Đạo đức cách mạng và xây dựng đạo đức cho học viên ở Học viện chính trị quân sự hiện nay

trường. Học viên Học viện chính trị quân sự luôn học tập, tu dưỡng, rèn luyện từng bước hình thành, phát triển những phẩm chất và năng lực chuyên môn theo mô hình mục tiêu đào tạo trở thành những cán bộ chính trị. Quá trình đó là sự chuyển đổi những bước căn bản về chất, cơ bản từ người thanh niên ưu tú và những người cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở thành người học viên sĩ quan và người cán bộ chính trị, người giáo viên các môn Khoa học Xã hội nhân văn quân sự. Đó chính là phát huy tính tích cực của nhân tố con người dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng, nhằm góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng quân đội trong giai đoạn hiện nay. Chất lượng của người học viên là chất lượng tổng hợp các phẩm chất và năng lực theo mục tiêu yêu cầu đào tạo của nhà trường đã xác định: Các phẩm chất của người học viên bao gồm: Phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, phẩm chất nghề nghiệp trong đó phẩm chất chính trị, đạo đức giữ vị trí hết sức quan trọng, vì nó quyết định đến xu hướng chính trị, lòng trung thành với Tổ quốc, với nhân dân và sự nghiệp xây dựng quân đội, sẵn sàng hy sinh vì nghĩa lớn. Phẩm chất đạo đức kém thì không thể là học viên Học viện chính trị quân sự tốt. Chính vì vậy, xây dựng đạo đức cho học viên Học viện chính trị quân sự là cơ sở hoàn thành mục tiêu, yêu cầu đào tạo nhằm đào tạo họ trở thành người cán bộ chính trị trong quân đội như chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng dạy, đối với người cán bộ chính trị: “Thân thiết như người chị, công bình như người anh, hiểu biết như người bạn”[16;392]. Đó là nét tiêu biểu của phẩm chất đạo đức nghề nghiệp mà nhà trường cần tạo lập cho họ ngay từ trong quá trình học tập, rèn luyện tại trường mà người học viên Học viện chính trị quân sự hiện nay cần phải đạt được. Thứ hai: Xây dựng đạo đức phụ thuộc vào chất lượng quá trình giáo dục, rèn luyện và tự giác, tự rèn luyện thông qua các hoạt động thực tiễn. Giáo dục đạo đức là một hiện tượng xã hội là quá trình truyền thụ và lĩnh hội tri thức đạo đức, kinh nghiệm cuộc sống để hình thành tập quán, thói quen ứng xử giữa người với người, con người với xã hội và với tự nhiên theo một chuẩn mực nhất định về đạo đức, lối sống. Giáo dục là con đường cơ bản để hình thành, phát triển phẩm chất đạo đức, nhân cách làm cho con người ngày càng có “tính người” hơn, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của cuộc sống. Xây dựng đạo đức của học viên Học viện chính trị quân sự là kết quả tác động tổng hợp nhiều yếu tố, trong đó quá trình giáo dục đạo đức thông qua hoạt động thực tiễn là yếu tố quan trọng có ý nghĩa quyết định. Trước khi vào đào tạo tại trường, học viên đã có những hiểu biết nhất định về đạo đức do được giáo dục ở các trường phổ thông, tổ chức xã hội, gia đình quê hương, các đơn vị quân đội. Song những dấu hiệu phẩm chất đó mới được hình thành, tính hệ thống và bền vững chưa cao, đặc biệt là phẩm chất đạo đức nhân cách của người học viên Học viện chính trị quân sự chưa được hình thành, có chăng mới chỉ mang tính xu hướng. Vì vậy, giáo dục đạo đức cách mạng là hoạt động căn bản đầu tiên để xây dựng và phát triển đạo đức cách mạng. Quá trình giáo dục đạo đức diễn ra có sự tương tác giữa chủ thể giáo dục và đối tượng giáo dục trong môi trường đạo đức, chủ thể giáo dục căn cứ vào mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ giáo dục các phương pháp, phương tiện, hình thức tiếp nhận thông tin, từng bước tạo nên sự chuyển hoá các phẩm chất đạo đức của mình theo yêu cầu mục đích giáo dục đào tạo. Thông qua sự tác động của chủ thể giáo dục, làm chuyển biến nhận thức tư tưởng, tình cảm, niềm tin của học viên về những giá trị tốt đẹp của đạo đức cách mạng mà biểu hiện tiên tiến trong hoạt động quân sự là chủ nghĩa anh hùng cách mạng, phẩm chất đạo đức truyền thống tốt đẹp của “Bộ đội cụ Hồ”, những đặc trưng của bộ đội chính trị. Xây dựng lòng tự hào, ý thức nghĩa vụ trách nhiệm đạo đức học viên thấy rằng: “Có gì sung sướng vẻ vang hơn là trau dồi đạo đức cách mạng để góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và giải phóng loài người”[19;293]. Từ những cơ sở của ý thức đạo đức làm điều kiện tiền đề để giải quyết những quan hệ đạo đức, hướng dẫn hành vi đạo đức ở học viên. Học viên có nhiều mối quan hệ, liên hệ khác nhau, có mối quan hệ theo sự quy định hoạt động của tổ chức quân sự, có mối quan hệ theo yêu cầu tình cảm giao tiếp xã hội, có mối quan hệ nối tiếp hiện tại với lịch sử theo chiều thời gian, tác động làm chuyển hoá các phẩm chất xã hội của học viên, trong đó có phẩm chất đạo đức chính là tác động vào mối quan hệ thông qua mối quan hệ để chuyển hóa. Hệ thống các tổ chức trong đơn vị, nhà trường vừa tham gia vào quan hệ với học viên theo quy định của đặc thù biên chế tổ chức quân sự, biên chế tổ chức của Học viện chính trị quân sự, lại vừa là chủ thể giáo dục. Kết quả quá trình xây dựng đạo đức của học viên phụ thuộc một cách trực tiếp và có ý nghĩa quyết định vào chất lượng giáo dục rèn luyện của chủ thể giáo dục, mà trước hết là tổ chức Đảng, hệ thống chỉ huy, tổ chức đoàn thanh niên trong nhà trường. Bởi, chủ thể giáo dục quyết định cả nội dung, tính chất, phạm vi, phương pháp tác động, mức độ phát triển đạo đức cách mạng của học viên. Đồng thời, chủ thể giáo dục rèn luyện, uốn nắn những sai lệch trong quá trình xây dựng đạo đức cho người học viên. Giáo dục và tự giáo dục đạo đức để xây dựng đạo đức của người học viên không chỉ là giáo dục về lý thuyết với những hệ thống tri thức đạo đức trong sách vở, đó là điều kiện cần nhưng chưa đủ, mà phải gắn chặt giữa giáo dục, tự giáo dục với thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn, giáo dục trong thực tiễn và hướng vào thực tiễn. Đạo đức có từ thực tiễn trong lịch sử, thực tiễn đấu tranh của giai cấp công nhân, nó phản ánh và bảo vệ cuộc đấu tranh đó. Do vậy: “Chúng ta không tin vào việc huấn luyện giáo dục và học tập nên những việc đó chỉ đóng khung trong nhà trường và tách rời cuộc sống”[11;372]. Những giá trị đạo đức để giáo dục cho học viên là những giá trị đã được chắt lọc, hun đúc từ thực tiễn lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, thực tiễn đấu tranh cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam, thực tiễn xây dựng chiến đấu và trưởng thành của quân đội, của Học viện chính trị quân sự. Thực tiễn là nơi diễn ra các hoạt động, là nơi khẳng định và là thước đo sự chuyển hoá, trình độ phát triển đạo đức của học viên. Thông qua thực tiễn mới có điều kiện để học viên tham gia sáng tạo các giá trị đạo đức đó khái quát bổ sung phát triển lý luận đạo đức, đạo đức cách mạng đồng thời kiểm nghiệm, điều chỉnh nâng cao chất lượng quá trình giáo dục cho học viên ngày càng tốt hơn. Như vậy, giáo dục, rèn luyện và tự giáo dục, tự rèn luyện luôn có quan hệ biện chứng với nhau, quyết định đến việc xây dựng đạo đức của người học viên, giáo dục nâng cao nhận thức chính trị, trình độ, hành vi đạo đức, từng bước hoàn thiện các quan hệ đạo đức, tạo ra tiền đề, điều kiện khách quan để học viên phát huy vai trò tích cực của nhân tố chủ quan quan trọng trong tự giáo dục, tự rèn luyện để xây dựng đạo đức. Mặt khác, thông qua hoạt động tự giáo dục rèn luyện thì hệ thống giá trị đạo đức cách mạng, phẩm chất đạo đức của “Bộ đội cụ Hồ” mới được chuyển hoá thành giá trị đạo đức trong mỗi học viên, tạo nên sự tác động cùng chiều đẩy nhanh quan hệ xây dựng đạo đức hoàn thiện nhân cách của người học viên Học viện chính trị quân sự. Giáo dục, tự giáo dục gắn liền với thực tiễn, tạo ra vòng khâu khép kín mà thực tiễn đạo đức là tiêu chuẩn đánh giá quá xây dựng đạo đức của học viên. Từ yêu cầu thực tiễn để tiến hành giáo dục và tự giáo dục. Thông qua thực tiễn kiểm tra, uốn nắn và đánh giá trình độ phát triển đạo đức của học viên, đồng thời tổng kết bổ sung các giá trị mới trong điều kiện mới làm tiền đề cho quá trình phát triển tiếp theo, đó là lôgíc của xây dựng đạo đức của học viên Học viện chính trị quân sự hiện nay. Thứ ba: Xây dựng đạo đức chịu sự tác động của môi trường xã hội mà trực tiếp là môi trường đạo đức của nhà trường. Môi trường xã hội là sản phẩm của sự tác động lẫn nhau giữa người với người, là tổng hợp điều kiện hoàn cảnh, kinh tế, chính trị, văn hoá, đạo đức tạo nên một hoàn cảnh hiện thực chi phối thường xuyên trực tiếp đến xây dựng nhân cách nói chung và đạo đức nói riêng. Mác khẳng định: “Con người tạo ra hoàn cảnh đến mứcnào thì hoàn cảnh sáng tạo ra con người đến mức đó”[13;55]. Môi trường xã hội có nhiều nhân tố, các nhân tố này luôn vận động biến đổi, sự vận động biến đổi đó do sự biến đổi của điều kiện kinh tế xã hội quy định. Trong các giai đoạn, thời kỳ lịch sử cụ thể khác nhau, tác động của môi trường đến xây dựng đạo đức xã hội, đạo đức của các cá nhân khác nhau. Tuy nhiên kết quả của sự tác động còn tuỳ thuộc vào nhân tố chủ quan của các chủ thể tiếp nhận đạo đức. Môi trường đạo đức Học viện chính trị quân sự là tổng hợp những yếu tố, những điều kiện, những hoàn cảnh tự nhiên, xã hội và nhân văn tạo thành một chỉnh thể thống nhất tác động trực tiếp hay gián tiếp đến quá trình xây dựng đạo đức cho học viên và tập thể học viên. Cơ cấu của môi trường đạo đức Học viên chính trị quân sự bao gồm: Một là hệ thống giá trị đạo đức cách mạng và đạo đức của học viên Học viện chính trị quân sự. Hai là những quan hệ đạo đức, như quan hệ lãnh đạo, chỉ huy phục tùng, quan hệ đồng chí, đồng đội, quan hệ thầy - trò và các quan hệ khác trong đời sống tình cảm của học viên. Ba là hệ thống thiết chế đạo đức Học viện chính trị quân sự. Các thành tố này là một thể thống nhất, có quan hệ biện chứng với nhau, cùng tác động đến sự phát triển đạo đức cách mạng của học viên và luôn trong quá trình vận động, phát triển không ngừng. Trong các thành tố đó thì hệ thống giá trị đạo đức cách mạng của người học viên đào tạo cán bộ chính trị là thành tố cơ bản quan trọng nhất. Môi trường đạo đức Học viện chính trị quân sự tác động toàn diện cả nội dung, phạm vi và trình độ phát triển đạo đức cách mạng của học viên. Nội dung mà môi trường đạo đức tác động đến học viên là nội dung hệ giá trị chung của đạo đức cách mạng, đạo đức quân nhân cách mạng và đạo đức cách mạng ở học viên. Phạm vi tác động của môi trường đến cả ba khía cạnh của đạo đức, ý thức, quan hệ và hành vi đạo đức người học viên mà trước hết là tác động nhận thức, tính chất đạo đức ở họ, trên cơ sở đó hình thành nhu cầu động cơ bên trong mọi người để giải quyết quan hệ đạo đức, hành vi đạo đức theo đúng tiêu chuẩn đạo đức cách mạng. Vì vậy, có thể nói môi trường đạo đức nhà trường là “phương tiện” tác động bao trùm đến xây dựng đạo đức cách mạng của người học viên, làm cho học viên không ngừng phấn đấu rèn luyện hoàn thành nhân cách theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Sự tác động của môi trường đạo đức đến xây dựng đạo đức cách mạng cho học viên là sự tác động tổng hợp, đồng bộ của tất cả các thành tố trong môi trường, vì thế hiệu quả tác động phụ thuộc vào trình độ phát triển của từng thành tố trong chỉnh thể. Kết quả xây dựng đạo đức còn phụ thuộc vào đặc điểm, tâm sinh lý, trình độ nhận thức, trình độ học vấn, ý chí nghị lực, kinh nghiệm cuộc sống, đời sống hoàn cảnh riêng tư của mỗi người. Đạo đức cách mạng của học viên Học viện chính trị quân sự là biểu hiện cụ thể của đạo đức cách mạng trong lĩnh vực hoạt động đặc thù, nó thể hiện lý tưởng cách mạng cao quý với ý nghĩa vì con người, vì sự tiến bộ xã hội trong lành của đời sống đạo đức. Những nội dung đạo đức cách mạng của học viên Học việc chính trị quốc gia là những giá trị tốt đẹp. Vì thế nó có sức hấp dẫn lôi cuốn mọi người và có xu hướng lan toả trong môi trường đạo đức nhà trường. Đạo đức cách mạng được học viên tiếp nhận với ý nghĩa là một nhu cầu đòi hỏi khách quan và không thể thiếu được với quá trình trưởng thành về nhân tố ở mỗi người. Vì thế, phương thức truyền thống là phương thức tác động đặc trưng đạo đức học viên đối với xây dựng đạo đức cách mạng của học viên. Thứ tư: Xây dựng đạo đức là sự kế thừa những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc, Đảng và quân đội. “Lịch sử là những dòng chảy liên tục từ quá khứ đến hiện tại, lịch sử là những thế hệ nối tiếp nhau, thế hệ sau bao giờ cũng kế thừa tinh hoa giá trị vật chất và tinh thần của thế hệ đi trước, một trong những giá trị kế thừa đó là truyền thống đạo đức. Truyền thống đạo đức là những tinh hoa đạo đức được hình thành từ trong quá khứ, được mọi người thừa nhận trang trọng, bảo tồn và được lưu giữ từ đời này qua đời khác”[9;88], được đúc kết trong suốt quá trình hình thành, tồn tại và phát triền của dân tộc, nó gắn liền với những lĩnh vực đời sống xã hội cùng với sự thăng trầm của đất nước. “Truyền thống đạo đức là một nội dung cốt lõi của văn hoá dân tộc, là một bộ phận của nền tảng đời sống tinh thần - đạo đức của nhân dân. Nếu coi bản sắc văn hoá như là một “bộ mặt” của một dân tộc thì truyền thống đạo đức là yếu tố quan trọng dễ nhận dạng “gương mặt” dân tộc đó”[9;95]. Truyền thống đạo đức góp phần tạo nên bộ “gien” và sự bền vững của hệ thống xã hội. Truyền thống đạo đức có sức mạnh tiềm tàng và bền vững để dân tộc tồn tại và phát triển, không bị thôn tính về văn hoá, không bị biến mất do sự đồng hoá cưỡng bức của các đế chế, không bị “hoà tan” trong quá trình giao lưu hội nhập, truyền thống đạo đức luôn đặt ra mục tiêu và động lực phát triển của quốc gia dân tộc. Chính vì vậy, kế thừa đạo đức truyền thống của dân tộc là một vấn đề có tính quy luật của lịch sử. Thực tiễn lịch sử tư tưởng đạo đức của dân tộc Việt Nam không nằm ngoài quy luật đó. Cùng với việc chăm lo giữ gìn, kế thừa, phát huy đạo đức truyền thống của dân tộc “Đảng cộng sản Việt Nam đã bổ sung những giá trị đạo đức mới vào hệ thống tinh hoa các giá trị của dân tộc bằng chính quá trình hoạt động lãnh đạo cách mạng của mình, làm cho Đảng thực sự là đạo đức và văn minh”[20;5]. Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo cùng với việc giữ gìn, kế thừa, phát huy những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc thì Đảng đã sáng tạo ra những giá trị đạo đức mới bổ sung vào hệ thống giá trị đạo đức của dân tộc ta cho phù hợp với thời đại, cũng là để cho những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc có sức sống mới trong điều kiện mới. Nhiều tâm gương ưu tú của Đảng trong chiến đấu giải phóng dân tộc, trong lao động sản xuất, trong học tập, nghiên cứu khoa học đã chứng minh những giá trị đạo đức cách mạng cao đẹp của Đảng. Quân đội nhân dân Việt Nam do Đảng cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh tổ chức và rèn luyện đã góp phần tô thắm truyền thống vẻ vang của dân tộc, của Đảng trong đó có truyền thống đạo đức. Quân đội ta trải qua quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành luôn được Đảng và bác Hồ thường xuyên chăm lo, giáo dục, rèn luyện. Trong suốt chặng đường lịch sử cách mạng. Đảng, bác Hồ luôn coi trọng, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với quân đội; thường xuyên giáo dục chủ nghĩa Mác -Lênin, truyền thống quý báu, giá trị đạo đức cao đẹp của dân tộc, truyền thống vẻ vang của quân đội. Sự quan tâm đó đã định hướng cho toàn bộ cuộc sống của cán bộ chiến sĩ trong quân đội, đặc biệt là trong quá trình hình thành phẩm chất đạo đức cách mạng. Tư tưởng, tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh có ảnh hưởng sâu sắc, toàn diện đến quá trình hình thành đạo đức của quân đội ta. Truyền thống đạo đức của quân đội ta là một bộ phận cấu thành của truyền thống dân tộc, cho nên nó cũng mang đặc điểm chung của những giá trị đạo đức dân tộc. Song, với tính chất đặc thù thì truyền thống đạo đức của quân đội được biểu hiện trong lời khen ngợi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Đạo đức, lối sống của “Bộ đội cụ Hồ” đã trở thành biểu tượng cao đẹp của truyền thống đạo đức cách mạng, đã trở thành một bộ phận hữu cơ trong đời sống chính trị tinh thần của quân đội, là nền tảng trong nhân cách người quân nhân cách mạng. 2.2.Một số giải pháp cơ bản xây dựng cho Học viên ở Học viện chính trị quân sự hiện nay. 2.2.1.Đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức là vấn đề quan trọng hàng đầu ở Học viện chính trị quân sự hiện nay. Nhân cách đạo đức không chỉ là sản phẩm của hoàn cảnh mà còn là sản phẩm của giáo dục, tự giáo dục. Nhờ có giáo dục, tự giáo dục mà con người lĩnh hội được một hệ thống tri thức để hình thành phát triển và hoàn thiện những phẩm chất nhân cách phù hợp với đòi hỏi ngày càng cao của cuộc sống. Đạo đức con người, nhất là đạo đức của người cách mạng không tự phát hình thành và phát triển mà phải tự giác chủ động xây dựng, trong đó giáo dục, tự giáo dục đóng vai trò chủ đạo. Đạo đức cách mạng của người học viên Học viện chính trị quân sự cũng phải thông qua giáo dục, tự giáo dục để phát triển. Giáo dục đào tạo tại các nhà trường quân sự nói chung, tại Học viện chính trị quân sự nói riêng đóng vai trò tiền đề để xây dựng nhân cách đạo đức người học viên. Hệ thống kiến thức cơ bản, nội dung giáo dục toàn diện và những kỹ xảo, kỹ năng cần thiết được trang bị tại nhà trường là cơ sở nền tảng để học viên hoàn thiện nhiệm vụ trong thực tiễn và nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục, bồi dưỡng rèn luyện ở Học viện chính trị quân sự hiện nay. Xuất phát từ mục tiêu, yêu cầu của cách mạng, quân đội trong giai đoạn mới, đang đặt ra cho Học viện chính trị quân sự phải đào tạo ra con người mới xã hội chủ nghĩa, không chỉ có trình độ tri thức, năng lực toàn diện mà đặc biệt là phẩm chất đạo đức nhân cách của người quân nhân cách mạng. Vì thế, cần tiếp tục đổi mới nội dung chương trình giáo dục lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và giáo dục đạo đức ở học viên Học viện chính trị quân sự hiện nay, nhằm nâng cao trình độ tri thức, bồi dưỡng thế giới quan Mác - Lênin. ở Học viện chính trị quân sự, trong chương trình đào tạo sĩ quan cán bộ chính trị cấp phân đội, trung sư đoàn, bổ túc, hoàn thiện và đại học đại cương thì nội dung các môn khoa học xã hội nhân văn chiếm khoảng 80 - 85% quỹ thời gian, là một chương trình hợp lý với một môi trường nhân văn quân sự, đáp ứng vai trò của những môn học, trang bị thế giới quan phương pháp luận trong nhận thức và hoạt động thực tiễn, xây dựng lý tưởng niềm tin, nhiệt tình cách mạng và những phẩm chất cần thiết cho học viên Học viện chính trị quân sự chương trình các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các môn khoa học xã hội nhân văn, trong đó có đạo đức học Mác - Lênin được xác định theo hướng cơ bản, hệ thống và chuyên sâu theo chương trình chuẩn hoá của Bộ giáo dục và đào tạo. Vì vậy, khi ra trường người cán bộ chính trị không chỉ nắm vững kiến thức chuyên môn mà còn tiến hành nhiệm vụ giáo dục, rèn luyện đạo đức cho cán bộ, chiến sĩ dưới quyền, nhất là làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng ở đơn vị cơ sở. Tuy nhiên, giáo dục đạo đức với tính cách là một môn học đã được xác định ở Học viện chính trị quân sự trong nhiều năm gần đây, chủ yếu trang bị kiến thức cơ bản của đạo đức học Mác - Lênin, đạo đức học quân sự cho tất cả các đối tượng. Song, đạo đức của người học viên Học viện chính trị quân sự chỉ được đề cập đến những vấn đề liên hệ vận dụng thực tiễn với mức độ hạn chế, đặc biệt liên hệ vận dụng thực tiễn trong giai đoạn cách mạng hiện nay đang bị chi phối bởi mặt trái của nền kinh tế thị trường tác động không nhỏ đến người học viên. Từ đặc thù hoạt động để xác định đặc trưng, yêu cầu và chuẩn mực đạo đức của người học viên Học viện chính trị quân sự hiện nay còn là vấn đề cần phải đầu tư nghiên cứu. Cần đổi mới nội dung chương trình, phương pháp giáo dục các môn lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ cách mạng và nhiệm vụ của Học viện chính trị quân sự hiện nay. Đổi mới phương pháp tuyên truyền giáo dục lý luận Mác -Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho học viên Học viện chính trị quân sự, cần áp dụng những hình thức biện pháp mới hiện đại, phù hợp với điều kiện của học viên, tạo sự chủ động sáng tạo của người học. Giáo dục luôn gắn với thực tiễn, nhất là thực tiễn của Học viện chính trị quân sự, thực tiễn phương châm học đi đôi với hành, nhà trường gắn liền với đơn vị. Cần trang bị cho người học những kiến thức cơ bản, những phương pháp luận chung nhất để họ có thể vận dụng giải quyết các vấn đề cho thực tiễn chức trách nhiệm vụ đặt ra. Đối với môn học đạo đức cần được quan tâm hơn, đầu tư thời gian và lực lượng, nhất là xác định yêu cầu nội dung đối với từng bậc đối tượng đào tạo. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, nhằm xây dựng trình độ tri thức, bồi dưỡng thế giới quan Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước và quân đội cho người học viên Học viện chính trị quân sự hiện nay. Chất lượng đội ngũ giáo viên, nhất là giáo viên lý luận Mác -Lênin, giáo viên giảng dạy đạo đức có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả học tập, trình độ tri thức lý luận và xây dựng đạo đức. Đội ngũ giáo viên có vai trò quyết định trực tiếp đến chất lượng giáo dục đào tạo, đến quá trình hình thành phát triển phẩm chất và năng lực người học viên theo mô hình mục tiêu đào tạo. Vì vậy: “Học trò tốt hay xấu là do thầy giáo, cô giáo tốt hay xấu”[19;429]. Đội ngũ giáo viên khoa học xã hội và nhân văn nói chung, giáo viên lý luận Mác - Lênin nói riêng là những người trực tiếp gánh vác trách nhiệm uyên bác chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, nội dung, yêu cầu đạo đức cách mạng, góp phần làm cho thế giới quan Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng và lối sống lành mạnh giữ vị trí vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội. Họ là những chiến sỹ luôn có mặt ở tuyến đầu của mặt trận đấu tranh tư tưởng, lý luận, góp phần bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trực tiếp là đạo đức cách mạng. Đội ngũ giáo viên khoa học xã hội và nhân văn của Học viện chính trị quân sự cần cũng cố trách nhiệm đó. Thực hiện yêu cầu đổi mới nâng cao chất lượng đào tạo, xây dựng nhà trường chính quy. Học viện chính trị quân sự đã đầu tư nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên bằng nhiều hình thức, vừa nâng cao trình độ học vấn, vừa chú trọng bồi dưỡng kiến thức thực tiễn, kết hợp các dạng hình thức đào tạo. Tuy nhiên, so với yêu cầu đào tạo đội ngũ cán bộ chính trị, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội về chính trị trong tình hình mới thì còn phải tiếp tục phấn đấu. Đúng như nhận định của Đảng uỷ Quân sự Trung ương “Đội ngũ giáo viên cán bộ quản lý giáo dục còn thiếu, chất lượng còn hạn chế nhìn chung chưa tương xứng với nhiệm vụ theo nội dung chương trình và quy luật đào tạo mới”[5,20]. Do vậy, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên khoa học xã hội và nhân văn nói chung, giáo viên giảng dạy lý luận của chủ nghĩa nói riêng là vấn đề cấp bách ở Học viện chính trị quân sự hiện nay. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên phải tập trung nâng cao cả phẩm chất và năng lực, cả “đức” và “tài” bảo đảm vừa có trình độ tri thức khoa học cao, vừa có kinh nghiệm phương pháp và có lòng say mê nghề nghiệp. Để xây dựng đạo đức cách mạng của người học viên, Học viện chính trị quân sự phải được giáo dục toàn diện để có sự hiểu biết sâu rộng về mọi mặt, nâng cao trình độ tri thức, từng bước hoàn thiện nhân cách, bản lĩnh người cán bộ lãnh đạo: “Thực hiện giáo dục toàn diện: đức dục, trí dục, thể dục, mỹ dục hết sức coi trọng giáo dục chính trị, khả năng tư duy sáng tạo và năng lực thực hành”. Nâng cao nhận thức cho học viên về đạo đức là trang bị cho học viên thế giới quan khoa học về đạo đức và đạo đức cách mạng, từ đó làm cơ sở khoa học cho học viên phân biệt rõ đạo đức và đạo đức cách mạng, từ đó làm cơ sở khoa học cho viên phân biệt rõ đạo đức cách mạng với các chuẩn mực đạo đức khác. Khi đã có nhận thức rõ, đúng đắn về đạo đức cách mạng, từng học viên sẽ tự ý thức được chính bản thân mình, nắm được chuẩn mực đạo đức của xã hội, của quân đội từ đó tích cực, chủ động hơn trong nhận thức, học hỏi, tự uốn nắn sửa chữa những khuyết điểm của bản thân, phê bình những hành động không phù hợp của đồng chí, đồng đội. Thực tế hiện nay ở các tiểu đoàn, hệ học viên cho thấy còn không ít học viên có quan điểm nhận thức chưa đúng, chưa đầy đủ về đạo đức cách mạng và vai trò của nó. Họ chưa nhận thức được đạo đức cách mạng là một trong những phẩm chất quan trọng hàng đầu của người học viên, người cán bộ chính trị. Trước yêu cầu của cách mạng trong giai đoạn mới và của sự giáo dục đào tạo, vấn đề không ngừng giáo dục toàn diện cho người học, nâng cao chất lượng ở từng nội dung là cấp thiết. Muốn vậy, cần tiếp tục hoàn thiện mô hình mục tiêu yêu cầu đào tạo, đồng thời tích cực đổi mới nội dung, chương trình nâng cao chất lượng dạy học làm cho người học vừa có kiến thức rộng, vững chắc, cập nhật, nhất là kiến thức chuyên ngành, vừa có cơ sở nền tảng phẩm chất, đạo đức lối sống. Nhằm xây dựng người cán bộ vừa “hồng” vừa “chuyên”, hoàn thành tốt nhiệm vụ, chức trách đảm nhiệm. Thường xuyên quán triệt tốt phương hướng nhiệm vụ giáo dục đào tạo mà Nghị quyết 93 của Đảng uỷ Quân sự Trung ương xác định: “Phải đón trước và phục vụ đắc lực cho các yêu cầu, nhiệm vụ phát triển của quân đội chú trọng giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” Nội dung giáo dục chính trị tư tưởng là: chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính trị quân sự của Đảng và bản chất truyền thống của quân đội. Nhằm trang bị cho học viên thế giới quan, phương pháp luận khoa học, để xác định nâng cao đạo đức cách mạng cho họ, tạo cơ sở nền tảng hình thành nhân sinh quan cộng sản, lý tưởng sống đẹp. Góp phần thúc đẩy sự chuyển hoá những chuẩn mực, giá trị đạo đức, hành vi và quan hệ đạo đức của xã hội thành động cơ, thói quen, hành vi đạo đức cách mạng cho họ. Từ đó mỗi học viên tự tu dưỡng, rèn luyện bản thân, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc, của quân đội, của đơn vị mà đặc biệt là truyền thống “Bộ đội cụ Hồ” lối sống, nếp sống mới là việc làm cần thiết, qua đó tăng cường ý thức, lòng tự hào dân tộc đồng thời xây dựng cho học viên có nếp sống văn hoá. Nhân dân ta từ lâu vốn đã tự hào nền văn hiến dân tộc, tinh thần tương thân, tương ái, truyền thống anh hùng. Đó là những truyền thống tốt đẹp được đúc rút từ ngàn đời nay của dân tộc, của con người Việt Nam. Giáo dục cho học viên truyền thống bách chiến, bách thắng của quân đội ta, tinh thần, ý trí vượt khó khăn hoàn thành nhiệm vụ, truyền thống trung với Đảng, với nước, với nhân dân Từ đó, khơi dậy ở học viên lòng tự hào dân tộc, ý thức giữ gìn, phát huy truyền thống dân tộc, quân đội. Bên cạnh đó, còn giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện lòng dũng cảm, tinh thần chịu đựng gian khổ hy sinh, lối sống, nếp sống xã hội chủ nghĩa, lối sống có văn hoá, lối sống trung thực, giản dị, cần, kiệm, liêm, chính; những phong tục tập quán lành mạnh mà cha ông ta giữ gìn từ đời này sang đời khác, giáo dục nếp sống gọn gàng, ngăn nắp, sạch đẹp, khoa học, các quan hệ ứng xử văn minh, thái độ tôn trọng lẫn nhau, lễ phép với cấp trên, thương yêu quý trọng cấp dưới, quý trọng đồng chí, gia đình, bạn bè. Hiện nay, trước yêu cầu nhiệm vụ quân đội, yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo tại Học viện để học viên ra trường có đủ phẩm chất, năng lực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Đòi hỏi phải có sự phối kết hợp chặt chẽ và tác động thường xuyên, liên tục của tất cả các tổ chức, các lực lượng trong quá trình giáo dục, đào tạo nói chung và quá trình giáo dục đạo đức nói riêng. Cần phải phát huy tốt vai trò giáo dục của lãnh đạo, chỉ huy các cấp, các tổ chức và kết hợp giữa giáo dục và tự giáo dục đạo đức cho học viên. *Đối với lãnh đạo chỉ huy các cấp mà chủ yếu Đảng bộ, chi bộ, chi uỷ. Đảng bộ, chi bộ hệ, lớp, đại đội là hạt nhân lãnh đạo, là lực lượng nòng cốt xây dựng hệ, lớp, đại đội vững mạnh toàn diện, có sức chiến đấu cao, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Để lãnh đạo cách mạng, Đảng phải mạnh, Đảng mạnh là chi bộ tốt”, “Chi bộ tốt thì mọi việc đều tốt”. Thực tiễn trong xây dựng và chiến đấu của quân đội ta từ trước tới nay đã chỉ rõ: chỉ có chi bộ tốt mới có đơn vị mạnh. Do đó, việc giáo dục đạo đức cách mạng cho học viên Học viện chính trị quân sự đòi hỏi phải phát huy vai trò của Đảng bộ, chi bộ, chi uỷ. Để phát huy vai trò của Đảng bộ, chi bộ, chi uỷ trong việc nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học viên, Đảng bộ, chi bộ, chi uỷ quán triệt sâu sắc nhiệm vụ của đơn vị, nghiên cứu kỹ nội dung, yêu cầu về phẩm chất đạo đức cách mạng, cụ thể hoá các mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể trong nghị quyết lãnh đạo, hàng tháng hướng xây dựng chương trình giáo dục đạo đức cho học viên phù hợp với tình hình nhiệm vụ của đơn vị. Đồng thời, thường xuyên kiểm tra, chỉ đạo các hoạt động của đơn vị, của các tổ chức chỉ huy và các tổ chức quần chúng, trực tiếp giáo dục đạo đức học viên. Kịp thời rút kinh nghiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo từng nhiệm vụ, từng giai đoạn nhằm biện pháp lãnh đạo đơn vị giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho học viên tốt hơn. Nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học viên không chỉ phụ thuộc vào vai trò, vị trí của lãnh đạo chỉ huy mà còn phụ thuộc vào các tổ chức, lực lượng giáo dục đạo đức cho học viên. Vì vậy, cần phải phát huy tốt vai trò các tổ chức, lực lượng giáo dục đạo đức cho học viên. *Đối với đội ngũ giáo viên. Đội ngũ giáo viên là chủ thể định hướng, điều khiển các hoạt động giáo dục. Trong luật giáo dục nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1998, điều 14 có ghi rõ: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục”. Giáo viên chính là người xây dựng và thực hiện kế hoạch giảng dạy, là người tổ chức điều khiển học viên thực hiện các nhiệm vụ học tập, là người chỉ dẫn, giúp đỡ học viên học tập và rèn luyện, là người kiểm tra, uốn nắn các sái sót của học viên, hướng họ thực hiện tốt mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Vì vậy, quá trình dạy học phải đảm bảo sự thống nhất giữa nâng cao nhận thức với cải tạo tư tưởng và chuyển biến hành động của học viên. Đồng thời, nhiệm vụ dạy học phải hướng tới việc rèn luyện con người, mà trước hết đạo đức cách mạng và bản lĩnh chính trị cho học viên. Trong Học viện, đội ngũ giáo viên cùng lúc thực hiện chức năng dạy chữ, dạy nghề, dạy người. Giáo viên không chỉ có kiến thức chuyên môn, trình độ sư phạm mà thật sự còn phải là những tấm gương để học viên noi theo. Người giáo viên phải không ngừng phấn đấu và rèn luyện nâng cao trình độ kiến thức về mọi mặt, đặc biệt là hiểu biết về chuyên môn. Phải thường xuyên ngăn ngừa, khắc phục những biểu hiện coi nhẹ hoặc tách rời việc dạy học với giáo dục tư tưởng, dạy chữ với dạy người trên cơ sở: “Người dạy phải hiểu rõ giữa học để nâng cao khả năng và tẩy rửa khuyết điểm cho họ”[17;48]. Còn người học thì: “Học để sữa chữa tư tưởng học để tu dưỡng đạo đức cách mạng học để tin tưởng học để hành”[17;50]. *Đối với cán bộ quản lý Cán bộ quản lý là người trực tiếp quản lý giáo dục, rèn luyện học viên. Mọi biểu hiện xấu, tốt của học viên đều được bộc lộ ra hàng ngày. Do đó, cán bộ quản lý có điều kiện thuận lợi để nắm bắt, đánh giá, nhận xét khả năng tu dưỡng rèn luyện của học viên. Trên cơ sở đó có biện pháp giáo dục, định hướng giúp đỡ học viên tiếp thu những giá trị, quy tắc, chuẩn mực đạo đức, lối sống trung thực, thẳng thắn hướng tới giá trị cao đẹp của cuộc sống. Qua đó học viên tự tu dưỡng, phấn đấu hoàn thiện phẩm chất, nhân cách góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Để đội ngũ cán bộ quản lý góp phần tích cực vào quá trình giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho học viên, nhà trường cần phải bồi dưỡng, nâng cao tri thức về mọi mặt, đặc biệt là kỹ năng nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ quản lý. Công tác quản lý, rèn luyện học viên phải tạo ra nhu câu, động lực thúc đẩy học viên “học tốt - rèn nghiêm”, vừa tạo được môi trường lành mạnh để phát huy cao độ tính chủ động sáng tạo độc lập của người học. Để phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý trong giáo dục đạo đức cho học viên, đòi hỏi đội ngũ quản lý phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình với công việc, có khả năng chỉ đạo tổ chức tốt các hoạt động ở đơn vị, tập hợp hướng dẫn học viên hoạt động có hiệu quả nhất trong giáo dục đạo đức quân nhân của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Mọi việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”[16;240]. *Đối với đoàn viên thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh là nơi tập hợp đông đảo đoàn viên, thanh niên tham gia sinh hoạt, học tập, công tác. Đồng thời là nơi trực tiếp quản lý, giáo dục đạo đức đoàn viên thanh niên. Chi đoàn là lực lượng xung kích, thực hiện nhiệm vụ chính trị ở đại đội, lớp, đối với học viên đào tạo cán bộ chính trị, giáo viên khoa học xã hội nhân văn cấp phân đội, đây là lực lượng cơ bản của Học viện. Để phát huy vai trò của tổ chức Đoàn trong giáo dục đạo đức cách mạng cho học viên cần phải tập trung vào việc giáo dục, rèn luyện Đoàn viên thanh niên theo đúng tiêu chuẩn của người đoàn viên thanh niên thế hệ mới. Đó là phải biết phát huy truyền thống cách mạng của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá của thế giới, trở thành người công dân tốt, thực hiện đầy đủ quyền lợi và nghĩa vụ của mình theo hiến pháp và pháp luật; có tình cảm trong sáng, lành mạnh đấu tranh với mọi biểu hiện ích kỷ, họp hòi. Bác Hồ từng dạy: thanh niên phải nâng cao tinh thần tập thể, từ bỏ chủ nghĩa cá nhân, chớ phô trương, hình thức, chớ kiêu ngạo, tự mãn. Phải thấm nhuần đạo đức cách mạng, tức là học tập sinh hoạt theo đúng đạo đức cách mạng người thanh niên xã hội chủ nghĩa. Kết hợp giữa giáo dục và tự giáo dục đạo đức cho học viên thực chất là quá trình hoạt động có mục đích, có ý thức của học viên hướng vào việc phát triển và hoàn thiện những chuẩn mực đạo đức của người quân nhân cách mạng, người học viên sỹ quan, người cán bộ chính trị. Đồng thời đấu tranh loại trừ những cá tính của bản thân không phù hợp với chuẩn mực đạo đức của xã hội nói chung và của tập thể học viên trong nhà trường nói riêng. Để có được kết quả tốt giữa giáo dục và tự giáo dục đạo đức cho học viên điều cần thiết là phải phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học viên và phải bắt nguồn từ sự ý thức rõ ràng trách nhiệm vinh dự được học tập, rèn luyện trở thành người cán bộ chính trị trong quân đội. Đây là động cơ học tập đúng đắn, nguồn gốc cơ bản xuyên suốt và chi phối toàn bộ hoạt động của học viên trong tự giáo dục, rèn luyện đạo đức tại Học viện và cả quá trình công tác sau này. Việc phát huy vai trò trách nhiệm, phân phối chặt chẽ giữa các tổ chức, các lực lượng trong đơn vị đối với quá trình giáo dục và kết hợp giáo dục với tự giáo dục đạo đức cách mạng cho học viên là biện pháp quan trọng, cần thiết tạo nên chất lượng giáo dục đạo đức cho học viên một cách thiết thực, vững chắc. 2.2.2.Thường xuyên chăm lo nâng cao đời sống vật chất tinh thần là điều kiện thuận lợi cho người học viên Học viện chính trị quân sự hăng say phấn đấu vươn lên về mọi mặt trong đó có xây dựng đạo đức. Nhu cầu về vật chất và tinh thần là những nhu cầu tất yếu, cơ bản của con người nói chung và học viên Học viện chính trị quân sự nói riêng. Nâng cao đời sống vật chất - tinh thần của học viên có vai trò, ý nghĩa quan trọng, nó tác động đến nhiều phương diện đời sống của mỗi người trong đó có sự tác động tích cực đến xây dựng đạo đức cách mạng của họ. Chăm lo nâng cao đời sống vật chất - tinh thần cho học viên chính là quan tâm giải quyết quyền lợi, nguyện vọng chính đáng của họ, là cơ sở, điều kiện để giải quyết mối quan hệ của học viên. Từ đó, cũng cố tăng cường niềm tin ở người học viên và sự lãnh đạo của Đảng, vào hệ thống tổ chức chỉ huy trong đơn vị. Khi giải quyết hài hoà đời sống vật chất tinh thần tạo nên sự dân chủ trong các hoạt động, và bầu không khí đoàn kết, vui vẻ cởi mở, thống nhất cao. Nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho học viên và đơn vị tạo điều kiện thuận lợi cho sự tác động của các chủ thể giáo dục tới quá trình xây dựng đạo đức của mỗi học viên, đồng thời từng học viên cũng nhận thức được sự quan tâm của tổ chức, đơn vị đối với mình; những nhu cầu lợi ích chính đáng phù hợp với điều kiện thực tại được đáp ứng, tạo nên động lực trực tiếp thúc đẩy hoạt động rèn luyện đạo đức. Nâng cao đời sống vật chất - tinh thần cho học viên góp phần khắc phục những hạn chế tiêu cực về đạo đức, lối sống trong đơn vị, góp phần có hiệu quả ngăn chặn và đẩy lùi sự thâm nhập, thẩm thấu của các kiểu loại đạo đức phi xã hội chủ nghĩa từ môi trường xã hội vào đạo đức lối sống quân nhân. Những năm qua, trong điều kiện kinh tế - xã hội còn gặp nhiều khó khăn, nhưng được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, quân đội và Học viện, chính sách bảo đảm lợi ích vật chất và động viên tinh thần đối với người học viên đã từng bước được sửa đổi bổ sung như chính sách tiền lương, phụ cấp, cơ sở vật chất nhằm phục vụ cho hoạt động dạy và học. Học viện luôn quan tâm đến đời sống văn hóa tinh thần cho học viên, hàng tháng và nhân dịp các ngày lễ lớn của đất nước, của quân đội Học viện luôn tổ chức giao lưu thể thao, văn hoá học tập trong và ngoài Học viện, tạo nên không khí sôi nổi, phấn khởi hăng say trong học tập, rèn luyện của người học viên đang học tập, công tác tại trường. Như vậy, chính sự đổi mới nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhà trường đã góp phần tạo ra niềm say mê, hứng thú hăng hái học tập, yêu mến nghề nghiệp của người học viên. Đó là một trong những cơ sở rất thuận lợi thúc đẩy phát triển nhân cách đạo đức cách mạng của người học viên Học viện chính trị quân sự tương lai. Trong quá trình tổ chức xây dựng quân đội, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm chăm lo cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người cán bộ chiến sĩ quân đội ta. Hiện nay dưới sự chỉ đạo quan tâm giúp đỡ của Chính phủ, quân đội và nhà trường, điều kiện sinh hoạt vật chất, tinh thần của học viên Học viện chính trị quân sự đã có những thuận lợi nhất định, có thể nói nhà trường đã tạo mọi điều kiện cho học viên học tập, công tác. Nơi ăn, ở, vui chơi giải trí được đảm bảo tương đối tốt, đặc biệt là cơ sở 1. Học viện chính trị quân sự là trung tâm đào tạo cán bộ chính trị cho toàn quân, vì thế quân đội cần phải đầu tư xây dựng Học viện trở thành trung tâm lớn của toàn quân. Các tổ chức cơ quan, ban, ngành đều tạo mọi điều kiện để học viên hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, rèn luyện và tu dưỡng phát triển đạo đức cách mạng. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi rất cơ bản vẫn còn những khó khăn không nhỏ. Dụng cụ học tập sinh hoạt ở một số tiểu đoàn, hệ còn thiếu thốn, nơi ăn ở sinh hoạt còn gặp nhiều khó khăn nhất là cơ sở 2, việc đáp ứng yêu cầu về văn hoá tinh thần cho học viên còn hạn chế. Thêm vào đó sự chênh lệch khá lớn về mức sống giữa người học viên với nhiều người bên ngoài quân đội, cũng tác động không nhỏ đến tâm tư, tình cảm, thái độ, tinh thần đối với người học viên Học viện chính trị quân sự hiện nay. Chăm lo bảo đảm đời sống mọi mặt cho bộ đội nói chung trong đó có học viên Học viện chính trị quân sự là trách nhiệm của hệ thống chính trị, mọi cấp, mọi ngành trong xã hội. Nhưng không vì thế mà sao nhãng vai trò nỗ lực chủ quan của các đơn vị, nhà trường mà trái lại càng phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo khai thác tốt mọi thuận lợi, tiềm năng sẵn có trong đơn vị để cải thiện đời sống bộ đội, chẳng những phải tăng cường cải thiện, cơ sở vật chất phục vụ nơi ăn, ở mà còn phải chú ý đến việc nâng cao đời sống tinh thần. Ngày nay Đảng và Chính phủ cũng đang từng bước đổi mới và thực hiện các chính sách xã hội đối với hậu phương quân đội. Vì vậy, đời sống ở hậu phương của cán bộ, chiến sĩ, trong đó có học viên Học viện chính trị quân sự đã có bước cải thiện đáng kể. Khi đời sống vật chất, tinh thần ở hậu phương được nâng cao sẽ góp phần tạo ra những điều kiện thúc đẩy người học viên yên tâm, phấn khởi, thiết tha học tập, rèn luyện với động cơ, mục đích đúng đắn, rõ ràng. Bên cạnh đó, động viên học viên hăng hái tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, chống tham ô lãng phí. Phải phát huy khả năng sáng tạo của học viên, tổ chức tốt các hoạt động văn hóa, thể thao, giao lưu kết nghĩa, các hoạt động ngoại khoá tạo ra bầu không khí vui tươi lành mạnh trong đơn vị, đáp ứng yêu cầu sáng tạo và thưởng thức văn hoá, tinh thần của học viên. Đây cũng chính là những điều kiện thuận lợi giúp người học viên của trường không ngừng tu dưỡng rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng. 2.2.3. Xây dựng môi trường văn hoá trong nhà trường - điều kiện xây dựng đạo đức của người học viên ở Học viện chính trị quân sự hiện nay Phẩm chất đạo đức, lối sống của mỗi người đều chịu sự tác động, chi phối của tổng hoà các mối quan hệ xã hội. Trong đó, môi trường sống gần gũi, trực tiếp có ảnh hưởng rất lớn, có tính chất quyết định đến sự hoàn thiện nhân cách con người. Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, con người là chủ thể, đồng thời là sản phẩm của những điều kiện và hoàn cảnh cụ thể, con người không thể vươn lên, “ra khỏi” hoàn cảnh hiện tại mà trong đó bản thân họ đang sống. Mác đã chỉ ra rằng: “Sự thật là bất cứ sự phản ánh nào của hệ thống thế giới vào trong tư tưởng cũng bị và vẫn bị hạn chế về mặt khách quan bởi điều kiện lịch sử, về mặt chủ quan bởi trạng thái thể xác và tinh thần tác giả”[1;15á434]. Để xây dựng đạo đức cho người học viên ở Học viên chính trị quân sự cần thường xuyên chú trọng xây dựng môi trường trong sạch, lành mạnh như môi trường chính trị, môi trường văn hoá, môi trường sinh hoạt vật chất, môi trường tinh thần, môi trường cảnh quan sinh thái, môi trường quân sự, môi trường đạo đức Trong đó môi trường văn hoá đạo đức giữ vai trò quyết định nhất đến xây dựng đạo đức cho người học viên ở Học viện chính trị quân sự. Môi trường văn hoá đạo đức trong sạch, lành mạnh còn là “máy lọc” để ngăn ngừa các loại văn hoá độc hại, các biểu hiện tiêu cực, lạc hậu xâm nhập, len lỏi vào trong đơn vị, loại trừ những biểu hiện lối sống thói quen, hành vi thiếu văn hoá, phi đạo đức. Đó là “hàng rào” chắc chắn được kiến tạo, xây dựng bằng chất liệu văn hoá. Xây dựng môi trường văn hoá - đạo đức phải là môi trường thấm đậm tinh thần nhân văn do con người và vì con người. Trong môi trường đó cái Chân - Thiện - Mỹ được biểu hiện một cách toàn diện trong nét đẹp mọi quân nhân, mọi học viên. Để xây dựng môi trường văn hoá - đạo đức trong nhà trường trước hết cần giải quyết một số vấn đề cơ bản sau: Một là, xây dựng ý thức chính trị tinh thần, thẩm mỹ, hành vi có văn hoá cho học viên. Đây là vấn đề cốt lõi trong xây dựng môi trường trong sạch, lành mạnh, xây dựng cho học viên có tư tưởng kiên định vững vàng, xác định tốt nhiệm vụ. Chính vì vậy, cần phải giáo dục cho học viên có nhận thức đầy đủ những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, pháp luật Nhà nước, nhiệm vụ của quân đội và đơn vị kỷ luật quân đội. Nhận thức sâu sắc về âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù, có thái độ phân biệt đúng, sai rõ ràng. Đồng thời, phải giáo dục cho học viên những giá trị thẩm mỹ, chân chính, hướng tới cái đẹp, biết tôn trọng và giữ gìn cái đẹp, có lối sống cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, nếp sống chính qui, kỷ luật, có văn hoá. Thông qua công tác giáo dục và thực hiện các nhiệm vụ của đơn vị để rèn luyện cho học viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ được phân công. Đồng thời, tạo ra không khí dân chủ, đoàn kết, ấm tình đồng chí đồng đội trong đơn vị, tinh thần tương thân, tương ái giúp đỡ nhau cùng rèn luyện đạo đức cách mạng, cùng phấn đấu hoàn thành mục tiêu, yêu cầu đào tạo đặt ra. Hai là, giải quyết tốt các mối quan hệ trong đơn vị và ngoài đơn vị Là một “thực thể tự nhiên, xã hội có văn hoá”, người học viên sống và hành động trong nhiều mối quan hệ rất đa dạng, phong phú, phức tạp và chịu tác động nhiều chiều của đời sống, đó là tất yếu. Giải quyết tốt các mối quan hệ trong quá trình học tập, rèn luyện tại trường sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho học viên vững vàng hơn trong cuộc sống, có bản lĩnh để nhìn nhận các vấn đề chính trị bằng sự mẫn cảm chính trị của bản thân. Trong thực tế, người học viên Học viện chính trị quân sự cần giải quyết tốt các mối quan hệ như: quan hệ giữa học viên với giáo viên, quan hệ giữa học viên với cán bộ quản lý, giữa học viên với học viên, giữa học viên với nhân dân. Ngoài quan hệ chính thức còn có quan hệ không chính thức, yêu cầu trong giải quyết các mối quan hệ đó phải phù hợp với điều lệnh, điều lệ, chế độ quy định của đơn vị, của quân đội, đúng với đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, hợp chuẩn mực đạo đức, lối sống xã hội chủ nghĩa. Các mối quan hệ trong đơn vị trong sáng, lành mạnh sẽ tạo ra môi trường thuận lợi cho học viên nâng cao chất lượng giáo dục, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của người học viên. Bởi lẽ, sẽ xuất hiện những đòi hỏi từ các mối quan hệ để đi đến tự hoàn thiện bản thân đó là một quy luật tất yếu của đời sống. Các mối quan hệ trong đơn vị được cũng cố và phải phát triển dựa trên nguyên tắc kỷ luật của quân đội, trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng giúp đỡ lẫn nhau, định hướng cho học viên vươn tới những giá trị đạo đức, cao đẹp, trong sáng, lành mạnh. Đấu tranh loại bỏ những biểu hiện gây mất đoàn kết, chia rẽ trong đơn vị. Xây dựng môi trường văn hoá đạo đức phải gắn liền và phối kết với toàn bộ quá trình tổ chức đời sống vật chất, tinh thần cho người học. Trước hết, đáp ứng những yêu cầu tối thiểu trong phạm vi có thể của nhà trường quân đội, góp phần ổn định tư tưởng tâm lý, tăng cường kỷ luật, rèn luyện chính qui trong nhà trường, cũng cố sự vững chắc của tập thể về mọi mặt, vận dụng mọi tác động tích cực và hạn chế loại trừ mọi tác động tiêu cực từ ngoài xã hội vào nhà trường, vào sự phát triển đạo đức cách mạng của người học viên sĩ quan.  Kết luận Xây dựng đạo đức cho học viên Học viện chính trị quân sự hiện nay là một trong những nhân tố quan trọng nhất trong quá trình phát triển nhân cách của người cán bộ chính trị trong quân đội, là yêu cầu khách quan cần thiết, nhất là trong tình hình hiện nay. Nó đảm bảo cho người học viên Học viện chính trị quân sự đạt hiệu quả cao trong thực hiện mục tiêu đào tạo cán bộ chính trị và giáo viên Khoa học Xã hội và Nhân văn tại trường. Ngày nay, trước yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ xây dựng quân đội theo hướng cách mạng, chính qui tinh nhuệ từng bước hiện đại, lấy xây dựng chính trị làm cơ sở. Trước tình hình thế giới, trong nước đang diễn ra phức tạp, kẻ thù tìm mọi cách chống phá ta trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị, quân sự, văn hoá bằng chiến lược “diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ nhằm phi chính trị hoá quân đội, tách quân đội ra khỏi sự lãnh đạo của Đảng chúng tìm cách phá hoại nhiều mặt, làm băng hoại phẩm chất đạo đức của mỗi quân nhân. Trước tình hình đó thì việc xây dựng đạo đức cách mạng cho học viên Học viện chính trị quân sự là vấn đề rất quan trọng, mang tính cấp thiết, nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng quân đội trong giai đoạn mới. Để xây dựng đạo đức cho người học viên Học viện chính trị quân sự cần phải: Đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức là vấn đề quan trọng hàng đầu ở Học viện chính trị quân sự hiện nay; thường xuyên chăm lo nâng cao đời sống vật chất tinh thần là điều kiện thuận lợi cho người học viên Học viện chính trị quân sự hăng say phấn đấu vươn lên về mọi mặt trong đó có xây dựng đạo đức; xây dựng môi trường văn hoá trong nhà trường - điều kiện xây dựng đạo đức của người học viên ở Học viện chính trị quân sự hiện nay, kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục và tự giáo dục. Trên cơ sở đó tạo bước chuyển biến mới trong nhận thức và hành động cách mạng của mỗi học viên.  Danh mục tài liệu tham khảo 1) Ph. Ăng gen, chống Duy Rinh, C. Mác - Ph. Ăng gen, toàn tập, tập 20, Nxb CTQG, H.1995, Tr.15:434 2) Đặng Kim Bôi, “Sự tác động của kinh tế thị trường đến xây dựng đạo đức cách mạng của đội ngũ sĩ quân cấp cơ sở trong quân đội ta hiện nay” Luận văn cao học Triết học, H.1997 3) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb CTQG, H.1996 4) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb CTQG, H.2001, Tr.20:21 5) Đảng uỷ quân sự Trung ương (1994), Nghị quyết số 93 6) Đảng uỷ quân sự Trung ương (1998), Nghị quyết Đảng uỷ quân sự Quân sự Trung ương về xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội trong thời kỳ mới, Tr.7 7) Học viên chính trị quân sự, Báo cáo của phòng chính trị tại Đại hội đại biểu Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, HVCTQS, lần 2, HĐ 23/10/2002 8) Học viên chính trị quân sự, tạp chí giáo dục lý luận CTQS, số 2 năm 2003, HVCTQS 9) Nguyễn Văn Huyên (2002). Mấy vấn đề về T. Học con người và phát triển con người. Nxb CTQG, H.2002, Tr.88:95 10) Trần Văn Kiêm, giáo trình đạo đức học, Nxb CTQG, H.1997 11) V.L.Lênin, toàn tập, tập 41, Nxb tiến bộ, M.1981 12) Nguyễn Ngọc Long, giáo trình đạo đức học, Nxb CTQG, H.2000 13) Mác - Ănggen, toàn tập, tập 3, Nxb CTQG, H.1995 14) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 1, Nxb CTQG, H.1996 15) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 3, Nxb CTQG, H.1995 16) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 5, Nxb CTQG, H.1996 17) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 6, Nxb CTQG, H.1995 18) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 7, Nxb CTQG , H.1995, Tr. 573 19) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 9, Nxb CTQG, H.1996 20) Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 10, Nxb CTQG, H.1996, Tr.5-186 21) Nguyễn Chí Mỳ, “Sự biến đổi của thang giá trị đạo đức trong nền kinh tế thị trường với việc xây dựng đạo đức cho cán bộ quản lý”, Nxb CTQG, H.1999 22) Nguyễn Hùng Oanh, “Phát triển đạo đức cách mạng ở thanh niên quân đội nhân dân Việt Nam trong tình hình hiện nay”, Hà nội 2002 23 )Nguyễn Văn Phán, Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục phẩm chất cách mạng, Nxb QĐND, H.1995,Tr. 54 24) Hà Huy Thông “Tư tưởng Hồ Chí Minh và đạo đức của người cán bộ quân sự - lý luận vận dụng”, H.1997 25) Tổng cục chính trị, Đạo đức học quân sự, Nxb QĐND, H.2001 Mục lục Trang Mở đầu 1 Chương 1 Đạo đức cách mạng và đặc điểm cách mạng của học viên 4 Học viện chính trị quân sự hiện 1.1 Đặc trưng đạo đức cách mạng 4 Đặc điểm đạo đức cách mạng của học viên Học viện chính 20 trị quân sự hiện nay Kết luận chương 1 28 Chương 2 Vấn đề xây dựng đạo đức cho học viên ở Học viện chính 29 trị quân sự hiện nay Thực chất xây dựng đạo đức cho học viên ở Học viên chính 29 trị quân sự hiện nay Một số giải pháp cơ bản xây dựng đạo đức cho học viên ở 43 Học viện chính trị quân sự hiện nay Kết luận 60 Danh mục tài liệu tham khảo 61