Đề tài Chính sách thù lao lao động hợp lý và động lực lao động

Quèc héi . Bé luËt lao ®éng, ban hµnh ngµy 05/07/1994. ). Nh­ vËy: “TiÒn l­¬ng ®­îc hiÓu lµ sè tiÒn mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc tõ ng­êi sö dông lao ®éng cña hä thanh to¸n l¹i t­¬ng øng víi sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng mµ hä ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o ra cña c¶i x· héi” (2 NguyÔn thanh Héi ,TS, QTNL- NXB Thèng kª 1999). ). HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng søc lao ®éng ®· trë thµnh mét thø hµng ho¸ ®Æc biÖt vµ ®­îc trao ®æi mua, b¸n trªn thÞ tr­êng. Gi¸ trÞ cña lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt nµy chÝnh lµ gi¸ trÞ cña søc lao ®éng ®­îc thÓ hiÖn trong gi¸ trÞ cña hµng ho¸ dÞch vô mµ ng­êi lao ®éng lµm ra t­¬ng øng. Khi ®ã gi¸ cña hµng ho¸ søc lao ®éng chÝnh lµ sè tiÒn mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc cho c«ng søc hä bá ra. V× vËy: b¶n chÊt cña tiÒn l­¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ søc lao ®éng. Søc lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh trong c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn tiÒn l­¬ng lµ vèn ®Çu t­ øng tr­íc quan träng nhÊt, lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng vµ lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt, yªu cÇu ph¶i tÝnh ®óng tÝnh ®ñ tr­íc khi thùc hiÖn qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. Søc lao ®éng lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt nh­ng còng gièng nh­ mäi hµng ho¸ kh¸c, nªn tiÒn c«ng lao ®éng lµ ph¹m trï cña trao ®æi, nã ®ßi hái ph¶i ngang víi gi¸ c¶ c¸c t­ liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Søc lao ®éng lµ mét yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cÇn bï ®¾p sau khi ®· hao phÝ, nªn tiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc thùc hiÖn th«ng qua qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n dùa trªn hao phÝ lao ®éng, hiÖu qu¶ lao ®éng. Song ®Ó cã nhËn thøc ®óng vÒ tiÒn l­¬ng, phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý míi kh¸i niÖm tiÒn l­¬ng tiÒn c«ng ph¶i ®­îc cô thÓ ho¸ nh­ sau: TiÒn c«ng: Lµ sè tiÒn tr¶ cho ng­êi lao ®éng tuú thuéc vµo sè l­îng hµng ho¸ thùc tÕ hay sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra, còng nh­ khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh, d¹ng thï lao nµy th­êng ®­îc ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n s¶n xuÊt hoÆc lµ c¸c nh©n viªn b¶o d­ìng thuéc khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh. TiÒn l­¬ng: Lµ sè tiÒn tr¶ cho ng­êi lao ®éng mét c¸ch cè ®Þnh th­êng nh©n theo mét ®¬n vÞ thêi gian cã thÓ lµ mét th¸ng, mét tuÇn, mét quý hoÆc mét n¨m. D¹ng thï lao nµy th­êng ®­îc ¸p dông cho lao ®éng qu¶n lý, c¸c cÊp l·nh ®¹o vµ c«ng chøc nhµ n­íc. Víi b¶n chÊt nh­ vËy tiÒn l­¬ng- mét lo¹i gi¸ c¶ còng kh«ng n»m ngoµi nh÷ng quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c quy luËt ®ã bao gåm: quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu...ChÞu tu©n theo c¸c quy luËt nµy tiÒn l­¬ng kh«ng ph¶i lóc nµo còng ph¶n ¸nh ®óng, chÝnh x¸c gi¸ trÞ cña hµng ho¸ søc lao ®éng. Trong xu thÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, cô thÓ lµ trong thÞ tr­êng søc lao ®éng ë n­íc ta, quan hÖ cung cÇu kh«ng c©n b»ng, nÕu xÐt theo chÊt l­îng cña hµng ho¸ søc lao ®éng th× ë møc chÊt l­îng cao, cung lu«n nhá h¬n cÇu, cßn ë møc chÊt l­îng lao ®éng thÊp cÇu l¹i nhá h¬n cung. ChÝnh v× vËy tiÒn l­¬ng cã xu h­íng ph¶n ¸nh thÊp h¬n gi¸ trÞ cña hµng ho¸ søc lao ®éng. NÕu lùc l­îng lao ®éng nµy ®­îc gi¶i quyÕt theo h­íng tÝch cùc th× sÏ lµ mét yÕu tè ®éng viªn ng­êi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n. II.1.1.2. C¸c yÕu tè c¬ b¶n ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c Tr¶ l­¬ng - Tr¶ c«ng lao ®éng. Cã rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc tr¶ l­¬ng tr¶ c«ng lao ®éng, ta cã thÓ ph©n tÝch thµnh c¸c nhãm nh­ sau (xem h×nh 2). * Nhãm c¸c yÕu tè c¨n cø vµo b¶n th©n c«ng viÖc : C«ng viÖc lµ mét yÕu tè chÝnh quyÕt ®Þnh vµ ¶nh h­ëng ®Õn l­¬ng bæng. HÇu hÕt c¸c Doanh nghiÖp chó träng ®Õn gi¸ trÞ thùc cña tõng c«ng viÖc cô thÓ. C¸c kü thuËt qu¶n trÞ dïng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña c«ng viÖc gåm cã ph©n tÝch c«ng viÖc, vµ quan träng h¬n lµ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc. Ph©n tÝch c«ng viÖc lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n trÞ nh©n sù c¬ b¶n nhÊt, nã më ®Çu cho qu¸ tr×nh tuyÓn dông nh©n sù, lµ c¬ së cho viÖc bè trÝ nh©n sù phï hîp. §©y lµ mét tiÕn tr×nh x¸c ®Þnh mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c môc tiªu c¸c ho¹t ®éng, c¸c ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn thùc hiÖn cña mçi c«ng viÖc vµ c¸c kü n¨ng, kiÕn thøc cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc trong mét tæ chøc. §¸nh gi¸ c«ng viÖc lµ mét kh©u trong hÖ thèng ®·i ngé, qua ®ã mét tæ chøc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vµ tÇm quan träng cña mét c«ng viÖc so víi c¸c c«ng viÖc kh¸c ( NguyÔn H÷u Th©n, Th¹c sÜ QTNS, NXB Thèng kª 1999. ). §¸nh gi¸ c«ng viÖc nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu sau: X¸c ®Þnh cÊu tróc c«ng viÖc cña tæ chøc. Mang l¹i b×nh ®¼ng vµ trËt tù trong mèi t­¬ng quan c«ng viÖc. TriÓn khai mét thø bËc gi¸ trÞ c«ng viÖc sö dông ®Ó thiÕt lËp c¬ cÊu l­¬ng bæng. H×nh 3: C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn l­¬ng bæng vµ ®·i ngé B¶n th©n c«ng viÖc. §¸nh gi¸ c«ng viÖc . B¶n th©n nh©n viªn Møc hoµn thµnh c«ng viÖc . Th©m niªn. Kinh nghiÖm. Thµnh viªn trung thµnh. TiÒm n¨ng cña nh©n viªn. ThÞ tr­êng lao ®éng L­¬ng bæng trªn thÞ tr­êng. Chi phÝ sinh ho¹t. C«ng ®oµn . X· héi. NÒn kinh tÕ . LuËt ph¸p. Ên ®Þnh møc l­¬ng L­¬ng bæng vµ ®·i ngé cho tõng c¸ nh©n. M«i tr­êng DN ChÝnh s¸ch. BÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸. C¬ cÊu tæ chøc. Kh¶ n¨ng chi tr¶. H×nh 3. * Nhãm c¸c yÕu tè c¨n cø vµo b¶n th©n nh©n viªn: TiÒn l­¬ng kh«ng chØ phô thuéc vµo møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc cña nh©n viªn, nã cßn phô thuéc vµo c¸c yÕu tè néi t¹i cña nh©n viªn nh­: Th©m niªn, kinh nghiÖm, sù trung thµnh, tiÒm n¨ng, vµ cã thÓ c¶ ¶nh h­ëng chÝnh trÞ. Trong ®ã møc ®é hoµn thµnh c«ng t¸c lµ yÕu tè chñ yÕu, nh­ng c¸c yÕu tè cßn l¹i còng cã nh÷ng ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh. Trong ®ã møc ®é hoµn thµnh c«ng t¸c lµ yÕu tè chñ yÕu, nh­ng c¸c yÕu tè cßn l¹i còng cã nh÷ng ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh, ch¼ng h¹n nh­ yÕu tè kinh nghiÖm. Kinh nghiÖm lµ ®iÒu mµ c¸c nhµ qu¶n trÞ lu«n quan t©m, trong tuyÓn mé còng nh­ trong viÖc sö dông lao ®éng, yÕu tè nµy thÓ hiÖn kh¸ râ ¶nh h­ëng cña nã khi trong c«ng viÖc xuÊt hiÖn nh÷ng trë ng¹i, ng­êi cã kinh nghiÖm sÏ gi¶i quyÕt nhanh chãng h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n. Tuy nhiªn hiÖn nay ë n­íc ta, ng­êi ta cã khi nhÇm lÉn kinh nghiÖm vµ th©m niªn, ng­êi cã th©m niªn ch­a ch¾c ®· cã kinh nghiÖm, do kinh nghiÖm cßn phô thuéc vµo tr×nh ®é vµ hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng cña mçi c¸ nh©n. * ThÞ tr­êng lao ®éng : theo nghÜa réng, thÞ tr­êng lao ®éng ®­îc hiÓu lµ bao gåm yÕu tè l­¬ng bæng trªn thÞ tr­êng, chi phÝ sinh ho¹t, c«ng ®oµn, x· héi, nÒn kinh tÕ vµ luËt ph¸p. Së dÜ hÖ thèng l­¬ng cña tæ chøc chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè trªn lµ bëi tæ chøc kh«ng thÓ ho¹t ®éng t¸ch rêi khái yÕu tè xung quanh nã xÐt c¶ vÒ tÊt c¶ c¸c mÆt: ®Þa lý, kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ, luËt ph¸p. Tæ chøc muèn tån t¹i, ph¶i chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt trong c¸c m«i tr­êng ®ã. * M«i tr­êng Doanh nghiÖp: lµ yÕu tè chñ quan t¸c ®éng ®Õn tiÒn l­¬ng. Bªn c¹nh chÝnh s¸ch cña Doanh nghiÖp, bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cña Doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng chi tr¶ cña Doanh nghiÖp, c¬ cÊu tæ chøc còng cã ¶nh h­ëng ®Õn c¬ cÊu tiÒn l­¬ng, bëi víi mét c¬ cÊu tæ chøc nhiÒu tÇng nÊc trung gian th× chi phÝ qu¶n lý sÏ rÊt lín, do ®ã phÇn l­¬ng dµnh cho nh©n viªn thõa hµnh sÏ gi¶m t­¬ng ®èi c¬ cÊu tiÒn l­¬ng. II.1.2. KhuyÕn KhÝch. Trong DN h×nh thøc khuyÕn khÝch chñ yÕu lµ TiÒn th­ëng.TiÒn th­ëng lµ kho¶n tiÒn th­ëng cho nh÷ng lao ®éng cã thµnh tÝch cao h¬n so víi møc quy ®Þnh cña tõng ®¬n vÞ hoÆc tõng doanh nghiÖp. TiÒn th­ëng ngoµi t¸c dông bæ sung thu nhËp cho ng­êi lao ®éng nã cßn lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng lao, søc lao ®éng, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, thµnh tÝch cña ng­êi lao ®éng ®èi víi c«ng viÖc vµ doanh nghiÖp. TiÒn th­ëng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi ng­êi lao ®éng, tiÒn th­ëng khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸, ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, thêi gian hoµn thµnh c«ng viÖc. Møc th­ëng: Lµ sè tiÒn th­ëng cho tõng lao ®éng cã thµnh tÝch kh¸c nhau. Mèi doanh nghiÖp kh¸c nhau th× cã quy ®Þnh vÒ møc th­ëng kh¸c nhau phï hîp ®¬n vÞ m×nh. Th­êng trong mét doanh nghiÖp cã c¸c chØ tiªu th­ëng sau: th­ëng hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt . th­ëng do n©ng cao tû lÖ s¶n phÈm chÊt l­îng cao. th­ëng ph¸t minh s¸ng kiÕn. th­ëng tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu. th­ëng ®Þnh kú, ®¸nh gi¸, vµ n©ng l­¬ng n©ng bËc... C¸c chØ tiªu th­ëng lµm cho ng­êi lao ®éng c¶m thÊy m×nh ®­îc quan t©m h¬n vµ ®ã lµ ®éng lùc ®Ó ng­êi lao ®éng g¾n bã víi Doanh nghiÖp. Ng­îc l¹i nÕu nh­ viÖc ®Æt ra c¸c chØ tiªu ®iÒu kiÖn xÐt th­ëng kh«ng phï hîp còng sÏ lµm gi¶m t¸c dông cña nã. H×nh thøc th­ëng: tuú theo mçi doanh nghiÖp cã quy ®Þnh h×nh thøc th­ëng kh¸c nhau nh­: th­ëng trùc tiÕp, th­ëng sau mçi chu kú s¶n xuÊt kinh doanh, th­ëng b»ng tiÒn, th­ëng b»ng hiÖn vËt... II.1.3. C¸c Ch­¬ng Tr×nh Phóc Lîi – DÞch Vô. Phóc lîi hay cßn gäi lµ l­¬ng bæng ®·i ngé gi¸n tiÕp vÒ mÆt tµi chÝnh, ®ã lµ kho¶n tiÒn tr¶ gi¸n tiÕp cho ng­êi lao ®éng ngoµi tiÒn l­¬ng vµ tiÒn th­ëng nh»m hç trî cuéc sèng vµ tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng. Phóc lîi gåm hai phÇn chÝnh: Phóc lîi theo ph¸p luËt quy ®Þnh vµ Phóc lîi do c¸c Doanh nghiÖp tù nguyÖn ¸p dông, mét phÇn nh»m kÝch thÝch ®éng viªn nh©n viªn lµm viÖc vµ mét phÇn nh»m duy tr× l«i cuèn ng­êi cã tµi vÒ lµm viÖc cho Doanh nghiÖp. Phóc lîi theo ph¸p luËt quy ®Þnh ë ®©y lµ phÇn BHXH mµ c¸c Doanh nghiÖp, doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn cho nh©n viªn cña m×nh nã bao gåm 5 chÕ ®é sau: ChÕ ®é trî cÊp èm ®au. ChÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. ChÕ ®é h­u trÝ. ChÕ ®é thai s¶n. ChÕ ®é trî cÊp tö tuÊt. Ngoµi nh÷ng ch­¬ng tr×nh Phóc lîi do nhµ n­íc quy ®Þnh (BHXH) ë trong c¸c doanh nghiÖp th­êng cã mét sè h×nh thøc Phóc lîi tù nguyÖn nh»m khuyÕn khÝch nh©n viªn lµm viÖc, an t©m c«ng t¸c vµ g¾n bã víi c¬ quan nhiÒu h¬n nh­: ch­¬ng tr×nh b¶o hiÓm y tÕ, ch­¬ng tr×nh b¶o vÖ søc khoÎ, trî cÊp ®éc h¹i, trî cÊp nguy hiÓm... DÞch vô : Lµ ch­¬ng tr×nh mµ c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn còng nh»m khuyÕn khÝch nh©n viªn lµm viÖc, g¾n bã víi c¸c c«ng t¸c ®­îc giao nh»m t¹o cho cuéc sèng cña nh©n viªn kh¶ quan h¬n nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh thÓ dôc thÓ thao, b¸n kh¸n khÊu tõ c¸c s¶n phÈm cña Doanh nghiÖp, c¸c c©u l¹c bé, chi phÝ ®i l¹i hoÆc xe ®­a ®ãn c«ng nh©n, trî cÊp gi¸o dôc, c¸c c«ng tr×nh bÖnh viÖn, nhµ trÎ, khu ch¨m sãc ng­êi giµ... II.2. t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng th«ng qua vËt chÊt vµ tinh thÇn. II.2.1. C¬ Së VËt ChÊt. Thï lao lao ®éng chÝnh lµ c¬ së vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng trong Doanh NghiÖp. II.2.1.2. Chøc n¨ng vµ vai trß ®ßn bÈy cña tiÒn l­¬ng Chøc n¨ng: Trong c«ng t¸c qu¶n lý, trong s¶n xuÊt kinh doanh, trong ®êi sèng vµ c¶ trong mÆt chÝnh trÞ x· héi tiÒn l­¬ng cã ý nghÜa rÊt quan träng. Vµ ®Æc biÖt lµ ®èi víi ng­êi lao ®éng, nã lµ kho¶n thu nhËp chñ yÕu, lµ nguån lîi Ých vËt chÊt mµ ng­êi lao ®éng dïng ®Ó nu«i sèng b¶n th©n vµ gia ®×nh hä ®ång thêi dïng ®Ó duy tr× qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt tù nhiªn vµ x· héi. Víi ý nghÜa nh­ vËy tiÒn l­¬ng thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng sau: * Chøc n¨ng th­íc ®o gi¸ trÞ: ë ®©y gi¸ trÞ lµ gi¸ trÞ søc lao ®éng v× tiÒn l­¬ng cã b¶n chÊt lµ gi¸ cña hµng ho¸ søc lao ®éng( Gi¸o tr×nh Kinh tÕ lao ®éng. NXB Gi¸o dôc 1995. ). * Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng: tiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o bï ®¾p ®­îc søc lao ®éng ®· hao phÝ, tøc lµ ph¶i ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng nu«i ®­îc b¶n th©n vµ gia ®×nh hä ®Ó tiÕp tôc lµm viÖc. * Chøc n¨ng kÝch thÝch: tiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o sù t¸c ®éng vµo ng­êi lao ®éng, tøc lµ tiÒn l­¬ng ph¶i lµ ®ßn bÈy kinh tÕ kÝch thÝch l«i cuèn con ng­êi lµm viÖc h¨ng say, nhiÖt t×nh, thóc®Èy viÖc t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, khuyÕn khÝch n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, t×m tßi häc hái kinh nghiÖm... * Chøc n¨ng tÝch luü: tiÒn l­¬ng ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng kh«ng chØ duy tr× ®­îc cuéc sèng mµ hä cã thÓ dù phßng cho cuéc sèng l©u dµi khi hä hÕt kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc gÆp rñi ro bÊt tr¾c. §Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß hiÖu qu¶ c«ng t¸c tiÒn l­¬ng cßn ph¶i thÓ hiÖn chøc n¨ng sau: * Chøc n¨ng ®iÒu phèi lao ®éng: víi tiÒn l­¬ng tho¶ ®¸ng, ng­êi lao ®éng tù nguyÖn nhËn mäi c«ng viÖc ®­îc giao dï ë ®©u, lµm g× ?... * Chøc n¨ng qu¶n lý lao ®éng: doanh nghiÖp sö dông c«ng cô tiÒn l­¬ng kh«ng chØ víi môc ®Ých t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng mµ cßn víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, ch¼ng h¹n nh­ th«ng qua viÖc tr¶ l­¬ng mµ theo dâi, kiÓm tra, gi¸m s¸t ®­îc ng­êi lao ®éng vµ h­íng hä lµm viÖc theo ý ®å cña m×nh b¶o ®¶m tiÒn l­¬ng chi ra ph¶i ®¹t kÕt qu¶ vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ râ rÖt. Vai trß ®ßn bÈy cña tiÒn l­¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng: Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, tiÒn l­¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng vµ ®­îc tiÒn tÖ ho¸. Nã ph¶n ¸nh mÆt ph©n phèi cña quan hÖ s¶n xuÊt x· héi vµ nã lµ nguån sèng chñ yÕu cña ng­êi lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã, xÐt vÒ mÆt kinh tÕ thuÇn tuý, chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ®óng ®¾n sÏ lµ ®éng lùc to lín nh»m ph¸t huy søc m¹nh cña nh©n tè con ng­êi trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. Bëi nh­ ta biÕt tiÒn l­¬ng lµ mét h×nh thøc kÝch thÝch lîi Ých vËt chÊt ®èi víi ng­êi lao ®éng. Nã gi÷ vai trß ®ßn bÈy kinh tÕ nh»m ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt, ph¸t triÓn vµ duy tr× mét ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é kü thuËt nghiÖp vô cao víi ý thøc kû luËt tèt. §Ó thùc hiÖn vai trß nµy c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l­¬ng trong doanh nghiÖp ph¶i ®­îc ®Æc biÖt coi träng( NguyÔn Thanh héi, TS. Qu¶n trÞ nh©n sù, NXB Thèng kª 1999. ). Tæ chøc c«ng t¸c tiÒn l­¬ng vµ chÕ ®é tr¶ l­¬ng hîp lý vµ c«ng b»ng sÏ t¹o ra hoµ khÝ cëi më gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng, h×nh thµnh khèi ®oµn kÕt thèng nhÊt, trªn d­íi mét lßng, mét ý chÝ v× sù nghiÖp ph¸t triÓn vµ v× lîi Ých b¶n th©n hä. ChÝnh v× vËy mµ ng­êi lao ®éng tÝch cùc lµm viÖc b»ng c¶ nhiÖt t×nh h¨ng say vµ hä cã quyÒn tù hµo vÒ møc l­¬ng hä ®¹t ®­îc. H¬n n÷a t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng yªn t©m c«ng t¸c, phÊn khëi trong s¶n xuÊt. §ã chÝnh lµ ®éng lùc thóc ®¶y trong s¶n xuÊt, kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ng­îc l¹i nÕu tiÒn l­¬ng kh«ng ®ñ trang tr¶i, møc sèng cña ng­êi lao ®éng gi¶m sót hä ph¶i xoay së kiÕm viÖc lµm thªm ngoµi. Nh­ vËy sÏ ¶nh h­ëng tíi n¨ng suÊt lao ®éng, kÕt qu¶ lao ®éng t¹i doanh nghiÖp mét c¸ch tiªu cùc. HoÆc khi c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l­¬ng trong doanh nghiÖp thiÕu tÝnh c«ng b»ng vµ hîp lý th× kh«ng nh÷ng hiÖu qu¶ c«ng viÖc kh«ng ®­îc ®¶m b¶o, mµ nã sÏ sinh ra nh÷ng m©u thuÉn néi bé cã thÓ kh¸ gay g¾t gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng víi nhau, vµ gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng víi c¸c cÊp qu¶n trÞ, thËm chÝ cã lóc cã n¬i cßn cã thÓ g©y nªn sù ph¸ ho¹i ngÇm dÉn ®Õn sù l·ng phÝ to lín trong s¶n xuÊt . Cßn nÕu xÐt vÒ mÆt chÝnh trÞ x· héi: Th× cã thÓ nãi tiÒn l­¬ng lµ nh©n tè quan träng nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi c«ng d©n tin t­ëng vµo ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp, tõ ®ã tÝch cùc n©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt ®Ó t¹o ®éng lùc kÝch thÝch s¶n xuÊt. V× vËy ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ, mét vÊn ®Ò cÇn ®­îc quan t©m hµng ®Çu lµ ph¶i lµm tèt c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l­¬ng, th­êng xuyªn theo dâi ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi tho¶ ®¸ng vµ hîp lý nh»m x©y dùng hÖ thèng tr¶ c«ng- tr¶ l­¬ng cã hiÖu qu¶. II.2.1.3. ý nghÜa cña TiÒn l­¬ng – TiÒn c«ng. §èi víi c¸c chñ doanh nghiÖp, tiÒn l­¬ng lµ mét yÕu tè cña chi phÝ s¶n xuÊt, cßn ®èi víi ng­êi cung øng søc lao ®éng tiÒn l­¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu. XÐt vÒ mÆt kinh tÕ môc ®Ých cña nhµ s¶n xuÊt lµ lîi nhuËn, cßn môc ®Ých cña ng­êi cung øng søc lao ®éng lµ tiÒn l­¬ng. Víi ý nghÜa ®ã tiÒn l­¬ng kh«ng chØ mang b¶n chÊt lµ chi phÝ mµ nã ®· trë thµnh ph­¬ng tiÖn t¹o ra gi¸ trÞ míi hay ®óng h¬n lµ nguån cung øng sù s¸ng t¹o søc s¶n xuÊt n¨ng lùc cña ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n sinh ra gi¸ trÞ gia t¨ng. §èi víi ng­êi lao ®éng, tiÒn l­¬ng ®­îc tho¶ ®¸ng sÏ lµ nguån ®éng lùc kÝch thÝch n¨ng lùc sù s¸ng t¹o ®Ó lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Khi n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng th× lîi nhuËn cña doanh nghiÖp t¨ng lµm cho nguån phóc lîi cña doanh nghiÖp mµ ng­êi lao ®éng ®­îc nhËn l¹i sÏ t¨ng lªn, vµ nã lµ nguån bæ sung thªm cho tiÒn l­¬ng lµm t¨ng thu nhËp vµ t¨ng lîi Ých cña ng­êi cung øng søc lao ®éng. H¬n thÕ khi lîi Ých cña ng­êi lao ®éng ®­îc ®¶m b¶o b»ng møc l­¬ng tho¶ ®¸ng nã sÏ t¹o ra sù g¾n kÕt céng ®ång nh÷ng ng­êi lao ®éng víi môc tiªu vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp, xo¸ bá sù ng¨n c¸ch gi÷a ng­êi chñ doanh nghiÖp víi ng­êi cung øng søc lao ®éng, lµm cho ng­êi lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm h¬n, tù gi¸c h¬n víi c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. C¸c nhµ kinh tÕ gäi ®ã lµ “ ph¶n øng d©y chuyÒn tÝch cùc” cña tiÒn l­¬ng. Nh­ng ng­îc l¹i nÕu doanh nghiÖp tr¶ l­¬ng kh«ng hîp lý hoÆc v× môc tiªu lîi nhuËn thuÇn tuý kh«ng chó ý ®óng møc ®Õn ng­êi lao ®éng th× nguån nh©n c«ng cã thÓ bÞ kiÖt quÖ vÒ thÓ lùc, gi¶m sót vÒ chÊt l­îng, lµm h¹n chÕ c¸c ®éng c¬ cung øng søc lao ®éng. Trong ®ã biÓu hiÖn râ nhÊt lµ t×nh tr¹ng c¾t xÐn thêi gian lµm viÖc, l·ng phÝ vËt liÖu vµ thiÕt bÞ lµm r¬i lµm Èu, m©u thuÉn gi÷a ng­êi lµm c«ng vµ chñ doanh nghiÖp, cã thÓ dÉn ®Õn l·n c«ng, b·i c«ng, ®×nh c«ng... MÆt kh¸c mét biÓu hiÖn ®¸ng l­u ý n÷a lµ sù di chuyÓn lao ®éng, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ tay nghÒ cao sang nh÷ng khu vùc vµ doanh nghiÖp cã møc l­¬ng hÊp dÉn h¬n. HËu qu¶ g©y ra, võa lµm mÊt ®i nguån nh©n lùc quan träng, võa lµm thiÕt hôt lao ®éng côc bé, ®×nh ®èn hoÆc ph¸ vì tiÕn tr×nh b×nh th­êng trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cã nhµ qu¶n lý ®· nhËn xÐt r»ng “NÕu tÊt c¶ nh÷ng g× anh ta ®­a ra chØ lµ hét l¹c, th× ch¼ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn, r»ng kÕt côc anh chØ cã thÓ ®¸nh b¹n víi lò khØ” vµ “NÕu ta c¾t xÐn cña nh÷ng ng­êi lµm c«ng cho ta, hä sÏ c¾t xÐn l¹i cña ta vµ kh¸ch hµng cña ta”. V× vËy nÕu xÐt vÒ mÆt kinh tÕ thuÇn tuý tiÒn l­¬ng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh. Ng­êi lao ®éng dïng tiÒn l­¬ng ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ trong gia ®×nh, phÇn cßn l¹i dïng ®Ó tÝch luü. NÕu tiÒn l­¬ng ®¶m b¶o sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng yªn t©m phÊn khëi lµm viÖc cho tæ chøc vµ lµ ®éng lùc chÝnh thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ng­îc l¹i sÏ lµm cho ®éng lùc s¶n xuÊt bÞ triÖt tiªu dÇn ®i. VÒ mÆt chÝnh trÞ x· héi tiÒn l­¬ng kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn t×nh c¶m cña ng­êi lao ®éng ®èi víi tæ chøc mµ cßn ¶nh h­ëng ®èi víi c¶ x· héi. V× nÕu tiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng cao vµ hîp lý sÏ lµ nguån ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, lµm giµu cho doanh nghiÖp vµ gia t¨ng cña c¶i cho x· héi. Ng­îc l¹i sÏ lµm cho ng­êi lao ®éng kh«ng g¾n bã víi tæ chøc, ch¸n n¶n c«ng viÖc, o¸n tr¸ch x· héi thËm chÝ mÊt lßng tin vµo x· héi mµ m×nh ®ang tån t¹i, ®ång thêi mÊt lßng tin vµo t­¬ng lai. Nh­ vËy tiÒn l­¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ thuéc lÜnh vùc quan hÖ s¶n xuÊt. Do ®ã tiÒn l­¬ng thÝch hîp vµ chÝnh s¸ch chÕ ®é tr¶ c«ng lao ®éng linh ho¹t thÝch hîp sÏ t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. II.2.2. KÝch ThÝch Lao §éng Th«ng Qua Tinh ThÇn. II.2.2.1. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §©y lµ ho¹t ®éng nh»m n©ng cao vµ cËp nhËt kiÕn thøc míi cho c«ng nh©n viªn ®Ó hä cã t©m lý an t©m tù tin vµo b¶n th©n tay nghÒ cña m×nh khi lµm viÖc. MÆt kh¸c khi cho c«ng nh©n ®i häc hoÆc ®µo t¹o c«ng nh©n b»ng h×nh thøc nµo ®ã sÏ t¹o cho hä mét c¶m gi¸c vÒ vai trß cña m×nh trong Doanh nghiÖp vµ còng cho hä thÊy ®­îc mèi quan t©m cña Doanh nghiÖp víi hä. Tõ ®ã t¹o cho hä sù g¾n bã víi Doanh nghiÖp h¬n vµ tÝch cùc lµm viÖc h¬n. II.2.2.2. §¸nh Gi¸ Nh©n Sù – Sù Thùc HiÖn C«ng ViÖc. Lµ tiÕn tr×nh ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh vµ thùc hiÖn c«ng viÖc nh»m x¸c ®Þnh ®iÓm m¹nh ®iÓm yÕu vµ biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao kÕt qu¶ thùc hiÖn cña toµn bé nh©n sù trong doanh nghiÖp. Môc ®Ých ®Çu tiªn lµ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc trong tæ chøc. Tuy nhiªn, nã cßn cã nhiÒu ý nghÜa kh¸c, mét hÖ thèng ®¸nh gi¸ c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ sÏ gióp tæ chøc ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu cña m×nh vµ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n. Thùc tÕ c¸c kÕt qu¶ cña ®¸nh gi¸ sù thùc hiÖn c«ng viÖc cßn cã Ých ®èi víi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kh¸c cña qu¶n trÞ nh©n sù. §¸nh gi¸ nh©n sù lµ néi dung cã liªn quan hÇu hÕt ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña qu¶n trÞ nh©n sù : ®¸nh gi¸ nh©n sù lµ ®o l­êng kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn, do ®ã kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn ®·i ngé nh©n sù, ®¸nh gi¸ nh©n sù gióp x¸c ®Þnh n¨ng lùc cña ®éi ngò nh©n viªn hiÖn t¹i lµm c¬ së ®Ó thùc hiÖn ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nh©n sù, ®ång thêi gióp nhµ qu¶n lý ®Ò ra kÕ ho¹ch vµ ch­¬ng tr×nh nh©n sù còng nh­ thùc hiÖn tuyÓn dông nh©n sù mét c¸ch phï hîp. Bªn c¹nh ®ã ®¸nh gi¸ nh©n sù cßn mang mét ý nghÜa lµ ®­a ra th«ng tin ph¶n håi tíi ng­êi lao ®éng, ®Ó tõ ®ã chÝnh ng­êi lao ®éng cã thÓ tù m×nh ®iÒu chØnh c«ng viÖc cña m×nh ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ tèt h¬n. §¸nh gi¸ nh©n sù ph¶i dùa trªn nh÷ng tiªu chuÈn, chØ tiªu phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tæ chøc vµ ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hîp lý nh»m ®¹t ®­îc kÕt qu¶ chÝnh x¸c, khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n. II.2.2.3. §iÒu KiÖn Vµ M«i Tr­êng Lao §éng. §iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng lµm viÖc bao gåm c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh vÒ kh«ng khÝ, ®é Èm, tiÕng ån, c«ng cô, dông cô lµm viÖc...nh÷ng yÕu tè nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng. Víi ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng xÊu kh«ng n»m trªn tiªu chuÈn cho phÐp, c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng kh«ng ®¶m b¶o... sÏ lµm gi¶m n¨ng suÊt lao ®éng g©y t©m tr¹ng ch¸n n¶n mÖt mái vÒ c«ng viÖc. Mét ®iÒu kiÖn lao ®éng lý t­ëng vµ m«i tr­êng ®¶m b¶o sÏ lµ nguån ®éng lùc rÊt lín cho ng­êi lao ®éng h¨ng say vµ an t©m trong c«ng viÖc. II.2.2.4. Mèi Quan HÖ Trong Lao §éng. Mèi quan hÖ trong lao ®éng hay cßn gäi lµ bÇu kh«ng khÝ tËp thÓ trong Doanh NghiÖp bao gåm c¸c mèi quan hÖ nh­: quan hÖ gi÷a ng­êi l·nh ®¹o víi c«ng nh©n, quan hÖ gi÷a nh÷ng ng­êi c«ng nh©n víi nhau...C¸c mèi quan hÖ nµy nÕu tèt sÏ t¹o ra mét m«i tr­êng Êm cóng, bÇu kh«ng khÝ hoµ thuËn, th©n thiÖn, mäi ng­êi cïng nhau gãp søc x©y dùng tæ chøc, doanh nghiÖp. Ng­êi giái gióp ®ì ng­êi yÕu hoµn thµnh c«ng viÖc, cÊp trªn gÇn gòi víi cÊp d­íi, cÊp d­íi chÊp hµnh tèt c¸c qui ®Þnh cÊp trªn ®­a ra... lµm cho ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp tèt h¬n, hiÖu qu¶ cao h¬n, ng­êi lao ®éng cã thÓ ph¸t huy ®­îc hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh. Nh­ng nÕu c¸c mèi quan hÖ nµy xÊu ®i sÏ ¶nh h­ëng rÊt lín ®èi víi xÝ nghiÖp, néi bé lôc ®ôc, xÝch mÝch x¶y ra liªn tôc, lµm c«ng viÖc ®×nh trÖ, c«ng nh©n kh«ng say mª víi c«ng viÖc . Tõ c¸c vÊn ®Ò trªn ta thÊy vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng lµ mÊu chèt quan träng trong viÖc x©y dùng ®­îc mét xÝ nhiÖp, doanh nghiÖp v÷ng m¹nh nhÊt trong c¬ chÕ hiÖn nµy. §Ó thÊy râ h¬n ta nghiªn cøu thªm vÒ vai trß ý nghÜa cña ho¹t ®éng t¹o ®éng lùc. II.2.3. C«ng T¸c Nh»m G¾n KÕt Hai YÕu Tè VËt ChÊt Vµ Tinh ThÇn. Song song víi nh÷ng biÖn ph¸p vÒ tiÒn l­¬ng, th­ëng, Doanh nghiÖp cÇn båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ còng nh­ chuyªn m«n cho ng­êi lao ®éng ®Ó hä cã c¬ héi ®­îc tiÕn bé, th¨ng chøc, cã nh÷ng vÞ trÝ lµm viÖc thuËn lîi mµ ë ®ã cã thÓ ®ãng gãp cèng hiÕn ®­îc nhiÒu nhÊt. Th«ng qua ®µo t¹o Doanh nghiÖp sÏ ®¹t ®­îc môc tiªu lµ ®éng viªn khuyÕn khÝch mäi thµnh viªn cè g¾ng t¨ng c­êng sù ®ãng gãp cho Doanh nghiÖp. Thu hót vµ sö dông tèt nh÷ng ng­êi cã ®ñ n¨ng lùc, tr×nh ®é...®Ó tõ ®ã t¨ng doanh thu, bï vµo chi phÝ bá ra cho c«ng t¸c ®µo t¹o. Doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn môc tiªu nµy b»ng c¸ch s¾p xÕp bè trÝ l¹i lao ®éng ®Ó cö mét sè c¸n bé, CN ®i häc c¸c líp båi d­ìng n©ng cao nghiÖp vô cña chuyªn m«n...t¹o ®iÒu kiÖn cho CBCNV võa ®i häc võa ®i lµm (h×nh thøc ®µo t¹o t¹i chøc). Khi nhu cÇu häc tËp cña hä ®­îc thõa nhËn vµ b¶o ®¶m, c¸c thµnh viªn cña Doanh nghiÖp sÏ phÊn khëi trong c«ng viÖc, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao h¬n, vµ thu nhËp cña hä còng ®­îc n©ng lªn. §iÒu ®ã sÏ kÝch thÝch tinh thÇn th¸i ®é lµm viÖc cña CBCNV ®èi víi Doanh nghiÖp. VÒ thuyªn chuyÓn, bè trÝ s¾p xÕp n¬i lµm viÖc còng lµ mét h×nh thøc t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. Nã ®¸nh vµo mÆt t©m lý tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng, bëi nÕu lóc nµo còng lµm mét viÖc dÔ dÉn ®Õn ch¸n n¶n, nh­ng khi ®­îc chuyÓn sang lµm c«ng viÖc kh¸c, c¸c ho¹t ®éng tõ ch©n tay ®Õn ®Çu ãc thay ®æi sÏ t¹o ra phong c¸ch lµm viÖc míi, kÕt qu¶ lao ®éng sÏ tèt h¬n. Ch¼ng h¹n ®­a CN ®øng m¸y (®iÒu hµnh m¸y) sang lµm c«ng viÖc cña ng­êi vËn hµnh d©y chuyÒn s¶n xuÊt... §Ó lµm tèt c«ng t¸c nµy nªn khuyÕn khÝch CN tham gia h­ëng øng phong trµo “giái mét nghÒ biÕt nhiÒu nghÒ”. Ngoµi nh÷ng c«ng viÖc hµng ngµy, Doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông c¸c cuéc thi mang tÝnh chÊt sinh ho¹t tinh thÇn, vui ch¬i gi¶i trÝ, ho¹t ®éng v¨n ho¸ thÓ thao...®Ó ng­êi lao ®éng cã c¬ héi ph¸t triÓn toµn diÖn nh­ : thi h¸t v¨n nghÖ, thi thî giái, thi c¸n bé qu¶n lý giái, thi ®Êu bãng... trong Doanh nghiÖp vµ víi c¸c tæ chøc kh¸c nh»m gi¶i quyÕt mãn ¨n tinh thÇn, t¹o t©m lý tho¶i m¸i trong c«ng t¸c, t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng h¨ng say lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n, ®­a Doanh nghiÖp ngµy cµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Çy c¹nh tranh nh­ ngµy nay. Nh­ vËy cïng víi c«ng t¸c vµ ®æi míi hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c tr¶ c«ng cho lao ®éng nh»m t¹o ®éng lùc vµ khuyÕn khÝch lao ®éng tÝch cùc trong c«ng viÖc, th× c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn lîi Ých vµ tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng nh»m ph¸t huy sù s¸ng t¹o trong lao ®éng gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt, t¨ng lîi nhuËn còng ph¶i ®­îc Doanh nghiÖp quan t©m thùc hiÖn tèt. §©y lµ c¬ së ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ c«ng t¸c t¹o ®éng lùc trong lao ®éng ë Doanh nghiÖp. Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p hay nãi ®óng h¬n lµ mét sè ý kiÕn ®ãng gãp trong vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc nãi chung vµ c«ng t¸c tr¶ c«ng lao ®éng nãi riªng nh»m ®éng viªn khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc ®¹t hiÖu qu¶ cao, bëi kh«ng ph¶i lóc nµo ng­êi ta còng lµm viÖc chØ v× tiÒn. Theo ®ã cã thÓ cho r»ng t¹o ra mét bÇu kh«ng khÝ tho¶i m¸i vµ m«i tr­êng lµm viÖc tèt lµ ®iÒu kiÖn cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi sù h¨ng say trong c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng­êi thî trong s¶n xuÊt. Tõ ®ã tæ chøc Doanh nghiÖp cã thÓ khuyÕn khÝch ®­îc tÝnh s¸ng t¹o cña mçi con ng­êi nh»m ®¹t ®­îc n¨ng suÊt chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc cao h¬n. II.3. Vai trß môc ®Ých vµ ý nghÜa cña t¹o ®éng lùc II.3.1.Vai Trß Cña T¹o §éng Lùc. Vai trß cña ho¹t ®éng t¹o ®éng lùc ®­îc xÐt trªn c¶ 3 khÝa c¹nh: ng­êi lao ®éng, doanh nghiÖp, vµ c¶ x· héi ®Òu v« cïng quan träng. XÐt vÒ ng­êi lao ®éng : §ã lµ viÖc t¨ng thªm thu nhËp, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng, bï ®¾p c¸c hao phÝ lao ®éng mµ ng­êi lao ®éng ®· bá ra kh«ng ngõng ph¸t triÓn hoµn thiÖn c¸ nh©n, t¹o c¬ héi thuËn lîi cho c¸c c¸ nh©n tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng x· héi. XÐt vÒ Doanh nghiÖp: Nã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Doanh nghiÖp trong viÖc khai th¸c tèt nguån lùc s½n cã cña m×nh. Sö dông hiÖu qu¶ cña nã ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt, c¬ së kü thuËt, gi¶m chi phÝ lao ®éng sèng trong s¶n phÈm, qua ®ã gi¶m gÝa thµnh, gi¸ b¸n s¶n phÈm, thóc ®Èy c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ tr­êng. XÐt vÒ mÆt x· héi: khi ®éng lùc ®­îc t¹o cho ng­êi lao ®éng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng x· héi t¨ng lªn, tõ ®ã nÒn kinh tÕ x· héi sÏ t¨ng tr­ëng theo. §ång thêi con ng­êi khi ®ã sÏ c¶m thÊy yªu thÝch lao ®éng, c¶m thÊy vui khi ®­îc lao ®éng. §iÒu ®ã chøng tá x· héi ®· v¨n minh h¬n vµ ph¸t triÓn h¬n. II.3.2. Môc §Ých Cña C«ng T¸c T¹o §éng Lùc. XÐt vÒ chøc n¨ng th× t¹o ®éng lùc lµ chøc n¨ng cña qu¶n lý con ng­êi, mµ qu¶n lý con ng­êi l¹i lµ mét chøc n¨ng cña qu¶n lý trong doanh nghiÖp. Do ®ã môc ®Ých cña t¹o ®éng lùc còng chÝnh lµ môc ®Ých chung cña doanh nghiÖp vÒ qu¶n lý lao ®éng. Môc ®Ých quan träng nhÊt cña t¹o ®éng lùc lµ sö dông mét c¸ch hîp lý nguån lao ®éng, khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ nguån lùc con ng­êi nh»m kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cña doanh nghiÖp. Trong c¸c doanh nghiÖp th× nguån lùc con ng­êi lµ mét bé phËn quan träng cña s¶n xuÊt, nã võa ®ãng vai trß lµ chñ thÓ cña s¶n xuÊt nh­ng ®ång thêi l¹i lµ kh¸ch thÓ chÞu t¸c ®éng cña ng­êi qu¶n lý. Nguån lùc con ng­êi võa lµ tµi nguyªn cña doanh nghiÖp nh­ng ®ång thêi còng t¹o nªn mét kho¶n chi phÝ lín cho doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp nµo mµ cã biÖn ph¸p sö dông hiÖu qu¶ nguån lùc lao ®éng th× sÏ kÐo theo ®­îc hiÖu qu¶ trong sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ tiÕt kiÖm vËt liÖu, gi¶m ®­îc chi phÝ tõ ®ã hiÖu qu¶ kinh doanh sÏ cao h¬n. Bªn c¹nh ®ã c«ng t¸c t¹o ®éng lùc cßn nh»m môc ®Ých thu hót vµ g¾n bã ng­êi lao ®éng víi doanh nghiÖp. Bëi v× khi ng­êi lao ®éng cã ®éng lùc lµm viÖc th× hä sÏ h¨ng say víi c«ng viÖc, víi nghÒ, víi doanh nghiÖp. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ kh«ng chØ ng­êi lao ®éng g¾n bã víi doanh nghiÖp mµ c¶ nh÷ng ng­êi kh¸c còng muèn lµm viÖc cho doanh nghiÖp. II.3.3. ý NghÜa Cña C«ng T¸c T¹o §éng Lùc Lao §éng. §èi víi phßng qu¶n lý lao ®éng, nã lµ ho¹t ®éng gióp cho c«ng t¸c tuyÓn mé, tuyÓn chän tèt h¬n, c«ng t¸c ph©n c«ng, hiÖp t¸c lao ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n, c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng ®­îc thuËn lîi h¬n. §èi víi c¸c mÆt kh¸c cña doanh nghiÖp nh­ an toµn lao ®éng, an ninh trËt tù, v¨n ho¸ liªn doanh liªn kÕt, qu¶n lý vËt t­, thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, c¶i tiÕn kü thuËt...th× khi cã ®éng lùc trong lao ®éng nã sÏ t¹o nªn h­ng phÊn lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. Hä sÏ cè g¾ng thùc hiÖn tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, c¶i tiÕn kü thuËt, ph¸t huy s¸ng kiÕn...®ãng gãp søc m×nh vµo x©y dùng tæ chøc doanh nghiÖp ngµy cµng v÷ng m¹nh h¬n. Ch­¬ng III: x©y dùng chÝnh s¸ch thï lao lao ®éng hîp lý ®Ó t¹o ®éng lùc lao ®éng. III.1. mét sè gi¶i ph¸p nh»m x©y dùng mét hÖ thèng tr¶ c«ng lao ®éng hîp lý. III.1.1. Sù CÇn ThiÕt Ph¶i X©y Dùng Mét HÖ Thèng Tr¶ C«ng Lao §éng Hîp Lý. Môc tiªu lín nhÊt cña mét hÖ thèng tr¶ c«ng lao ®éng hîp lý vµ hiÖu qu¶ lµ nh»m thu hót, duy tr× vµ mét ®éi ngò lao ®éng cã chÊt l­îng cao. TiÒn l­¬ng lµ kho¶n thu nhËp chñ yÕu cña ng­êi lao ®éng dïng ®Ó ®¶m b¶o cho cuéc sèng b¶n th©n vµ gia ®×nh hä, song còng lµ kho¶n chi phÝ cÊu thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. V× vËy lùa chän h×nh thøc tr¶ l­¬ng, chÕ ®é tr¶ l­¬ng hîp lý kh«ng chØ ®¶m b¶o tr¶ ®óng, tr¶ ®ñ tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng, g¾n tiÒn l­¬ng víi kÕt qu¶ lao ®éng thùc tÕ cña mçi lao ®éng mµ cßn ph¶i kh«ng ®Ó v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp, gióp doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. TiÒn l­¬ng ®­îc chi tr¶ hîp lý sÏ trë thµnh mét ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy mçi lao ®éng h¨ng say, nhiÖt t×nh trong c«ng viÖc, kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ph¸t huy s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt vµ tõ ®ã c¶m thÊy g¾n bã víi doanh nghiÖp yªu thÝch c«ng viÖc cña m×nh. C«ng t¸c tr¶ l­¬ng ®­îc thùc hiÖn tèt sÏ lµ c¬ së cho c¸c c«ng t¸c kh¸c nh­: c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt, qu¶n lý lao ®éng, h¹ch to¸n chi phÝ... ®­îc thùc hiÖn tèt h¬n. Tr¶ l­¬ng hîp lý gióp cho DN cã thÓ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt nh­ng vÉn thu ®­îc lîi nhuËn cao. Bëi khi tr¶ l­¬ng ®· trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy ng­êi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n th× n¨ng suÊt cña hä sÏ t¨ng lªn lµm cho hiÖu qu¶ kinh doanh còng t¨ng lªn. §iÒu ®ã thùc sù cã ý nghÜa ®èi víi c¸c DN s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp ë n­íc ta khi mµ hä vÉn ch­a kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ ®¸ng ra hä cÇn ph¶i gi÷ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay. V× thÕ cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn c«ng t¸c m« t¶ c«ng viÖc nh»m ph©n ®Þnh râ rµng chøc n¨ng nhiÖm vô cho tõng vÞ trÝ c«ng viÖc, ®ång thêi hoµn thiÖn viÖc ®¸nh gi¸ c¸c c«ng viÖc vµ ph©n lo¹i chóng. Song song víi nã lµ ph¶i lµm tèt c¸c c«ng t¸c ®¸nh gi¸ sù thùc hiÖn c«ng viÖc ®Ó tiÕn tíi hoµn thiÖn qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh l­¬ng cho tõng c¸ nh©n ng­êi lao ®éng . III.1.2 . C¸c Gi¶i Ph¸p §Ó X©y Dùng Mét HÖ Thèng Tr¶ C«ng Lao §éng Hîp Lý. III.1.2.1. Hoµn thiÖn c«ng t¸c ®¸nh gi¸. Tøc lµ qu¸ tr×nh ph©n tÝch c«ng viÖc ®Ó sau ®ã x¸c ®Þnh cã bao nhiªu c«ng viÖc vµ tiÕn hµnh s¾p xÕp tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc trong tæ chøc theo tõng lo¹i trªn c¬ së hoµn thiÖn viÖc ph©n ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô cho tõng vÞ trÝ c«ng viÖc (nh»m môc ®Ých gi¶i thÝch cho ng­êi lao ®éng hiÓu ®­îc c«ng viÖc hä s¾p ph¶i lµm vµ ®iÒu ®ã liªn quan ®Õn thu nhËp cña hä). Tõ ®ã tiÕn hµnh s¾p xÕp c¸c c«ng viÖc theo tõng lo¹i h¹ng nhÊt ®Þnh. KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nµy sÏ lµ c¬ së ®Ó tÝnh møc l­¬ng c¬ b¶n cho tõng vÞ trÝ c«ng viÖc. ViÖc hoµn thiÖn ph­¬ng thøc ®¸nh gi¸ sù thùc hiÖn c«ng viÖc lµ rÊt cÇn thiÕt bëi nã nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ ®óng, chÝnh x¸c nh÷ng ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng. Trªn c¬ së ®ã ®Ó tiÕn hµnh tr¶ l­¬ng phï hîp. Cïng mét vÞ trÝ c«ng viÖc, cïng mét møc l­¬ng c¬ b¶n, cïng tr×nh ®é, cïng kinh nghiÖm, cïng th©m niªn c«ng t¸c nh­ng nÕu kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc kh¸c nhau th× l­¬ng ®­îc h­ëng ph¶i kh¸c nhau t­¬ng øng. NghÜa lµ t¸c dông cña viÖc ®¸nh gi¸ sù thùc hiÖn c«ng viÖc lµ nh»m c¸ thÓ ho¸ l­¬ng cña mçi ng­êi lao ®éng. C¸ thÓ ho¸ l­¬ng cña ng­êi lao ®éng lµ mét c«ng cô ®Ó n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ®ång thêi còng ®¸p øng nguyÖn väng cña hä bëi c¸ thÓ ho¸ l­¬ng mét c¸ch hîp lý vµ c«ng b»ng sÏ khuyÕn khÝch ng­êi ®¹t l­¬ng cao h¬n tiÕp tôc cè g¾ng, cßn ng­êi ch­a cã l­¬ng cao sÏ c¹nh tranh ®Ó l­¬ng cña m×nh cao h¬n. Sö dông chÕ ®é tr¶ l­¬ng cho nguêi lao ®éng hîp lý sÏ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n vµ c«ng t¸c tr¶ c«ng lao ®éng ®­îc tiÕn hµnh c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ h¬n. Trong l­¬ng lu«n tån t¹i hai phÇn: + PhÇn l­¬ng c¬ b¶n (cè ®Þnh) sÏ t¹o t©m lý yªn t©m cho ng­êi lao ®éng, hä sÏ c¶m thÊy cuéc sèng cña hä ®­îc ®¶m b¶o nÕu nh­ c«ng viÖc cña hä vÉn ®Òu ®Æn (nÕu l­¬ng cña ng­êi lao ®éng thÊp do hä kh«ng cã viÖc lµm th× ®©y lµ mét vÊn ®Ò kh¸c cña doanh nghiÖp chø kh«ng ph¶i vÝ ng­êi lao ®éng lµm viÖc kh«ng tèt, do ®ã phÇn l­¬ng c¬ b¶n tÝnh theo ngµy c«ng lao ®éng vÉn ®­îc ®¶m b¶o). + PhÇn l­¬ng biÕn ®æi theo hiÖu qu¶ c«ng viÖc sÏ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng cè g¾ng, nç lùc lµm viÖc ®Ó cã møc thu nhËp cao h¬n v× khi ®ã hä sÏ thÊy m×nh cã tr¸ch nhiÖm nhiÒu h¬n ®èi víi viÖc lµm vµ thu nhËp cña m×nh. III.1.2.2. X©y dùng vµ ¸p dông hÖ thèng l­¬ng c¬ b¶n hîp lý. L­¬ng c¬ b¶n lµ phÇn l­¬ng ®­îc ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ mäi ng­êi lao ®éng trong biªn chÕ cña tæ chøc hoÆc hîp ®ång (trõ nh÷ng ®èi t­îng hîp ®ång theo mïa vô hoÆc hîp ®ång cã quy ®Þnh vÒ l­¬ng sÏ lµ l­¬ng theo tho¶ thuËn). VËy ph¶i x¸c ®Þnh nh­ thÕ nµo cho hîp lý tû lÖ gi÷a l­¬ng c¬ b¶n vµ l­¬ng biÕn ®æi, bëi ®iÒu ®ã cã ý nghÜa nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn tèt môc ®Ých trong c«ng t¸c tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. Muèn thÕ cã nghÜa lµ l­¬ng c¬ b¶n ph¶i gi÷ mét tû lÖ võa ®ñ ®Ó khiÕn ng­êi lao ®éng yªn t©m æn ®Þnh lµm viÖc. PhÇn l­¬ng biÕn ®æi sÏ cã t¸c dông khuyÕn khÝch hä lµm viÖc tÝch cùc trong c«ng viÖc. NÕu l­¬ng c¬ b¶n chiÕm tû träng nhá kh«ng ®ñ ®Ó t¹o t©m lý æn ®Þnh cho ng­êi lao ®éng, l­¬ng biÕn ®æi qu¸ lín sÏ t¹o nh÷ng c¹nh tranh kh«ng ®¸ng cã gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng. Ng­îc l¹i l­¬ng c¬ b¶n qu¸ lín khiÕn phÇn l­¬ng biÕn ®æi kh«ng ph¸t huy ®­îc t¸c dông cña nã. L­¬ng c¬ b¶n cña ng­êi lao ®éng ®­îc tÝnh c¨n cø vµo vÞ trÝ c«ng viÖc vµ tr×nh ®é cña ng­êi gi÷ vÞ trÝ ®ã, bªn c¹nh ®ã cã tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè nh­ th©m niªn, kinh nghiÖm, tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng ®Ó ®¶m b¶o sù c«ng b»ng trong ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp cña c¸ nh©n- ng­êi lao ®éng ®èi víi tæ chøc. §iÒu nµy cã nghÜa lµ c¸c vÞ trÝ gièng nhau sÏ ®¹t ®­îc nh÷ng ®iÓm ph©n tÝch c«ng viÖc b»ng nhau, tõ ®iÓm ®ã suy ra møc l­¬ng c¬ b¶n ®¸ng ra ph¶i b»ng nhau. Nh­ng khi xÐt thªm nh÷ng yÕu tè nh­ th©m niªn, kinh nghiÖm hay b»ng cÊp sÏ thùc hiÖn c¸ thÓ ho¸ l­¬ng c¬ b¶n. §iÒu ®ã hoµn toµn hîp lý bëi cïng mét vÞ trÝ nh­ nhau nh­ng víi ng­êi cã tr×nh ®é kh¸c nhau, ®ãng gãp cho Doanh nghiÖp kh¸c nhau th× ph¶i ®­îc ®¸nh gi¸ kh¸c nhau, cßn hiÖu qu¶ c«ng viÖc sÏ ®­îc tÝnh trong phÇn l­¬ng biÕn ®æi. Tuy nhiªn c¸ thÓ ho¸ l­¬ng c¬ b¶n còng ph¶i hîp lý ®Ó kh«ng g©y ra nh÷ng chªnh lÖch qu¸ lín dÉn ®Õn ph¶n t¸c dông cña viÖc c¸ thÓ ho¸ l­¬ng. Nh­ thÕ cã nghÜa lµ møc c¸ thÓ ho¸ l­¬ng c¨n cø vµo yÕu tè th©m niªn hay b»ng c¾p chØ chiÕm mét tû lÖ võa ph¶i. Cßn hiÖu qu¶ c«ng viÖc sÏ ®­îc tÝnh trong phÇn l­¬ng biÕn ®æi ®ñ lín ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng b»ng cho ng­ê× lao ®éng trÎ, th©m niªn c«ng t¸c Ýt nÕu anh ta lµm viÖc thùc sù cã hiÖu qu¶ cao h¬n lao ®éng cã th©m niªn l©u n¨m. III.1.2.3. X©y dùng vµ ¸p dông hÖ thèng l­¬ng biÕn ®æi. §­îc tÝnh trªn c¬ së kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Vµ vÊn ®Ò quan träng ë ®©y lµ ®­a ra c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ sao cho hîp lý vµ ®Þnh l­îng chóng nh­ thÕ nµo ®Ó b¶o ®¶m møc l­¬ng ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc ph¶n ¸nh ®óng nh÷ng ®ãng gãp vµ nç lùc cña hä. MÆt kh¸c thêi h¹n ®¸nh gi¸ l­¬ng biÕn ®æi còng cÇn ph¶i l­u ý bëi nã gi÷ mét vai trß quan träng trong hiÖu qu¶ cña hÖ thèng l­¬ng. NÕu thêi h¹n qu¸ ng¾n, c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc kh«ng ®Çy ®ñ hoÆc ch­a kÞp thèng kª hoÆc kh«ng cã nh÷ng biÕn ®æi quan träng ng­êi ®¸nh gi¸ dÔ bá qua hoÆc thùc hiÖn mét c¸ch qua loa viÖc ®¸nh gi¸. Nh­ vËy môc ®Ých cña viÖc ®¸nh gi¸ sÏ kh«ng cßn n÷a. III.1.2.4. C¸c yªu cÇu vµ nguyªn t¾c trong tr¶ c«ng lao ®éng . X©y dùng vµ ¸p dông hÖ thèng tr¶ l­¬ng c¬ b¶n vµ l­¬ng biÕn ®æi ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu vµ nguyªn t¾c sau. Yªu cÇu: HÖ thèng tiÒn l­¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i lu«n tu©n thñ c¸c yªu cÇu vÒ mÆt ph¸p luËt vµ ph¶i thÓ hiÖn tÝnh c«ng b»ng trong tr¶ l­¬ng. Tr¶ l­¬ng cho nh©n viªn, ph¶i c¨n cø vµo n¨ng lùc vµ sù cè g¾ng cïng nh÷ng ®ãng gãp cña nh©n viªn ®èi víi ho¹t ®éng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, cã h­íng tíi n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc . Trong c¬ cÊu tiÒn l­¬ng nªn cã phÇn cøng (æn ®Þnh), vµ phÇn mÒm (linh ho¹t) ®Ó cã thÓ dÔ dµng ®iÒu chØnh khi cã sù thay ®æi c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn sù tr¶ c«ng lao ®éng . C¸ch tÝnh tiÒn l­¬ng ph¶i ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, râ rµng ®Ó mäi ng­êi ®Òu hiÓu vµ cã thÓ tÝnh to¸n, kiÓm tra ®­îc tiÒn l­¬ng cña m×nh.( TrÇn Kim Dung , Gi¶ng viªn §HKT TP Hå ChÝ Minh. Qu¶n trÞ nh©n sù 1992 ) Nguyªn t¾c tr¶ c«ng lao ®éng : C«ng t¸c tiÒn l­¬ng lµ mét c«ng t¸c bao gåm tæng hîp c¸c yÕu tè, biÖn ph¸p nh»m ®¶m b¶o tiÒn c«ng cho ng­êi lao ®éng phï hîp víi sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng cña hä trªn c¬ së ®ã t¹o nªn sù quan t©m vËt chÊt cña ng­êi lao ®éng ®èi víi kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh. §Ó tiÕn hµnh vµ tæ chøc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tr¶ c«ng lao ®éng sao cho cã hiÖu qu¶ cao vµ ph¸t huy ®­îc nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n cña tiÒn c«ng, viÖc tr¶ c«ng lao ®éng cÇn dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n sau. + TiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. §iÒu nµy b¾t nguån tõ b¶n chÊt tiÒn l­¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng. TiÒn l­¬ng lµ thu nhËp chñ yÕu cña ng­êi lao ®éng. Bëi vËy ®é lín cña tiÒn l­¬ng kh«ng nh÷ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt më réng søc lao ®éng c¶ vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng cña ng­êi lao ®éng mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o nu«i sèng c¶ gia ®×nh hä. H¬n n÷a, ®Ó x· héi ph¸t triÓn th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i diÔn ra liªn tôc nh»m t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®¸p øng cho sù tån t¹i cña x· héi. Do ®ã søc lao ®éng - yÕu tè cÊu thµnh c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i ®­îc sö dông vµ t¸i t¹o liªn tôc. + TiÒn l­¬ng ph¶i dùa trªn c¬ së tho¶ thuËn gi÷a ng­êi cã søc lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng. Song møc ®é tiÒn l­¬ng lu«n lín h¬n hoÆc b»ng chÊt l­îng tèi thiÓu (tøc sè tiÒn tr¶ cho lo¹i lao ®éng ®¬n gi¶n nhÊt trong x· héi). Nguyªn t¾c nµy b¾t nguån tõ ph¸p lÖnh hîp ®ång lao ®éng nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng . + TiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng ph¶i phô thuéc vµo hiÖu qu¶ ho¹t ®éng lao ®éng cña ng­êi lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Nguyªn t¾c nµy b¾t nguån tõ mèi quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, trong ®ã s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh. + TiÒn c«ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c: Tr¶ c«ng ngang nhau cho lao ®éng nh­ nhau. §©y lµ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n rÊt khã cã thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c. Nã dïng th­íc ®o hao phÝ lao ®éng ®Ó ®¸nh gi¸ so s¸nh vµ thùc hiÖn tr¶ l­¬ng. Nguyªn t¾c nµy thÓ hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng mét c¸ch c«ng b»ng cho mäi lao ®éng. Ng­êi sö dông lao ®éng kh«ng ®­îc tr¶ c«ng lao ®éng ë møc thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu do nhµ n­íc quy ®Þnh, vµ víi c«ng viÖc nh­ nhau, hoµn toµn trong thêi gian nh­ nhau, hiÖu qu¶ nh­ nhau th× ph¶i ®­îc tr¶ c«ng ngang nhau kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh tuæi t¸c d©n téc, lµm cho ng­êi lao ®éng ®­îc hµi lßng víi kÕt qu¶ cña m×nh vµ xo¸ ®i nh÷ng bÊt hîp lý, ®iÒu nµy khuyÕn khÝch rÊt lín ®èi víi ng­êi lao ®éng. + Tr¶ c«ng lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh h¬n tiÒn l­¬ng b×nh qu©n. §©y lµ nguyªn t¾c quan träng, v× vËy nÕu kh«ng tu©n theo nguyªn t¾c nµy th× doanh nghiÖp kh«ng thÓ cã kh¶ n¨ng tÝch luü tiÕn hµnh t¸i s¶n xuÊt më réng. MÆt kh¸c ®Ó nh»m thùc hiÖn yªu cÇu cña t¸i s¶n xuÊt më réng, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi, gi÷a ®¸p øng nhu cÇu tr­íc m¾t víi ch¨m lo lîi Ých l©u dµi. Thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy cÇn g¾n chÆt tiÒn l­¬ng víi n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ thóc ®Èy mäi ng­êi khai th¸c tèi ®a kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña m×nh ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. + Tr¶ c«ng lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l­¬ng gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cô thÓ lµ tr¶ l­¬ng cao h¬n cho nh÷ng ng­êi lao ®éng lµnh nghÒ mét c¸ch thÝch ®¸ng sÏ khuyÕn khÝch hä n©ng cao tay nghÒ vµ lµm cho sè l­îng c«ng nh©n lµnh nghÒ t¨ng cao, do vËy tiÒn l­¬ng b×nh qu©n lµ kh¸c nhau. §iÒu kiÖn lao ®éng kh¸c nhau, do ®ã tæn hao n¨ng l­îng kh¸c nhau nªn ph¶i ®­îc tr¶ c«ng kh¸c nhau. Nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn nÆng nhäc tæn hao nhiÒu n¨ng l­îng ph¶i ®­îc tr¶ l­¬ng cao h¬n so víi nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng ®Ó bï ®¾p l¹i søc lao ®éng ®· hao phÝ. Bªn c¹nh ®ã sù ph©n bæ khu vùc s¶n xuÊt cña mçi ngµnh nghÒ lµ kh¸c nhau nªn tiÒn l­¬ng b×nh qu©n kh¸c nhau do ®iÒu kiÖn sinh ho¹t chªnh lÖch, gi¸ c¶ hµng ho¸, nhu cÇu vÒ lao ®éng kh¸c nhau. H¬n n÷a trong thêi kú x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa c¸c ngµnh chñ yÕu quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n cÇn ®­îc ®¶m b¶o tiÒn l­¬ng cao h¬n. Tuy nhiªn quy ®Þnh cña mçi ngµnh kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh gièng nhau mµ thay ®æi theo nhu cÇu vÒ søc lao ®éng vµ tÇm quan träng cña c¸c ngµnh trong tõng thêi kú. + Tr¶ c«ng lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o c©n b»ng trong chi tr¶: Nguyªn t¾c nµy nãi lªn sù dao ®éng cïng chiÒu gi÷a kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh nghiÖp víi tiÒn l­¬ng chi tr¶ cho ng­êi lao ®éng. NÕu kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tèt, lîi nhuËn t¨ng lªn th× tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng còng ph¶i ®­îc t¨ng lªn. Cã nh­ vËy th× ng­êi lao ®éng míi thÊy ®­îc c«ng søc hä ®ãng gãp vµo Doanh nghiÖp còng nh­ thµnh tÝch lao ®éng cña m×nh ®¹t ®Õn ®©u vµ ®­îc ®Òn ®¸p nh­ thÕ nµo. §iÒu nµy sÏ gióp hä ngµy cµng phÊn ®Êu lµm viÖc tèt h¬n ®Ó ®¹t n¨ng suÊt chÊt l­îng hiÖu qu¶ c«ng viÖc cao h¬n. Song bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i khuyÕn khÝch b»ng lîi Ých vËt chÊt kÕt hîp víi gi¸o dôc chÝnh trÞ t­ t­ëng cho ng­êi lao ®éng . III.1.2.5. T¹o ®éng lùc b»ng c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c cña Doanh nghiÖp. C¸c kho¶n thu nhËp kh¸c cña ng­êi lao ®éng chñ yÕu lµ c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp vµ c¸c kho¶n th­ëng ,ngoµi ra cã thÓ kÓ ®Õn h×nh thøc chia l·i cho CBCNV. §èi víi c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp ®Òu ®­îc Doanh nghiÖp thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. Cßn ®èi víi viÖc chia th­ëng cho ng­êi lao ®éng trong Doanh nghiÖp (c¸c h×nh thøc gåm cã: th­ëng s¸ng kiÕn, th­ëng v­ît chØ tiªu, th­ëng lao ®éng tèt liªn tôc, th­ëng ttÕt vµ c¸c dÞp lÔ kh¸c...) ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau: V× vËy nghiªn cøu vÊn ®Ò tr¶ th­ëng nh­ thÕ nµo ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt còng lµ tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ng­êi lµm l­¬ng, th­ëng. §èi víi Doanh nghiÖp nªn cã sù kÕt hîp gi÷a viÖc tr¶ th­ëng s¸ng kiÕn vµ th­ëng v­ît møc vµo l­¬ng, song còng ph¶i cã nh÷ng kho¶n tiÒn th­ëng riªng ®èi víi nh÷ng ng­êi cã nhiÒu thµnh tÝch næi bËt trong lÜnh vùc nµy vµo nh÷ng dÞp nh­ tæng kÕt n¨m hay nh÷ng dÞp lÔ tÕt... III.1.2.6. T¹o ®éng lùc trong c«ng t¸c ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lao ®éng vµ c¸c h×nh thøc khen th­ëng . C«ng t¸c ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lao ®éng lµ mét c«ng t¸c ph¶i thùc sù kh¸ch quan vµ c«ng b»ng trong ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lao ®éng cña mçi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng. §Æc biÖt ë ®©y ®­¬ng nhiªn cã sù so s¸nh gi÷a ng­êi nµy víi ng­êi kh¸c. Mét sù ®¸nh gi¸ lao ®éng c¶m tÝnh cña ng­êi l·nh ®¹o, kh«ng dùa trªn mét tiªu chuÈn nµo sÏ lµm r¹n nøt sù ®oµn kÕt vµ ph¸ vì nhanh chãng khèi thèng nhÊt lµ tËp thÓ nh÷ng ng­êi lao ®éng(7 Qu¶n lý chÊt l­îng toµn diÖn TËp 1 – Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n 1997. ). ë ph­¬ng t©y tiÒn l­¬ng vµ tiÒn th­ëng lµ hai kho¶n dïng ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lao ®éng cña «ng chñ ®èi víi mçi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng. ViÖc c©n nh¾c bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, hoÆc cho th«i viÖc còng vËy. HÖ thèng ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lao ®éng vµ th­ëng bªn ngoµi cã vÎ æn tho¶ v× ai biÕt viÖc cña ng­êi nÊy nh­ng thùc sù nã kh«ng kÝch thÝch lao ®éng tËp thÓ, kh«ng t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng, còng kh«ng g¾n con ng­êi víi viÖc cña m×nh lµm, quan hÖ ®ã chØ thÓ hiÖn b»ng ®ång l­¬ng ®­îc «ng chñ tr¶ hµng th¸ng. Ai còng vËy nhÊt lµ ng­êi lao ®éng hä lu«n muèn r»ng viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lao ®éng ph¶i c«ng b»ng vµ c«ng khai, chÝnh x¸c cµng tèt. V× thÕ ®ßi hái ph¶i cã tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ¸p dông thèng nhÊt cho mét tËp thÓ. ë n­íc ta hiÖn nay viÖc th­ëng vÒ kÕt qu¶ lao ®éng ë c¸c Doanh nghiÖp vµ xÝ nghiÖp vÉn chñ yÕu b»ng tiÒn. Nh­ng th­ëng b»ng tiÒn kh«ng ph¶i lµ biÖn ph¸p duy nhÊt cã t¸c dông vµ xem xÐt c¸c nhu cÇu cña con ng­¬×. V× thÕ ta cã thÓ ¸p dông mét h×nh thøc ho¹t ®éng rÊt cã hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt mµ NhËt B¶n ®· ¸p dông. §ã lµ viÖc tæ chøc c¸c nhãm chÊt l­îng. Trong c¸c ho¹t ®éng cña nhãm chÊt l­îng, ng­êi ta ®Ò cao nh÷ng ng­êi lµm viÖc s¸ng t¹o vµ cã chÊt l­îng cao. H×nh thøc ®Ò cao kh«ng chØ sö dông nh÷ng lîi Ých vËt chÊt mµ cßn lµ danh dù cña con ng­êi lµm sao cho mäi ng­êi coi träng hiÖu qu¶ chÊt l­îng s¶n phÈm, vµ ai lµm ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao sÏ ®­îc coi träng thùc sù. Muèn vËy chóng ta ph¶i t¹o ra ®éng c¬ thóc ®Èy hä lµm viÖc. §ã chÝnh lµ danh dù lµ sù t«n träng mµ x· héi dµnh cho hä. §©y lµ nhu cÇu x· héi rÊt quan träng mµ kh«ng ph¶i ai còng ®¹t ®­îc. C¸i thÓ hiÖn danh dù cho ng­êi lao ®éng chÝnh lµ viÖc khen tÆng nh÷ng b»ng khen, nh÷ng danh hiÖu lao ®éng vµ nh÷ng ng­êi ®¹t ®­îc nh÷ng b»ng khen nh÷ng danh hiÖu ®ã ph¶i thùc sù ®­îc t«n träng sïng b¸i vµ kÝnh nÓ. Cã nh­ vËy míi khuyÕn khÝch ®­îc sù s¸ng t¹o trong lao ®éng vµ t¹o ®éng lùc khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc víi hiÖu qu¶ cao h¬n vµ chÊt l­îng tèt h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì Doanh nghiÖp ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh cña m×nh trong thêi buæi kinh doanh ngµy cµng c¹nh tranh gay g¾t nh­ ngµy nay. kÕt luËn Ho¹t ®éng t¹o ®éng lùc trong lao ®éng hiÖn nay ®ang ngµy cµng trë thµnh vÊn ®Ò kh¸ quan träng vµ cã ý nghÜa lín ®èi víi bÊt kú mét tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo. Bëi c«ng t¸c nµy ®em l¹i nh÷ng lîi Ých to lín, ®©y lµ vÊn ®Ò mµ nhiÒu nhµ qu¶n lý trong vµ ngoµi n­íc ®ang ngµy cµng l­u t©m ®Õn. VÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ qu¶n lý lao ®éng lµ ph¶i biÕt t×m ra ®éng lùc vµ thùc hiÖn nã nh­ thÕ nµo ®Ó cã hiÖu qu¶ cao. Trong ho¹t ®éng nµy th× vÊn ®Ò tr¶ c«ng lao ®éng lµ mét c«ng t¸c quan träng nhÊt, bëi tiÒn l­¬ng tiÒn c«ng lµ h×nh thøc ®·i ngé c¬ b¶n nhÊt cã t¸c dông ®éng viªn khuyÕn khÝch tinh thÇn lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao. Do ®ã ®Ó lµm sao x©y dùng ®­îc mét hÖ thèng tr¶ c«ng lao ®éng hîp lý vµ tæ chøc thùc hiÖn nã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt nh»m ®éng viªn con ng­êi cèng hiÕn søc m×nh cho tæ chøc. Víi ®Ò tµI: “ChÝnh s¸ch thï lao lao ®éng hîp lý vµ ®éng lùc lao ®éng” em ®· nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò lý luËn cña c«ng t¸c tr¶ c«ng lao ®éng vµ ho¹t ®éng t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng t¹i Doanh nghiÖp, néi dung nghiªn cøu ®· ®­îc thÓ hiÖn trong 3 ch­¬ng cña ®Ò tµi khoa häc. Qua ®©y ta thÊy r»ng ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng vµ ngµy cµng më réng thÞ phÇn cña m×nh, ngoµi chÝnh s¸ch tr¶ c«ng lao ®éng vµ ho¹t ®éng t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng trong Doanh nghiÖp, Doanh nghiÖp ph¶i lu«n chñ ®éng t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ b¹n hµng ®Ó t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng khuyÕn khÝch hä lµm viÖc víi n¨ng suÊt cao, s¶n phÈm cã chÊt l­îng, t¹o ®­îc uy tÝn víi kh¸ch hµng. §iÒu ®ã sÏ ®­a Doanh nghiÖp ngµy cµng tiÕn nhanh tiÕn m¹nh h¬n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ ngµy nay. Tãm l¹i ®Ó kh¼ng ®Þnh thªm vai trß to lín cña yÕu tè con ng­êi trong sù nghiÖp ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hiÖn nay, chóng ta cµng ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò t¹o ®iÒu kiÖn cho con ng­êi ®­îc ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn nh»m khuyÕn khÝch hä ®ãng gãp søc lùc quý gi¸ cña m×nh vµo sù ph¸t triÓn chung cña toµn thÓ x· héi. Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay vÊn ®Ò nµy cµng quan träng h¬n, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c tr¶ c«ng cho lao ®éng ph¶i thùc hiÖn mét c¸ch c«ng b»ng, hîp lý. §iÒu ®ã míi cã thÓ ph¸t huy n¨ng lùc cña ng­êi lao ®éng vµo lµm viÖc cho tæ chøc, ®ãng gãp c«ng søc x©y dùng tæ chøc, x©y dùng ®Êt n­íc ngµy cµng ph¸t triÓn trªn con ®­êng mµ §¶ng vµ B¸c Hå ®· lùa chän, ®Æc biÖt trong thêi kú C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ ngµy nay. Do chØ xem xÐt trªn gi¸c ®é kinh tÕ thuÇn tuý nªn chØ tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh kh¸i qu¸t vµ c« ®äng lµ chñ yÕu. V× vËy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em xin bµy tá sù c¶m ¬n s©u s¾c tíi c¸c thÇy c« gi¸o, ban chñ nhiÖm Khoa Kinh TÕ Lao §éng Tr­êng §H KTQD ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi khoa häc nµy. §Æc biÖt em xin göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c tíi thÇy gi¸o NguyÔn Huy Trung ®· h­íng dÉn gióp ®ì tËn t×nh cho ®Ò tµi khoa häc ®­îc hoµn thµnh vµ ®Çy ®ñ h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! SV thùc hiÖn: TrÇn ChiÕn Th¾ng Môc lôc. §Ò môc. Trang Lêi nãi ®Çu 1 Néi Dung 3 Ch­¬ng I: C¬ Së lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng t¹o ®éng lùc vµ c¸c yÕu tè t¹o ®éng lùc. 3 I.1. C¸c Kh¸i NiÖm C¬ B¶n. 3 I.1.1. Nhu CÇu Vµ §éng C¬. 3 I.1.2. §éng Lùc. 4 I.1.3. T¹o §éng Lùc Lao §éng. 6 I.2. Mét sè häc thuyÕt vÒ t¹o ®éng lùc. 6 I.2.1. Lý ThuyÕt HÖ Thèng Nhu CÇu Cña Maslow . 6 I.2.2. Häc ThuyÕt VÒ HÖ Thèng Hai YÕu Tè Cña Frederic Herzberg. 7 I.2.3. Mèi Quan HÖ Gi÷a Hai Häc ThuyÕt. 8 Ch­¬ng II: ChÝnh s¸ch thï lao lao ®éng hîp lý vµ vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc lao ®éng. 9 II.1. KÝch thÝch vËt chÊt t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. 9 II.1.1. Thï Lao C¬ B¶n 9 II.1.2. KhuyÕn KhÝch. 12 II.1.3. C¸c Ch­¬ng Tr×nh Phóc Lîi Vµ DÞch Vô. 12 II.2. t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng th«ng qua vËt chÊt vµ tinh thÇn. 13 II.2.1. C¬ Së VËt ChÊt. 13 II.2.2. KÝch ThÝch Lao §éng Th«ng Qua Tinh ThÇn. 15 II.2.3. C«ng T¸c Nh»m G¾n KÕt Hai YÕu Tè VËt ChÊt Vµ Tinh ThÇn. 17 II.3. Vai trß môc ®Ých vµ ý nghÜa cña t¹o ®éng lùc 18 II.3.1.Vai Trß Cña T¹o §éng Lùc. 18 II.3.2. Môc §Ých Cña C«ng T¸c T¹o §éng Lùc. 18 II.3.3. ý NghÜa Cña C«ng T¸c T¹o §éng Lùc Lao §éng. 18 Ch­¬ng III: x©y dùng chÝnh s¸ch thï lao lao ®éng hîp lý ®Ó t¹o ®éng lùc lao ®éng. 19 III.1. mét sè gi¶i ph¸p nh»m x©y dùng mét hÖ thèng tr¶ c«ng lao ®éng hîp lý. 19 III.1.1. Sù CÇn ThiÕt Ph¶i X©y Dùng Mét HÖ Thèng Tr¶ C«ng Lao §éng Hîp Lý. 19 III.1.2 .C¸c Gi¶i Ph¸p §Ó X©y Dùng Mét HÖ Thèng Tr¶ C«ng Lao §éng Hîp Lý. 19 KÕt luËn 25