Chuyên đề “Rủi ro và quản trị rủi ro đối với phương thức thanh toán tín dụng chứng từ trong thanh toán quốc tế tại chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Nam Hà Nội

cũng bị trục trặc, đường truyền kém chất lượng làm cho chất lượng điện không được tốt, gây ảnh hưởng cho cả khách hàng lẫn Ngân hàng. * Công tác thẩm định dự án chưa tốt Nhiều khi do muốn duy trì mối quan hệ với khách hàng truyền thống và thu hút được nhiều khách hàng mới nhằm mở rộng thị trường nên công tác thẩm định của Ngân hàng còn sơ sài, dễ dẫn đến những rủi ro đạo đức của khách hàng. Ngoài ra, chất lượng công tác kiểm tra, kiểm soát khách hàng trong quá trình sử dụng vốn vay để có những biện pháp xử lý kịp thời có hiệu quả chưa cao, nhiều khi chỉ mang tính hình thức. * Trình độ nghiệp vụ của cán bộ thanh toán còn yếu Những rủi ro mà Ngân hàng gặp phải, đặc biệt là rủi ro kỹ thuật thì nguyên nhân chủ yếu là từ phía khách hàng, nhưng những sai sót của bản thân cám bộ Ngân hàng cũng không phải không có. Hầu hết cán bộ thanh toán quốc tế của Chi nhánh đều còn trẻ, mới ra trường, có trình độ chuyên môn cao nhưng còn ít kinh nghiệm cũng như ít thông thạo về thông lệ và tập quán quốc tế nên hạn chế khả năng tư vấn cho khách hàng. * Kinh doanh ngoại tệ chưa đáp ứng được nhu cầu TTQT Trong nhiều năm qua, Việt Nam luôn là một nước nhập siêu nên cung ngoại tệ không đáp ứng đủ cho cầu ngoại tệ. Tình trạng thiếu ngoại tệ để thanh toán không chỉ xảy ra với riêng NHNo & PTNT Nam Hà Nội mà còn xảy ra với các Ngân hàng khác. Nhằm mục đích tránh ứ đọng vốn trong kinh doanh ngoại tệ nên NHNo & PTNT Việt Nam quy định số dư trong tài khoản mua bán ngoại tệ của các Chi nhánh không được quá lớn, và các Chi nhánh cũng không được phép bán ngoại tệ cho các Ngân hàng khác để có thể quản lý tập trung nguồn ngoại tệ. Chính vì thế, nhiều khi Chi nhánh không đáp ứng đủ nhu cầu mua ngoại tệ của khách hàng và gặp khó khăn trong việc mua ngoại tệ từ khách hàng hay Ngân hàng khác. Vì thế, việc Chi nhánh phải đối mặt với rủi ro ngoại hối là điều không tránh khỏi. Thông qua quá trình nghiên cứu và phân tích thực trạng hoạt động thanh toán TDCT của NHNo & PTNT Nam Hà Nội, chúng ta có thể thấy được tình hình TTQT nói chung và thanh toán TDCT nói riêng của Chi nhánh ngày càng phát triển và hoàn thiện, nhưng cũng còn tồn tại không ít những khó khăn cần phải vượt qua. Trong những năm qua, Ngân hàng đã có những biện pháp hữu hiệu để hạn chế những rủi ro xảy ra, đe doạ tới sự ổn định và phát triển trong hoạt động kinh doanh Ngân hàng. Nhưng những rủi ro phát sinh trong quá trình thực hiện các quy trình nghiệp vụ của Ngân hàng là không thể tránh khỏi nên Ngân hàng rất cần có một hệ thống giải pháp và kiến nghị đồng bộ nhằm đánh giá và phòng ngừa, quản lý những rủi ro có thể xảy ra để hoạt động thanh toán TDCT nói riêng và hoạt động TTQT của NHNo & PTNT Nam Hà Nội ngày càng lành mạnh và phát triển. CHƯƠNG III: BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG XUẤT NHẬP KHẨU TẠI NHNo&PTNT CHI NHÁNH NAM HÀ NỘI 3.1.Định hướng hoạt động của chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà Nội trong thời kỳ phát triển mới 3. 1.1.Định hướng phát triển chung của Chi nhánh -Phục vụ tốt các khách hàng đang có mối quan hệ tốt đối với Ngân hàng về nguồn vốn cũng như vay vốn, mở rộng quan hệ với khách hàng mới, đặc biệt là các khách hàng có tiềm năng XNK nhằm ổn định, tăng trưởng nguồn vốn, mở rộng và nâng cao hiệu quả tín dụng, phát huy thế mạnh về TTQT. - Nâng cao trình độ và ứng dụng công nghệ Ngân hàng hiện đại, phối hợp với trung tâm công nghệ thông tin hoàn thiện chương trình giao dịch một cửa, áp dụng thống nhất nối mạng với các Chi nhánh, Phòng giao dịch trực thuộc... để tạo cơ sở ứng dụng toàn ngành. Bồi dưỡng, nâng cấp các Phòng giao dịch hoạt động tốt, hiệu quả lên thành Chi nhánh cấp 2 để phát huy được những lợi thế so sánh trong hoạt động ngân hàng trong môi trường hiện nay. - Đào tạo và quy hoạch cán bộ: Đẩy mạnh công tác đào tạo cán bộ nhân viên cả về trình độ chuyên môn và trình độ quản lý tập trung vào các nghiệp vụ: Tín dụng, Thẩm định, Thanh toán quốc tế, Tin học, Ngoại ngữ và Pháp luật dưới các hình thức: tự đào tạo, đào tạo tại chỗ, mời giáo viên bên ngoài và giáo viên kiêm nhiệm; tạo điều kiện và khuyến khích cán bộ tự đào tạo theo các lớp học ngoài giờ; điều chuyển cán bộ giữa các phòng nghiệp vụ để có thực tiễn và chuyên môn tổng hợp, kể cả cán bộ quản lý; gắn công tác đào tạo với quy hoạch cán bộ, đảm bảo có đủ cán bộ cho các phòng nghiệp vụ và khi có yêu cầu về sắp xếp tổ chức hay mở rộng mạng lưới kinh doanh. Tiếp tục mở rộng củng cố, hoàn thiện và mở rộng mạng lưới theo định hướng đã được phê duyệt tại các địa điểm có điều kiện thuận lợi trong công tác huy động vốn. . Tiếp tục làm việc với các Bộ, ngành về dự án WB, ADB, ODA để được làm Ngân hàng phục vụ giải ngân dự án.Tích cực tìm kiếm các dự án đầu tư trung dài hạn an toàn, hiệu quả; vừa nhằm giữ ổn định tỷ trọng dư nợ trung, dài hạn vừa tạo điều kiện để cung cấp khép kín các sản phẩm dịch vụ Ngân hàng và mở rộng tín dụng ngắn hạn - Tiến hành kiểm tra, giám sát quy trình nghiệp vụ kinh doanh một cách thường xuyên, uốn nắn, sửa chữa kịp thời những sai sót trong tác nghiệp; kiên quyết xử lý những trường hợp sai phạm nhằm nâng cao chất lượng tín dụng, đảm bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh. Tiếp tục triển khai máy ATM, chương trình bán lẻ đến các Chi nhánh cấp dưới và các Phòng giao dịch. - Khen thưởng, động viên kịp thời nhứng tập thể, cá nhân đã có thành tích xuất sắc trong các phong trào thi đua do Chi nhánh tổ chức hoặc các cá nhân có sáng kiến cải tiến kỹ thuật trong nghiệp vụ kinh doanh... - Phối hợp chặt chẽ với các tổ chức Công đoàn, Đoàn thanh niên để tổ chức tốt các phong trào thi đua. 3.1.2. Định hướng phát triển hoạt động TTQT theo phương thức TDCT tại Chi nhánh. Từ những kết quả đạt được trong những năm qua, hoạt động TTQT nói chung và thanh toán TDT nói riêng của NHNo & PTNT Nam Hà Nội đã chứng tỏ là một hoạt động hiệu quả, xứng đáng là một trong những lĩnh vực kinh doanh trọng điểm, đóng góp không nhỏ vào thành tích kinh doanh chung của toàn Chi nhánh. Trong những năm tới, căn cứ vào xu hướng phát triển cũng như những điều kiện thuận lợi sẵn có, TTQT, mà đặc biệt là thanh toán TDCT tiếp tục được Ban lãnh đạo Chi nhánh xác định là một trong những nghiệp vụ được ưu tiên phát triển theo hướng sau: - Coi trọng công tác tiếp thị, mở rộng mạng lưới khách hàng thanh toán theo phương thức TDCT, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu. -Phấn đấu tăng nguồn thu phí dịch vụ cũng như tăng doanh số thanh toán xuất nhập khẩu theo phương thức TDCT là mục tiêu quan trọng của Chi nhánh, xác định TDCT là phương thức thanh toán chủ đạo trong TTQT tại Chi nhánh . -Kiểm soát để đảm bảo tính an toàn, hiệu quả cho hoạt động TTQT nói chung và thanh toán TDCT nói riêng. - Tập trung đẩy mạnh thanh toán xuất khẩu theo phương thức L/C nhằm cân bằng thu chi ngoại tệ. - Nâng cao chất lượng nghiệp vụ của TTQT nói chung và thanh toán TDCT nói riêng, đó là việc thực hiện chính xác yêu cầu của nghiệp vụ và yêu cầu của khách hàng trong một khoảng thời gian nhanh nhất. - Chuyên môn hoá các khâu trong quá trình thanh toán TDCT, tăng cường công tác kiểm tra - Bố trí cán bộ có trình độ, khả năng giao tiếp tốt và giỏi ngoại ngữ để tăng cường tư vấn, tiếp thị cho khách hàng cũng như xử lý nghiệp vụ TTQT hiệu quả. 3.2.Giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng xuất nhập khẩu đối với NHNo&PTNT Chi nhánh Nam Hà Nội Phương thức thanh toán bằng TDCT là 1 trong những phương thức thanh toán quan trọng nhất đối với Chi nhánh NHNo & PTNT Nam Hà Nội nói riêng và với các NHTM nói chung. Vì vậy, việc hạn chế rủi ro trong phương thức này có ý nghĩa vô cùng to lớn trong việc nâng cao uy tín của Ngân hàng trên trường quốc tế cũng như tạo ưu thế cạnh tranh đối với thị trường trong nước. Qua đánh giá thực tế rủi ro trong TTQT bằng phương thức TDCT tại Chi nhánh, có thể thấy rằng bên cạnh những thành tích đạt được vẫn còn tồn tại một số mặt hạn chế. Để nâng cao chất lượng nghiệp vụ thanh toán TDCT, cần có một số biện pháp khắc phục những mặt hạn chế trên. 3.2.1. Nhóm giải pháp đối với Ngân hàng a. Hoàn thiện, chuẩn hoá quy trình thanh toán TDCT * Nghiêm túc tuân thủ các quy định của UCP500 đã được dẫn chiếu trong L/C UCP 500 mặc dù chỉ là những quy định được soạn thảo bởi Phòng Thương mại Quốc tế (Paris) nhưng lại được coi là Luật quốc tế trong giao dịch TDCT và được chấp thuận rộng rãi nhất trên toàn thế giới hiện nay. Do đó, việc áp dụng UCP 500 là một lựa chọn cần thiết cho các bên tham gia phương thức TDCT, đó là cơ sở pháp lý để giải quyết các tranh chấp phát sinh. Khi tham gia thanh toán theo phương thức TDCT, Ngân hàng nói riêng và các bên tham gia nói chung cần phải tuân thủ chặt chẽ các quy định mà UCP 500 đã dẫn chiếu. Nội dung của L/C cũng phải bao gồm đầy đủ các khoản mục cần thiết theo tinh thần của UCP. Những giao dịch hay sửa đổi, bổ sung, huỷ bỏ hoặc thanh toán L/C đều phải thực hiện đúng quy định và quy trình. * Tiếp tục duy trì và cải tiến mức ký quỹ hợp lý Có thể thấy rằng, mức ký quỹ của khách hàng càng cao thì nguy cơ đối mặt với rủi ro của Ngân hàng càng thấp và ngược lại. Nhưng trên thực tế, Ngân hàng chỉ yêu cầu ký quỹ 100% đối với những khách hàng mới giao dịch lần đầu hoặc không có uy tín với Ngân hàng. Đây chính là một nguyên tắc của Ngân hàng nhằm bảo đảm an toàn trong thanh toán, tránh được các rủi ro về tỷ giá, rủi ro tín dụng đồng thời vẫn thu hút được nhiều khách hàng trên địa bàn. Trong thời gian qua, Chi nhánh đã áp dụng một định mức ký quỹ tương đối hợp lý để đảm bảo cả hai mục tiêu trên nên cần tiếp tục được duy trì, đồng thời Chi nhánh cũng cần nghiên cứu những biến động của thị trường nhằm đưa ra những quy định mới về mức ký quỹ linh hoạt và hiệu quả hơn, dựa trên các tiêu chí cơ bản như: - Khả năng thanh toán của khách hàng. - Uy tín của khách hàng đối với Ngân hàng. - Khả năng tiêu thụ của sản phẩm: căn cứ vào chất lượng, giá cả, thị trường tiêu thụ... của hàng hoá. * Đa dạng hoá các loại L/C Hiện nay, các loại thư tín dụng được sử dụng trong TTQT theo quy định của ICC khá đa dạng và mỗi loại đều có những điểm ưu việt riêng. Tuy nghiệp vụ thanh toán TDCT của Chi nhánh ngày càng phát triển nhưng chỉ áp dụng loại thư tín dụng không huỷ ngang là chủ yếu, còn các loại L/C khác như L/C chuyển nhượng, L/C tuần hoàn... chỉ được sử dụng rất hạn chế. Chính vì thế, Ngân hàng nên đa dạng hoá các loại thư tín dụng để các khách hàng có nhiều sự lựa chọn hơn, tận dụng được những ưu điểm vốn có của từng loại L/C cụ thể phù hợp nhất với đặc thù ngành nghề kinh doanh, tính chất và đặc điểm giao dịch... của doanh nghiệp để quy trình thanh toán diễn ra một cách suôn sẻ, mang lại hiệu quả kinh doanh cho khách hàng cũng như nâng cao vị thế cạnh tranh của Ngân hàng trên thị trường. Khi mở loại L/C này, Ngân hàng cần phải thẩm định kỹ lưỡng về nguồn vốn, tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng như tình hình tiêu thụ trong nước của mặt hàng nhập khẩu... Đây là biện pháp vừa nhằm tài trợ cho sản xuất trong nước, vừa nhằm hạn chế rủi ro trong nghiệp vụ bảo lãnh hàng nhập khẩu của Ngân hàng. Đối với L/C trả chậm, trong điều kiện sản xuất trong nước còn chưa đáp ứng đựoc nhu cầu tiêu dùng, nguyên vật liệu sản xuất chủ yếu được nhập từ nước ngoài, nguồn vốn của doanh nghiệp còn hạn hẹp thì nhập hàng trả chậm là một yếu tố tất yếu của nề kinh tế. . * Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ của Chi nhánh Cho đến nay, mặc dù Ngân hàng luôn thực hiện công tác điều hành và thực hiện các quy chế, kế hoạch của NHNo & PTNT Việt Nam một cách nghiêm túc nhưng dường như công tác kiểm tra, kiểm soát hoạt động của Chi nhánh mới chỉ dừng lại ở mức kiểm tra về quy trình nghiệp vụ thanh toán trong nước, trong khi việc kiểm tra những sai sót trong TTQT nói chung còn khá hạn chế. Trong thời gian tới, để tăng cường chất lượng công tác kiểm tra, kiểm soát nhằm hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng nói chung và trong thanh toán TDCT nói riêng, Chi nhánh cần sử dụng những biện pháp hữu hiệu như: lựa chọn đội ngũ cán bộ tham gia kiểm tra, kiểm soát phải có trình độ, nghiệp vụ Ngân hàng chuyên sâu, am hiểu pháp luật, có phẩm chất đạo đức... để hoạt động kiểm soát đạt hiệu quả cao, không mang tính hình thức; phát hiện và uốn nắn kịp thời những sai phạm, nâng cao nhận thức toàn diện cho cán bộ kiểm tra; hợp tác nâng cao tinh thần cảnh giác với các vụ lừa đảo quốc tế... * Đẩy mạnh hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu Phát triển và mở rộng nghiệp vụ TTQT của mình, tránh hiện tượng bị lấn sân bởi các Chi nhánh Ngân hàng nước ngoài, đòi hỏi Ngân hàng phải tích cực đẩy mạnh hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu cho các doanh nghiệp. Việc tạo điều kiện thuận lợi về mặt tài chính cho các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu là công cụ sắc bén giúp cho các doanh nghiệp Việt Nam tăng cường khả năng cạnh tranh trong đàm phán thương mại quốc tế, tạo cho họ thế chủ động giành lấy những điều khoản thanh toán phù hợp và hiệu quả nhất, qua đó Ngân hàng cũng có thể thực hiện tốt nhiệm vụ thanh toán của mình, đồng thời tránh được những rủi ro có thể xảy ra trong hoạt động thanh toán đó. - Hoạt động tài trợ xuất khẩu: chủ yếu là việc chiết khấu bộ chứng từ cho nhà xuất khẩu nhưng tại NHNo & PTNT Nam Hà Nội hiện nay, nghiệp vụ này còn rất hạn chế. Để hoạt động này hiệu quả hơn cũng như tránh được những rủi ro có thể xảy ra đối với Ngân hàng, Chi nhánh nên xem xét và cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố có liên quan như bộ chứng từ, khả năng trả nợ của nhà xuất khẩu nếu bộ chứng từ không được thanh toán, uy tín của Ngân hàng phát hành, tình hình biến động kinh tế, chính trị của nước nhập khẩu... Tăng cường nghiệp vụ này cũng là cơ hội để Ngân hàng cải thiện tình trạng mất cân đối trong thu chi ngoại tệ, đồng thời góp phần thu hút nhiều khách hàng xuất khẩu hơn cho Chi nhánh. Ngoài ra, hoạt động tài trợ xuất khẩu còn bao gồm nghiệp vụ cho vay thu mua và sản xuất hàng xuất khẩu, ứng trước tiền hàng... - Hoạt động tài trợ nhập khẩu: là hoạt động Ngân hàng cấp tín dụng cho khách hàng mở L/C nhập khẩu hàng hoá từ nước ngoài. Để đảm bảo uy tín cho Ngân hàng cũng như tạo điều kiện cho quá trình sản xuất kinh doanh của khách hàng được thuận lợi, Chi nhánh nên thực hiện cung cấp tín dụng cho nhà nhập khẩu theo hạn mức. Và trước khi quyết định cho khách hàng vay để thanh toán, Ngân hàng cần thẩm định kỹ lưỡng đối tượng khách hàng để tránh gặp rủi ro. b. Tăng cường công tác đào tạo nghiệp vụ cho các cán bộ TTQT Theo nhu cầu phát triển của nền kinh tế ngày nay, việc tổ chức, đào tạo cán bộ trong công tác tổ chức của Ngân hàng nói chung ngày càng trở nên quan trọng, cần phải được thực hiện một cách liên tục và có hệ thống. Trong tất cả các lĩnh vực hoạt động của Ngân hàng mà đặc biệt là trong nghiệp vụ TTQT đòi hỏi đội ngũ cán bộ không chỉ thông thạo về kỹ thuật nghiệp vụ, giỏi ngoại ngữ, nắm vững pháp luật cũng như am hiểu các thông lệ TTQT và tập quán thương mại giữa các nước, thường xuyên cập nhật các tin tức thời sự trong nước và thế giới để có thể kịp thời xử lý các nghiệp vụ trong mọi tình huống mà còn phải có tư cách đạo đức, tinh thần trách nhiệm cao và có kinh nghiệm trong TTQT. Nhận thức được tầm quan trọng đó, công tác đào tạo và tập huấn nghiệp vụ TTQT của Ngân hàng trong thời gian qua hết sức được chú trọng. Hầu hết các cán bộ đều được tham gia các lớp bồi dưỡng tập huấn về nghiệp vụ, ngoại ngữ, đồng thời Ngân hàng cũng tổ chức các lớp phổ biến nghiệp vụ TTQT tới toàn bộ cán bộ trong Ngân hàng. Nhờ vậy, hiện nay Ngân hàng đã có một đội ngũ cán bộ TTQT trẻ, năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao, làm việc nghiêm túc và có tinh thần trách nhiệm. Tuy nhiên, làm việc trong môi trường kinh doanh quốc tế phức tạp, luôn luôn biến động và có nhiều bất trắc nên rủi ro có thể nảy sinh bất cứ lức nào. Chính vì thế, các cán bộ cần không ngừng học hỏi, tích luỹ kinh nghiệm, tự trau dồi, hoàn thiện chuyên môn và đạo đức. Bên cạnh đó, Ngân hàng cũng cần phải tiếp tục đầu tư một cách hiệu quả vào công tác đào tạo đội ngũ cán bộ thông qua các hình thức chủ yếu sau: - Nâng cao trình độ chung của cán bộ TTQT thông qua việc tuyển chọn đội ngũ cán bộ trẻ, được đào tạo chính quy, có trình độ ngoại ngữ và vi tính đạt yêu cầu, am hiểu về lĩnh vực ngoại thương, đồng thời có sự bố trí sắp xếp, quản lý sử dụng cán bộ phù hợp để phát huy được năng lực, sở trường của từng cán bộ; ngoài ra, Chi nhánh cũng cần chú trọng đến việc thường xuyên bồi dưỡng tư tưởng, nâng cao đạo đức nghề nghiệp, chống tư tưởng cơ hội thực dụng cho đội ngũ cán bộ để thực sự mang lại chất lượng, hiệu quả cao trong công tác và ngăn ngừa rủi ro xảy ra. - Thường xuyên cử cán bộ đi học tập, nâng cao về trình độ chuyên môn, ngoại ngữ trong và ngoài nước để có thể học hỏi các kinh nghiệm của các quốc gia và các Ngân hàng khác, từ đó đào tạo có trọng điểm đội ngũ cán bộ tiêu chuẩn đáp ứng được các nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng trong tương lai. - Tổ chức tập huấn nội bộ, định kỳ mở các lớp đào tạo nghiệp vụ, bổ sung kiến thức, công nghệ mới và cập nhật các quy định, luật pháp của Nhà nước về xuất nhập khẩu cho cán bộ Ngân hàng nói chung và cán bộ TTQT nói riêng. Ngoài ra, Chi nhánh cũng nên tổ chức các buổi hội thảo chuyên đề để trao đổi kinh nghiệm về các nghiệp vụ có liên quan như ngoại thương, bảo hiểm, vận tải... - Tổ chức đào tạo tại chỗ thông qua việc mời các chuyên gia trong và ngoài nước về TTQT, thanh toán TDCT giảng dạy để đội ngũ cán bộ Ngân hàng có điều kiện trau dồi cả về chuyên môn và ngoại ngữ. - Ngân hàng cũng cần có chính sách ưu đãi để thu hút nhân tài, có chế độ lương, thưởng xứng đáng với những cán bộ có tinh thần trách nhiệm cao, có sáng kiến đóng góp hiệu quả cho việc cải thiện quy trình nghiệp vụ, thu hút khách hàng... Bên cạnh đó, cũng phải có những biện pháp xử phạt nghiêm minh tuỳ theo mức độ đối với những cán bộ có sai phạm. c. Hiện đại hoá công nghệ Ngân hàng Ngày nay, máy móc hiện đại đang dần dần thay thế sức lao động của con người, nâng cao năng suất lao động, làm cho quá trình sản xuất kinh doanh ngày càng hiệu quả, tiết kiệm hơn. Và khoa học công nghệ hiện đại được coi là một nhân tố không thể thiếu được trong hoạt động sản xuất kinh doanh nói chung và trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ Ngân hàng nói riêng. Đặc biệt, đối với TTQT, là một lĩnh vực luôn luôn đòi hỏi sự an toàn, chính xác, nhanh chóng... trong thanh toán, thì công nghệ khoa học lại càng khẳng định được vị trí quan trọng của mình. Sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, mà đặc biệt là công nghệ thông tin trên thế giới hiện nay đang mở ra những cơ hội thuận lợi cho các NHTM trong chiến lược hiện đại hoá Ngân hàng. Tuy nhiên, công nghệ thanh toán của Chi nhánh vẫn có những hạn chế nhất định như tốc độ còn chậm, độ chính xác chưa cao do hệ thống máy móc còn lạc hậu. Do đó, chi nhánh cần phải trang bị hệ thống máy móc hiện đại và có những giải pháp nghiên cứu và ứng dụng các phần mềm mới để có thể đáp ứng được các yêu cầu về tốc độ, chính xác, an toàn. Công nghệ hiện đại sẽ giúp chi nhánh tiết kiệm được chi phí dịch vụ, giá rẻ, đẩy mạnh tốc độ lưu thông vốn và lưu chuyển tiền tệ, tập trung và sử dụng hiệu quả vốn trong kinh doanh, mang lại lợi ích cho cả khách hàng lẫn Ngân hàng. Qua đó, góp phần nâng cao sức cạnh tranh cho Ngân hàng. d. Xây dựng các chiến lược Marketing phù hợp với Chi nhánh Trong điều kiện phát triển của nền kinh tế thị trường như hiện nay, để có thể giành được thắng lợi trong cuộc cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường thì việc xây dựng một chiến lược Marketing hiệu quả, phù hợp với thực tế là một đòi hỏi thiết yếu đối với tất cả các loại hình doanh nghiệp nói chung và với các NHTM nói riêng. Một chiến lược Marketing hiệu quả là một chiến lược mà các chính sách về sản phẩm, giá cả, khách hàng... được xây dựng một cách đồng bộ, có tác dụng hỗ trợ lẫn nhau để đáp ứng được mọi nhu cầu của khách hàng cũng như mang lại lợi nhuận cao nhất cho Ngân hàng. Có thể nói rằng, nghiên cứu và thực hiện được một cách tổng hợp, đồng bộ và hiệu quả các chính sách Marketing phù hợp với từng thời kỳ, giai đoạn phát triển cụ thể của Ngân hàng cũng có nghĩa là Ngân hàng đã thực hiện được các giải pháp hữu hiệu để một mặt nâng cao hiệu quả kinh doanh và mặt khác, góp phần hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng nói chung và trong TTQT nói riêng. Nhận thức được tầm quan trọng đó của Marketing, trong thời gian qua, Chi nhánh NHNo & PTNT Nam Hà Nội đã có những chiến lược nhằm thu hút khách hàng như tuyên truyền quảng cáo thông qua các phương tiện thông tin đại chúng hay thực hiện các chương trình khuyến mại hấp dẫn, cung cấp các dịch vụ có chất lượng cao... Tuy nhiên, các chiến lược này mới được thực hiện một cách riêng biệt mà chưa có sự phối hợp đồng bộ nên hiệu quả chưa cao. Hơn nữa, Chi nhánh vẫn chưa có bộ phận chuyên trách về Marketing mà chỉ có tổ bộ phận về quan hệ khách hàng. Vì vậy, trong thời gian tới, đặc biệt để nâng cao doanh số thanh toán cũng như hạn chế rủi ro trong nghiệp vụ thanh toán TDCT, Ngân hàng nên có sự tập trung xây dựng một chiến lược kinh doanh với các chính sách về sản phẩm, giá cả, phân phối, khuếch trương và chính sách khách hàng phù hợp theo hướng: * Chính sách khách hàng Trong cơ chế thị trường hiện nay, bất cứ một ngành nghề kinh doanh nào cũng tồn tại rất nhiều đối thủ cạnh tranh trên thị trường. Trước sức ép của một hệ thống Ngân hàng đa dạng, phức tạp, để có thể tồn tại và phát triển, NHNo & PTNT Nam Hà Nội cần phải chủ động tìm kiếm khách hàng và thiết lập quan hệ chặt chẽ với khách hàng của mình. Ngân hàng đảm bảo thực hiện phục vụ khách hàng ở tất cả các khâu. Cụ thể trong thanh toán xuất nhập khẩu, Chi nhánh không chỉ đóng vai trò là Ngân hàng phát hành hay trung gian thanh toán, mà còn có thể cho vay, chiết khấu chứng từ để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tiến hành sản xuất kinh doanh... Chính điều đó đã gắn bó lợi ích của Ngân hàng với khách hàng, rủi ro của khách hàng cũng ảnh hưởng không nhỏ đến Ngân hàng. Vì vậy, Ngân hàng phải luôn thận trọng trong việc xử lý nghiệp vụ, đẩy mạnh công tác tư vấn cho khách hàng trong tất cả các khâu từ ký kết hợp đồng đến thanh toán. Chỉ khi nào Ngân hàng coi lợi ích của khách hàng thực sự là lợi ích của Ngân hàng thì Ngân hàng mới trở nên tin cậy đối với khách hàng và giữ được mối quan hệ bền vững, lâu dài với khách hàng. * Chính sách sản phẩm và giá cả Chi nhánh nên mở rộng và đa dạng hoá các loại thư tín dụng để đáp ứng nhu cầu phát triển nhanh chóng của thương mại quốc tế, song song với đó là công tác tư vấn cho khách hàng về tính năng, tác dụng của từng loại để khách hàng có sự lựa chọn đúng đắn, hạn chế được các rủi ro thường gặp và thu hút được nhiều khách hàng hơn. Cùng với việc đưa ra các sản phẩm mới thì việc thực hiện nhanh chóng, chính xác quy trình nghiệp vụ cũng là một vấn đề hết sức quan trọng. Còn đối với chính sách giá cả, do Ngân hàng kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ nên giá cả được biểu hiện chủ yếu dưới dạng lãi suất các khoản tiền gửi, tiền vay... Riêng trong TTQT, giá cả chính là các khoản thu phí thực hiện nghiệp vụ, do đó, Ngân hàng cần xây dựng một biểu phí hợp lý để vừa có tác dụng thu hút khách hàng đến với Ngân hàng vừa đảm bảo hoạt động kinh doanh của Ngân hàng có hiệu quả. * Chính sách quảng cáo khuyếch trương Mục tiêu của chính sách này là tuyên truyền rộng rãi làm cho khách hàng hiểu rõ về các hoạt động, dịch vụ mà Ngân hàng cung cấp nói chung và về nghiệp vụ thanh toán TDCT nói riêng. Đây là một dịch vụ đã trở nên khá phổ biến trong TTQT, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu khi tham gia thương mại quốc tế đều có ít nhiều sự hiểu biết về lĩnh vực này. Do đó, Chi nhánh có thể giới thiệu trực tiếp với khách hàng những điểm ưu việt trong thanh toán TDCT so với các Ngân hàng khác thông qua đội ngũ thanh toán viên trong quá trình giao dịch. Và trong quá trình đó, thanh toán viên cũng cần ghi chép lại những vướng mắc, sai sót mà khách hàng thường gặp để báo cáo cho Ban lãnh đạo, tìm cách hạn chế những sai sót, nhằm góp phần cải thiện chất lượng thanh toán. * Chính sách phân phối Trước hết, Ngân hàng cần xem xét mật độ dân cư trên địa bàn, tình hình kinh tế của dân cư có phù hợp với những loại hình dịch vụ mà Ngân hàng cung cấp không để bố trí mạng lưới chi nhánh cho phù hợp và hiệu quả. Ngoài ra, việc phân loại khách hàng theo từng đối tượng khách hàng truyền thống hay khách hàng mới cũng phải thường xuyên thực hiện để có các chính sách phù hợp, đảm bảo quy trình thanh toán có hiệu quả và tránh được rủi ro. Thêm vào đó, Chi nhánh cũng cần thường xuyên nghiên cứu, tìm hiểu nhu cầu của khách hàng, sự biến động của thị trường để nắm bắt được tâm lý, thấy được những khó khăn của khách hàng để có những ứng xử đúng đắn. 3.2.2. Nhóm giải pháp đối với dịch vụ khách hàng a. Đẩy mạnh công tác tư vấn cho khách hàng Từ những phân tích trên ta thấy rằng, những rủi ro kỹ thuật do sai sót trong khâu lập chứng từ trong phương thức TDCT tại Ngân hàng bắt nguồn chủ yếu từ khách hàng, nguyên nhân là sự hạn chế về kiến thức, về kinh nghiệm trong lĩnh vực ngoại thương của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, làm ảnh hưởng không nhỏ đến tài chính cũng như uy tín của Ngân hàng. Chính vì thế, Chi nhánh cần tích cực hơn nữa trong vai trò tư vấn cho khách hàng nhằm giảm thiểu rủi ro do nguyên nhân này gây nên. Đối với khách hàng là người nhập khẩu, Ngân hàng đóng vai trò là Ngân hàng phát hành nên cần phải tư vấn cho khách hàng về những vấn đề như: nên lựa chọn loại thư tín dụng nào cho phù hợp, để đảm bảo quyền lợi cho người nhập khẩu; trong thư tín dụng nên đưa những điều khoản nào cho hợp lý; khi mở cũng như sửa đổi L/C cần chấp nhận những yêu cầu gì của bên xuất khẩu để không tổn hại đến lợi ích của mình; thời gian mở L/C như thế nào là phù hợp nhất để hạn chế thời gian ký quỹ mà vẫn đảm bảo đúng hợp đồng... Những tư vấn của Ngân hàng cho khách hàng về các điều kiện trong hợp đồng ngoại thương hay trong L/C nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi cho người nhập khẩu, tránh hiện tượng người bán giao hàng thiếu hay giao hàng không đúng quy định, đồng thời các điều khoản cũng phải tạo điều kiện cho người bán hoàn thành được nghĩa vụ của mình, để việc thanh toán diễn ra suôn sẻ, tránh được rủi ro cho các bên cũng như cho bản thân Ngân hàng. Đối với khách hàng là người xuất khẩu, với tư cách là Ngân hàng thông báo, chiết khấu bộ chứng từ, Chi nhánh cần tư vấn cho khách hàng từ khâu ký kết hợp đồng ngoại thương, nên đồng ý với những điều khoản nào trong L/C, còn những điều khoản nào cần chỉnh sửa hay bác bỏ do gây bất lợi cho người xuất khẩu trong việc giao hàng hay lập chứng từ... Ngân hàng cũng cần phải hướng dẫn cho khách hàng trong việc chuẩn bị bộ chứng từ hoàn hảo để xuất trình cho Ngân hàng phát hành, tránh trường hợp nhà nhập khẩu từ chối thanh toán do thiếu thiện chí đồng thời trừ phí sai sót gây khó khăn cho khách hàng xuất khẩu, từ đó có thể dẫn đến rủi ro cho Ngân hàng, đặc biệt trong trường hợp Ngân hàng đã thực hiện chiết khấu bộ chứng từ. Công tác tư vấn cho khách hàng được thực hiện có hiệu quả sẽ tạo cơ hội cho Ngân hàng cải thiện mối quan hệ với khách hàng, đảm bảo quyền lợi cho khách hàng cũng có nghĩa là đảm bảo an toàn cho Ngân hàng. b. Tăng cường công tác giám sát các khoản cho vay, bảo lãnh cho khách hàng Sau khi thẩm định, phân tích phương án kinh doanh của khách hàng, Ngân hàng quyết định thực hiện bảo lãnh, cho vay để khách hàng thanh toán L/C hoặc chiết khấu bộ chứng từ cho khách hàng thì Ngân hàng lại phải tiếp tục tăng cường công tác giám sát, kiểm tra hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng để tránh trường hợp khách hàng sử dụng vốn vay sai mục đích, dẫn đến rủi ro cho Ngân hàng. Đối với các doanh nghiệp nhập khẩu, bên cạnh việc Ngân hàng theo dõi sát sao hoạt động nhập khẩu của khách hàng, tình hình thanh toán hàng hoá giữa người mua và người bán có xảy ra tranh chấp hay không, theo dõi sự biến động của giá cả hàng hoá, Ngân hàng còn phải xem xét, đánh giá tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh hàng tháng, hàng quý, theo dõi nguồn thu cũng như khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp xuất khẩu, khi Chi nhánh tiến hành chiết khấu bộ chứng từ để tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng sản xuất kinh doanh cũng như để tăng sức cạnh tranh của Ngân hàng thì để đảm bảo cho sự an toàn của mình, Ngân hàng cần phải thường xuyên theo dõi tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt có phương pháp kiểm tra xem doanh nghiệp sử dụng nguồn vốn có đúng như thoả thuận hay không, đồng thời có kế hoạch thu nợ ngay khi lô hàng được xuất khẩu... Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các khoản cho vay, bảo lãnh để Ngân hàng có những biện pháp xử lý kịp thời khi khách hàng có nguy cơ không trả được nợ như thu hồi tài sản thế chấp, cầm cố... Điều đó cũng có nghĩa là một mặt Ngân hàng đã chủ động nhằm giảm thiểu một cách tối đa những rủi ro có thể xảy ra cho hoạt động kinh doanh cũng như uy tín của Ngân hàng, mặt khác vẫn đảm bảo sức cạnh tranh của Ngân hàng trên thị trường. c. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định, đánh giá và phân loại khách hàng Thẩm định và đánh giá khách hàng là một công tác hết sức quan trọng khi Ngân hàng quyết định cho vay hay bảo lãnh mở L/C, nhằm giúp cho Ngân hàng hạn chế được rủi ro tín dụng từ phía khách hàng. Để công tác thẩm định được thực hiện một cách hiệu quả, Ngân hàng cần phải thu thập thông tin đầy đủ về khách hàng. Bởi vì thẩm định khách hàng không chỉ dựa vào việc phân tích đánh giá năng lực tài chính, công nợ của khách hàng, hay phân tích phương án kinh doanh, khả năng trả nợ, nguồn trả nợ, tình trạng cũng như giá trị tài sản thế chấp, cầm cố và mặt hàng nhập khẩu của khách hàng mà Ngân hàng còn phải đặc biệt quan tâm đến tư cách của khách hàng mở L/C cũng như đối tác nước ngoài của khách hàng. Trên cơ sở những thông tin thu thập được một cách chính xác, đầy đủ, Chi nhánh mới có thể đưa ra những quyết định đúng đắn cho việc mở L/C với những điều kiện cụ thể phù hợp với Ngân hàng, vừa đảm bảo an toàn trong thanh toán vừa đảm bảo thực hiện đuợc chính sách khách hàng. Việc xác định khách hàng theo các phân nhóm của Ngân hàng trong thanh toán TDCT là việc làm thường xuyên và bắt buộc để có chính sách thích hợp khuyến khích, ưu đãi phù hợp với từng đối tượng khách hàng về lãi suất, mức ký quỹ, mức phí... cũng như quản lý khách hàng có hiệu quả khi Ngân hàng tiến hành cho vay hay bảo lãnh mở L/C. Khi Ngân hàng cho khách hàng vay để thanh toán L/C thì có thể khách hàng hoàn trả vốn và lãi theo đúng cam kết, nhưng cũng có những trường hợp khách hàng không hoàn trả được món vay do những nguyên nhân chủ quan hoặc khách quan. Chính vì thế, Ngân hàng cần phải có phương pháp phân loại để lựa chọn khách hàng khi cho vay hoặc bảo lãnh L/C, nhằm hạn chế tối đa những rủi ro cho Ngân hàng, đặc biệt là rủi ro đạo đức. d. Xây dựng chính sách lãi suất và phí dịch vụ hợp lý Việc phân loại khách hàng chính là cơ sở để Ngân hàng xây dựng chính sách hợp lý về lãi suất và phí dịch vụ, để có chính sách ưu đãi cụ thể về vật chất cho từng nhóm khách hàng, phù hợp với chiến lược kinh doanh trong từng thời kỳ của Ngân hàng. Ví dụ như đối với những khách hàng truyền thống, khách hàng có uy tín và giao dịch thường xuyên với Ngân hàng... có thể được giảm phí dịch vụ, giảm mức ký quỹ L/C hay được ưu tiên trong việc cung ứng ngoại tệ... căn cứ vào tình hình hoạt động kinh doanh ở từng thời kỳ cụ thể. Ngoài ra, Ngân hàng cũng cần phải giữ vững và ngày càng nâng cao cơ chế chăm sóc khách hàng như có phong cách phục vụ tận tình, thái độ giao tiếp văn minh lịch sự... nhằm duy trì khách hàng truyền thống, phát triển khách hàng mới cả về số lượng và chất lượng, mang lại nhiều lợi ích như tạo được sự hấp dẫn của Ngân hàng đối với khách hàng mới thông qua sự quảng bá và các mối quan hệ của khách hàng, tăng cường khả năng thấu hiểu và thoả mãn mong muốn của khách hàng, còn khách hàng có điều kiện sử dụng nhiều sản phẩm dịch vụ Ngân hàng hơn thông qua sự tư vấn của nhân viên Ngân hàng. Tóm lại, do đặc điểm hoạt động kinh doanh của Ngân hàng phụ thuộc vào khách hàng nên sự thành công hay thất bại trong kinh doanh của Ngân hàng là tuỳ thuộc vào khách hàng. Xây dựng được những chính sách khách hàng hiệu quả vừa giúp Ngân hàng phòng tránh, hạn chế rủi ro có thể xảy ra, vừa nâng cao hình ảnh của Ngân hàng và giúp cho Ngân hàng có những khả năng cạnh tranh cần thiết trên thị trường. e. Duy trì mối quan hệ thường xuyên, lâu bền với khách hàng Có thể thấy ngay rằng, thiết lập mối quan hệ tốt và lâu dài với khách hàng sẽ tạo ra sự gắn bó chặt chẽ và có lợi cho cả Ngân hàng và khách hàng. Để đạt được điều đó, Ngân hàng cần phải tiếp xúc thường xuyên với khách hàng, ngoài việc tư vấn trực tiếp cho khách hàng đến giao dịch, Ngân hàng nên tổ chức các buổi hội thảo, gặp gỡ các khách hàng đang sử dụng dịch vụ của Ngân hàng và cả những khách hàng tiềm năng để trao đổi kinh nghiệm, phổ biến quy trình kỹ thuật nghiệp vụ hay các quy định mới có liên quan đến TTQT, hoạt động xuất nhập khẩu... cũng như nắm bắt được tình hình sản xuất kinh doanh cụ thể của doanh nghiệp. Mối quan hệ giữa Ngân hàng và khách hàng khi được cải thiện sẽ giúp cho Ngân hàng đánh giá đúng chất lượng khách hàng, là cơ sở để Ngân hàng tiết kiệm được chi phí cho việc thẩm định, sàng lọc thông tin cũng như các chi phí giám sát khách hàng. Do tiết kiệm được nguồn chi phí đó, Ngân hàng có thể hạ lãi suất cho vay nói chung và giảm được tỷ lệ phí dịch vụ nói riêng, điều đó sẽ cuốn hút được khách hàng, làm khách hàng gắn bó hơn với Ngân hàng. Ngoài ra, Ngân hàng cũng có thể khai thác được những nhu cầu tiềm năng của khách hàng, đồng thời khắc phục những hạn chế bất cập trong việc cung cấp các sản phẩm dịch vụ cho khách hàng, tạo nên sức cạnh tranh cho Ngân hàng. Như vậy, duy trì mối quan hệ thường xuyên, lâu bền với khách hàng sẽ giúp cho Ngân hàng có điều kiện nắm vững các thông tin liên quan đến khách hàng, từ đó có đối sách thích hợp để hạn chế những rủi ro có nguyên nhân từ phía khách hàng, đồng thời có thể đứng vững trong môi trường cạnh tranh. 3.3.Kiến nghị 3.3.1 Kiến nghị đối với Nhà nước, Chính phủ Từ khi bắt đầu thực hiện chính sách cải cách kinh tế, chuyển đổi nền kinh tế Việt Nam từ quản lí tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lí của Nhà nước theo định hướng XHCN cho đến nay thì nền kinh tế Việt Nam đã đạt được nhiều thành quả đáng khích lệ trong nhiều lĩnh vực, đời sống nhân dân cũng từng bước được cải thiện. Ngày nay, xu thế quốc tế hoá toàn cầu hóa ngày càng phát triển mạnh mẽ đã và đang đem lại cho Việt Nam nhiều cơ hội và thách thức to lớn. Lúc này, định hướng của Nhà nước lại càng trở nên cần thiết và quan trọng hơn bao giờ hết nhằm đưa đất nước phát triển theo đúng định hướng XHCN. Chính vì vậy, TTQT nói chung và thanh toán TDCT nói riêng rất cần đến những chính sách trực tiếp cũng như các chính sách hỗ trợ phù hợp để ngày càng mở rộng, phát triển đồng thời hạn chế được những rủi ro có thể xảy ra cho các Ngân hàng, cho các đơn vị xuất nhập khẩu. a. Xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý đồng bộ cho hoạt động TTQT và thanh toán TDCT của các NHTM Hiện nay, TTQT có vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế nói chung và trong kinh tế đối ngoại nói riêng. Có thể nói rằng, nếu không có TTQT thì kinh tế đối ngoại không phát triển hay chỉ phát triển trong phạm vi hẹp và mức độ nhỏ. Tuy nhiên, do các chủ thể tham gia TTQT ở các nước khác nhau nên cũng có sự khác nhau về luật pháp, văn hoá, phong tục... Do đó, việc thực hiện TTQT nói chung và thanh toán TDCT nói riêng phải tuân theo các quy tắc chung do Phòng thương mại quốc tế ban hành, đồng thời cũng phải chịu sự chi phối của luật pháp của từng nước có chủ thể tham gia. Trong những năm qua, cùng với kim ngạch xuất nhập khẩu, hoạt động TTQT ở nước ta đã có sự tăng trưởng mạnh, tạo lập được uy tín trên thị trường quốc tế. Nhưng bên cạnh đó, các tranh chấp thương mại cũng phát sinh ngày càng nhiều và phức tạp, từ đó dẫn đến nguy cơ xảy ra rủi ro cho các NHTM và cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó là do Việt Nam chưa có quy định riêng về TTQT cũng như thanh toán TDCT trong một Bộ luật, Pháp lệnh hay Nghị định nào của Chính phủ mà cho đến nay, các quy định của pháp luật về TTQT vẫn nằm rải rác ở các văn bản pháp luật khác nhau nên chưa có sự thống nhất, chặt chẽ. Trên thực tế, hoạt động thanh toán TDCT tại Việt Nam hiện nay chủ yếu vẫn được thực hiện theo quy định của UCP500. Nhưng UCP500 chỉ là một thông lệ quốc tế và trong mọi trường hợp vẫn phải tuân thủ luật pháp quốc gia, nên trong một số trường hợp, khi xảy ra tranh chấp giữa các bên có liên quan, giữa phía Việt Nam với phía nước ngoài thì phía Việt Nam sẽ phải chịu thiệt thòi; còn trong thường hợp xảy ra tranh chấp giữa các bên Việt Nam với nhau thì UCP 500 lại không thể thay thế được Luật quốc gia. Chính vì thế, việc ban hành những văn bản pháp luật quy định nghĩa vụ, quyền lợi, trách nhiệm của các bên có liên quan và hướng dẫn các giao dịch TTQT nói chung và thanh toán TDCT nói riêng một cách cụ thể của Nhà nước là hết sức cần thiết, nhưng vẫn phải đảm bảo sự tương quan với thông lệ quốc tế UCP500. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần xây dựng và cụ thể hoá các văn bản luật điều chỉnh các lĩnh vực có liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu, đến TTQT như luật hối phiếu, quy chế quản lý ngoại hối, hay các chính sách thương mại liên quan đến biểu thuế, danh mục hàng hoá cấm nhập khẩu... để quy trình thanh toán được tiến hành một cách hiệu quả, hạn chế được rủi ro. b. Cải thiện cán cân thanh toán quốc tế Trong những năm vừa qua, cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam luôn nằm trong tình trạng thâm hụt và khan hiếm ngoại tệ, gây khó khăn cho công tác TTQT nói chung và thanh toán TDCT nói riêng. Nguyên nhân của tình trạng này là do nước ta luôn ở trạng thái nhập siêu, sản xuất trong nước không đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng, nguyên vật liệu sản xuất chủ yếu được nhập từ nước ngoài trong khi số lượng hàng hoá xuất khẩu rất hạn chế, ngoài ra cũng do một nguyên nhân khác là đầu tư nước ngoài giảm. Để khắc phục tình trạng này, nhằm mục tiêu tăng trưởng ổn định và bền vững cho nền kinh tế, Chính phủ cần thực hiện những giải pháp sau: - Nhà nước cần có chính sách khuyến khích sản xuất và chế biến hàng xuất khẩu như chính sách thuế, chính sách về lãi suất cho vay để sản xuất hàng xuất khẩu, trợ giá cho những mặt hàng nông sản... nhằm tạo điều kiện hạ giá thành sản phẩm, tạo nên sức cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam trên thị trường thế giới. - Bên cạnh việc đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu, cần phải có biện pháp quản lý nhập khẩu, có chính sách bảo hộ nền sản xuất trong nước để hạn chế nhập khẩu những mặt hàng trong nước sản xuất được. - Chính sách tỷ giá hối đoái mềm dẻo, linh hoạt nhằm khuyến khích xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu nhưng vẫn phải đảm bảo sự ổn định vĩ mô của nền kinh tế, không gây nên những cú sốc lớn và làm thiệt hại đến các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. - Tiếp tục phát triển quan hệ thương mại với các nước trong khu vực, mở rộng thị trường truyền thống với các nước Đông Âu, duy trì và phát triển thị trường các nước Tây Âu... nhằm thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài cũng như tạo thị trường cho hàng hoá xuất khẩu Việt Nam. 3.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước a. Hoàn thiện và phát triển thị trường ngoại tệ liên ngân hàng Thị trường ngoại tệ liên ngân hàng là thị trường trao đổi, cung cấp ngoại tệ nhằm giải quyết các mối quan hệ về ngoại tệ giữa Ngân hàng Nhà nước với các Ngân hàng Thương mại và giữa các Ngân hàng Thương mại với nhau. Để các Ngân hàng có điều kiện mở rộng nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ và tài trợ ngoại thương nhằm phục vụ tốt cho hoạt động TTQT thì việc hoàn thiện và phát triển thị trường ngoại tệ liên ngân hàng là một yếu tố hết sức quan trọng. Hiện nay, khó khăn đối với các NHTM Việt Nam nói chung và NHNo & PTNT Nam Hà Nội nói riêng là tỷ trọng thanh toán hàng xuất chênh lệch qua nhiều so với hàng nhập nên tính trạng khan hiếm ngoại tệ thường xuyên xảy ra. Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước cần hoàn thiện thị trường ngoại tệ liên ngân hàng theo hướng: - Đa dạng hoá các loại ngoại tệ, các phương tiện thanh toán trên thị trường. Ngoài USD, các loại ngoại tệ khác như EUR, GBP, JPY... cũng cần tăng cường sử dụng. Và các nghiệp vụ chiết khấu thương phiếu, hối phiếu ngoại tệ cũng nên áp dụng để đáp ứng như cầu của khách hàng. - Đa dạng hoá các hình thức thanh toán. Để đáp ứng nhu cầu phát triển nhanh chóng của thương mại quốc tế, Ngân hàng Nhà nước cần nghiên cứu để có thể đa dạng hoá các hình thức thanh toán đã được nhiều nước trên thế giới sử dụng như thu đổi séc du lịch, chiết khấu chứng từ có giá, thư tín dụng điện tử, nhờ thu bù trừ tự động..., cần tiến tới mở rộng và phát triển các nghiệp vụ hoán đổi (Swap), kỳ hạn (Forward), kỳ hạn (Option)... để có thể đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng. - Mở rộng đối tượng tham gia thị trường ngoại tệ liên ngân hàng, ngoài NHNN, các NHTM quốc doanh, cần tạo điều kiện để các Ngân hàng cổ phần, các chi nhánh Ngân hàng nước ngoài, các nhà môi giới, các tổ chức phi Ngân hàng tham gia để tạo tính sôi động cho thị trường. b. Nâng cao chất lượng công tác thanh tra Ngân hàng Trong thời gian qua, công tác thanh tra Ngân hàng đã đạt được những kết quả rất quan trọng, góp phần làm lành mạnh hệ thống Ngân hàng, ngăn ngừa những tiêu cực xảy ra đồng thời hạn chế những rủi ro trong hoạt động của Ngân hàng. Công tác thanh tra cần đảm bảo nhanh nhạy trong phát hiện và kiên quyết trong xử lý, nhằm ngăn chặn và xử lý kịp thời những sai phạm trong hoạt động nói chung và trong hoạt động nghiệp vụ thanh toán L/C nói riêng. Để thực hiện được yêu cầu đó, công tác thanh tra Ngân hàng cần phải: - Tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, quy chế phục vụ quản lý, giám sát và thanh tra, trong đó chú trọng tính đồng bộ, khả thi, tính phù hợp và từng bước hoà nhập với thông lệ quốc tế. - Bảo đảm các điều kiện vật chất cần thiết và ứng dụng công nghệ tin học vào các hoạt động giám sát, thanh tra để các thông tin có liên quan đến Ngân hàng được nắm bắt thường xuyên, chính xác hơn, để có thể cảnh báo sớm tình hình rủi ro của Ngân hàng. - Nâng cao trình độ của cán bộ thanh tra, đảm bảo phải có trình độ ngoại ngữ giỏi, có nghiệp vụ Ngân hàng chuyên sâu, am hiểu pháp luật, có phẩm chất đạo đức và bản lĩnh trong công tác. Mặt khác cúng phải có chế độ điều kiện làm việc và đãi ngộ đúng mức đối với cán bộ thanh tra Ngân hàng. - Các Ngân hàng cũng phải chủ động làm tốt công tác kiểm tra và tự chịu trách nhiệm về rủi ro hoạt động, từ đó nâng cao ý thức chấp hành các quy định của pháp luật. c. Xây dựng chế độ tỷ giá linh hoạt, phù hợp với từng thời kỳ cụ thể Nói chung, việc điều chỉnh tỷ giá là một vấn đề hết sức nhạy cảm bởi nó không chỉ ảnh hưởng tới hoạt động ngoại thương, hoạt động xuất nhập khẩu mà còn có tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội. Sau nhiều lần can thiệp của Ngân hàng Nhà nước vào chính sách tỷ giá, hiện nay, Việt Nam đang áp dụng chế độ tỷ giá thả nổi có sự điều tiết của Nhà nước. Trong điều kiện nước ta còn mới mở cửa, chưa thực sự hoà nhập với nền kinh tế thế giới thì đây được coi như một sự lựa chọn hợp lý nhất. Nhưng xét về lâu dài, vẫn cần đổi mới cơ chế điều chỉnh tỷ giá theo hướng tự do hoá dần. Để thực hiện được điều đó, chúng ta cần phải có những bước đi hết sức thận trọng theo hướng: - Xác định một cơ cấu dự trữ ngoại tệ hợp lý trên cơ sở đa dạng hoá rổ ngoại tệ mạnh, không nên neo giứ đồng Việt Nam vào dồng Đôla Mỹ; khuyến khích các doanh nghiệp xuất nhập khẩu đa dạng hoá cơ cấu tiền tệ trong giao dịch thương mại. - Ngân hàng Nhà nước cần xây dựng quỹ dự trữ ngoại tệ cần thiết tương ứng với nhịp độ phát triển kim ngạch xuất nhập khẩu, mục đích của quỹ này là có thể can thiệp kịp thời vào thị trường hối đoái quốc tế khi tỷ giá trong nước có sự biến động nhằm giữ ổn định đồng tiền, giảm tối đa những tác động xấu đến nền kinh tế. - Số liệu tổng hợp của các chỉ số kinh tế vĩ mô như lạm phát, lãi suất, thực trạng cán cân thanh toán... phải chính xác, rõ ràng nhằm giúp Nhà nước lựa chọn phương thức điều chỉnh tỷ giá thích hợp. 3.3.3 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam. a. Hiện đại hoá công nghệ trong hệ thống Ngân hàng Nông nghiệp. Sự quá tải của phần mềm SWIFT nội bộ trong hệ thống NHNo không còn đáp ứng được nhu cầu tăng trưởng mạnh như hiện nay. Hơn nữa, việc thanh toán qua đầu mối duy nhất là Sở Giao dịch cũng làm giảm tính chủ động trong TTQT của Chi nhánh. Chính vì vậy, Chi nhánh NHNo & PTNT Nam Hà Nội cần có kiến nghị với NHNo & PTNT Việt Nam nhanh chóng nghiên cứu và ứng dụng phần mềm mới để đáp ứng được nhu cầu thanh toán ngày một tăng cũng như giảm bớt những rủi ro do lỗi mạng gây nên khi chuyển điện. Đồng thời, Chi nhánh cũng nên đề nghị NHNo cho phép được tiến hành thanh toán trực tiếp với nước ngoài nhằm tạo tính chủ động trong việc đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Ngoài ra, cũng cần sớm hoàn thiện mạng nội bộ giữa các Chi nhánh với Hội sở chính, với trung tâm phòng ngừa rủi ro để có thể thường xuyên cập nhật những thông tin mới nhất, trên cơ sở đó có các biện pháp nhằm hạn chế rủi ro. b. Kiến nghị về nguồn ngoại tệ để thanh toán L/C Hiện nay, NHNo & PTNT Việt Nam quy định số dư tài khoản ngoại tệ tối đa tại các Chi nhánh là 300,000 USD làm cho Ngân hàng nhiều khi rơi vào tình trạng thiếu hụt ngoại tệ để thanh toán cho những L/C giá trị lớn. Để tránh khỏi tình trạng đó, Chi nhánh cần kiến nghị với Ban Tổng giám đốc NHNo cho phép có quyền chủ động hơn trong các nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ, chẳng hạn như cho phép Chi nhánh mua bán ngoại tệ với các Ngân hàng khác ngoài hệ thống để có thể chủ động trong việc cân đối thu chi ngoại tệ tại Ngân hàng nhưng để tránh gặp phải rủi ro, NHNo cũng cần thiết lập một quy định cụ thể giới hạn trạng thái ngoại tệ căn cứ vào thực tế doanh số TTQT tại Chi nhánh. c. Mở rộng quan hệ đại lý với các Ngân hàng nước ngoài Trong thời gian qua, Ngân hàng đã có mối quan hệ đại lý với nhiều Ngân hàng lớn, có uy tín trên thế giới. Nhưng với tốc độ phát triển kinh tế mạnh mẽ như hiện nay, thị trường của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu không ngừng được mở rộng sang các nước và các khu vực mới, do vậy, Chi nhánh cần tiếp tục mở rộng mạng lưới đại lý của mình nhằm đáp ứng được nhu cầu thanh toán của khách hàng. Tuy nhiên, mạng lưới đại lý chỉ thực sự phát huy hiệu quả của nó khi giữa các Ngân hàng có sự liên hệ thường xuyên, thường xuyên cung cấp thông tin và giao dịch. Bởi thực chất quan hệ đại lý là quan hệ giữa một Ngân hàng với một Ngân hàng nước ngoài trong việc làm đại lý TTQT cho nhau trên cơ sở hai bên cùng có lợi, hai bên sẽ trao đổi các tài liệu mật để phục vụ các giao dịch như mẫu chữ ký, mật mã Telex, mã SWIFT... Trong TTQT nói chung và thanh toán TDCT nói riêng, hệ thống mạng lưới Ngân hàng đại lý có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc triển khai có hiệu quả nghiệp vụ này, đặc biệt nhằm hạn chế các rủi ro có thể phát sinh trong quá trình lập chứng từ hay đòi tiền các Ngân hàng có liên quan. Chính vì thế, việc thiết lập và mở rộng quan hệ đại lý với Ngân hàng các nước cả về số lượng và chất lượng có ý nghĩa chiến lược để phát triển nghiệp vụ thanh toán TDCT tại Chi nhánh. KẾT LUẬN Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên của WTO. Tiến trình hội nhập một mặt mở ra rất nhiều cơ hội cho sự phát triển kinh tế nhưng mặt khác cũng tạo ra những thách thức đối với mọi lĩm vực trong nền kinh tế. Các ngân hàng nước ngoài sẽ mở rộng mạnh lưới hoạt động tại Việt Nam và cũng được thực hiện đầy đủ các hoạt động ngân hàng. Với thế mạnh về vốn, kinh nghiệm, kỹ thuật các ngân hàng nước ngoài sẽ là những đối thủ cạnh tranh lớn của các Ngân hàng thương mại Việt Nam trong đó NHNo & PTNT Nam Hà Nội. Để có đủ năng lực và tự tin đối mặt với sự cạnh tranh này, một mặt NHNo & PTNT Nam Hà Nội cần phải đẩy mạnh, nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng đặc biệt là dịch vụ thanh toán quốc tế để có thể theo kịp với tốc độ phát triển nhanh chóng của thương mại quốc tế. tạo điều kiện thuận lợi và hạn chế rủi ro cho khách hàng. Với đà tăng trưởng mạnh mẽ như hiện nay, NHNo & PTNT Nam Hà Nội sẽ tiếp tục phát huy được vai trò và thế mạnh của mình trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam, đóng góp vào công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Em xin chân thành cảm ơn cô giáo - Thạc sỹ Nguyễn Mai Thu đã hướng dẫn em hoàn thành chuyên đề này. Em xin cảm ơn tập thể cán bộ và dặc biệt là các anh chị phòng Thanh toán Quốc tế NHNo & PTNT Nam Hà Nội đã hướng dẫn và tạo điều kiện cho em tiếp xúc và tham gia thực tế công việc trong thời gian em thực tập tại đây, những kinh nghiệm thực tế này đã giúp ích cho em rất nhiều để có thể hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp. Cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô giáo trường Đại học Kinh tế Quốc dân nói chung, khoa Thương mại nói riêng đã tận tình giảng dạy trong thời gian em học tập tại truờng. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của NHNNo&PTNT Chi nhánh Nam Hà Nội năm 2003, năm 2004 và 2005. 2. Tiền tệ Ngân hàng và Thị trường Tài chính – Edward S. Mishkin 3. Thời báo Ngân hàng các năm 2003-2004-2005 4. Tạp chí Thị trường Tài chính- tiền tệ 5.Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh đối ngoại (2003-2005) – Phòng TTQT – NHNo&PTNT Chi nhánh Nam Hà Nội 6.Báo cáo doanh số thanh toán quốc tế (2003-2005) -Phòng TTQT – NHNo&PTNT Chi nhánh Nam Hà Nội 7.Báo cáo kết quả thanh toán quốc tế và kinh doanh ngoại tệ -Phòng TTQT – NHNo&PTNT Chi nhánh Nam Hà Nội 8.Báo cáo thường niên (2003-2005) - NHNo&PTNT Việt Nam 9.Website: MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG. BIỂU ĐỒ 1. BẢNG Bảng 1: Doanh số TTQT theo phương thức TDCT tại NHNo & PTNT Nam Hà Nội (2003 - 2005) 30 Bảng 2: Tỷ trọng thanh toán các loại L/C trong TTQT (2003 - 2005) 31 Bảng 3: Doanh số L/C chưa thanh toán (2003 - 2005) tại NHNo & PTNT Nam Hà Nội 38 Bảng 4: Tình hình nợ quá hạn thanh toán L/C nhập (2003 - 2005) tại NHNo & PTNT Nam Hà Nội 40 Bảng 5: Tình hình cho vay bắt buộc thanh toán L/C nhập tại NHNo & PTNT Nam Hà Nội (2003 - 2005) 42 2. BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1: Tỷ trọng L/C NK và L/C XK trong TTQT tại NHNo & PTNT Nam Hà Nội(2003 - 2005) 32 Biểu đồ 2: Nợ quá hạn và Cho vay bắt buộc trong TT L/C nhập tại NHNo & PTNT Nam Hà Nội (2003 - 2005) 42