Đề tài Bàn về việc thu và chống thất thu quỹ bảo hiểm xã hội ở cơ quan Bảo hiểm xã hội quận Đống Đa

g, gi¶m møc ®ãng b¶o hiÓm x· héi hµng th¸ng ®Õn ng­êi lao ®éng, lËp b¶ng ®èi chiÕu nép b¶o hiÓm x· héi. + Th«ng b¸o cho ®¬n vÞ vÒ sè tµi kho¶n thu b¶o hiÓm x· héi, møc thu b¶o hiÓm x· héi. Sè tµi kho¶n thu b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a lµ : 994 - 03 - 040 t¹i Kho b¹c §èng §a, møc thu b¶o hiÓm x· héi: ng­êi sö dông lao ®éng gãp 15% quü l­¬ng vµ ng­êi lao ®éng gãp 5% tiÒn l­¬ng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm x· héi. + Thèng nhÊt víi ®¬n vÞ vÒ lÞch lµm viÖc hµng th¸ng gi÷a c¸n bé chuyªn thu víi ®¬n vÞ sö dông lao ®éng. + KiÓm tra sè l­îng ®èi chiÕu víi danh s¸ch, víi ®¬n vÞ ®· ®¨ng ký b¶o hiÓm x· héi ®Ó yªu cÇu ®¬n vÞ ®ãng ®ñ b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng thuéc diÖn ®ãng b¶o hiÓm x· héi b¾t buéc. - §«n ®èc, theo dâi, ghi chÐp kªt qu¶ ®ãng b¶o hiÓm x· héi: + Hµng th¸ng c¨n cø vµo danh s¸ch lao ®éng , quü tiÒn l­¬ng ®¬n vÞ ®· ®¨ng ký vµ phiÕu t¨ng gi¶m møc ®ãng b¶o hiÓm x· héi ®Ó x¸c ®Þnh sè tiÒn b¶o hiÓm x· héi ph¶i ®ãng, ®«n ®èc ®¬n vÞ ®ãng b¶o hiÓm x· héi theo ®óng quy ®Þnh t¹i th«ng t­ sè 58/TT - HCSN ngµy 24 th¸ng 07 n¨m 1995 cña Bé Tµi chÝnh, th«ng b¸o kÞp thêi nh÷ng ®¬n vÞ nî tiÒn ®ãng b¶o hiÓm x· héi tõ hai th¸ng trë lªn. + Ghi chÐp kÕt qu¶ ®ãng b¶o hiÓm x· héi cña tõng c¬ quan, ®¬n vÞ vµo ®Çy ®ñ c¸c môc, cét trong sæ, hµng th¸ng ®èi chiÕu víi c¸n bé tæng hîp thu cña Thµnh phè vÒ kÕt qu¶ ®ãng b¶o hiÓm x· héi cña nh÷ng ®¬n vÞ ®­îc ph©n c«ng, theo dâi, qu¶n lý. + Hµng th¸ng ®èi chiÕu kÕt qu¶ ®ãng cña c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ ®­îc ph©n c«ng theo dâi, khi ®èi chiÕu cÇn kiÓm tra l¹i sè lao ®éng, quü tiÒn l­¬ng tham gia ®ãng b¶o hiÓm x· héi cña c¸c th¸ng trong kú ®èi chiÕu vµ sè ®¬n vÞ ®· ®ãng trong kú ®èi chiÕu tõ ngµy ®Çu th¸ng, ®Çu quý ®Õn ngµy cuèi cïng cña kú ®èi chiÕu. + Hµng quý tæng hîp kÕt qu¶ ®ãng b¶o hiÓm x· héi theo khèi (nhãm) qu¶n lý. Ngoµi ra c¸n bé thu b¶o hiÓm x· héi còng ph¶i x¸c nhËn ®Ó thanh to¸n chÕ ®é èm ®au, thai s¶n, nghØ d­ìng søc vµ h­íng dÉn c¸c ®¬n vÞ viÕt tê khai cÊp sæ b¶o hiÓm x· héi, ghi chÐp vµo sæ b¶o hiÓm x· héi. * Bªn c¹nh viÖc ph©n c«ng c¸n bé phô tr¸ch qu¶n lý sè c¬ së nhÊt ®Þnh th× b¶o hiÓm x· héi quËn ®· kiÖn toµn l¹i 4 nhãm, mçi nhãm tõ 2 ®Õn 3 c¸n bé viªn chøc ®Õn tõ c¬ së ®Ó ®èi chiÕu phÇn ®· ®ãng, sè cßn nî ®äng tõ nh÷ng n¨m tr­íc ®Òu ®­îc chuyÓn sang n¨m 2001 vµ ®­îc ®«n ®èc nh¾c nhë b»ng c«ng v¨n hoÆc trùc tiÕp lµm viÖc víi l·nh ®¹o ®¬n vÞ ®Ó cã biÖn ph¸p thùc hiÖn nghÜa vô trÝch ®ãng quü b¶o hiÓm x· héi, lµm c¬ së thùc hiÖn gi¶i quyÕt quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng. * Vµo sæ cËp nhËt theo dâi ®èi chiÕu viÖc thùc hiÖn trÝch ®ãng b¶o hiÓm x· héi cña tõng ®¬n vÞ kÞp thêi. * Cã kÕ ho¹ch phèi kÕt hîp víi c¸c ngµnh tæ chøc kiÓm tra viÖc thùc hiÖn ®iÒu lÖ b¶o hiÓm x· héi theo chØ thÞ 15 cña Bé ChÝnh trÞ, ChØ thÞ 17 cña Th­êng vô Thµnh uû Hµ Néi vÒ t¨ng c­êng c«ng t¸c l·nh ®¹o thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi víi ng­êi lao ®éng. * TriÓn khai tæ chøc vËn ®éng c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n thùc hiÖn ®¨ng ký ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng, h­íng dÉn c¸c c¬ së tæ chøc thùc hiÖn tèt c¸c quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng theo luËt ®Þnh vµ ®iÒu lÖ b¶o hiÓm x· héi. V× vËy, cïng víi c¸c biÖn ph¸p tæ chøc triÓn khai thu b¶o hiÓm x· héi vµ sù nç lùc phÊn ®Êu hoµn thµnh nhiÖm vô cu¶ toµn bé tËp thÓ c¸n bé viªn chøc b¶o hiÓm x· héi quËn th× chØ tiªu thu theo kÕ ho¹ch cña b¶o hiÓm x· héi Thµnh phè lu«n lu«n ®­îc hoµn thµnh xuÊt s¾c, n¨m sau lu«n cao h¬n n¨m tr­íc víi tèc ®é ph¸t triÓn cao, cô thÓ: B¶ng 12: Sè thu b¶o hiÓm x· héi t¹i c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a qua c¸c n¨m. N¨m Sè thu (triÖu ®ång) Tèc ®é ph¸t triÓn liªn hoµn (%) 1995 31096 1996 65462 201,5 1997 56463 86,25 1998 53167 94,20 1999 49990 94,02 2000 70888 141,8 2001 86000 121,32 2002 (dù kiÕn) 91,5 106,4 Chung 504566 (Nguån: BHXH quËn §èng §a) Nh­ vËy, qua 7 n¨m ho¹t ®éng, tõ th¸ng 10 n¨m 1995 tíi th¸ng 12 n¨m 2001, b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a ®· thu ®­îc 413, 066 tû ®ång, b×nh qu©n mçi n¨m thu ®­îc h¬n 59,1 tû ®ång. MÆc dï sè thu b¶o hiÓm x· héi n¨m 1997 cã gi¶m so víi n¨m 1996 nh­ng thùc chÊt sè thu vÉn t¨ng lªn, bëi v× trong n¨m 1997, UBND Thµnh phè Hµ Néi ®· quyÕt ®Þnh c¾t mét phÇn ®Êt ®ai cña quËn §èng §a chuyÓn sang quËn Thanh Xu©n. N¨m 1998, 1999 sè thu b¶o hiÓm x· héi cã gi¶m nhÑ do thùc hiÖn gi¶m biªn chÕ nªn sè l­îng lao ®éng lµm viÖc trong khèi hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc gi¶m. B¾t ®Çu tõ n¨m 2000, sè thu b¶o hiÓm x· héi t¨ng vät. N¨m 2001 t¨ng 20% so víi n¨m 2000 ®ã lµ do sù ph¸t triÓn cña sè ®¬n vÞ, lao ®éng khu vùc ngoµi quèc doanh. §iÒu ®ã cho thÊy thu b¶o hiÓm x· héi ngoµi quèc doanh chiÕm tû träng kh«ng nhá trong tæng thu b¶o hiÓm x· héi toµn quËn §èng §a. Trong nh÷ng n¨m tíi, b¶o hiÓm x· héi ®ang cè g¾ng, nç lùc më réng ®èi t­îng tham gia b¶o hiÓm x· héi nhÊt lµ khu vùc ngoµi quèc doanh, mét khu vùc víi nhiÒu tiÒm n¨ng ch­a khai th¸c. Thu b¶o hiÓm x· héi ngoµi quèc doanh (víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, hîp t¸c x·, c¸c c¬ së, tr­êng c«ng lËp...) ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng chiÕn l­îc l©u dµi, quan träng. C¬ quan b¶o hiÓm x· héi QuËn §èng §a x¸c ®Þnh thu b¶o hiÓm x· héi ngoµi quèc doanh thùc sô lµ mét vÊn ®Ò khã kh¨n vµ nan gi¶i. Do ®ã, cÇn cã sù nç lùc kh«ng chØ riªng mçi c¸n bé, tËp thÓ c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn mµ cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c ban, ngµnh chøc n¨ng t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tæ chøc thu b¶o hiÓm x· héi ®­îc tiÕn hµnh theo ®óng luËt, thu ®Çy ®ñ, kÞp thêi ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng, thùc hiÖn an sinh x· héi. 4. Thùc tr¹ng thu vµ thÊt thu b¶o hiÓm x· héi trªn ®Þa bµn quËn §èng §a. MÆc dï trô së cña c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a cßn chËt, nhá hÑp, sè l­îng c¸n bé cña c¬ quan lµ 20 ng­êi víi 12 n÷ vµ 6 nam ph¶i gi¶i quyÕt, thùc hiÖn chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi choÆc sè l­îng lín ng­êi h­ëng chÕ ®é cña 21 ph­êng, h¬n 4,2 v¹n ng­êi h­ëng l­¬ng h­u vµ qu¶n lý h¬n 700 ®Çu mèi tham gia b¶o hiÓm x· héi. Khèi l­îng c«ng viÖc qu¸ nhiÒu nh­ng b»ng sù nç lùc ph¸n ®Êu cña toµn thÓ c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn ®Ó hoµn thµnh chØ tiªu, gi¶i quyÕt kÞp thêi yªu cÇu, nhiÖm vô ®Æt ra. B¶ng 13: T×nh h×nh thu vµ nî ®äng thu BHXH QuËn §èng ®a n¨m 2001. Khèi Tæng quü l­¬ng (triÖu ®) Sè ph¶i Thu (triÖu ®) Nî BHXH 2001 (triÖu ®) Tæng sè Ph¶i thu (triÖu ®) Sè ®· thu (triÖu ®) Cßn l¹i n¨m sau (triÖu ®) DNNN 231,534 46,305 5,474 54,799 51,240 0,439 HC-SN 128,922 25,584 0,181 25,775 27,088 -0,298 Ngoµi QD 16,527 3,3054 0,806 4,106 4,017 0,089 Tæng 375,973 75,195 6,461 81,656 82,345 -0,689 (Nguån :BHXH quËn §èng ®a) Ngay khi thµnh lËp, b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a ®· cã nhiÒu cè g¾ng tæ chøc khai th¸c, më réng c¸c ®èi t­îng thu b¶o hiÓm x· héi theo quy ®Þnh ®Æc biÖt kh«ng ngõng më réng thu b¶o hiÓm x· héi ë c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Nh­ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu ®¹t ®­îc rÊt ®¸ng khÝch lÖ, sè thu b¶o hiÓm x· héi ngoµi quèc doanh n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc vµ n¨m nµo còng hoµn thµnh kÕ ho¹ch ®­îc giao, sè ®¬n vÞ ngoµi quèc doanh tham gia b¶o hiÓm x· héi còng nh­ sè lao ®éng tham gia b¶o hiÓm x· héi ngµy mét t¨ng, cô thÓ: a. Nh÷ng khã kh¨n, tån t¹i MÆc dï ®· cã nh÷ng thµnh tùu rÊt ®¸ng khÝch lÖ trong thêi gian qua sè thu b¶o hiÓm x· héi ngoµi quèc doanh hµng n¨m cã sù gia t¨ng, n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc c¶ vÒ tû träng lÉn sè tuyÖt ®èi. Tuy nhiªn so víi tæng sè thu cÇn khai th¸c th× kÕt qu¶ nµy cßn rÊt khiªm tèn. Thu b¶o hiÓm x· héi ë c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò tån t¹i, ®ã lµ: * Tån t¹i lín nhÊt sè l­îng lín c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng thuéc khu vùc ngoµi quèc doanh ch­a tham gia b¶o hiÓm x· héi. Sè ®¬n vÞ ngoµi quèc doanh còng nh­ sè lao ®éng tham gia b¶o hiÓm x· héi chØ chiÕm tû lÖ rÊt nhá. Theo sè liÖu thèng kª cña chi côc thuÕ, tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 2001, trªn ®Þa bµn quËn §èng §a cã 268 ®¬n vÞ ngoµi quèc doanh ®¨ng ký thµnh lËp víi sè lao ®éng lµ 5460 ng­êi. Nh­ng thùc tÕ chØ cã 166 ®¬n vÞ tham gia b¶o hiÓm x· héi ®¹t tû lÖ 62% vµ 3259 lao ®éng ®¹t tû lÖ 59,7%. Trªn ®¨ng ký kinh doanh lµ nh­ vËy, nh­ng trong thùc tÕ vÉn cßn mét sè l­îng rÊt lín doanh nghiÖp sö dông 10 lao ®éng trë lªn mµ ch­a c¬ quan nµo kiÓm so¸t ®­îc. Së dÜ cã t×nh tr¹ng nµy v× lîi dông kÏ hë cña ph¸p luËt, mét sè doanh nghiÖp tuy cã tªn (gi©y phÐp ngµnh nghÒ) nh­ng ho¹t ®éng kh«ng æn ®Þnh, kh«ng th­êng xuyªn ho¹t ®éng kinh doanh theo mïa vô, lu«n thay ®æi ®Þa ®iÓm kinh doanh vµ ph­¬ng thøc kinh doanh. §Æc biÖt, cßn mét sè doanh nghiÖp cã giÊy phÐp ngµnh nghÒ nh­ng kh«ng cã ®Þa chØ, hoÆc ®Þa chØ kh«ng râ rµng ®Þa chØ "ma", thËm chÝ chñ doanh nghiÖp do ng­êi kh¸c ®øng lªn hoÆc t×m chñ doanh nghiÖp còng kh«ng cã. ViÖc bu«ng láng trong qu¶n lý vµ sö dông kinh doanh cña c¬ quan chøc n¨ng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng doanh nghiÖp cã ®¨ng ký thµnh lËp doanh nghiÖp nh­ng kh«ng ®¨ng ký sö dông lao ®éng. Khi sö dông lao ®éng kh«ng cã hîp ®ång cô thÓ, kh«ng ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng. Do ®ã, c¬ quan b¶o hiÓm x· héi kh«ng cã c¬ së x¸c ®Þnh h×nh thøc hîp ®ång lao ®éng ®Ó khai th¸c ®èi t­îng thuéc diÖn tham gia b¶o hiÓm x· héi b¾t buéc. Ngoµi ra ë khu vùc nµy, doanh nghiÖp lu«n t×m mäi c¸ch ®Ó tr¸nh nÐ viÖc thùc hiÖn b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng theo §iÒu lÖ b¶o hiÓm x· héi. T×nh tr¹ng nµy ngµy cµng trë lªn phæ biÕn. Cô thÓ: - Kª khai sè lao ®éng thÊp h¬n sè thùc tÕ ®ang lµm viÖc. - Duy tr× nh÷ng hîp ®ång ng¾n h¹n d­íi ba th¸ng nhiÒu lÇn, nÕu cÇn th× tiÕp tôc gia h¹n thªm. - NhiÒu chñ doanh nghiÖp thùc hiÖn hµnh vi l¶ng tr¸nh nghÜa vô th«ng qua "s¸ng kiÕn" chØ tuyÓn lao ®éng vµo lµm viÖc theo thêi vô, sau ®ã nÕu cÇn míi tiÕp tôc gia h¹n. Ngoµi ra, chØ ký hîp ®ång lao ®éng dµi h¹n víi sè lao ®éng Ýt h¬n 10 ng­êi vµ th­êng lµ bé m¸y l·nh ®¹o, cßn phÇn lín sè ng­êi lao ®éng trùc tiÕp th× ®­îc ký kÕt hîp ®ång theo mïa vô b»ng miÖng. - BiÖn minh lý do ng­êi lao ®éng kh«ng muèn tham gia b¶o hiÓm x· héi v× dùa vµo kÏ hë v¨n b¶n, nghÞ ®Þnh cña c¬ quan b¶o hiÓm x· héi. - Tù ban hµnh cho m×nh nh÷ng quy chÕ riªng tr¸i víi luËt lao ®éng vµ §iÒu lÖ b¶o hiÓm x· héi. - Ngoµi ra, mét thñ ®o¹n ®Ó doanh nghiÖp nÐ tr¸nh nghÜa vô víi ng­êi lao ®éng lµ ®­a hµng ho¸ ra ngoµi gia c«ng, ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm, thùc chÊt chuyÓn ®æi quan hÖ s¶n xuÊt, quan hÖ lao ®éng sang tay ng­êi kh¸c, ®ã lµ thñ ®o¹n doanh nghiÖp nh»m gi¶m chi phÝ tiÒn l­¬ng cho doanh nghiÖp nh­ng ®ång thêi ®Èy hµng lo¹t ng­êi lao ®éng vµo c¶nh sèng bÊp bªnh. - Khi chñ doanh nghiÖp tham gia b¶o hiÓm x· héi nh­ng l¹i cè t×nh khai møc tiÒn c«ng tham gia b¶o hiÓm x· héi nhá h¬n tiÒn c«ng thùc tÕ tr¶ vµ tiÒn c«ng ®­a vµo tÝnh thuÕ, khai gi¶m quü tiÒn l­¬ng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm x· héi ®Ó sö dông vµo c¸c môc ®Ých kh¸c.Trong thùc tÕ mét sè doanh nghiÖp lu«n tèi thiÓu ho¸ quü l­¬ng , møc l­¬ng cña ng­êi lao ®éng chØ xÊp xØ møc l­¬ng tèi thiÓu hoÆc cao h¬n mét chót nh­ng phô cÊp hay tiÒn th­ëng th× cã rÊt nhiÒu lo¹i cã khi chiÕm 40-50% tæng thu nhËp mét vÝ dô lµ C«ng ty c«ng nghÖ th«ng tin FIPT khi nép BHXH th× l­¬ng chÝnh b×nh qu©n mét lao ®éng trong c«ng ty chØ lµ 325.000 ®ång trong khi thùc tÕ thu nhËp cña mét lao ®éng trung b×nh lµ 820.000 ®ång. - T×nh tr¹ng sö dông lao ®éng ngoµi quü l­¬ng ®ang lµ hiÖn t­îng kh¸ phæ biÕn ®­îc ng­êi sö dông lao ®éng ¸p dông ®Ó nÐ tr¸nh nghÜa vô víi ng­êi lao ®éng. §Ó gi¶m bít chi phÝ, nh÷ng doanh nghiÖp tù ho¹ch to¸n thu, chi th­êng kho¸n cho ng­êi lao ®éng viÖc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. B»ng nhiÒu c¸ch, nhiÒu thñ ®o¹n chñ doanh nghiÖp lu«n t×n c¸ch nÐ tr¸nh nghÜa vô cho ng­êi lao ®éng, quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng bÞ x©m ph¹m. Trªn ®Þa bµn quËn §èng §a, nhiÒu doanh nghiÖp biÖn minh khã kh¨n trong s¶n xuÊt ®Ó sö dông 5% trÝch nép cña ng­êi lao ®éng ®Ó phôc vô môc ®Ých kh¸c th× nhiÒu doanh nghiÖp ¨n nªn lµm ra vÉn cè t×nh lîi dông kÏ hë ph¸p luËt ®Ó trèn ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng. Mét trong nh÷ng ®¬n vÞ ®ã lµ : C«ng ty Cæ phÇn Nam Th¾ng... 1 "l« cèt" ®iÓn h×nh, C«ng ty chuyªn s¶n xuÊt giµy thÓ thao xuÊt khÈu. Thêi kú hoµng kim C«ng ty sö dông ®Õn 1600 lao ®éng, nh­ng do sù c¹nh tranh thÞ tr­êng vµ khã kh¨n chung cña ngµnh giµy, hiÖn nay c«ng ty sö dông tíi 922 lao ®éng nh­ng vÒ sè ng­êi ®­îc ®ãng b¶o hiÓm x· héi chØ lµ 324 lao ®éng, ng­êi phô tr¸ch c«ng t¸c b¶o hiÓm x· héi cña C«ng ty gi¶i thÝch do ®Æc thï s¶n xuÊt cña ngµnh giµy lµ sö dông lao ®éng trÎ, lao ®éng tõ n«ng th«n ra lµm viÖc vµ cã tíi 80% lµ n÷, c«ng viÖc kh«ng æn ®Þnh lµ lµm theo thêi vô. Trong sè 324 lao ®éng tham gia b¶o hiÓm x· héi ®a sè lµ c¸n bé lµm c«ng t¸c chuyªn qu¶n, bé phËn lµm gi¸n tiÕp vµ nh÷ng c«ng nh©n cã tõ 3 n¨m lµm viÖc trë lªn. VËy ®· râ, quyÒn lîi b¶o hiÓm x· héi cña ng­êi lao ®éng lµm viÖc trªn 3 th¸ng vµ d­íi ba n¨m bÞ l·ng quªn vµ ngay c¶ 324 c«ng nh©n ®¨ng ký tham gia b¶o hiÓm x· héi th× c«ng ty còng cßn nî b¶o hiÓm x· héi ®Õn 250 triÖu ®ång. Lµm ng¬ viÖc ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho 600 lao ®éng (2/3 sè lao ®éng ®ang sö dông), c«ng ty ®æ lçi bëi ®Æc tr­ng cña ngµnh giµy, bëi t©m lý ng­êi lao ®éng kh«ng æn ®Þnh, kh«ng g¾n bã víi c«ng ty. VËy, quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng ai lo? Hä biÕt tr«ng cËy vµo ®©u? Ngoµi c«ng ty cæ phÇn Nam Th¾ng, t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu may mÆc, lµ ®¬n vÞ may gia c«ng cã sö dông lao ®éng 300 ng­êi nh­ng chØ ®¨ng ký cho trªn d­íi 91 ng­êi tham gia b¶o hiÓm x· héi, theo ban gi¸m ®èc th× do lùc l­îng lao ®éng biÕn ®éng th­êng xuyªn, do doanh nghiÖp khã kh¨n vÒ vèn nªn kh«ng thÓ ký hîp ®ång dµi h¹n mµ chØ ký hîp ®ång 3 th¸ng vµ kho¸nbh x· héi cïng c¸c chÕ ®é kh¸c. Trªn thùc tÕ, sè lao ®éng ®Òu cã thêi gian c«ng t¸c trªn 5 n¨m nh­ng vÉn ký hîp ®ång theo mïa vô còng cã ng­êi chØ ký hîp ®ång theo mïa vô mét lÇn nh­ng ®· lµm viÖc trªn 3 n¨m vÉn ch­a ký hîp ®ång míi. C«ng ty xuÊt nhËp khÈu Thuû s¶n sö dông h¬n 156 lao ®éng nh­ng cho ®Õn nay h¬n 100 lao ®éng mïa vô kh«ng ®­îc tham gia b¶o hiÓm x· héi, c«ng ty gi¶i thÝch do lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o bµi b¶n, nªn mäi kh©u kü thuËt ®Òu do c«ng ty h­íng dÉn Ýt nhÊt sau 1 n¨m míi x¸c ®Þnh ®­îc kh¶ n¨ng lµm viÖc ®Ó ký hîp ®ång dµi h¹n. §· h¬n 3 n¨m råi, c«ng ty ®· kÌm cÆp nghÒ vµ thö viÖc lao ®éng nh­ng chØ cã 56 ng­êi ®­îc ký hîp ®ång dµi h¹n cßn ®Õn 100 lao ®éng ph¶i thö viÖc ch­a biÕt ®Õn bao giê? * VÒ møc tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng ®¨ng ký trÝch nép b¶o hiÓm x· héi còng kh«ng ®óng víi thùc tÕ. C¸c doanh nghiÖp t×m mäi c¸ch ®Ó khai gi¶m quü tiÒn l­¬ng, sè tiÒn ®ãng b¶o hiÓm x· héi. C¸ch th«ng th­êng mµ hä hay dïng lµ ghi møc l­¬ng trong hîp ®ång thÊp h¬n møc thùc tÕ. §a sè tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng lµm c¨n cø trÝch nép b¶o hiÓm x· héi thÊp, thËm chÝ cã tr­êng hîp thÊp h¬n l­¬ng tèi thiÓu. * Ngoµi viÖc trèn ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng th× t×nh tr¹ng doanh nghiÖp nî ®äng b¶o hiÓm x· héi cña doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®· vµ ®ang lµ vÊn ®Ò hÕt søc nãng báng hiÖn nay. §Õn cuèi n¨m 2000, Hµ Néi cã 363 ®¬n vÞ nî b¶o hiÓm x· héi trªn 6 th¸ng víi 30 tû 110 triÖu ®ång. Víi sù nç lùc cña toµn ngµnh ®Õn th¸ng 6 n¨m 2001 vÉn cßn h¬n 100 ®¬n vÞ nî víi sè tiÒn 27 tû 561 triÖu ®ång. Trong sè 27 tû 561 triÖu ®ång chñ yÕu r¬i vµo doanh nghiÖp Nhµ n­íc: nî 20 tû 37 triÖu; ®¬n vÞ liªn doanh v¨n phßng ®¹i diÖn n­íc ngoµi nî: 6 tû 172 triÖu ®ång vµ khèi ngoµi quèc doanh (c«ng ty t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n nî 1 tû 352 triÖu ®ång). Sè nî b¶o hiÓm x· héi cã ë kh¾p 12 quËn, huyÖn cña Thµnh phè Hµ Néi. DÉn ®Çu lµ quËn Hai Bµ Tr­ng víi sè nî 6,229 tû, tiÕp ®Õn lµ quËn Thanh Xu©n víi 4,413 tû ®ång vµ thø ba lµ quËn §èng §a nî 3,959 tû ®ång. Thèng kª cña b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a, th¸ng 6 n¨m 2001 cã 3,959 tû ®ång nî b¶o hiÓm x· héi n»m ë 33 ®¬n vÞ, trong ®ã cã 24 doanh nghiÖp Nhµ n­íc nî 2 tû 191 triÖu ®ång, 6 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nî 391 triÖu ®ång, 8 ®¬n vÞ liªn doanh nî 1 tû 377 triÖu ®ång. VËy trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 cã 6 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nî víi 391 triÖu ®ång th× ®Õn 31 th¸ng 12 n¨m 2001 con sè doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nî b¶o hiÓm x· héi lªn 10 ®¬n vÞ víi 800 triÖu ®ång trong tæng sè 166 doanh nghiÖp tham gia b¶o hiÓm x· héi chiÕm 6%. Nh­ vËy, t×nh h×nh nî ®äng b¶o hiÓm x· héi cã xu h­íng gia t¨ng, ®¬n vÞ t¨ng 4, gÊp 1,5 lÇn vµ sè tiÒn t¨ng 2,2 lÇn. Trong 10 ®¬n vÞ nî ®äng b¶o hiÓm x· héi kh«ng ph¶i 6 th¸ng, 1 n¨m mµ kÐo dµi n¨m nµy qua n¨m kh¸c, ®iÓn h×nh: C«ng ty may mÆc xuÊt nhËp khÈu thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, C«ng ty ®iÖn tö thuéc Bé giao th«ng vËn t¶i, C«ng ty Hanel, C«ng ty DaSimex,... Ngoµi ra, cßn mét sè c«ng ty nî b¶o hiÓm x· héi trªn 6 th¸ng lµ: C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n c«ng nghÖ th«ng tin nî víi sè tiÒn lµ 61,920 triÖu ®ång; C«ng ty DÞch vô §Çu t­ vµ Du lÞch Nghi T©m lµ 66,189 triÖu ®ång; C«ng ty NhËt Hµ 45,150 triÖu ®ång; C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n §Çu t­ x©y dùng c¬ khÝ nî 53,471 triÖu ®ång, C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n Toµn Mü nî 25,415 triÖu ®ång. Vµ trong nh÷ng thùc tr¹ng kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c thu b¶o hiÓm x· héi ngoµi quèc doanh cña c¬ quan bh x· héi quËn §èng §a lµ sè tiÒn b¶o hiÓm x· héi th­êng hay bÞ nép chËm, kh«ng ®óng thêi gian quy ®Þnh. HiÖn t¹i, vÉn cßn mét c¸n bé thu cña c¬ quan ch­a am hiÓu hÕt quy tr×nh qu¶n lý cña b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a, th­êng chËm trÔ trong viÖc lËp c¸c danh s¸ch lao ®éng, quü tiÒn l­¬ng, biÓu t¨ng, gi¶m sè l­îng lao ®éng thËm chÝ c¶ tr­êng hîp hä ®· lµm ®Çy ®ñ c¸c giÊy tê cÇn thiÕt nh­ng l¹i cè t×nh kh«ng chuyÓn vµo tµi kho¶n cña b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a. Sè thu b¶o hiÓm x· héi cña quý nµy th× ph¶i ®Õn quý sau míi thu ®­îc. b. Nguyªn nh©n Nh­ vËy, nÕu so s¸nh sè doanh nghiÖp tham gia b¶o hiÓm x· héi so víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn thùc tÕ sÏ lµ mét con sè rÊt nhá. Thùc tr¹ng c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh tham gia b¶o hiÓm x· héi qu¸ Ýt nh­ hiÖn nay, xuÊt ph¸t tõ nhiÒu nguyªn nh©n, lý do kh¸c nhau, cô thÓ: - C¸c v¨n b¶n cña Nhµ n­íc: Tr­íc hÕt lµ N§ 12/CP ngµy 26 th¸ng 01 n¨m 1995 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh ®èi t­îng tham gia b¶o hiÓm b¾t buéc nh­: + Ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. + Ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã sö dông 10 lao ®éng trë lªn. + Ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc dÞch vô thuéc lùc l­îng vò trang,...nh­ng l¹i kh«ng quy ®Þnh ®èi víi c¸c ®èi t­îng nh­: c¸c doanh nghiÖp sö dông d­íi 10 lao ®éng, nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong c¸c hîp t¸c x· tiÓu thñ c«ng nghiÖp. ViÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n, nghÞ ®Þnh, quy ®Þnh, th«ng t­ th­êng chång chÐo vµ thiÕu ®ång bé, cô thÓ trong LuËt lao ®éng vµ §iÒu lÖ b¶o hiÓm x· héi quy ®Þnh doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã sö dông 10 lao ®éng trë lªn vµ cã hîp ®ång lao ®éng dµi h¹n tõ 3 th¸ng trë lªn th× chñ doanh nghiÖp ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô trÝch nép b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng. ChÝnh quy ®Þnh nµy ®· t¹o ra kÏ hë ®Ó mét sè chñ doanh nghiÖp thùc hiÖn hµnh vi lÈn tr¸nh nghÜa vô ®ãng b¶o hiÓm x· héi. §Æc biÖt §iÒu lÖ b¶o hiÓm x· héi quy ®Þnh c¸c x¸c ®Þnh thêi gian tham gia b¶o hiÓm x· héi lµm c¨n cø tÝnh c¸c chÕ ®é lµ ®ñ 12 th¸ng tÝnh 1 n¨m kh«ng tÝnh th¸ng lÎ, trong khi LuËt lao ®éng quy ®Þnh ng­êi lao ®éng lµm viÖc trªn 3 th¸ng ph¶i tham gia b¶o hiÓm x· héi b¾t buéc. ChÝnh ®iÓm nµy lµm cho ng­êi lao ®éng cã hîp ®ång ng¾n h¹n ng¹i tham gia b¶o hiÓm x· héi, cßn ng­êi sö dông lao ®éng viÖn lý do cho lµ lao ®éng biÕn ®éng nªn kh«ng tham gia b¶o hiÓm x· héi v× nÕu tham gia b¶o hiÓm x· héi th× ng­êi lao ®éng lµm viÖc d­íi 1 n¨m nghØ viÖc còng kh«ng ®­îc h­ëng g×? LuËt ph¸p vÒ b¶o hiÓm x· héi ch­a ®ñ m¹nh, nhÊt lµ trong viÖc ban hµnh c¸c chÕ tµi xö ph¹t vi ph¹m LuËt lao ®éng vÒ b¶o hiÓm x· héi ch­a hîp lý; ch­a cã mét quy ®Þnh cô thÓ ®èi víi khu vùc ngoµi quèc doanh vÒ thanh tra vµ nép ph¹t, quy ®Þnh vÒ xö ph¹t míi chØ dõngl¹i ë h×nh thøc c¶nh c¸o, ph¹t tiÒn 2 triÖu ®ång, møc nép ph¹t qu¸ thÊp nªn ch­a cã tÝnh c­ìng chÕ vµ kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ cao. Cã nh÷ng doanh nghiÖp sö dông lao ®éng rÊt ®«ng (hµng tr¨m, hµng ngh×n lao ®éng), sè tiÒn trÝch nép b¶o hiÓm x· héi rÊt lín so víi sè tiÒn bÞ ph¹t vµi triÖu ®ång nªn viÖc l¶ng tr¸nh hoÆc cè t×nh chÞu ph¹t ®Ó kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng ®· ®­îc mét sè doanh nghiÖp "¸p dông" g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho c¬ quan b¶o hiÓm x· héi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thu b¶o hiÓm x· héi. LuËt b¶o hiÓm x· héi ch­a ban hµnh còng g©y trë ng¹i kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi. Bëi phÇn ®«ng ng­êi lao ®éng khi ®· hiÓu biÕt vÒ chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi th× hä ®Òu cã mong muèn tham gia b¶o hiÓm x· héi ®Ó cuéc sèng cña hä ®­îc æn ®Þnh vµ ®¶m b¶o h¬n. Nh­ng hiÖn nay, do t×nh tr¹ng thõa ng­êi, viÖc thiÕu nhÊt lµ ë c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®· buéc ng­êi lao ®éng kh«ng cã sù ph¶n kh¸ng nµo ®èi víi chñ sö dông lao ®éng cña m×nh ®Ó ®ßi hái quyÒn lîi b¶o hiÓm x· héi v× hä cho r»ng cã viÖc lµm cã thu nhËp æn ®Þnh lµ mét ®iÒu tèt l¾m råi. - VÒ phÝa chñ doanh nghiÖp: Chñ sö dông lao ®éng ë c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nhËn thøc ch­a ®Çy ®ñ vÒ nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm trong viÖc thùc hiÖn ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng theo luËt ®Þnh. HiÖn nay, hÇu hÕt chñ sö dông lao ®éng víi ph­¬ng ch©m s¶n xuÊt kinh doanh chØ "thÝch øng" chø kh«ng "l©u dµi", do vËy, viÖc nÐ tr¸nh trèn ®ãng b¶o hiÓm x· héi, nî ®äng b¶o hiÓm x· héi vÉn th­êng xuyªn x¶y ra. Lîi dông kÏ hë ph¸p luËt vµ sù kÐm hiÓu biÕt cña ng­êi lao ®éng, chñ doanh nghiÖp trèn ®ãng, kh«ng ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng ®Ó sö dông vµo môc ®Ých kh¸c: ®Çu t­ cho s¶n xuÊt, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng vµ mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn h¬n. Bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp cè t×nh kh«ng ®ãng b¶o hiÓm x· héi th× cã nhiÒu doanh nghiÖp muèn ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng nh­ng do gÆp ph¶i khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh do thÞ tr­êng biÕn ®éng, c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c, do nguån vèn kinh doanh h¹n hÑp, t×nh h×nh tµi chÝnh th­êng kh«ng æn ®Þnh nªn kh«ng ®ñ ®ãng b¶o hiÓm x· héi liªn tôc cho ng­êi lao ®éng. - VÒ phÝa ng­êi lao ®éng: ng­êi lao ®éng cßn hiÓu biÕt rÊt m¬ hå vÒ b¶o hiÓm x· héi, hiÓu biÕt rÊt l¬ m¬, ®¹i kh¸i, chung chung vÒ LuËt lao ®éng, §iÒu lÖ b¶o hiÓm x· héi cßn lÇm lÉn gi÷a b¶o hiÓm x· héi víi lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c do ®ã, hä ch­a cã ý thøc tù gi¸c tham gia b¶o hiÓm x· héi. Do thu nhËp thÊp, ®ång l­¬ng eo hÑp so víi nhu cÇu cuéc sèng. Lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chñ yÕu lµ lao ®éng ngo¹i tØnh nªn ngoµi nhu cÇu chi tiªu sinh ho¹t b¶n th©n cßn cã nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm gióp ®ì gia ®×nh v× vËy b¶n th©n hä kh«ng muèn ®ång l­¬ng eo hÑp cña m×nh bÞ "chia sÎ" ®Ó ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho dï hä biÕt lµ nh­ thÕ lµ cÇn thiÕt. Hä chØ thÊy lîi Ých tr­íc m¾t mµ kh«ng nh×n thÊy lîi Ých l©u dµi. Ngoµi ra, do søc Ðp trong viÖc lµm, do t©m lý sî mÊt viÖc hoÆc bÞ c¾t bít tiÒn l­¬ng nªn kh«ng d¸m ®Êu tranh ®ßi hái chñ sö dông lao ®éng ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho m×nh. - C¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a: ChØ tiªu thu b¶o hiÓm x· héi ë khu vùc ngoµi quèc doanh ch­a ®­îc giao thµnh chØ tiªu ph¸p lÖnh nªn ë b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a cã thÓ triÓn khai hoÆc ch­a triÓn khai. §¬n vÞ nµo cã ý thøc tr¸ch nhiÖm víi ng­êi lao ®éng th× míi triÓn khai c«ng t¸c nµy. + HiÖn nay, c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a cã 20 c¸n bé nh­ng chØ cã 8 c¸n bé lµm c«ng t¸c chuyªn thu, mét sè c¸n bé kh¸c võa lµm c«ng t¸c thu l¹i võa thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc kh¸c. Trong khi ®ã khèi l­îng c¬ së ®¬n vÞ thuéc diÖn qu¶n lý l¹i rÊt lín, n¨m 2001 cã 638 ®¬n vÞ víi tæng sè lao ®éng lµ 59.517 lao ®éng. §©y lµ khèi l­îng rÊt lín ®èi víi 8 c¸n bé chuyªn thu, nªn ch­a cã c¸n bé chuyªn thu vµ qu¶n lý vÒ m¶ng thu ngoµi quèc doanh, c¸n bé thu ë c¬ quan ®­îc xÐ lÎ, mçi ng­êi phô tr¸ch mét sè ®¬n vÞ, mét sè ®Þa bµn nhÊt ®Þnh, b¸m s¸t c¬ së theo kiÓu "n»m vïng" ®Ó ®«n ®èc thu, thùc chÊt lµ vËn ®éng thu. V× ®éi ngò c¸n bé chuyªn tr¸ch lµm c«ng t¸c thu nãi chung cßn thiÕu, l¹i kiªm thªm nhiÒu viÖc kh¸c dÉn ®Õn t×nh tr¹ng qu¸ t¶i trong c«ng viÖc nhÊt lµ khi c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn thùc hiÖn kho¸n biªn chÕ, kho¸n quü l­¬ng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Do ®ã n¶y sinh hiÖn t­îng ngåi chê doanh nghiÖp ®Õn ®ãng, hoÆc gäi ®iÖn nh¾c nhë,... nÕu kh«ng ®Õn th× kh«ng tËp trung t×m hiÓu ®iÒu tra thu thËp sè liÖu, n¾m b¾t nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó xóc tiÕn thñ tôc khai th¸c thu. + Ch­a tËp trung chØ ®¹o vµ tiÕn hµnh ®iÒu tra, kh¶o s¸t, n¾m t×nh h×nh thùc tr¹ng c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trªn tõng ®Þa bµn cô thÓ, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch­a thùc sù coi träng viÖc khai th¸c nguån thu nµy, thiÕu tËp trung t×m ra c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu. + Ch­a ®Çu t­ lín cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi, nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm x· héi ®èi víi ng­êi lao ®éng thuéc khu vùc ngoµi quèc doanh. + Ch­a chñ ®éng phèi hîp víi c¸c ban ngµnh chøc n¨ng ®Ò xuÊt biÖn ph¸p tÝch cùc yªu cÇu chñ doanh nghiÖp tham gia b¶o hiÓm x· héi, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng doanh nghiÖp cè t×nh kh«ng tham gia b¶o hiÓm x· héi theo luËt ®Þnh vÉn kh«ng hÒ bÞ kiÓm tra, xö ph¹t v× thÕ c¸c doanh nghiÖp th­êng dùa dÉm, nh×n nhau ®Ó trèn tr¸nh kh«ng tham gia b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng mét c¸ch ®Çy ®ñ. + BHXH Thµnh phè Hµ Néi ph©n cÊp qu¶n lý thu ngoµi quèc doanh cho b¶o hiÓm x· héi c¸c quËn huyÖn nh­ng ch­a thÓ hiÖn hÕt vai trß qu¶n lý ®Þnh h­íng cho cÊp d­íi, ch­a kÞp thêi t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé ®Ó b¶o hiÓm x· héi quËn tæ chøc thùc hiÖn tèt h¬n. + BHXH quËn cßn phô thuéc vµo c¬ chÕ tµi chÝnh cña ngµnh, kh«ng cã nguån tµi chÝnh nhÊt ®Þnh phôc vô cho c«ng t¸c thu ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Do ®ã kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc sù hç trî cña c¸c ngµnh chøc n¨ng vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ®éi ngò c¸n bé thu. Ngoµi ra, cßn cã mét sè nguyªn nh©n kh¸c, nh­ ë c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c th× nhiÒu n¬i ch­a thµnh lËp tæ chøc c«ng ®oµn hoÆc cã thµnh lËp nh­ng kh«ng cã chi bé §¶ng ®Ó l·nh ®¹o hoÆc ë doanh nghiÖp ®ã c«ng ®oµn c¬ së ch­a d¸m ®Êu tranh, ®ßi hái quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cho ng­êi lao ®éng còng nh­ cho c¶ chÝnh m×nh víi nhiÒu lý do kh¸c nhau, ch¼ng h¹n do søc Ðp vÒ viÖc lµm ngµy cµng t¨ng gay g¾t, c¸n bé c«ng ®oµn còng lµ ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng t¹i ®ã, kiªm nhiÖm, thiªn vÒ c«ng t¸c chuyªn m«n h¬n c«ng t¸c c«ng ®oµn v× ®ã lµ nguån sèng cña hä, bÞ lÖ thuéc vµo chñ sö dông lao ®éng. Nãi tãm l¹i, mÆc dï cã nhiÒu h¹n chÕ trong viÖc thu b¶o hiÓm x· héi ngoµi quèc doanh, xuÊt ph¸t tõ nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã cã nguyªn nh©n thuéc vÒ chñ quan, nguyªn nh©n thuéc vÒ kh¸ch quan. Do ®ã, ®Ó t¨ng c­êng, thóc ®Èy c«ng t¸c thu b¶o hiÓm x· héi ngoµi quèc doanh cÇn ph¶i ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n tõ ®ã ®­a ra c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc h¹n chÕ trong c«ng t¸c thu b¶o hiÓm x· héi ngoµi quèc doanh. c. Bµi häc kinh nghiÖm Tõ thùc tÕ c«ng t¸c thu b¶o hiÓm x· héi trong thêi gian qua, ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ rÊt ®¸ng khÝch lÖ, cã thÓ rót ra ®­îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm bæ Ých ®Ó tõ ®ã tæ chøc triÓn khai c«ng t¸c thu b¶o hiÓm x· héi ë lo¹i h×nh nµy cµng ®i vµo nÒ nÕp, vµ hiÖu qu¶ h¬n. Cô thÓ: -Khen th­ëng ®éng viªn ®èi víi mét sè ®¬n vÞ lµm tèt c«ng t¸c BHXH nh­ : C«ng ty kh¸ch s¹n Kim liªn, XN vËn dông toa xe kh¸ch , Trung t©m viÔn th«ng khu vùc I , C«ng ty t­ vÊn XD thuû lîi I , BÖnh viÖn B¹ch mai,XN D­îc phÈm T¦ I,… - Ng­êi lµm c«ng t¸c thu b¶o hiÓm x· héi lu«n ®Æt lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ng­êi lao ®éng lªn hµng ®Çu, tõ ®ã t¹o ®­îc sù nhÊt trÝ cña cÊp Uû, chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ c¬ quan b¶o hiÓm x· héi vµ phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ngµnh triÓn khai chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi ë khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. - Mèi quan hÖ g¾n bã víi cÊp uû §¶ng, c¸c ban ngµnh, §oµn thÓ ®Þa ph­¬ng ®Æc biÖt lµ c¸c c¬ quan ThuÕ, ViÖn kiÓm so¸t, Liªn ®oµn lao ®éng quËn cung cÊp th«ng tin, phèi hîp kiÓm tra, tæ chøc tuyªn truyÒn chÕ ®é chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, gióp ng­êi lao ®éng hiÓu râ quyÒn lîi tr­íc ng­êi sö dông lao ®éng. - C¬ quan b¶o hiÓm x· héi lu«n c¶i tiÕn quy tr×nh qu¶n lý vµ thñ tôc tham gia b¶o hiÓm x· héi cho gän nhÑ, hîp lý. Th­êng xuyªn phèi hîp víi c¬ quan chñ qu¶n cña c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®óng chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi. - Vµ mét ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu n÷a lµ: Trong c«ng t¸c tæ chøc ng­êi l·nh ®¹o ®¬n vÞ lu«n x¸c ®Þnh yÕu tè con ng­êi lµ c¬ b¶n nhÊt. §Ó ph¸t huy ®­îc søc m¹nh tæng hîp, mçi ng­êi ph¶i ®Æt ®óng vÞ trÝ phï hîp víi kh¶ n¨ng. Ng­êi l·nh ®¹o ph¶i hÕt søc c«ng minh g­¬ng mÉu trong chØ ®¹o ®iÒu hµnh vµ t¹o nªn sù thèng nhÊt cao trong néi bé sÏ lµ ®éng lùc m¹nh mÏ gióp cho ®¬n vÞ hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô. ChÝnh v× vËy, trong n¨m 2000 - 2001 c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a ®· nhËn ®­îc b»ng khen cña b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam, tÆng cê ®¬n vÞ xuÊt s¾c hoµn thµnh chØ tiªu cña Thµnh phè Hµ Néi. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch trªn lµ sù nç lùc cña tËp thÓ c¸n bé c«ng chøc, sù ®oµn kÕt thèng nhÊt trong c«ng t¸c qu¶n lý cña ban gi¸m ®èc b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a, ®ång thêi ®­îc sù quan t©m gióp ®ì cña c¸c cÊp, ngµnh ®Þa ph­¬ng. Ch­¬ng III: Mét sè ý kiÕn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c THU Vµ CHèNG THÊT THU qua b¶o hiÓm x· héi ë c¬ quan b¶o hiÓm x· héi quËn §èng §a. 1. Hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ b¶o hiÓm x· héi , x©y dùng luËt b¶o hiÓm x· héi B¶o hiÓm x· héi ë n­íc ta ra ®êi muén, l¹i ho¹t ®éng trong hoµn c¶nh ®Êt n­íc võa tr¶i qua hai cuéc chiÕn tranh, ®ang kh«i phôc nÒn kinh tÕ ®Ó tiÕn lªn x©y dùng chñ nghÜa x· héi. VÊn ®Ò tæ chøc b¶o hiÓm x· héi ë n­íc ta cßn nhiÒu tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt trong ®ã cã viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ b¶o hiÓm x· héi. Víi mét hÖ thèng v¨n b¶n kh¸ cång kÒnh do nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng ban hµnh ®· lµm cho viÖc h­íng dÉn thùc hiÖn, kiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c v¨n b¶n trªn gÆp nhiÒu khã kh¨n, t¹o ra nhiÒu kÏ hë dÉn ®Õn ho¹t ®éng b¶o hiÓm x· héi kÐm hiÖu qu¶, quü b¶o hiÓm x· héi trë thµnh g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. ViÖc thay ®æi th­êng xuyªn c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn víi néi dung kh«ng râ rµng, kh«ng thèng nhÊt víi nhau ®· g©y khã kh¨n cho c¸c c¸n bé b¶o hiÓm x· héi vµ ph¶n øng tõ phÝa chñ sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng. V× vËy, x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt vÒ b¶o hiÓm x· héi lµ nhiÖm vô quan träng, cÊp b¸ch vµ rÊt cÇn thiÕt. Cô thÓ: - §Ó h×nh thµnh hÖ thèng ph¸p luËt vÒ b¶o hiÓm x· héi ®ång bé vµ cã hiÖu lùc, tr­íc hÕt cÇn ph¶i s¾p xÕp vµ rµ so¸t l¹i toµn bé c¸c v¨n b¶n b¶o hiÓm x· héi tõ tr­íc tíi nay, xem xÐt hiÖu qu¶ viÖc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ®ã ®Ó lo¹i bá hoÆc ®iÒu chØnh, ®æi míi cho phï hîp víi nhu cÇu qu¶n lý míi cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c v¨n b¶n kh«ng ph¶i mang tÝnh mÖnh lÖnh ®¬n thuÇn mµ ph¶i phï hîp víi nguyÖn väng cña phÝa ng­êi tham gia ®Ó viÖc thùc hiÖn ®¹t kÕt qu¶n cao. - N©ng cao chÊt l­îng còng nh­ kh¶ n¨ng thùc thi cña c¸c v¨n b¶n mang tÝnh ph¸p lý vÒ ho¹t ®éng b¶o hiÓm x· héi, h×nh thµnh hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ b¶o hiÓm x· héi phï hîp víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ trong c¶ n­íc ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña b¶o hiÓm x· héi. LuËt b¶o hiÓm x· héi ph¶i ®¸p øng ®­îc tiÕn tr×nh ®æi míi kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, ®¸p øng ®­îc môc tiªu chiÕn l­îc vÒ con ng­êi trong giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. CÇn x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña chñ sö dông lao ®éng, vai trß cña c«ng ®oµn, ®Ó ®¶m b¶o ®Çy ®ñ quyÒn lîi hîp ph¸p vµ quyÒn b×nh ®¼ng cho mäi ®èi t­îng tham gia b¶o hiÓm x· héi. LuËt x¸c ®Þnh râ hÖ thèng tæ chøc cña b¶o hiÓm x· héi , hÖ thèng ho¹t ®éng cã c¬ chÕ kiÓm tra, kiÓm so¸t ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng vµ nguån quü lín m¹nh. - ChÝnh phñ cÇn t¨ng c­êng sù ®iÒu hµnh víi b¶o hiÓm x· héi, x¸c ®Þnh râ quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ®iÒu chØnh ho¹t ®éng b¶o hiÓm x· héi vµ ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi phï hîp, tr¸nh t×nh tr¹ng nh÷ng hËu qu¶ xÊu kh«ng biÕt quy tr¸ch nhiÖm cho ai, cho c¬ quan nµo. T¨ng c­êng thanh tra, kiÓm tra vµ kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi ®Ó ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m hoÆc nh÷ng ®iÓm kh«ng phï hîp víi thùc tÕ. 2. Cã ch­¬ng tr×nh quy ho¹ch ®µo t¹o vµ sö dông c¸n bé §éi ngò c¸n bé cña ngµnh b¶o hiÓm x· héi hiÖn nay ®­îc chuyÓn tõ Liªn ®oµn Lao ®éng vµ Phßng lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi sang. §¹i ®a sè c¸c c¸n bé ch­a qua ®µo t¹o ®¹i häc, thiÕu kinh nghiÖm qu¶n lý. Mét sè c¸n bé ë cÊp tØnh, huyÖn trong qu¸ tr×nh lµm viÖc chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm lµ chÝnh, tiÕp cËn víi c¸c v¨n b¶n cña Nhµ n­íc mét c¸ch thô ®éng thiÕu tÝnh s¸ng t¹o, phong c¸ch lµm viÖc cßn mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh quan liªu. V× vËy, viÖc ®æi míi x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé ngµnh b¶o hiÓm x· héi lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt mang tÝnh kh¸ch quan. GÇn ®©y ë mét sè ®Þa ph­¬ng ®· gi¶i quyÕt cho c¸n bé võa lµm võa ®i häc t¹i chøc ®Ó hä n©ng cao ®­îc tr×nh ®é nghiÖp vô còng nh­ qu¶n lý. Song ®ã míi chØ lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt t×nh thÕ nªn khã tr¸nh khái t×nh tr¹ng ch¾p v¸ c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Do vËy, chóng ta ph¶i x©y dùng mét ®Þnh h­íng ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé cña toµn ngµnh b¶o hiÓm x· héi: - H×nh thµnh trung t©m ®µo t¹o vÒ ®¹i häc t¹i chøc, nghiÖp vô tµi chÝnh kÕ to¸n, qu¶n lý kinh tÕ, tin häc riªng cho ngµnh b¶o hiÓm x· héi ë cÊp tØnh. CÇn ph¶i cã ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o phï hîp, ®¸p øng ®­îc c¶ nhu cÇu hiÖn t¹i vµ trong t­¬ng lai. Ngoµi ra th­êng xuyªn tæ chøc c¸c buæi tËp huÊn nghiÖp vô cho c¸n bé b¶o hiÓm x· héi c¸c quËn, huyÖn. - §èi víi viÖc tuyÓn dông c¸n bé ngµnh b¶o hiÓm x· héi kh«ng chØ chó ý ®Õn sè l­îng mµ ph¶i quan t©m ®Õn chÊt l­îng c¸n bé, ®Æc biÖt lµ ®èi víi chøc danh gi¸m ®èc vµ kÕ to¸n tr­ëng. CÇn lùa chän c¸c cã nh©n tiªu biÓu, cã b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, cã quan ®iÓm lËp tr­êng ®óng ®¾n, cã t×nh th­¬ng yªu ®ång chÝ, ®ång nghiÖp, g¾n bã víi ng­êi lao ®éng. - Coi träng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé trÎ: Mét ph­¬ng ¸n h÷u hiÖu ®ang ®­îc nhiÒu ngµnh mòi nhän ¸p dông ®ã lµ lùc l­îng sinh viªn. §Ó thu hót nh©n tµi nªn ®i th¼ng vµo c¸c tr­êng ®¹i häc cã chuyªn ngµnh b¶o hiÓm, hç trî tiÒn cho c¸c sinh viªn xuÊt s¾c theo hîp ®ång tho¶ thuËn khi hä tèt nghiÖp sÏ vÒ c«ng t¸c cho c¬ quan b¶o hiÓm x· héi. Tãm l¹i, muèn x©y dùng hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi cña ViÖt Nam v÷ng m¹nh th× §¶ng vµ Nhµ n­íc ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ cho ngµnh nµy ®Ó cã mét ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ sö dông hîp lý vµ khoa häc. Bªn c¹nh ®ã b¶n th©n ngµnh b¶o hiÓm x· héi còng ph¶i nç lùc triÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ®ã. 3. Më réng nguån thu b¶o hiÓm x· héi Xu©t ph¸t tõ nguyÖn väng cña ng­êi lao ®éng vµ ph­¬ng h­íng x©y dùng nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· cã chñ tr­¬ng thùc hiÖn b¶o hiÓm x· héi cho mäi ng­êi lao ®éng ë tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Khi mäi ng­êi lao ®éng ®Òu ®­îc tham gia b¶o hiÓm x· héi chÝnh lµ ®· t¹o ra m¹ng l­íi b¶o vÖ réng kh¾p, che ch¾n cho mäi ng­êi lao ®éng kh«ng bÞ r¬i vµo c¶nh tóng quÉn, mét x· héi cã sù liªn kÕt céng ®ång t­¬ng trî gióp ®ì lÉn nhau. §Ó më réng ®èi t­îng tham gia b¶o hiÓm x· héi, Nhµ n­íc ta cÇn ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi tù nguyÖn. H×nh thøc b¶o hiÓm x· héi nµy ®· ®­îc Bé luËt Lao ®éng vµ NghÞ ®Þnh 12/CP kh¼ng ®Þnh song vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn. §©y lµ ho¹t ®éng võa mang tÝnh chÊt th­¬ng m¹i võa mang tÝnh chÊt x· héi nªn ph¶i cã ®èi t­îng tham gia vµ ph¶i h×nh thµnh nguån quü cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu chi tr¶ ®ång thêi ph¶i cã sù gióp ®ì cña Nhµ n­íc. Ë n­íc ta ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn nªn sè l­îng lao ®éng ngµy cµng t¨ng kÐo theo sù gia t¨ng cña c¸c ®èi t­îng tham gia vµ h­ëng b¶o hiÓm x· héi. §èi t­îng cña b¶o hiÓm x· héi hiÖn nay míi chØ dõng l¹i ë c¸c c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¬ quan §¶ng, §oµn thÓ vµ c¸c ®¬n vÞ cã sö dông tõ 10 lao ®éng trë lªn. Mµ n­íc ta lµ mét n­íc n«ng nghiÖp, 80% d©n sè sèng b»ng nghÒ n«ng, ngoµi ra cßn cã thî thñ c«ng, ng­êi bu«n b¸n nhá... C¸c ®èi t­îng nµy chiÕm ®¹i bé phËn trong tæng sè lao ®éng n­íc ta vÉn ch­a ®­îc tham gia b¶o hiÓm x· héi. Trªn thùc tÕ míi chØ cã kho¶ng 4 triÖu lao ®éng tham gia b¶o hiÓm x· héi cßn h¬n 30 triÖu lao ®éng ch­a cã ®iÒu kiÖn tham gia b¶o hiÓm x· héi. Do vËy, Nhµ n­íc cÇn cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó cho mäi ng­êi lao ®éng ®Òu ®­îc tham gia b¶o hiÓm x· héi. Cã thÓ cã c¸c h­íng gi¶i quyÕt sau: - Møc gãp hiÖn nay dùa trªn tiÒn l­¬ng c¬ b¶n (gåm l­¬ng cÊp bËc, chøc vô, hîp ®ång, hÖ sè chªnh lÖch b¶o l­u vµ c¸c kho¶n phô cÊp th©m liªn, chøc vô bÇu cö, phô cÊp khu vùc, phô cÊp ®¾t ®á). Trong khi ®ã thu nhËp thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng l¹i kh«ng ngõng t¨ng lªn. HiÖn t¹i nhiÒu doanh nghiÖp cã thu nhËp b×nh qu©n trªn 1 triÖu ®ång/th¸ng/ng­êi. Do vËy, nªn cã h×nh thøc b¶o hiÓm x· héi bæ sung, khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tù nguyÖn ®ãng gãp cao h¬n, øng víi thu nhËp thùc tÕ, xem xÐt møc th­ëng cña hä sao cho phï hîp ®Ó ®¶m b¶o cã sù ®¶m b¶o an toµn cho quü b¶o hiÓm x· héi vµ quyÒn lîi cña hä. Trong h×nh thøc nµy chñ sö dông lao ®éng kh«ng cã liªn quan. - ë n­íc ta hiÖn nay sè l­îng doanh nghiÖp cã quy m« nhá d­íi 10 lao ®éng t­¬ng ®èi lín. V× thÕ, nªn më réng ®èi t­îng b¶o hiÓm x· héi ®Õn c¸c doanh nghiÖp nµy. §Ó ®Èy m¹nh c«ng t¸c thu cÇn ban hµnh ngay c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt buéc c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ph¶i ®ãng b¶o hiÓm x· héi. Nªn cã quy ®Þnh buéc c¸c doanh nghiÖp nµy khi ®¨ng ký kinh doanh ph¶i ®¨ng ký tham gia b¶o hiÓm x· héi th× míi cÊp giÊy phÐp kinh doanh. §©y lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc cÇn ®­îc lµm ngay. §ång thêi cã c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn c«ng t¸c chi tr¶ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c chi. - §èi víi c¸c ®èi t­îng ch­a tham gia b¶o hiÓm x· héi b¾t buéc th× cÇn ¸p dông h×nh thøc b¶o hiÓm x· héi tù nguyÖn ®Æc biÖt lµ ®èi víi n«ng d©n. HiÖn nay, n­íc ta cã kho¶ng 28 triÖu lao ®éng n«ng th«n chiÕm kho¶ng 71% tæng sè lao ®éng c¶ n­íc, hÇu hÕt ch­a tham gia b¶o hiÓm x· héi. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ n«ng nghiÖp b×nh qu©n 4,3% n¨m, ®ãng gãp kho¶ng 40% GDP, 40% kim ng¹ch xuÊt khÈu, ®êi sèng cña ng­êi n«ng d©n h¬n 10 n¨m ®æi míi ®· ®­îc n©ng lªn râ rÖt. Theo tÝnh to¸n cña ESCAP, sè ng­êi cao tuæi ë ViÖt Nam n¨m 1998 kho¶ng gÇn 5 triÖu ng­êi, ®Õn n¨m 2000 lªn tíi 5,4 triÖu ng­êi vµ n¨m 2025 lµ 12,3 triÖu ng­êi. Trong sè ng­êi cao tuæi ë n«ng th«n chØ cã mét tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ lµ c¸n bé c«ng nh©n viªn, bé ®éi... vÒ h­u hoÆc nghØ mÊt søc lao ®éng cã chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi. Mét sè kh¸c thuéc ®èi t­îng chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, cßn l¹i ®¹i bé phËn lµ kh«ng cã chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi. Qua ®iÒu tra kh¶o s¸t 50% ng­êi vÒ h­u, mÊt søc lao ®éng ë n«ng th«n cã thu nhËp tõ b¶o hiÓm x· héi d­íi møc l­¬ng tèi thiÓu, 90% sè ng­êi cao tuæi ë n«ng th«n vÉn ®ang ph¶i lµm viÖc ®Ó t¨ng thu nhËp (72% ph¶i dùa vµo con ch¸u, 28% ph¶i cã sù trî gióp khÈn cÊp cña Nhµ n­íc vµ céng ®ång). V× vËy, më réng ®èi t­îng b¶o hiÓm x· héi cho lao ®éng n«ng th«n lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, lµ nguyÖn väng cña hµng triÖu lao ®éng n«ng th«n hiÖn nay. Tuy nhiªn ®©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p cÇn ph¶i ®­îc nghiªn cøu kü c¶ vÒ lý luËn lÉn thùc tiÔn. Sau ®©y lµ mét vµi kiÕn nghÞ vÒ m« h×nh b¶o hiÓm x· héi cho lao ®éng n«ng th«n: + Nªn thùc hiÖn ë vïng ®ång b»ng tr­íc v× ®©y lµ n¬i tËp trung nhiÒu lao ®éng n«ng th«n. + C¸c chÕ ®é èm ®au, thai s¶n, h­u trÝ, tö tuÊt cÇn ®­îc thùc hiÖn tr­íc. + KhuyÕn khÝch c¸c hé giµu tham gia tr­íc sau ®ã gióp ®ì c¸c hé nghÌo, gia ®×nh chÝnh s¸ch tham gia. + Quü b¶o hiÓm x· héi chñ yÕu do ng­êi lao ®éng tham gia ®ãng gãp, Nhµ n­íc hç trî khi cÇn thiÕt. Nhµ n­íc cÇn ph¶i thiÕt kÕ chÝnh s¸ch vµ hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi cho lao ®éng n«ng th«n n»m trong hÖ thèng qu¶n lý thèng nhÊt cña b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam. 4. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ b¶o hiÓm x· héi. B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam míi ®i vµo ho¹t ®éng theo c¬ chÕ míi, h¹ch to¸n ®éc lËp, c©n ®èi thu chi nªn viÖc ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ b¶o hiÓm x· héi lµ hÕt søc cÇn thiÕt. C«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn vÒ b¶o hiÓm x· héi trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nhiÒu cè g¾ng vµ ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng ghi nhËn: §ã lµ n©ng cao nhËn thøc x· héi ®èi víi b¶o hiÓm x· héi, ®­a ra nh÷ng h×nh thøc tuyªn truyÒn hiÖu qu¶ h¬n vµ ®· x©y dùng ®­îc ®éi ngò ®«ng ®¶o céng t¸c viªn. Nh­ng so víi yªu cÇu vµ nhiÖm vô chung cña ngµnh, c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ b¶o hiÓm x· héi cßn nhiÒu h¹n chÕ, tån t¹i cÇn kh¾c phôc. Nh×n chung sè ®«ng ng­êi lao ®éng, chñ sö dông lao ®éng ch­a cã hiÓu biÕt râ rµng vÒ b¶o hiÓm x· héi, thªm vµo ®ã c«ng t¸c tuyªn truyÒn ch­a ®­îc quan t©m mét c¸ch ®óng møc, kinh phÝ tuyªn truyÒn cßn qu¸ Ýt ái, hiÖu qu¶ tuyªn truyÒn thÊp. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn cÇn ph¶i thùc hiÖn theo c¸c h­íng sau: - VÒ néi dung: Ngoµi tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vµ c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi, gi¶i ®¸p h­íng dÉn viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é, kÕt qu¶ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña ngµnh... CÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn néi dung mµ l©u nay Ýt ®­îc ®Ò cËp ®Õn ®ã lµ tuyªn truyÒn vÒ môc ®Ých, b¶n chÊt nh©n ®¹o nh©n v¨n cña b¶o hiÓm x· héi. NÕu chóng ta lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× sÏ tõng b­íc thay ®æi ®­îc t©m lý nÆng nÒ cña hä hiÖn nay lµ b¾t buéc ph¶i ®ãng b¶o hiÓm x· héi. Tõ ®ã h×nh thµnh ë hä th¸i ®é tù gi¸c, tù nguyÖn tham gia b¶o hiÓm x· héi vµ cã tr¸ch nhiÖm nép b¶o hiÓm x· héi. Tr­íc ®©y chóng ta th­êng tuyªn truyÒn nhiÒu vÒ néi dung thu chi, qu¶n lý quü b¶o hiÓm x· héi vµ gi¶i quyÕt vÒ b¶o hiÓm x· héi lµ ch­a ®ñ. §ã míi chØ lµ biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých nh©n ®¹o. Néi dung tuyªn truyÒn míi chØ dµnh riªng cho néi bé ngµnh, ch­a thu hót ®­îc ®«ng ®¶o ng­êi lao ®éng, chñ sö dông lao ®éng vµ c¸c thµnh viªn kh¸c trong x· héi. - VÒ h×nh thøc tuyªn truyÒn: T¹p chÝ b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam ra ®êi ®¸nh dÊu mét mèc lÞch sö trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ b¶o hiÓm x· héi. Thêi gian qua, c¸c bµi b¸o viÕt chñ yÕu lµ cña c¸c nhµ qu¶n lý b¶o hiÓm x· héi, ®éi ngò céng t¸c viªn ch­a ®¸p øng ®­îc sè l­îng, chÊt l­îng bµi viÕt. §Ó phôc vô ®éc gi¶ tèt h¬n, t¹p chÝ b¶o hiÓm x· héi ph¶i ®a d¹ng ho¸ néi dung vµ h×nh thøc thùc hiÖn. Tr­íc hÕt lµ ®éi ngò phãng viªn, biªn tËp viªn, céng t¸c viªn ph¶i cã nh÷ng bµi viªt víi chÊt l­îng cao. Bµi viÕt kh«ng dõng l¹i ë th«ng tin mét c¸ch ®¬n thuÇn nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc mµ ph¶i dùa trªn sù ph©n tÝch mét c¸ch khoa häc, mang tÝnh lËp luËn nghiÖp vô vÒ b¶o hiÓm x· héi. Bµi viÕt ®¨ng trªn t¹p chÝ ph¶i ®Çy ®ñ th«ng tin cÇn thiÕt vµ chÝnh x¸c cËp nhËt. §ßi hái ®éi ngò biªn tËp viªn, céng t¸c viªn trong vµ ngoµi ngµnh ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n, tr¸ch nhiÖm cao. T¨ng c­êng phèi hîp víi c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chung (§µi truyÒn h×nh, truyÒn thanh, b¸o chÝ...) ®Ó tuyªn truyÒn s©u réng h¬n vÒ b¶o hiÓm x· héi. Néi dung tuyªn truyÒn cÇn ng¾n gän, dÔ hiÓu, g©y ®­îc sù chó ý cña mäi ng­êi. Tæ chøc thùc hiÖn mét sè h×nh thøc tuyªn truyÒn trùc quan sinh ®éng: in tê gÊp, tranh cæ ®éng, ¸p phÝch, s¸ch hái ®¸p giíi thiÖu vÒ ph¸p luËt vµ c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi, ph¸t hµnh réng r·i ®Õn tõng ®¬n vÞ sö dông lao ®éng. Cã biÖn ph¸p ®Ó thu hót c¸c nhµ chuyªn m«n, chuyªn gia næi tiÕng trªn c¸c lÜnh vùc: v¨n ho¸, héi ho¹, nh¹c kÞch... S¸ng t¸c c¸c t¸c phÈm cã tinh hoa v¨n ho¸ nghÖ thuËt cao,cã néi dung tuyªn truyÒn ®­îc quÇn chóng ­a thÝch. C¸c bµi h¸t, bµi th¬, c¸c vë kÞch, phim tranh cæ ®éng ph¶i ®­îc dµn dùng, thÓ hiÖn vµ tr×nh bµy c«ng phu ®Ó giíi thiÖu réng r·i ®Õn toµn x· héi víi c¸ch tèt nhÊt lµ th«ng qua ®µi truyÒn h×nh, qua c¸c cuéc thi. Tæ chøc c¸c héi nghÞ, c¸c cuéc häp trong ®ã cã c¸c ®¹i diÖn cña c¬ quan b¶o hiÓm x· héi, chñ sö dông lao ®éng, ®¹i diÖn cña ng­êi lao ®éng ®Ó nh»m môc ®Ých tuyªn truyÒn vÒ b¶o hiÓm x· héi gióp c¸c bªn tham gia hiÓu râ tÝnh ph¸p luËt cña c¸c b¶o hiÓm x· héi, n¾m ®­îc quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña m×nh. §ång thêi qua ®ã thu nhËp tæng hîp c¸c ý kiÕn th¾c m¾c ®ãng gãp tõ phÝa ng­êi lao ®éng, chñ sö dông lao ®éng ®Ó ®­a ra c¸c biÖn ph¸p phï hîp víi nguyªn väng cña hä. PhÊn ®Êu mçi c¸n bé b¶o hiÓm x· héi lµ mét tuyªn truyÒn viªn v× h¬n ai hÕt hä hiÓu râ môc ®Ých, b¶n chÊt, t¸c dông vµ c¸ch thøc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi . HiÖu qu¶ cña tuyªn truyÒn ph¶i ®­îc ®¸nh gi¸ bëi møc ®é ¶nh h­ëng thay ®æi nhËn thøc, th¸i ®é cña ®èi t­îng tham gia theo môc ®Ých ®· ®Þnh, sè l­îng ®èi t­îng ®­îc tuyªn truyÒn, chi phÝ cho tuyªn truyÒn. 5. Hoµn thiÖn nghiÖp vô qu¶n lý thu vµ chèng thÊt thu quü BHXH. C«ng t¸c thu quü b¶o hiÓm x· héi cã yªu cÇu rÊt cao ®èi víi nh÷ng c¸n bé lµm c«ng t¸c nµy, nã ®ßi hái ng­êi c¸n bé ph¶i n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, nhiÖt t×nh trong c«ng viÖc. Do vËy cÇn cã nh÷ng chÕ ®é ­u ®·i ®èi víi hä nh­: ph­¬ng tiÖn ®i l¹i, thanh to¸n c«ng t¸c phÝ theo chÕ ®é riªng phï hîp víi hoµn c¶nh cô thÓ. Bªn c¹nh ®ã chóng ta còng nªn quan t©m ®Õn c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ mµ chóng ta qu¶n lý. Chóng ta cã thÓ tiÕn hµnh c¸c h×nh thøc khen th­ëng, c¸m ¬n ®Õn c¸c ®¬n vÞ lu«n thùc hiÖn ®óng tiÕn ®é thu b¶o hiÓm x· héi. Cßn ®èi víi c¸c ®¬n vÞ nép chËm, nép thiÕu tiÒn b¶o hiÓm x· héi th× chóng ta nªn xem xÐt t×nh h×nh cô thÓ cña ®¬n vÞ. NÕu ®¬n vÞ thùc sù gÆp khã kh¨n th× ®Ò nghÞ c¸c c¬ quan chøc n¨ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, gióp hä nhanh chãng tho¸t khái t×nh tr¹ng khã kh¨n. NÕu ®¬n vÞ cè t×nh chiÕm dông quü trong khi cã ®ñ kh¶ n¨ng nép tiÒn b¶o hiÓm x· héi th× ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p xö ph¹t nghiªm kh¾c. Chóng ta kh«ng thÓ dõng l¹i ë c¸c biÖn ph¸p xö ph¹t hµnh chÝnh v× nhiÒu ®¬n vÞ s½n sµng chÊp nhËn nép ph¹t nÕu nh­ hä thÊy tiÒn l·i thu ®­îc do viÖc chiÕm dông quü b¶o hiÓm x· héi vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lín h¬n sè tiÒn hä ph¶i nép ph¹t mµ trong mét sè tr­êng hîp chóng ta ph¶i m¹nh d¹n ®Ò nghÞ c¸c c¬ quan thùc thi ph¸p luËt tiÕn hµnh truy tè hä v× kh«ng ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng. §èi víi c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mang tÝnh chÊt thêi vô th× cÇn x¸c ®Þnh thêi ®iÓm thu hîp lý ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho hä nép ®óng, nép ®ñ. 6 . øng dông tin häc vµo trong c«ng t¸c qu¶n lý HiÖn nay nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang dÇn b¾t kÞp tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Chóng ta ®ang m¹nh mÏ ¸p dông c«ng nghÖ tin häc vµo c«ng t¸c qu¶n lý, vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng. Ngµnh b¶o hiÓm x· héi còng ®· ®­a hÖ thèng tin häc vµo ho¹t ®éng cña m×nh nh­ng míi chØ dõng l¹i ë møc ®é "cã m¸y vi tÝnh". HiÖn nay ë hÇu hÕt c¸c c¬ quan b¶o hiÓm x· héi ®Òu cã h¬n 2 chiÕc m¸y vi tÝnh nh­ng sè l­îng c¸n bé b¶o hiÓm x· héi biÕt sö dông thµnh th¹o nã th× cã rÊt lµ Ýt, thËm chÝ cã n¬i kh«ng cã. C¸c c¸n bé cña ngµnh b¶o hiÓm x· héi míi chØ dõng l¹Ø viÖc b¾t ®Çu biÕt sö dông m¸y tÝnh mµ ch­a khai th¸c ®­îc hÕt hiÖu qu¶ mµ m¸y tÝnh ®em l¹i trong c«ng t¸c thu chi quü b¶o hiÓm x· héi. MÆt kh¸c do ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc nªn hÖ thèng c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm chuyªn ngµnh cña ngµnh b¶o hiÓm x· héi ch­a ®uîc ®ång bé, ch­a t¹o ra sù thuËn tiÖn cho c¸c c¸n bé khi lµm viÖc trùc tiÕp víi m¸y tÝnh. Bªn c¹nh ®ã hÖ thèn phÇn mÒm nµy cßn thiÕu tÝnh n¨ng b¶o mËt nªn rÊt dÔ bÞ ®¸nh c¾p sè liÖu. ChÝnh v× vËy mµ trong nh÷ng n¨m tiÕp theo Nhµ n­íc nªn cung cÊp kinh phÝ cho ngµnh b¶o hiÓm x· héi ®Ó hä cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®­a ho¹t ®éng tin häc trong qu¶n lý cã hiÖu qu¶ cao th«ng qua viÖc mua m¸y vi tÝnh, mua phÇn mÒm qu¶n lý còng nh­ viÖc më c¸c líp ®µo t¹o tin häc cho tÊt c¶ c¸c c¸n bé trong toµn ngµnh b¶o hiÓm x· héi c¶ vÒ c¸c kü n¨ng sö dông m¸y tÝnh vµ kü n¨ng khai th¸c hiÖu qu¶ phÇn mÒm chuyªn ngµnh. 7. B¶o toµn vµ t¨ng tr­ëng quü b¶o hiÓm x· héi Muèn c«ng t¸c chi tr¶ ®­îc thùc hiÖn tèt h¬n vµ ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ th× ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p b¶o tån vµ t¨ng tr­ëng quü b¶o hiÓm x· héi. §Ó b¶o tån ®­îc gi¸ trÞ cña quü cÇn ph¶i sö dông cã hiÖu qu¶ vµ tiÕt kiÖm quü, cÇn t¨ng nguån thu, chi ®óng môc ®Ých, ®èi t­îng vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra sö dông quü. Do vËy, cÇn ph¶i ®Çu t­ quü sao cho cã hiÖu qu¶ cao nhÊt trªn nguyªn t¾c ®¶m b¶o an toµn, h¹n chÕ rñi ro. Trong nh÷ng n¨m tíi chóng ta vÉn ph¶i tiÕn hµnh ®Çu t­ trªn c¸c lÜnh vùc quen thuéc nh­: mua tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu cña ChÝnh phñ, cho c¸c tæ chøc tÝn dông cña Nhµ n­íc vay, ®Çu t­ vèn vµo c¸c doanh nghiÖp lín ®­îc sù b¶o hé cña Nhµ n­íc. Bªn c¹nh ®ã chóng ta sÏ ph¶i tiÕn hµnh ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc cã tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n mÆc dï yÕu tè rñi ro còng t¨ng lªn ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­. §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ phæ biÕn trªn thÕ giíi võa ®em l¹i lîi nhuËn cao h¬n võa h¹n chÕ ®­îc yÕu tæ rñi ro. 8. C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh §©y lµ vÊn ®Ì cÇn ph¶i ®­îc quan t©m ë bÊt kú c¬ quan nhµ nø¬c nµo.ë c¬ quan BHXH quËn §èng §a còng vËy ,rÊt nhiÒu ng­êi phµn nµn vÒ thñ tôc hµnh chÝnh qu¸ r­êm rµ (nhÊt lµ trong kh©u tiÕp nhËn ,di chuyÓn h­u trÝ hoÆc kh©u gi¶i quyÕt chÕ ®é nh­ tö tuÊt ...) C¶i c¸ch thñ tôchµnh chÝnh tøc lµ gi¶m bít nh÷ng phÇn c«ng viÖc, giÊy tê kh«ng cÇn thiÕt . Kh¸ch ë ®©y chñ yÕu lµ c¸c b¸c ®· vÒ h­u ( cã tuæi ) rÊt ng¹i ph¶i ®i l¹i nªn cã thÓ linh ®éng cho c¸c b¸c t¹m thiÐu mét sè giÊy tê kh«ng quan träng nµo ®ã. Tãm l¹i c¬ quan BHXH Hµ Néi nªn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ®èi t­îng h­ëng. KÕt luËn B¶o hiÓm x· héi lµ mét nhu cÇu cÇn thiÕt vµ kh¸ch quan cña ng­êi lao ®éng nãi chung ë tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi . V× vËy nã ®· trë thµnh mét trong nh÷ng quyÒn vÒ con ng­êi vµ ®­îc §¹i héi ®ång liªn hîp quèc th«ng qua trong tuyªn ng«n vÒ nh©n quyÒn ngµy 10/12/1948. BHXH ngµy nay lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch x· héi lín cña quèc gia , chÝnh s¸ch nµy thÓ hiÖn tr×nh ®é v¨n minh , tiÒm lùc vµ søc m¹nh kinh tÕ , kh¶ n¨ng tæ chøc vµ qu¶n lý nhµ n­íc. ViÖc ph©n tÝch t×nh h×nh thu vµ chèng thÊt thu quü b¶o hiÓm x· héi cña ®Ò tµi ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß cña chÝnh s¸ch BHXH .§Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c thu vµ chèng thÊt thu hiÖn nay ®Ò tµi ®· ®­a ra mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n . §Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò ®ã ®­îc tèt h¬n cÇn thiÕt ph¶i lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn , phæ biÕn chÝnh s¸ch BHXH , ®ång thêi cÇn sù hç trî tich cùc cña c¸c ban ngµnh liªn quan, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng BHXH , c«ng t¸c thu vµ chèng thÊt thu quü BHXH , gãp phÇn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn quü bhxh , æn ®Þnh kinh tÕ x· héi , trËt tù vµ an toµn x· héi . Qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, em xinh ch©nh thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¬ quan BHXH quËn §èng ®a vµ thÇy gi¸o NguyÔn Cao Th­êng . MÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng nh­ng do tr×nh ®é b¶n th©n vµ thêi gian cã h¹n nªn b¶n chuyªn ®Ò cßn cã nh÷ng thiÕu xãt nhÊt ®Þnh . KÝnh mong thÇy gi¸o vµ c¸n bé c¬ quan BHXH QuËn §èng ®a tËn t×nh chØ b¶o ®Ó em hoµn thµnh ®­îc tèt h¬n. Hµ néi ,ngµy 30-4-2002. Sinh viªn Lª kh¸nh ViÖt TµI liÖu tham kh¶o. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ b¶o hiÓm , Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n. T¹p chÝ BHXH sè 1,2 n¨m 2001.Sè 1 n¨m 2002. B¸o c¸o tæng kÕt n¨m 2001 cña c¬ quan b¶o hiÓm quËn §èng ®a. B¸o c¸o tæng kÕt n¨m 2001 cña BHXH Hµ néi. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña nhµ n­íc vÒ BHXH. Tµi liÖu thu chi c¸c n¨m cña c¬ qan BHXH §èng ®a.