Đề án Tác động của đồng EURO đến nền kinh tế - tài chính - tiền tệ thế giới và Việt Nam

ßn rÊt míi mÎ, lÇn ®Çu tiªn ®­îc ®­a vµo l­u hµnh ®· ngay lËp tøc ®­îc thÕ giíi ®ãn nhËn. ThËm chÝ nã ®· t¨ng gi¸ trªn hÇu hÕt c¸c thÞ tr­êng tiÒn tÖ thÕ giíi trong tuÇn ®Çu ra m¾t. Chóng ta cã thÓ ®iÓm qua mét vµi con sè t­¬ng quan víi hai cùc kinh tÕ kh¸c lµ NhËt B¶n vµ Mü: N¨m 1997, khèi EU- 11 cã h¬n 271 triÖu d©n, chiÕm 19,4% GDP toµn cÇu, tuy nhá h¬n Mü víi 289 triÖu d©n chiÕm 19,6% GDP thÕ giíi nh­ng l¹i lín h¬n so víi NhËt, mét n­íc cã 125 triÖu d©n vµ n¾m gi÷ 7,7% GDP thÕ giíi. VÒ thÞ phÇn th­¬ng m¹i, EU- 11 lµ khu vùc n¾m gi÷ thÞ phÇn lín nhÊt thÕ giíi víi 18,6%, trong khi Mü n¾m gi÷ 16,6%, cßn NhËt 8,2%. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1995, cã 25,8% dù tr÷ ngo¹i tÖ b»ng ®ång ECU, 56,4% dù tr÷ ngo¹i tÖ b»ng ®ång USD vµ 7,1% dù tr÷ b»ng ®ång Yªn NhËt. VÒ tû träng sö dông ®ång ECU, USD, Yªn NhËt trong tæng c¸c giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi thÕ giíi th¸ng 04/1995 t­¬ng øng lµ 35%, 41,5%, 12%. Tæng kim ng¹ch bu«n b¸n quèc tÕ n¨m 1992 lÇn l­ît lµ 31%, 48% vµ 5%. Sau ®©y lµ b¶ng chØ tiªu kinh tÕ cña ba cùc kinh tÕ thÕ giíi trong n¨m 1997. mét sè chØ tiªu kinh tÕ Cña ba cùc kinh tÕ thÕ giíi TT ChØ tiªu §¬n vÞ N¨m EU Hoa kú NhËt B¶n 1 D©n sè TriÖu ng­êi 1997 189,4 271 125 2 Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ % 1997 2,5 3,8 0,9 3 GDP Tû ECU 1997 5546 6848 3712 4 Tû träng trong tæng GDP thÕ giíi % 1997 19,4 19,6 7,7 5 Tû träng trong K.ng¹ch TM quèc tÕ Trong ®ã: XK NK % 1997 18,6 16,6 8,2 % 1997 20 16 10 % 1997 16 19 7 (Nguån: World Economic Outlook, Oct.1997, IMF) 2. VÞ thÕ cña ®ång EURO trong hÖ thèng tiÒn tÖ quèc tÕ Tuy trong thêi gian võa qua, ®ång EURO cã sù gi¶m gi¸ ®¸ng kÓ so víi USD nh­ng cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ®ång EURO ch¾c ch¾n sÏ kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh trong hÖ thèng tiÒn tÖ quèc tÕ, cã kh¶ n¨ng ®èi träng víi bÊt kú mét ®ång tiÒn nµo. KÕt luËn nh­ vËy cã thÓ trªn c¬ së nh÷ng c¨n cø sau ®©y: Thø nhÊt, tiÒm lùc kinh tÕ, c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i, søc mua cña EMU thùc sù khæng lå ngang Mü, v­ît NhËt B¶n. Thø hai, dù tr÷ ngo¹i tÖ cña ng©n hµng trung ­¬ng Ch©u ¢u vµ c¸c ng©n hµng trung ­¬ng thµnh viªn rÊt lín, lªn tíi 540 tû USD - gÊp bèn lÇn dù tr÷ ngo¹i tÖ cña NhËt B¶n. Thø ba, c¬ chÕ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng Trung ­¬ng Ch©u ¢u -ECB vµ hÖ thèng ng©n hµng trung ­¬ng c¸c n­íc thµnh viªn ho¹t ®éng hoµn toµn ®éc lËp víi c¸c nhµ n­íc thµnh viªn vµ víi ñy ban Ch©u ¢u trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thèng nhÊt. NhiÖm vô cña nã lµ gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh cña tiÒn tÖ. Thø t­, ®iÒu kiÖn tham gia vµo khèi EURO hÕt søc chÆt chÏ, kh¾t khe chøng tá møc ®é æn ®Þnh, ch¾c ch¾n vÒ kinh tÕ cña c¸c n­íc thµnh viªn. Vµ do ®ã sÏ ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña EURO. Thø n¨m, liªn minh Ch©u ¢u lµ liªn minh cã nÒn t¶ng v÷ng ch¾c, t¹o ra sù æn ®Þnh cao trong néi bé liªn minh. Nh­ vËy cã thÓ nãi r»ng ®ång EURO sÏ ®¶m nhËn tÊt c¶ c¸c vai trß cña mét ®ång tiÒn m¹nh nh­ lµ: ®ång tiÒn dù tr÷ æn ®Þnh, ®ång tiÒn tÝnh to¸n vµ sÏ lµ ®ång tiÒn thanh to¸n quèc tÕ ®­îc sö dông réng r·i. §©y sÏ lµ mét nh©n tè quan träng gãp phÇn vµo sù æn ®Þnh cña hÖ thèng tiÒn tÖ thÕ giíi gi¶m bít sù lÖ thuéc vµo ®ång USD vµ nÒn kinh tÕ Hoa Kú. VÞ thÕ vµ lîi Ých cña Ch©u ¢u nhê ®ã còng ®­îc t¨ng c­êng ®¸ng kÓ. Toµn Ch©u ¢u sÏ quyÕt t©m duy tr× ®ång EURO m¹nh vµ æn ®Þnh quyÕt kh«ng nh­îng trËn ®Þa cho USD vµ JPY. ii. ¶nh h­ëng cña EURO tíi USD, JPY vµ vµng HiÖn nay, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· chia thµnh ba cùc m¹nh thu hót mäi ho¹t ®éng kinh tÕ trªn toµn cÇu. Bªn c¹nh vµng- mét ph­¬ng tiÖn thanh to¸n ®­îc c¸c n­íc sö dông trong c¸c giao dÞch bu«n b¸n tõ xa x­a th× ë ba cùc trªn còng xuÊt hiÖn ba ®ång tiÒn m¹nh- USD, JPY vµ EURO- chi phÝ ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ- tµi chÝnh- tiÒn tÖ trªn ph¹m vi thÕ giíi. 1. ¶nh h­ëng cña EURO tíi vµng. HiÖn nay vai trß cña vµng ®ang gi¶m dÇn ý nghÜa. Ta cã thÓ nhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò nµy khi c¸c n­íc Ch©u ¸ r¬i vµo khñng ho¶ng vµ suy tho¸i, ®ång néi tÖ mÊt gi¸. NÕu nh­ tr­íc ®©y ph¶n ¸nh tr­íc sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn th­êng kÐo theo gi¸ vµng t¨ng vät th× thùc tÕ khñng ho¶ng tµi chÝnh nµy cho thÊy r»ng gi¸ vµng ch¼ng hÒ t¨ng lªn mµ thËm chÝ cßn gi¶m. §iÒu nµy cho thÊy t©m lý cho vµng lµ nguån dù tr÷ ®Ò phßng ®· dÇn dÇn gi¶m ý nghÜa trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu. Bªn c¹nh ®ã, trong thêi gian võa qua nhiÒu Ng©n hµng Trung ­¬ng c¸c n­íc ®· ®­a vµng dù tr÷ trong kho ra b¸n lÊy ngo¹i tÖ ®Ó ®Çu t­ cho khoa häc c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Trong n¨m 1995 sè l­îng vµng do Nhµ n­íc b¸n ra lµ 182 tÊn, n¨m 1996 lµ 239 tÊn, n¨m 1997 lµ 393 tÊn vµ n¨m 1998 lµ 437 tÊn. Theo con sè dù tÝnh th× trong sè dù tr÷ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, dù tr÷ vµng chØ chiÕm trªn 40%. Nh­ vËy, ngay c¶ víi c¸c ChÝnh phñ vµng còng ®· gi¶m ý nghÜa cña nã. T¹i sao gi¸ vµng l¹i gi¶m? Quan s¸t thùc nghiÖm cho thÊy r»ng, d­êng nh­ EURO ra ®êi lµ mét phÇn nguyªn nh©n lµm gi¸ vµng cã khuynh h­íng gi¶m xuèng. Thø nhÊt, Tr­íc ®éng th¸i do EURO ra ®êi vµ vai trß kinh tÕ to lín cña khu vùc EURO mµ nhiÒu n­íc ®· cã khuynh h­íng chuyÓn nh­îng dù tr÷ quèc gia tõ vµng sang EURO. Thø hai, vai trß cña vµng víi t­ c¸ch ph­¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ ®· bÞ suy gi¶m mét phÇn tr­íc sù ra ®êi cña ®ång EURO víi t­ c¸ch lµ ®ång tiÒn quèc tÕ cã nhiÒu thuËn lîi h¬n vµng trong cïng chøc n¨ng nµy. Nh­ vËy, víi sù ra ®êi cña m×nh, EURO ®· t¸c ®éng ®¸ng kÓ t×nh h×nh dù tr÷ vµng còng nh­ thanh to¸n quèc tÕ b»ng vµng trong c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi hiÖn nay. 2. ¶nh h­ëng cña EURO ®Õn ®ång USD · Vai trß cña ®ång USD trong nÒn kinh tÕ quèc tÕ §ång ®« la Mü hiÖn cã vai trß rÊt lín hÇu nh­ chñ ®¹o trong thanh to¸n vµ giao dÞch quèc tÕ, trong dù tr÷ cña nhiÒu ng©n hµng, tæ chøc tµi chÝnh vµ n»m trong kho¶n dù tr÷ quèc gia cña ®¹i ®a sè c¸c n­íc. Ngay c¶ trong ®o l­êng kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ cña c«ng ty, cña tËp ®oµn, cña mét quèc gia ng­êi ta còng sö dông ®« la Mü. ThËm chÝ USD lµ mét biÓu t­îng cña sù giµu cã n»m trong c¸ch nãi cña ng­êi d©n. Trong c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ hÇu hÕt USD ®­îc dïng lµm ®¬n vÞ thanh to¸n lµ chÝnh. USD víi thÕ lùc cña nã nh­ hiÖn nay, tiÒm lùc kinh tÕ cña Mü, sù thèng trÞ cña nã trong hÖ thèng tiÒn tÖ thÕ giíi ®ang lµ mèi quan t©m lín nhÊt cña chóng ta. §Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc ®óng møc ®é ¶nh h­ëng cña EURO tíi kinh tÕ, thanh to¸n quèc tÕ tr­íc hÕt chóng ta h·y xem xÐt nh÷ng nÐt chÝnh vÒ vai trß cña USD trong hÖ thèng tiÒn tÖ – thanh to¸n quèc tÕ. LiÖu USD cã bÞ ¶nh h­ëng kh«ng tr­íc søc Ðp cña ®ång EURO, chóng ta h·y nghiªn cøu vai trß cña nã. Thø nhÊt, USD gÇn nh­ ®· trë thµnh tËp qu¸n trong giao dÞch trao ®æi vµ thanh to¸n quèc tÕ. Cã thÓ nãi r»ng khã cã thÓ cã mét ®ång tiÒn nµo mµ mét sím mét chiÒu cã thÓ lo¹i bá ®­îc ®ång USD. VÞ trÝ sè mét cña ®ång USD míi “®ang bÞ” ®e do¹ do ¶nh h­ëng cña EURO ch­a ph¶i “®· bÞ” ®e do¹. Thø hai, USD n»m trong phÇn lín dù tr÷ cña rÊt nhiÒu quèc gia. “USD æn ®Þnh nh­ vµng” – “USD thuËn tiÖn h¬n vµng”. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ Mü ph¸t triÓn kh¸ nhanh. Xu h­íng chung d­êng nh­ ®«la Mü cã chiÒu h­íng lªn gi¸ so víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c. Thø ba, USD d­êng nh­ ®· trë thµnh tiªu chuÈn ®o l­êng chung cña tÊt c¶ c¸c mÆt hµng “ ngo¹i quèc” còng nh­ trÞ gi¸ cña bÊt kú ®¬n vÞ tiÒn tÖ nµo kh¸c. ThËm chÝ nhiÒu quèc gia mµ gÇn chóng ta, nhÊt lµ mét sè n­íc ASEAN do t©m lý sïng b¸i ®· buéc chÆt ®ång b¶n tÖ cña m×nh vµo USD ®Ó diÔn ra hiÖn t­îng ®«la ho¸ nÒn kinh tÕ. §iÓn h×nh lµ ®ång bath cña Th¸i Lan. Khi cã hiÖn t­îng èm yÕu cña nÒn kinh tÕ th× USD l¹i næi h¼n lªn, nã chiÕm lÊy vµ thay thÕ ngµy mét nhiÒu h¬n chøc n¨ng ®ång bath. Cung USD th× gi¶m trong khi cÇu l¹i rÊt lín. Bath bÞ USD tÊn c«ng d÷ déi vµ hËu qu¶ thËt tai h¹i mµ n¹n nh©n l¹i lµ nh÷ng n­íc qu¸ sïng b¸i USD, lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm mÐo mã sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhøng n­íc ®ã. Quy m« kinh tÕ Mü vµ sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña nã trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y lµm cho ng­êi ta ph¶i b¨n kho¨n vÒ møc ®é ¶nh h­ëng tíi vÞ thÕ USD víi ®ång tiÒn kh¸ míi mÎ ®ã lµ ®ång EURO. Th«ng th­êng trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ thÕ giíi ng­êi ta ­a dïng ®ång tiÒn cña mét n­íc nµo mµ n­ãc ®ã cã nÒn kinh tÕ m¹nh. NÒn kinh tÕ m¹nh cã ®ñ tiÒm lùc gi÷ v÷ng æn ®Þnh cña ®ång tiÒn còng nh­ møc cung vµ l­îng cÇu cu¶ n­íc ®ã ra thÞ tr­êng lµ rÊt lín. Søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ Mü hiÖn ®ang xÕp lo¹i hµng ®Çu ®· l«i USD trë thµnh vÞ trÝ còng t­¬ng øng nh­ thÕ. · T­¬ng quan gi÷a ®ång EURO vµ USD §Ó gãp phÇn lµm s¸ng tá h¬n nh÷ng khÝa c¹nh ¶nh h­ëng cña EURO tíi nÒn kinh tÕ còng nh­ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ th× viÖc nghiªn cøu t­¬ng quan EURO – USD lµ cÇn thiÕt. §ång USD ®­îc dïng rÊt phæ biÕn trong thanh to¸n quèc tÕ tõ sau thÕ chiÕn thø hai. Do vËy nghÜa lµ EURO ¶nh h­ëng tíi USD tøc lµ nã ®· ¶nh h­ëng ®Õn thanh to¸n quèc tÕ. Chóng ta sÏ xem xÐt mét sè sù kiÖn ®Ó thÊy ®­îc sù t­¬ng quan t¸c ®éng gi÷a chóng. -LiÖu EURO cã gi÷ vÞ trÝ then chèt trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ kh«ng khi mµ Hoa Kú lµ quèc gia nî nÇn nhiÒu nhÊt vµ cã møc th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi? -LiÖu USD cã gi¶m gi¸ khi mét phÇn USD ®­îc chuyÓn ®æi sang EURO. Thùc tÕ lµ khi EURO b¾t ®Çu c«ng bè th× ngay sau ®ã, nã ®· t¨ng gi¸ so víi USD. §iÒu nµy cã thÓ g©y ra sù t¨ng cung vÒ USD trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi. -LiÖu søc m¹nh cña Ch©u ¢u mÆc dï ®· ®­îc râ rµng nh­ng t×nh ®oµn kÕt trong liªn minh cã ®ñ chÆt ®Ó duy tr× sù æn ®Þnh cña ®ång EURO l©u dµi hay kh«ng? HiÖn t¹i ®ång USD ®ang chi phèi m¹nh mÏ quan hÖ tiÒn tÖ thÕ giíi v× nã ®­îc sö dông tíi 50% trong c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ 80% trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i quèc tÕ, nh­ng xuÊt khÈu cña Mü chØ chiÕm gÇn 18% xuÊt khÈu thÕ giíi. H¬n n÷a, th©m hôt tµi kho¶ng v·ng lai cña Mü mçi ngµy mét tÇm träng (n¨m 1991: 4,4 tû USD ®Õn 1998: 230 tû USD). Râ rµng ®ang cã sù mÊt c©n ®èi gi÷a vÞ trÝ th­¬ng m¹i cña Mü vµ vÞ trÝ ®ång ®«la Mü trªn thÕ giíi. Sù mÊt c©n ®èi ®ã kh«ng lµm æn ®Þnh hÖ thèng tiÒn tÖ quèc tÕ. EURO ra ®êi cã thÓ sÏ thay ®æi t×nh h×nh nµy, c¹nh tranh quyÕt liÖt víi USD trong viÖc ph©n chia l¹i quyÒn lùc tiÒn tÖ thÕ giíi. Mét trong nh÷ng tham väng chÝnh trÞ mµ Ch©u ¢u kh«ng hÒ giÊu giÕm tõ khi x©y dùng dù ¸n thèng nhÊt tiÒn tÖ ®ã lµ th«ng qua viÖc vËn hµnh EMU duy tr× EURO m¹nh æn ®Þnh ®Ó cñng cè vµ t¨ng c­êng vÞ thÕ cña Ch©u ¢u trªn tr­êng quèc tÕ. Ch©u ¢u sÏ dïng EURO ®Ó c¹nh tranh quèc tÕ víi USD ph©n chia l¹i quyÒn lùc tiÒn tÖ cã lîi cho Ch©u ¢u. ¤ng Koichi Kob« gi¸m ®èc ®iÒu hµnh bu«n b¸n ngo¹i tÖ Tokyo NhËt nhËn ®Þnh “§ång EURO trong t­¬ng lai sÏ cã thÓ ®¶m nhËn chøc n¨ng ®ång USD”. Cßn Phã thñ t­íng Trung Quèc Lý Lam Thanh tuyªn bè “Chóng t«i thÝch cã nhiÒu ®ång tiÒn h¬n lµ sù ®éc t«n cña USD”. Thùc tÕ vÉn cßn qu¸ sím ®Ó kÕt luËn liÖu EURO cã thay thÕ ®­îc vÞ thÕ cña USD hay kh«ng. Nh­ng EURO lµ ®ång tiÒn cã ®é tin cËy cao, cã c¬ së cña chÝnh s¸ch kinh tÕ lµnh m¹nh ®­îc ®¶m b¶o b»ng sù tån t¹i l©u bÒn cña c«ng ­íc æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng. Dï g× th× ch¾c ch¾n EURO gãp phÇn gi¶m lÖ thuéc qu¸ ®¸ng cña hÖ thèng tiÒn tÖ thÕ giíi vµo ®«la Mü. · ¶nh h­ëng cña EURO ®Õn ®ång USD V× ®¹i diÖn cho khu vùc cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh nhÊt thÕ giíi, EURO ra ®êi sÏ “tuyªn chiÕn” víi USD, sÏ lµm lung lay vÞ trÝ ®éc t«n cña USD trong hÖ thèng tiÒn tÖ quèc tÕ ®· ®­îc x¸c lËp tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II. Khi ®ång EURO mÊt gi¸, gi¸ c¶ nhËp khÈu vµo ch©u ¢u t¨ng lªn vµ søc Ðp l¹m ph¸t gia t¨ng. Sù lªn gi¸ cña ®ång USD so víi EURO sÏ g©y khã kh¨n cho c¸c nhµ xuÊt khÈu Mü. NÕu ®ét nhiªn ®ång EURO lªn gi¸ so víi ®ång USD th× nã sÏ hç trî cho viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th©m hôt th­¬ng m¹i ®ang gia t¨ng cña Mü. Mét sè nhµ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ gia kh«ng nghi ng¹i cho r»ng c¸c Ng©n hµng trung ­¬ng nªn xem æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i lµ c«ng viÖc ­u tiªn hµng ®Çu, nªn kÕt hîp can thiÖp trªn thÞ tr­êng giao ngay vµ kú h¹n nh»m ®¶m b¶o tû gi¸ hèi ®o¸i ph¶n ¸nh c¸c nÒn t¶ng kinh tÕ. Vµ c¸c NHTW nªn sö dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó gi¶m thiÓu kh¶ n¨ng giao ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i. C¸c nhµ chiÕn l­îc tiÒn tÖ cho r»ng c¸c ®ång tiÒn ngµy nay kh«ng giao ®éng m¹nh h¬n so víi thËp kû tr­íc, thËm chÝ ®iÒu ®ã vÉn ®óng ®èi víi ®ång EURO. Hä ®· t¹o ra mét ®ång EURO gi¶ ®Þnh ®Ó xem ®ång tiÒn sÏ nh­ thÕ nµo nÕu nã tån t¹i tr­íc 1999. §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu ®ét nhiªn ®ång EURO mÊt gi¸? Thùc tÕ lµ kÓ tõ th¸ng 1/1999, tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ l·i suÊt ë Mü cao h¬n so víi khu vùc EURO. Bëi vËy, nã khã cã thÓ g©y kinh ng¹c khi vèn ®Çu t­ ®· h­íng vµo Mü, kÐo theo sù lªn gi¸ cña ®ång ®«la. 3. ¶nh h­ëng cña ®ång EURO ®Õn JPY Víi sù xuÊt hiÖn cña ®ång EURO, NhËt B¶n ®· ph¶i nhanh chãng kh¼ng ®Þnh l¹i vÞ thÕ ®ång Yªn b»ng mét chÝnh s¸ch ®ång Yªn m¹nh vµ æn ®Þnh. Tr­íc khi ®ång EURO ra ®êi 1 th¸ng, NhËt B¶n cßn tõ chèi ®¶m ®­¬ng chøc n¨ng tiÒn tÖ quèc tÕ cña ®ång Yªn víi lý do mét ®ång Yªn qu¸ m¹nh cã h¹i cho xuÊt khÈu vµ nh­ vËy sÏ ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn ®Õn nÒn kinh tÕ NhËt B¶n vèn chñ yÕu dùa vµo xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, sù ra ®êi cña ®ång EURO ®· lµm cho c¸c nhµ chøc tr¸ch tiÒn tÖ cña NhËt ph¶i ®Æt ra mét kÕ ho¹ch ®Ó cïng chia sÎ quyÒn lùc tiÒn tÖ thÕ giíi gi÷a EURO- USD – JPY. Nh­ vËy, chÝnh sù ra ®êi cña ®ång EURO ®· t¸c ®éng ®Õn ®ång Yªn, t¸c ®éng ®Õn chøc n¨ng tiÒn tÖ quèc tÕ cña ®ång Yªn. MÆt kh¸c, sù ra ®êi cña ®ång EURO lµm cho søc m¹nh t­¬ng ®èi cña ®ång Yªn so víi ®ång EURO thay ®æi, khiÕn hµng ho¸ cña NhËt trªn thÞ tr­êng ch©u ¢u trë nªn ®¾t ®á, g©y ph­¬ng h¹i ®Õn t×nh h×nh xuÊt khÈu vµ lµm suy yÕu triÓn väng phôc håi nÒn kinh tÕ cña m×nh vèn chñ yÕu dùa vµo xuÊt khÈu. Tãm l¹i, ®ång EURO ra ®êi ®· t¸c ®éng ®Õn hÖ thèng tiÒn tÖ thÕ giíi. sÏ c¹nh tranh quyÕt liÖt víi ®ång USD trong viÖc ph©n chia l¹i quyÒn lùc tiÒn tÖ trªn thÕ giíi, sÏ kÝch ho¹t ®ång JPY NhËt trë nªn tÝch cùc h¬n, cïng gãp søc vµo viÖc x¸c lËp tam gi¸c c©n b»ng æn ®Þnh cña hÖ thèng tiÒn tÖ quèc tÕ, t¹o nªn mét thÕ giíi tiÒn tÖ ba cùc th«ng qua vai trß tiÒn tÖ quèc tÕ mµ ®ång EURO ®¶m nhiÖm. NÕu trôc tiÒn tÖ USD – EURO - Yªn NhËt ®­îc h×nh thµnh hîp lý, nã sÏ lµm cho ræ tiÒn tÖ thÕ giíi v÷ng lªn, t¹o ra nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tµi chÝnh thÕ giíi. iiI. ¶nh h­ëng cña ®ång EURO tíi nÒn kinh tÕ- tµi chÝnh quèc tÕ 1. ¶nh h­ëng cu¶ EURO ®Õn ngo¹i th­¬ng Xem xÐt møc ®é ¶nh h­ëng cña EURO tíi ngo¹i th­¬ng gi÷a c¸c n­íc th× ph¶i tÝnh ®Õn tr­íc tiªn lµ nh÷ng t¸c ®éng cña EURO tíi néi bé gi÷a c¸c n­íc Ch©u ¢u. §iÒu nµy còng sÏ gi¸n tiÕp ¶nh h­áng ®Õn ngo¹i th­¬ng cña Ch©u ¢u víi c¸c n­íc ngoµi liªn minh Ch©u ¢u. C¸c doanh nghiÖp Ch©u ¢u sÏ sö dông EURO nh­ mét ph­¬ng tiÖn tÝnh to¸n trong c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i n»m trong néi bé cña liªn minh. Giao dÞch th­¬ng m¹i trong lßng EMU (khu vùc EURO) chiÕm tíi 60% tæng kim ngh¹ch ngo¹i th­¬ng cña c¸c n­íc thµnh viªn. C¸c nhµ nhËp khÈu Ch©u ¢u sÏ sö dông EURO trong tÊt c¶ c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i v× viÖc sö dông EURO sÏ tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro vÒ tû gi¸ do kh«ng chuyÓn ®æi gi÷a c¸c ®ång tiÒn quèc gia. Ch¼ng h¹n nh­ mét nhµ xuÊt khÈu Ph¸p xuÊt khÈu hµng ho¸ sang §øc. Dï lùa chän ®ång tiÒn thanh to¸n nµo th× mét trong hai bªn Ýt nhÊt ph¶i thùc hiÖn mét ®ång tiÒn chuyÓn ®æi. §iÒu nµy mét mÆt lµm cho sù tÝnh to¸n, thanh to¸n phøc t¹p h¬n. MÆt kh¸c nã còng sÏ lµm t¨ng chi phÝ do viÖc chuyÓn ®æi g©y ra hä¨c cã thÓ gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro tû gi¸ nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p b¶o ®¶m hèi ®o¸i thÝch hîp. ViÖc cho ra ®êi EURO vµ s­ ph¸t triÓn æn ®Þnh cña c¸c n­íc thuéc khu vùc lµm cho thÞ tr­êng trë nªn hÊp dÉn h¬n víi hµng ho¸ c¸c n­íc khiÕn c¸c n­íc t×m c¸ch t¨ng xuÊt khÈu vµo vïng EURO. Nh­ vËy, bu«n b¸n néi bé 11 n­íc sÏ t¨ng nhanh h¬n. EURO sÏ ®Èy nhanh ®­îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín siªu quèc gia chi phèi xuÊt nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng Ch©u ¢u. §iÒu nµy cã thÓ dÔ dµng lý gi¶i cïng mét ®ång tiÒn, nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ kÐo theo sù dÔ dµng më c¸c chi nh¸nh sang c¸c n­íc Ch©u ¢u thuéc liªn minh cña c¸c c«ng ty Ch©u ¢u ®ång thêi còng lµ nh©n tè lµm cho c¸c c«ng ty Ch©u ¢u dÔ hîp nhÊt víi nhau ®Ó t¨ng c­ßng søc c¹nh tranh trªn tr­êng quèc tÕ. Ngoµi ra, ®ång EURO sÏ lµm m¹nh thªm tiÒm lùc ngo¹i th­¬ng cña c¸c n­íc trong khèi, lµm cho khèi thÞ tr­êng chung Ch©u ¢u cñng cè t¨ng c­êng trë thµnh mét trung t©m kinh tÕ th­¬ng m¹i m¹nh nhÊt thÕ giíi Bªn c¹nh viÖc t¸c ®éng ®Õn ngo¹i th­¬ng cña néi bé c¸c n­íc trong khu vùc EU, ®ång EURO cßn t¸c ®éng ®Õn ngo¹i th­¬ng c¸c n­íc kh¸c. -T¹i khu vùc Trung vµ §«ng ¢u: V× thùc tÕ nh÷ng n­íc nµy ®a phÇn lµ nh÷ng øng cö viªn gia nhËp EU vµ cã truyÒn thèng quan hÖ th­¬ng m¹i víi EURO nªn do ®ã ®ång EURO cã thÓ ®­îc sö dông trong ngo¹i th­¬ng phæ biÕn t¹i khu vùc nµy -T¹i Ch©u Phi: v× rÊt nhiÒu quèc gia thuéc khu vùc nµy vèn lµ thuéc ®Þa cña Ph¸p tr­íc kia, c¸c ®ång tiÒn cña hä cã xu h­íng g¾n liÒn víi ®ång Franc. H¬n n÷a, bu«n b¸n cña Ch©u Phi víi Ch©u ¢u chiÕm tû träng lín trong th­¬ng m¹i cña Ch©u Phi nªn ®Ó tiÕp tôc trao ®æi ngo¹i th­¬ng, khu vùc nµy nhÊt thiÕt ph¶i sö dông ®ång EURO vµ sÏ chÞu t¸c ®éng bëi ®ång EURO ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ- tµi chÝnh cña m×nh. -C¸c n­íc ven §Þa Trung H¶i: Cã hai lý do ®Ó kh¼ng ®Þnh EURO cã thÓ g©y ¶nh h­ëng m¹nh tíi ngo¹i Thu­¬ng cña khu vùc nµy. Thø nhÊt, do truyÒn thèng quan hÖ th­¬ng m¹i chÆt chÏ víi EU. Thø hai lµ triÓn väng x©y dùng khu vùc mËu dÞch tù do EU - §Þa Trung H¶i vµo n¨m 2010. Nãi chung th× EURO ra ®êi sÏ lµm cho quan hÖ ngo¹i th­¬ng EMU trë thµnh thuËn lîi h¬n. Nh­ng møc ®é thuËn tiÖn cña mçi n­íc l¹i kh¸c. Ch¼ng h¹n nh­ Trung Quèc l¹i cho r»ng do hµng ho¸ cña m×nh xuÊt khÈu vµo Ch©u ¢u cã Ýt nh÷ng thuËn lîi h¬n so víi c¸c n­íc §«ng ¢u. C¸c nhµ xuÊt khÈu cña Trung Quèc lo ng¹i sÏ bÞ c¸c doanh nghiÖp ®ã ®¸nh bËt ra khái thÞ tr­êng Ch©u ¢u. Trªn thùc tÕ trong thêi kú tõ khi EURO ra ®êi, xuÊt khÈu cña Trung Quèc sang EMU ®· gi¶m h¼n. Trong khi ®ã ng­îc l¹i víi Trung Quèc, Nga nhËn ®Þnh sÏ ®Æc biÖt cã lîi cho ngo¹i th­¬ng cña Nga, ch¼ng h¹n nhËp khÈu cña Nga tõ EMU sÏ rÎ h¬n tõ kho¶ng 30 – 40% so víi tr­íc ®©y. -Khu vùc c¸c n­íc ASEAN: EU vµ ASEAN ®· cã quan hÖ tõ l©u, ngay sau khi ASEAN ®­îc thµnh lËp n¨m 1967. §Õn n¨m 1980, ký kÕt hiÖp ®Þnh hîp t¸c EU – ASEAN, ®Æc biÖt ®¸nh dÊu quan hÖ ngo¹i th­¬ng EU - ASEAN ph¸t triÓn m¹nh tõ hai cuéc Héi nghÞ th­îng ®Ønh hîp t¸c ¸- ©u ASEM I t¹i BangKok vµ ASEM II t¹i London mµ quan hÖ EU- ASEAN lµ nßng cèt. Trong xu thÕ t¨ng c­êng hîp t¸c nh­ tho¶ thuËn hai khèi t¹i hai héi nghÞ th­îng ®Ønh trªn, hîp t¸c th­¬ng m¹i sÏ cã nhiÒu c¬ héi ®Ó khai th¸c, ®Æc biÖt tr­íc bèi c¶nh cña sù ra ®êi ®ång tiÒn chung Ch©u ¢u. §ång tiÒn chung EURO ra ®êi sÏ t¹o nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc cho sù ph¸t triÓn hîp t¸c EU - ASEAN. C¸c chuyªn gia kinh tÕ ®Ò cËp nhiÒu tíi t¸c ®éng cña EURO tíi viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸. Thø nhÊt, v× lý do kü thuËt cña vÊn ®Ò: thñ tôc thanh to¸n sÏ ®¬n gi¶n h¬n, xuÊt khÈu cña §«ng Nam ¸ sang Ch©u ¢u nÕu tÝnh to¸n theo to¸n theo ®ång EURO sÏ dÔ dµng vµ thuËn tiÖn h¬n do c¸c n­íc nµy kh«ng ph¶i quy ®æi ra c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau ë c¸c n­íc kh¸c nhau v× hä chØ bu«n b¸n víi mét khu vùc gåm nhiÒu n­íc víi ®ång tiÒn chung duy nhÊt. C¬ héi t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu sang Ch©u ¢u còng æn ®Þnh v× Ch©u ¢u muèn duy tr× tû lÖ l¹m ph¸t thÊp ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña ®ång tiÒn chung. Thø hai, lµ chi phÝ giao dÞch, hoa hång gi¶m ®i. Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu sang EU gi¶m ®¸ng kÓ ®­îc chi phÝ. Ngoµi ra, viÖc cã ®ång EURO cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi c¸c n­íc ASEAN khi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc nµy dùa qu¸ nhiÒu vµo ®ång USD. C¸c n­íc ASEAN cã ®iÒu kiÖn chuyÓn mét phÇn dù tr÷ ngo¹i tÖ cña m×nh b»ng ®ång USD sang ®ång EURO. ViÖc thay ®æi c¬ cÊu dù tr÷ ngo¹i tÖ cho phÐp c¸c n­íc nµy tr¸nh ®­îc rñi ro khi ®ång USD cã biÕn ®éng. Mét trong nh÷ng khÝa c¹nh t¸c ®éng cña EURO tíi ASEAN lµ nã ®· lµm n¶y sinh ý t­ëng trong ®Çu c¸c nhµ l·nh ®¹o ASEAN vÒ mét ®ång tiÒn khu vùc §«ng Nam ¸. NÕu c¸c nhµ l·nh ®¹o c¸c n­íc ASEAN chØ cÇn nghÜ vÒ ®iÒu nµy th«i sÏ th«i thóc hä ph¶i xiÕt chÆt hîp t¸c h¬n n÷a: §iÒu nµy v« cïng cã lîi cho tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn trong khu vùc. ý t­ëng vÒ mét ®ång tiÒn chung cho khu vùc ®· ®­îc ®em ra bµn luËn. T¹i Héi nghÞ cÊp cao ASEAN lÇn thø 6 diÔn ra t¹i Hµ Néi th¸ng 12 n¨m 1998, Tæng thèng Philippines J.E.Estrara ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy trong ch­¬ng tr×nh nghÞ sù. ý t­ëng vÒ ®ång tiÒn khu vùc n»m trong ch­¬ng tr×nh hµnh ®ång 06 n¨m cña HiÖp héi víi sù nhÊt trÝ tiÕp tôc nghiªn cøu cña tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn. Tæng thèng J.E.Estrara nãi “cã thÓ sÏ ph¶i mÊt 40 n¨m ®Ó th«ng qua ®ång tiÒn chung khu vùc nh­ng c«ng viÖc chuÈn bÞ ph¶i b¾t ®Çu ngay tõ b©y giê”. Kh¶ n¨ng cho ra ®êi ®ång tiÒn chung chÞu ¶nh h­ëng tr­íc sù thµnh c«ng cña ®ång tiÒn EURO. Vµo ngµy ®Çu tiªn xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng 1 EURO ®¹t gÇn 1.18 USD vµ 130 JPY. Thµnh c«ng cña EURO sÏ lµ thö th¸ch víi Ch©u ¸, ®Æc biÖt nÕu ®ång tiÒn míi nµy cã kh¶ n¨ng lµm yÕu ®i sù thèng trÞ cña ®ång USD trªn thÞ tr­êng th­¬ng m¹i ThÕ giíi. 2. ¶nh h­ëng cña EURO tíi thanh to¸n quèc tÕ. EURO ra ®êi lµ mét sù kiÖn lín trong ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ v× nã sÏ ®­îc sö dông kh¸ réng r·i trong quan hÖ kinh tÕ vµ trong thanh to¸n quèc tÕ gi÷a c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Theo dù b¸o th× viÖc sö dông EURO trong quan hÖ thanh to¸n quèc tÕ b­íc ®Çu sÏ chiÕm kho¶ng 30% tæng kim ngh¹ch th­¬ng m¹i toµn cÇu, tû lÖ nµy cã kh¶ n¨ng t¨ng nhanh trong khi tû lÖ ®«la ngµy cµng gi¶m. Tõ ngµy 01/01/1999 EURO ®­îc ®­a vµo sö dông, quan hÖ thanh to¸n quèc tÕ v× thÕ còng cã nh÷ng thay ®æi lín ®Ó phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu vµ ®iÒu kiÖn cña ®ång EURO. · Sö dông EURO theo nguyªn t¾c “kh«ng b¾t buéc”, “kh«ng ng¨n cÊm” trong giai ®o¹n tõ nay tíi 31/12/2001. “Kh«ng ng¨n cÊm” nghÜa lµ sÏ kh«ng cã h¹n chÕ nµo vÒ viÖc sö dông EURO, “kh«ng b¾t buéc” nghÜa lµ c¸c bªn tham gia hîp ®ång kh«ng ®­îc yªu cÇu ®èi t¸c sö dông ®ång EURO nÕu kh«ng cã sù tho¶ thuËn. §èi víi c¸c hîp ®ång ®ang tån t¹i ®¬n vÞ tÝnh to¸n vÉn lµ ®ång tiÒn quèc gia vµ ®­îc duy tr× cho tíi ngµy 01/01/2002. Nh­ng vÒ phÝa c¸c Ng©n hµng b¾t buéc ph¶i chÊp nhËn thanh to¸n b»ng ®ång tiÒn ®­îc sö dông trong c¸c ®Ò nghÞ thanh to¸n. §iÒu nµy cã nghÜa lµ nÕu nh­ kh¸ch hµng yªu cÇu thanh to¸n b»ng ®ång EURO th× ng©n hµng ph¶i tiÕn hµnh theo chØ thÞ mµ kh«ng cã sù lùa chän kh¸c. · TÝnh liªn tôc cña hîp ®ång: Gi¸ trÞ cña hîp ®ång còng nh­ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia hîp ®ång kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi sù xuÊt hiÖn cña ®ång tiÒn chung. C¸c bªn tham gia hîp ®ång kh«ng ®­îc coi viÖc chuyÓn sang ®ång tiÒn míi lµ lý do ®Ó ngõng c¸c nghÜa vô hîp ®ång ®· ®­îc ký kÕt. EMU cam kÕt kh«ng g©y nªn x¸o trén nghiªm träng ®Õn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, chÝnh trÞ lµm ¶nh h­ëng ®Õn hîp ®ång. · VÒ hÖ thèng thanh to¸n: ViÖc thanh to¸n vµ chi tr¶ ®ång EURO ®­îc thùc hiÖn th«ng qua mét hÖ thèng thanh to¸n t­¬ng ®èi hoµn chØnh. Mçi quèc gia thµnh viªn cã Ýt nhÊt mét hÖ thèng thanh to¸n ®ång EURO ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch néi ®Þa. §iÓm ®Æc biÖt l­u ý lµ Ch©u ¢u ®· thµnh lËp nªn trung t©m thanh to¸n toµn l·nh thæ “TARGET” nã ®­îc nèi m¹ng trùc tiÕp víi 15 trung t©m thanh to¸n quèc gia, cho phÐp c¸c kho¶n giao dÞch gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn cã thÓ thùc hiÖn ®uîc trong ngµy. Th«ng qua hÖ thèng nµy, viÖc giao dÞch gi¶m ®­îc mét l­îng chi phÝ ®¸ng kÓ. Møc phÝ nµy ®­îc quy ®Þnh cô thÓ ë ba møc: 1,75 EURO; 1 EURO vµ 0,8 EURO cho mét lÇn giao dÞch tuú theo sè lÇn giao dÞch. HÖ thèng nµy còng cho phÐp c¸c n­íc thµnh viªn ngoµi khu vùc tham gia. · Tõ ngµy 01/01/2001 trë ®i, c¸c ®ång tiÒn quèc gia cña 11 n­íc thµnh viªn cña liªn minh tiÒn tÖ Ch©u ¢u EMU sÏ kh«ng cßn n÷a, mäi viÖc thanh to¸n ph¶i thùc hiÖn b»ng ®ång EURO. 3. ¶nh h­ëng cña EURO tíi dù tr÷ quèc tÕ. ¶nh h­ëng ®Çu tiªn vµ tr­íc hÕt lµ sù ra ®êi cña EURO sÏ thay thÕ cho ®ång tiÒn dù tr÷ cña c¸c quèc gia thµnh viªn. Khi ch­a ra ®êi, th× c¸c ®ång tiÒn quèc gia thuéc liªn minh còng chiÕm mét phÇn dù tr÷ quèc tÕ ®¸ng kÓ trªn thÕ giíi. Khi c¸c quèc gia nµy chuyÓn ®æi sang ®ång EURO sÏ ®Èy sè tiÒn dù tr÷ b»ng ®ång EURO t¨ng lªn. Bªn c¹nh ®ã, víi nh÷ng quèc gia hiÖn ®ang dù tr÷ b»ng c¸c ®ång tiÒn nh­: FRF, DEM ... vèn ®· lµ nh÷ng ngo¹i tÖ m¹nh cña c¸c n­íc thuéc liªn minh sÏ chuyÓn phÇn dù tr÷ nµy sang ®ång EURO. §iÒu nµy sÏ lµ ®­¬ng nhiªn x¶y ra, cho ®Õn th¸ng 1 n¨m 2002 th× néi tÖ cña c¸c n­íc thuéc liªn minh EMU sÏ rót khái l­u th«ng , nh­êng chç cho EURO. H¬n n÷a, tr­íc søc m¹nh to lín cña liªn minh Ch©u ¢u ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu quèc gia chuyÓn mét phÇn dù tr÷ tõ vµng vµ ®«la Mü sang EURO. ViÖc nhËn ®Þnh EURO cã ®é tin cËy lµ hoµn toµn cã c¬ së. H¹ tÇng kinh tÕ ®¶m b¶o, EURO l¹i ®­îc qu¶n lý bëi Ng©n hµng Trung ­¬ng Ch©u ¢u (ECB) ®éc lËp chØ cã môc tiªu duy nhÊt æn ®Þnh gi¸ c¶. Ngoµi ra, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ cña c¸c n­íc khu vùc Ch©u ¸ míi ®©y mµ thùc chÊt lµ sù mÊt gi¸ nghiªm träng cña ®ång néi tÖ so víi ®ång USD ®· ph¸ ho¹i nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc khu vùc nµy. KÕt côc lµ nhiÒu n­íc ®· ®Æt dÊu chÊm hái vÒ t×nh tr¹ng dùa dÉm qu¸ nhiÒu mét ngo¹i tÖ lµ ®ång ®«la. Theo c«ng bè gÇn ®©y cña c¸c n­íc nh­ Trung Quèc, Hång K«ng, Singapore, Hµn Quèc, §µi Loan... quyÕt ®Þnh chuyÓn mét phÇn dù tr÷ ngo¹i tÖ tõ USD sang ®ång EURO. Ch¼ng h¹n nh­ ng©n hµng Trung ­¬ng Th¸i Lan ®· chuyÓn 10% dù tr÷ ngo¹i tÖ sang ®ång EURO. Theo bé tµi chÝnh NhËt B¶n, tÝnh tíi cuèi th¸ng 9/2000, dù tr÷ ngo¹i tÖ cña NhËt B¶n ®¹t møc kû lôc lµ 348,95 tû USD, t¨ng 4,09 tû so víi th¸ng tr­íc. Møc t¨ng nµy mét phÇn lµ do sù can thiÖp chung cña c¸c ng©n hµng Trung ­¬ng ch©u ¢u, Mü, NhËt B¶n vµ Canada vµo viÖc mua ®ång EURO. Dù tr÷ nµy gåm c¸c chøng kho¸n vµ tiÒn göi b»ng c¸c ®ång ngo¹i tÖ, c¸c quü dù tr÷ cña Quü TiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF), c¸c quyÒn rót vèn ®Æc biÖt (SDR) vµ vµng cña IMF ®· v­ît møc kû lôc lµ 344,89 tû USD trong th¸ng 7. Nãi tãm l¹i, sù ra ®êi cña ®ång EURO ®· cã ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ- tµi chÝnh- tiÒn tÖ thÕ giíi. EURO ®· chÊm døt kû nguyªn tiÒn tÖ ®¬n cùc víi sù thèng so¸i cña ®ång USD, t¹o ra mét hÖ thèng tiÒn tÖ ®a cùc gåm c¸c thµnh tè chñ yÕu lµ EURO, USD vµ JPY. ch­¬ng iii t¸c ®éng cña ®ång euro ®Õn nÒn kinh tÕ-tµi chÝnh-tiÒn tÖ viÖt nam §èi víi ViÖt Nam, sù cã mÆt trong l­u th«ng tiÒn tÖ cña ®ång EURO sÏ cã t¸c ®éng theo tõng møc ®é kh¸c nhau trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ-tµi chÝnh - tiÒn tÖ v× quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ khu vùc nµy còng ®ang lín dÇn còng nh­ vai trß ngµy cµng næi lªn cña EU ë khu vùc ch©u ¸ còng nh­ ë ViÖt Nam. I. T¸c ®éng cña EURO tíi kinh tÕ viÖt nam XÐt vÒ mÆt kinh tÕ, EURO ra ®êi sÏ ¶nh h­ëng tíi quan hÖ th­¬ng m¹i- xuÊt nhËp khÈu, tíi kh¶ n¨ng vµ møc ®é thu hót ®Çu t­ gi÷a ViÖt Nam víi EU nãi chung vµ víi tõng n­íc thµnh viªn EU-11 nãi riªng. · VÒ quan hÖ th­¬ng m¹i NÕu nh­ tr­íc ®©y ViÖt Nam ph¶i dïng nhiÒu ®¬n vÞ tiÒn tÖ kh¸c nhau trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi tõng n­íc thuéc EU th× ngµy nay còng trong c¸c quan hÖ ®ã chØ cÇn dïng duy nhÊt ®ång EURO. Do ®ã viÖc tÝnh to¸n, ký kÕt hîp ®ång còng nh­ c«ng t¸c khuyÕn m¹i hoÆc khi triÓn khai c¸c chiÕn l­îc x©m nhËp thÞ tr­êng Ch©u ¢u sÏ trë nªn dÔ dµng h¬n. ChÝnh v× vËy, sù ra ®êi cña EURO cã t¸c dông kh¸ râ trong quan hÖ th­¬ng m¹i cña ta vµ EU. Bªn c¹nh ®ã, viÖc EURO t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cßn thÓ hiÖn khi mét ®ång EURO yÕu sÏ bÊt lîi cho ngµnh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ tr­êng EU, ®ång thêi cßn g©y hoang mang cho c¸c nhµ ®Çu t­ EU vµo ViÖt Nam. Cho ®Õn nay, EU vÉn lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. Ngoµi ra, thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua quan hÖ ngo¹i th­¬ng cña ta vµ EU ®· lªn ®Õn 3 tû USD (1998) t¨ng h¬n 500 triÖu USD so víi n¨m tr­íc. Nh­ng ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ sù xuÊt hiÖn cña EURO sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ta víi nh÷ng hµng ho¸ cña n­íc kh¸c xuÊt khÈu vµo EU mµ chØ t¹o ®iÒu kiÖn cho nã thuËn lîi h¬n, linh ho¹t h¬n. §øng vÒ khÝa c¹nh cña doanh nghiÖp ngo¹i th­¬ng tr­íc sù ra ®êi cña ®ång EURO hä chÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕp theo h­íng cã lîi sau: Thø nhÊt, gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng Ch©u ¢u ®­îc niªm yÕt b»ng ®ång EURO t¹o thuËn lîi cho chóng ta trong viÖc so s¸nh tÝnh to¸n trªn toµn khu vùc l·nh thæ Ch©u ¢u. Thø hai, so¹n th¶o ký kÕt hîp ®ång gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc sö dông EURO sÏ ®¬n gi¶n h¬n v× chØ cÇn dùa trªn 1 tû gi¸ EURO/VN§ thay v× ph¶i tÝnh to¸n r¾c rèi nh­ tr­íc ®©y. Tõ nhiÒu th¸ng tr­íc ®©y c¸c ng©n hµng Ch©u ¢u ®· cã chi nh¸nh t¹i ViÖt Nam ®· tÝch cùc chuÈn bÞ gi¶i thÝch vÒ ®ång EURO. Thø ba, chi phÝ chuyÓn ®æi vµ c¸c dÞch vô Ng©n hµng phôc vô cho thanh to¸n sÏ ®­îc gi¶m bít. Ngoµi ra sù thèng nhÊt cña khèi, cña EURO (EMU) lµ nhÞp cÇu nèi më réng th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ nh÷ng n­íc mµ tr­íc ®©y quan hÖ song ph­¬ng víi nh÷ng n­íc Êy ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn nh­ Ailen, Bå §µo Nha, T©y Ban Nha... Khi c¶ Ch©u ©u chØ sö dông mét ®ång tiÒn, hµng ho¸ ViÖt Nam mét khi ®· x©m nhËp ®­îc vµo mét n­íc b¹n hµng quen thuéc nµo ®ã (vÝ dô nh­ Ph¸p hoÆc §øc) ch¾c ch¾c sÏ ®­îc c¸c c«ng d©n c¸c n­íc kh¸c biÕt tíi mµ kh«ng tèn tiÒn tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o. H¬n n÷a, c¸c n­íc nµy cã tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp h¬n, kh¸ch hµng Ýt khã tÝnh h¬n §øc, Ph¸p, yªu cÇu cña hä gÇn víi kh¶ n¨ng ®¸p øng cña ViÖt Nam h¬n. Do vËy, s¶n phÈm cña ta sÏ cã nhiÒu c¬ may, dÔ ®­îc chÊp nhËn vµ dÔ x©m nhËp h¬n. · VÒ thanh to¸n quèc tÕ trong lÜnh vùc Ngo¹i th­¬ng HiÖn nay, ®ång EURO ®· tham gia vµo ho¹t ®éng thanh to¸n trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng vµ còng trë thµnh mét ®ång tiÒn m¹nh chi phèi ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ, héi nhËp vµ hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu nªn trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng còng sÏ chÞu sù t¸c ®éng bëi sù biÕn ®éng cña ®ång EURO. Ch¼ng h¹n mét sè t¸c ®éng cña EURO trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam nh­: + C¸c L/C ®· ®­îc më ra vµ cã thêi h¹n thanh to¸n tr­íc ngµy 01/01/1999 b»ng ®ång tiÒn quèc gia cña mét trong c¸c n­íc thµnh viªn EMU th× viÖc lËp c¸c chøng tõ thanh to¸n vµ tr¶ tiÒn ph¶i ®­îc thùc hiÖn b»ng lo¹i tiÒn tÖ ghi trong th­ tÝn dông ®ã. + L/C më tr­íc ngµy 01/01/1999 vµ cã thêi h¹n thanh to¸n tr­íc ngµy 01/01/2002 b»ng ®ång tiÒn quèc gia cña c¸c n­íc thuéc EMU: ViÖc thanh to¸n ph¶i ®­îc thùc hiÖn b»ng ®ång tiÒn ghi trong L/C nh­ng chøng tõ cã thÓ ghi b»ng ®ång tiÒn quèc gia hoÆc b»ng EURO t­¬ng ®­¬ng. Tuy nhiªn, thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn b»ng ®ång tiÒn quèc gia cña n­íc thµnh viªn EMU b»ng c¸ch ghi cã vµo tµi kho¶n më t¹i chÝnh n­íc thµnh viªn ®ã th× cã thÓ ®­îc ghi nî b»ng EURO t­¬ng ®­¬ng theo sù lùa chän cña Ng©n hµng tr¶ tiÒn (Ng©n hµng më L/C). + L/C më vµ cã thêi h¹n thanh to¸n tõ ngµy 01/01/1999 trë ®i vµ tr­íc ngµy 01/01/2002 b»ng ®ång tiÒn quèc gia cña c¸c n­íc thµnh viªn EMU hoÆc b»ng EURO: ViÖc thanh to¸n ph¶i ®­îc thùc hiÖn b»ng ®ång tiÒn ghi trong L/C nh­ng chøng tõ cã thÓ ghi b»ng ®ång tiÒn quèc gia cña c¸c n­íc thuéc EMU hoÆc b»ng EURO t­¬ng ®­¬ng hoÆc gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng tÝnh theo tû gi¸ chÐo cña ®ång tiÒn quèc gia c¸c n­íc thuéc EMU t¹i n­íc ng­êi thô h­ëng. Tuy nhiªn nÕu tiÒn tÖ ghi trong L/C lµ ®ång tiÒn quèc gia cña mét n­íc lµ thµnh viªn EMU lµ viÖc thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn b»ng ®ång tiÒn quèc gia n­íc thµnh viªn EMU b»ng c¸ch ghi cã vµo tµi kho¶n më t¹i chÝnh n­íc thµnh viªn ®ã th× cã thÓ ®­îc ghi nî b»ng EURO theo sù lùa chän cña Ng©n hµng tr¶ tiÒn (Ng©n hµng më L/C). + L/C ®­îc më vµo 01/01/1999 trë ®i nh­ng tr­íc ngµy 01/01/2002 b»ng ®ång tiÒn quèc gia cña c¸c n­íc thuéc EMU hoÆc b»ng EURO vµ thanh to¸n sau ngµy 01/01/2002: ViÖc thanh to¸n ph¶i ®­îc thùc hiÖn b»ng EURO nh­ng chøng tõ cã thÓ ghi b»ng lo¹i tiÒn ghi trong L/C hoÆc b»ng EURO hoÆc b»ng lo¹i tiÒn tÖ cña n­íc ng­êi thô h­ëng. Nh÷ng chøng tõ ®­îc lËp sau ngµy 01/01/2002 th× nhÊt thiÕt ph¶i ghi b»ng EURO. + VÒ c¸c vÊn ®Ò nãi trªn, khi xö lý tÊt c¶ c¸c lo¹i chøng tõ ®ã trong cïng mét bé chøng tõ kh«ng bÞ xem lµ kh«ng phï hîp víi nhau mÆc dï cã chøng tõ ®­îc ghi b»ng ®ång tiÒn cña th­ tÝn dông hoÆc tiÒn tÖ cña n­íc ng­êi thô h­ëng. + L/C më tõ ngµy 01/01/2002 trë ®i kh«ng ®­îc ghi b»ng ®ång tiÒn quèc gia cña c¸c n­íc thµnh viªn EMU n÷a mµ ph¶i ®­îc ghi b»ng EURO, viÖc lËp chøng tõ vµ thanh to¸n ®Òu ph¶i thùc hiÖn b»ng EURO. + C¸c quy ®Þnh nãi trªn ¸p dông t­¬ng ®­¬ng cho c¶ c¸c L/C chuyÓn nh­îng: L/C chuyÓn nh­îng më b»ng ®ång tiÒn quèc gia cña c¸c n­íc thuéc EMU vµ ®­îc chuyÓn nh­îng trong thêi kú qu¸ ®é tõ 01/01/1999 ®Õn 31/12/2001, Ng©n hµng chuyÓn nh­îng cã thÓ chuyÓn ®æi tiÒn tÖ ghi trong L/C thµnh EURO t­¬ng ®­¬ng. - VÒ uû th¸c thu: Bao gåm D/A, D/P C¸c lÖnh ®ßi tiÒn vµ thanh to¸n gi÷a Ng©n hµng víi Ng©n hµng: LÖnh ®ßi tiÒn ph¶i ®­îc ký ph¸t vµ tr¶ tiÒn b»ng lo¹i tiÒn tÖ ghi trong lÖnh ®ßi tiÒn hoÆc lÖnh chi tiÒn. Tuy nhiªn nÕu tiÒn tÖ ®­îc ghi lµ mét trong nh÷ng ®ång tiÒn quèc gia cña c¸c n­íc thuéc EMU th× tõ ngµy 01/01/1999 cã thÓ ®­îc thanh to¸n b»ng EURO t­¬ng ®­¬ng vµ tõ ngµy 01/01/2002 trë ®i nhÊt thiÕt ph¶i ®­îc thùc hiÖn chi tr¶ b»ng EURO. -VÒ viÖc hoµn tr¶ tiÒn Ng©n hµng C¸c lÖnh ®ßi tiÒn vµ thanh to¸n gi÷a Ng©n hµng víi Ng©n hµng: LÖnh ®ßi tiÒn ph¶i ®­îc ký ph¸t vµ tr¶ tiÒn b»ng lo¹i tiÒn tÖ ghi trong lÖnh ®ßi tiÒn hoÆc lÖnh chi tiÒn. Tuy nhiªn nÕu tiÒn tÖ ®­îc ghi lµ mét trong nh÷ng ®ång tiÒn quèc gia cña c¸c n­íc thuéc EMU th× tõ ngµy 01/01/1999 cã thÓ ®­îc thanh to¸n b»ng EURO t­¬ng ®­¬ng vµ tõ ngµy 01/01/2002 trë ®i nhÊt thiÕt ph¶i ®­îc thùc hiÖn chi tr¶ b»ng EURO. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò trªn ph¶i ®­îc nghiªn cøu kü ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp Ngo¹i th­¬ng ®Ó thùc hiÖn ký kÕt hîp ®ång lµm tèt nhiÖm vô kinh doanh thu ngo¹i tÖ an toµn, nhanh chãng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. -VÒ mÆt nguyªn t¾c: + Nguyªn t¾c “kh«ng b¾t buéc” Ch©u ¢u ®Ò ra cã nghÜa r»ng c¸c bªn tham gia hîp ®ång kh«ng ®­îc yªu cÇu ®èi t¸c sö dông ®ång EURO nÕu kh«ng cã sù tho¶ thuËn víi hîp ®ång ®ang tån t¹i. §¬n vÞ tÝnh to¸n vÉn lµ ®ång tiÒn quèc gia vµ ®­îc duy tr× ®Õn 01/01/2002. + Nguyªn t¾c quyÒn vµ nghÜa vô c¸c bªn tham gia hîp ®ång Ngo¹i th­¬ng kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi sù xuÊt hiÖn cña ®ång tiÒn chung. C¸c bªn tham gia hîp ®ång kh«ng ®­îc coi viÖc chuyÓn sang ®ång tiÒn míi lµ lý do ®Ó ngõng c¸c nghÜa vô hîp ®ång ®· ®­îc ký kÕt - EMU cam kÕt sÏ kh«ng g©y x¸o trén nghiªm träng tíi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ chÝnh trÞ lµm ¶nh h­ëng tíi hîp ®ång. · VÒ ®Çu t­ ViÖc sö dông chung mét ®ång tiÒn cã thÓ g©y ra hiÖn t­îng “®Çu t­ theo ch©n” cña c¸c nhµ ®Çu t­ ë c¸c n­íc thuéc liªn minh. Khi mét nhµ ®Çu t­ Ph¸p ®Çu t­ vµ sinh lêi t¹i ViÖt Nam cã thÓ sÏ kÐo theo nhµ ®Çu t­ tõ BØ còng sÏ tiÕn hµnh ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam do hä cã thÓ dÔ dµng thÊy ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt lîi nhuËn tÝnh b»ng ®ång EURO cña c¸c C«ng ty Ph¸p. VÒ phÝa ViÖt Nam còng nh­ vÒ phÝa c¸c nhµ ®Çu t­ EU, viÖc ra ®êi ®ång EURO sÏ cã nhiÒu thuËn lîi ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ cña c¶ hai phÝa v× tÊt c¶ c¸c dù ¸n ®Õn tõ c¸c n­íc EU-11 sÏ ®Òu dïng chung mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ nªn viÖc tÝnh to¸n, thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ sÏ ®¬n gi¶n h¬n, dÔ so s¸nh h¬n. Tuy vËy, cÇn l­u ý r»ng kÕt qu¶ thu hót FDI vµ ODA tïy thuéc vµo sù ®ång bé cña c¸c chÝnh s¸ch t¹o nªn m«i tr­êng ®Çu t­ lµnh m¹nh. NÕu xÐt mét c¸ch ®¬n lÎ, sù ra ®êi cña ®ång EURO chØ cã t¸c dông khuyÕn khÝch ®Çu t­ ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh mµ th«i. II. T¸c ®éng cña ®ång euro ®Õn nÒn tµi chÝnh vn XÐt vÒ mÆt tµi chÝnh, sù ra ®êi cña ®ång EURO sÏ t¸c ®éng tíi vÊn ®Ò vay vµ tr¶ nî gi÷a ViÖt Nam víi c¸c nhµ tµi trî, c¸c nhµ cÊp vèn EU vµ tõng n­íc thµnh viªn khèi EURO. · VÒ quan hÖ vay nî gi÷a ViÖt nam vµ EU VÊn ®Ò vay vµ tr¶ nî gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc thµnh viªn EU sÏ ®­îc nghiªn cøu vµ xö lý trong khu«n khæ chung cña Liªn minh vµ phï hîp víi kÕ ho¹ch chuyÓn ®æi cña tõng n­íc. §Õn 1-1-1999, ®ång EURO chÝnh thøc ®i vµo l­u th«ng tiÒn tÖ, c¸c ®ång tiÒn quèc gia tuy vÉn l­u hµnh nh­ng chØ ®­îc coi lµ mét h×nh thøc thÓ hiÖn kh¸c cña ®ång EURO (lµ ®¬n vÞ lÎ cña ®ång EURO). Tõ nay vÒ sau, c¸c hiÖp ®Þnh vay míi b¾t buéc ph¶i tÝnh b»ng EURO. §èi víi c¸c hiÖp ®Þnh vay ®· ký tr­íc ngµy 1-1-1999, viÖc chuyÓn ®æi sè d­ nî ®· tÝnh tr­íc ®©y theo c¸c ®¬n vÞ tiÒn tÖ quèc gia sang EURO lµ cÇn thiÕt ph¶i lµm. ViÖc chuyÓn ®æi nh­ vËy kh«ng ¶nh h­ëng tíi c¸c cam kÕt l·i suÊt vµ thêi h¹n vay cña c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký. Do ®ã, viÖc chuyÓn ®æi nµy sÏ mang l¹i lîi hay thiÖt cho ViÖt Nam chØ cßn phô thuéc vµo gi¸ trÞ ®ång EURO. NÕu sau khi chuyÓn ®æi, EURO m¹nh lªn th× n­íc ®i vay sÏ chÞu thiÖt. Ng­îc l¹i, nÕu EURO yÕu h¬n th× n­íc ®i vay sÏ cã lîi. C¸c kho¶n nî cña ViÖt Nam ®èi víi c¸c n­íc EU gåm c¸c nhãm víi kh¶ n¨ng xö lý nh­ sau: - Nhãm c¸c kho¶n nî ®ang tÝnh b»ng ®ång ECU Vµo thêi ®iÓm 1-1-1999, ®ång ECU sÏ ®­îc tù ®éng chuyÓn ®æi theo tû gi¸ 1/1 sang ®ång EURO, nªn ®­¬ng nhiªn sè nî cña ViÖt Nam tÝnh b»ng ECU tíi thêi ®iÓm ®ã sÏ ph¶i ®æi ra EURO theo tû gi¸ trªn. Sù chuyÓn ®æi nµy kh«ng cã ¶nh h­ëng g× trong qu¶n lý nî cña ViÖt Nam, ngoµi viÖc thay ®¬n vÞ ECU b»ng EURO trªn sæ s¸ch. - Nhãm c¸c kho¶n nî hiÖn ®ang tÝnh b»ng tiÒn cña 11 n­íc tham gia khèi EURO. C¸c kho¶n nî nµy ®­îc chia lµm hai nhãm: nhãm c¸c ®ång tiÒn m¹nh nh­ DM, FRF vµ nhãm c¸c ®ång tiÒn cßn l¹i, yÕu h¬n. §èi víi nhãm thø nhÊt, v× §øc vµ Ph¸p lµ h¹t nh©n cña khèi EURO, lµ trô cét cña Liªn minh nªn kh«ng cã lý do g× ®Ó Ph¸p, §øc kh«ng b¶o cÖ sù æn ®Þnh cña ®ång DM, FRF cho tíi khi chuyÓn ®æi sang ®ång EURO nh»m ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña dù ¸n EURO mµ hä lµ nh÷ng nhµ ®¹o diÔn chÝnh. Nh­ vËy, trong thêi gian tíi, vÒ c¬ b¶n sÏ kh«ng cã biÕn ®éng tû gi¸, kh«ng cã biÕn ®éng l·i suÊt v× nguyªn nh©n ®æi tiÒn ®èi víi DM hoÆc FRF. Nªn viÖc hy väng chuyÓn ®æi tr­íc c¸c kho¶n nî tõ DM, FRF sang ECU råi tõ ECU l¹i ®æi sang EURO vµo 1-1-1999 nh»m gi¶m g¸nh nÆng nî cho ta lµ khã cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®­îc v× thêi gian cßn l¹i qu¸ Ýt. H¬n n÷a, còng cßn ph¶i ®µm ph¸n víi chñ nî. Ng­îc l¹i, ViÖt Nam nªn chuyÓn ®æi toµn bé sè d­ nî tÝnh b»ng DM vµ FRF sang EURO cµng sím cµng tèt. §èi víi nhãm thø hai, cã sè d­ nî tÝnh b»ng c¸c ®ång tiÒn yÕu h¬n (®ång Lia Italia, Peseta Bå §µo Nha…) do sè d­ nî lo¹i nµy kh«ng lín trong tæng d­ nî cña ViÖt Nam th× ch­a nªn chuyÓn ngay c¸c kho¶n nî sang ®ång EURO. - Nhãm c¸c kho¶n nî hiÖn ®ang tÝnh b»ng tiÒn cña c¸c n­íc ch­a tham gia EURO (b¶ng Anh; Cuaron Thôy §iÓn, §an M¹ch; ®ång Drachme Hy L¹p) V× ®©y lµ nh÷ng ®ång tiÒn ch­a tham gia ngay vµo khèi EURO nªn dï EURO ra ®êi ngµy 1-1-1999 còng kh«ng cã biÕn ®éng tíi c¬ cÊu nî tÝnh b»ng c¸c ®ång tiÒn nµy còng nh­ kh«ng cã biÕn ®éng vÒ tr¸ch nhiÖm tr¶ nî gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc nµy. Mét ®iÓm ®¸ng l­u ý lµ viÖc chuyÓn ®æi nî cña ta phô thuéc vµo quyÕt ®Þnh cña b¹n, khi b¹n ®æi tiÒn, ta buéc ph¶i tÝnh l¹i nî cho phï hîp chø kh«ng ph¶i ta cè lµm theo ý m×nh. §èi víi c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký kÕt tr­íc 1-1-1999, t¸t c¶ c¸c yÕu tè l·i suÊt vay, thêi h¹n tr¶, ph­¬ng thøc thanh to¸n... ®· ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ theo tõng hiÖp ®Þnh. Gi¸ trÞ ph¸p lý cña c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký kÕt ®ã sÏ kh«ng hÒ bÞ thay ®æi v× nguyªn nh©n EURO. Tuy nhiªn, còng nªn nghiªn cøu kü vÊn ®Ò møc l·i suÊt trªn thÞ tr­êng vèn dµi h¹n ®Ó lµm c¬ së cho c¸c ®µm ph¸n kh¸c sau nµy. VÒ nguyªn lý, l·i suÊt dµi h¹n trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ sau khi ®ång EURO xuÊt hiÖn ph¶i thÊp h¬n l·i suÊt t­¬ng øng ®ang tÝnh trªn c¸c ®ång b¶n tÖ nh­ FRF, DM... iii. t¸c ®éng cña ®ång EURO tíi hÖ thèng tiÒn tÖ viÖt nam · VÊn ®Ò tû gi¸ gi÷a EURO vµ VN§ Quan hÖ gi÷a VND vµ EURO thÓ hiÖn chñ yÕu qua chÝnh s¸ch, c¬ chÕ tû gi¸ cña ViÖt Nam sau khi ®ång EURO xuÊt hiÖn trong l­u th«ng tiÒn tÖ thÕ giíi. Mét quèc gia nh­ Th¸i Lan, In®«nªxia... qu¸ sïng b¸i vµo viÖc g¾n néi tÖ cña m×nh vµo mét ngo¹i tÖ nh­ USD mµ USD l¹i chØ t¹o ra sù ph¸t triÓn bong bãng, sím muén g× bong bãng ®ã còng sÏ vì ra vµ bªn trong lµ trèng rçng bëi v× nã kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc sù ph¸t triÓn kinh tÕ thùc cña n­íc ®ã. Nh×n theo khÝa c¹nh ®ã ®ßi hái chóng ta h·y xem xÐt vµ tÝnh tíi vai trß cña EURO. H·y t¹o ®iÒu kiÖn cho EURO ®Ó g¹t bá dÇn t©m lý sïng b¸i Êy vµ ®Ó hai ®ång tiÒn nµy ®øng ®óng vÞ trÝ cña nã. EURO ra ®êi t¸c ®éng tíi sù ®iÒu hµnh tû gi¸ cña ViÖt Nam hiÖn nay. Tõ tr­íc tíi nay tû gi¸ cña ViÖt Nam (VN§) ®­îc g¾n víi ®ång USD Mü vµ phÇn lín dù tr÷ ngo¹i tÖ lµ b»ng USD. Hµng ngµy c«ng bè trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng th­êng chØ c«ng bè mét lo¹i tû gi¸ lµ USD/VN§, ®iÒu nµy t¹o cho ng­êi d©n cã c¶m gi¸c USD trë thµnh chuÈn mùc th­íc ®o cña tÊt c¶ mäi thø. Mét sù biÕn ®éng nhá cña tû gi¸ ®· lµm cho ng­êi ta x«n xao vµ ®æ x« ®i mua USD. §iÒu nµy rÊt nguy h¹i cho nÒn kinh tÕ do ®ã ph¶i lu«n Ên ®Þnh vµ c«ng bè tû gi¸ EURO/VN§. Khi EURO ph¸t huy lîi thÕ cña m×nh, m¹nh, æn ®Þnh vµ cã triÓn väng tin cËy cao (®· ®­îc tr×nh bÇy ë Ch­¬ng I - Môc I). EURO sÏ ®e däa vÞ trÝ thèng trÞ cña USD trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh Quèc tÕ, c¹nh tranh quyÕt liÖt víi Yªn NhËt. Khi ®ã, nh÷ng ®ång tiÒn yÕu nh­ VND nªn khai th¸c lîi thÕ nµy ®Ó x©y dùng chÕ ®é tû gi¸ thÝch hîp. ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã kiÓm so¸t linh ho¹t, g¾n víi mét tËp hîp c¸c ngo¹i tÖ m¹nh, cã nhiÒu quan hÖ víi ViÖt Nam mµ EURO ph¶i døt ®iÓm lµ mét øng cö viªn trong ®ã. · VÊn ®Ò chuyÓn dù tr÷ ngo¹i tÖ sang EURO EURO ra ®êi më ra mét c¬ héi lùa chän ®èi víi c¬ cÊu dù tr÷ ngo¹i tÖ cña ViÖt Nam. Trong dù tr÷ ngo¹i tÖ cña n­íc ta b»ng ®ång tiÒn cña c¸c n­íc thµnh viªn cña khu vùc EURO nh­: FRF, DEM ... sÏ ®­îc chuyÓn sang hoÆc JPY hoÆc USD hoÆc EURO. ViÖc chuyÓn ®æi nµy lµ b¾t buéc bëi v× cho ®Õn mèc 01/01/2002 c¸c ®ång tiÒn nµy sÏ rót khái l­u th«ng. Chóng ta ph¶i cã mét c¬ cÊu dù tr÷ ngo¹i tÖ phï hîp, c©n ®èi c¬ cÊu cã ®ñ c¸c ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó bít phô thuéc vµ tr¸nh rñi ro khi ®ång tiÒn ®ã biÕn ®éng. ViÖt Nam cÇn ph¶i cã mét l­îng dù tr÷ b»ng ®ång EURO thÝch hîp do vËy tr­íc m¾t phÇn dù tr÷ ngo¹i tÖ tõ c¸c ®ång FRF, DEM ... nªn chuyÓn th¼ng sang ®ång EURO. ViÖc chuyÓn ®æi nh­ vËy sÏ cã lîi h¬n v× khi ®ã ViÖt Nam sÏ cã mét c¬ cÊu ngo¹i tÖ hîp lý, cã mÆt ®ñ c¸c ngo¹i tÖ cÇn thiÕt. Víi c¬ cÊu ®ã, ViÖt Nam võa cã ®ñ ph­¬ng tiÖn thanh to¸n trùc tiÕp víi EU-11 hoÆc c¸c n­íc liªn quan, võa ph©n t¸n ®­îc rñi ro vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i, gi¶m møc ®é phô thuéc vµo riªng ®ång USD. VÊn ®Ò dù tr÷ EURO g¾n liÒn víi viÖc chóng ta cho phÐp vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th­¬ng tiÕn hµnh thanh to¸n b»ng ®ång EURO, nhÊt lµ viÖc bu«n b¸n víi khu vùc EMU nªn sö dông ®ång EURO. Nh­ vËy, Nhµ n­íc nªn cã chiÕn l­îc nh»m t¨ng tû träng dù tr÷ ngo¹i b»ng EURO trong tæng dù tr÷ ngo¹i tÖ ®Ó khai th¸c ®iÓm m¹nh cña mét ngo¹i tÖ m¹nh vµ æn ®Þnh, ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thanh to¸n cña c¸c doanh nghiÖp nµy, ®ång thêi còng ®¶m b¶o gi÷ v÷ng ®­îc tû gi¸ khi cÇn thiÕt. Quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a EU vµ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®Çy chiÕm tû träng vµo kho¶ng trªn d­íi 10% tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng gi÷a ta vµ EU. PhÇn nµy céng víi c¸c kho¶n nî cña chóng ta víi c¸c n­íc thuéc liªn minh, do ®ã c¬ cÊu dù tr÷ EURO tr­íc m¾t tõ nay ®Õn tr­íc n¨m 2002 duy tr× ë møc 15 ®Õn 20% trong tæng dù tr÷ ngo¹i tÖ lµ phï hîp. iv. mét sè kiÕn nghÞ Dï trong hoµn c¶nh nµo th× viÖc ra m¾t ®ång EURO sÏ t¹o ra c¸c c¬ héi cho c¸c n­íc ch©u ¸- kÓ c¶ ViÖt Nam- b¾t tay vµo ch­¬ng tr×nh qu¶n lý mét c¸ch tÝch cùc sù ®a d¹ng tiÒn tÖ trong c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¹o ra sù æn ®Þnh h¬n vÒ kinh tÕ vµ lµm gi¶m bít rñi ro vÒ tû gi¸. Tuy nhiªn, do ViÖt Nam còng chÞu nh÷ng t¸c ®éng ®¸ng kÓ khi ®ång EURO biÕn ®éng nh­ c¸c n­íc trªn thÕ giíi nªn t×m nh÷ng gi¶i ph¸p cho nÒn kinh tÕ- tµi chÝnh-tiÒn tÖ ViÖt Nam ®Ó gi¶m thiÓu nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc vµ ph¸t huy nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®ã lµ hÕt søc quan träng. Víi kiÕn thøc cßn h¹n chÕ cña mét sinh viªn, t«i xin ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ sau: -Chóng ta ph¶i c©n nh¾c tr­íc nh÷ng thuËn lîi mµ EURO t¹o ra cho viÖc xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EMU còng nh­ ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng ®èi thñ kh¸c, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ®èi thñ §«ng ¢u - Trung ¢u - §Þa Trung H¶i. Nh÷ng khu vùc nµy sÏ thuËn lîi h¬n ta khi vµo thÞ tr­êng EU d­íi sù xuÊt hiÖn cña ®ång EURO. Do ®ã, cÇn ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c tíi nh÷ng ®èi thñ tiÒm n¨ng tõ khu vùc nµy. + Nh÷ng n­íc nµy cã truyÒn thèng m¹nh h¬n ta trong viÖc xuÊt khÈu vµo EU. + C¸c n­íc nµy dÔ chuyÓn ®æi c¬ chÕ thanh to¸n h¬n so víi ta. - C¸c doanh nghiÖp nªn xem xÐt kh¶ n¨ng cña m×nh víi khu vùc EURO thèng nhÊt. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp nªn tËp trung h­íng vµo nh÷ng thÞ tr­êng quen thuéc ®Ó tõ ®ã më réng c¸c khu vùc kh¸c. Ch¼ng h¹n Céng hoµ Ph¸p lµ ®Þa chØ cÇn hÕt søc chó träng, nã sÏ ®­îc xem nh­ lµ mét tr¹m ®Ó tiÕp cËn víi khu vùc kh¸c cña EURO do quan hÖ ViÖt Nam - Ph¸p cã tõ l©u ®ång thêi quan hÖ th­¬ng m¹i ph¸t triÓn kh¸ m¹nh. - §iÒu chØnh LuËt, c¸c NghÞ ®Þnh vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi khi cÇn thiÕt nh»m cho phÐp sö dông ®ång EURO trong c¸c giao dÞch quèc tÕ. Do ®ång EURO lµ mét ®ång tiÒn míi nªn hµnh ®éng cã thÓ cÇn thùc hiÖn lµ nªn cho phÐp ®ång tiÒn nµy ®­îc niªm yÕt vµ bu«n b¸n trong n­íc cïng víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi lín kh¸c. Hµnh ®éng kÞp thêi trong vÊn ®Ò nµy sÏ cho phÐp c¸c n­íc ch©u ¸ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ®a d¹ng tiÒn tÖ trongth­¬ng m¹i, ®Çu t­ trùc tiÕp vµ c¸c nguån trî gióp ph¸t triÓn chÝnh thøc, do ®ã sÏ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu c¸c giao dÞch niªm yÕt b»ng ®ång EURO víi c¸c n­íc vµ c¸c c«ng ty trong EMS. - §¸nh gi¸ vÒ thµnh phÇn tõng lo¹i tiÒn cã thÓ cã trong c¸c kho¶n thanh to¸n vµ c¸c kho¶n thu víi n­íc ngoµi, t×m c¸ch thóc ®Èy sù ®a d¹ng ho¸ vµ n©ng cao sù c©n ®èi gi÷a luång cung vµo vµ luång chuyÓn ra. Nh­ ®· nªu ë trªn, sù c©n xøng gi÷a c¸c kho¶n thanh to¸n gÇn s¸t víi c¸c kho¶n thu trong tiÒn tÖ sÏ lµm gi¶m thiÓu nh÷ng biÕn ®éng trong gi¸ trÞ cña c¸c nghiÖp vô tr¶ nî thuÇn cña quèc gia. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i ph©n tÝch quy m« vµ thµnh phÇn tiÒn tÖ tõ nguån gèc c¸c kho¶n thanh to¸n vµ thu vµo b»ng ngo¹i hèi . C¸c ph©n tÝch vÒ xuÊt xø vµ n¬i ®Õn theo tõng n­íc kh«ng ®ñ bëi ®ång tiÒn sö dông trong th­¬ng m¹i vµ nî cã thÓ ®­îc quy ®Þnh sö dông ®ång tiÒn cña n­íc thø ba (vÝ dô nh­ c¸c n­íc EMS hiÖn nay cã thÓ ®ang sö dông USD trong c¸c quan hÖ víi ch©u ¸). ViÖc ®¸nh gi¸ tèc ®é ¸p dông ®ång EURO trong nh÷ng quan hÖ nh­ thÕ ë c¸c c«ng ty vµ chÝnh phñ trong EMS còng sÏ cÇn thiÕt. - §¸nh gi¸ c¬ cÊu hiÖn thêi c¸c kho¶n nî n­íc ngoµi cña chÝnh phñ vµ cÇn x¸c ®Þnh liÖu viÖc ®a d¹ng ho¸ tiÒn tÖ lín h¬n cã lµm gi¶m toµn bé chi phÝ tr¶ nî hay nh÷ng biÕn ®éng cña nã hay kh«ng. Cñng cè ®ång EURO so víi c¸c lo¹i tiÒn tÖ cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi vµ lµm gi¶m l·i suÊt ë c¸c n­íc trong EMS cã thÓ sÏ d·n ®Õn sù ®a d¹ng trong thµnh phÇn tiÒn tÖ c¸c kho¶n nî n­íc ngoµi cña quèc gia. Sù da d¹ng ho¸ cã thÓ t¹o ra c¬ héi cho viÖc lµm c©n xøng tèt h¬n c¬ cÊu c¸c kho¶n nî cã liªn quan víi c¸c luång ngo¹i tÖ chuyÓn vµo trong t­¬ng lai vµ c¸c luång chuyyÎn ra víi nh÷ng luång cã kÕt qu¶ tõ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ trùc tiÕp. - Xem xÐt thµnh phÇn tiÒn tÖ trong dù tr÷ ngo¹i hèi cña Ng©n hµng trung ­¬ng vµ møc ®é phï hîp cña c¸c c«ng cô ng¾n h¹n mµ trong ®ã hä ®Çu t­. Trong ph¹m vi ®a d¹ng ho¸ tiÒn tÖ cña c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ n­íc ngo×a ®· tån t¹i hoÆc sÏ ®­îc theo ®uæi mét c¸ch m¹nh mÏ h¬n trong t­¬ng lai, viÖc h×nh thµnh c¸c kho¶n dù tr÷ ng©n hµng trung ­¬ng còng nªn ®­îc ®iÒu chØnh t­¬ng øng. ViÖc phæ biÕn c¸c c«ng cô tµi chÝnh niªm yÕt b»ng ®ång EURO do c¸c chÝnh phñ trong EMS ph¸t hµnh cã hiÖu lùc tõ ngµy 1-1-1999 sÏ t¹o ®iÒu kiÖn lín cho viÖc qu¶n lý c¸c kho¶n dù tr÷ n­íc ngoµi Ýt nhÊt lµ tû lÖ nªn gi÷a c¸c lo¹i tiÒn ch©u ¢u. - Xem xÐt tÝnh phï hîp trong viÖc lËo tû gi¸ chuÈn cho ræ tiÒn tÖ ®¹i diÖn cho c¸c mèi quan hÖ th­¬ng m¹i quèc tÕ. ViÖc sö dông tû gi¸ chØ dùa trªn mét lo¹i tiÒn(®Æc biÖt lµ USD) sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng phô tiªu cùc vµ kh«ng thÓ l­êng tr­íc trong c¸c mèi quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc kh¸c. ViÖc gi¶m gi¸ ®ét ngét cña ®ång USD, vÝ dô, sÏ khiÕn cho ®ång néi tÖ cña ViÖt Nam lªn gi¸ cao h¬n so víi tiÒn ch©u ¢u vµ sÏ khiÕn cho c¸c kho¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam Ýt c¹nh tranh h¬n trong thÞ tr­êng EU. ViÖc dïng tiÒn EURO lµm chuÈn trong ræ tiÒn sÏ lµm sù biÕn ®éng trong tû gi¸ qua l¹i trong c¸c n­ãc thø ba. Theo nh÷ng ®Ò nghÞ trong c¸c tµi liÖu vÒ kinh tÕ th× viÖc biÕn ®éng tû gi¸ theo chiÒu h­íng gi¶m còng sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sè l­îng th­¬ng m¹i. Mét cuéc nghiªn cøu s¬ bé vÒ thµnh phÇn c¸c luång th­¬ng m¹i cho thÊy lµ hiÖn nay ræ tiÒn tÖ c¸c lo¹i t­¬ng ®èi nhá gåm ®ång ESD, EURO, Yªn, §«la Singapo, Hång C«ng, §µi Loan vµ ®ång Won cña Hµn Quèc còng dïng lµm chuÈn tiÒn tÖ. - KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty tham dù vµo th­¬ng m¹i n­íc ngoµi nh»m qu¶n lý trùc tiÕp c¸c kho¶n ngo¹i tÖ n­íc ngoµi. B»ng viÖc chñ tr­¬ng c©n ®èi c¸c kho¶n thu vµ c¸c kho¶n chi, kÓ c¶ viÖc h¹n chÕ sè l­îng c¸c kho¶n vay ngo¹i tÖ, ®· khiÕn c¸c c«ng ty tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ cã xu h­íng ph¶i tèi ®a ho¸ c¬ cÊu tiÒn tÖ c¸c giao dÞch trong c«ng ty. ViÖc tæng kÕt c¸c vÞ thÕ tèi ­u cña c¸c c«ng ty sÏ ®ãng gãp cho viÖc ®a d¹ng ho¸ tiÒn tÖ trªn toµn quèc mét c¸ch c©n ®èi h¬n. Bªn c¹nh ®ã, do mét sè c«ng hiÖn nay ®ang cã c¬ cÊu lµ c«ng ty chuyªn nhËo khÈu nay chuyªn xuÊt khÈu hoÆc lµ chØ tham dù vµo mét sè thÞ tr­êng cã lùa chän vµ do ®ã kh«ng thÓ ®¸p øng phï hîp c¸c kho¶n thu vµ chi trong cïng mét lo¹i tiÒn tÖ nªn viÖc chuyÓn khai tiÕp theo vµ c¸c thÞ tr­êng ngo¹i hèi sau nµy sÏ cho phÐp nh÷ng c«ng ty cã vÞ thÕ nh­ vËy ®­îc c©n ®èi víi møc ®é nÒn kinh tÕ cña quèc gia nãi chung. lêi kÕt Kh«ng ai cã thÓ dù b¸o ch¾c ch¾n møc ®é sö dông EURO trªn c¸c thÞ tr­êng . Nh­ng ®ång EURO lµ ®ång tiÒn cã ®é tin cËy cao, ra ®êi trªn c¬ së c¸c ®iÒu kiÖn vÒ thÞ tr­êng, tû träng kinh tÕ, xuÊt khÈu, ... trong mét nÒn kinh tÕ lµnh m¹nh, ®¶m b¶o b»ng sù tån t¹i l©u bÒn cña hiÕn ch­¬ng æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng, ®ång thêi l¹i ®­îc qu¶n lý bëi Ng©n hµng Trung ­¬ng Ch©u ¢u ®éc lËp chØ cã mét môc tiªu duy nhÊt lµ æn ®Þnh gi¸ c¶, ®ång EURO sÏ nhanh chãng chiÕm ®­îc lßng tin cña thÞ tr­êng , cña thÕ giíi vµ nhÊt ®Þnh sÏ ®­îc céng ®ång quèc tÕ, nhÊt lµ c¸c th­¬ng gia trªn thÕ giíi sö dông réng r·i. Khi ®ã, EURO sÏ gãp phÇn lËp l¹i thÕ c©n b»ng cho hÖ thèng tiÒn tÖ quèc tÕ vèn ®ang bÞ mÊt c©n ®èi lín do sù lÖ thuéc qu¸ ®¸ng vµo ®«la Mü. §­¬ng nhiªn tr­íc m¾t, EURO kh«ng cã ý ®Þnh lµm “ ®¶o chÝnh “, l¹i cµng kh«ng thÓ “ lËt ®æ “ngay ®­îc ngai vµng cña ®«la, nh­ng hy väng cïng víi sù xuÊt hiÖn cña mét nh©n tè míi tÝch cùc nµy, thÕ giíi sÏ tr¸nh ®­îc “ vÊn ®Ò ®«la “ theo c¸ch nãi giµu h×nh t­îng cña Cùu Bé tr­ëng Ng©n khè Mü, James Connlly: “ §«la lµ ®ång tiÒn cña chóng t«i nh­ng vÊn ®Ò thuéc vÒ c¸c b¹n” . Tµi liÖu tham kh¶o T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 246- th¸ng 11 n¨m 1998 T¹p chÝ tµi chÝnh sè th¸ng 2-2000. T¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 8,10/1999. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 250 (th¸ng 3/1999). B¸o Ng©n hµng sè 85 B¸o Chøng kho¸n ViÖt Nam sè th¸ng 10/2000 B¸o Tµi chÝnh th¸ng 7/2000. Thêi b¸o Kinh tÕ sè 149, 185, 243/2000. Gi¸o tr×nh lý thuyÕt tiÒn tÖ- PGS.PTS Vò V¨n Ho¸. (Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh Hµ Néi n¨m 1998) Website: www.vnn.vn/kinhte-taichinh Website: www.tintuc.vnn.vn Website: www.yahoo.com môc lôc