¸n vµ ph©n biÖt ®èi xö. Nh÷ng yÕu tè liªn quan ®Õn khoa häc hµnh vi. Do ®ã, c¸c chuyªn viªn ph¶i cã chuyªn m«n cao ®Ó thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch hµnh ®éng, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¸c vÊn ®Ò cña c¸ nh©n còng ®¸nh gi¸ sù phï hîp cña c¸c chÝnh s¸ch hiÖn hµnh ®Ó t¨ng c­êng tÝnh hiÖu suÊt cña tæ chøc. IV. Vai trß vµ quyÒn h¹n cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc 1. Vai trß. Phßng qu¶n trÞ nh©n lùc cã ba vai trß chÝnh lµ: cè vÊn-t­ vÊn, dÞch vô-phôc vô, kiÓm tra. a) Cè vÊn-t­ vÊn: Bé phËn nh©n lùc cã vai trß t­ vÊn vµ cè vÊn cho c¸c bé phËn kh¸c. VÝ dô nh­ cã tranh chÊp vÒ tiÒn l­¬ng, giê lµm viÖc hay vÊn ®Ò kû luËt lao ®éng... Trong tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò nµy, gi¸m ®èc nguån nh©n lùc vµ c¸c chuyªn viªn ph¶i ®Ò ra nh÷ng ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt mét c¸ch tèi ­u theo kh¶ n¨ng chuyªn m«n cña hä. Do vËy, kh¶ n¨ng cña bé phËn nh©n sù ®­îc ®¸nh gi¸ qua kh¶ n¨ng ®­a ra c¸c lêi khuyªn hoÆc khuyÕn c¸o thÝch hîp ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh mét c¸ch cã hiÖu qu¶. b) DÞch vô-phôc vô: Phßng qu¶n trÞ nh©n sù cã vai trß cung cÊp mét sè dÞch vô thuéc chuyªn m«n cña m×nh cho c¸c phßng ban kh¸c nh­ c¸c dÞch vô tuyÓn dông, ®µo t¹o, phóc lîi, y tÕ, an toµn. Phßng nh©n lùc lµm c«ng viÖc nµy sÏ cã hiÖu qu¶ h¬n nÕu c¸c bé phËn kh¸c tù ®¶m tr¸ch. Mçi bé phËn kh«ng ®Ó quyÕt ®Þnh c«ng viÖc cña m×nh tõ A ®Õn Z. Phßng nh©n lùc thiÕt kÕ c¸c ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch ®µo t¹o, tuy nhiªn th­êng ®­îc c¸c bé phËn kh¸c tham kh¶o ý kiÕn. Ngoµi ra phßng nh©n lùc cßn qu¶n trÞ c¸c ch­¬ng tr×nh thï lao, phóc lîi, l­u tr÷ b¶o qu¶n hå s¬. c) KiÓm tra: Phßng nh©n lùc ®¶m nhËn chøc n¨ng kiÓm tra b»ng c¸ch gi¸m s¸t c¸c bé phËn kh¸c cã thùc hiÖn ®óng c¸c chÝnh s¸ch ch­¬ng tr×nh thuéc vÒ nh©n sù hay kh«ng. VÝ dô nh­ viÖc mét bé phËn t¨ng l­¬ng cho mét sè nh©n viªn kh«ng th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ thµnh tÝch c«ng t¸c vµ b¸o c¸o cho phßng nh©n lùc. Bé phËn nh©n sù sÏ kiÓm tra vµ thùc hiÖn theo chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp. Phßng nh©n lùc cßn tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c thñ tôc. VÝ dô nh­ kiÓm tra xem c¸c bé phËn tuyÓn chän cã bá xãt mét thµnh phÇn nµo kh«ng. Cuèi cïng, phßng nh©n lùc kiÓm tra møc ®é cña mét vÊn ®Ò. C¸c chuyen viªn ph¶i ®o l­êng, ®¸nh gi¸ c¸c ®¬n khiÕu n¹i, tai n¹n lao ®éng, thêi h¹n hîp ®ång, lý do v¾ng mÆt vµ c¸c biÖn ph¸p kû luËt. KÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng kiÓm tra ®­îc viÕt thµnh b¶n t­êng tr×nh vµ göi cho bé phËn cã liªn quan. 2. QuyÒn h¹n cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc. Phßng nh©n lùc cã c¸c quyÒn h¹n: quyÒn h¹n theo trùc tuyÕn, quyÒn h¹n theo chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n tham m­u. C¸c quyÒn h¹n nµy ®­îc thÓ hiÖn qua viÖc: ®­îc quyÒn tham dù häp bµn vÒ c¸c vÊn ®Ò ph¸t triÓn doanh nghiÖp, quyÒn ph¸t biÓu, nªu ý kiÕn cho l·nh ®¹o; QuyÒn thu thËp c¸c th«ng tin, t­ liÖu cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò qu¶n trÞ nh©n lùc tõ c¸c phßng ban kh¸c; QuyÒn hîp t¸c víi c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi doanh nghiÖp ®Ó nghiªn cøu vÒ qu¶n trÞ nh©n lùc... QuyÒn h¹n trùc tuyÕn thÓ hiÖn sù d©n chñ trong ho¹t ®éng qu¶n lý. Phßng nh©n sù ®­îc phÐp trùc tiÕp b¸o c¸o víi ng­êi l·nh ®¹o cao nhÊt cña doanh nghiÖp. Thùc hiÖn quyÒn trùc tuyÕn v× c¸c ho¹t ®éng nh©n sù g¾n bã chÆt chÏ víi c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp. Khi phßng qu¶n trÞ nh©n sù ®­îc ®Æt d­íi sù chØ ®¹o cña cÊp cao nhÊt, nã sÏ cã nhiÒu quyÒn lùc h¬n ®Ó ®­a ra quyÕt ®Þnh nh©n sù. V. Yªu cÇu-tiªu chuÈn ®èi víi qu¶n trÞ viªn nh©n lùc. Qu¶n trÞ viªn nh©n lùc lµ ng­êi ®­îc giao qu¶n lý tµi s¶n quý hiÕ nhÊt cña quèc gia, cña doanh nghiÖp. §ång thêi hä lµ nÒn mãng vµ lµ nguån lùc khan hiÕm nhÊt cña bÊt kú mét doanh nghiÖp kinh doanh nµo. Qu¶n trÞ viªn nh©n lùc lµ ng­êi trùc tiÕp tiÕp xóc míi mäi ®èi t­îng kh¸c nhau trong doanh nghiÖp. Trong x· héi mçi ng­êi mçi vÎ. Ngoµi sù kh¸c nhau vÒ khu«n mÆt, mçi ng­êi ®Òu cã khÝ chÊt, c¸ch suy nghÜ riªng. Do vËy, ®Ó ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng nh©n lùc, c¸c qu¶n trÞ viªn nh©n lùc ph¶i cã tr×nh ®é ®¹i häc kinh tÕ, am hiÓu vÒ t©m lý x· héi häc, am hiÓu vÒ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh. Qu¶n trÞ viªn nh©n lùc ph¶i cã kiÕn thøc vÒ ph¸p luËt, luËt lao ®éng. §Ó héi tô ®iÒu kiÖn, c¸c qu¶n trÞ viªn nh©n lùc ph¶i cã kü n¨ng truyÒn th«ng b»ng ch÷ viÕt lêi nãi, ph¶i cã kü n¨ng ph©n tÝch giái, ph¶i cã kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh c«ng viÖc khi bÞ søc Ðp, ph¶i kiªn nhÉn ®èi phã víi nh÷ng xung ®ét, m©u thuÉn. Qu¶n trÞ viªn nh©n lùc lµ ng­êi n¨ng ®éng, cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao, cã søc khoÎ tèt, n¨ng ®éng nh¹y c¶m. Ngoµi ra qu¶n trÞ viªn nh©n lùc ph¶i lµ ng­êi cã ®¹o ®øc, lµm viÖc kh¸ch quan, c«ng b»ng, kh«ng thiªn vÞ... Sau ®©y lµ nh÷ng kü n¨ng vµ n¨ng lùc cÇn cã ®Ó trë thµnh mét qu¶n trÞ viªn nh©n lùc thµnh c«ng: N¨ng lùc bÈm sinh Kü n¨ng - Kh¶ n¨ng thÝch øng víi t×nh huèng - NhËn thøc ®­îc m«i tr­êng x· héi - Hoµi b·o h­íng tíi thµnh c«ng - QuyÕt ®o¸n - Hîp t¸c - M¹nh d¹n - §¸ng tin cËy - ChÕ ngù (mong muèn g©y ¶nh h­ëng ®Õn nh÷ng ng­êi kh¸c) - NghÞ lùc (møc ®é tÝch cùc cao) - Kiªn tr× - Tù tin - ChÞu ®ùng stress - S½n sµng nhËn tr¸ch nhiÖm - Th«ng minh trÝ tuÖ - Kü n¨ng nhËn thøc - S¸ng t¹o - X· giao vµ kh«n khÐo - Nãi n¨ng ho¹t b¸t - N¾m b¾t ®­îc nhu cÇu cña ®èi t­îng - TÝch cùc (kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh) - Cã søc thuyÕt phôc - Th«ng th¹o vÒ x· héi. kÕt luËn Thêi ®¹i ngµy nay, khi nÒn kinh tÕ tri thøc ®­îc coi lµ träng t©m ph¸t triÓn cña mçi quèc gia, con ng­êi víi trÝ tuÖ vµ lao ®éng ®Þnh h­íng bëi trÝ tuÖ ®ã ®· vµ ®ang lµ tµi s¶n quý gi¸ nhÊt, lµ nguån lùc quan träng nhÊt, quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia, thµnh b¹i cña mçi doanh nghiÖp. Vai trß nµy ngµy cµng t¨ng lªn khi trÝ tuÕ hãa lao ®éng ®ang trë thµnh xu thÕ phæ biÕn. C¸c nguån lùc kh¸c nh­ ®Êt ®ai, vÞ trÝ ®Þa lý... tù nã chØ tån t¹i d­íi d¹ng tiÒm n¨ng. Chóng lµ nh÷ng kh¸ch thÓ chÞu sù c¶i t¹o khai th¸c cña con ng­êi. V× vËy, con ng­êi chÝnh lµ yÕu tè quan träng nhÊt ®Ó cÊu thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt “lùc l­îng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn nh©n lo¹i” V.I.Lªnin. Toµn tËp - t38 - NXB TiÕn Bé Nh­ng lµm sao ®Ó ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng cña con ng­êi. Dïng ®óng chç, t¹o cho hä niÒm vui trong c«ng viÖc, n©ng cao thµnh qu¶ c«ng viÖc, ®ång thêi t¹o ¶nh h­ëng tèt ®èi víi ng­êi kh¸c. T¹o h¹nh phóc cho ng­êi lao ®éng, g©y dùng sù nghiÖp cho c¸c doanh nghiÖp. §©y chÝnh lµ môc ®Ých chÝnh cña qu¶n trÞ nh©n lùc. Ho¹t ®éng qu¶n trÞ nh©n lùc chñ yÕu do phßng qu¶n trÞ nh©n lùc ®¶m tr¸ch. Quy m« cña phßng qu¶n trÞ nh©n lùc tuú thuéc vµo c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng viÖc th× mçi chuyªn viªn ph¶i ®­îc trang bÞ tr×nh ®é chuyªn m«n còng nh­ c¸c kiÕn thøc x· héi x©u réng. ë n­íc ta hiÖn nay, lÜnh vùc qu¶n trÞ nh©n lùc vµ viÖc x©y dùng phßng qu¶n trÞ nh©n lùc trong doanh nghiÖp ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc do ch­a ®¸nh gi¸ hÕt tÇm quan träng cña ho¹t ®éng nµy. Do vËy, viÖc häc hái kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ cÇn thiÕt. Hä lµ nh÷ng tÊm g­¬ng vÒ viÖc dïng ng­êi. DÜ nhiªn, kh«ng thÓ lÊy hä lµ khu«n mÉu ®Ó sao chÐp nguyªn si. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ nh©n lùc Chñ biªn: PGS.PTS Ph¹m §øc Thµnh - §HKTQD NXB Thèng Kª - 1998 2. Qu¶n trÞ nh©n sù NguyÔn H÷u Th©n NXB Thèng Kª - 1998 3. Nh©n sù ch×a khãa cña sù thµnh c«ng NguyÔn Quang TuÖ NXB TP Hå ChÝ Minh - 2000 4. Sæ tay ng­êi qu¶n lý NguyÔn Quang TuÖ NXB TP Hå ChÝ Minh - 2000 5. Qu¶n lý nguån nh©n lùc (Management of Organizational Behavior) Paul Hersey - Ken.Blanc Hard Hµnh vi tæ chøc - Bµi gi¶ng-Bïi Anh TuÊn 6. Qu¶n trÞ nh©n lùc - Bµi gi¶ng 7. Nguån lùc con ng­êi - T¹p chÝ triÕt häc sè 4/12/1994 8. V.I.Lªnin Toµn tËp - t38 - NXB TiÕn Bé 9. T¸c ®éng cña nh÷ng biÕn ®æi kinh tÕ ®Õn sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, viÖc lµm vµ khu vùc phi kÕt cÊu ë ViÖt Nam vµ §«ng Nam ¸. NXB Lao ®éng - 1998.