Đề án Giải pháp nhằm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam

lêi më ®Çu Cïng víi xu thÕ quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ – x· héi, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ang cã xu h­íng ngµy cµng gia t¨ng m¹nh mÏ vµ cã vai trß to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) lµ mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, cã t¸c dông thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa, t¹o ®iÒu kiÖn khai th¸c c¸c lîi thÕ so s¸nh, më ra nhiÒu nghµnh nghÒ,s¶n phÈm míi, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu,t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm vµ chñ ®éng tham gia vao qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. ChÝnh v× vËy , viÖc thu hót vµ sö dông nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh­ thÕ nµo ®ãng vai trß rÊt quan träng. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn sang giai ®o¹n ph¸t triÓn t¨ng tèc, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn thu hót nhiÒu h¬n n÷a nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Víi ®Ò ¸n “Gi¶i ph¸p nh»m thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt Nam “- nghiªn cøu ®èi t­îng chñ yÕu lµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt Nam- em sÏ tr×nh bµy nh÷ng thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ®Ó thu hót nguån vèn nµy . PhÇn 1: Mét sè vÊn ®Ò vÒ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) 1. Thùc chÊt cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 1. 1. Thùc chÊt Kh¸i niÖm ®Çu t­ (Investement): §Çu t­, nãi chung lµ sù bá ra nh÷ng nguån lùc vµo mét c«ng viÖc nµo ®ã nh»m thu lîi lín trong t­¬ng lai. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña ®Çu t­ ®ã lµ tÝnh sinh l·i vµ rñi ro trong ®Çu t­. Hai thuéc tÝnh nµy ®· ph©n hãa sµng läc c¸c nhµ ®Çu t­ vµ thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn. §Çu t­ n­íc ngoµi: §Çu t­ n­íc ngoµi mang ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc tr­ng cña ®Çu t­ nãi chung nh­ng cã mét sè ®Æc tr­ng kh¸c víi ®Çu t­ trong n­íc ®ã lµ: . Chñ ®Çu t­ cã quèc tÞch n­íc ngoµi. . C¸c yÕu tè ®Çu t­ ®­îc di chuyÓn ra khái biªn giíi. . Vèn ®Çu t­ cã thÓ lµ tiÒn tÖ, vËt t­ hµng hãa , t­ liÖu s¶n xuÊt, tµi nguyªn thiªn nhiªn nh­ng ®­îc tÝnh b»ng ngo¹i tÖ. C¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng lµ. - Nguån vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc, gäi t¾t lµ ODA. - Nguån vèn tÝn dông th­¬ng m¹i - Nguån vèn ®Çu t­ tõ viÖc b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu... cho ng­êi n­íc ngoµi, gäi t¾t lµ FPI. - Nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, gäi t¾t lµ FDI. §©y lµ nguån vèn ®Çu t­ kh¸ phæ biÕn hiÖn nay cña n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo mét quèc gia nµo ®ã nh»m môc ®Ých kiÕm lîi nhuËn lµ chñ yÕu .Trong thùc tÕ, nguån vèn ODA vµ FDI lµ kh¸ phæ biÕn, hai nguån nµy ®Òu cã vÞ trÝ kh¸ quan träng. Kh¸i niÖm ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ sù di chuyÓn vèn quèc tÕ d­íi h×nh thøc vèn s¶n xuÊt th«ng qua viÖc nhµ ®Çu t­ ë 1 n­íc ®­a vèn vµo mét n­íc kh¸c ®Ó ®Çu t­, ®ång thêi trùc tiÕp tham gia qu¶n lý, ®iÒu hµnh, tæ chøc s¶n xuÊt, tËn dông ­u thÕ vÒ vèn, tr×nh ®é c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý... nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn. C¸c ®Æc tr­ng: . VÒ vèn gãp: C¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng mét l­îng vèn tèi thiÓu theo quy ®Þnh cña n­íc nhËn ®Çu t­ ®Ó hä cã quúªn trùc tiÕp tham gia ®iÒu phèi, qu¶n lý qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. ë ViÖt Nam luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­a ra ®iÒu kiÖn: phÇn vèn gãp cña bªn n­íc ngoµi kh«ng d­íi 30% vèn ph¸p ®Þnh, trõ nh÷ng tr­êng hîp do chÝnh phñ quy ®Þnh. . VÒ quyÒn ®iÒu hµnh qu¶n lý doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi phô thuéc vµo møc vèn gãp. NÕu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ 100% vèn th× quyÒn ®iÒu hµnh hoµn toµn thuéc vÒ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, cã thÓ trùc tiÕp hoÆc thuª ng­êi qu¶n lý. . VÒ ph©n chia lîi nhuËn: dùa trªn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, l·i lç ®Òu ®­îc ph©n chia theo tû lÖ vèn gãp trong vèn ph¸p ®Þnh. 1. 2. §Æc ®iÓm: Víi n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ , ®Æc ®iÓm cña FDI cã nhiÒu mÆt tÝch cùc, ®ång thêi còng cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ, bÊt lîi riªng. 1. 2. 1. Nh÷ng mÆt tÝch cùc: So víi nh÷ng h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã nh÷ng ­u ®iÓm: FDI kh«ng ®Ó l¹i g¸nh nÆng nî cho ChÝnh phñ n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ nh­ ODA hoÆc c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c nh­ vay th­¬ng m¹i, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra n­íc ngoµi… C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tù bá vèn ra kinh doanh, trùc tiÕp ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ®Çu t­. N­íc tiÕp nhËn FDI Ýt ph¶i chÞu nh÷ng ®iÒu kiÖn rµng buéc kÌm theo cña ng­êi cung øng vèn nh­ cña ODA. Thùc hiÖn liªn doanh víi n­íc ngoµi, viÖc bá vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã thÓ gi¶m ®­îc rñi ro vÒ tµi chÝnh, trong t×nh huèng xÊu nhÊt khi gÆp rñi ro th× c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi sÏ lµ ng­êi cïng chia sÎ rñi ro víi c¸c c«ng ty cña n­íc së t¹i. Do vËy, FDI lµ h×nh thøc thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t­¬ng ®èi Ýt rñi ro cho n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ . FDI kh«ng ®¬n thuÇn chØ lµ vèn, mµ kÌm theo ®ã lµ c«ng nghÖ, kü thuËt, ph­¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn, cho phÐp t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm míi, më ra thÞ tr­êng míi… cho n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ . §©y lµ ®iÓm hÊp dÉn quan träng cña FDI, bëi v× hÇu hÕt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ thÊp, trong khi phÇn lín nh÷ng kü thuËt míi xuÊt ph¸t chñ yÕu tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, do ®ã ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch vµ ®uæi kÞp c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c n­íc nµy rÊt cÇn nhanh chãng tiÕp cËn víi c¸c kü thuËt míi. Tïy theo hoµn c¶nh cô thÓ cña m×nh, mçi n­íc cã c¸ch ®i riªng ®Ó n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, nh­ng th«ng qua FDI lµ c¸ch tiÕp cËn nhanh, trùc tiÕp vµ thuËn lîi. Thùc tÕ ®· cho th©ý FDI lµ 1 kªnh quan träng ®èi víi viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã t¸c ®éng m¹nh ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña n­íc tiÕp nhËn, thóc ®Èy qu¸ tr×nh nµy trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn: chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, c¬ cÊu vïng l·nh thæ, c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu vèn ®Çu t­, c¬ cÊu c«ng nghÖ, c¬ cÊu lao ®éng…. Th«ng qua tiÕp nhËn FDI, n­íc tiÔp nhËn ®Çu t­ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó g¾n kÕt nÒn kinh tÕ trong n­íc víi hÖ thèng s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao ®æi quèc tÕ, thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña n­íc nµy. Th«ng qua tiÕp nhËn ®Çu t­ , c¸c n­íc së t¹i cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, thÝch nghi nhanh h¬n víi c¸c thay ®æi trªn thÞ tr­êng thÕ giíi… FDI cã vai trß lµm cÇu nèi vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, mét nh©n tè ®Èy nhanh qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa kinh tÕ thÕ giíi. FDI cã lîi thÕ lµ cã thÓ ®­îc duy tr× sö dông l©u dµi, tõ khi mét nÒn kinh tÕ cßn ë møc ph¸t triÓn thÊp cho ®Õn khi ®¹t ®­îc tr×nh ®é ph¸t triÓn rÊt cao. Vèn ODA th­êng ®­îc dµnh chñ yÕu cho nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn, sÏ gi¶m ®i vµ chÊm døt khi n­íc ®ã trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp, tøc lµ bÞ giíi h¹n trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. FDI kh«ng ph¶i chÞu giíi h¹n nµy, nã cã thÓ ®­îc sö dông rÊt l©u dµi trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mçi nÒn kinh tÕ. Víi nh÷ng ­u thÕ quan träng nh­ trªn ngµy cµng cã nhiÒu n­íc coi träng FDI hoÆc ­u tiªn, khuyÕn khÝch tiÕp nhËn FDI h¬n c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c. 1. 2. 2. Mét sè h¹n chÕ: Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc, FDI cã thÓ g©y ra nh÷ng bÊt lîi cho n­íc tiÕp nhËn: ViÖc sö dông nhiÒu vèn ®Çu t­ FDI cã thÓ dÉn ®Õn viÖc thiÕu chó träng huy ®éng tèi ®a vèn trong n­íc, g©y ra sù mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu ®Çu t­ , cã thÓ g©y nªn sù phô thuéc cña nÒn kinh tÕ vµo vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi .Do ®ã, nÕu tû träng FDI chiÕm qu¸ lín trong tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn th× tÝnh ®éc lËp tù chñ cã thÓ bÞ ¶nh h­ëng, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cã tÝnh lÖ thuéc bªn ngoµi, thiÕu v÷ng ch¾c. §«i khi doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¹nh tranh b»ng con ®­êng b¸n ph¸ gi¸, lo¹i trõ ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c, ®éc chiÕm hoÆc khèng chÕ thÞ tr­êng, lÊn ¸p c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Thùc tÕ ®· cho thÊy khi thùc hiÖn c¸c dù ¸n liªn doanh, c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi ®· tranh thñ gãp vèn b»ng c¸c thiÕt bÞ vµ vËt t­ ®· l¹c hËu, ®· qua sö dông, hoÆc nhiÒu khi ®· ®Õn thêi h¹n thanh lý, g©y ra thiÖt h¹i to lín cho nÒn kinh tÕ cña n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. Th«ng qua søc m¹nh h¬n h¼n vÒ tiÒm lùc tµi chÝnh, sù cã mÆt cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn n­íc ngoµi g©y ra mét sè ¶nh h­ëng bÊt lîi vÒ kinh tÕ- x· héi nh­ lµm t¨ng chªnh lÖch vÒ thu nhËp, lµm gia t¨ng sù ph©n hãa trong c¸c tÇng líp nh©n d©n, t¨ng møc ®é chªnh lÖch ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng. Víi nh÷ng mÆt bÊt lîi cña FDI, nÕu cã sù chuÈn bÞ kü l­ìng, ®Çy ®ñ vµ cã c¸c biÖn ph¸p phï hîp, n­íc tiÕp nhËn FDI cã thÓ h¹n chÕ, gi¶m thiÓu nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nµy vµ sö lý hµi hßa mèi quan hÖ cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi víi lîi Ých quèc gia ®Ó t¹o nªn lîi Ých tæng thÓ tÝch cùc. 2. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: XÐt theo môc ®Ých ®Çu t­ FDI ®ù¬c ph©n thµnh 2 lo¹i: ®Çu t­ theo chiÒu ngang vµ ®Çu t­ theo chiÒu däc: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo chiÒu ngang: lµ viÖc 1 c«ng ty tiÕn hµnh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo chÝnh ngµnh s¶n xuÊt mµ hä ®ang cã lîi thÕ c¹nh tranh. Víi lîi thÕ nµy hä muèn t×m kiÕm lîi nhuËn cao h¬n ë n­íc ngoµi. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo chiÒu däc: kh¸c víi h×nh thøc ®Çu t­ theo chiÒu ngang, h×nh thøc ®Çu t­ theo chiÒu däc víi môc ®Ých khai th¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ c¸c yÕu tè ®Çu vµo rÎ nh­ lao ®éng, ®Êt ®ai cña n­íc nhËn ®Çu t­ . §©y lµ h×nh thøc kh¸ phæ biÕn cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. XÐt vÒ h×nh thøc së h÷u, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th­êng cã c¸c h×nh thøc sau: H×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh: ®©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, h×nh thøc nµy cã ®Æc tr­ng lµ mçi bªn tham gia vµo doanh nghiÖp liªn doanh lµ 1 ph¸p nh©n riªng, nh­ng doanh nghiÖp liªn doanh lµ mét ph¸p nh©n ®éc lËp. Khi c¸c bªn ®· ®ãng gãp ®ñ sè vèn quy ®Þnh vµo liªn doanh th× dï 1 bªn cã ph¸ s¶n, doanh nghiÖp liªn doanh vÉn tån t¹i. Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi: ®©y lµ doanh nghiÖp thuéc quyÒn së h÷u cña tæ chøc hoÆc c¸ nh©n n­íc ngoµi, ®­îc h×nh thµnh b»ng toµn bé vèn n­íc ngoµi vµ do tæ chøc hoÆc c¸ nh©n n­íc ngoµi thµnh lËp, tù qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh. Doanh nghiÖp nµy ®­îc thµnh lËp d­íi d¹ng c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, lµ ph¸p nh©n ViÖt Nam vµ chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Vèn ph¸p ®Þnh còng nh­ vèn ®Çu t­ do nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp, vèn ph¸p ®Þnh Ýt nhÊt b»ng 30% vèn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp. H×nh thøc hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh: ®©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp trong ®ã hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®­îc ký kÕt gi÷a hai hay nhiÒu bªn(gäi lµ c¸c bªn hîp t¸c kinh doanh)®Ó tiÕn hµnh mét hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng kinh doanh ë n­íc nhËn ®Çu t­ trong ®ã quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh cho mçi bªn tham gia mµ kh«ng cÇn thµnh lËp xÝ nghiÖp liªn doanh hoÆc ph¸p nh©n míi. H×nh thøc nµy kh«ng lµm h×nh thµnh mét c«ng ty hay mét xÝ nghiÖp míi. Mçi bªn vÉn ho¹t ®éng víi t­ c¸ch ph¸p nh©n ®éc lËp cña m×nh vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô cña m×nh tr­íc n­íc nhµ. Ngoµi ba h×nh thøc c¬ b¶n trªn, theo nhu cÇu ®Çu t­ vÒ h¹ tÇng, c¸c c«ng tr×nh x©y dùng cßn cã h×nh thøc: . Hîp ®ång x©y dùng- kinh doanh- chuyÓn giao (BOT) : lµ mét ph­¬ng thøc ®Çu t­ trùc tiÕp ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së v¨n b¶n ®­îc ký kÕt gi÷a nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi(cã thÓ lµ tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi)víi c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ®Ó x©y dùng kinh doanh c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, hÕt thêi h¹n nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao cho n­íc chñ nhµ. . Hîp ®ång x©y dùng- chuyÓn giao- kinh doanh : lµ ph­¬ng thøc ®Çu t­ dùa trªn v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña n­íc chñ nhµ vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng, kinh doanh c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng. Sau khi x©y dùng xong, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao c«ng tr×nh cho n­íc chñ nhµ. N­íc chñ nhµ cã thÓ dµnh cho nhµ ®Çu t­ quyÒn kinh doanh c«ng tr×nh ®ã trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó thu håi vèn ®Çu t­ vµ lîi nhuËn hîp lý. . Hîp ®ång x©y dùng- chuyÓn giao (BT) : lµ mét ph­¬ng thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn c¬ së v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña n­íc chñ nhµ vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng. Sau khi x©y dùng xong, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao c«ng tr×nh ®ã cho n­íc chñ nhµ. ChÝnh phñ n­íc chñ nhµ t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn dù ¸n kh¸c ®Ó thu håi vèn ®Çu t­ vµ lîi nhuËn hîp lý. 3.C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ¤n ®Þnh chÝnh trÞ: ®©y lµ yÕu tè hÊp dÉn hµng ®Çu ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, v× cã æn ®Þnh chÝnh trÞ th× c¸c cam kÕt cña chÝnh phñ n­íc chñ nhµ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ vÒ së h÷u vèn ®Çu t­, c¸c chÝnh s¸ch ­u tiªn, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn míi ®­îc ®¶m b¶o. §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò cã thÓ nãi lµ ®­îc nhµ ®Çu t­ quan t©m nhÊt v× nã t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn yÕu tè rñi ro trong ®Çu t­. NÕu n­íc chñ nhµ cã mét hÖ thèng chÝnh s¸ch ®Çy ®ñ vµ hîp lý, ®¶m b¶o sù nhÊt qu¸n vÒ chñ tr­¬ng thu hót ®Çu t­ còng sÏ lµ nh÷ng yÕu tè quan träng, hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. VÒ vÞ trÝ ®Þa lý vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn: ®ã lµ ®Æc ®iÓm khÝ hËu, tµi nguyªn thiªn nhiªn, d©n sè, vÞ trÝ ®Þa lý gÇn… §©y còng lµ nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng nhiÒu ®Õn tÝnh sinh l·i hoÆc rñi ro trong ®Çu t­. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn cña nÒn v¨n hãa x· héi: ®©y ®­îc coi lµ c¸c yÕu tè qu¶n lý vÜ m«, ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng, chÊt l­îng cung cÊp c¸c dÞch vô. Sù thuËn lîi hay kh«ng thuËn lîi vÒ ng«n ng÷, t«n gi¸o, phong tôc tËp qu¸n ®Òu cã thÓ trë thµnh sù khuyÕn khÝch hay k×m h·m viÖc thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ngoµi nh÷ng nh©n tè trªn cßn nh÷ng nh©n tè cã t¸c dông t¨ng kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn cho c¸c nhµ ®Çu t­, ®ã lµ: Nh©n tè l·i suÊt: do mét dù ¸n ®Çu t­, chi phÝ vµ doanh thu ®­îc thùc hiÖn ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau. §Ó so s¸nh doanh thu vµ chi phÝ trong ®iÒu kiÖn tiÒn cã gi¸ trÞ biÕn ®æi theo thêi gian, c¸c nhµ ®Çu t­ ®· sö dông l·i suÊt ®Ó tÝnh chuyÓn c¸c dßng tiÒn vÒ mÆt b»ng thêi gian hiÖn t¹i. Nh­ vËy, nÕu l·i suÊt cµng t¨ng th× lîi nhuËn thu ®­îc tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ cµng gi¶m. Do ®ã møc l·i suÊt thÊp lµ mét trong nh÷ng yÕu tè khuyÕn khÝch ng­êi cã tiÒn ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh h¬n lµ göi tiÒn vµo ng©n hµng. Chi phÝ s¶n xuÊt còng lµ nh÷ng yÕu tè mµ c¸c nhµ ®Çu t­ quan t©m, bao gåm: chi phÝ nguyªn nhiªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng vµ chi phÝ cho c¸c dÞch vô hç trî s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m th× lîi nhuËn sÏ t¨ng t¹i mäi møc l·i suÊt. Trong ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, cã mét nh©n tè rÊt quan träng ¶nh h­ëng ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt t¹i n­íc nhËn ®Çu t­, ®ã lµ tû gi¸ hèi ®o¸i. NÕu ®ång tiÒn cña n­íc nhËn ®Çu t­ t¨ng gi¸, chi phÝ s¶n xuÊt ë ®©y sÏ t¨ng, chi phÝ t¨ng th× lîi nhuËn gi¶m, ®ã lµ nh©n tè lµm gi¶m quy m« ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 4. Sù cÇn thiÕt ph¶i thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi KÓ tõ khi giµnh ®­îc ®éc lËp, sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ë miÒn B¾c n­íc ta g¾n víi sù hç trî cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa. Sau nhiÒu thËp kû chiÕn tranh ®ång thêi gi÷ v÷ng ®éc lËp, tù chñ, viÖc t×m ®Õn nguån lùc bªn ngoµi cho ph¸t triÓn c¶ vÒ vèn vµ c«ng nghÖ d­íi h×nh thøc FDI lµ hÕt søc cÇn thiÕt. §èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta, viÖc vay th­¬ng m¹i ®Ó nhËp khÈu c«ng nghÖ lµ qu¸ søc chÞu ®ùng cña nÒn kinh tÕ. XuÊt ph¸t tù bèi c¶nh trªn, ®Ó tho¸t ra khái t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ-x· héi nguån vèn n­íc ngoµi mµ chóng ta cã thÓ sö dông ®­îc chÝnh lµ vèn FDI. Thùc tÕ ®Õn nay ®· chøng tá sù lùa chän cña chóng ta lµ ®óng ®¾n, ®ång thêi còng nãi lªn sù cÇn thiÕt cã tÝnh lÞch sö vµ kh¸ch quan cña FDI ®èi víi c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. B­íc vµo thËp kû 1990, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta th«ng qua ChiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®Õn n¨m 2000.ChiÕn l­îc ®· x¸c ®Þnh nh÷ng yªu cÇu vµ nhiÖm vô míi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Trong ®iÒu kiÖn tÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ cßn nhá bÐ, vÊn ®Ò t¨ng vèn ®Çu t­ x· héi nãi chung, trong ®ã cã nguån vèn tõ bªn ngoµi (th«ng qua viÖc thu hót vµ sö dông nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi) ®ang næi lªn nh­ mét yªu cÇu cÊp b¸ch. Sù cÇn thiÕt cña FDI trong giai ®o¹n nµy ®· thÓ hiÖn qua tÊt c¶ c¸c ®Æc ®iÓm vµ ­u thÕ cña nã: võa lµ sù bæ xung ®¸ng kÓ vÒ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn , võa lµ kªnh dÉn chuyÓn giao c«ng nghÖ, kinh nghiÖm vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn, t¨ng n¨ng lùc vµ tr×nh ®é s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ, võa gióp cho nÒn kinh tÕ dÇn më cöa héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc thu hót nhiÒu h¬n vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø 7 x¸c ®Þnh: “cã chÝnh s¸ch thu hót t­ b¶n n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo n­íc ta, tr­íc hÕt vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt, d­íi nhiÒu h×nh thøc”. Nh­ vËy §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ lµ mét bé phËn cña kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc . §Ó ph¸t huy cao nhÊt néi lùc, ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, chóng ta ®· tËp trung c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó thu hót nhiÒu h¬n nguån vèn FDI. HiÖn nay, ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi bÒn v÷ng, thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch tôt hËu vÒ kinh tÕ so víi c¸c n­íc trong khu vùc, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· ®Ò ra ®Þnh h­íng c¬ b¶n cho viÖc thu hót, sö dông vµ qu¶n lý FDI mét c¸ch cã hiÖu qu¶.Chóng ta cÇn mét l­îng vèn lín, ph¶i huy ®éng c¶ trong vµ ngoµi n­íc cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét thµnh phÇn kinh tÕ míi xuÊt hiÖn vµ h×nh thµnh ngµy cµng râ nÐt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta. Thu hót nhiÒu h¬n vµ sö dông hiÖu qu¶ cao FDI lµ mét néi dung quan träng cña viÖc thùc hiÖn chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm, doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ. Th«ng qua viÖc ®Èy m¹nh thu hót FDI sÏ tranh thñ c«ng nghÖ cña c¸c n­íc cã nÒn khoa häc tiªn tiÕn, kinh nghiÖm qu¶n lý, më réng thÞ tr­êng… Tãm l¹i, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi hiÖn ®ang ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa cña n­íc ta. PhÇn 2:T×nh h×nh thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 1. KÕt qu¶ thu hót nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi B¶ng 01: §Çu t­ n­íc ngoµi qua c¸c thêi k× §¬n vÞ: TriÖu $ N¨m ChØ tiªu 1988-1990 1991-1995 1996-2000 2001 2002 2003 2004 1. Sè dù ¸n §T - CÊp míi - L­îng t¨ng vèn 214 1 1397 262 1678 852 550 214 802 366 752 374 679 458 2. Vèn ®¨ng kÝ - Vèn ®¨ng kÝ míi - T¨ng vèn 1582 0.3 16244 2162 20772 33951 2592 632 1621 1136 1941 1150 2084 1935 3. §ãng gãp cña khu vùc FDI - Tû träng trong GDP (%) - Nép ng©n s¸ch 7.4 0.3 10.9 1490 13.1 373 13.9 459 14.3 470 800 4. Gi¶i quyÕt viÖc lµm ( ngh×n ng­êi) 1415 450 590 665 739  1. 1. Giai ®o¹n 1988-2002 BiÓu ®å 01: FDI theo giai ®o¹n Giai ®o¹n 1988-2002 §©y lµ thêi kú ®Çu tiªn FDI chÝnh thøc xuÊt hiÖn trong nÒn kinh tÕ cña n­íc ta. Thêi kú nµy ho¹t ®éng thu hót FDI ®­îc khëi ®Çu b»ng liªn doanh dÇu khÝ ViÖt-X«. N¨m ®Çu tiªn thùc hiÖn luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, chóng ta míi thu hót ®­îc 37 dù ¸n víi 371 triÖu USD, hai n¨m sau sè vèn ®¨ng kÝ lªn tíi 1,793 triÖu USD. Giai ®o¹n 1991-1995: Cïng víi viÖc bæ sung vµ söa ®æi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam,ChÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp hµng lo¹t c¸c khu c«ng nghiÖp ë c¸c ®Þa ph­¬ng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thu hót vèn ®Çu t­. Qua 5 n¨m thùc hiÖn, tæng sè vèn ®¨ng kÝ ®Çu t­ ®· gÊp 9,3 lÇn thêi k× 1988-1990. Riªng n¨m 1995, sè vèn thu hót ®­îc lµ cao nhÊt, ®¹t gÊp 3,64 lÇn vÒ vèn cña 3 n¨m 1988-1990 céng l¹i. Quy m« dù ¸n vµ tèc ®é ph¸t triÓn thêi k× nµy ®¹t møc cao so víi møc b×nh qu©n chung. Giai ®o¹n 1996-2000 Trong giai ®o¹n nµy, n¨m 1996 lµ n¨m cã sè vèn ®¨ng kÝ ®­îc cÊp phÐp cao nhÊt so víi c¸c n¨m tõ 1988 ®Õn 2002. Tuy nhiªn, tõ n¨m 1997 trë ®i sè l­îng vèn ®· gi¶m thÊp, nhÊt lµ n¨m 1999 gi¶m 60% vèn ®¨ng kÝ so víi n¨m 1998. ViÖc l­îng vèn ®Çu t­ ®· gi¶m rÊt thÊp lµ do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc, nªn nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë nh÷ng n­íc bÞ khñng ho¶ng ®· gi¶m ®Çu t­ vµo n­íc ta. Nh­ng do kÕt qu¶ cña viÖc xóc tiÕn, vËn ®éng ®Çu t­ tõ giai ®o¹n tr­íc, nªn thêi k× nµy tæng sè vèn ®Çu t­ vÉn ®¹t kh¸ cao, víi 20,6 tû USD vèn ®¨ng kÝ, t¨ng 1,23 lÇn vÒ vèn so víi thêi k× 1991-1995. Giai ®o¹n n¨m 2001-2002: §©y lµ hai n¨m cã dÊu hiÖu phôc håi vÒ sè vèn ®¨ng kÝ sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, nh­ng sè vèn ®Çu t­ vÉn cßn thÊp,n¨m 2001 l­îng vèn ®Çu t­ lµ 3224 triÖu USD, n¨m 2002 l­îng vèn ®Çu t­ lµ 2757 triÖu USD. Trong n¨m 2002, mÆc dï sè dù ¸n ®­îc cÊp phÐp lµ 669 dù ¸n, cao h¬n n¨m 2001 vµ thËm chÝ cao h¬n c¶ nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, nh­ng sè vèn gi¶m ®i 46,8% so víi n¨m 2001. Xu h­íng t¨ng thªm vèn ®Çu t­ vµo nh÷ng dù ¸n cò lµ mét ®iÓm míi trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trong n¨m 2002. L­îng t¨ng vèn trong n¨m 2002 lµ 1136 triÖu USD, b»ng 70% vèn ®¨ng kÝ cÊp míi. §iÒu nµy chøng tá nhiÒu dù ¸n triÓn khai cã hiÖu qu¶ nªn ®· ®¨ng kÝ t¨ng vèn ®Ó më réng qui m« s¶n xuÊt. 1. 2. Giai ®o¹n 2003-2005 1. 2. 1. N¨m 2003 Trong thµnh tùu chung cña nÒn kinh tÕ, n¨m 2003 ®¸nh dÊu sù chuyÓn biÕn tÝch cùc trong ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Trong n¨m 2003, c¶ n­íc thu hót 3,1 tû USD vèn ®Çu t­ víi 752 dù ¸n ®Çu t­ míi. L­îng vèn ®Çu t­ t¨ng 11% so víi n¨m 2002, trong ®ã vèn cÊp míi ®¹t 1,95 tû USD vµ vèn bæ xung ®¹t 1,15 tû USD. N¨m 2003 khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp kho¶ng 14,3% tæng GDP cña c¶ n­íc , so víi møc 13,9% cña n¨m 2002. §ãng gãp cho ng©n s¸ch cña khu vùc nµy tiÕp tôc t¨ng nhanh, t¨ng 8,9% so víi n¨m 2002. Khu vùc nµy còng gãp phÇn quan träng trong viÖc t¹o thªm viÖc lµm(kho¶ng 45 ngh×n ng­êi) KÕt qu¶ trªn ch­a lín nh­ng rÊt ®¸ng khÝch lÖ trong bèi c¶nh t×nh h×nh quèc tÕ cã nhiÒu nh÷ng yÕu tè bÊt lîi ®èi víi viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 1. 2. 2. N¨m 2004 C¶ n¨m 2004 ®· cã 679 dù ¸n ®­îc cÊp phÐp ®Çu t­ víi tæng vèn ®¨ng kÝ ®¹t 2084 triÖu USD, t¨ng 4,6% so víi n¨m 2003. Còng trong n¨m 2004, cã 458 l­ît dù ¸n ®Çu t­ t¨ng vèn víi tæng sè vèn ®¨ng kÝ t¨ng thªm lµ 1935 triÖu USD t¨ng tíi 70,5% so víi n¨m 2003, ®­a tæng sè vèn ®¨ng kÝ ®Çu t­ n¨m 2004 v­ît ng­ìng 4 tû USD- møc cao nhÊt kÓ tõ n¨m 1999 trë l¹i ®©y. Nh­ vËy, l­îng ®Çu t­ t¨ng vèn ë nh÷ng dù ¸n cò cã tèc ®é gia t¨ng kh¸ nhanh, trong bèi c¶nh vèn ®¨ng kÝ cÊp míi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®¹t thÊp,viÖc gia t¨ng ®Çu t­ t¨ng vèn lµ rÊt cÇn thiÕt vµ nã ®· thÓ hiÖn nhiÒu dù ¸n ®· ®Çu t­ cã hiÖu qu¶. Ngoµi ra trong n¨m 2004, doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp FDI ®¹t 18.600 triÖu USD, xuÊt khÈu tõ khu vùc FDI ®¹t 8.600 triÖu USD, nép ng©n s¸ch 800 triÖu USD, vµ ®· t¹o viÖc lµm cho 739 ngh×n ng­êi… C¸c chØ tiªu kinh tÕ x· héi nµy ®Òu t¨ng tr­ëng cao h¬n nh÷ng n¨m tr­íc, thÓ hiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ vµ kinh doanh ë n­íc ta ®· ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn vµ ngµy cµng hÊp dÉn. KÕt qu¶ trªn cho thÊy xu h­íng phôc håi dßng ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 2004 râ rÖt h¬n so víi nh÷ng n¨m tr­íc kÓ tõ sau khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc. 1. 2. 3. N¨m 2005 Trong 10 th¸ng ®Çu n¨m 2005, doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp FDI ®¹t 19 tû USD, v­ît tréi so víi n¨m 2004. Kim ngh¹ch xuÊt khÈu còng ra t¨ng, ®¹t 9 tû USD. TiÒn nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®¹t 895 triÖu USD, t¨ng 35,8% so víi cïng k× n¨m 2004, do cã thªm nhiÒu dù ¸n ®i vµo ho¹t ®éng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. Còng nhê vËy, tõ ®Çu n¨m ®Õn nay, khu vùc kinh tÕ nµy ®· thu hót thªm gÇn 120.000 lao ®éng trùc tiÕp, n©ng tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp FDI lªn 858.000 ng­êi. Riªng 10 th¸ng ®Çu n¨m nay, c¶ sè dù ¸n vµ sè vèn ®¨ng kÝ bæ sung ®Òu ®¹t cao h¬n cïng k× n¨m tr­íc, víi 403 dù ¸n vµ 1,603 tû USD, b»ng 53,7% tæng vèn ®Çu t­ dù ¸n míi ®­îc cÊp phÐp (2,984 tû USD ). Nh­ vËy nguån vèn bæ sung còng rÊt quan träng v× tÝnh kh¶ thi cña vèn bæ sung cao h¬n nhiÒu so víi vèn cÊp phÐp míi. Nguån vèn FDI tõ n¨m 1988 trë l¹i ®©y liªn tôc gia t¨ng c¶ vÒ mÆt chÊt vµ mÆt l­îng ,®©y lµ mét nguån vèn rÊt cÇn thiÕt vµ v« cïng quan träng trong ®Çu t­ ph¸t triÓn ë n­íc ta. 2. C¬ cÊu ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 2. 1. C¬ cÊu ngµnh, s¶n phÈm B¶ng 02: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo ngµnh (1988-2005) §¬n vÞ: TriÖu $ Ngµnh Tõ n¨m 1988 ®Õn 2004 Tõ 01/01/05 ®Õn 25/10/05 Sè dù ¸n TV§T Sè dù ¸n TV§T 1. C«ng nghiÖp - DÇu khÝ - X©y dùng 2. N«ng, l©m nghiÖp Thñy s¶n 3. DÞch vô - VH- Y tÕ- Gi¸o dôc - XD v¨n phßng- c¨n hé - XD khu ®« thÞ míi - GTVT- B­u ®iÖn - Kh¸ch s¹n- du lÞch - Kh¸c 3338 26 293 680 104 956 172 103 3 140 162 300 25950 1886,6 3622 3332,4 282,6 15532,6 656,5 3556,5 2466,7 2567,7 2197,6 1029,7 433 1 18 58 7 143 24 9 1 16 18 111 1350 20 22,9 100,354 14,350 1720,6 428,5 238,4 85 428,2 37,9 540,2 Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tËp trung chñ yÕu trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp - x©y dùng vµ cã xu h­íng t¨ng lªn theo thêi gian. Giai ®o¹n 1988-1990, ®©y lµ giai ®o¹n ViÖt Nam b¾t ®Çu thùc hiÖn chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong 3 n¨m nµy, lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng thu hót ®­îc 89 dù ¸n víi sè vèn ®¨ng kÝ 1400 triÖu USD, chiÕm 39,7% tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng kÝ. NÕu nh­ trong 5 n¨m 1991-1995 lÜnh vùc c«ng nghiÖp x©y dùng chiÕm 48% tæng vèn ®¨ng kÝ th× tû träng nµy ®· t¨ng lªn 51% trong thêi k× 1996- 2000 vµ gÇn 70% trong giai ®o¹n 2001-2004. Riªng n¨m 2005 (tÝnh tíi 25/10/05), lÜnh vùc c«ng nghiÖp-x©y dùng chiÕm 46% tæng vèn ®Çu t­. BiÓu ®å 02: §TTTNN vµo lÜnh vùc CN- XD qua c¸c thêi k× TÝnh tõ n¨m 1988 ®Õn 25/10/2005 tæng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong ngµnh CN- XD ®¹t 31,95 tû USD, chiÕm trªn 50% tæng vèn ®Çu t­ cña c¶ n­íc. Nh­ vËy, viÖc thu hót nguån vèn FDI trong lÜnh vùc CN-XD chiÕm vÞ trÝ quan träng vµ nã cã vai trß ®Çu tÇu thóc ®Èy ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam. LÜnh vùc n«ng- l©m- ng­ nghiÖp chiÕm 8% tæng vèn ®¨ng kÝ trong 5 n¨m giai ®o¹n1991-1995, gi¶m cßn 5% trong n¨m 1996-2000 vµ trong thêi k× 2001-2005 tû träng nµy l¹i t¨ng lªn ë møc 8%. TÝnh chung tõ 1988 ®Õn 25/10/2005 lÜnh vùc n«ng- l©m- thñy s¶n ®¹t 3,374 tû USD vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ ®¹t xÊp xØ 7% vèn ®¨ng kÝ cña c¶ n­íc. C¬ cÊu vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong lÜnh vùc n«ng- l©m- ng­ nghiÖp tõ n¨m 1988 ®Õn nay ®· thay ®æi theo h­íng tÝch cùc, phï hîp víi yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh. Tuy nhiªn, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong giai ®o¹n 2001 ®Õn nay cã t¨ng so víi nh÷ng n¨m tr­íc nh­ng møc t¨ng ch­a ®¸ng kÓ. BiÓu ®å 03: Vèn FDI trong c¸c lÜnh vùc trong thêi k× 1988-2005 Trong lÜnh vùc dÞch vô, vèn ®Çu t­ ®¨ng kÝ trong giai ®o¹n 1991-1995 ®¹t 7,5 tû USD, chiÕm 43% tæng vèn ®Çu t­ , trong thêi k× 1996-2000, tû träng nµy lµ 45%. Tuy nhiªn, tõ n¨m 2001 ®Õn nay, tû träng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c nghµnh dÞch vô gi¶m, chØ chiÕm kho¶ng 23%. TÝnh chung tõ n¨m 1988 ®Õn 25/10/2005 lÜnh vùc dÞch vô chiÕm 36% tæng vèn ®¨ng kÝ cña c¶ n­íc. Nh­ vËy, tØ träng vèn ®¨ng kÝ vµo lÜnh vùc dÞch vô cã xu h­íng gi¶m dÇn trong khi dßng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÕ giíi cã xu h­íng tËp trung vµo lÜnh vùc nµy. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù suy gi¶m tû träng ngµnh dÞch vô trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do c¸c dù ¸n kinh doanh bÊt ®éng s¶n Ýt ®i vµ c¸c dù ¸n cÊp míi cã qui m« nhá ®i. Ngoµi ra, ®èi víi mét sè nghµnh dÞch vô kh¸c, c¸nh cöa ®Çu t­ n­íc ngoµi vÉn ch­a ®­îc më réng nh­ : vËn t¶i hµng kh«ng, vËn t¶i ®­êng biÓn, b­u chÝnh viÔn th«ng, y tÕ- gi¸o dôc, du lÞch l÷ hµnh, dÞch vô t­ vÊn, qu¶ng c¸o, dÞch vô xuÊt nhËp khÈu... 2. 2. C¬ cÊu vïng, l·nh thæ B¶ng 03: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo ®Þa ph­¬ng §Þa ph­¬ng Tõ 1988 ®Õn 25/10/05 Tõ 01/01/50 ®Õn 25/10/05 Sè dù ¸n TV§T (triÖu $) Sè dù ¸n TV§T (triÖu $) TP Hå ChÝ Minh Hµ Néi §ång Nai B×nh D­¬ng Bµ RÞa Vòng Tµu H¶i Phßng VÜnh Phóc Long An T©y Ninh L©m §ång 1733 596 596 1011 118 176 82 92 93 67 11811,1 8794,7 8228,8 4747,3 2176,4 1941,2 708,7 674,6 353,1 187,8 148 51 57 91 10 12 13 5 14 1 193,3 902,4 343,9 212,5 12,51 112,4 45,38 29,05 27,61 1,00 §Çu t­ n­íc ngoµi ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, c¸c thµnh phè lín vµ c¸c tØnh- nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi thuËn lîi thuéc c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm- vÉn lµ nh÷ng ®Þa ph­¬ng dÉn ®Çu vÒ thu hót FDI nh­ TP Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, §ång Nai, B×nh D­¬ng, Bµ RÞa Vòng Tµu... Riªng vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam chiÕm tíi 58,6% tæng vèn ®¨ng kÝ cña c¶ n­íc giai ®o¹n1991-1995, chiÕm 46,7% giai ®o¹n 1996-2000 vµ chiÕm 63% trong thêi k× 2001 ®Õn nay.Vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa B¾c chiÕm 25,8% tæng vèn ®¨ng kÝ cña c¶ n­íc tr«ng thêi k× 1991-1995, chiÕm 30,87% trong giai ®o¹n 1996-2000, vµ chiÕm kho¶ng 17,5% trong thêi k× tõ n¨m 2001 ®Õn nay. TÝnh chung tõ n¨m 1988 ®Õn nay, vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam chiÕm tíi 59% tæng vèn ®¨ng kÝ, vïng kinh tÕ phÝa B¾c chiÕm 27,8% tæng vèn ®¨ng kÝ, vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung chØ chiÕm 2% tæng vèn ®¨ng kÝ cña c¶ n­íc. Khu vùc kinh tÕ cã vèn FDI chiÕm tØ träng kh¸ lín trong tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c ®Þa ph­¬ng vïng kinh tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng nµy. Tuy nhiªn, chóng ta cÇn cã chiÕn l­îc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ khã kh¨n. 2. 3. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo quèc gia B¶ng 04: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo n­íc theo quèc gia 1988-2005 Quèc gia, vïng l·nh thæ Sè dù ¸n TV§T (triÖu $) §µi Loan Singapore NhËt B¶n Hµn Quèc Hång K«ng British ViginIsland Ph¸p Hµ Lan Malaysia Th¸i Lan 363 366 546 959 345 237 151 57 171 123 7642,8 7443,1 5938,3 4879,1 3642,8 2553,1 2146,3 1885,7 1453,8 1435,6 §· cã 66 n­íc vµ vïng l·nh thæ cã dù ¸n ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam, nh­ng chñ yÕu vèn ®Çu t­ ®Õn tõ Ch©u ¸. Trong thêi k× 1991-1995, c¸c n­íc Ch©u ¸ chiÕm 61% tæng vèn ®¨ng kÝ, c¸c n­íc Ch©u ©u chiÕm 20%, Hoa Kú chiÕm 4%. Trong thêi k× 1996-2000, c¸c n­íc Ch©u ¸ chiÕm 63%, Ch©u ©u chiÕm 32% tæng vèn ®¨ng kÝ, Koa Kú chiÕm 3%. Giai ®o¹n 2001 ®Õn nay, c¸c n­íc Ch©u ¸ chiÕm 62%, Ch©u ©u chiÕm 23% tæng vèn ®¨ng kÝ. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Nam- Hoa Kú cã hiÖu lùc tõ n¨m 2002 ®· t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy kinh tÕ gi÷a hai n­íc . Hoa Kú ®· v­ît NhËt B¶n trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam, thÕ nh­ng ®Çu t­ cña Hoa Kú vµo ViÖt Nam ch­a t¨ng ®¸ng kÓ. Tõ n¨m 2001 ®Õn nay, Hoa Kú chØ cã thªm 36 dù ¸n ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam vµ víi tæng vèn ®¨ng kÝ lµ 0,37 tû USD. §©y vÉn chØ lµ mét con sè rÊt khiªm tèn, ®ßi hái chóng ta ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó thu hót nhiÒu h¬n n÷a nguån vèn tõ thÞ tr­êng nµy. 3. ThuËn lîi vµ khã kh¨n trong viÖc thu hót vèn FDI t¹i ViÖt Nam B­íc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi, n­íc ta cã nh÷ng thêi c¬, thuËn lîi lín, ®ång thêi còng ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc gay g¾t do c¶ bèi c¶nh bªn ngoµi vµ ®iÒu kiÖn bªn trong t¹o ra. 3.1. VÒ thuËn lîi §¶ng kh¼ng ®Þnh kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét bé phËn cña kinh tÕ ViÖt Nam, ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn víi chñ tr­¬ng t¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña ®Çu t­ n­íc ngoµi. ThuËn lîi lín vµ c¬ b¶n cña n­íc ta lµ sù æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi trong bèi c¶nh quèc tÕ diÔn biÕn phøc t¹p, kinh tÕ thÕ giíi ch­a tho¸t h¼n ra khái t×nh tr¹ng tr× trÖ, khã kh¨n. “Ch­a cã n¬i nµo ®Çu t­ an toµn nh­ ë ViÖt Nam víi m«i tr­êng x· héi æn ®Þnh, chi phÝ lao ®éng c¹nh tranh”, ®ã lµ nh÷ng lîi thÕ cña ViÖt Nam. NÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang trªn ®µ t¨ng tr­ëng thuéc lo¹i cao trong khu vùc: tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh, c¬ cÊu kinh tÕ tiÕp tôc chuyÓn dÞch theo h­íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, nÒn kinh tÕ tiÕp tôc héi nhËp ngµy cµng s©u réng vÒ mäi mÆt vµo khu vùc vµ thÕ giíi. + Tham gia khu vùc mËu dÞch tù do cña c¸c n­íc ASEAN(AFTA), khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü(NAFTA) + Tham gia c¸c diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng(APEC), diÔn ®µn hîp t¸c ¸-¡u(ASEM) + Tham gia c¸c liªn minh thuÕ quan, liªn minh kinh tÕ nh­ liªn minh ch©u ©u(EU) + Tham gia tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi(WTO). §©y lµ tiÒn ®Ò quan träng gãp phÇn t¹o ra søc hót lín ®èi víi FDI. Sau gÇn 20 n¨m ®æi míi chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi kh¸ thuËn lîi, ®Æc biÖt lµ nhËn thøc ®· kh¸ râ vÒ vÞ trÝ, vai trß vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña FDI ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Nh÷ng thµnh tùu ®ã ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, trong ®ã cã vÊn ®Ò thu hót, sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. VÞ trÝ ®Þa lý cña ViÖt Nam kh¸ thuËn lîi cho trung chuyÓn, vËn t¶i hµng hãa, ph¸t triÓn du lÞch vµ c¸c ngµnh dÞch vô kh¸c. VÞ thÕ vÒ ®Þa kinh tÕ cña n­íc ta ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi quan t©m. N­íc ta n»m trong khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng.Khu vùc nµy cã søc hÊp dÉn lín ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ quèc tÕ. Trong néi bé khu vùc, ®ang diÔn rµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t­ m¹nh mÏ gi÷a c¸c n­íc. YÕu tè nµy cho phÐp chóng ta tËn dông ®­îc kh¶ n¨ng thu hót c¸c dßng ®Çu t­ vµ bu«n b¸n quèc tÕ ®Ó b­íc kÞp vµo “kho¶ng trèng” c¬ cÊu mµ c¸c n­íc trong khu vùc ®ang t¹o ra nh­ng thiÕu kh¶ n¨ng “lÊp ®Çy’ mét c¸ch hiÖu qu¶ N­íc ta còng cã nh÷ng ­u thÕ ®Ó më réng hîp t¸c vµ ph¸t triÓn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, ®ã lµ: Cã vÞ trÝ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ nguån tµi nguyªn t­¬ng ®èi phong phï, thuËn lîi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, thóc ®Èy giao l­u kinh tÕ quèc tÕ víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ khu vùc Lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng t­¬ng ®èi lín víi gÇn 80 triÖu d©n, cã søc thu hót sù chó ý cña nhµ ®Çu t­. Cã lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, trÎ, khÐo lÐo, biÕt tiÕp thu kiÕn thøc vµ kü n¨ng míi t­¬ng ®èi nhanh, gi¸ nh©n c«ng t­¬ng ®èi rÎ, lµ nguån nh©n lùc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ quèc tÕ. Cã lîi thÕ cña n­íc ®i sau nªn cã thÓ dÔ dµng tiÕp thu nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc vµ tiÕp cËn nh÷ng thµnh tùu míi cña khoa häc-c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. ViÖt Nam tuy cßn lµ quèc gia cã thu nhËp trªn ®Çu ng­êi thÊp, nh­ng lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng víi søc mua cña 80 triÖu d©n, thu nhËp ®ang t¨ng.N­íc ta l¹i cã lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, trÎ, cã tr×nh ®é v¨n hãa vµ kh¶ n¨ng n¾m b¾t, thÝch øng nhanh víi ®iÒu kiÖn míi, gi¸ nh©n c«ng vÉn vµo lo¹i rÎ. §©y lµ mét lîi thÕ , do ®ã c¸c nhµ ®Çu t­ vÉn cã thÓ chuyÓn ho¹t ®éng ®Çu t­ tõ nh÷ng n­íc cã gi¸ nh©n c«ng cao sang ViÖt Nam ®Ó gi¶m chi phÝ. HiÖn nay, ViÖt nam cã h¬n hai triÖu r­ìi ViÖt kiÒu ®ang sinh sèng vµ hµng v¹n lao ®éng ®ang lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Lùc l­îng nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Nh­ vËy, ViÖt nam cã tiÒm n¨ng lín ®Ó thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Dù b¸o mçi n¨m cã thÓ thu hót kho¶ng 9-10 tû USD ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 3. 2. Nh÷ng khã kh¨n, trë ng¹i HÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng cña n­íc ta hiÖn nay so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc thuéc lo¹i thÊp kÐm, ch­a thuËn lîi: thu nhËp vµ søc mua cña ng­êi d©n(GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi míi chØ ®¹t trªn 400 USD/n¨m) cßn qu¸ thÊp, còng lµ yÕu tè h¹n chÕ sù chó ý cña c¸c nhµ ®Çu t­. M«i tr­êng ®Çu t­ cña chóng ta cßn nhiÒu h¹n chÕ mÆc dï khung khæ ph¸p luËt, chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam ®· ®­îc c¶i thiÖn nhiÒu nh­ng cßn thiÕu æn ®Þnh vµ thùc hiÖn ch­a tèt,do vËy ch­a hoµn toµn thuËn lîi, hÊp dÉn trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, c¸c thñ tôc hµnh chÝnh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ cßn r­êm rµ, ch­a linh hoat…§©y lµ nh÷ng c¶n trë lín ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thu hót vèn FDI cña n­íc ta C¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî, c¸c c¬ së cung cÊp nguyªn liÖu, linh kiÖn, phô tïng thay thÕ, l¾p r¸p cßn kÐm ph¸t triÓn. §éi ngò lao ®éng míi ®«ng vÒ sè l­îng, nh­ng phÇn nhiÒu lao ®éng ch­a cã ®ñ søc kháe, tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ vµ kû luËt cao. ViÖc b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ cßn h¹n chÕ, n¹n hµng nh¸i, hµng gi¶ g©y ¶nh h­ëng xÊu tíi m«i tr­êng ®Çu t­. N­íc ta ®øng tr­íc nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p cña t×nh h×nh quèc tÕ vµ khu vùc:Sau khñng ho¶ng tµi chÝnh- tiÒn tÖ 1997, nhiÒu n­íc trong khu vùc ®· cã nh÷ng gi¶i ph¸p m¹nh mÏ, tÝch cùc ®Ó phôc håi nÒn kinh tÕ cña m×nh, trong ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ét ph¸ trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. ViÖt Nam n»m trong khu vùc cã nhiÒu thÞ tr­êng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lín nh­ Trung quèc, Ên ®é, Hµn quèc, c¸c n­íc ASEAN…C¸c n­íc nµy ®Òu r¸o riÕt c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ nh»m thu hót m¹nh vèn FDI, t¹o sù c¹nh tranh m¹nh mÏ trong khu vùc. Trong khi ®ã, tæng l­îng vèn FDI toµn cÇu ®ang cã xu h­íng gi¶m ®i do tr× trÖ vµ suy tho¸i kinh tÕ ë mét sè trung t©m kinh tÕ chñ yªó trªn thÕ giíi( Mü, NhËt ,EU…) lµm cho cuéc c¹nh tranh thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ngµy cµng trë nªn gay g¾t h¬n. Trªn thÕ giíi còng nh­ trong khu vùc , xu thÕ toµn cÇu hãa kinh tÕ ®ang diÔn ra víi tèc ®é nhanh.ViÖt nam b¾t ®Çu b­íc vµo tiÕn tr×nh héi nhËp AFTA, thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ trong hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa kú, diÔn ®µn kinh tÕ ch©u ¸-Th¸i b×nh d­¬ng(APEC)… vµ chuÈn bÞ gia nhËp WTO. Víi yªu cÇu ®ã , tÝnh tù do hãa trong th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ sÏ dÇn xo¸ nhßa “biªn giíi” kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc, mÆt kh¸c tÝnh c¹nh tranh vµ hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc nh­ Trung Quèc vµ ASEAN sÏ ngµy cµng t¨ng lªn. §iÒu nµy sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta nãi chung vµ viÖc thu hót FDI nãi riªng c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi. N¨m 2000, n­íc ta thu hót FDI ®· cã dÊu hiÖu phôc håi, song 4 n¨m trë l¹i ®©y lùc l­îng vèn ®¨ng ký míi cã chiÒu h­íng gi¶m sót, trong khi yªu cÇu vÒ nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, tiÕp thu c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó thóc ®Èy c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc cßn lín, kh¶ n¨ng nguån vèn trong n­íc tuy ®· kh¸ lín nh­ng cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn. Do vËy, ®Èy m¹nh viÖc thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn FDI vÉn lµ mét nhiÖm vô quan träng, cÊp thiÕt c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. PhÇn 3: Gi¶i ph¸p nh»m thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam §øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n vµ trë ng¹i nh­ trªn, ®Ó cã thÓ thu hót nhiÒu vµ hiÖu qu¶ h¬n n÷a nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, chóng ta cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp. 1. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu - Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ diÔn biÕn phøc t¹p, sù c¹nh tranh gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc trong khu vùc vÒ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ngµy cµng gay g¾t, nhiÒu vÊn ®Ò míi ®­îc ®Æt ra, chóng ta cÇn x©y dùng chiÕn l­îc, qui ho¹ch, kÕ ho¹ch chi tiÕt nguån vèn FDI trong t­¬ng lai. . Trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi 5 n¨m(2001-2005) dù kiÕn vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc thùc hiÖn kho¶ng 9-10 tû USD, chiÕm kho¶ng 16-17% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi - TiÕp tôc hoµn thiÖn nhanh m«i tr­êng ®Çu t­ . Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi . X©y dùng vµ c¶i thiÖn kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó t¹o ra nh÷ng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt tèt , cã søc hÊp dÉn h¬n ®èi víi ®Çu t­. . §Èy m¹nh c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh­ ®¬n gi¶n hãa c¸c h×nh thøc vµ thñ tôc cÊp phÐp ®Çu t­… ViÖc hoµn thiÖn nhanh m«i tr­êng ®Çu t­ lµ gi¶i ph¸p träng ®iÓm ®Ó t¹o ra sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trong thu hót FDI - §Èy m¹nh ho¹t ®éng vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ . Th­êng xuyªn ®æi míi vÒ néi dung vµ ph­¬ng thøc vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­. C¸c ch­¬ng tr×nh vËn ®éng xóc tiÕn cÇn thùc hiÖn theo ngµnh, lÜnh v­c, ®Þa bµn, dù ¸n cô thÓ. . CÇn më réng, ®a ph­¬ng hãa quan hÖ hîp t¸c víi c¸c nhµ ®Çu t­ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i, c¸c diÔn ®µn quèc tÕ…Vµ cÇn x¸c ®Þnh c¸c ®èi t¸c chiÕn l­îc cña ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ . . T¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu, dù b¸o t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng, tuyªn truyÒn , qu¶ng c¸o vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ta. - §Ó n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cÇn chó träng c«ng t¸c c¸n bé, ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc . 2. Mét sè kiÕn nghÞ §Ó t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn míi trong thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, bªn c¹nh nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu, chóng ta cÇn: - X¸c ®Þnh râ tÇm quan träng l©u dµi cña FDI ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. Tõ ®ã cã quyÕt t©m cao, nhÊt qu¸n, kiªn tr× trong chñ tr­¬ng thu hót, sö dông nguån vèn FDI vµ ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tr­íc m¾t, chóng ta ph¶i hµnh ®éng tËp trung, hiÖu qu¶ ®Ó thóc ®Èy m¹nh mÏ viÖc tËn dông nguån ngo¹i lùc quan träng nµy cho ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt l­îng ph¸t triÓn: . KhuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc thu hót vµ sö dông FDI vµo tÊt c¶ nh÷ng lÜnh vùc mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm . TiÕp tôc thu hót vµ më réng cho c¸c dù ¸n FDI vµo nh÷ng ®Þa bµn cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t huy vai trß cña c¸c vïng . ¦u ®·i tèi ®a cho FDI vµo nh÷ng vïng vµ ®Þa bµn kinh tÕ x· héi cã nhiÒu khã kh¨n . §a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi - ViÖt Nam cã thÓ tËn dông ®­îc ­u thÕ æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, x· héi vµ sù t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi cao cña nÒn kinh tÕ ®Ó thu hót vµ sö dông nguån vèn FDI cho sù ph¸t triÓn trong giai ®o¹n nµy. - MÆt kh¸c, phï hîp víi tr×nh ®é cña nÒn kinh tÕ víi c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn, trong lÜnh vùc thu hót c«ng nghÖ, n­íc ta cã thÓ tranh thñ nh÷ng c«ng nghÖ kh«ng ph¶i hiÖn ®¹i nhÊt nh­ng cßn ph¸t huy t¸c dông, cã hiÖu qu¶, gi¸ c¶ hîp lý, thÝch hîp víi tr×nh ®é tay nghÒ cña lao ®éng ViÖt Nam…§èi víi chóng ta, kh«ng chØ c«ng nghÖ nguån t­ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn(c¸c n­íc G7), mµ c«ng nghÖ Hµn Quèc, §µi Loan, Nga, §«ng ¢u…còng cã thÓ thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶ nÕu biÕt lùa chän kü,kh«ng chØ c«ng nghÖ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia, c¸c tËp ®oµn lín, mµ c«ng nghÖ cña mét sè doanh nghiÖp võa vµ nhá cña c¸c n­íc ph¸t triÓn còng thÝch hîp vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. KÕT LUËN Trong nh÷ng n¨m qua, sù gia t¨ng nguån vèn FDI ®· gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ãng gãp vµo GDP, gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp, xuÊt khÈu, t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cho ng­êi lao ®éng… §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi còng cã t¸c ®éng tÝch cùc thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, chuyÓn giao c«ng nghÖ, thóc ®Èy ngµnh nghÒ kh¸c ph¸t triÓn, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. Nh­ vËy, nguån vèn FDI cã vÞ trÝ v« cïng quan träng trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Chóng ta cÇn cã nh÷ng môc tiªu, ph­¬ng h­íng , biÖn ph¸p , chiÕn l­îc cô thÓ ®Ó cã thÓ thu hót nhiÒu h¬n n÷a nguån vèn nµy. Víi ®Ò ¸n nµy em ®· tr×nh bµy ®­îc nh÷ng thùc tr¹ng thu hót nguån vèn FDI trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ nªu ra mét sè biÖn ph¸p nh»n thu hót cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a nguån vèn FDI trong t­¬ng lai. MÆc dï ®· cè g¾ng nhiÒu nh­ng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em mong c¸c thÇy c« cã nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp gióp em cã thÓ hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ò ¸n nµy. TµI LIÖU THAM KH¶O S¸ch: - GT Kinh tÕ ®Çu t­ – PGS.TS NguyÔn ThÞ B¹ch NguyÖt –NXB Thèng Kª - GT Kinh TÕ quèc tÕ – PGS.TS NguyÔn §øc B×nh – NXB Lao §éng - §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi c«ng cuéc CNH- H§H ë ViÖt Nam – NguyÔn Träng Xu©n – NXB Khoa Häc X· Héi - §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë ViÖt Nam – Vò Tr­êng S¬n – NXB Thèng Kª - Nh÷ng gi¶i ph¸p chÝnh trÞ, kinh tÕ nh»m thu hót cã hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam – NguyÔn Kh¾c Th©n – NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia. - Kü thuËt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi – PGS.TS Vâ Thanh Thu – NXB Thèng Kª. B¸o, T¹p chÝ: - B¸o §Çu T­ (nhiÒu sè) - T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn ( Sè 87 ;89 /04 ; sè 93 ;94 /05 ) - T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ (Sè 322 / 05 ) - T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o (Sè 7/04 vµ nhiÒu sè kh¸c) - B¸o c¸o ph¸t triÓn kinh tÕ n¨m 2005- m«i tr­êng ®Çu t­ tèt h¬n cho mäi ng­êi - Kû yÕu ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam Trang web : - Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ : www.vcci.com.vn www.mpi.gov.vn - Doanh nghiÖp võa vµ nhá : www.smenet.com.vn - Trang th«ng tin nhanh ViÖt Nam : vnexpress.net - B¸o ®iÖn tö- Thêi b¸o kinh tÕ ViÖtNamwww.vneconomy.com.vn/statistic - môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 PhÇn 1: Mét sè v¸n ®Ò vÒ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) 2 1. Thùc chÊt cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 2 1.1. Thùc chÊt 2 1.2. §Æc ®iÓm 3 1.2.1. Nh÷ng mÆt tÝch cùc 3 1.2.2. Mét sè h¹n chÕ 5 2. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 6 3. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 8 4. Sù cÇn thiÕt ph¶i thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 9 PhÇn 2: T×nh h×nh thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 12 1. KÕt qu¶ thu hót nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 12 1.1. Giai ®o¹n 1988-2002 13 1.2. Giai ®o¹n 2003-2005 14 1.2.1. N¨m 2003 14 1.2.2. N¨m 2004 15 1.2.5. N¨m 2005 15 2. C¬ cÊu ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 16 2.1. C¬ cÊu ngµnh, s¶n phÈm 16 2.2. C¬ cÊu vïng, l·nh thæ 19 2.3. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo quèc gia 20 3. ThuËn lîi vµ khã kh¨n trong viÖc thu hót vèn FDI t¹i ViÖt Nam 21 3.1. VÒ thuËn lîi 21 3.2. Nh÷ng khã kh¨n, trë ng¹i 23 PhÇn 3: Gi¶i ph¸p nh»m thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 26 1. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu 26 2. Mét sè kiÕn nghÞ 27 KÕt luËn 29 Tµi liÖu tham kh¶o 30