Báo cáo Việt Nam: quan hệ đối tác phục vụ phát triển

phục vụ người dân và các nghành kinh doanh trong một môi trường cạnh tranh hơn, do tác động của nền kinh tế mở, sự phát triển nhanh chóng các doanh nghiệp trong nước và quá trình phân cấp. A. Các hình thức hỗ trợ chương trình tổng thể cải cách hành chính công I Quản lý thực hiện CTTT CCHCC Tiến độ thực hiện và các hoạt động đang tiếp diễn : • Trong bảy kế hoạch hành động của Chương trình tổng thể CCHCC, chỉ còn Chương trình hành động số 6 về “Đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với các Cơ quan hành chính sự nghiệp” vẫn đang trong quá trình chờ Thủ tướng chính phủ phê duyệt. Kế hoạch hành động số 3 và số 5 về Giảm biên chế và cải cách chính sách lương được tiến hành ngay sau khi Chương trình tổng thể CCHCC ra đời. • Hiện tại, đã có 55 trong tổng số 61 tỉnh thành và hầu hết các cơ quan trung ương và các bộ nghành đã xây dựng kế hoạch cải cách hành chính của mình đến năm 2005 và đã bắt đầu thực hiện những kế hoạch này. • Chính phủ VN đã và đang thực hiện Kế hoạch cải tiến phương thức quản lý và hiện đại hoá tại các cơ quan nhà nước trong hệ thống quản lý công cộng- pha 1 (2003- 2005), được thực hiện theo Quyết định số 169/2003/QD-TTg do Thủ tướng chính phủ ban hành ngày 12 tháng 8 năm 2003 • Quyết định số178/2003/QD-TTg về Chương trình truyền thông cho Chương trình tổng thể CCHCC 2001-2010 đã được Thủ tướng chính phủ thông qua ngày 3/9/2003. Chương trình truyền thông sẽ lồng ghép các biện pháp truyền thông về CCHCC vào các hoạt động của các bộ và các tỉnh và sẽ tập trung vào các cán bộ công chức các cấp và nhân dân. Các biện pháp tiến hành bao gồm huy động sự tham gia của các phương tiện thông tin đại chúng, phân phát rộng rãi các tài liệu về CCHCC, tập huấn về kỹ năng tuyên truyền nội dung CCHCC và lồng ghép những nội dung này vào các hoạt động của các cơ sở giáo dục. • Phiên họp giới thiệu thông tin đầu tiên với các phương tiện thong tin đại chúng sẽ được Bộ Nội vụ tổ chức vào ngày 23 tháng 10 năm 2003. 116 Các hoạt động trong tương lai • Trước mắt, trọng tâm sẽ là xây dựng cơ sở thực tế và khoa học cho việc tuyên truyền các văn bản pháp lý và quy định về cách thức quản lý và hiện đại hoá cơ quan nhà nước trong hệ thống quản lý công. • Thực hiện và tăng cường các hoạt động trao đổi thông tin và truyền thông theo những quy định trong đề xuất đã phê duyệt. • Vận hành hệ thống giám sát và đánh giá việc thực hiện CTTT/CCHCC. • Chuẩn bị một kế hoạch tổng hợp cuốn chiếu nhiều năm dựa trên chương trình hành động đã được phê duyệt. • Đẩy mạnh việc công khai CTTT/CCHCC và nâng cao nhận thức trong giới kinh doanh và người dân nói chung. II. Cải cách thể chế Tiến độ thực hiện và các hoạt động đang tiếp diễn: • Ngày 4/9/2003, Thủ tướng chính phủ ban hành Quyết định số 181/2003/QD-TTg về Điều lệ thực hiện cơ chế “một cửa” trong các cơ quan hành chính của chính quyền địa phương. Quyết định này sẽ được áp dụng ở cấp tỉnh và huyện từ ngày 1/1/2004 và ở cấp xã từ ngày 1/1/2005.Căn cứ vào yêu cầu từ phía các chính quyền địa phương, Bộ nội vụ sẽ hỗ trợ quá trình thực hiện mô hình cơ chế “một cửa” cho 16 tỉnh thành trên cả nước. Đến nay, trong số đó, mới có 1 tỉnh áp dụng cơ chế này. Mỗi tỉnh có 4 huyện sẽ được nhận nguồn lực do chương trình hỗ trợ CCHCC của dự án VIE/01/024/B cung cấp để thiết lập cơ chế “một cửa” ở các văn phòng của UBND. Cho đến này, có 35 trong tổng số 61 tỉnh thành thực hiện cơ chế “một cửa” ở 196/1281 Sở nghành (chiếm 15.3%), 160 /631 cơ quan cấp huyện (chiếm 25%), 905/10594 các cơ quan cấp xã (chiếm 8.5%). • Một loạt các văn bản pháp lý để điều tiết sự phát triển kinh tế xã hội và việc tổ chức và vận hành hệ thống hành chính đã được ban hành và đi vào hoạt động như Luật đầu tư nước ngoài, Luật đầu tư trong nước, Luật doanh nghiệp, Luật đất đại, Bộ lụât lao động v.v…Những cải cách này giúp lấy lại niềm tin của các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, các nghành kinh tế nói chung và khu vực tư nhân. Chỉ với việc ban hành Luật doanh nghiệp, cùng với việc điều chỉnh các thủ tục hành chính trong việc cấp giấy phép đăng ký kinh doanh và việc xoá bỏ gần 170 loại giấy phép kinh doanh không cần thiết, trong vòng 3 năm qua, mỗi năm có khoảng gần 20,000 doanh nghiệp tư nhân đã ra đời và đi vào vận hành. Các quy định luật pháp mới đã buộc các cơ quan hành chính nhà nước phải điều chỉnh cách thức vận hành, từ can thiệp vào công việc nội bộ của các doanh nghiệp sang phong cách phục vụ người dân. Quá trình xây dựng luật cũng được củng cố theo hướng công khai và dân chủ hơn. Luật sửa đổi về ban hành các văn bản quy pháp đòi hỏi phải có sự tham gia ý kiến của các bên lien quan trong quá trình dự thảo luật.Luật dự thảo về Đất đai sẽ được trình quốc hội phê duyệt vào tháng 12 năm 2003 hiện đang được phân phát rộng rãi để lấy ý kiến nhận xét của người dân cả nước trước khi hoàn thiện và trình quốc hội. 117 Việc thông qua Nghị định số 60/2003/ND-CP ban hành ngày 6/6/2003 về việc hướng dẫn thực hiện Luật ngân sách nhà nước (ban hành tháng 12/ 2002) đã tạo ra một khuôn khổ cho việc phân cấp quản lý ngân sách/tài khoá từ trung ương xuống địa phương. Các hoạt động trong tươnglai: • Mở rộng thực hiện cơ chế “một cửa” ở các địa phương. • Tiếp tục thực hiện cơ chế khoán chi. • Thực hiện và tăng cường các hoạt động trao đổi thông tin, truyền thông theo hướng dẫn quy định trong đề xuất đã phê duyệt. • Xây dựng năng lực thực hiện CCHCC bao gồm cơ chế “một cửa” và các sang kiến phân cấp khác ở cấp huyện và xã. III. Cải cách cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính Tiến độ và các hoạt động đang triển khai Đã đạt được những thành công quan trọng thể hiện qua những thay đổi quan trọng trong chức năng nhiệm vụ của chính phủ, các bộ ngành và các cơ quan hành chính địa phương. Bộ máy chính quyền trung ương và địa phương đã được cơ cấu lại và thu gọn. So với 10 năm trước đây, số các bộ và cơ quan chính phủ đã giảm từ 46 đến 39, các cơ quan cấp tình giảm từ 30 xuống 20-22, các đơn vị cấp huyện giảm từ 16-17 xuống còn 10-11. Cách thức tổ chức và vận hành của các cơ quan hành chính cũng thay đổi thông qua một loạt cải cách quan trọng bao gồm : • Phân cấp và trao quyền giữa các cấp trung ương và tỉnh, và giữa các cấp địa phương để tăng tính sở hữu và tinh thần trách nhiệm; • Xây dựng và thực hiện cơ chế tổ chức, tài chính và nhân sự cho các cơ quan hành chính và cơ quan sự nghiệp nhằm tách rời hoạt động quản lý hành chính khỏi hoạt động kinh doanh và cung cấp dich vụ công và để làm rõ chức năng và hoạt động của các cán bộ quản lý và nhân viên của các cơ quan cung cấp dịch vụ . • Chính phủ đang thực hiện Kế hoạch Vi tính hoá quản lý hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2005 theo quyết định số 112/2001/QD-TTg ban hành ngày 25/7/2002. VIệc áp dung công nghệ thong tin vào việc vận hành các cơ quan nhà nước và việc thành lập một mạng lưới rộng khắp trong bộ máy chính phủ là một trong các thành tố quan trọng trong quá trình hiện đại hoá chương trình hành chính công cộng. Kế hoạch này gắn liền với việc thực hiện CTTT/CCHCC trong giai đoạn 2001-2010 và kế hoạch hiện đại hoá chương trình quản lý hành chính công • Thông qua khoản vay theo chương trình, ADB cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và nguồn lực tài chính để hỗ trợ việc thực hiện nội dung này. Được sự đồng ý của các bên có liên quan trong khuôn khổ vốn vay theo chương trình, một số biện pháp được thực hiện như hoạt động chuẩn bị đánh giá nhu cầu đào tạo và kế hoạch đào tạo cho các quan chức có liên quan để tăng khả năng quản lý hệ thống ICT.Giai đoạn giải ngân thứ nhất đã được thực hiện nhằm cung cấp nguồn lực tài chính để thực hiên hoạt động này. 118 Các hoạt động trong tương lai: • Xây dựng và đề xuất kế hoạch phân cấp quản lý giữa chính quyền địa phương và trung ương để xác định rõ lĩnh vực được trao nhiệm nào thuộc quyền kiểm soát của cấp trung ương và lĩnh vực được trao nhiệm nào thuộc quyền kiểm soát của cấp địa phương. • Thực hiện các quy đinh về định mức cán bộ phân cấp theo Nghị quyết của chính phủ. • Tiếp tục sửa đổi Luật tổ chức Hội đồng ND và UBND để trình quốc hội thông qua vào cuối năm 2003. • Đẩy nhanh tiến độ thực hiện kế hoạch hiện đại hoá hệ thống hành chính bao gồm các sáng kiến vi tính hoá và chính phủ điện tử. IV. Xây dựng và phát triển đội ngũ các bộ,công chức nhà nước Tiến độ và các hoạt động đang triển khai: • Các cải cách trong lĩnh vực này tập trung vào nâng cao kiến thức, kỹ năng và khả năng cán bộ, công chức nhà nước và thay đổi cách thức quản lý nhân sự. Những kết quả chính thu được là: • Xây dựng và giới thiệu hồ sơ và các quy định chuẩn cho việc phân loại và sếp loại các cán bộ và công chức nhà nước trong bộ máy hành chính và các cơ quan cung cấp dịch vụ công. • Thay đổi cách thức tuyển dụng chủ yếu dựa trên đánh giá và chọn lọc các hồ sơ dự thi của các ứng cử viên xin việc và các hồ sơ hỗ trợ sang việc tuyển dụng chủ yếu dựa vào các cuộc thi tuyển cạnh tranh. • Tiến hành các hoạt động đào tạo, tái đào tạo và đào tạo nâng cao cho các đối tượng là chuyên gia trẻ, các chuyên gia chính, và các chuyên gia có vị trí tương đương khác; • Đẩy mạnh tinh thần trách nhiệm của các cán bộ công chức trong việc cung cấp dịch vụ cho người dân. • Cải thiện hệ thống lương của khu vực công trong khi xây dựng một kế hoạch cải cách lương của khu vực công để trình quốc hội phê duyệt. Tổ chức tham vấn vào tháng 9/2003 tại thành phố Hà Nội và Hồ Chí Minh để thu thập ý kiến của các bên liên quan nhằm hoàn thành đề xuất xin điều chỉnh chế độ lương trước khi trình lên quốc hội. • Thành phần “Đào tạo và đào tạo lại để nâng cao chất lượng của cán bộ nhà nước” đã nhận được sự hỗ trợ của ADB thông qua các khoản vay dự án và nguồn vốn để hỗ trợ kỹ thuận. Sau khi hoàn thành các kế hoạch hành động đã thống nhất , khoản vay của cnương trình ADB sẽ có hiệu lực từ ngày 19 tháng 8.. Đánh giá dự án bắt đầu từ ngày 1 tháng 10 với sự tham gia của trưởng nhóm phụ trách nhân sự. 119 • Một nghị định đã được soạn thảo và các bên lien quan đều được hỏi ý kiến nhận xét về cơ chế phân chia trách nhiệm cho các cán bộ lãnh đạo ở các cơ quan của chính phủ. Đây được coi như một biện pháp chống tham nhũng. • Gần đây, 4 nghị đinh đã được ban hành dưới pháp lệnh sửa đổi về cán bộ và công chức như sau: 1. Nghị định số114/2003/ND-CP về việc quản lý cán bộ nhân viên ở cấp địa phương 2. Nghị định số 115/2003/ND-CP quy định về việc sắp sếp công việc cho các cán bộ có kinh nghiệm đang chờ ‘điều động chính thức’ 3. Nghị định số. 116/2003/ND-CP về tuyển dụng, sử dụng và quản lý cán bộ,công chức nhà nước ở các cơ quan cung cấp dịch vụ công cộng 4. Nghị định số. 117/2003/ND-CP hướng dẫn việc tuyển dụng, sử dụng và quản lý cán bộ,công chức nhà nước ở các tổ chức nhà nước 5. Ngh ị đ ịnh s ố. 121/2003/ND-CP về cơ chế chính sách khuyến khích đối với cán bộ và công chức cấp cơ sở Các hoạt động trong tương lai: • Thực hiện pháp lệnh sửa đổi về cán bộ và công chức, tiếp tục soạn thảo các nghị định chính ph ủ và các thông tư cấp bộ để thực hiện Pháp lệnh này. • Tiếp tục tổ chức các khoá đào tạo và nâng cao cho các cán bộ, công chức nhà nước, chú trọng đến việc thực hiện Kế hoạch Phát triển Nhân lực để thúc đẩy quá trình hội nhập vào nền kinh tế quốc tế trong giai đoạn 2003-2005 (do Thủ tướng chính phủ phê duyệt ngày 11/7/2003) • Thực hiện chế độ lương mới • Xây dựng các hồ sơ kỹ năng, xác định những kiến thức còn hổng, tiến hành đánh giá nhu cầu đào tạo. • Tiếp tục cải cách/củng cố chính sách đào tạo và quản lý cán bộ, công chức. V. Cải cách tài chính công: Tiến độ và các hoạt động đang tiếp diễn • Thủ tướng chính phủ ra Quyết định số 159/2003/QD-TTG ngày 4/8/2003 về việc áp dụng thí điểm việc khoán chi và cơ cấu nhân sự năm 2003 cho Tổng cục Hải quan. • Chính phủ ban hành một loạt các cơ chế tài chính như cơ chế tài chính cho các đơn vị hành chính sự nghiệp có thu; cơ chế khoán chi cho các cơ quan nhà nước để trang trải cho các chi phí vận hành và trả lương cán bộ;cơ chế đấu thầu và cơ chế khoán một số công việc nhất định từ cơ quan nhà nước cho khu vực tư nhân. Một năm sau khi ban hành quyết định trao quyền tự chủ tài chính cho các đơn vị hành chính sự nghiệp có thu, 29 trong tổng số 54 Bộ và cơ quan trung ương và 35/ 61 chính quyền địa phương đã trao quyền tự chủ tài chính cho các đơn vị hành chính sự nghiệp có thu (bao gồm 424 đơn vị trực thuộc các bộ, cơ quan trung ương và 3973 đơn vị địa phương); 3 Bộ và 36/61 địa phương đã mở rộng quy mô thử nghiệm phương thức khoán chi trang trải cho các chi phí vận hành và trả lương cán bộ tại các cơ quan nhà nước (trong đó có 5 cơ quan trung ương và 197 cơ quan 120 địa phương).Nhiều bộ và các cơ quan trung ương và địa phương đã trao quyền tự chủ ngân sách cho các đơn vị hành chính sự nghiệp có thu và mở rộng phạm vi thử nghiệm phương thức khoán chi trang trải cho các chi phí vận hành và trả lương cán bộ tại các cơ quan nhà nước. Mặc dù kết quả đạt được mới ở bước đầu nhưng đã mang lại rất nhiều thay đổi tích cực như tạo ra động lực mới để đẩy mạnh huy động nguồn lực, đổi mới và tăng cường chất lượng cung cấp dịch vụ công cộng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tăng thu nhập và nâng cao tinh thần trách nhiệm cho các cán bộ, công chức nhà nước. • Ngân hàng thế giới và dự án cho vay của DFID đang trong quá trình hỗ trợ chính phủ thực hiện quản lý tài chính công cấp trung ương. Các nhà tài trợ như DANIDA, SIDA, NORAD, Hà Lan, SDC, DFID và CIDA đang đóng góp vào Quỹ tín thác của Ngân hàng thế giới để hỗ trợ Bộ tài chính hiện đại hoá quản lý tài chính công trong dự án của Việt nam. Các hoạt động trong tương lai: • Mở rộng phạm vi khoán chi để trang trải chi phí vận hành và lương cán bộ v à cơ chế tài chính cho đơn vị hành chính sự nghiệp có thu trên toàn quốc. B. Hoạt động Quan hệ đối tác CCHCC • Cuộc họp đối tác CCHCC tổ chức vào tháng 6 đã thống nhất về khái niệm Quan hệ đối tác và Cơ chế chia sẻ thông tin. Cơ chế họp đánh giá dự án CCHCC một năm hai lần cũng được củng cố, hướng trọng tâm vào đối thoại cởi mở và chia sẻ thông tin giữa những người tham gia. • Vai trò điều phối hỗ trợ CTTT CCHCC của Bộ nội vụ đã được đẩy mạnh thông qua việc chia sẻ thông tin, thăm quan thực địa thường xuyên và cải thiện hoạt động giám sát và đánh giá. • Công tác điều phối và hợp tác giữa các dự án CCHCC đã được cải thiện. • Báo cáo về các Thông lệ tốt nhất của các dự án CCHCC sẽ được trình các nhà tài trợ đóng góp ý kiến trước khi xuất bản và lưu hành trong cuộc họp của các nhà tài trợ năm nay. Hiện nay một số dự án mới và các giai đoạn mới của các dự án CCHCC đang được xây dựng: • Tổ chức SIDA đang trong quá trình làm việc với Bộ nội vụ và tỉnh Quảng trị để chuẩn bị một dự án mới nhằm hỗ trợ Bộ Nội vụ và các tỉnh được lựa chọn trong lĩnh vực quản lý nhân sự đồng thời chuẩn bị cho pha 2 của dự án CCHCC ở Quảng Trị. • Các dự án CCHCC và quản lý độ thị ở Đồng Hới và Nam ĐỊnh do SDC hỗ trợ sẽ bước vào pha 3. SDC cũng đang xây dựng một dự án khác ở tỉnh Cao Bằng. • Finnida đang chuẩn bị cho một dự án xây dựng thể chế ở Huế • Norad sẽ tiếp tục tài trợ cho giai đoạn 2 của dự án CCHCC ở NInh BÌnh . • Các chương trình làm việc đã hoàn tất để triển khai khoản vay của ADB cho Bộ nội vụ và OOG. Các cán bộ hỗ trợ kỹ thuật quốc tế đã được tuyển chọn. • Dự án CCHCC ở Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã bước vào giai đoạn 2 với sự giúp đỡ của UNDP và chính phủ Hà Lan. • Pha 2 của dự án DANIDA hỗ trợ kỹ thuật cho tỉnh Đắc Lắc đang được xem xét. 121 C. Hỗ trợ quá trình thực hiện CPRGS • Trong Chiến lược TT/GN của chính phủ, việc đẩy mạnh cải cách hành chính công là một mục tiêu quan trọng được coi là một trong những biện pháp chính để cân bằng sự tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội. CTTT/CCHCC đã chú trọng tới việc nâng cao trách nhiệm và cải tiến cách làm việc của cán bộ, công chức nhà nước để đảm bảo công bằng xã hội và tạo điều kiện cho người dân và các doanh nghiệp tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ công cộng. Chương trình cũng nhận thức được tầm quan trọng của việc công khai hoá, sự tham gia và sự minh bạch trong quá trình lập kế hoạch, ra quyết định và thực hiện ở cấp địa phương. Nhìn chung, CLTT/GN rất chú trọng tới việc quản lý tốt và coi đây là trụ cột chính quyết định việc tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo. • Tất cả các dư án CCHCC cấp địa phương đã hỗ trợ tích cực chính quyền địa phương thực hiện mô hình “một cửa” gây ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển kinh tế xã hội. Hoạt động của dự án CCHCC chủ yếu tập trung vào việc cải tiến và nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ công. Một điều đáng chú ý là thành phố Hồ Chí Minh đã đưa tiêu chuẩn ISO 9000 và công nghệ thông tin viễn thông vào một số các đơn vị dịch vụ và hành chính. Những sáng kiến đổi mới này đã giúp xây dựng được các công cụ và cơ chế quản lý mới góp phần tăng hiệu quả làm việc, nâng cao trách nhiệm và sự tham gia vào các lĩnh vực cung cấp dịch vụ quan trọng ở địa phương. • Việc thực hiện Quy chế dân chủ sửa đổi (79/2003/ND-CP) và Quyết định về hiệp hội (88/2003/ND-CP) đã bắt đầu thúc đâỷ dân chủ ở địa phương và phát triển khối phi chính phủ. • Một số dự án PAR đã tiến hành các khoá tập huấn về tạo thu nhập và việc làm • 8 nhà tài trợ bao gồm Ngân hàng thế giới, ADB và UNDP đã tiến hành đánh giá quản lý và đói nghèo có sự tham gia ở 10 tỉnh và đưa ra đánh giá của người dân về chất lượng và tính hiệu quả của các hoạt động cung cấp dịch vụ công. • Bộ NN và PTNT đã tiến hành một cuộc khảo sát định tính và định lượng về nhu cầu dịch vụ của nông dân lượngcung cấp dịch vụ trên phạm vi rộng chiếm khoảng 75% dân số. Trong giai đoạn tiếp theo, Bộ sẽ lên kế hoạch thí điểm một dự án công nghệ thông tin viễn thông vì người nghèp nhằm mục đích cải thiện việc cung cấp dịch vụ công cho người nông dân. . • Một khảo sát bằng phiếu đang được tiến hành với sự đồng tài trợ của Ngân hàng thế giới và SDC phối hợp cùng Bộ Nội Vụ. D. Những thách thức và hạn chế trong quá trình thực hiện PAR Nhìn chung, trong 10 tháng qua, cải cách hành chính công ở Việt nam đã được những kết quả khả quan như đã trình bày ở trên. Mặc dù vậy vẫn còn một số thách thức và hạn chế”: Hệ thống quản lý nhà nước vẫn chưa đáp ứng được những yêu cầu về cách thức quản lý và dịch vụ cung cấp cho người dân. Do đó, tình hiệu quả của hệ thống quản lý nhà 122 nước vẫn còn hạn chế và cần tiếp tục được tăng cường hơn nữa. Tình trạng này là do một số nguyên nhân chính như sau: • Chức năng nhiệm vụ của hệ thống quản lý hành chính công trong nền kình tế thị trường chưa được xác định rõ ràng. • Chưa có hướng dẫn rõ ràng về việc đẩy mạnh phân cấp và phi tập trung. • Hệ thống thể chế hành chính chưa rõ ràng và chưa hiệu quả; Thủ tục hành chính cồng kềnh, các cán bộ, công chức thiếu kỷ luật. • Trong môi trường kinh tế mới, chức năng quản lý nhà nước chưa phù hợp. Chính sách tài chính và cơ chế quản lý tài chính áp dụng cho các cơ quan hành chính và các đơn vị cung cấp dịch vụ công chưa đồng bộ. • Hiệu quả làm việc của các cán bộ còn yếu do thiếu kỹ năng, khả năng và phương pháp làm việc phù hợp. Định hướng trong tương lai • Tăng cường thực hiện CTTT/CCHCC ở cấp địa phương chú trọng đén các tình nghèo, kém phát triển. • Cải thiện môi trường kinh doanh để thu hút đầu tư và tạo cơ hội nâng cao mức sống . • Tăng cường các biện pháp truyền thông tới người dân các cấp. • Tăng cường nâng cao năng lực cấp địa phương (huyện và xã) đồng thời đẩy mạnh công tác điều phối với các nhà tài trợ trong việc phát triển năng lực cho các chính quyền địa phương. • Tăng nguồn lực tài chính và kỹ thuật để hoàn thiện và nhân rộng mô hình “một cửa” 123 QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÔNG (Tài liệu phục vụ Hội nghị Nhóm tư vấn (CG), tháng 12/ 2003) I. Bối cảnh: Năm 2003 là năm mà các bên đối tác tập trung chủ yếu vào hỗ trợ và thực hiện các hoạt động cải cách. Đã diễn ra nhiều cuộc thảo luận giữa Bộ Tài chính và các cơ quan Chính phủ Việt Nam với các nhà tài trợ trong lĩnh vực quản lý tài chính công. Nhiều hỗ trợ đã được tăng cường và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên. Chương trình tổng thể hiện đại hoá ngành tài chính đã được Lãnh đạo Bộ Tài chính thông qua, đang được hoàn thiện thêm một bước và tiếp tục được đẩy mạnh thực hiện, làm cơ sở cho sự phối hợp và hỗ trợ của các nhà tài trợ. II. Quá trình triển khai quan hệ hợp tác trong năm 2003: 1. Các cuộc họp của nhóm công tác do Chính phủ chủ trì đã thường xuyên đánh giá kết quả các hoạt động cải cách trong lĩnh vực quản lý tài chính công dựa trên Chương trình tổng thể hiện đại hoá đã được hoàn thiện do Bộ Tài chính đưa ra bao gồm 6 lĩnh vực: quản lý NSNN, chính sách và quản lý hành chính thuế bao gồm cả hải quản, quản lý DNNN, quản lý nợ quốc gia, quản lý công sản và dự trữ quốc gia, và quản lý giá. 2. Sự phản hồi của các nhà tài trợ: Các nhà tài trợ đã đẩy mạnh sự phối hợp và tăng cường cam kết tài trợ cho việc thực hiện các hoạt động cụ thể của Chương trình tổng thể này. Tuy nhiên, vẫn có ít quan tâm dành cho các lĩnh vực quản lý công sản và dự trữ quốc gia, và quản lý giá. 3. Tăng cường hỗ trợ kỹ thuật: Bộ Tài chính đang nhận được hỗ trợ kỹ thuật rất quí báu của UNDP, các tổ chức tài chính quốc tế (IMF, WB, ADB), EU, các chính phủ Cộng hoà Liên Bang Đức, Thuỵ Điển, Pháp, Úc, Đan Mạch, Nhật Bản,… Trong năm 2003, Chính phủ và các nhà tài trợ đã tập trung triển khai các hoạt động chính sau: • Dự án Cải cách quản lý tài chính công đã được ký kết vào ngày 6/6/2003. Dự án này sẽ hỗ trợ thực hiện một bộ phận quan trọng của Chương trình HĐH ngành tài chính, gồm xây dựng hệ thống thông tin quản lý tài chính công tích hợp, thực hiện các cải cách quản lý NSNN, và tăng cường quản lý các rủi ro tài khoá. Dự án có thời gian thực hiện 5 năm và tổng kinh phí trên 71 triệu USD (trong đó trên 54 triệu USD vay tín dụng ưu đãi của WB, xấp xỉ 10 triệu USD tài trợ không hoàn lại của Chính phủ Anh, và phần còn lại trên 7 triệu USD là vốn đối ứng của Chính phủ VN). Ngày 7/10/2003, Dự án đã chính thức được khởi động và đi vào hoạt động. • Sau một thời gian dài, văn kiện Dự án MDTF đã được thống nhất giữa Bộ Tài chính, WB và 7 nhà tài trợ song phương (Anh, Ca na đa, Đan Mạch, Hà Lan, Na Uy, Thuỵ Sỹ và Thuỵ Điển) với mục tiêu hỗ trợ hoàn thiện và thực hiện Chương trình tổng thể hiện đại hoá ngành tài chính. Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý về nguyên tắc tiếp nhận khoản tài trợ này. Các cơ quan quản lý của Chính phủ đang xem xét dự thảo Thoả thuận Tài chính cho giai đoạn 18 tháng đầu của Quỹ MDTF để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và giao Bộ Tài chính chủ trì thực hiện. Hiện nay, Bộ Tài chính đang xây dựng kế hoạch hành động 6 tháng đầu tiên của Quỹ để có thể triển khai thực hiện ngay sau khi Dự án được chính thức phê duyệt và ký kết. 124 • Với tinh thần làm việc rất khẩn trương và hiệu quả, ngày 25/9/2003 Dự án “Tăng cường năng lực phân tích chính sách tài chính phục vụ phát triển con người” đã được ký kết giữa Chính phủ và UNDP. Dự án có tổng kinh phí gần 1 triệu USD, thực hiện trong 3 năm bắt đầu từ 01/12/2003 sẽ tập trung vào tăng cường năng lực phân tích chính sách tài chính cho Chính phủ để nâng cao hiệu quả hoạch định và hiệu lực thi hành chính sách trong lĩnh vực quản lý tài chính công. • Việc thí điểm quản lý theo phương pháp tự kê khai-tự nộp thuế đã có nhiều tiến triển. Ngày 23/9/2003, Chính phủ ban hành Quyết định số 197/2003/QD-TTg về việc thí điểm thực hiện cơ chế cơ sở sản xuất, kinh doanh tự kê khai, tự nộp thuế. Theo Quyết định này, việc thí điểm sẽ được triển khai từng bước từ nay đến năm 2007, bắt đầu triển khai từ ngày 01/01/2004 tại một số cơ sở sản xuất, kinh doanh được lựa chọn trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh và tỉnh Quảng Ninh. Bộ Tài chính và IMF đang xây dựng đề án để hỗ trợ cho công việc này với sự tham gia của một nhóm các nhà tài trợ. • Nhằm hiện đại hoá lĩnh vực quản lý hải quan, Chính phủ đang xem xét để đưa Dự án Hiện đại hoá hải quan vào danh mục các dự án đề xuất vay vốn WB và Bộ Tài chính đang đề xuất một khoản tài trợ PHRD của Chính phủ Nhật Bản uỷ thác qua WB để thực hiện các công việc chuẩn bị cho dự án này. • Chương trình hỗ trợ kỹ thuật (EURO-TAPVIET II) của Châu Âu cho Chính phủ Việt Nam đã được ký kết và đang trong giai đoạn chọn thầu tư vấn. Bộ Tài chính đang chuẩn bị các công việc cần thiết đưa Chương trình vào hoạt động để hỗ trợ các lĩnh vực chính sách và quản lý hành chính thuế, quản lý hải quan, quản lý bảo hiểm và kế toán. • Chính phủ Việt nam và Cộng hoà Liên bang Đức cũng đang thảo luận để triển khai giai đoạn IV của Dự án "Hỗ trợ cải cách ngân sách" nhằm triển khai thực hiện các nội dung của Luật NSNN (sửa đổi). • Để tiếp tục chương trình hợp tác với Chính phủ Nhật Bản, dự án hỗ trợ kỹ thuật và các hoạt động nghiên cứu trong lĩnh vực chính sách và quản lý hành chính thuế đang được thảo luận tích cực để sớm đi đến ký kết chính thức. • Một đề xuất hỗ trợ kỹ thuật cho việc đưa vào áp dụng các chuẩn mực kế toán công đã được xây dựng và gửi cho WB để đề nghị hỗ trợ tài chính từ Quỹ Hỗ trợ phát triển thể chế (IDF). • Văn kiện dự án xây dựng và thực hiện cơ chế chính sách tài chính phát triển khu vực kinh tế dân doanh do Quỹ xây dựng năng lực quốc gia có hiệu quả (CEG) của Chính phủ Austrailia tài trợ đang tiếp tục được hoàn thiện Ngoài ra, các dự án khác như Dự án tăng cường năng lực đào tạo về quản lý tài chính công và thống kê kinh tế do Chính phủ Pháp tài trợ, Dự án tăng cường quản lý nợ nước ngoài do Chính phủ Úc, Thuỵ Sỹ và UNDP tài trợ, Dự án xây dựng khuôn khổ pháp lý và năng lực thể chế cho công tác tái định cư do ADB tài trợ,… vẫn đang được thực hiện theo kế hoạch. • Bộ Tài chính là cơ quan chủ trì trong công tác điều phối Quỹ tín thác ASEM và hiện nay đang tổng hợp nhu cầu của phía Việt Nam để xin tài trợ của Quỹ cho giai đoạn tiếp theo. Bản thân Bộ Tài chính cũng đề xuất một khoản tài trợ của Quỹ để tiếp tục hỗ trợ vận hành và giám sát Hệ thống an sinh xã hội đối với người lao động dôi dư do Bộ Tài chính thực hiện. 125 III. Những kết quả của quan hệ đối tác trong lĩnh vực quản lý tài chính công: 1. Triển khai thực hiện Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi): Luật NSNN đã được Quốc hội Việt nam thông qua vào tháng 12/2002. Để Luật NSNN sớm đi vào cuộc sống, Bộ Tài chính đã tổ chức triển khai thực hiện các nội dung của Luật: i) Xây dựng và hoàn thiện các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật NSNN, thể hiện những nội dung cải cách của Luật NSNN (Sửa đổi) như: − Tăng cường vai trò, quyền hạn của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp trong quyết định và phân bổ ngân sách, và giám sát thực hiện ngân sách. − Phân chia lại nguồn thu giữa NSTW và NSĐP theo hướng tăng nguồn thu cho NSĐP và thúc đẩy địa phương phấn đấu để chủ động cân đối ngân sách. − Tăng cường tính chủ động, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương và đơn vị trong quản lý ngân sách và tài sản Nhà nước; gắn trách nhiệm quản lý, sử dụng ngân sách với nhiệm vụ dược giao. − Đổi mới phương thức quản lý, sử dụng ngân sách, gắn đầu tư của ngân sách với hiệu quả kinh tế-xã hội. − Thực hiện công, khai minh bạch trong các khâu quản lý NSNN. ii) Xây dựng và triển khai thực hiện định mức phân bổ cho năm ngân sách 2004: Định mức phân bổ NSNN mới đã được Chính phủ phê duyệt và được áp dụng từ năm ngân sách 2004 trở đi. Định mức phân bổ ngân sách mới đã thể hiện được các nguyên tắc sau: − Đảm bảo kinh phí cần thiết để thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng của từng Bộ, cơ quan Trung ương, và từng địa phương; đảm bảo tổng chi ngân sách của từng địa phương không giảm và có tốc độ tăng hợp lý. − Đảm bảo phân bổ ngân sách công bằng, hợp lý và công khai giữa Bộ, cơ quan trung ương, các địa phương. Đảm bảo các tiêu chí và hệ số của các định mức phân bổ cụ thể, rõ ràng, đơn giản, dễ tính toán và đễ kiểm tra. Quán triệt yêu cầu tiết kiệm và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách. − Đảm bảo đủ nguồn lực thực hiện các chế độ, chính sách cụ thể của Nhà nước đối với từng lĩnh vực, từng vùng. Định mức phân bổ chi ngân sách đối với các địa phương bao hàm đầy đủ dự toán chi của cả 3 cấp ngân sách (ngân sách cấp tỉnh, ngân sách cấp huyện và ngân sách cấp xã) − Đảm bảo đúng những qui định của Luật NSNN về phân cấp ngân sách giữa NSTW và NSĐP phù hợp với khả năng cân đối NSNN 2004 và các năm sau, trong điều kiện thực hiện cải cách tiền lương và đảm bảo các nghĩa vụ trả nợ; iii) Tổ chức các lớp tập huấn hướng dẫn thực hiện Luật NSNN cho cán bộ làm công tác quản lý tài chính ngân sách của tất cả các tỉnh, thành phố, các cơ quan đơn vị ở Trung ương nhằm quán triệt và thực hiện đúng các nội dung cải cách của Luật NSNN; iv) Xây dựng cuốn sách “Hỏi và đáp về Luật NSNN” để giải đáp một phần các vướng mắc của địa phương, đơn vị khi triển khai thực hiện Luật NSNN (sửa đổi). 126 2. Về khuyến nghị phân bổ NSNN hướng về người nghèo: i) Tăng cường đầu tư cho nông nghiệp và nông thôn để thực hiện xoá đói giảm nghèo trên diện rộng: NSNN đã đầu tư xây dựng các công trình thuỷ lợi, kiên cố hoá kênh mương cấp I, cấp II; thực hiện kiên cố hoá kênh mương nội đồng đối với các tỉnh ngân sách còn khó khăn nhằm chủ động trong sản xuất nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, thúc đẩy quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp. Hỗ trợ tăng cường cho nghiên cứu giống cây, giống con có giá trị kinh tế và thương mại cao, tăng đầu tư ngân sách đối với công tác khuyến nông, khuyên lâm, khuyến ngư, và chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi. Thực hiện miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp trong hạn điền cho nông dân và tạo điều kiện cho người dân có tích luỹ đầu tư phát triển. ii) Tăng cường chi ngân sách cho giáo dục, y tế, an sinh xã hội… Bên cạnh đó, thực hiện chính sách ưu đãi về giáo dục cho học sinh và chế độ ưu đãi y tế cho người dân ở các tỉnh nghèo, vùng nghèo: miễn giảm học phí cho học sinh, sinh viên ở miền núi, vùng sâu, hải đảo, học sinh nghèo và có chế độ học bổng cho học sinh dân tộc theo học tại các trường nội trú. Học sinh nghèo vùng xã đặc biệt khó khăn được cấp không sách giáo khoa và vở để đi học. Giáo viên giảng dạy ở miền núi, Tây nguyên, hải đảo, vùng khó khăn được hưởng chế độ ưu đãi cao (mức 35-70%). Trong kế hoạch 2003-2004, thực hiện việc phát hành “Công trái xây dựng trường học, lớp học” nhằm xoá lớp học 3 ca, trường tạm, tranh tre nứa lá ở các cùng khó khăn, qua đó giảm bớt đóng góp của cha mẹ học sinh cho xây dựng trường sở đối với các vùng này. Đảm bảo kinh phí từ nguồn NSNN để xây dựng quỹ "Khám chữa bệnh cho người nghèo". Mua thẻ bảo hiểm y tế cho người nghèo hoặc thực hiện thanh toán tiền khám, chữa bệnh cho người nghèo trong toàn quốc. iii) Tiếp tục dành một phần kinh phí quan trọng của các chương trình mục tiêu quốc gia để thực hiện xoá đói giảm nghèo. Trong dự toán ngân sách năm 2003, nguồn vốn bố trí cho mục tiêu này tăng 25% so với năm 2002. Chương trình này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, có tính chất đột phá trong công cuộc xoá đói giảm nghèo và từng bước phát triển kinh tế - xã hội ở các xã miền núi, vùng sâu vùng xa thông qua đầu tư xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu cho các xã nghèo bao gồm: đường giao thông, thuỷ lợi nhỏ, cấp nước sinh hoạt, điện sinh hoạt, trường học, trạm y tế và chợ vùng cao, xây dựng các khu định canh, định cư cho đồng bào các dân tộc, thực hiện khuyến lâm, khuyến nông, hướng dẫn người nghèo cách làm ăn, kinh nghiệm, kỹ thuật sản xuất, cho vay vốn, hỗ trợ sản xuất và phát triển các ngành nghề,… iv) Với sự nỗ lực của người dân, sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, công tác xoá đói giảm nghèo của Việt nam đã đạt được kết quả bước đầu quan trọng. Đến nay, tỷ lệ hộ đói nghèo đã giảm từ 15,7% tổng số hộ toàn quốc năm 1996 xuống còn 9,96%. 3. Về công khai, minh bạch ngân sách: i) Trong năm qua, công khai NSNN các cấp theo quy định tại Quyết định số 182/2001/QĐ - TTg ngày 20/11/2001 về việc sửa đổi Quy chế công khai tài chính ban hành kèm theo Quyết định số 225/1998/QĐ-TTg ngày 20/11/1998 của Thủ tướng Chính phủ đã được triển khai tốt ở các Bộ, cơ quan Trung ương, và các địa phương (tỉnh, huyện và cả các xã) trong cả nước. Công khai ngân 127 sách đã tạo điều kiện giúp cho người dân có thể kiểm tra và giám sát tốt hơn tình hình thực hiện thu chi ngân sách tại địa phương, cơ sở. ii) Cùng với công khai NSNN theo quy định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã thực hiện công bố lên trang Website trong mạng Internet của Bộ Tài chính (Địa chỉ: www.mof.gov.vn) các nội dung sau: − Số liệu quyết toán chi NSNN từ năm 1996 - 2000 và năm 2001 theo một số ngành và nội dung chi như nêu trong báo cáo chi tiêu công năm 2000. − Số liệu về tình hình thực hiện thu chi NSNN theo từng quí. − Số liệu công khai dự toán Ngân sách năm 2003 và quyết toán năm 2001 theo Quyết định số 182/2001/QĐ-TTg ngày 20/11/2001 về việc sửa đổi Quy chế công khai tài chính ban hành kèm theo Quyết định số 225/1998/QĐ-TTg ngày 20/11/1998 của Thủ tướng Chính phủ. iii) Để việc công khai ngân sách được triển khai rộng khắp và có nề nếp, điều 13 của Luật NSNN (sửa đổi) cũng đã qui định: “Dự toán, quyết toán, kết quả kiểm toán quyết toán NSNN, ngân sách các cấp, các đơn vị dự toán ngân sách, các tổ chức được NSNN hỗ trợ phải công bố công khai. Quy trình, thủ tục thu, nộp, miễn, giảm, hoàn lại các khoản thu, cấp phát và thanh toán ngân sách phải được niêm yết rõ ràng tại nơi giao dịch” 4. Xây dựng hệ thống thông tin quản lý NSNN thống nhất, trong đó giao cho Kho bạc Nhà nước chịu trách nhiệm về hệ thống kế toán nhà nước: i) Điều 61 Luật NSNN (Sửa đổi) có qui định: “Kho bạc Nhà nước tổ chức thực hiện hạch toán kế toán NSNN; định kỳ báo cáo việc thực hiện dự toán thu, chi ngân sách cho cơ quan tài chính cùng cấp và cơ quan Nhà nước hữu quan” ii) Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ký Quyết định số 130-2003/QĐ-BTC ngày 18/08/2003 về việc “Ban hành chế độ kế toán NSNN và hoạt động Kho bạc Nhà nước” trong đó qui định về chế độ kế toán NSNN và hệ thống chỉ tiêu báo cáo thu chi ngân sách. IV. Một số nội dung chủ yếu sẽ tập trung triển khai cuối năm 2003 và những tháng đầu năm 2004 trong lĩnh vực quản lý tài chính công: 1. Tiếp tục duy trì quan hệ trao đổi, tham kiến và phối hợp với các bên đối tác liên quan thông qua hoạt động của nhóm công tác Chính phủ-nhà tài trợ. 2. Hoàn tất các thủ tục và công tác chuẩn bị cho các dự án: Quĩ MDTF với 7 nhà tài trợ (đến hết 2003), Thí điểm cơ chế tự kê khai-tự nộp thuế với IMF và các nhà tài trợ song phương (đến hết 2003), Chương trình Euro-TAPVIET II với EU (hết năm 2003), Xây dựng và thực hiện cơ chế chính sách tài chính phát triển khu vực kinh tế dân doanh với Chính phủ Úc (đến hết 2003), Hỗ trợ kỹ thuật và các hoạt động nghiên cứu trong lĩnh vực chính sách và quản lý hành chính thuế với Chính phủ Nhật Bản (đến hết 2003). 3. Triển khai thực hiện Dự án “Cải cách quản lý tài chính công" do WB và Chính phủ Anh tài trợ, Dự án “Tăng cường năng lực phân tích chính sách tài chính phục vụ phát triển con người” do UNDP tài trợ và giai đoạn IV Dự án "Hỗ trợ cải cách ngân sách" do Đức tài trợ. 4. Tiếp tục thực hiện theo kế hoạch các chương trình, dự án đang hoạt động trong lĩnh vực quản lý tài chính công. 128 5. Chuẩn bị các bước cần thiết để xây dựng Dự án Hiện đại hoá hải quan. 6. Tập trung hỗ trợ cho việc thực hiện các hoạt động chủ yếu sau: • Công bố công khai quyết toán NSNN 2002 và dự toán NSNN 2004 theo quy định và theo cam kết. Tiến hành kiểm tra và yêu cầu các địa phương thực hiện nghiêm chế độ công khai do Thủ tướng Chính phủ quy định. • Triển khai các nội dung của Luật NSNN (sửa đổi) và tháo gỡ các vướng mắc các địa phương, đơn vị khi thực hiện Luật NSNN (sửa đổi). • Phối hợp với WB và các nhà tài trợ thực hiện đánh giá chi tiêu công năm 2004. Cuộc đánh giá lần này sẽ nhấn mạnh hơn sự tham gia của các cơ quan Chính phủ và sẽ do Chính phủ và WB cùng tiến hành. Về phía Chính phủ, Bộ Tài chính sẽ là cơ quan đầu mối, chủ trì, các cơ quan khác tham gia. Trong từng ngành/lĩnh vực đánh giá chi tiêu công (Ytế, giáo dục, nông nghiệp, giao thông vận tải) thì các Bộ ngành đó là cơ quan chủ trì. Đánh giá chi tiêu công lần này cũng sẽ đánh giá cả các chương trình quốc gia như chương trình 135, chương trình Xoá đói giảm nghèo… V. Chỉ tiêu giám sát nhằm đảm bảo thành công cho quan hệ hợp tác: 1. Hoạt động phối kết hợp tiếp tục được tăng cường thông qua vai trò chủ đạo của Bộ Tài chính. 2. Các nhà tài trợ đáp ứng kịp thời những nhu cầu hỗ trợ của Chính phủ. 3. Đảm bảo cung cấp thông tin từ Chính phủ cho các nhà tài trợ, bao gồm cả việc sử dụng mạng thông tin Website của Bộ Tài chính. 129 HÀI HÒA HÓA THỦ TỤC VÀ HIỆU QUẢ VIỆN TRỢ KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG VÀ SÁNG KIẾN ĐIỀU PHỐI VÀ HÀI HÒA HÓA THỦ TỤC EU CHO VIỆT NAM Liên minh Châu âu (Các quốc gia thành viên và Ủy ban Châu âu) đã có nỗ lực to lớn trong việc điều phối và hài hòa hợp tác phát triển khắp nơi trên thế giới. Cộng đồng Liên minh Châu âu nhất trí tại Barcelona tháng 3/2002 tiến hành các bước đi cụ thể trong lĩnh vực điều phối chính sách và hài hòa hóa các thủ tục trước năm 2004. Các quốc gia thành viên và Ủy ban Châu Âu ủng hộ nỗ lực của OECD trong việc hài hòa hóa các thủ tục của các nhà tài trợ với mục đích tăng cường tính hiệu quả của viện trợ và giảm chi phí giao dịch. Các quốc gia thành viên EU và Ủy ban quyết định rằng bên cạnh việc xác định một kế hoạch hài hòa toàn cầu, Kế hoạch Hành động nên được xây dựng tại bốn nước thí điểm, trong đó có Việt Nam. Tháng 5/2003, các đại diện của 12 Quốc gia Thành viên có trụ sở tại Hà Nội đã phối hợp với Việt Nam và Phái đoàn EC nhất trí về một Kế hoạch Hành động Hài hóa hóa và Điều phối. Kế hoạch Hành động được trình cho Chính phủ và các nhà tài trợ tại Hội nghị Nhóm Tư vấn tài trợ giữa năm tại Sapa tháng 6/2003. Kế hoạch này xây dựng trên cơ sở những thành công trước đây như Sách Xanh hàng năm về các hoạt động phát triển của EU, định mức chi phí địa phương EU, các tuyên bố chung EU và được cam kết tại các Hội nghị Nhóm Tư vấn vv... Cần có một phương pháp tiếp cận thực tế, tập trung vào việc điều phối các nỗ lực tại các giai đoạn khác nhau của chu kỳ dự án trong một số ngành nhất định như y tế, giáo dục, thương mại, phát triển khu vực tư nhân và quản trị và tập trung vào một khu vực địa lý, Tây Nguyên. Các nhà tài trợ EU ở Việt Nam tin rằng việc hài hóa hóa các thông lệ sẽ diễn ra sau quá trình hợp tác chặt chẽ để xác định các cơ hội hợp tác chung, đóng góp tài chính chung vvv... Cần tập trung đặc biệt vào việc đưa ra các biện pháp ngành và hỗ trợ ngân sách. Một lịch trình thực hiện Kế hoạch Hành động vẫn cần phải được xây dựng. Tuy vậy, cũng đã có tiến bộ trong lĩnh vực này. Sự hợp tác chặt chẽ trong việc xác định dự án đang diễn ra ví dụ giữa Ủy ban Châu âu và Bỉ trong lĩnh vực y tế và giữa Ủy ban Châu Âu và Đức trong lĩnh vực phát triển khu vực tư nhân. 130 LMDG LMDG hỗ trợ một chuyên gia tư vấn làm việc với BKH&ĐT để xây dựng một dự thảo Kế hoạch hành động về Hài hòa hóa thủ tục tiếp theo Hội nghị Rome vào đầu năm nay. Chính phủ giờ nắm quyền sở hữu Kế hoạch này, và Kế hoạch đã được trình bày cho các nhà tài trợ tại hội thảo về hiệu quả viện trợ tổ chức tháng 10. Một dự thảo đang được một nhóm tài trợ phi chính thức về hài hóa hóa thảo luận , bao gồm các đại diện từ các nhà tài trợ và nhóm tài trợ chính. Dự thảo sẽ được trình bày tại Hội nghị CG tháng 12. Các chuyên gia LMDG cũng làm việc với MPI để xây dựng một tài liệu khái niệm về xây dựng năng lực cho việc quản lý ODA. Vấn đề này được trình bày tại hội thảo tháng 10 và đã được các nhà tài trợ ủng hộ rộng rãi. Tiến độ xây dựng sáng kiến này không diễn ra nhanh chóng như LMDG và Chính phủ mong muốn. CLTT&GN tạo cơ sở cho các chiến lược hỗ trợ của tất cả các nhà tài trợ LMDG trong năm 2003. LMDG tiếp tục xây dựng các cơ chế củng cố các hệ thống nòng cốt của chính phủ. Một số thành viên đã tham gia tích cực vào qúa trình đánh giá chi tiêu công và hoan nghênh việc chính phủ thực hiện hoạt động này một cách cởi mở và tập trung. Qũy tín thác của nhiều nhà tài trợ về quản lý tài chính công đang được vận hành sau một số khó khăn ban đầu. Qũy này tỏ ra là một nguồn lực tài chính linh hoạt cho Bộ Tài chính sử dụng để củng cố hệ thống của mình. Theo đề nghị của BKHĐT, ba nhà tài trợ LMDG đã thuê các chuyên gia về mua sắm tiến hành đánh giá Pháp lệnh mua sắm một cách chi tiết hơn và thảo luận bước tiếp theo trong việc xây dựng một hệ thống mua sắm hiện đại. DPP và LMDG hiện đang chuẩn bị một đề nghị chi tiết hơn cho một dự án kéo dài nhiều năm có thể bắt đầu năm 2004. Dự án này sẽ được điều phối với sự hỗ trợ của các ngân hàng phát triển đa phương nhằm thiết lập các quy định hướng dẫn và một hệ thống thông tin mua sắm và một số tài liệu đấu thầu tiêu chuẩn. Hai nhà tài trợ thuộc LMDG đã đóng góp vào Tín dụng Hỗ trợ Giảm nghèo 2 (TDHHGN) và một số các nhà tài trợ khác đang cân nhắc tham gia vào TDHTGN 3 năm 2004. LMDG coi Tín dụng Hỗ trợ Giảm nghèo là một cơ chế hiệu quả để giảm chi phí giao dịch trong cung cấp viện trợ và hỗ trợ tập thể việc thực hiện các yếu tố chủ chốt của CLTT&GN của chính phủ. LMDG sẽ xây dựng cách tiếp cận toàn ngành trong ngành giáo dục trong khuôn khổ Giáo dục cho Tất cả Mọi người với nguồn hỗ trợ tài chính chủ yếu từ ngân sách mục tiêu. Ngoài ra, chúng tôi hy vọng sẽ hỗ trợ cho các chương trình mục tiêu của Chính phủ. 131 LIÊN HIỆP QUỐC Năm 2001, Đại hội đồng LHQ kêu gọi đơn giản hóa và hài hòa hóa toàn bộ (ĐGH&HHH) các quy định và thủ tục của LHQ đến năm 2004. Việc đơn giản hóa và hài hòa hóa thủ tục nhằm vào việc giảm chồng tréo và chi phí giao dịch cho các chính phủ và LHQ nhằm tăng tính hiệu quả của hỗ trợ phát triển, tăng hợp tác và phối hợp cũng như cải thiện tinh thần trách nhiệm. Uỷ ban Điều hành của Nhóm Phát triển LHQ (UNDG) đã đi đầu trong quá trình ĐGH&HHH và thúc đẩy một chương trình hoạt động sẽ được hoàn tất vào cuối năm 2004. Chương trình này được nhóm vào ba lĩnh vực 1) hoạch định và xây dựng chương trình và HTGS-ĐG, 2) Thực hiện chương trình bao gồm việc lập kế hoạch chung và các phương thức tài chính và 3) Hài hóa hóa các dịch vụ và quy định chung. Qúa trình này được xây dựng trên cơ sở các nguyên tắc quan trọng về tính đa dạng trong tình hình của một quốc gia so với nguyên tắc một giải pháp phù hợp với mọi đối tượng, sở hữu quốc gia và xây dựng năng lực quốc gia cũng như nguyên tắc về các điển hình tốt nhất tại các Qũy và Chương trình LHQ nên được sử dụng và áp dụng. Phần sau đây giới thiệu tổng quan về các sáng kiến và công cụ toàn cầu của LHQ được áp dụng hoặc đang được xây dựng với những chỉ số về tiến độ thực hiện tại Việt Nam. A. Hài hòa hóa và đơn giản hóa việc xây dựng và lập kế hoạch chương trình Các công cụ hoạch định chung mang tính chiến lược của LHQ đang được nỗ lực củng cố thông qua hệ thống bảo đảm và hỗ trợ chất lượng được cải thiện cho các sản phẩm và quy trình thuộc Khuôn khổ Hỗ trợ Phát triển LHQ (Khuôn khổ HTPT LHQ) và Khuôn khổ Đánh giá Quốc gia chung (Khuôn khổ ĐGQG). Điều này bao gồm việc xây dựng một khuôn khổ UNDAF tập trung hơn và chiến lược hơn, tập trung vào tối đa khoảng 3-4 lĩnh vực ưu tiên trong một khuôn khổ chung với sự quan tâm đặc biệt vào việc đạt được các kết quả chiến lược. Một phần hoạt động tập trung vào củng cố mối quan hệ giữa khuôn khổ HTPT LHQ , các ưu tiên quốc gia và các quy trình quốc gia, đặc biệt là các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ (MDG) và Kế hoạch chiến lược giảm nghèo (PRSPs) và các tài liệu chương trình quốc gia của các cơ quan. Theo thỏa thuận chung, từ nay Chính phủ phải từ bỏ thực hiện khuôn khổ HTPT LHQ (điều này không phải diễn ra ở tất cả các nước) để củng cố trách nhiệm chung và tính sở hữu quốc gia. Tình hình tại Việt Nam: thỏa thuận này sẽ có hiệu lực năm 2004. Khi đó Việt Nam sẽ là một nước thí điểm của thế hệ tốt nghiệp Khuôn khổ ĐGQG/khuôn khổ HTPT LHQ tiếp theo Dựa trên Khuôn khổ HTPT LHQ, mỗi cơ quan phải hoàn thành Tài liệu Chương trình Quốc gia (TLCTQG) bao gồm thỏa thuận 'cấp cao' giữa các cơ quan và chính phủ về chiến lược, kết quả, nguồn lực và đối tác. Ban đầu, TLCTQG sẽ được thông qua và được sử dụng bởi bốn cơ quan UNDG Excom (ở Việt Nam các đại diện các cơ quan đó là UNDP, UNICEF và UNFPA). 132 Một khi tài liệu TLCTQG đã được thông qua bởi Ban Điều hành, mỗi cơ quan sẽ hoàn tất, trên cơ sở tham khảo với các đối tác quốc gia, các chi tiết của Chương trình Quốc gia, bao gồm việc phân bổ nguồn lực mang tính chỉ định, các hiệp định quản lý trong các Kế hoạch Hành động Hài hòa hóa (KHHĐHHH). Tình hình tại Việt Nam: một phương thức chung về TLCTQG và KHHĐHHH sẽ được UNDP, UNICEF và UNFPA giới thiệu cho chu kỳ của khuôn khổ HTPT LHQ tiếp theo và được đệ trình cho Ban điều hành UNDG năm 2005. Ngoài ra, một Kế hoạch đánh giá và giám sát khuôn khổ HTPT LHQ sẽ được xây dựng, theo đó LHQ và các đối tác có thể cùng nhau hoạch định chiến lược 5 năm để giám sát tiến độ thực hiện kế hoạch chung thông qua các hoạt động giám sát phối hợp và liên kết. Các hội nghị chiến lược chung sẽ thay thế bốn hội nghị khác với sự tham gia của các đối tác quốc gia. Qua các hội nghị này, các chiến lược sẽ được hoàn tất và việc xác định các đối tác chung và tiêu điểm của chương trình sẽ góp phần xác định cơ hội hợp tác, bao gồm việc hoạch định chương trình chung. B. Hài hòa hòa và Đơn giản hóa trong suốt Chu kỳ Chương trình Các mẫu kế hoạch công việc hàng năm và ngân sách hàng năm với chính phủ và các đối tác khác sẽ được giới thiệu cùng với các mẫu Báo cáo tiến độ Chuẩn cho việc báo cáo cụ thể. Các cơ quan Excom đã nhất trí hài hóa hóa các thủ tục tài chính cấp quốc gia, sử dụng các hướng dẫn CCPOQ về thực hiện ngân sách quốc gia làm nền tảng cơ sở. Những quy định hướng dẫn này nhấn mạnh việc bảo đảm trách nhiệm của đối tác, cũng như tính hiệu quả của việc thực hiện chương trình, sự sở hữu của quốc gia đối với chương trình và xây dựng năng lực. Hài hòa hóa các phương thức chuyển giao nguồn lực sẽ được thực hiện trên cơ sở đánh giá năng lực tài chính do Chính phủ và LHQ cùng tiến hành. Dựa trên nhận xét của chính phủ và LHQ, khi các cơ quan LHQ hợp tác với đối tác quốc gia tương ứng trong cùng một cấp độ chuyển giao (hoạt động, dự án, chương trình) và cùng một loại nguồn lực (tiền mặt, hàng) sẽ sử dụng cùng một phương thức và thủ tục chuyển giao nguồn lực (ví dụ như việc giải ngân theo thường kỳ, báo cáo tài chính, giám sát và kiểm toán) Tình hình tại Việt Nam: Trụ sở LHQ sẽ thông báo các thủ tục và hướng dẫn mới về việc thực hiện các biện pháp này vào cuối năm 2003 để áp dụng vào Việt Nam vào cuối năm 2003 Như được quy đề cập trong báo cáo thứ hai về Cải cách LHQ của Tổng thư ký LHQ, việc xây dựng chương trình chung được coi là một cơ hội lớn nhằm tăng cường sự hợp tác giữa các cơ quan nhằm cải thiện mối quan hệ tương tác và phấn đấu đạt các kết quả chung. Tuy nhiên, cho đến nay có một số trở ngại chính trị và thực tế trong vấn đề này. Đã có những nỗ lực làm rõ và đạt được sự nhất trí về định nghĩa chương trình chung và các phương thức lập chươn g trình và tài chính hiệu quả nhất để thực hiện việc lập chương trình chung. 133 Tình hình tại Việt nam: Dự thảo quy định chung của Trụ sở LHQ về Việc lập kế hoạch chung được chuẩn bị tháng 10/2003,trong đó đưa ra các phương thức tài chính khác nhau nhằm thúc đẩy việc đồng tài trợ các chương trình. UN Việt Nam đã tiến hành hoạt động lập chương trình chung đầu tiên năm 2003 tập trung vào vấn đề Thanh niên Các thành viên của ExCom UNDG đã nhất trí có các biện pháp cho phép xây dựng hệ thống thông tin về các thông lệ tốt nhất vào năm 2003 nhằm cải thiện khả năng khai thác các bài học rút ra từ việc thực hiện chương trình và sử dụng các bài học này vào việc hoạch định và thực hiện các chương trình tương lai. Tình hình tại Việt Nam: Tại Hội thảo Toàn cầu UNDG về ĐGH - HHH ở Nairobi tháng 9 năm ngoái, UNCT Việt Nam đã nhất trí thực hiện thí điểm thành phần Quản lý Kiến thức. Điều này bao gồm việc giới thiệu và phát triển cơ sở dữ liệu chung (Devinfo) nhằm chứa đựng các dữ liệu cơ sở cho việc đánh giá, phân tích và báo cáo việc thực hiện MTPTTNK/CLTTGN C. Các dịch vụ và cơ sở chung Bên cạnh việc hài hòa và đơn giản hóa các thủ tục lập chương trình, Đại Hội đồng LHQ đã đề nghị Qũy LHQ, các Chương trình và Cơ quan chuyên môn thiết lập các hoạt động dịch vụ chung và giới thiệu các cơ sở chung. Điều này sẽ có thể làm giảm chi phí và tăng hiệu quả kinh tế dựa trên quy mô, tăng khả năng đàm phán, độ tin cậy và chất lượng dịch vụ, tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm lớn hơn cũng như thúc đẩy sự hợp tác, phối hợp và một hình ảnh chung về hệ thống LHQ tại cấp quốc gia. Các nỗ lực dịch vụ chung bao gồm chia sẻ dịch vụ du lịch, mua sắm, quản lý các dịch vụ xây dựng, công nghệ thông tin liên lac (ví dụ VSAT) và mua sắm nhiên liệu. Tình hình tại Việt Nam: Việt Nam đã đạt được một số tiến bộ trong việc thiết lập các cơ sở chung của LHQ. Hiện tại, năm cơ quan của LHQ đóng tại trụ sở LHQ chính tại Hà nội; UNDP, UNICEF, UNODC, UNIDO và UNV. UNFPA và các cơ quan khác có thể tham gia đóng trụ sợ tại khu vực này vào năm 2004 sau khi Chính phủ Việt Nam phê chuẩn kế hoạch mở rộng xây dựng. UN Việt nam cũng đã có một số tiến bộ trong việc tổ chức các dịch vụ chung. Một Trung tâm Dịch vụ chung đã được thiết lập, các tiêu chí DSA chung đã được đàm phán và đã có những nước tiến trong việc mua sắm chung.