Đảm bảo nguồn nguyên liệu bông tự nhiên trong nước cho công nghiệp dệt may

in, c¸c vitamin vµ s­ t¨ng lªn cña c¸c acid bÐo tù do trong h¹t. 1.2. C¸c giai ®äan ph¸t triÓn cña c©y b«ng. - Giai ®o¹n n¶y mÇm Giai ®o¹n nµy xóc tiÕn tõ 4-7 ngµy tÝnh tõ khi h¹t gièng b«ng hót ®ñ n­íc cho tíi khi xoÌ hai l¸ mÇm. Muèn cho h¹t mäc nhanh, mäc ®Òu, cÇn ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n sau: nhiÖt ®é, ®é Èm vµ oxy. +NhiÖt ®é: Khi h¹t b«ng ®· ®ñ Èm råi th× nhiÖt ®é cµng cao, h¹t n¶y mÇm cµng nhanh. NhiÖt ®é tèt nhÊt cho qu¸ tr×nh n¶y mÇm lµ 25-30 ®é C vµ trªn 40 ®é C h¹t gÇn nh­ kh«ng mäc. +§é Èm : §é Èm cña ®Êt thÝch hîp nhÊt cho qu¸ tr×nh n¶y mÇm lµ 90%. + Oxy : RÊt cÇn cho qu¸ tr×nh n¶y mÇm, trong ®iÒu kiÖn ®Êt nÆng gieo xong gÆp m­a, ®Êt ®ãng v¸ng, kh«ng khÝ kh«ng l­u th«ng ®­îc h¹t sÏ kh«ng mäc. Khi gieo h¹t ph¶i ®¶m b¶o ®é Èm thÝch hîp, lµm ®Êt nhá võa ph¶i, ®é s©u thÝch hîp, ®é nÐn ®Êt võa ph¶i th× h¹t míi n¶y mÇm mäc ®Òu ®­îc. - Giai ®o¹n c©y con: Giai ®o¹n nµy tÝnh tõ khi xoÌ hai l¸ mÇm ®Õn khi cã nô ®Çu tiªn, kho¶ng 24-36 ngµy. ë giai ®o¹n nµy rÔ ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn nhiÒu nhÊt. B«ng giai ®o¹n c©y con rÊt mÉn c¶m víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh, do vËy viÖc ch¨m sãc b«ng giai ®o¹n c©y con hÕt søc quan träng, nã ¶nh h­ëng rÊt lín tíi sinh tr­ëng ph¸t triÓn, cho n¨ng suÊt b«ng h¹t sau nµy. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt cÇn chó ý trong giai ®o¹n nµy lµ : TØa ®Þnh c©y kÞp thêi. Lµm cá vµ xíi x¸o sím. Cung cÊp dinh d­ìng sím. T­íi n­íc khi cÇn thiÕt, kh«ng ®­îc ®Ó b«ng bÞ óng n­íc. - Giai ®o¹n nô: Giai ®o¹n nµy tÝnh tõ khi xuÊt hiÖn nô ®Çu tiªn cho tíi khi cã hoa në ®Çu tiªn në, thêi gian tõ 20-25 ngµy. Nô b«ng do mÇm hoa ph©n ho¸ tõ mÇm hçn hîp mµ thµnh. MÇm hoa lµ do ë mçi ®Ønh cña ®èt trªn cµnh qu¶ ph¸t dôc thµnh. C©y b«ng tõ lóc ra nô cho ®Õn khi qu¶ chÝn në hai qu¸ tr×nh sinh tr­ëng dinh d­ìng vµ sinh tr­ëng sinh thùc lu«n chång chÐo nhau, tøc lµ cïng mét lóc võa ra cµnh l¸, võa ra hoa, qu¶ cø thÕ liªn tôc. Quan hÖ gi÷a sinh tr­ëng dinh d­ìng vµ sinh tr­ëng sinh thùc lµ quan hÖ thóc ®Èy lÉn nhau. Sinh tr­ëng dinh d­ìng (th©n, l¸, cµnh) tèt sÏ cung cÊp vËt chÊt cÇn thiÕt cho sù ra nô, hoa vµ thµnh qu¶. NÕu c©y cßi cäc (sinh tr­ëng dinh d­ìng kÐm) th× chÊt h÷u c¬ t¹o ra trong c©y kh«ng ®ñ, g©y trë ng¹i cho viÖc ra nô, në hoa vµ kÕt tr¸i. Trong tr­êng hîp c©y sinh tr­ëng qu¸ m¹nh, chÊt dinh d­ìng tiªu phÝ chñ yÕu cho th©n, l¸, c©y b«ng trë thµnh “bèc l¸”, kh«ng ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu cña ra nô, hoa, qu¶. Do vËy cÇn ph¶i chó ý ®iÒu tiÕt c©y b«ng sinh tr­ëng, ph¸t triÓn c©n ®èi ®Ó ®¹t ®­îc n¨ng suÊt b«ng cao. - Giai ®o¹n hoa në ré: Giai ®o¹n nµy tÝnh tõ khi c©y cã hoa ®Çu tiªn në cho tíi khi cã qu¶ ®Çu tiªn në, thêi gian 55-60 ngµy. Hoa b«ng thuéc lo¹i hoa hoµn toµn, bao gåm tai hoa, ®µi hoa, trµng hoa, nhÞ ®ùc, nhuþ c¸i. Hoa b«ng lµ hoa l­ìng tÝnh, tù hoa thô phÊn lµ chÝnh, ngoµi ra cã kho¶ng 2-12% sè hoa thô phÊn tõ hoa ngoµi (do c«n trïng). Tai hoa b«ng h×nh tam gi¸c, hoa cã ba tai. §µi hoa do n¨m l¸ ®µi hîp thµnh v©y lÊy trµng hoa. NhÞ b«ng cã 60-90 chØ thÞ, trªn ®Çu mçi chØ thÞ cã bao phÊn, trong bao phÊn cã nhiÒu h¹t phÊn, h¹t phÊn h×nh cÇu, bÒ mÆt cã nhiÒu gai . Nhôy hoa b«ng bao gåm ®Çu nhôy, trô vµ bÇu, bÇu cã 3-5 v¸ch ng¨n, trong mçi v¸ch ng¨n cã 7-11 no·n, no·n sau nµy sinh tr­êng thµnh h¹t b«ng. Hoa b«ng th­êng në tõ 7-9 giê s¸ng, nh÷ng ngµy nhiÖt ®é cao hoa në sím, nhiÖt ®é thÊp hoa në muén. Hoa në buæi s¸ng cã mµu tr¾ng, vÒ chiÒu hoa chuyÓn qua mµu hång, sang ngµy thø hai cã mµu hång tÝa. Hoa b«ng në theo tr×nh tù tõ d­íi lªn trªn, tõ trong ra ngoµi. Hoa ë vÞ trÝ 1 cña cµnh thø nhÊt në c¸ch hoa ë vÞ trÝ 1 cµnh thø 2 tõ 1-2 ngµy.Trong cïng mét cµnh, hoa ë vÞ trÝ 1 në c¸ch hoa ë vÞ trÝ 2 tõ 5-6 ngµy. Thêi gian c©y b«ng ra hoa cã thÓ kÐo dµi tíi 2 th¸ng, nh­ng còng cã thÓ 1 th¸ng tuú theo gièng hoÆc t¸c ®éng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt (®iÒu tiÕt n­íc, ph©n bãn, trõ s©u tèt). §iÒu tiÕt lµm cho b«ng ra hoa në qu¶ sím tËp trung lµ mét biÖn ph¸p kü thuËt rÊt tèt ®Ó nÐ tr¸nh nh÷ng løa s©u h¹i. Chó ý trong giai ®o¹n tõ khi hoa b¾t ®Çu në cho ®Õn khi hoa në ré, h×nh thµnh qu¶ lµ thêi k× nhùa l­u th«ng m¹nh, nhùa sèng ®­îc hót tõ ®Êt qua rÔ lªn cµnh l¸, nu«i nô, hoa, qu¶. Do vËy thêi k× nµy ph¶i cung cÊp dinh d­ìng, t­íi n­íc, tiªu óng (nÕu ngËp m­a) kÞp thêi, t¹o ruéng b«ng th«ng tho¸ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c©y quang hîp, ®ång thêi cho qu¸ tr×nh thô tinh vµ h×nh thµnh qu¶, §Æc biÖt c¶nh gi¸c víi c¸c lo¹i c©y ®ôc qu¶. - Giai ®o¹n qu¶ në: Hoa b«ng sau khi ®­îc thô phÊn tèt, ®µi kh«ng rông th× qu¶ b«ng ®­îc lín dÇn. Qu¶ b«ng thuéc lo¹i qu¶ nang, do 3-5 l¸ no·n hîp thµnh, mçi l¸ no·n chiÕm mét phÇn cña qu¶ b«ng. Vá qu¶ b«ng cã chøa diÖp lôc nh­ng Ýt,khi qu¶ b«ng lín lªn vµ chÝn, vá qu¶ tõ mµu lôc biÕn thµnh mµu n©u. Khi qu¶ giµ thµnh thôc hoµn toµn, vá qu¶ mÊt n­íc, co l¹i, nøt ra, ®Ó ph¬i nh÷ng mói b«ng, x¬ b«ng kh« vµ në phång lªn. Lóc thu ho¹ch, chØ rót c¸c mói b«ng h¹t ra. Giai ®o¹n qu¶ në rÊt cÇn n¾ng, n¾ng nhiÒu qu¶ giµ mau në. Trong giai ®o¹n nµy nÕu trêi m­a nhiÒu, ®é Èm kh«ng khÝ cao, qu¶ sÏ bÞ thèi, ¶nh h­ëng tíi n¨ng suÊt b«ng h¹t vµ chÊt l­îng x¬ b«ng. 2.C©y b«ng nguyªn liÖu quan träng cho ngµnh dÖt may: Ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· cã b­íc tiÕn ®¸ng kÓ,tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, t¹o ®­îc c«ng ¨n viÖc lµm cho 2 triÖu lao ®éng trùc tiÕp vµ hµng v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp trong s¶n suÊt nguyªn liÖu nh­ trång b«ng, trång d©u nu«i t»m. ThÕ nh­ng viÖc s¶n xuÊt nguyªn liÖu l¹i ch­a ®­îc chó träng ®óng møc ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sø ph¸t triÓn cña ngµnh trong thêi gian qua. §©y qu¶ lµ mét nghÞch lý ®èi víi mét quèc gia n«ng nghiÖp cã ngµnh dÖt may ®· trë thµnh ngµnh nghÒ truyÒn thèng tõ hµng ngh×n n¨m nay nh­ ViÖt Nam. §èi víi ViÖt Nam, nguyªn liÖu phôc vô cho ngµnh dÖt cã rÊt nhiÒu lo¹i nh­ b«ng x¬, t¬, sîi…Trong ®ã, ng­êi ta th­êng nh¾c ®Õn hai lo¹i nguyªn liÖu chñ yÕu quyÕt ®Þnh, quan träng cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, ®ã lµ b«ng x¬ vµ t¬ t»m. ViÖc nhËp khÈu hÇu hÕt nguyªn liÖu lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho gi¸ hµng dÖt may ViÖt Nam cao h¬n cña c¸c n­íc trong khu vùc tõ 10%-20%, riªng víi Trung Quèc kho¶ng 20%. Gia nhËp WTO, hµng dÖt may ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh gay g¾t trªn s©n nhµ víi s¶n phÈm cña c¸c n­íc, ®Æc biÖt lµ ¢n §é vµ Trung Quèc. ViÖc c¾t gi¶m chi phÝ vµ cñng cè l¹i s¶n xuÊt cã thÓ ch­a ®ñ ®Ó gia t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét nÒn c«ng nghiÖp ®ang thiÕu nguån ngu«n liÖu néi ®Þa. C¸c nhµ s¶n xuÊt ngµnh dÖt may ViÖt Nam ph¶i nhËp khÈu hÇu hÕt nguyªn liÖu, trong khi Trung Quèc cã thÓ t×m nguån cung ngay t¹i trong n­íc.§¶m b¶o nguån nguyªn liÖu trong n­íc, trong ®ã cã nguån nguyªn liÖu b«ng x¬ tù nhiªn lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®Æt ra cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam 3. TiÒm n¨ng cña c©y b«ng: Cã thÓ nãi c©y b«ng võa lµ c©y trång truyÒn thèng, võa lµ c©y trång míi ë n­íc ta. Lµ c©y truyÒn thèng bëi v× nã ®· cã tõ l©u ®êi . Cho ®Õn nay , nghÒ tr«ng b«ng dÖt v¶i, dÖt thæ cÈm rÊt phæ biÕn trong céng ®ång c¸c d©n téc Ýt ng­êi ë vïng nói c¸c tØnh phÝa B¾c, ®ång bµo Ch¨m ë Duyªn H¶i miÒn Trung vµ ®ång bµo Kh¬ Me ë Nam Bé. Ngµy nay khi nÒn c«ng ngiÖp t¬, sîi nh©n t¹o trªn thÕ giíi ®ang thèng lÜnh c¸c s¶n phÈm may mÆc cña con ng­ßi th× ë c¸c n­íc ph¸t triÓn xu thÕ dïng v¶i mÆc tõ b«ng tõ b«ng tù nhiªn b¾t ®Çu xuÊt hiÖn vµ t¨ng cao bëi tÝnh ­u viÖt cña sîi b«ng thiªn nhiªn mµ c¸c lo¹i sîi tæng hîp kh«ng cã ®­îc. Loµi ng­êi v¨n minh l¹i trë vÒ víi s¶n phÈm may mÆc truyÒn thèng. C©y b«ng lµ c©y trång míi bëi v× d­íi gi¸c ®é b«ng c«ng nghiÖp, l­îng x¬ b«ng s¶n xuÊt trong n­íc cung cÊp cho ngµnh dÖt ë n­íc ta cßn qu¸ Ýt so víi tiÒm n¨ng ®Êt ®ai vµ nhu cÇu nguyªn liÖu. DiÖn tÝch trång b«ng ë tËp trung cña n­íc ta hiÖn nay kho¶ng 15-17 ngµn ha, s¶n l­îng b«ng hµng ho¸ trong n­íc chØ chiÕm kho¶ng 10% nhu cÇu hiÖn t¹i, thÞ tr­êng tiªu thô b«ng trong n­íc réng lín, hiÖn nay ®ang giµnh cho n­íc ngoµi. Tõ sau ngµy ®Êt n­íc thèng nhÊt, §¶ng vµ Nhµ N­íc ®· rÊt quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn c©y b«ng. Tuy nhiªn c©y b«ng ®· tr¶i qua nhiÒu th¨ng trÇm vµ chØ nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu, thùc nghiÖm, s¶n xuÊt thö cña ngµnh b«ng míi phÇn nµo ph¶n ¸nh ®óng tiÒm n¨ng vµ hiÖu qu¶ cña c©y b«ng v¶i ViÖt Nam. Nãi c©y b«ng cã tiÒm n¨ng to lín ë n­íc ta bëi v× : + C©y b«ng v¶i võa lµ c©y dµi ngµy, võa lµ c©y hµng n¨m cã rÊt nhiÒu ­u thÕ trªn nhiÒu mÆt kÓ c¶ trång trät, chÕ biÕn vµ sö dông. H¬n n÷a b«ng v¶i lµ c©y trång kh«ng kÐn ®Êt. C¸c lo¹i ®Êt n©u, ®en, sái c¬m, ®Êt bazan trung tÝnh, ®Êt x¸m ph¸t triÓn trªn ®¸ granit, ®Êt x¸m vïng b¸n kh« h¹n vµ ®Êt vïng phï sa cæ cã tÇng dµy trªn d­íi 1m ®Òu cã thÓ trång b«ng. Nhê vËy cã thÓ tËn dông ®­îc nhiÒu lo¹i ®Êt ®Ó trång xen, trång gèi víi nhiÒu lo¹i c©y ng¾n ngµy, hoÆc trång trong c¸c v­ên c©y l©u n¨m, dµi ngµy (nh­ cµ phª, cao su, ®iÒu) trong thêi k× kiÕn thiÕt c¬ b¶n. ChÝnh v× vËy viÖc ph¸t triÓn c©y b«ng kh«ng tranh chÊp víi c¸c c©y trång kh¸c. + C©y b«ng hµnh n¨m ®­îc trång vµo vô m­a (vô 2) nªn ®· tËn dông ®­îc thêi vô gieo trång vµ sö dông ®Êt triÖt ®Ó h¬n b»ng ph­¬ng ph¸p trång gèi vô vµ trång xen. B»ng c¸ch trång b¾p lai xen ®Ëu vô 1, gèi b«ng vµo b¾p tr­íc khi thu ho¹ch 15-20 ngµy, ë vô 2 cã thÓ xen ®Ëu vµo b«ng t¹o nªn mét m« h×nh canh t¸c hîp lý, t¨ng thu nhËp lªn 2 lÇn so víi b¾p xen ®Ëu, hoÆc t¨ng 1,5 lÇn so víi b¾p vô 1 vµ b«ng thuÇn vô 2. +Trång b«ng cßn cã mét lîi thÕ n÷a lµ tËn dông lao ®éng n«ng nghiÖp mïa kh« ë nh÷ng vïng trång trät nhê n­íc trêi. Nhê ®Æc tÝnh võa sinh tr­ëng võa ra hoa kÕt qu¶ kÐo dµi cña c©y b«ng, v× vËy thêi vô thu ho¹ch b«ng kÐo dµi h¬n c¸c c©y trång kh¸c tõ 30 -50 ngµy, lµ lóc mµ lao ®éng n«ng nhµn kh«ng cã viÖc lµm. Ch­a kÓ lµ viÖc chÕ biÕn b«ng kÐo sîi, dÖt v¶i lµ nh÷ng ngµnh nghÒ sö dông lao ®éng rÊt cao. V× vËy cã thÓ nãi c©y b«ng lµ c©y trång gi¶i quyÕt viÖc lµm. VÊn ®Ò nµy ë mét n­íc ®«ng d©n nh­ n­íc ta cÇn ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. + Nh÷ng n¨m gÇn ®©y do sinh th¸i, khÝ hËu toµn cÇu biÕn ®æi cã nhiÒu bÊt lîi, cïng víi t×nh tr¹ng chÆt ph¸ rõng nªn t×nh tr¹ng h¹n h¸n th­êng xuyªn x¶y ra ®· g©y nhiÒu th¶m ho¹ vµ thÊt tho¸t mïa mµng, nhÊt lµ ®èi víi c©y trång c¹n. Nhê ®Æc tÝnh chÞu h¹n cña c©y b«ng, ®Æc biÖt lµ gièng b«ng lai ngay c¶ thêi k× c©y con. NÕu kh«ng cã m­a 25- 30 ngµy c©y b«ng chØ sinh tr­ëng chËm hoÆc dõng sinh tr­ëng ph¸t triÓn chø kh«ng chÕt nh­ b¾p, ®Ëu. Khi mïa m­a trë l¹i c©y b«ng tiÕp tôc ra hoa, kÕt tr¸i vµ vÉn cho n¨ng suÊt. ChÝnh v× vËy viÖc ®­a c©y b«ng vµo c¬ cÊu c©y trång ®­îc coi lµ mét biÖn ph¸p chèng h¹n hiÖu qu¶. + C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ chuyÓn giao c¸c tiÕn bé kü thuËt cña ngµnh b«ng vµo s¶n xuÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò hÕt søc quan träng, t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ b«ng v¶i. + C©y b«ng lµ c©y trång t¹o ra nguyªn liÖu thay thÕ nhËp khÈu cho nªn cã thÓ coi viÖc trång b«ng lµ t¹o ra ngo¹i tÖ tõ néi bé kinh tÕ. NÕu cø trång b«ng 1 ha th× víi n¨ng suÊt b×nh th­êng nh­ hiÖn nay th× thu håi b«ng x¬ 750 USD vµ tõ h¹t b«ng 100 USD. + C©y b«ng lµ lµ c©y trång cã gi¸ trÞ sö dông cao: Ngoµi x¬ b«ng lµ s¶n phÈm chÝnh ®Ó dÖt v¶i, b«ng vÖ sinh, y tÕ…., dÇu tõ h¹t b«ng lµ s¶n phÈm cã gi¸ trÞ dinh d­ìng vµ cã nhiÒu ­u thÕ trong chÕ biÕn thùc phÈm tèt h¬n c¸c dÇu thùc vËt kh¸c (nhê cã nhiÖt ®é s«i cao h¬n) vµ ®­îc rÊt ­a chuéng ë mét sè thÞ tr­êng trªn thÕ giíi : NhËt B¶n, Malaixia, Lµo,…Kh« dÇu b«ng lµ s¶n phÈm lµm thøc ¨n tinh cho gia sóc, gia cÇm cã hµm l­îng protein cao (47%), ®Æc biÖt ®èi víi bß s÷a cã hiÖu suÊt n¨ng suÊt s÷a so víi thøc ¨n kh¸c 1,5 lÇn. Ngoµi ra th©n c©y b«ng vµ vá h¹t b«ng cã hµm l­îng cellulo cao cã thÓ lµm giÊy, tÊm c¸ch nhiÖt, v¸n hoÆc lµm chÊt ®èt. Nh­ vËy cã thÓ nãi ®Êt n­íc ta cã thÓ trång ®­îc b«ng vµ tiÕn tíi tù tóc nguyªn liÖu dÖt trong n­íc. ViÖc trång b«ng ®em l¹i lîi Ých rÊt nhiÒu mÆt. Tuy nhiªn hiÖn nay c©y b«ng cßn ch­a ®­îc chó ý quan t©m cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ c¸c ®Þa ph­¬ng. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ph¸t triÓn b«ng ®Õn n¨m 2010 mµ ChÝnh Phñ ®· ®Ò ra, cÇn thiÕt ph¶i quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu, c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt, chÕ biÕn g¾n víi nguån nguyªn liÖu, còng nh­ t¨ng c­êng c«ng t¸c khuyÕn n«ng, hç trî c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc vµ chuyÓn giao c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong nh÷ng b­íc ®i ban ®Çu nh»m ®­a c©y b«ng héi nhËp vµo c¬ cÊu c©y trång n«ng nghiÖp ngµy nay. PhÇnII: Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ngµnh trång b«ng Ngµnh trång b«ng lµ 1 ngµnh s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau bao gåm : nh©n tè kh¸ch quan , nh©n tè chñ quan ; nh©n tè tù nhiªn , nh©n tè con ng­êi …nh­ng trong ®iÒu kiÖn ngµnh b«ng n­íc ta hiÖn nay, cã thÓ chia ra lµm 2 nh©n tè chñ yÕu sau: 1. Nh©n tè trong s¶n xuÊt: 1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn: C©y b«ng lµ c©y cã nguån gèc vïng nhiÖt ®íi, do vËy nã ®ßi hái cao vÒ nhiÖt ®é. C©y b«ng sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn b×nh th­êng trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é tõ 25-30 ®é C; ë nhiÖt ®é d­íi 25 ®é C sù ph¸t triÓn cña c©y b«ng chËm l¹i vµ nhiÖt ®é d­íi 17 ®é C c©y b«ng bÞ c»n l¹i. NhiÖt ®é tõ 37-40 ®é C c©y b«ng ngõng ph¸t triÓn. Trong tr­êng hîp nhiÖt ®é cao h¬n møc b×nh th­êng, ë giai ®o¹n ®Çu cña chu k× sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn (tr­íc giai ®o¹n nô) th× thóc ®Èy c©y b«ng sinh tr­ëng, ph¸t triÓn nhanh h¬n. NÕu ë giai ®o¹n hoa ré th× lµm gi¶m kh¶ n¨ng hÊp thô phÊn, lµm rông ®µi hoa nhiÒu, ®Æc biÖt khi nhiÖt ®é trªn 40 ®é C h¹t phÊn hoµn toµn mÊt kh¶ n¨ng thô phÊn. NhiÖt ®é cao ¶nh h­ëng xÊu ®Õn sù hót dinh d­ìng cña c©y b«ng, lµm gi¶m tû lÖ x¬ b«ng, chiÒu dµi x¬. §Ó hoµn thµnh mét qu¸ tr×nh sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y b«ng tõ khi mäc ®Õn khi qu¶ në cÇn ph¶i cã mét l­îng nhiÖt h÷u hiÖu trung b×nh tõ 1450 ®é C ®Õn 1650 ®é C. - ¸nh s¸ng: C©y b«ng rÊt ­a ¸nh s¸ng, trong ®iÒu kiÖn thiÕu ¸nh s¸ng c©y b«ng ph¸t triÓn chËm vµ c©y vèng lªn. NÕu trong giai ®o¹n nô hoa vµ h×nh thµnh qu¶ mµ c©y bÞ thiÕu ¸nh s¸ng th× ®µi vµ qu¶ non sÏ bÞ rông nhiÒu. Thêi gian chiÕu s¸ng trong ngµy cã ¶nh h­ëng m¹nh ®Õn sù ph¸t triÓn cña c©y b«ng. C©y b«ng ®ßi hái ®ªm dµi ngµy ng¾n. Trong ®iÒu kiÖn ngµy dµi, c©y b«ng ph¸t triÓn chËm, b­íc vµo giai ®o¹n sinh thùc muén (chËm h×nh thµnh nô vµ në hoa). Ttrong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n c©y b«ng ph¸t triÓn nhanh h¬n, nhanh chèng b­íc vµo giai ®o¹n sinh thùc. - N­íc: C©y b«ng lµ c©y chÞu h¹n kh¸ tèt, tuy nhiªn ®Ó cho c©y b«ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn b×nh th­êng cho n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt x¬ tèt th× ph¶i cã mét chÕ ®é n­íc thÝch hîp víi tõng thêi k× cña c©y b«ng: Giai ®o¹n c©y con (tr­íc khi ra nô)khi diÖn tÝch quang hîp Ýt,c©y b«ng cÇn Ýt n­íc (1 ha cÇn b×nh qu©n 10-12m3 n­íc).Giai ®o¹n nô, ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n hoa nhu cÇu vÒ n­íc cña c©y b«ng t¨ng lªn m¹nh, ®Ó phôc vô cho nhu cÇu h×nh thµnh nô, hoa, qu¶(giai ®o¹n nô cÇn 30-35m3/ha; hoa 90-100m3/ha). §Õn giai ®o¹n në qu¶ nhu cÇu vÒ n­íc cña c©y b«ng l¹i gi¶m xuèng 30-40m3/ha. C¶ vô c©y b«ng cÇn 5.000-8.000m3 n­íc/ha. - §Êt vµ dinh d­ìng: C©y b«ng trång ®­îc trªn c¸c lo¹i ®Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh, t¬ xèp cã ®é mïn tõ trung b×nh trë lªn,cã pHkcl>5, pH thÝch hîp nhÊt cho c©y b«ng lµ 6,5-7,5.NÕu b«ng trång trªn ®Êt chua(pH tõ 4,5-5) vµ ®Êt mÆn n¨ng suÊt b«ng rÊt thÊp, ®Êt cã pHkcl<4,5 kh«ng trång ®­îc b«ng. C©y b«ng cho n¨ng suÊt cao khi ®Êt cã ®Çy ®ñ dinh d­ìng cho c©y sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn. Dùa vµo tõng lo¹i ®Êt giÇu hay nghÌo dinh d­ìng mµ con ng­êi ph¶i cung cÊp thªm vµo trong ®Êt mét l­îng dinh d­ìng nhÊt ®Þnh phôc vô cho nhu cÇu cña c©y qua tõng giai ®o¹n th× míi cã c¬ héi thu ®­îc n¨ng suÊt b«ng cao. Ngoµi ph©n bãn ®a l­îng NPK cung cÊp qua bé rÔ, c©y b«ng cßn cã nhu cÇu lín vÒ ph©n vi l­îng bæ sung qua rÔ hoÆc l¸. + Ph©n ®¹m: Ph©n ®¹m lµ vËt chÊt c©y b«ng cÇn ®Ó sinh tr­ëng, ph¸t triÓn, ®ång thêi ®¹m lµ thµnh phÇn cÊu t¹o nªn c¸c chÊt protein, diÖp lôc tè, acid, nucleotit, c¸c lo¹i men. NÕu cung cÊp ®¹m ®Çy ®ñ sÏ cã t¸c dông lµm t¨ng diÖn tÝch l¸, lµm t¨ng hµm l­îng protein trong thÞt l¸, t¨ng tæng hîp diÖp lôc, ®ång thêi c¸c ho¹t ®éng sinh lý kh¸c m¹nh lªn, rÔ, th©n, l¸ c©y b«ng sinh tr­ëng tèt, ph¸t dôc nhanh, thêi k× ®Ëu qu¶ h÷u hiÖu. Ngoµi ra cßn lµm cho chiÒu dµi x¬ t¨ng lªn, hµm l­îng protein vµ hµm l­îng dÇu trong h¹t cao. Ng­îc l¹i, nÕu thiÕu ®¹m, c©y b«ng sÏ sinh tr­ëng chËm, c©y mäc thÊp, bÐ, phiÕn l¸ nhá mµu nh¹t, sè cµnh qu¶ Ýt, rông ®µi nhiÒu, tµn lôi sím, qu¶ bÐ vµ nhÑ. Nh­ng nÕu thõa ®¹m th× c©y sinh tr­ëng qu¸ m¹nh, phiÕn l¸ to vµ máng, lãng dµi c©y b«ng cao lín, ruéng b«ng rËm r¹p, thiÕu ¸nh s¸ng, nô Ýt vµ bÐ, rông ®µi nhiÒu, chÝn muén, qu¶ nhá vµ nhÑ, dÔ bÞ thèi khi bÞ m­a nhiÒu cuèi vô. MÆt kh¸c l¸ rËm r¹p s©u bÖnh ph¸t triÓn nhiÒu. +Ph©n l©n : Lµ nguyªn tè cÊu t¹o nªn protein, acid amin vµ ATP cung cÊp n¨ng l­îng c©y, cã t¸c dông lín trong sinh tr­ëng, ph¸t dôc cña c©y, nã lµm t¨ng kh¶ n¨ng vËn chuyÓn c¸c chÊt dinh d­ìng trong c©y. Thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña bé rÔ ë giai ®o¹n c©y con. ë thêi k× 45 – 50 ngµy sau khi gieo , l©n thóc ®Èy nhanh sinh tr­ëng dinh d­ìng sang sinh tr­ëng sinh thùc, lµm cho c©y b«ng sím ra nô, hoa. ë thêi k× sau, l©n xóc tiÕn h¹t b«ng mau chÝn, t¨ng hµm l­äng dÇu trong h¹t, t¨ng khèi l­îng qu¶. T¨ng kh¼ n¨ng chèng chÞu bÖnh, chèng rÐt, chèng phÌn, mÆn cho c©y trång. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh c¸c tØnh phÝa Nam cã nhiÒu vïng ®Êt ®ai sinh th¸i khÝ hËu thÝch hîp trång b«ng vµo mïa m­a vµ thu ho¹ch vµo ®Çu mïa kh«. §ã lµ : -Vïng §«ng Nam Bé : §ång Nai, Bµ RÞa Vòng Tµu, B×nh Ph­íc, vïng nµy cã kho¶ng 70.000- 100.000 ha ®Êt n©u, ®en, ®á bazan cã nguån gèc feralit, Trõ nh÷ng vïng trång c©y cao su, cµ phª vµ c¸c lo¹i ®Êt chua cã pH<4,5 cßn l¹i ®Êt ®ang trång c©y b¾p, ®Ëu vô 1, cã thÓ trång b«ng vô 2 cã tiÒm n¨ng, n¨ng suÊt cao. - Vïng Duyªn H¶I Nam Trung Bé gåm B×nh ThuËn, Ninh ThuËn, Kh¸nh Hoµ vµ Phó Yªn. Trong ®ã ®Æc biÖt lµ B×nh ThuËngåm cã §­c Linh, T¸nh Linh, Hµm T©n, Hµm ThuËn B¾c vµ B¾cB×nh cã thÓ quy ho¹ch 20.000-30.000 ha. ¥ vïng nµy cßn cã thÓ trång b«ng cã n­íc t­íi, th©m canh cao cã n¨ng suÊt 2- 3 tÊn/ha, nhê sö dông nguån n­íc cña c¸c c«ng tr×nh thuû lîi. - Vïng T©y Nguyªn gåm §¾c L¾c vµ Gia Lai ®­îc ®¸nh gi¸ lµ vïn cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn b«ng, cã thÓ ph¸t triÓn víi quy m« 20.000- 30.000 ha trong 5 n¨m tíi. - ë c¸c tØnh phÝa Nam vµ c¸c vïng nãi trªn cã thÓ quy ho¹ch trång tõ 180- 200 ngµn ha b«ng, ®ñ cung cÊp nguyªn liÖu cho ngµnh dÖt trong n­íc, thay thÕ nhËp khÈu. 1.2.øng dông khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt: - VÒ c«ng t¸c nghiªn cøu gièng: Gièng b«ng cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng b«ng. CÇn kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p chä t¹o gièng truyÒn thèng víi viÖc dÈy m¹nh óng dông c«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®¹i ®Ó t¹o gièng vµ s¶n xuÊt h¹t gièng, ®Æc biÖt lµ chuyÓn gien kh¸ng s©u bÖnh vµ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bÊt lîi. ViÖn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c©y b«ng cÇn t¨ng c­êng h¬n n÷a c¸c nghiªn cøu t¹o gièng lai vµ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt h¹t lai sö dông tÝnh bÊt dôc ®ùc nhÆm h¹ gi¸ thµnh h¹t gièng, t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m chi phÝ cho n«ng d©n. ViÖc sö dông gièng b«ng kh¸ng s©u, kh¸ng cá VN15, VN02.2 ®· lµm cho n¨ng suÊt c©y b«ng t¨ng tõ 10-11 t¹/ha lªn 18-20 t¹/ha, chØ sau 2-3 n¨m ¸p dông, t¹o ra thÕ t­¬ng quan míi cho c©y b«ng vÒ lîi thÕ so s¸nh. - C«ng t¸c nghiªn cøu qu¶n lý dÞch h¹i. HiÖn nay, víi sù ¸p dông thµnh c«ng quy tr×nh phßng trõ tæng hîp (IPM), sè lÇn phun thuèc s©u chØ cßn tõ 1-2 lÇn/vô nh­ng vÉn ®¹t nh­ng vÉn ®¹t n¨ng suÊt cao. Tuy nhiªn ph¸t triÓn hµng tr¨m ngµn ha b«ng th× vÊn ®Ò phßng trõ s©u bÖnh ph¶i ®­îc ®Æt ra vµ cã biÖn ph¸p cô thÓ. Nguyªn lÝ chung lµ duy tr× sù c©n b»ng tù nhiªn, phat huy kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh b»ng c¸c gièng b«ng vµ sù hç trî cã hiÖu qu¶ cña c¸c gièng b«ng thiªn ®Þch…Nh­ng ¸p dông cho tõng vïng, tõng vô ph¶i linh ho¹t. Thµnh c«ng cña IPM lµ nhê mét phÇn quan träng vµo sù hiÓu biÕt vµ kü n¨ng thùc hµnh cña n«ng d©n còng nh­ c¸n bé khuyÕn n«ng. 1.3.Vèn vµ ng­êi n«ng d©n: Trong mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt th× ng­êi lao ®éng lµ nh©n tè quan träng nhÊt,vµ trong ngµnh trång b«ng th× ng­êi n«ng d©n lµ nh©n tè sèng cßn ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ngµnh b«ng . §Çu t­ cho n«ng d©n s¶n xuÊt lµ mét biÖn ph¸p nh»m më réng diÖn tÝch vµ n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång. Ng­êi d©n ViÖt Nam trång b«ng tõ rÊt l©u nh­ng chñ yÕu lµ s¶n xuÊt nhá lÎ theo lèi tù cung tù cÊp cho c¸c khung dÖt thñ c«ng truyÒn thèng. Muèn quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch cho n«ng d©n vay vèn víi nh÷ng ­u ®·i nhÊt ®Þnh. N«ng d©n lµ nh÷ng ng­êi cã nguån vèn eo hÑp. NÕu cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho n«ng d©n th× diÖn tÝch tÝch trång b«ng sÏ t¨ng lªn rÊt nhanh. Ng­îc l¹i, chØ cÇn mét biÕn ®éng nhá trong chÝnh s¸ch ®Çu t­ còng sÏ lµm ng­êi n«ng d©n lo l¾ng, thu hÑp diÖn tÝch trång b«ng. C«ng ty b«ng ViÖt Nam lµ ®¬n vÞ ®Çu t­, tæ chøc s¶n xuÊt vµ thu mua chÕ biÕn kho¶ng 95% l­îng b«ng c¶ n­íc nh­ng vèn ®Çu t­ chØ cã 7,5 tû ®ång, kh«ng ®ñ ®Ó s¶n xuÊt 50% h¹t gièng, nªn kh«ng thÓ cho n«ng d©n vay ®Çu t­ s¶n xuÊt ®­îc. Ng­êi n«ng d©n khã vay vèn v× sù then träng qu¸ møc cña ng©n hµng nªn hä chØ tr«ng chê vµo nguån tiÒn cña c«ng ty, mµ c«ng ty còng ph¶i ®i vay vèn cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. Bëi vËy chÝnh s¸ch l·i suÊt cña ng©n hµng cã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ph¸t triÓn c©y b«ng . 2. Ngµnh dÖt may: DÖt may chÝnh lµ ®Çu ra chñ yÕu cho ngµnh b«ng ,¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ngµnh b«ng . HiÖn nay khi mµ ngµnh dÖt may ®ang bao tiªu toµn bé cho ngµnh b«ng vµ s¶n xuÊt b«ng kh«ng ®ñ ®¸p øng cho dÖt may trong n­íc th× yªu cÇu cÊp thiÕt lµ më r«ng diÖn tÝch trång b«ng vµ n©ng cao n¨ng suÊt cña c©y b«ng . §ã chÝnh lµ bµi to¸n ®Æt ra cho c¶ 2 ngµnh . Ta sÏ ph©n tÝch mét sè nÐt s¬ l­îc vÒ ngµnh dÖt may cña n­íc ta ®Ó cã c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ nã. 2.1. Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña ngµnh dÖt may: DÖt may lµ ngµnh cã truyÒn thèng l©u ®êi cña n­íc ta.Ra ®êi c¸ch ®©y hµng ngh×n n¨m,dÖt may liªn tôc ph¸t triÓn,v­¬n lªn trë thµnh mét trong hai ngµnh hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam,®em l¹i lîi nhuËn cao,®ãng gãp to lín vµo ng©n s¸ch quèc gia.Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· cã b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ víi tèc ®é xÊp xØ 20%/n¨m,gãp phÇn quan träng vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc.§Õn hÕt n¨m 2005,toµn ngµnh cã kho¶ng 2000 doanh nghiÖp,víi kho¶ng 2 triÖu lao ®éng, chØ chiÕm 10% lùc l­îng lao ®éng nh­ng ®· chiÕm 32% gi¸ trÞ s¶n xuÊt khÈu c«ng nghiÖp vµ 23,6%kim ng¹ch xuÊt khÈu toµn ngµnh.N¨m 2006,kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµnh dÖt may ­íc ®¹t 5,8 tØ USD,t¨ng kho¶ng 20% so víi n¨m 2005.Môc tiªu n¨m 2007 ®Ò ra lµ xuÊt khÈu 7 tØ USD. Thµnh qu¶ trªn ®©y lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu tõ viÖc c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®· biÕt tËn dông lîi thÕ,n¾m b¾t c¬ héi,lÊy ®ã lµm tiÒn ®Ò,®éng lùc cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh. ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp víi nhiÒu chñng lo¹i c©y cho x¬-nguyªn liÖu chÝnh phôc vô cho ngµnh dÖt may-nh­ b«ng,lanh,gai,®ay vµ t¬ t»m v« cïng dåi dµo vµ phong phó.§©y thùc sù lµ nguån nguyªn liÖu quý b¸u,t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt,lµm tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh may.§iÒu nµy cµng cã gi¸ trÞ h¬n khi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng ngµy cµng nghiªng vÒ nh÷ng s¶n phÈm sö dông nguyªn liÖu cã nguån gèc tõ thiªn nhiªn. Thªm vµo ®ã,so víi c¸c n­íc trong ASEAN-®èi thñ chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam-ngµnh dÖt may n­íc ta cã lîi thÕ vÒ nguån nh©n c«ng gi¸ rÎ,khÐo lÐo vµ cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh c«ng nghÖ tiªn tiÕn.Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia ngµnh dÖt may thÕ giíi,hiÖn nay,gi¸ c«ng lao ®éng trong ngµnh dÖt may ViÖt Nam chØ kho¶ng 0,24 USD/h,trong khi ®ã cña In®«nªxia lµ 0,32USD/h, Malaixia lµ 1,13U/hUSD, Th¸i lan lµ 1,18USD/h vµ Xingapo lµ 3,16USD/h…. Trong suèt gÇn 100 n¨m ph¸t triÓn, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· tõng b­íc t¹o dùng cho m×nh mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ lµ s¶n phÈm ­a chuéng cña ng­êi tiªu dïng t¹i nhiÒu thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ NhËt B¶n EU,Canada….§iÒu nµy cã thÓ chøng minh b»ng nh÷ng ghi nhËn thùc tÕ. Theo ®ã, trong thêi k× Ph¸p thuéc, c¸c nghÖ nh©n may ë Hµ Néi cã thÓ s¸nh cïng thêi trang Paris nh­ ¸o ®Çm-Lucie tailleur, veston-complet-T©n T©n, chemise-pyjama-Bïi Huy Nh­îng…Trong giai ®o¹n 1945-1975, hµng n¨m, ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu hµng tr¨m triÖu s¶n phÈm may mÆc sang c¸c n­íc §«ng ¢u d­íi d¹ng vá ch¨n, ¸o gèi, quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng, ¸o choµng y tÕ…theo hiÖp ®Þnh hµng ®æi hµng ®­îc kÝ kÕt gi÷a ChÝnh Phñ hai n­íc. §Æc biÖt trong 20 n¨m ®æi míi, hµng dÖt may ViÖt Nam ®· chinh phôc thÞ tr­êng EU, Mü, ch©u ¸ b»ng rÊt nhiÒu chñng lo¹i hµng kh¸c nhau víi kim ng¹ch hµng n¨m lªn tíi hµng tØ USD. 2.2.Khã kh¨n vµ th¸ch thøc cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Th¸ch thøc ®Çu tiªn mµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam gÆp ph¶i lµ t×nh tr¹ng thiÕu nguån nguyªn liÖu s¶n xuÊt.HiÖn nay, nguån nguyªn liÖu nµy chØ ®¸p øng ®­îc tõ 10-30% nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, phÇn cßn l¹i ®Òu do c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cung cÊp. §©y ®­îc xem lµ hËu qu¶ tÊt yÕu tÊt yÕu cña viÖc lÖ thuéc qu¸ nhiÒu vµo c¸c phÝa ®èi t¸c trong viÖc cung cÊp nguyªn phô liÖu. §Æc biÖt lµ b«ng x¬-nguyªn liÖu chñ yÕu cña ngµnh dÖt. Bªn c¹nh ®ã, c¸c phô liÖu cho ngµnh may nh­ v¶i, d©y kho¸, cóc ¸o,…®Òu kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp may xuÊt khÈu.V× thÕ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®ang ngµy cµng bÞ ®éng vµ lÖ thuéc vµo nguån nguyªn liÖu n­íc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã,mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ®ang ho¹t ®éng d­íi h×nh thøc may gia c«ng.Theo ®ã, phÝa ®èi t¸c n­íc ngoµi sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn toµn bé c¸c c«ng viÖc tõ lo nguyªn vËt liÖu ®Õn tiÕp thÞ s¶n phÈm.DÜ nhiªn, víi h×nh thøc nµy, lîi nhuËn mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thu ®­îc sau mçi mét hîp ®ång lµ rÊ thÊp - ®óng nghÜa ng­êi ®i lµm thuª. Do lùa chän h×nh thøc gia c«ng theo c¸c ®¬n ®Æt hµng nªn viÖc tÝch luü lîi nhuËn, t¸i ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ kü thuËt gÆp nhiÒu khã kh¨n.V× thÕ, tr×nh ®é trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ ngµnh dÖt may cßn l¹c hËu. Nguån lao ®éng còng lµ mét khã kh¨n mµ hiÖn nay ngµnh dÖt may ®ang ph¶I ®èi mÆt. Lao ®éng trong ngµnh dÖt may chñ yÕu ®µo t¹o theo h×nh thøc mét kÌm mét.Sè l­îng c«ng nh©n cã tay nghÒ cao t¹i c¸c doanh nghiÖp cßn thÊp, sè c¸n bé kü thuËt ®óng víi thùc tiÔn l¹i cµng khan hiÕm h¬n.Trong khi, c¸c c¬ së ®µo t¹o l¹i ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp. Mét ®iÓm yÕu kh¸ lín cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam lµ mÉu m· kh«ng ®a d¹ng, nghÌo nµn, ch­a cã sù thay ®æi kÞp thêi ®Ó nhanh chãng n¾m b¾t thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng. VÊn ®Ò nµy ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n rÊt lín cña c¸c s¶n phÈm may mÆc ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trªn lµ do ngµnh dÖt may ViÖt Nam ch­a tùc sù quan t©m ®óng møc ®Õn c«ng t¸c thiÕt kÕ mÉu mèt. NÕu cã ch¨ng còng chØ lµ thêi trang sµn diÔn nªn kh¶ n¨ng øng dông c¸c mÉu mèt nµy vµo thùc tÕ cuéc sèng cßn rÊt h¹n chÕ. Thªm mét khã kh¨n n÷a cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam lµ kh¶ n¨ng x©m nhËp vµo thÞ tr­êng míi ®Ó qu¶ng b¸ s¶n phÈm cña chÝnh m×nh cßn rÊt h¹n chÕ.VËy mµ viÖc kh¼ng ®Þnh l¹i chç ®øng cho th­¬ng hiÖu hµng ViÖt Nam ngay t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa d­êng nh­ ch­a nhËn ®­îc sù quan t©m cÇn thiÕt cña c¸c doanh nghiÖp lín. Gia nhËp WTO, ngµnh dÖt may ViÖt Nam cßn ph¶i ®èi mÆt víi rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ thö th¸ch míi.Bëi vËy, víi vai trß lµ mét ngµnh mòi nhän cña ®Êt n­íc, dÖt may cÇn ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c cÊp, c¸c ngµnh quan t©m h¬n n÷a. PhÇn III: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn b«ng tù nhiªn trong nh÷ng n¨m qua- Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ 1. Thùc tr¹ng cña ngµnh b«ng trong nh÷ng n¨m võa qua. S¶n xuÊt b«ng trong n¨m n¨m ®Çu thùc hiÖn kÕ ho¹ch (2001 – 2005) diÔn ra trong bèi c¶nh cã nhiÒu bÊt lîi, gi¸ b«ng thÕ giíi kh«ng æn ®Þnh, cã lóc xuèng thÊp nhÊt trong vßng 30 n¨m qua (2002- 2003). Gi¸ vËt t­ n«ng nghiÖp vµ gi¸ nhiÒu lo¹i s¶n phÈm n«ng nghiÖp t¨ng cao, lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña c©y b«ng so víi c¸c c©y trång kh¸c. BiÕn ®éng khÝ hËu thêi tiÕt víi c¸c hiÖn t­îng Enino vµ Lanina ®· g©y h¹n h¸n vµ lôt léi cho nhiÒu vïng trong c¶ n­íc, kh«ng chØ g©y thiÖt h¹i cho c¸c c©y trång ®ang s¶n xuÊt mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn søc s¶n xuÊt cña nhiÒu n¨m tiÕp theo. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm t×nh h×nh nªu trªn, trong nh÷ng n¨m qua C«ng ty B«ng ®· cã nhiÒu nç lùc, cè g¾ng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh vÒ s¶n l­îng trªn 15%, tuy nhiªn møc æn ®Þnh kh«ng cao, ch­a thùc hiÖn ®­îc c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch Nhµ n­íc giao. 1.1.DiÖn tÝch kh«ng æn ®Þnh vµ lu«n biÕn ®éng mÆc dï n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng t¨ng qua c¸c n¨m. B¶ng 1: DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng b«ng qua c¸c n¨m ChØ tiªu/n¨m 99/2000 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 DiÖn tÝch(ha) 17.750 23.250 26.766 32.265 24.706 22.409 N.suÊt(t¹/ha) 9,9 8,7 10,9 10,1 13,4 8,2 SL b«ng h¹t(tÊn) 17.578 20.340 29.190 32.627 33.153 18.500 SL b«ng x¬(tÊn) 6.240 7.322 10.509 11.844 12.084 6.770 %t¨ng tr­ëng SL 10,0 17,0 44,0 13,0 2,0 (44,0) - N¨m 2004/2005 : Do h¹n h¸n, ­íc tÝnh vô kh« chØ gieo trång ®­îc 3.800 ha, víi s¶n l­îng 5.500 tÊn, vô m­a bÞ thiªn tai chØ cho thu ho¹ch kho¶ng 13.000 tÊn/18.627 ha. Ngo¹i trõ n¨m 2004/2005 bÞ h¹n h¸n nÆng cã kho¶ng 5.000 ha bÞ mÊt tr¾ng vµ 5.000 ha cho n¨ng suÊt thÊp nªn n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng ®Òu gi¶m. C¸c n¨m kh¸c n©g suÊt vµ s¶n l­îng ®Òu t¨ng, n¨m 2002/2003 ®¹t diÖn tÝch cao nhÊt (32.265 ha) víi s¶n l­îng xÊp xØ 12.000 tÊn b«ng x¬. Tuy nhiªn 2 n¨m gÇn ®©y diÖn tÝch ®Òu bÞ gi¶m vµ ch­a cã dÊu hiÖu phôc håi, nhÊt lµ vïng b«ng thuéc tØnh §¾c N«ng vµ §¾c L¾c. 1.2. Xu h­íng ph¸t triÓn c©y b«ng ë c¸c vïng b«ng chÝnh biÕn chuyÓn theo nhiÒu chiÒu h­íng kh¸c nhau. Vïng §«ng Nam Bé: Ph¸t triÓn m¹nh trong thËp kØ 90, diÖn tÝch cao nhÊt cã lóc ®¹t 8.000 ha sau ®ã gi¶m m¹nh (1999- 2001) cßn kho¶ng 2.000 ha vµ hiÖn nay ®ang cã dÊu hiÖu phôc håi tèt. Ph©n tÝch c¸c t¸c ®éng trong tõng thêi k× cho thÊy: - Thêi k× ®Çu (91-99) : Do c¸c c©y trång chñ yÕu cña vïng chñ yÕu lµ c¸c gièng b¾p ®Ëu ®Þa ph­¬ng n¨ng suÊt thÊp, trong khi ®ã mÆc dï còng chØ trång gièng b«ng th­êng (M450.10) víi n¨ng suÊt 8-10 t¹ /ha, nh­ng nhê gi¸ mua b«ng h¹t cao (t­¬ng ®­¬ng 0,5 USD/kg). H¬n n÷a c©y b«ng ®­îc sù quan t©m cña Nhµ N­íc vµ c¸c cÊp, nªn cã søc hÊp dÉn vµ c¹nh tranh cao h¬n. Cã thÓ nãi diÖn tÝch b«ng t¨ng ë thêi k× nµy lµ kªt qu¶ tù nhiªn cña mét lo¹i c©y trång míi cã sù ­u tiªn chØ ®¹o cña Nhµ N­íc. - Trong nh÷ng n¨m 2000: DiÖn tÝch b«ng bÞ suy gi¶m trËm träng do nhiÒu nguyªn nh©n. Trong ®ã, ¶nh h­ëng liªn tôc cña m­a b·o cuèi vô trong 2 n¨m 1998 vµ 1999 ®· g©y thiÖt h¹i nÆng cho s¶n xuÊt b«ng v¶i ë vïng B×nh ThuËn, §ång Nai, Bµ RÞa vµ B×nh Ph­íc. B«ng bÞ thèi kh«ng thu ho¹ch ®­îc hoÆc thu ho¹ch ®­îc nh­ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¬i sÊy, ph¶i b¸n víi gi¸ thÊp (lo¹i 2, lo¹i phÕ phÈm), viÖc nµy g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn s¶n xuÊt cña nh÷ng n¨m tiÕp theo. MÆt kh¸c diÖn tÝch b¾p lai ph¸t triÓn m¹nh, n¨ng suÊt cao, dÔ trång, thu ho¹ch b¾p b»ng m¸y c«ng cô nªn rÊt tiÖn lîi cho ng­êi n«ng d©n. trong khi ®ã mÆc dï trång gièng b«ng lai L18 cã n¨ng suÊt cao h¬n, nh­ng do c©y b«ng cÇn nhiÒu chi phÝ lao ®éng cho ch¨m sãc vµ thu ho¹ch trong bèi c¶nh thiÕu hôt lao ®éng trong c«ng nghiÖp còng nh­ lao ®éng n«ng th«n th× mÆc dï cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nh­ng vÉn kh«ng lµ sù lùa chän cña n«ng d©n. - Thêi k× phôc håi ( 2002 ®Õn nay ) : MÆc dï gi¸ b¾p, ®Ëu t¨ng cao nh­ng s¶n suÊt b«ng cã nhiÒu tiÕn bé míi, b»ng viÖc sö dông gièng b«ng kh¸ng s©u, kh¸ng cá ( VN 15, VN 2.2 ) trång dµy, trång trÔ, ®iÒu khiÓn sinh tr­ëng cho c©y b«ng ra hoa vµ thu ho¹ch tËp trung nªn n¨ng suÊt b«ng ®· t¨ng vät tõ 10-11 t¹/ha lªn 18-20 t¹/ha, chØ sau 2-3 n¨m ¸p dông t¹o ra thÕ t­¬ng quan míi cho c©y b«ng vÒ lîi thÕ so s¸nh.H¬n n÷a víi viÖc ¸p dông ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p kÜ thuËt,c©y b«ng tæ ra æn ®Þnh vµ chÞu ®ùng tèt c¸c ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh¾c nghiÖt so víi c©y trång kh¸c nªn ®· ®­îc n«ng d©n chÊp nhËn vµ cã kh¶ n¨ng phôc håi ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m tíi. Vïng T©y Nguyªn: Gia Lai t¨ng tr­ëng chËm, §¾c L¾c, §¾c N«ng gi¶m m¹nh. - C©y b«ng ®­îc trång ë Gia Lai tõ n¨m 2001, ban ®Çu chØ vµi tr¨m ha, 2 n¨m qua ®¹t 5.000-6.000 ha ,®· xuÊt hiÖn nhiÒu vïng b«ng th©m canh n¨ng suÊt cao nh­ Krongchæ, Ch­ Sª víi n¨ng suÊt b×nh qu©n 15-16t¹/ha.ViÖc ¸p dông tèt c¸c tiÕn bé kü thuËt cho thÊy vïng nµy sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn cvÒ c¶ diÖn tÝch va n¨ng suÊt b«ng trong thêi gian tíi. - Vïng b«ng §¾c L¾c- §¾c N«ng :ph¸t triÓn m¹nh trong thêi kú (99-2002) vµ suy gi¶m m¹nh trong 2 n¨m gÇn ®©y ,n¨m 2002 ®¹t diÖn tÝch trªn 15.000 ha gi¶m cßn 10.000 ha(2003) va n¨m 2004 cßn trªn 5.000 ha.Nh÷ng nghuyªn nh©n c¬ b¶n sau ®ay ®· lµm gi¶m diªn tÝch vµ s¶n l­îng b«ng: +Nguyªn nh©n chñ quan: N¨ng suÊt b«ng kh«ng t¨ng: theo th«ng kª c¸c vïng b«ng träng ®iÓm nh­ C­Jut , D¶mil,Cue M’nga, Bu«n ®«n, Krongbuk n¨ng suÊt b«ng kh«ng ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ so víi 4-5 n¨m tr­íc ®©y . N¨ng suÊt b×nh qu©n chØ ®¹t 13-14 t¹/ha trong khi ®ã gi¸ vËt t­ n«ng nghiÖp , chi phÝ s¶n xuÊt ®Òu t¨ng ®· ®Èy gi¸ thµnh s¶n xuÊt lªn cao, thu nhËp vµ lîi nhuËn thÊp. §éi ngò c¸n bé khuyÕn n«ng , chuyÓn giao kÜ thuËt ch­a ®æi míi ,nhiÒu n¬i vÉn lµm theo kiÓu cò lµ ph¸t gièng ,vËt t­ vµ thu mua.ViÖc n¾m b¾t kü thuËt míi cßn chËm vµ ¸p dông kh«ng ®ång bé nªn hiÖu qu¶ thÊp ,thu mua b¸n b«ng cßn nhiÒu ®iÓm bÊt cËp, ch­a khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt. + Nguyªn nh©n kh¸ch quan: §iÒu kiÖn khÝ hËu: S¶n xuÊt c©y b«ng chñ yÕu dùa vµo n­íc trêi nªn n¨ng suÊt thÊp vµ kh«ng æn ®Þnh.Theo thèng kª trong 7 n¨m gÇn ®©y th× chØ cã 2 n¨m gÆp thêi tiÕt thuËn lîi, nh÷ng n¨m kh¸c ®Òu bÞ thiªn tai hoÆc lò quÐt. Tõ n¨m 2002, 2003 vµ 2004 ®Òu cã t×nh tr¹ng chung lµ m­a ®Õn muén, gieo c©y vô 1 bÞ chËm kÐo theo trÔ c©y trång vô 2 vµ gÆp h¹n cuèi vô, møc ®é n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc vµ cao ®iÓm lµ n¨m 2004 ( vô 1 trÔ 20-30 ngµy, vô m­a ngõng sím h¬n hµng n¨m 45-60 ngµy ). + C¹nh tranh c©y trång: Gi¸ 2 lo¹i n«ng s¶n chÝnh trong vïng c¹nh trnh trùc tiÕp víi c©y b«ng ®Òu t¨ng m¹nh ( dËu nµnh tõ 3.500 t¨ng lªn 5.500 ®ång, b¾p t¨ng t­ 1.100 lªn trªn 2.000®/kg ). Trong khi ®ã gi¸ mua b«ng h¹t chØ ë møc 5.000-5.500®/kg. MÆt kh¸c ®©y lµ 2 c©y trång ng¾n ngµy dÔ trång, n¨ng suÊt cao, cã nhiÒu tiÕn bé kü thuËt míi trong s¶n xuÊt vµ thu ho¹ch. So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cho thÊy: trång 1 ha ®Ëu nµnh cã kh¶ n¨ng cho tæng thu 9-10 triÖu ®ång, b¾p 8-9 triÖu ®ång, ®Òu cho hiÖu qu¶ cao h¬n so víi trång b«ng víi møc n¨ng suÊt 14-15 t¹/ha. Sù t¸c ®éng ®ång thêi cña thêi tiÕt khÝ hËu kh«ng thuËn lîi cho gieo trång c©y b«ng ë vô 2, cïng víi ¶nh h­ëng cña gi¸ n«ng s¶n kh¸c t¨ng cao, trong khi ®ã c¬ së vËt chÊt kü thuËt víi n¨ng suÊt 1,3-1,4 tÊn/ha ®øng l¹i kh«ng t¨ng n÷a ®· hÕt t¸c dông thóc ®Èy s¶n xuÊt. Trong khi ch­a cã mÆt b»ng kü thuËt míi thay thÕ ®· lµm mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c©y b«ng, dÉn tíi diÖn tÝch suy gi¶m nhanh chãng. Vïng trång b«ng ®a sè lµ n«ng d©n nghÌo, thiÕu vèn, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp nªn viÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt míi cßn chËm vµ kh«ng ®ång bé, nªn n¨ng suÊt thùc tÕ cßn rÊt thÊp so víi tiÒm n¨ng. ViÖc nh©n nhanh c¸c m« h×nh, ®iÓn h×nh th©m canh n¨ng suÊt cao ra s¶n xuÊt ®¹i trµ cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. V× thÕ ch­a cã søc bËt vÒ n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, søc c¹nh trnh cña c©y b«ng ch­a cao. CÇn l­u ý mét vÊn ®Ò lµ khi n«ng d©n cßn nghÌo, thiÕu vèn, hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n kÐm th× c©y b«ng khs hÊp dÉn víi ng­êi n«ng d©n. Nh­ng khi ng­êi n«ng d©n ®· tÝc luü ®­îc mét sè vèn, giao th«ng n«ng th«n ph¸t triÓn, dÔ dµng cho vËn chuyÓn s¶n phÈm th× ng­êi n«ng d©n cã xu h­íng chuyÓn sang lo¹i c©y trång l©u n¨m, c©y ¨n tr¸i hoÆc mét sè c©y trång kh¸c cã khèi l­îng vËn chuyÓn cao ( b¾p ). HiÖn t­îng nµy kh¸ phæ biÕn t¹i mét sè n­íc trong vïng. V× vËy c©y b«ng cßn ®­îc gäi lµ c©y trång chuyÓn tiÕp. Vïng Duyªn H¶i miÒn Trung: §©y lµ vïng kh¸ thÝch hîp cho c©y b«ng vµ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn - Vïng Ninh B×nh ThuËn: Gåm c¶ hai vô b«ng n­íc trêi vµ cã t­íi. §èi víi c©y b«ng n­íc trêi mÆc dï n¨ng suÊt kh«ng cao ( trung b×nh 9-10 t¹/ha ), nh­ng c©y b«ng vÉn lµ lôa chän sè 1 v× cã kh¶ n¨ng chèng chÞu tèt vµ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, æn ®Þnh so víi c¸c c©y trång s½n cã ë ®Þa ph­¬ng. Vïng b«ng cã t­íi n­íc tuy cã nhiÒu dù ¸n vÒ thuû lîi vµ dù ¸n ph¸t triÓn b«ng, nh­ng ®a sè ch­a khëi ®éng hoÆc ®ang ë giai ®o¹nm kh¶o s¸t, thi c«ng, n¨ng lùc t­íi h¹n chÕ ®· kh«ng cho phÐp më nhanh diÖn tÝch trång b«ng. - Vïng duyªn h¶i miÒn Trung ( Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i, B×nh §Þnh, Phó Yªn ): C©y b«ng ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ vµ ®ang cã c¬ héi ph¸t triÓn. Tuy nhiªn c«ng t¸c thuû lîi trªn ®Êt mµu vµ ®iÖn l­íi n«ng th«n cung cÊp cho s¶n xuÊt, t­íi tiªu kÐm ®· h¹n chÕ kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch b«ng t­íi. Ngoµi vÇn ®Ò vÒ thuû lîi th× chÝnh s¸ch chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y tr«ng cÇn ph¶i cã sù hç trî cña Nhµ N­íc, c¸c cÊp tõ Trung ¦¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. HiÖn nay ph¸t triÓm b«ng chñ yÕu dùa vµo tù th©n vËn ®éng cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt b«ng, ®Ó vËn ®éng khuyÕn c¸o n«ng d©n chuyÓn ®æi c¬ cÊu, tËp qu¸n canh t¸c nªn viÖc chuyÓn ®æi trång b«ng trªn ®Êt lóa ch­ ®em l¹i hiÖu qu¶ nh­ mong muèn. 1.3. N¨ng suÊt b«ng t¹i ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ kh¸ so víi c¸c n­íc trång b«ng trong khu vùc, nh­ng cßn thÊp so víi n¨ng suÊt trung b×nh cña thÕ giíi, gi¸ thµnh s¶n xuÊt b«ng cßn cao, kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm. TÝnh ®Õn niªn vô 2003/2004 n¨ng suÊt b«ng n­íc trêi lµ 409kg x¬/ha, n¨ng suÊt trung b×nh cña c¶ 2 vô n­íc trêi vµ cã n­íc t­íi lµ 489kh x¬/ha; cao h¬n c¸c n­íc trång b«ng trong khu vùc ( Th¸i Lan 400kg/ha, Myanma 206kh/ha, Ên ®é 339kg/ha ); nh­ng thÊp h¬n so víi møc b×nh qu©n cña thÕ giíi lµ 620kg/ha vµ rÊt thÊp so víi c¸c n­íc trång b«ng lín víi kü thuËt tiªn tiÕn nh­ Trung Quèc, Braxin, Mü, Thæ NhÜ Kú ( n¨ng suÊt trung b×nh 900-1100kg/ha ) ( Nguån ICAC th¸ng 4/2004). Theo b¸o c¸o ®iÒu tra chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh b«ng h¹t vµ gi¸ vèn b«ng x¬ cña Ban vËt gi¸ ChÝnh Phñ n¨m 2002 cho thÊy gi¸ thµnh b«ng h¹t biÕn ®éng theo tõng vïng, dao ®éng tõ 3000-3.600®/kg. Víi gi¸ thµnh nµy ng­êi n«ng d©n sÏ cã l·i kho¶ng 35-40% gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Tuy nhiªn thu nhËp rßng cña c©y b«ng kh«ng cao, vµ ®Æc biÖt trong thêi gian gÇn ®©y gi¸ vËt t­ n«ng nghiÖp t¨ng cao ch¾c ch¾n sÏ lµm gi¶m thu nhËp vµ lîi nhuËn cho ng­êi d©n trån b«ng. HiÖn t¹i víi gi¸ mua b«ng h¹t lµ 5.500®/kg, chi phÝ chÕ biÕn, qu¶n lý vµ mét sè chi phÝ kh¸c th× gi¸ thµnh 1kg b«ng x¬ kho¶ng 18.000 ®ång, t­¬ng ®­¬ng 1,1-1,15 USD/kg. §©y lµ gi¸ thµnh cã thÓ chÊp nhËn ®­îc, nh­ng khã cã c¬ héi ®Ó t¨ng gi¸ mua cho n«ng d©n vµ c¹nh tranh víi gi¸ b«ng thÕ giíi. 1.4. S¶n xuÊt b«ng ph©n t¸n trong c¸c hé n«ng d©n, diÖn tÝch b«ng chñ yÕu nhê n­íc trêi ®· h¹n chÕ viÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt ®Ó n¨ng cao n¨ng suÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Sè hé n«ng d©n ký hîp ®ång trång b«ng biÕn ®éng tõ 30.000- 40.000 hé qua c¸c n¨m. Trªn thùc tÕ diÖn tÝch n¨m cao nhÊt lµ 32.000 ha, th× møc b×nh qu©n mçi hé n«ng d©n lµ 0,8ha/hé. Víi quy m« diÖn tÝch nhá, sè hé nhiÒu vµ tr×nh ®é kh«ng ®ång ®Òu th× viÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt míi sÏ rÊt khã kh¨n. Møc ®«ngf ®Òu thÊp kh«ng chØ giíi h¹n viÖc th©m canh t¨ng n¨ng suÊt mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thu ho¹ch, chÕ biÕn vµ chÊt l­îng x¬ b«ng. 2. Nh÷ng khã kh¨n mµ ngµnh b«ng hiÖn nay ®ang ph¶i ®èi mÆt. Nh÷ng khã kh¨n, tån t¹i cÇn ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, th¸o gì ®Ó cñng cè vÞ thÕ cña c©y b«ng . - N¨ng suÊt b«ng thùc tÕ cßn rÊt thÊp so víi tiÒm n¨ng. Thùc tÕ s¶n xuÊt cho thÊy cã nhiÒu ®iÓn h×nh trång b«ng th©m canh ¸p dông tèt quy tr×nh kü thuËt cho n¨ng suÊt 3-4 tÊn/ha. HiÖn nay cã nhiÒu vïng víi quy m« vµi tr¨m ®Õn ngµn ha cho n¨ng suÊt 2-2,5 tÊn/ha ( vô m­a ) nh­ Nam Dong, Eapo ( C­jut ), Xu©n Léc, Thèng NhÊt, Long Thµnh ( §ång Nai ), Ch©u §øc ( Bµ RÞa), K«ng Chro ( Gia Lai); vµ trªn 3 tÊn/ha ( vô kh«) nh­ §¹i Léc( Qu¶ng Nam), B¾c B×nh ( B×nh ThuËn). Tuy nhiªn diÖn tÝch nµy míi chØ chiÕm 20-25% tæng sè diÖn tÝch. V× thÕ trong thêi gian tíi cÇn chó träng viÖc n©ng cao ®é ®ång ®Òu cña c¸c ruéng b«ng mµ chñ yÕu lµ tiÕp tôc nghiªn cøu c¶i tiÕn vÒ c¸c mÆt : C«ng t¸c qu¶n lý kü thuËt cña c¸n bé tr¹m vµ c¸n bé khuyÕn n«ng, chÝnh s¸ch ®Çu t­ vµ khuyÕn khÝch n«ng d©n ®Çu t­ th©m canh, ph­¬ng ph¸p chuyÓn giao kü thuËt vµ nh©n réng c¸c m« h×nh, ®iÓn h×nh n¨ng suÊt cao…. - CÇn ph¶i ®Çu t­ th©m canh t¨ng n¨ng suÊt ®«i víi viÖc tiÕt kiÖm gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, t¨ng gi¸ mua vËt t­ cho n«ng d©n ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ søc c¹nh tranh cña c©y b«ng. ViÖc tiÕt kiÖm gi¶m chi phÝ ®Çu vµo cÇn tËp trung vµo viÖc ®¬n gi¶n ho¸ quy tr×nh trång b«ng ®Ó gi¶m thiÕu chi phÝ lao ®éng trong ch¨m sãc vµ thu ho¹ch, nhanh chãng nhanh ch©n c¸c gièng b«ng thuÇn kh¸ng s©u ®Ó h¹ gi¸ gièng cho n«ng d©n thay cho c¸c gièng b«ng lai hiÖn nay. ViÖc cung øng vËt t­ kü thuËt tËp trung theo h­íng trùc tuyÕn gi¶m thiÓu c¸c kh©u trung gian ®Ó cung cÊp gi¸ rÎ cho n«ng d©n. Trªn hÕt, C«ng Ty B«ng ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm, tiÕt gi¶m chi phÝ tõ kh©u qu¶n lý, s¶n xuÊt, chÕ biÕn nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ vµ t¹o c¬ héi t¨ng gi¸ mua b«ng h¹t cho n«ng d©n. - §Èy m¹nh c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ t¹o ®ßn bÈy c¹nh tranh trong cïng ngµnh ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt . ViÖc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia s¶n xuÊt b«ng ch¾c ch¾n sÏ t¹o ®éng lùc c¹nh tranh cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn . Tuy nhiªn b«ng lµ c©y trång míi ch­a cã tÝnh phæ biÕn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp, nÕu kh«ng cã sù qu¶n lý ®iÒu phèi cña Nhµ N­íc vÒ viÖc ph©n vïng quy ho¹ch cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ s¶n xuÊt vµ thu mua b«ng, cã c¸c quy ®Þnh, chÕ tµi nh»m thùc hiÖn ®Çy ®ñ QuyÕt ®Þnh 80 cña Thñ t­íng ChÝnh Phñ ch¾c ch¾n c¸c doanh nghiÖp kh«ng yªn t©m bá vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt. V× ®Çu t­ cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp rñi ro cao, t­ th­¬ng tranh mua b¸n sÏ g©y ra thÊt tho¸t lín trong thu håi ®Çu t­, ch­a cã c¬ chÕ xö lý rñi ro cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh b«ng . §©y còng lµ khã kh¨n cÇn cã sù hç trî cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nh»m thu hót c¸c doanh nghiÖp m¹nh d¹n ®Çu t­ cho ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. - C¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn b«ng cña Nhµ N­íc cÇn ph¶I cã nh÷ng v¨n b¶n h­íng dÉn cña c¸c cÊp Bé- Ngµnh ®Ó c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp dÔ thùc hiÖn. + ChÝnh s¸ch cho n«ng d©n nghÌo vay vèn s¶n xuÊt: HiÖn nay tû lÖ n«ng d©n ®­îc vay vèn ng©n hµng cho s¶n xuÊt b«ng lµ rÊt thÊp, kho¶ng 5% tæng ®Çu t­ cho s¶n xuÊt, phÇn cßn l¹i chñ yÕu qua kªnh ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty b«ng ViÖt Nam. + NghÞ ®Þnh 80/CP ch­a cã nh÷ng c¬ chÕ chÕ tµi. NghÞ ®Þnh nµy míi chØ ®em l¹i lîi Ých cho n«ng d©n nh­ng ch­a b¶o hé cho nhµ ®Çu t­. + QuyÕt ®Þnh 17/CP vÒ hç trî gièng b«ng cho s¶n xuÊt nh­ng nhiÒu ®Þa ph­¬ng ch­a thùc hiÖn. + Quü hç trî s¶n xuÊt b«ng trÝch 2% nguyªn liÖu nhËp khÈu ®­îc trÝch tõ c¸c c«ng ty DÖt lµm ¨n cã l·i ®· ®­îc phª duyÖt nh­ng ch­a thùc hiÖn. +ChÝnh s¸ch VAT ch­a b¶o hé vµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt b«ng trong n­íc thay thÕ nhËp khÈu. - S¶n xuÊt b«ng trong n­íc lµ thay thÕ nhËp khÈu nh­ng ph¶i c¹nh tranh trùc tiÕp víi c¸c n­íc xuÊt khÈu cã chÝnh s¸ch trî gi¸ n«ng nghiÖp, nªn s¶n xuÊt trong n­íc ®· gÆp khã kh¨n l¹i mÊt lîi thÕ c¹nh tranh, vèn Nhµ n­íc cung cÊp cho ngµnh s¶n xuÊt b«ng qu¸ Ýt, ®a sè ph¶I ®I vay ng©n hµng råi cho n«ng d©n vay l¹i nªn chÞu nhiÒu rñi ro vµ thÊt tho¸t cao. Doanh nghiÖp rÊt khã trong ®Çu t­ kinh doanh. 3. Nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thùc hiÖn ®Ó ph¸t triÓn ngµnh b«ng. - C«ng t¸c tæ chøc ý: Tinh gi¶n vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña bé m¸y c«ng ty ( kÓ c¶ Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban kiÓm so¸t c¸c C«ng ty cæ phÇn ma C«ng ty B«ng gi÷ cæ phÇn chi phèi ), nh»m ®¹t t¨ng tr­ëng s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch, hîp t¸c h÷u hiÖu gi÷a c¸c ®¬n vÞ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®iÒu hµnh vèn, n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng - Hîp t¸c chÆt chÏ víi ViÖn Nghiªn cøu ph¸t triÓn b«ng, c¸c tæ choc vµ c¬ quan nghiªn cøu khoa häc trong vµ ngoµi n­íc ®Ó gi¶I quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ kü thuËt trång b«ng theo h­ín kü thuËt c«ng nghÖ cao - ChÝnh s¸ch víi n«ng d©n trång b«ng : + ChuyÓn giao nhanh vµ hiÖu qu¶ c¸c tiÕn bé kü thuËt. + Ph©n lo¹i vµ ph©n vïng ®Çu t­ th©m canh, x©y dung c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch n«ng d©n th©m canh t¨ng n¨ng suÊt nh»m t¹o ra b­íc ®ét ph¸ vÒ n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. TËp trung ®Çu t­ tèi ®a cho nh÷ng vïng cã tiÒm n¨ng n¨ng suÊt ®èi víi b«ng n­íc trêi> 2tÊn/ha; b«ng cã t­íi 2,5-3 tÊn/ha. DiÖn tÝch nµy ph¶I chiÕm 60% diÖn tÝch b«ng n­íc trêi vµ 80% diÖn tÝch b«ng cã t­íi. + TiÕp tôc thùc hiÖn æn ®Þnh gi¸ sµn mua b«ng hËt vµ n©ng gi¸ khi cã ®iÒu kiÖn. + Thùc hiÖn tèt h¬n viÖc kÝ hîp ®ång dÞch vô s¶n xuÊt, bao tiªu s¶n phÈm víi n«ng d©n trång b«ng theo quyÕt ®Þnh sè: 80/2002/Q§/TTg cña Thñ T­íng ChÝnh Phñ vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ th«ng qua hîp ®ång. - N©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ tæ chøc, qu¶n lý chÕ biÕn, n©ng cao chÊt l­îng vµ tû lÖ x¬ lªn ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c nhµ m¸y chÕ biÕn b«ng tiÕp tôc hoµn chØnh ch­¬ng tr×nh chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó c¶i thiÖn h¬n n÷a chÊt l­îng b«ng x¬ s¶n xuÊt n­íc. - VÒ c«ng t¸c nghiªn cøu qu¶n lý dÞch h¹i: TiÕp tôc x©y dung vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng qu¶n lý dÞch h¹i tæng hîp ( IPM ) trªn b«ng vµ trong hÖ thèng trång trät cã b«ng, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng IPM cho b«ng §«ng Xu©n vµ cho c¸c gièng b«ng kh¸ng s©u. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu ë c¸c lÜnh vùc sau: + Qu¶n lý tÝnh kh¸ng thuèc, kh¸ng gièng cña c¸c ®èi t­îng dÞch h¹i. §Ò ra chiÕn l­îc sö dông thuèc vµ gièng kh¸ng hîp lý. ¸p dông cÊc biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c nh»m lµm t¨ng tÝnh kh¸ng cña gièng. H¹n chÕ tèi ®a viÖc h×nh thµnh vµ t¨ng tÝnh kh¸ng cña dÞch h¹i. + Nghiªn cøu x©y dùng hÖ thèng dù tÝnh dù b¸o dÞch h¹i mét c¸ch toµn diÖn cho tõng vïng, tõng hÖ thèng canh t¸c b«ng. + Nghiªn cøu biÖn ph¸p phßng trõ s©u chÝch hót ®Çu vô, ®Æc biÖt lµ dÖp b«ng trong quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý bÖnh xanh lïn, mét bÖnh cã nguy c¬ cao cho vïng trång b«ng. + Nghiªn cøu phßng trõ s©u bÖnh h¹i cuèi vô cã hiÖu qu¶ cao h¬n nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng x¬ b«ng. - Trong c«ng t¸c nghiªn cøu kü thuËt canh t¸c b«ng: + Nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ sinh lý c©y b«ng, ®Æc biÖt lµ c¸c gièng kh¸ng s©u, ®Ó lµm c¬ së cho viÖc x©y dung c¸c biÖn ph¸p canh t¸c, b¶o vÖ thùc vËt phï hîp,… ®Ó t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng b«ng. + Nghiªn cøu chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång, ®­a c©y b«ng vµo hÖ thèng lu©n xen canh, hÖ thèng c©y trång vô §«ng Xu©n cã t­íi ë nh÷ng vïng cã kh¶ n¨ng t­íi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, t¨ng s¶n l­îng b«ng. + Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p n©ng cao n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt x¬ b«ng b»ng chÕ ®é dinh d­ìng, canh t¸c thÝch hîp cho tõng vïng trång b«ng, tõng gièng b«ng, ¸p dông chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr­ëng ®Ó trång b«ng th©m canh mËt ®é cao…. + Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o mËt ®é, chÕ ®é canh t¸c, ®Æc biÖt lµ canh t¸c h÷u c¬, nh»m ®¶m b¶o ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng. 4. Nh÷ng kiÕn nghÞ: - Nhµ n­íc ®¶m b¶o kinh phÝ cho c¸c ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, khuyÕn n«ng ®Ó ph¸t triÓn b«ng, cã chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ gièng c©y trång chuyÓn gien vµ hç trî kinh phÝ ®Ó mua c«ng nghÖ, tiÕp tôc ®Çu t­ nghiªn cøu chiÒu s©u vÒ c«ng nghÖ sinh häc cho ViÖn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn b«ng, nh»m t¹o ra bøoc ®ét ph¸ vÒ kü thuËt trång b«ng c«ng nghÖ cao. - X©y dung c¸c chÝnh s¸ch vµ c«ng cô hç trî s¶n xuÊt b«ng trong n­íc: + Hoµn thiÖn c¸c c¬ së ph¸p lý, biÖn ph¸p chÕ tµi ®Ó b¶o vÖ c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ s¶n xuÊt nguyªn liÖu thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸, th«ng qua hîp ®ång cña QuyÕt ®Þnh 80/TTg. + Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh b«ng thùc hiÖn hîp ®ång s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm theo QuyÕt ®Þnh 80/TTg ®­îc khÊu trõ thuÕ VAT ®Çu vµo b»ng møc khÊu trõ VAT ®Çu ra gi÷a b«ng x¬ vµ sîi lµ 5%, toµn bé tiÒn khÊu trõ VAT ®Çu vµo ®­îc trÝch vµo Quü hç trî s¶n xuÊt b«ng néi ®Þa. + Thµnh lËp Quü hç trî s¶n xuÊt b«ng dùa trªn c¸c nguån thu tõ: KhÊu trõ VAT ®Çu vµo, quü do chÝnh c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt khinh doanh b«ng vµ trÝch tõ 2% gi¸ trÞ nguyªn liÖu b«ng x¬ ®Çu vµo cña c¸c c«ng ty dÖt ®Ó hç trî ph¸t triÓn b«ng trong n­íc. + §Ò nghÞ xin hç trî 3 n¨m ®Çu t­ nguån ®Çu t­ cña ChÝnh phñ cho n«ng d©n trång b«ng víi møc hç trî 500®/kg b«ng h¹t, ®ång thêi cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî n«ng d©n, hç trî doanh nghiÖp s¶n xuÊt b«ng xö lý rñi ro do thiªn tai, h¹n h¸n g©y ra. - Nhµ n­íc cÇn sím cã c¸c dù ¸n kh¶ thi ®Çu t­ x©y dung thuû lîi, ®ång ruéng, giao th«ng n«ng th«n ®Ó ph¸t triÓn c¸c vïng b«ng cã t­íi tËp trung, tr­íc m¾t tËp trung cho c¸c vïng träng ®iÓm: Ninh- B×nh ThuËn, c¸c tØnh duyªn h¶i miÒn Trung. Lêi kÕt §èi víi mét n­íc n«ng nghiÖp nh­ n­íc ta th× viÖc ph¸t triÓn c©y b«ng v¶i nh»m ®¶m b¶o nguån nguyªn liÖu cho ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may mang l¹i nhiÒu lîi Ých. Ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu b«ng ®· gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho nhiÒu hé n«ng d©n trong nh÷ng n¨m qua, t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng ngµn lao ®éng, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång, ®ãng gãp to lín vµo ng©n s¸ch quèc gia… Cã thÓ nãi nh÷ng thµnh tùu mµ ngµnh b«ng ®¹t ®­îc trong thêi gian qua lµ rÊt lín, tuy nhiªn víi mét n­íc cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c©y b«ng nh­ n­íc ta nh­ viÖc míi ®¶m b¶o ®­îc 11% nguån nguyªn liÖu néi ®Þa cho ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may th× qu¶ lµ mét nghÞch lý. Bëi vËy ®Ó tiÕn tíi ®¶m b¶o nguån nguyªn liÖu néi ®Þa cho ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may, ®ßi hái tr¸ch nhiÖm kh«ng chØ cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh tõ trung ­ong ®Õn ®Þa ph­¬ng. §©y võa lµ yªu cÇu, võa lµ nhiÖm vô mµ ngµnh b«ng cÇn ®¹t ®ù¬c trong chiÕn l­îc ®Õn n¨m 2010 cña m×nh. Do ®iÒu kiÖn h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian nªn ®Ò ¸n cña em cßn thiÕu sãt, bëi vËy em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña thÇy. Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o: Trang web DÖt may ViÖt Nam - C¬ héi vµ th¸ch thøc(nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi - 2003) B¸o c¸o “Thùc tr¹ng s¶n xuÊt b«ng t¹i ViÖt Nam, kÕ ho¹ch vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn” - tæng c«ng ty b«ng ViÖt Nam. Th«ng tin kinh tÕ - kÜ thuËt ngµnh b«ng (sè 3 quÝ III n¨m 2002). C«ng nghiÖp dÖt may: Gi¸ trÞ gia t¨ng vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn (th¹c sÜ §Æng thÞ §«ng). TiÒm n¨ng to lín vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c©y b«ng v¶i n­íc ta (PGS .TS.NguyÔn H÷u B×nh vµ KS.§inh H÷u Vinh). Mét sè bµi viÕt vµ tµi liÖu kh¸c. Môc lôc Lêi më ®Çu 1 PhÇn 1:S¬ l­îc vÒ c©y b«ng víi vai trß lµ nguyªn liÖu quan träng cho ngµnh dÖt may 2 1.Vµi nÐt vÒ c©y b«ng 2 2.C©y b«ng nguyªn liÖu quan träng cho ngµnh dÖt may 6 3.TiÒm n¨ng cña c©y b«ng 7 PhÇn 2: Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ngµnh trång b«ng 10 1. §Çu vµo cña s¶n xuÊt 10 2.Ngµnh dÖt may 14 PhÇn 3: Thùc tr¹ng cña viÖc ph¸t triÓn b«ng tù nhiªn trong n­íc 18 1. Thùc tr¹ng cña ngµnh b«ng trong nh÷ng n¨m võa qua 18 2. Nh÷ng khã kh¨n mµ ngµnh b«ng hiÖn nay ®ang ph¶i ®èi mÆt 23 3. Nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thùc hiÖn ®Ó ph¸t triÓn ngµnh b«ng 25 4. Nh÷ng kiÕn nghÞ 27 KÕt luËn 29