Chuyên đề Bảo hiểm xã hội ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh: thực trạng và giải pháp

g lao động và người lao động; bám sát đơn vị sử dụng lao động để hướng dẫn nghiệp vụ thu- nộp BHXH đúng kỳ, giảm nợ tồn đọng. + Nội dung tuyên truyền cần phải nhấn mạn “tham gia BHXH vừa là quyền lợi vừa là nghĩa vụ của người lao động” và cần chú ý tác động cụ thể vào hai loại đối tượng: . Đối người lao động, giúp cho họ hiểu rõ lợi ích của BHXH là chỉ phải đóng góp 6% trong tổng số 23% tiền lương, được hưởng đủ 6 chế độ (ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất, dưỡng sức); bình đẳng cả trong nghĩa vụ và quyền lợi với công chức, viên chức Nhà nước; chỉi dẫn người lao động cách thức kiểm tra, giám sát hoặc nơi cần liên hệ để bảo vệ quyền lợi cho mình, mà không sợ bị đe dọa, trù dập, sa thải...từ phía người sử dụng lao động, hướng dẫn người lao động khi thôi việc phải kiên quyết đòi hỏi quyền lợi BHXH của mình, kể cả biện pháp nhờ phap luật can thiệp. . Đối với người sử dụng lao động: Công tác thông tin tuyên truyền phải tỏ rõ thái độ khen chê, một mặt biểu dương, động viên, khuyến khích kịp thời những doanh nghiệp thực hiện tốt chế độ, chính sách BHXH; có thái độ trân trọng đối với quyền lợi hợp pháp của người lao động. Mặt khác, phải tạo được dư luận mạnh mẽ lên án, phê phán nghiêm khắc những đơn vị, những sai phạm, buộc họ phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ mình. Như vậy, công tác thông tin tuyên truyền hết sức quan trọng trong quá trình triển khai và thực hiện BHXH cho người lao động nhất là lao động thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh. Những nội dung trên cần phải được thực hiện bằng các hình thức và phương pháp phù hợp. Có như vậy, công tác tuyên truyền, giải thích, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật về BHXH sẽ có hiệu quả, việc thực hiện các chế độ BHXH mới đi vào nề nếp, lợi ích của người lao động mới được đảm bảo; chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước sẽ thành hiện thực, đạt được mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế-xã hội và chính sách BHXH như trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã chỉ rõ. Khi đó BHXH thực sự là “cầu nối” giữa chủ trương của Đảng với mọi người lao động; chiến lược phát triển của ngành BHXH đến năm 2010 phấn đấu đạt đấu đạt được 15 triệu lao động tham gia BHXH sẽ thành hiện thực. - Thứ ba: Tăng cường hơn nữa trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền và cơ quan BHXH các cấp. Một thực tế cho thấy ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh còn thiếu tổ chức công đoàn hoặc nếu có thì hoạt động rất kém hiệu quả. Như vậy, người lao động ở khu vực này còn thiếu tổ chức chính trị xã hội chăm lo, bảo vệ quyền lợi và lợi ích chính đáng của họ. Vì vậy liên đoàn lao động các tỉnh thành phố phải có trách nhiệm hướng dẫn các doanh nghiệp thành lập tổ chức công đoàn, giúp đỡ các tổ chức này trong hoạt động thực hiện nhiệm vụ và quyền lợi của người lao động. BHXH các cấp chủ động phối hợp chặt chẽ, thường xuyên với các cơ quan, ban ngành chức năng như tài chính, thuế, lao động, kế hoạch đầu tư, thống kê, giáo dục, y tế, văn hoá, thể dục- thể thao, thanh tra, công an, kiểm sát...và các tổ chức đoàn thể: công đoàn, thanh niên phụ nữ trong việc tuyên truyền vận động triển khai thực hiện, kiểm tra, giám sát, đảm bảo các chính sách chế độ BHXH của Đảng và Nhà nước được thực hiện một cách nghiêm chỉnh và nề nếp cho mọi người lao động thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh: + Thành lập hệ thống thanh tra ngành của BHXH Việt Nam để đảm bảo tính khả thi của hoạt động BHXH trong các đơn vị sử dụng lao động nói chung và các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh nói riêng. + Thường xuyên tổ chức kiểm tra, thống kê, tổng hợp, nắm chắc số liệu về các đơn vị và số lao động thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh. Trên cơ sở danh sách các đơn vị đã nắm được, rà soát lại toàn bộ để xác định số lượng cụ thể số đối tượng phải tham gia, + Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành luật pháp và các quy định của Nhà nước về BHXH đối với các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh có sử dụng lao động, nghiêm khắc xử phạt những đơn vị vi phạm pháp luật về BHXH. + Có chế tài xử phạt đối với các trường hợp không chấp hành chính sách BHXH. Mức phạt cũng phải được nghiên cứu điều chỉnh, ít nhất cũng phải bằng mức thu BHXH ở đơn vị đó (hiện nay mức phạt tiền cao nhất chỉ 2 triệu đồng- theo Nghị định số 38/CP của Chính phủ). + Nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và năng lực của cán bộ trực tiếp làm công tác kiểm tra. Chủ động nguồn kinh phí cho các cán bộ đi thanh tra, kiểm tra. Cùng với sự phối hợp trên, cơ quan BHXH cũng cần tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra xem xét các điều kiện cấp giấy phép... Nếu phát hiện đơn vị nào làm không tốt nghĩa vụ đóng BHXH cho người lao động có thể dùng các biện pháp xử lý mạnh thậm chí có thể thu hồi giấy phép kinh doanh nếu thấy cần. Ngoài ra, cần kết hợp chặt chẽ giữa công tác thi đua khen thưởng hàng năm với công tác thu BHXH, coi việc hoàn thành đóng BHXH là một chỉ tiêu quyết định một doanh nghiệp có được khen thưởng hàng năm hay không giống như việc đóng thuế cho ngân sách Nhà nước. - Thứ tư: Nâng cao chất lượng quản lý đối tượng tham gia BHXH Việc quản lý đối tượng khu vực kinh tế ngoài quốc doanh rất khó khăn, phức tạp vì lao động ở đây thường xuyên biến động, công việc không mang tính ổn định lâu dài. Do vậy cơ quan BHXH cần có nhiều biện pháp tích cực trong việc quản lý đối tượng hưởng BHXH như: - Chủ động và tích cực phối hợp với các cơ quan, tổ chức quản lý ở địa phương (lao động, liên đoàn lao động, thanh tra Nhà nước, kiểm sát, cơ quan kiểm tra của Đảng...) để thanh tra, kiểm tra, giám sát việc giải quyết chế độ BHXH cho đúng đối tượng, đảm bảo công bằng, công khai đúng pháp luật. Kiên quyết xử lý đối với những cá nhân, tổ chức làm hồ sơ, khai gian lận để hưởng chế độ BHXH bất hợp pháp. - Thường xuyên theo dõi và cắt giảm kịp thời các đối tượng hết hạn được hưởng, nhất là đối tượng mất sức lao động, đối tượng hưởng trợ cấp tuất. Xác định rõ trách nhiệm của BHXH quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh trong việc quản lý đối tượng hưởng có kỳ hạn. - Việc quản lý đối tượng BHXH có thực hiện tốt mới đảm bảo được sự công bằng giữa những người lao động tham gia BHXH. Có như vậy, chính sách BHXH cho người lao động thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh lập mới tạo được lòng tin cho mọi người lao động. - Thứ năm: Nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác thu, chi trả BHXH: *Công tác thu: Công tác thu BHXH ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh và còn rất nhiều bất cập gây ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện kế hoạch thu của toàn ngành. Để công tác thu BHXH được tiến hành đúng tiến độ và đúng đối tượng cần phải phối hợp với UBND phường, xã tăng cường quản lý đối tượng thu. Hiện nay, chỉ có UBND phường, xã là nơi có điều kiện nắm chắc tình hình hoạt động cũng như quy mô sử dụng lao động tại các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh. Do vậy, cơ quan BHXH phải phối hợp chặt chẽ và dựa hẳn vào UBND phường, xã để xác định doanh nghiệp ngoài quốc doanh và nào thuộc đối tượng thực hiện BHXH trên từng địa bàn, từ đó triển khai công tác thu BHXH được kịp thời, đầy đủ. Như vậy UBND phường, xã không chỉ giữ vai trò là đại lý chi trả nữa mà còn là đầu mối rất quan trọng để giúp cơ quan BHXH quản lý các doanh nghiệp ngoài quốc doanh để hỗ trợ thu BHXH tại đây. + Cơ quan BHXH phải bàn bạc với UBND phường, xã có chương trình kế hoạch cụ thể để thường xuyên phối hợp làm tôt công tác điều tra nắm tình hình thành lập, giải thể, chuyển đến, chuyển đi; tình hình hoạt động, nhất là tình hình sử dụng lao động ở mỗi đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh để triển khai công tác thu BHXH. + Phân phối nguồn kinh phí hỗ trợ thu hợp lý, giúp cho UBND phường, xã có điều kiện làm công tác cập nhật, nắm tình hình và hỗ trợ thu BHXH đối với các đơn vị khu vực kinh tế ngoài quốc doanh. Do đặc điểm thường xuyên biến động về lao động tiền lương nên cho đến nay hàng quý, thậm chí hàng tháng các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh vẫn phải nộp danh sách toàn bộ số lao động nộp BHXH trong kỳ, dẫn đến hồ sơ thu BHXH hết sức cồng kềnh, khó đưa công nghệ thông tin vào quản lý. Cả đơn vị và cơ quan BHXH đều phải mất rất nhiều thời gian cho công tác quản ly đối tượng bước cải tiến biểu mẫu thu nộp BHXH. Cơ quan BHXH cần yêu cầu các đơn vị lập biểu mẫu thu nộp BHXH theo phương pháp điều chỉnh, tức là hàng quý chỉ lập danh sách những người thay đổi mức đóng BHXH, không lập lại toàn bộ danh sách lao động của các đơn vị như hiện nay. BHXH Việt Nam làm việc với Bộ Lao Động- Thương Binh và Xã Hội để có văn bản hướng dẫn thật cụ thể, thống nhất về mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH. Đó phải là mức tiền lương ổn định tính theo tháng, được ghi trong hợp đồng lao động chứ không thể là tiền lương tính theo ngày công lao động thực tế. Có như vậy mới thống nhất cách hiểu và thực hiện đúng chính sách thu nộp BHXH, đồng thời tạo điều kiện để cải riến bộ hồ sơ thu BHXH ở các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh. Giải quyết tốt những vấn đề trên chắc thu BHXH nói riêng, thu BHXH ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh nói riêng sẽ đem lại những tín hiệu khả quan mởi mà thông qua đó chính sách BHXH- chính sách lớn của Đảng và Nhà nước được nâng lên mức cao hơn, hiệu quả và thiết thực hơn. *Công tác chi trả BHXH: Hiện nay công tác chi trả BHXH còn rất nhiều bất cập. Ở một số BHXH tỉnh, thành phố công tác này chưa được thường xuyên, chặt chẽ; hiện tượng ký thay nhận hộ không có giấy ủy quyền vẫn còn xảy ra, việc chi trả BHXH còn chậm trể, thủ tục còn rườm rà, gây mất lòng tin cho người lao động tham gia và hưởng BHXH. Do đó để công tác chi trả BHXH được diễn ra nhanh chóng, kịp thời cần phải thực hiện các biện pháp đồng bộ phù hợp với khả năng và tình hình thực tiễn của các bên (đơn vị và cơ quan BHXH ) như: + Thường xuyên phối hợp với các đơn vị, cá nhân tham gia BHXH và các cơ sở khám chữa bệnh để giải quyết và chi trả kịp thời các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, nghĩ dưỡng sức phục hồi sức khỏe và khám, chữa bệnh cho đối tượng hưởng. + Tổ chức chi trả cho các đối tượng hưởng đầy đủ, kịp thời, chính xác. Các đơn vị trong toàn ngành BHXH cần phối hợp tốt với ngành Ngân hàng và các cơ quan bảo vệ pháp luật ở địa phương để có biện pháp phòng chống lưu hành tiền giả; vận chuyển, bảo quản tiền mặt và tổ chức chi trả lương hưu và trợ cấp hàng tháng cho các đối tượng hưởng các chế độ BHXH sinh sống trên địa bàn cả nước đảm bảo an toàn. Hiện nay cách thức tổ chức chi trả các chế độ BHXH ngắn hạn (ốm đau, thai sản) của cơ quan BHXH còn nhiều điểm bất hợp lý như cơ quan BHXH đã coi đơn vị sử dụng lao động như một bộ phận nghiệp vụ của mình, yêu cầu đơn vị làm quá nhiều hồ sơ, bảng biểu phục vụ cho việc thanh toán. Điều này làm cho các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh hêt sức khó khăn vì họ sử dụng nhân sự rất hạn chế. Khản trợ cấp này đế tay người lao động rất chậm trễ, sớm nhất cũng vào đầu quý sau vì phải đến lúc đó, cơ quan BHXH mới có đủ điều kiện để duyệt chi. Vì vậy, cần phải cải tiến thủ tục và hồ sơ chi trả các chế độ BHXH ngắn hạn theo hướng: + Cho phép các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tạm thời chi ứng trước cho người lao động (theo đúng chế độ) bằng nguồn thu BHXH trong tháng. Khi được cơ quan BHXH duyệt chi chính thức thì nộp bổ sung thẳng vào tài khoản thu của cơ quan BHXH. Có thể làm như vậy vì số chi này rất nhỏ so với số thu (khopảng 1% quỹ lương); đến cuối quý khi duyệt chi là có thể thu hồi ngay, cơ quan BHXH không cần phải theo dõi tạm ứng như khi cấp tiền ứng trực tiếp. + Chỉ yêu cầu doanh nghiệp lập bảng kê và tập hợp giúp (từ ốm đau, thai sản, chuyển cho cơ quan BHXH tính toán, lập bảng danh sách nhờ các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh chi trả. + Thanh toán chi 2 chế độ theo quý, vì đến cuối mỗi quý cơ quan BHXH mới có đủ căn cứ để duyệt chi (bảng đối chiếu thu hàng tháng). Mặt khác, thanh toán theo quý giúp giảm nhẹ đáng kể khối lượng công việc ở doanh nghiệp và cơ quan BHXH so với thanh toán theo tháng. + Toàn bộ chứng từ chi trả phải được lưu trữ tại cơ quan BHXH chứ không để ở các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh như hiện nay vì các đơn này sẽ không bao giờ chú ý lưu giữ không tài liệu này. Thực hiện tốt công tác chi trả BHXH sẽ giúp người lao động yên tâm tham gia BHXH, khơi dậy lòng tin yêu vào chính sách BHXH của Đảng và nhà nước ta. - Thứ sáu: Cải tiến quy trình cấp sổ BHXH cho người tham gia: Đối với các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh, sổ BHXH là một công cụ trực tiếp giúp cho người lao động hiểu rõ hơn nghĩa vụ và quyền lợi BHXH, từ đó tin tưởng và góp phần thực hiện tốt chính sách BHXH. Do vậy, phải cải tiến quy trình cấp sổ, để người lao động tham gia đóng BHXH là có thể được cấp sổ ngay. Quy trình cấp sổ có thể thực hiện đơn giản hơn quy trình chung: + Không cần lập tờ khai cấp sổ BHXH. Hiện nay, theo quy định của BHXH Việt Nam, trình tự cấp sổ có 9 bước, trong đó phải lập 3 tờ khai để cơ quan BHXH xét duyệt trước rồi mới ghi sổ. Trên thực tế, việc lập tờ khai chỉ là để xét duyệt thời gian công tác của công nhân viên chức Nhà Nước giai đoạn trước 1995. Đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh, người lao động không có nội dung đó. Khi cấp sổ chỉ căn cứ vào danh sách đề nghị cấp sổ và danh sách nộp BHXH (đã lưu tại cơ quan) là có đủ cơ sở để ghi sổ, xác nhận sổ. + Nếu không phảo lập tờ khai cấp sổ, sẽ rút bớt số lần và thời gian đơn vị lên xuống cơ quan BHXH; bớt nhiều giấy tờ (3 tờ khai), nhiều lần ký xác nhận của người lao động, của đơn vị và của cơ quan BHXH, đưa sổ đến tận tay người lao động nhanh chóng kịp thời ngay sau khi đóng BHXH ký đầu tiên. Giao sổ BHXH cho người lao động trực tiếp quản lý: Khác với khu vực Nhà nước, ở các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh cần phải giao quyền quản lý sổ BHXH cho người lao động để họ tự kiểm tra, giám sát việc các bên liên quan (doanh nghiệp và cơ quan BHXH ) thực hiện các chế độ BHXH cho mình theo luật. Đồng thời có nghĩa vụ bảo quản sổ BHXH cẩn thận, không để hư hỏng, mất mát, rất khó quy trách nhiệm như thực trạng quản lý sổ hiện nay. Mặt khác, còn để tránh một tình tràng khá phổ biếnở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh hiện nay là bị người sử dụng lao động giữ sổ trái pháp luật, làm mất quyền hưởng BHXH của mình. Quy trình cấp sổ, xác nhận và quản lý sổ BHXH cho người lao động trong các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh có thực hiện được tốt thì người lao động mới tin tưởng, an tâm và thực hiện tốt chính sách BHXH, từ đó tăng đối tượng tham gia BHXH và tăng nguồn thu cho quỹ BHXH - Thứ bẩy: Nâng cao năng lực hoạt động của ngành BHXH Để nâng cao năng lực hoạt động của ngành BHXH trước tiên nâng cao trình độ nghiệp vụ và tác phong làm việc tích cực, hiệu suất cao của các cán bộ chuyên môn. Khả năng làm việc và hiệu quả lao động của đội ngũ cán bộ trong ngành và của những người cộng tác với cơ quan BHXH có ảnh hưởng quyết định đến việc quản lý các đối tượng tham gia BHXH. Vì vậy cần phải chú ý công tác đào tạo lại cho phù hợp. Trong đào tạo cần xác định hình thức và nội dung đào tạo sát thực, nên tập trung vào nghiệp vụ BHXH, kỹ năng, năng lực quản lý. Cần bổ sung, kiện toàn hệ thống toỏ chức quản lý, cán bộ từ trung ương đến thành phố, quận huyện. Xây dựng, đào tạo đội ngũ cán bộ nói chung và cán bộ chuyên làm công tác thu, chi nói riêng vừa hồng vừa chuyên, có phẩm chất chính trị tốt (có tâm, có tầm, có tình, có tín); vững về lập trường tư tưởng, yên tâm công tác, yêu nghành, yêu nghề; giỏi về chuyên môn nghiệp vụ; nắm chắc chính sách chế độ của Đảng và Nhà nước ( nói đúng, viết đúng, lãnh đạo đúng); có ý thức trách nhiệm trong công việc, có năng lực chỉ đạo điều hành,có ý thức tổ chức kỷ luật trong lao động, khả năng giao tiếp, am hiểu về công nghệ thông tin. Bố trí những cán bộ, công chức có đủ năng lực, trình độ, phong cách và thái độ phục vụ tốt vào các bộ phận tiếp nhận, giải quyết các công việc, đặc biệt là trực tíêp làm việc với đối tượng hưởng chế độ BHXH. Mọi khúc mắc của đối tượng phải được giải thích rõ ràng, thấu tình, đạt lý, tránh tình trạng tùy tiện, đại khái qua loa. Tăng cường đào tạo, đào tạo lại và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức về các mặt ở trong và ngoài nước; đổng thời khuyến khích phong trào tự học bằng nhiều hình thức để nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, quản lý Nhà nước, tin học, ngoài ngữ, về công tác xã hội trong đó hướng trọng tâm vào các kiến thức chuyên ngành BHXH , quản lý ngành theo cơ chế mới và các kỹ năng hành chính, nghiệp vụ khác. Xây dựng, trình cơ quan có thẩm quyền ban hành quy định cơ cấu chức danh cho từng cấp, từng đơn vị và hệ thống tiêu chuẩn nghiệp vụ đầy đủ riêng cho công chức của ngành làm căn cứ để tuyển dụng, góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức của ngành. Tiếp tục xây dựng và thực hiện chính sách phủ hợp để thường xuyên thay thế, đưa ra khỏi ngành số cán bộ, công chức không đủ năng lực, trình độ bất cập với yêu cầu nhiệm vụ, những người vi phạm pháp luật , vi phạm đao đứcnghề nghiệp, thoái hóa, biến chất, kém ý thức tổ chức kỷ luật để tyạo điều kiện đổi mới, trẻ hóam, tuyển chọn được những người có đức có tài... Cùng với nâng cao trình độ cho cán bộ, nhân viên ngành BHXH là tăng cường trang thiết bị hiện đại trong các hoạt động. BHXH là một ngành mới ra đời lại đang được sự giúp đỡ quan tâm của Đảng và Nhà nước, sự giúp đỡ nhiều mặt của các tổ chức và quốc gia trên thế giới...cho nên ngành BHXH nên tận dụng lợi thế này để phát triển, hiện đại hoá các hoạt động BHXH, trong đó áp dụng công nghệ tin học vào quản lý bảo hiểm xã hội. Giúp đẩy công tác quản lý lên một bước, không chỉ đảm bảo trên phương diện thống kê, lưu trữ mà nó còn phục vụ cho việc tác nghiệp xử lý công việc và thông tin nhah chóng, chính xác, giảm bớt những thao tác không cần thiết, tạo thời gian cho cán bộ chuyên tâm nghiên cứu nghiệp vụ. Việc quản ký, lưu trữ, xử lý nghiệp vụ trong công tác quản lý đối tượng tham gia BHXH là một nhiệm vụ hết sức quan trọng, là cơ sở để giải quyết mọi chính sách, chế độ cho người lao động khi người lao động có đủ điều kiện và yêu cầu được hưởng chế độ BHXH theo Luật định. Công tác quản lý đối tượng hưởng BHXH được đặt ra phải chặt chẽ, chính xác và thông suốt đên từng người lao động tham gia và từng đối tượng hưởng BHXH; đảm bảo trong một thời gian rất dài. Để thực hiện nhiện vụ này công nghệ thông tin có vai trò đặc biệt quan trọng. Riêng hoạt động BHXH trong các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh với đặc thù của nó, công nghệ thông tin phải đi trước một bước do: + Các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh còn nhỏ bé, thiếu ổn định, người lao động làm việc tại đây thường xuyên thay đổi nơi làm việc. + Quan hệ tiển công, tiền lương (làm căn cứ đóng và hưởng BHXH) chưa thực sự đi vào khuôn khổ pháp luật, thay đổi bất thường. + Địa bàn hoạt động của đơn vị cũng hay thay đổi. + Số lượng lao động ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh thường xuyên biến động và liên tục tăng nhanh. Bởi vậy quản lý thủ công thì sẽ rất khó khăn trong việc xác định quá trình tham gia BHXH và giải quyết chế độ chính sách BHXH chi người lao động ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh được kịp thời, nhanh chóng và chính sác; dễ ảnh hưởng đến tâm lý, lòng tin của người lao động ở khu vực này. Vì vậy, việc ưu tiên trang bị công nghệ thông tin vào quản lý BHXH đối với khu vực này là nhu cầu cấp thiết và được thực hiện thông qua các biện phap sau: +Trang bị máy vi tính cho tất cả các quận, huyện- là nơi chủ yếu thu BHXH khu vực kinh tế ngoài quốc doanh để đủ sức tổ chức quản lý theo nguyên tắc: thu BHXH đên đâu phải đưa dữ liệu nộp của người lao động vào máy tính đến đó. + Từng bước đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nghiệp vụ máy tính theo phương thức vừa học vừa làm. + Tổ chức phần mềm quản lý theo hướng hoàn thiện dần, trước mắt chủ yếu phục vụ công tác nhập dữ liệu và những yêu cầu khai thác sử dụng đơn giản. Trọng tâm là xây dựng được kho dữ liệu về quá trình tham gia BHXH của người lao động ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh + Xây dựng và liên kết hệ thống máy tính trên phạm vi diện rộng đối với toàn ngành BHXH Việt Nam. Thực hiện nối mạng đối với các cơ quan BHXH từ các cấp quận, huyện, thị xã đến tỉnh, thành phố và dưới sự quản lý của máy chủ ở BHXH Việt Nam. + Tổ chức xây dựng trang Web về ngành BHXH Việt Nam để từ đó giúp người sử dụng lao động và người lao động ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh có thể cập nhật thông tin về tình hình hoạt động cũng như sự thay đổi trong việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH. + BHXH Việt Nam hỗ trợ kinh phí và có hướng chỉ đạo cụ thể trong lĩnh vực này, đảm bảo vừa giúp địa phương đưa công nghệ thông tin vào quản lý được ngay, vừa tránh những lãng phí do đầu tư không phù hợp với định hướng phát triển lâu dài của toàn ngành. Với tốc độ phát triển của khoa học công nghệ như hiện nay thì việc ứng dụng công nghệ thông tin vào việc quản lý BHXH đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh là một nhu cầu tất yếu và không thể thiếu được. Vì vậy, Nhà nước và BHXH Việt Nam cần quan tâm hơn nữa vì mục tiêu lâu dài của ngành BHXH Việt Nam. Tuy nhiên, để đẩy mạnh phát triển BHXH ở khu vực ngoài quốc doanh, hoạt động của BHXH cần tập trung vào một số việc sau: + Thứ nhất: Tham mưu để thành uỷ, UBND tỉnh, thành phố có các văn bản lãnh đạo đối với công tác phát triển BHXH ở khu vực ngoài quốc doanh. Thành uỷ, Hội đồng dân nhân có thể có nghị quyết, chuyên đề về vấn đề này (vì tới đây khi luật BHXH ban hành lĩnh vực hoạt động của BHXH rất rộng, đối tượng lao động tham gia BHXH sẽ rất đa dạng). + Thứ hai: Điều tra, rà soát nắm chắc số lao động, số doanh nghiệp ngoài quốc doanh (căn cứ vào điều tra các cơ sở kinh tế, hành chính sự nghiệp do tổng cục thống kê cung cấp) +Thứ ba: Bám sát cơ sở, có cơ chế vừa thông vừa thoáng vừa đảm bảo đúng quy định của pháp luật để các doanh nghiệp tham gia BHXH thuận lợi nhất. Phân công doanh nghiệp thuộc địa bàn cho BHXH quận (huyện), thị xã quản lý để tạo ra sự gắn bó giữa địa phương, doanh nghiệp và BHXH. Việc phân công quản lý không nhất thiết phải căn cứ vào số lao động mà tập trung chủ yếu theo điạ giới hành chính. +Thứ tư: Tổ chức thực hiện đúng, đủ, kịp thời chế độ BHXH cho người lao động . Cấp sổ BHXH: phải thực hiện nhanh chóng. . Xét duyệt các chế độ BHXH: những trường hợp nghỉ hưởng chế độ hàng tháng, hưởng chế độ BHXH ngắn hạn hoặc một lần có thể phải rút xuống trong vòng 5¸7 ngày. .Tạo ra một cơ chế thu BHXH hàng tháng nhưng chặt chẽ. + Thứ năm: Cần công khai một cách nghiêm túc toàn bộ điều kiện, thủ tục, hồ sơ trong xét duyệt cấp sổ, xét hưởng chế độ BHXH để mọi người lao động, mọi cơ quan doanh nghiệp biết và thực hiện có hiệu quả. Tăng cường phân công cho BHXH quận ( huyện) thị xã tiếp nhận, hướng dẫn các doanh nghiệp lập hồ sơ xét hưởng BHXH và giải quyết một số chế độ BHXH ngắn hạn để giảm bớt thời gian đi lại của doanh nghiệp. - Thứ tám: Đối với Nhà nước cần thực hiện một số giải pháp sau: Đến nay, Nhà nước chưa có chính sách khuyến khích, xử phạt nghiêm khắc những doanh nghiệp thực hiện không tốt hoặc cố tình vi phạm. Vì vậy Nhà nước cần sớm có chính sách phù hợp để tránh tình trạng xấu lây lan. Hiện nay, có thể áp dụng một số biện pháp điển hình tiên tiến đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh cụ thể như sau: + Định kỳ, trước khi thay đổi giấy phép kinh doanh, các cơ quan quản lý Nhà nước có quyền nhận xét việc chấp hành các nghĩa vụ theo pháp luật của doanh nghiệp như: Nộp thuế, nộp BHXH...Tuỳ theo mức độ chấp hành và có thời hạn cấp giấy phép hoạt động tiếp. + Phát triển các hiệp hội ngành nghề với một số hoạt động bổ trợ cho sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, qua đó trao đổi dần dần thuyết phục các doanh nghiệp thấy rõ lợi ích khi tham gia BHXH cho người lao động. + Đối với các doanh nghiệp có nhiều năm thực hiện tốt nghĩa vụ nên cấp giấy chứng nhận có giá trị theo từng cấp. Giấy chứng nhận này có thể coi là tiêu chuẩn để tạo điều kiện ưu tiên cho doanh nghiệp như vay vốn, ưu đãi khi sử dụng nhiều lao động nữ, phong tặng danh hiệu thi đua cho tập thể. + Các cá nhân, chủ doanh nghiệp chấp hành tốt chủ trương, chính sách BHXH thì cần tạo cơ chế, điều kiện thuận lợi cho những đơn vị này trong hoạt động sản xuất kinh doanh như ưu đãi cho những đơn vị trong việc vay vốn, trụ sở làm việc,hay có chế độ thưởng phạt, hỗ trợ, động viên rõ ràng, kịp thời và chính xác, coi đó là một chỉ tiêu thi đua khen thưởng,nêu gương điển hình tiên tiến trong thực hiện chính sách BHXH để làm mô hình nhân rộng trong phạm vi cả nước... - Thứ chín:Công tác tiếp dân và giải quyết các chế độ cho người tham gia BHXH kịp thời nhanh chóng và thỏa đáng: * Giải quyết các chế độ cho người tham gia BHXH kịp thời nhanh chóng và thỏa đáng: Thực hiện BHXH đối với người lao động KVKTNQD cần đặt quyền lợi của người lao động lên hàng đầu. Do đó, ngành bảo hiểm xã hội cần cải tiến, hợp lý hóa quy trình giải quyết chế độ, cấp sổ BHXH , thẻ khám chữa bệnh sao cho thuận tiện, nhanh chóng đối với người lao động, điều đó sẽ tác động tích cực đến việc phát triển đối tượng tham giai BHXH khu vực này. Thực hiện đầy đủ và tốt hơn nữa các chế độ BHXH đối với người lao động; cấp sổ BHXH, phiếu khám chữa bệnh, thẻ bảo hiểm y tế kịp thời nhằm tạo niềm tin đối với các đơn vị sử dụng lao động, người lao động và đối tượng đang hưởng các chế độ BHXH. * Công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại: Hiện nay, tình trạng khiếu nại, tố cáo vi phạm BHXH (chủ yếu là khu vực kinh tế ngoài quốc doanh và cơ sở ngoài công lập) diễn ra khá nhiều và sẽ ngày càng tăng lên khi người lao động không hiểu chế độ chính sách BHXH. Đây là dấu hiệu buộc cơ quan BHXH và các cơ quan chức năng của Nhà nước phải quan tâm hơn nữa vấn đề này. Vì vậy, công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo phải làm thật tốt để góp phần đưa hoạt động BHXH vào kỷ cương, pháp luật, đảm bảo ngày càng tôt hơn quyền lợi cho người lao động. Cơ quan kiểm tra pháp chế của BHXH một mặt phải thực sự làm chổ dựa pháp lý và tinh thần cho người lao động. Mặt khác, phải tạo ra sức ép cần thiết đến giới chủ sử dụng lao động buộc họ phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ BHXH. Cụ thể: + Phải xây dựng hệ thống tổ chức tiếp dân và giải quyết khiều nại, tố cáo từ cấp quận, huyện lên thành phố, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ qua thanh tra Nhà nước, thanh tra ngành Lao động- Thương binh và Xã hội, thanh tra công đoàn, viện kiểm sát, tòa án...để cùng làm tốt công tác này. + Phải giải đáp kịp thời, thỏa đáng cho người lao động, giải quyết ngay khi người lao động đang làm việc và cả khi đã thôi việc, đặc biệt làm cho người lao động hiểu đây là một quyền lợi hợp pháp, được pháp luật bảo hộ và tư vấn cho họ cách thức để tự bảo vệ quyền lợi của mình. +Thông tin kết quả công tác giải quyết thắc mắc khiếu nại, tố cáo trên báo, đài để tạo sự hỗ trợ tinh thần, tư tưởng cho người lao động, chỉ rõ nguy cơ tiềm năng ẩn lâu dài của sự vi phạm và nghĩa vụ không thể trốn tránh của doanh nghiệp. + Trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, phải nhận thức được mục tiêu cụ thể là giải quyết khiếu nại, tố cáo của cá nhân người lao động , nhưng mục tiêu bao trùm là thông qua đó cơ quan BHXH và các cơ quan chức năng của Nhà nước biết và giải quyết được những vấn đề còn tồn tại, hạn chế của chế độ chính sách BHXH ở từng đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh và cơ sở ngoài công lập cũng như trên phạm vi toàn xã hội. Như vậy, tổ chức công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo được kịp thời góp phần bảo vệ quyền lợi chính đáng về BHXH cho người lao động đồng thới tạo sức ép về dư luận đối với giới chủ trong việc thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH. - Thứ mười: Phát triển tổ chức tư vấn BHXH Ở nước ta hiện nay chỉ có các công ty tư vấn luật với tính chất dịch vụ, chưa có cơ quan tư vấn riêng về BHXH nên hoạt động này còn mang tính tự phát và hiệu quả đem lại cho người lao động còn thấp bởi chính những tổ chức này do chưa có cơ chế phối hợp với cơ quanBHXH các cấp nên nắm chưa vững về công tác BHXH, nhất là về thủ tục. Chính vì vậy, ngành BHXH cần quan tâm tới vấn đề này với việc tư vấn bằng nhiều hình thức cho các đối tượng tham gia BHXH. Chẳng hạn, mỗi cấp BHXH nên có một bộ phận chuyên làm công tác tư vấn. Ngoài các giải pháp trên còn phải kể đến rất nhiều giải pháp khác như cơ quan BHXH tăng cường và củng cố các mối quan hệ với đơn vị kinh tế ngoài quốc doanh, các cơ quan chức năng có liên quan;làm tốt công tác thi đua, khen thưởng; nâng cao chất lượng thông tin, báo cáo trong công tác thực hiện BHXH;...giúp việc thực hiện chính sách BHXH đối với KVKTNQD ngày càng tốt hơn. II. Một số kiến nghị: Để cải thiện tình hình thực hiện chính sách BHXH đối với KVKTNQD đảm bảo được công bằng, quyền lợi cho người lao động ở khu vực này. Em xin nêu một số kiến nghị được rút ra từ quá trình nghiên cứu như sau: 1. Kiến nghị đối với Nhà nước: Thứ nhất: Nhà nước cần hoàn thiện hệ thống pháp luật đặc biệt sớm ban hành luật BHXH. Toàn bộ những vấn đề tồn tại của hoạt động BHXH ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh và cơ sở ngoài công lập được đặt ra trong đề tài này đều có nguyên nhân sâu xa là: nước ta đang tiến hành xây dựng hệ thống pháp luật, do đó luật pháp chưa đầy đủ, chưa đồng bộ, kể cả luật pháp BHXH. Nhà nước cần chỉ đạo các cơ quan hữu trách trong việc hoàn thiện pháp luật về BHXH nhằm tạo ra một chỉnh thể thống nhất, thực sự trở thành công cụ quản lý của Nhà nước về BHXH đối với các đơn vị sử dụng lao động là một yêu cầu khách quan. Để chính sách BHXH thực sự góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, kì họp thứ hai quốc hội khoá X đã thông qua nghị quyết giao cho Bộ lao động thương binh và xã hội xây dựng BHXH. Xây dựng luật BHXH là nhiệm vụ quan trọng cấp bách và hết sức cần thiết vì chúng ta đã để chậm gần mất 10 năm ( từ Đại hội VIII của Đảng cho đến nay). Luật BHXH phải đáp ứng các yêu cầu của tiến trình đổi mới kinh tế xã hội của đất nước, luật phải thực sự tạo điều kiện cho mọi người ở bất cứ thành phần kinh tế nào đều có quyền tham gia BHXH. Luật BHXH cũng phải xác định rõ trách nhiệm của người lao động, người sử dụng lao động và Nhà nước trong lĩnh vực BHXH, đồng thời đảm bảo đầy đủ quyền lợi hợp pháp, bình đẳng của mọi đối tượng tham gia BHXH, tăng cường an toàn , an sinh xã hội và góp phần quan trọng trong công cuộc công nghiệp hóa đất nước, tiến lên chủ nghĩa xã hội. Luật BHXH được xây dựng theo quan điểm và nguyên tắc ổn định các chế độ BHXH dài hạn; bảo toàn, cân đối quỹ BHXH lâu dài, sát hợp với tình hình thực tiễn, đồng thời tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước. Để đảm bảo được những yêu cầu trên thì luật BHXH phải: + Luật phải nắm được nguyện vọng của người tham gia BHXH. Nội dung luật bao quát, đầy đủ, xúch tích; những nội dung cụ thể hơn nên đưa vào phần văn bản luật để có thể thay đổi cho thích nghi với thực tiễn + Đảm bảo quyền tham gia BHXH cho tất cả lao động làm việc ở mọi thành phần kinh tế trong đó có lao động nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ ngoài quốc doanh. + Phân định rõ trách nhiệm và quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia BHXH, nhất là mối quan hệ giữa mức đóng và mức hưởng BHXH. + Luật BHXH cũng phải làm rõ vai trò quản lý và hỗ trợ của Nhà nước đối với lĩnh vực BHXH, chức năng giám sát của công đoàn và các tổ chức xã hội khác trong quá trình thực hiện các chính sách chế độ BHXH. + Đảm bảo nguyên tắc quỹ BHXH tồn tại độc lập với ngân sách Nhà nước và tiến tới quản lý các chế độ BHXH độc lập một cách tương đối. + Luật BHXH phải được ban hành và thực hiện ổn định trong thời gian dài. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện nếu có vấn đề gì vướng mắc sẽ trình quốc hội để điều chỉnh, sửa đổi cho phù hợp với thực tế. Sau đó thông báo nội dung sửa đổi cho người lao động biết trước ít nhất 1 năm. các văn bản dưới luật cũng sẽ thay đổi theo tinh thần sửa đổi luật. + Quy định rõ trách nhiệm và quyền hạn của cơ quan quản lý Nhà nước và quản lý sự nghiệp BHXH. Đây là vấn đề nhạy cảm, có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của hàng triệu người lao động, đến an toàn của người lao động, đến an toàn xã hội nên phải được quy định chặt chẽ, phù hợp với đặc điểm kinh tế xã hội . Cụ thể kiến nghị với Nhà nước như sau: Đề nghị Nhà nước mở rộng đối tượng tham gia BHYT bắt buộc cho phù hợp với quy định hiện hành về BHXH. Cụ thể là những đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc cũng phải tham gia BHYT bắt buộc. Trong tương lai, nước ta cũng dần phải áp dụng cả 9 chế độ BHXH như công ước 102 của Tổ chức lao động quốc tế ( ILO) đã quy định. Và từ nay đến năm 2010 cần thiết phải mở rộng thêm chế độ bảo hiểm thất nghiệp. Thời gian tới, chúng ta nên tập trung vào mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, sau đó tăng dần tỷ lệ đóng BHXH của người lao động, giảm bớt tỷ lệ đóng của người chủ sử dụng lao động. cải cách mức lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội. Các chính sách về kinh tế, tài chính, thuế hoặc các văn bản điều chỉnh các quan hệ về kinh tế như pháp lệnh về hợp đồng kinh tế, luật doanh nghiệp, luật đầu tư nước ngoài..cũng cần có các điều khoản quy định về trách nhiệm và nghĩa vụ thực hiện BHXH Nhà nước cần sửa đổi, cụ thể hóa những quy định về công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện đóng BHXH, BHYT cho người lao động. Xử phạt bằng tiền với các mức khác nhau và cao gấp nhiều lần so với số tiền mà doanh nghiệp cố tình dây dưa, trốn tránh nghĩa vụ đóng BHXH cho người lao động. - Thứ hai: Các cơ quan quản lý Nhà nước cần thể hiện đúng chức năng quản lý nhất là các ngành chủ quản và ngành Lao động thương binh- xã hội: Hiện nay, nhiều cấp còn đùn đẩy trách nhiệm trong giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp. Nguyên nhân chủ yếu là do sự phân cấp trách nhiệm giữa các cơ quan này chưa rõ ràng, còn có sự chồng chéo; vấn đề cải cách hành chính đưa được thực hiện nghiêm túc, còn mang tính hình thức. Việc điều tra thực hiện đúng các điều kiện, thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp, kể cả đăng ký số lao động của đơn vị phải được các cơ quan quản lý phối hợp thực hiện một cách chặt chẽ. Phải yêu cầu chủ sử dụng lao động ký hợp đồng với người lao động và thực hiện chính sách BHXH cho người lao động mà mình sử dụng. Trong thực tế hiện nay người sử dụng lao động chỉ thấy phải có nghĩa vụ đóng BHXH, lập hồ sơ giải quyết và quản lý việc thực hiện chính sách BHXH mà chưa thấy được quyền lợi đích thực của mình. Do ảnh hưởng của cơ chế tập trung quan liêu bao cấp trước đây, một bộ phận người sử dụng lao động chưa thấy được sự ưu đãi của chính sách BHXH mới. Vì vậy Nhà nước cần có chính sách khuyến khích trong thời gian đầu khi doanh nghiệp mới đi vào hoạt động để động viên doanh nghiệp đóng BHXH cho người lao động. -Thứ ba: Nhà nước cần quy định chế tài chặt chẽ, hợp lý và thống nhất cao trong việc xử phạt những vi phạm chính sách BHXH: Khi cấp đăng ký thành lập doanh nghiệp, đăng ký kinh doanh cần kê khai việc sử dụng lao động và thực hiện các quyền lợi về BHXH cho người lao động (chậm nhất là sau 30 ngày khi doanh nghiệp mới đi vào hoạt động). Đối với những doanh nghiệp cố tình nợ, trốn đóng BHXH cho người lao động thì hiện nay mới chỉ phạt hành chính 2 triệu vì vậy không đủ mạnh. Do đó Nhà nước cần phải quy định chế tài nặng hơn, theo đó các cơ quan chức năng theo phạm vi, quyền hạn của mình có quyền phạt,khởi tố chủ doanh nghiệp theo quy định của pháp luật. Khi kiểm tra phát hiện doanh nghiệp chây ỳ, nợ đóng BHXH thì ngoài số tiền chậm nộp BHXH đơn vị còn phải xử phạt theo tỷ lệ lãi suất tiền vay quá hạn do ngân hàng Nhà nước quy định tại thời điểm cộng với chi phí phục vụ đoàn kiểm tra (các nước phát triển đều áp dụng hình thức này); Đề nghị ngân hàng Nhà nước ban hành thông tư hướng dẫn các ngân hàng thương mại trích từ tài khoản của các doanh nghiệp nợ BHXH theo đề nghị của cơ quan BHXH cung cấp; hoặc phong toả tiền gửi tại ngân hàng; hoặc vừa xử phạt về kinh tế vừa kết hợp xử lý hành chính, đình chỉ hoạt động, truy tố trước pháp luật kể cả thu hồi giấy phép thành lập nếu thấy cần thiết. Cần nêu danh trên báo chí, công khai những doanh nghiệp trốn tránh việc nộp BHXH. - Thứ tư: Mặc dù quỹ BHXH độc lập với ngân sách Nhà nước nhưng Nhà nước nên có trách nhiệm bảo trợ trong trường hợp mất gía trị do trượt giá hoặc do những biến động về mặt chính trị- xã hội, thiên tai, chiến tranh...Đối với lao động nông nghiệp và ngoài doanh nghiệp thuộc nhóm người nghèo,yếu thế nên Nhà nước cũng cần tạo điều kiện ưu tiên cho những người tham gia BHXH như miễn, giảm thuế đất, thuỷ lợi phí, tiền điện để người lao động có điều kiện đóng BHXH. - Thứ năm: Kiến nghị với Nhà nước sửa đổi, cụ thể hóa những quy định về công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện đóng BHXH, BHYT cho người lao động có các chế tài xử lý khi các đơn vị vi phạm quy định về việc tham gia BHXH cho người lao động, đặc biệt đối với các hành vi lợi dụng, chiếm dụng quỹ BHXH. Chính phủ cho phép BHXH Việt Nam tổ chức hệ thống thanh tra để trực tiếp thực hiện chức năng kiểm tra, xử lý vi phạm chế độ trích nộp BHXH đối với các đơn vị sử dụng lao động. Chỉ có như vậy mới đảm bảo sớm đưa việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH ở các đơn vị thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh và cơ sở ngoài công lập vào kỷ cương nề nếp. Chính phủ nhanh chóng sửa đổi mức phạt cho phù hợp để đủ sức thuyết phục, răn đe các hành vi vi phạm chế độ chính sách BHXH của chủ sử dụng lao động. - Thứ sáu: Đưa các quy định về BHXH vào chương trình đào tạo trong các trường Đại học, Cao đẳng và các trường trung học dạy nghề để học sinh tìm hiêu, tiếp cận với chính sách BHXH, đồng thời điều chỉnh lại nội dung môn học BHXH ở các trường cho phù hợp với chính sách, pháp luật BHXH hiện nay để khi làm việc dù ở bất kỳ lĩnh vực hoạt động nào trong Nhà nước hay ngoài Nhà nước thì người lao động đều nhận thức được trách nhiệm, và nghĩa vụ và quyền lợi về BHXH của bản thân mình. - Thứ bẩy: tạo điều kiện về cơ sở vật chất, trụ sở làm việc cũng như hỗ trợ cho ngành BHXH và các đơn vị , ban ngành liên quan đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ cán bộ ,... - Thứ tám: Nhà nước và các cấp chính quyền địa phương cần chỉ đạo công tác tuyên truyền phổ biến, giáo dục chính sách BHXH trong các đơn vị kinh tế ngoài quốc doanh. - Thứ chín:Tạo ra cơ chế thưởng phạt thích đáng đối với các đơn vị trong công tác thực hiện BHXH, và coi nó là chỉ tiêu thi đua hàng năm giữa các đơn vị, các ngành. 2.Kiến nghị đối với BHXH cho lao động khu vực ngoài quốc doanh: -Thứ nhất: Mở rộng đối tượng tham gia BHXH và hình thức tham gia: Đây là mục tiêu hàng đầu có tính chất sống còn đối với hoạt động BHXH Việt Nam. Hiện nay dân số nước ta khoảng trên 80 triệu người, trong đó lực lượng lao động khoảng 46 triệu người. Có thể nói, đây là một nguồn lao động phong phú và đầy tiềm năng tham gia BHXH. Việc mở rộng phạm vi áp dụng BHXH cho mọi người trong các thành phần kinh tế đã được Đảng và Nhà nước khẳng định. Tuy nhiên, cần có bước đi thích hợp để thực hiện nhất là lao động nông nghiệp và lao động độc lập do khả năng thu nhập của họ còn hạn chế. Vì vậy ngoài hình thức BHXH bắt buộc nên khuyến khích hình thức BHXH tự nguyện, thực hiện một số chế độ BHXH chủ yếu như bảo hiểm tuổi già, hưu trí...Ngoài ra, khuyến khích những người tham gia loại hình BHXH bắt buộc tham gia thêm loại hình BHXH tự nguyện. -Thứ hai: Các cơ quan thực hiện BHXH cho lao động ngoài quốc doanh cần thắt chặt mối quan hệ gắn bó với người lao động đã tham gia BHXH. Trước hết là bằng chính hành động trong việc quản lý hồ sơ, thủ tục hành chính, sổ sách thu chi; chi trả trợ cấp chế độ đúng, đủ, kịp thời...Từ đó tạo nên những ấn tượng tốt đẹp trong người lao động về hình ảnh của cơ quan, về hoạt động vì mục đích an sinh xã hội mà đơn vị đang thực hiện, biến những người lao động thành những tuyên truyền viên tích cực về chính sách BHXH. Muốn thực hiện có hiệu quả chính sách BHXH cho lao động ngoài quốc doanh cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng. -Thứ ba: Do đặc điểm của lao động khu vực ngoài quốc doanh là thu nhập thấp, việc làm không ổn định, khả năng đóng góp còn nhiều hạn chế. Do đó khi triển khai thực hiện chính sách BHXH đối với khu vực này cần có sự linh hoạt, tiến hành từng bước tránh tư tưởng chủ quan nóng vội. Phải có sự xác định đây là cả một quá trình lâu dài cần có thời gian và công sức vận động. - Thứ tư: Chính sách BHXH cho lao động ngoài quốc doanh đảm bảo phải được thực hiện trong hệ thống quản lý thống nhất lấy BHXH bắt buộc theo luật lao động hiện hành làm chỗ dựa để thực hiện BHXH cho lao động ngoài quốc doanh. Quỹ BHXH của người lao động ngoài quốc doanh phải được điều hoà trong nguồn quỹ BHXH chung. Thực hiện BHXH đối với người lao động khu vực ngoài quốc doanh cần đặt quyền lợi của người lao động lên hàng đầu, cải tiến hợp lý quy trình giải quyết chế độ, cấp sổ BHXH, thủ tục di chuyển, tạo các điều kiện thuận lợi, giải quyết nhanh chóng đối với người lao động khu vực ngoài quốc doanh, điều đó sẽ có tác động tích cực đến việc phát triển đối tượng tham gia BHXH khu vực này. - Thứ năm: Về tổ chức thực hiện chính sách BHXH cho lao động ngoài quốc doanh phải theo những bước đi thích hợp, không thể làm ồ ạt, tràn lan, phải làm thí điểm để rút ra kinh nghiệm và mở rộng dần dần từng bước vững chắc. Trước mắt cần khuyến khích các địa phương, các vùng có điều kiện thực hiện trước, sau đó mở rộng dần đến các địa phương, khu vực khác. Riêng đối tượng thuộc nhóm chính sách xã hội như gia đình liệt sỹ, người già cô đơn, người tàn tật...thì Nhà nước phải quan tâm hỗ trợ bằng cách kết cấu trong tài khoản trợ cấp hàng tháng của họ phần trích nộp BHXH. - Thứ sáu: BHXH cho người lao động ngoài quốc doanh được triển khai còn khá mới mẻ, số lượng lao động thuộc diện tham gia lớn nên việc tổ chức quản lý sẽ hết sức phức tạp. Điều đó đòi hỏi những người làm công tác này phải là những người có chuyên môn, có kinh nghiệm trong lĩnh vực BHXH mới có thể đảm bảo được yêu cầu của công việc. Do vậy, việc tổ chức lãnh đạo và nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ làm công tác này là hết sức cần thiết. Phải xây dựng, đào tạo đội ngũ cán bộ BHXH vừa hồng, vừa chuyên, có phẩm chất chính trị tốt, yêu ngành, yêu nghề; giỏi về chuyên môn nghiệp vụ; nắm chắc chính sách chế độ của Đảng và Nhà nước ( nói đúng- viết đúng- lãnh đạo, chỉ đạo đúng); Có ý thức trách nhiệm trong các công việc, có năng lăng lực chỉ đạo điều hành, có ý thức tổ chức kỷ luật trong lao động, khả năng trong giao tiếp, am hiểu về công nghệ thông tin. Bên cạnh đó Vụ BHXH- Bộ lao động và thương binh xã hội, BHXH Việt Nam cần có sự hợp tác với BHXH các nước trong khu vực và trên thế giới để từ đó có điều kiện tiếp thu, học hỏi kinh nghiệm trong tổ chức thực hiện chính sách BHXH nói chung và đối với khu vực ngoài quốc doanh nói riêng. 3.Kiến nghị đối với cơ quan Bảo hiểm xã hội - Thứ nhất: Việc thực hiện chế độ BHXH đối với người lao động ở KVKTNQD có tác động trực tiếp đến tình hình ổn định chính trị, phát triển kinh tế- xã hội trên địa bàn. Do vậy, cơ quan BHXH các cấp cần chủ động tham mưu, định kỳ báo cáo tình hình, phản ánh những tồn tại, kiến nghị các biện pháp giải quyết với cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc thực hiện chính sách BHXH. - Thứ hai: Tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn để đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải tiến lối làm việc. Để làm được điều này, cần loại bỏ những thủ tục hành chính không cần thiết, những việc làm hình thức, không có hiệu quả thiết thực, không phù hợp với thực tế hoặc chồng chéo đang gây trở ngại cho hoạt động của đơn vị sử dụng lao động và người lao động ,dễ bị lợi dụng để sách nhiễu, tham nhũng nhằm vừa tạo thuận tiện nhanh chóng, vừa tránh gây phiền hà trong thẹc hiện chính sách BHXH, hướng tới mục tiêu vụ người lao động ngày một tốt hơn. - Thứ ba: Bảo hiểm xã hội Việt Nam cần kịp thời hướng dẫn việc thực hiện các văn bản của cơ quan quản lý Nhà nước một cách đồng bộ, thống nhất, đầy đủ và rõ ràng. Nâng cao chất lượng công tác xây dựng, ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ, tránh những văn bản dẫn đến những cách hiểu khác nhau, gây khó khăn cho qua trình thực hiện. Thường xuyên soát văn bản có chứa quy định pháp luật, văn bản quản lý của ngành theo từng lĩnh vực, loại bỏ những quy định pháp luật, văn bản pháp lý của ngành theo từng lĩnh vực, loại bỏ những quy định không còn hiệu lực, hoặc chồng chéo, trùng lặp, không còn phù hợp. - Thứ tư: Trong tương lai, đối tượng tham gia BHXH nói chung và đặc biệt là KVKTNQD sễ tăng nhanh và có nhiều biến động. do đó, công tác dự báo đối tượng tham gia BHXH phải được hết sức chú trọng nhằm phục vụ cho việc lập và thực hiẹn kế hoạch thu sát với thực tiễn, làm tăng khả năng thu BHXH.căn cứ chiến lược, quy doạch tổng thể phát triển kinh tế, xã hội để tiến hành xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển KVKTNQD ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. 4. Kiến nghị đối với các đơn vị ngoài quốc doanh - Thứ nhất: Tham gia BHXH nghiêm túc theo quy định của pháp luật để cơ quan BHXH làm tốt công tác thu và chi trả chế độ cho người lao động được kịp thời. Thực hiện khai báo đủ số lao động, đăng ký tham gia đúng hạn, ghi rõ các quyền và nghĩa vụ của người lao động, mức lương người lao động được hưởng và đúng với mức lương thực tế trả cho người lao động để tham gia đóng BHXH. - Thứ hai: Tổ chức phổ biến quy định của Nhà nước về quyền và nghĩa vụ của người lao động. - Thứ ba: Luôn hợp tác tích cực với cơ quan bảo hiểm xã hội. - Thứ tư: Nâng cao chất lượng, hiệu quả, vai trò và vị trí của hoạt động công đoàn, tổ chức cơ sở Đảng trong chỉ đạo thực hiện công tác BHXH. Đưa việc thực hiện tốt công tác BHXH là một trong những tiêu chuẩn bình xét Chi Bộ , Đảng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội “Trong sạch, vững mạnh” - Thứ năm: Đi đôi với việc phát triển doanh nghiệp, cần chú ý xây dựng điều lệ hoạt động công khai, minh bạch; hoàn thiệnbộ máy quản lý, nâng cao năng lực quản lý và nghiệp vụ lãnh đạo doanh nghiệp nhằm nâng cao nhận thức, ý thức tự giác, tự nguyện của cả chủ sử dụng lao động và người lao động về lĩnh vực BHXH. 5.Kiến nghị đối với người lao động - Thứ nhất: Nắm vững chính sách BHXH để giám sát việc thực hiện chính sáchBHXh của doanh nghiệp đối với mình và có thể yêu cầu cơ quan chức năng giúp đỡ khi cần thiết để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. - Thứ hai: Yêu cầu doanh nghiệp thực hiện BHXH cho mình (nếu doanh nghiệp cố tình lờ,...) theo đúng mức lương được trả, theo đúng thời gian quy định. - Thứ ba: nếu doanh nghiệp thực hiện BHXH không nghiêm túc cho các lao động trong doang nghiệp thì bản thân mỗi người lao động phải biết đấu tranh vì quyền lợi của cả tập thể chứ không vì lợi ích của cá nhân. - Thứ tư: Tham gia tích cực và vận động mọi người cung tham gia vào các hoạt động của công đoàn và tổ chức Đảng vì lợi ích chung của tập thể. KẾT LUẬN KVKTNQD có tầm quan trọng trong việc khơi dậy, huy động và khai thác tiềm năng to lớn về tiền vốn, sức lao động, tài nguyên, trí tuệ, kinh nghiệm khả năng kinh dianh, quan hệ xã hội, thông tin và các nguồn lực khác vào phát triển kinh tế phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, giữ vững ổn định chính trị -xã hội. Sự phát triển của KVKTNQD thời gian qua là kết quả thực hiện đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước về chính sách kinh tế, trong đó có chính sách BHXH. Thực hiện tốt chính sách BHXH đối với người lao động ở khu vực này là góp phần ổn định, từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của một bộ phận người lao động; tạo lập sự bình đẳng, công bằng xã hội, xóa đi ranh giới giữa người lao động làm việc trong khu vực nhà nước và ngoài quốc doanh. BHXH đối với khu vực ngoài quốc doanh là sự tiếp nối và mở rộng của BHXH trong khu vực Nhà nước mang tính tất yếu chuyển từ cơ chế kinh tế một thành phần sang cơ chế kinh tế nhiều thành phần với sự bình đẳng. Đây là một quá trình làm chuyển đổi nhận thức đòi hỏi phải có thời gian và bằng những việc làm thiết thực cùng với những cuộc vận động, tạo cho mọi người thấy được lợi ích, có được niềm tin, từ tính cưỡng chế của pháp luật thành tính tự giác, tự nguyện của mọi người. Sự nghiệp BHXH sẽ là sự nghiệp của mỗi người, mỗi nhà và toàn xã hội. Theo dự kiến, KVKTNQD sẽ chiếm một tỷ trọng đáng kể trong sự nghiệp BHXH tương lai. Vì vậy BHXH cũng như các cấp các ngành có liên quan cần phải có sự phối hợp tập trung tuyên truyền, vận động, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chế độ BHXH tại các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Đây là điều kiện cần thiết để đưa pháp luật vào cuộc sống nhằm thực hiện công bằng xã hội. Vấn đề thực hiện BHXH đối với khu vực ngoài quốc doanh không còn là mới mẻ, nhưng thực tế cho thấy kết quả lại đạt được chưa như mong muốn, nảy sinh nhiều vấn đề, tồn tại nhiều bất cập cần phải được giải quyết ngay. Tuy nhiên, để BHXH trở thành thói quen của tất cả mọi người, các đơn vị kinh tế và người lao động trong khu vực ngoài quốc doanh tham gia BHXH một cách nề nếp theo đúng luật định thì không phải là một vấn đề đơn giản. Song cùng với sự nỗ lực của các cấp các ngành đặc biệt là cơ quan BHXH Việt Nam, chúng ta hi vọng trong thời gian tới việc triển khai thực hiện chính sách BHXH đối với người lao động khu vực ngoài quốc doanh sẽ gặt hái được nhiều thành quả tốt đẹp. Không những chỉ góp phần đảm bảo quyền lợi cho người lao động mà còn củng cố, thúc đẩy chính sách phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định hướng mà Đảng và Nhà nước ta đã lựa chọn. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình bảo hiểm trường đại học KTQD. 2. Các quy định pháp luật về kinh tế NQD -Nhà xuất bản chính trị quốc gia 1997. Luật doanh nghiệp - Nhà xuất bản chính trị quốc gia Hà Nội-2000 Các quy định pháp luật về kinh tế NQD - Nhà xuất bản chính trị quốc gia 1997 Báo cáo tình hình thực hiện BHXH khu vực doanh nghiệp quốc doanh, lộ trình mở rộng đối tượng tham gia BHXH theo nghị định 01/2003/NĐ-CP -Bảo hiểm xã hội Việt Nam Báo cáo tổng kết hằng năm của Vụ Bảo hiểm xã hội Báo cáo tổng kết hàng năm của Bảo hiểm xã hội Việt Nam Niên giám thống kê năm 2004 Đổi mới chính sách BHXH đối với người lao động, Trần Quang Hùng, TS Mạc Văn Tiến. Tạp chí BHXH các năm 2000, 2001, 2002, 2003, 2004. Báo BHXH các năm 2000, 2001, 2002, 2003, 2004. Tạp chí nghiên cứu kinh tế số 246- tháng 11/98. Tạp chí con số và sự kiện năm 2000, 2001, 2002, 2003, 2004. Tạp chí tài chính các các năm 2000, 2001, 2002, 2003, 2004. MỤC LỤC