Đề tài Cơ sở lựa chọn và trình tự hạch toán các phương pháp tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm

Lêi nãi ®Çu Sau h¬n m­êi n¨m thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn kh¸ v÷ng ch¾c, quan hÖ x¶n xuÊt ®· ®­îc ®iÒu chØnh phï hîp víi tinh chÊt, tr×nh ®é vµ yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. C¬ chÕ thÞ tr­êng cïng víi c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é cña §¶ng vµ nhµ n­íc ®· t¹o cho c¸c doanh nghiÖp nhiÒu c¬ héi kinh doanh míi, nh­ng còng ®Æt ra kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vµ thö th¸ch ph¶i v­ît qua ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn.®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, ®Ó cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp c¸c c«ng ty ph¶i lu«n phÊn ®Êu víi môc ®Ých tèi thiÓu ho¸ chi phÝ s¶n xuÊt nh»m gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, víi víi ch¸t l­îng tèt ®Ó cã thÓ cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. V× vËy viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doang nghiÖp trong nÒn kiunh tÕ thÞ tr­êng. V× nh÷ng th«ng tin vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh lµ nh÷ng th«ng tin cùc kú quan träng ®Ó c¸c nhµ lùa chän kÕt cÊu mÆt hµng tèi ­u, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ h¹ch to¸n néi bé trong doanh nghiÖp, ph¸t hiÖn ®­îc nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ó kh«ng ngõng phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÊm, tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Bµi viÕt vÒ ®Ò tµi "C¬ së lùa chän vµ tr×nh tù h¹ch to¸n c¸c ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm" cña em mÆc dï míi dõng l¹i ë mét lý luËn ch­a ®i s©u vµo kh¶o s¸t thùc tÕ nh­ng còng cã thÓ gãp phÇn nµo trong viÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch­¬ng I C¬ së lý luËn nghÖp vô kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. I-/ KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh x¸c lµ mét yªu cÇu cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i tù ®Þnh ®o¹t mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh lÊy thu ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ bá ra, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng, xem lîi nhuËn tèi ®a mµ doanh nghiÖp thu vÒ sÏ ®­îc bao nhiªu, tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p kh¸c nhau ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ, t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ chØ tiªu quan träng ®­îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®Çu t­ c¬ b¶n cña viÖc øng dông kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh cßn lµ c¬ së trùc tiÕp ®Ó tÝnh to¸n chØ tiªu tæng hîp, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹y ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc tËp hîp ®Çy ®ñ chi phÝ ®Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c hîp lý, gi¸ thµnh vµ gi¸ b¸n s¶n phÈm nh»m ®¶m b¶o lîi nhuËn cho doanh nghiÖp vµ lîi Ých cho ng­êi tiªu dïng ®ång thêi lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt trong c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Muèn vËy ph¶i tËp hîp chi phÝ ®Çy ®ñ vµ h¹ch to¸n ®óng gi¸ trÞ s¶n phÈm nh»m ®¶m b¶o tÝnh ®óng tÝnh ®ñ tÊt c¶ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. TÝnh ®óng nghÜa lµ ®óng néi dung chi phÝ, tÝnh ®ñ lµ ®ñ vÒ l­îng chi phÝ, ®ñ c¸c yÕu tè chi phÝ. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng vµ h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ s¶n phÈm cã t¸c dông quan träng trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn ë doanh nghiÖp. §Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cßn chÞu sù t¸c ®éng cña qui luËt c¹nh tranh nªn viÖc phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao kh¶ n¨gn c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu ®èi víi mäi doanh nghiÖp. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ mét yªu cÇu quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp. II-/ Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1-/ Chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n lo¹i vµ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp. 1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt: Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp chi ra trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. §Ó s¶n xuÊt th× cÇn ba yÕu tè c¬ b¶n ®ã lµ: -T­ liÖu lao ®éng (TLL§) -§èi t­îng lao ®éng (§TL§) -Søc lao ®éng (SL§) Khi sö dông ba yÕu tè c¬ b¶n nµy vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× doanh nghiÖp còng ph¶i bá ra c¸c kho¶n chi phÝ do chóng bÞ tiªu hao dÇn vµ cÊu thµnh gi¸ trÞ s¶n phÈm. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh mäi chi phÝ ®Òu ®­îc biÓu hiÖn d­íi h×nh th¸i tiÒn tÖ. V× vËy chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp còng ®­îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn. Nh­ vËy nÕu xÐt vÒ mÆt l­îng th× chi phÝ s¶n xuÊt phô thuéc vµo hai yÕu tè lµ: + Khèi l­îng lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt ®· chi ra trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh + Gi¸ cña t­ liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao vµ tiÒn l­¬ng lao ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Bªn c¹nh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp cßn thùc hiÖn nh­ ho¹t ®éng b¸n hµng, ®Çu t­ tµi chÝnh, ho¹t ®éng mang tÝng chÊt hµnh chÝnh sù nghiÖp... nh÷ng chi phÝ sö dông trong c¸c ho¹t ®éng nµy kh«ng ®­îc coi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh th­êng xuyªn trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.trong viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n kinh doanh, chi phÝ s¶n xuÊt (cpsx) ph¶i ®­îc tÝnh to¸n tæng hîp cho tõng thêi kú: hµng th¸ng hµng quý hµng n¨m phï hîp víi kú b¸o c¸o. 1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ ®­îc ph©n theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau tuú thuéc vµo môch ®Ých vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý.tuy nhiªn vÒ mÆt h¹ch to¸n CPSX th­êng ®­îc ph©n theo c¸ tiªu thøc sau: 1.2.1. Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ. Theo quy ®Þnh hiªn hµnh ë ViÖt Nam th× toµn bé chi phÝ ®­îc chia lµm bÈy yÕu tè sau: - YÕu tè nguyªn, nhiªn vËt liÖu: bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô... - Sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh (lo¹i trõ gi¸ trÞ kh«ng hÕt nhËp kho vµ phÕ liÖu thu håi). - YÕu tè nguyªn liÖu, nhiªn liÖu ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong kú (trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi). - YÕu tè tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n phô c¸p l­¬ng: ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp mang tÝnh chÊt l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn chøc. - YÕu tè khÊu hoa tµi s¶n cè ®Þnh: ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao TSC§ ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh trong kú. - YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi:ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh - YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ch­a ®­îc ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. Nã cho biÕt kÕt cÊu tû träng cña tõng yÕu tè CPSX chiÕm trong tæng sè nh»m gióp cho c«ng t¸c ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n CPSX cña doanh nghiÖp. 1.2.2. Ph©n lo¹i theo kho¶n môch chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm: Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, gi¸ thµnh c«ng x­ëng s¶n phÈm ë ViÖt Nam bao gåm ba kho¶n môch chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ tiÒn c«ng tiÒn trÝch quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë c¸c ph©n x­ëng, c¸ tæ ®æi s¶n xuÊt gåm(c¸c kho¶n chi phÝ nh©n viªn ph©n x­áng, chi phÝ vËt liÖu cô dông cô, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh sö dông trong ph©n x­ëng, chi phÝ mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c phôc vô cho s¶n xuÊt chung ë doanh nghiÖp. Ngoµi ra, khi tÝnh chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm toµn bé th× chØ tiªu gi¸ thµnh cßn bao gåm kho¶n môc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ chi phÝ b¸n hµng. 1.2.3. Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ víi khèi l­îng c«ng viÖc, s¶n ph¶m hoµn thµnh. - Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ ):lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè vµ tû lÖ so víi khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh. - Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè so vèi khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh. 1.2.4. Ph©n lo¹i theo ph­¬ng thøc tËp hîp CPSX vµ mèi quan hÖ víi ®èi t­îng chÞu chi phÝ Chi phÝ trùc tiÕp Chi phÝ gi¸n tiÕp Tãm l¹i, cã rÊt nhiÒu lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.Mçi mçi mét c¸ch cã mét t¸c dông riªng, ®ån thêi cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau bæ xung cho nhau vµ nh»m môc ®Ých chung lµ qu¶n lý tèt CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.3. §èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt : X¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thiÕt cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nã gióp cho viÖc kÕ to¸n ®¹t hiÖu qu¶ cao.tuú theo c¬ cÊu tæ chøc theo yªu cÇu h¹ch to¸n kinh doanh nghiÖp mµ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt hay tõng giai ®o¹n, tõng ph©n x­ëng, tõng tæ ®éi s¶n xuÊt. Nh­ vËy x¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ ph¸t hiÖn n¬i ph¸t sinh vµ chÞu chi phÝ: c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t­îng chÞu tËp hîp chi phÝ lµ: - §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm: quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶n ®¬n vµ vµ phøc t¹p. - Lo¹i h×nh s¶n xuÊt: cã ®¬n chiÕc hµng lo¹t lín, hµng lo¹t nhá. - TÝnh chÊt cña s¶n phÈm: s¶n phÈm cã tÝnh th­êng xuyªn liªn tôc vµ s¶n phÈm cã tÝnh ®éc ®¸o c¸ biÖt - Yªu cÇu vÒ tr×nh ®é qu¶n lý tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt. 2-/ Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ c¸c lo¹i tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ trÞ. 2.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm: Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi l­îngc«ng t¸c, s¶n phÈm dÞch vô ®· hoµn thµnh hay gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp huÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô ph¶i ®­îc båi hoµn ®Ó t¸i t¹o s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp mµ kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do ®ã cÇn ph¶i ph©n biÖt râ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i th× ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó tèi thiÓu ho¸ chi phÝ bá ra ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.vÒ b¶n chÊt gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ sù dÞch chuyÓn gi¸ trÞ cña c¸c. yÕu tè chi phÝ vµo nh÷ng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh. Gi¸ tri s¶n phÈm cã hai chøc n¨ng chñ yÕu: Chøc n¨ng th­íc ®o bï ®¾p chi phÝ vµ chøc n¨ng lËp gi¸. Th«ng qua gi¸ b¸n s¶n phÈm mµ ®¸nh gi¸ møc ®é bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ chi phÝ. 2.2. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm: §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña viÖc qu¶n lý, hach to¸n vµ kÕ häach ho¸ gi¸ thµnh còng nh­ yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®­îc xem xÐt d­íi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu pham vi gãc ®é kh¸c nhau. 2.2.1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh gåm: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi b­íc vµo s¶n xuÊt kinh doanh. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: ®­îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch. - Gi¸ thµnh thùc tÕ : ®­îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®­îc trong kú vµ s¶n l­îng s¶n phÈm thùc tÕ trong kú. 2.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n gåm: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng x­ëng) lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt. bao gåm: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung.tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh, gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. - Gi¸ thµnh toµn bé : lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm.Bao gåm gi¸ trÞ s¶n phÈm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã.Gi¸ thµnh toµn bé chØ ®­îc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm ®­îc tiªu thô, nã lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh to¸n l·i tr­íc thuÕ cña doanh nghiÖp. 2.3. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, lao vô, c«ng viÖc cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i ®­îc tÝnh tæng gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ ®¬n vÞ.C¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh dùa vµo: - §Æc ®iÓm cña c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt. - §Æc ®iÓm tÝnh chÊt cña s¶n phÈm. - Yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é nh©n viªn kÕ to¸n trong doanh nghiÖp. §èi t­îng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, thÓ hiÖn ë chç:®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ phï hîp hoµn toµn víi ®èi t­îng tÝnh g¸ thµnh.còng cã thÓ mét ®èi t­îng tËp hîp CPSX liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh vµ còng cè thÓ mét ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.chÝnh v× vËy cÇn ph©n biÖt râ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. III-/ C¥ Së LùA CHäN PH¦¥NG PH¸P Vµ Tæ CHøC C¤NG T¸C KÕ TO¸N TËP HîP CHI PHÝ S¶N XUÊT. A-/ C¬ së lùa chän ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt (CPSX). 1-/ §èi víi ph­¬ng ph¸p kª khai tµi kho¶n. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ c¸ ®¬n vÞ th­¬ng nghiÖp kinh doanh c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín, lu«n theo dâi ph¶n ¸nh mét c¸ch th­êng xuyªn liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp xuÊt, tån kho vËt t­, hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n. Do ®ã c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n hµng tån kho ®­îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh sæ hiÖn cã, t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña vËt t­, hµng ho¸.V× vËy vËt t­ hµnh ho¸ tån kho trªn sæ kÕ to¸n cã thÓ ®­îc x¸ ®Þnh ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo trong kú kÕ to¸n víi ®é chÝnh x¸c cao mÆc dï khèi l­îng tÝnh to¸n lín. Cuèi kú kÕ to¸n c¨n cø vµo khèi l­îng kiÓm kª thùc tÕ vËt t­ hµnh ho¸ tèn kho s¸nh ®èi chiÕu víi sè liÖu vËt t­ hµng ho¸ tå kho trªn sæ kÕ to¸n, vÒ nguyªn t¾c sè tån kho thùc tÕ lu«n phï hîp víi sè tån kho trªn sæ kÕ to¸n nÕu cã chªnh lÖch ph¶i t×m nguyªn nh©n vµ cã biÖn ph¸p sö lý kÞp thêi. Nh­ vËy khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn.doanh nghiÖp theo dâi ®­îc, tµi kho¶n t×nh h×nh biÕn ®éng cña vËt t­ hµng ho¸ tån kho, ®ång thêi cã nh÷ng biÖn ph¸p sö lý kÞp thêi, ®èi víi c¸c tr­êng hîp sai lÖch®Ó tõ ®è ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý ®óng ®¾n vµ khèi l­îng c«ng viÖc kÕ to¸n ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®Òu ®Æn kh«ngbÞ dån l¹i vµo cuèi kú. 2-/ §èi víi ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc h¹ch to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Î ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho cuèi kú trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ vËt t­, hµng ho¸ ®· xuÊt ra trong kú. Do vËy khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy mäi biÕn ®éng vËt t­ hµng ho¸ kh«ng ®­îc theo dâi ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n tån kho.gi¸ trÞ vËt t­ hµng ho¸ mua vµ nhËp kho trong kú ®­îc theo dâi ph¶n ¸nh trªn mét tµi kho¶n riªng (tµi kho¶n mua hµng).cßn tµi kho¶n hµng tån kho chØ ®­îc sö dông ®Çu kú h¹ch to¸n (®Ó kÕt chuyÓn sè d­ ®Çu kú), vµ cuèi kú h¹ch to¸n (®Ó kÕt chuyÓn sè d­ cuèi kú). V× vËy ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho rÊt ®¬n gi¶n, khèi l­îng c«ng viÖc kÕ to¸n ®­îc gi¶m nhÑ nh­ng ®é chÝnh x¸c vÒ mÆt vËt t­ hµng ho¸ xuÊt dïng cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau bÞ ¶nh h­ëng cña chÊt l­îng c«ng t¸c qu¶n lý t¹i kho quÇy b·i. Do ®ã ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú th­êng ®­îc ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i vËt t­, hµng ho¸ víi quy c¸ch mÉu m· rÊt kh¸c nhau gi¸ trÞ thËp vµ ®­îc xuÊt th­êng xuyªn. B-/ Tæ chøc c«ng t¸c kª to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. 1-/ KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. 1.1-/ Kh¸i niÖm vµ c¸ch thøc tËp hîp ph©n bæ. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËtliÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu...®­îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm.§èi víi nh­ng vËt liÖu khi xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Ðn tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt th× h¹ch to¸n tùc tiÕp cho ®èi t­îng®ã.tr­êng hîp vËt xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ th× ph¶i dïng ph­¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t­îng cã liªn quan.Tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ: - §èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh th× tieu thøc ph©n bæ lµ: + Chi phÝ ®Þnh, møc + Chi phÝ kÕ ho¹ch - §èi víi chi phÝ vËt liÖu phô th× tiªu thøc ph©n bæ ngoµi hai lo¹i trªn cßn ®­îc ph©n bæ theo chip phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh thùc tÕ, khèi l­îng s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra... 1.2-/ Tµi kho¶n sö dông : Tµi kho¶n 621-chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp Bªn nî : Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. Bªn cã: - Gi¸ trÞ nguªn vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt - KÕt chuyÓn chi phÝ nguªn vËt liÖu trùc tiÕp - Tµi kho¶n 621 cuèi kú kh«ng cã sè d­ - Ngoµi ra cã c¸c tµi kho¶n liªn quan:tµi kho¶n 152, 153, 111, 112... 1.3-/ Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n : §Ó tÝnh to¸n chÝnh x¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n cÇn chó ý x¸c ®Þnh sè nguyªn vËt liÖu ®· lÜnh nh­ng cuèi kú ch­a sö dung hÕt vµ gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi(nÕu cã)®Ó lo¹i ra khái chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp trong kú s¬ ®å 1: s¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK 152(611) TK 621 TK 154(331) (1) (3b) (4) TK 111, 112, 331 (2) TK 133 (1) - TrÞ gi¸ nvl xuÊt dïng thùc tÕ ®Ó trùc tiÕp s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. (2) - Tr­êng hîp mua NVL kh«ng nhËp kho mµ sö dông ngay vµo viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiªnj lao vô dÞch vô. (3a) - Cuèi th¸ng ph¶n ¸nh sè NVL ch­a dïng hÕt nhËp l¹i kho. (3b) - Tr­êng hîp cã NVL ch­a dïng hÕt nh­ng ®Ó l¹i ë n¬i s¶n xuÊt huÆc ë ph©n x­ëng (kh«ng nhËp l¹i kho)ph¶i ghi bót ®á). (4) - Cuèi kú ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ NVL trùc tiÕp cho ®èi t­îng. 2-/ KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: 2.1-/ Kh¸i niÖm : Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶, ph¶i thanh to¸n cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. Kho¶n môch chi phÝ nµy bao gåm: - TiÒn l­¬ng vµ c¸ kho¶n cã tÝnh chÊt l­¬ng mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm. - C¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt mµ theo quy chÕ tµi chÝnh doanh nghiÖp ph¶i ngh¸nh chÞu 19% trong ®ã : b¶o hiÓm x· héi(15%), b¶o hiÓm y tÕ (2%), cpc®(2%). - TrÝch tr­íc tiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt theo dù ¸n. Chi phÝ NCTT th­êng ®­îc ph©n bæ trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm.tr­êng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nhau th× ¸p dông ph­¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó tÝnh to¸n sè chi phÝ cho tõng ®èi t­îng chÞu chi phÝ. Tiªu chuÈn ®Ó ph©n bæ cã thÓ lµ: Chi phÝ tiÒn c«ng ®Þnh møc, tiÒn l­¬ng s¶n phÈm... 2.2-/ Tµi kho¶n sö dông: Tµi kho¶n 622: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Bªn nî chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thùc tÕ ph¸t sinh. Bªn cã kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Tµi kho¶n 622 kh«ng cã sè d­ §ång thêi sö dông c¸c tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh­: Tµi kho¶n 334, 338, 335... TK334 444443344 TK154(631) 444443344 TK622 444443344 TK335 TK338(3382, 3383, 3384) (1) 444443344 (2) 444443344 (4) 444443344 (3) S¬ ®å 2: H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (1) TiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho c«ng nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô trong kú. (2) Tr­êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn trÝch tr­íc tiªn l­¬ng nghØ phÐp theo kÕ ho¹ch cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. (3) C¸c kho¶n (b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn) trÝch theo l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. (4) Cuèi kú ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cho c¸c ®èi t­îng. 3-/ KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung. 3.1-/ Kh¸i niÖm: Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. §©y lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x­ëng, bao gåm c¸c kho¶n môc sau: Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng: Gåm tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n tÝnh theo l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn ph©n x­ëng Chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô: Gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng cho s¶n xuÊt chung (bé phËn s¶n xuÊt ph©n x­ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt). Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: gåm khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, nhµ x­ëng, c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i...Dïng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ mua ngoµi phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh­ thuª ngoµi ®Ó söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn ®iÖn n­íc... Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Lµ tÊt c¶ c¸c lo¹i chi phÝ ph¶i tr¶ b»ng tiÒn liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt trong n¨m. Chi phÝ s¶n xuÊt chung cña ph©n x­ëng hoÆc tæ ®éi s¶n xuÊt nµo kÕt chuyÓn, tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, c«ng viÖc cña ph©n x­ëng ®ã. Tr­êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung liªn quan ®Õn nhiÒulo¹i s¶n phÈm c«ng viÖc th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc. Tiªu chuÈn ®Ó ph©n bæ cã thÓ lµ: Theo tiÒn l­¬ng c«ng nh© s¶n xuÊt, theo giê m¸y, theo chi phÝ trùc tiÕp, chi phÝ ®Þnh møc... 3.2-/ Tµi kho¶n sö dông: Tµi kho¶n 627 chi phÝ s¶n xuÊt chung Bªn nî: chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú Bªn cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung KÕt chuyÓn hay ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo chi phÝ s¶n phÈm hay lao vô, dÞch vô. Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d­ vµ ®­îc chi tiÕt theo tõng kho¶n môc. §ång thêi cã c¸c tµi kho¶n liªn quan nh­ TK 334, 338, 111, 112.. Chó thÝch s¬ ®å 3 (s¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt) trang 13 (1) TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ vµ c¸c kho¶n tÝnh theo l­¬ng cña c«ng nh©n viªn ph©n x­ëng (6217) (2) Gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt liÖu dïng cho qu¶n lý ph©n x­ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. (3) Gi¸ trÞ thùc tÕ cña c«ng cô dông cô cho c«ng t¸c qu¶n lý ë ph©n x­ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. (4a) TrÞ gi¸ thùc tÕ c«ng cô dông cô xuÊt dïng trong kú (lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn). (4b) Trong kú ph©n bæ chi phÝ tÝnh vµo c«ng cô dông cô, chi phÝ s¶n xuÊt chung (5a) TrÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ë c¸c ph©n x­ëng (6274) (5b) §ång thêi ghi t¨ng nguån vµ khÊu hao. (6) Chi phÝ vÒ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c (6277) (7) C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung (phÕ liÖu thu håi, vËt t­ xuÊt dïng kh«ng hÕt...) (8) Cuèi kú ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi t­îng chÞu chi phÝ s¬ ®å 3: h¹ch to¸n tèng hîp chi phÝ s¶n xuÊt TK 334, 338. TK 627 TK 111.112, 152... (1) (8) TK 152(661) (2) TK 154(631) TK 153(611) (3) TK1421 (9) (4a) (4b) TK 009 TK 214 (5b) (5a) TK 311, 112, 331... (6) TK 335 (7) 4-/ KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp. Cuèi cïng sau khi tËp hîp tÊt c¶ c¸c lo¹i chi phÝ ph¸t sinh trong kú, kÕt chuyÓn c¸c chi phÝ ®ã vÒ tµi kho¶n tæng hîp, tµi kho¶n 154 chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm nhËp kho. Tµi kho¶n 154 chi phÝ kinh doanh dë dang Bªn nî: TËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong kú Bªn cã: C¸c kho¶n ghi ghi¶m chi phia s¶n phÈm Tæng ghÝa thµnh s¶n phÈm thùc tÕ D­ nî: Chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô dë dang ch­a hoµn thµnh. S¬ ®å 4 - S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt. TK621 TK154 TK155 (1) (4) TK622 TK157 (2) (5) TK632 (6) TK 627 TK152 (3) (7) TK1381 (8) TK1388 (9a) TK334 (9) (9b) TK821 (9c) Chó thÝch : (1) : Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT ®Ó tÝnh gi¸ thµnh (2) : Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. (3) : Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ SXC ®Ó tÝnh gÝa thµnh (4) : Gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ nhËp kho (5) : Gi¸ thµnh s¶n phÈm tiªu thô göi b¸n kh«ng qua kho ch­a ®­îc tiªu thô (6) : Gi¸ thµnh s¶n phÈm tiªu thô b¸n th¼ng kh«ng qua kho (7) : Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi (8) : S¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh m­c kh«ng söa ch÷a ®­îc (9) : Gi¸ thang s¶n phÈm thiÕu hôt bÊt th­êng tr\ong s¶n xuÊt (9a) : Gi¸ trÞ bbåi th­êng VC (9b) : Gi¸ trÞ båi th­êng trõ vµo l­¬ng (9c) : Gi¸ trÞ thiÖt h¹i tÝnh vµo chi phÝ bÊt th­êng. Chó thÝch s¬ ®å 5: H¹ch to¸n CPSX theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. (1) : KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú (2) : Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ NVL TT ®Ó tÝnh tæng s¶n phÈm. (3) : Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ NC TT. (4) : Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung. (5) : Gi¸ trÞ s¶n phÈm dÞch vô dë dang cuèi kú. (6) : Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dÞch vô hoµn thµnh nhËp kho göi b¸n hay tiªu thô trùc tiÕp. TK 621 TK 631 TK 154 TK 622 TK 632 TK 627 (4) (3) (2) (1) (5) (6) §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú th× sö dông TK 631 - "gi¸ thµnh s¶n phÈm" ®Ó tËp hîp CPSX toµn doanh nghiÖp. C-/ Lùa chän ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú: S¶n phÈm dë dang lµ khèi l­îng s¶n phÈm cßn ®ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ®ang n»m trªn d©y chuyÒn c«ng nghÖ hoÆc ®· hoµn thµnh mét vµi quy tr×nh chÕ biÕn nh­ng vÉn cßn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn tiÕp míi trë thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng c«ng viÖc s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®ang cßn s¶n xuÊt dë dang n÷a. V× thÕ, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ mét c«ng viÖc cÇn thiÕt. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ph¶i chÞu. ViÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang hîp lý cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh chÝnh x¸c cña gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª, x¸c ®Þnh sè l­îng s¶n phÈm lµm dë thùc tÕ. Doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét sè ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang sau ®©y: 1-/ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ NVL chÝnh. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ tÝnh to¸n phÇn chi phÝ NVL trùc tiÕp, cßn chi phÝ NC TT vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh c¶ cho thµnh phÈm theo c«ng thøc sau: Dck = Dck, Ddk: Chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú, ®Çu kú. Cn: Chi phÝ NVL TT ph¸t sinh trong kú. Stp: Sè l­îng thµnh phÈm Sd: Sè l­îng s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Tuú theo tõng doanh nghiÖp, nÕu doanh nghiÖp tËp hîp chi phÝ NVL trùc tiÕp thµnh c¸c kho¶n môc chi phÝ ng­êi ta chØ tÝnh chi phÝ NVL chÝnh cho s¶n phÈm dë dang cuèi kú. NÕu doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p chÕ biÕn liªn tôc gåm nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ th× s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n c«ng nghÖ ®Çu tiªn tÝnh theo chi phÝ NVL chÝnh cßn s¶n phÈm dë dang tõ giai ®o¹n 2 trë ®i chØ tÝnh chi phÝ nöa thµnh phÈm cña giai ®o¹n tr­íc chuyÓn sang. C¸ch tÝnh to¸n cña ph­¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, khèi l­îng tÝnh to¸n Ýt nh­ng ®é chÝnh x¸c kh«ng cao. Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp ë nh÷ng doanh nghiÖp cã chi phÝ NVL chÝnh chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt, khèi l­îng s¶n phÈm dë dang cuèi kú Ýt vµ kh«ng biÕn ®éng nhiÒu so víi ®Çu kú. 2-/ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng. Ph­¬ng ph¸p nµy dùa vµo khèi l­îng s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é chÕ biÕn cña chóng ®Ó ®¸nh gi¸. KÕ to¸n sau khi tÝnh ra khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng, lÇn l­ît tÝnh to¸n tõng kho¶n môc chi phÝ cho s¶n phÈm dë dang theo c«ng thøc: §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt bá vµo mét lÇn ngay tõ ®Çu d©y chuyÒn c«ng nghÖ nh­ chi phÝ NVL trùc tiÕp hoÆc chi phÝ NVL chÝnh trùc tiÕp s¶n xuÊt: Dck = §èi víi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung bá dÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: Dck = S'd = Sd x M% Cn: Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú S'd: Sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng M%: Møc ®é hoµn thµnh (chÕ biÕn) Ph­¬ng ph¸p nµy cho kÕt qu¶ cã møc ®é chÝnh x¸c cao, hîp lý nh­ng khèi l­îng tÝnh to¸n lín, phøc t¹p, nã thÝch hîp víi c¸c s¶n phÈm cã tû träng chi phÝ NVL trùc tiÕp trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng lín, khèi l­îng s¶n phÈm dë dang cuèi kú nhiÒu vµ biÕn ®éng lín so víi ®Çu kú quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p. §èi víi doanh nghiÖp cã nh÷ng s¶n phÈm dë dang ë c¸c kh©u trªn d©y truyÒn s¶n xuÊt t­¬ng ®èi ®ång ®Òu nhau cã thÓ vËn dông tû träng hoµn thµnh chung cña s¶n phÈm dë dang lµ 50% ®Ó tÝnh ph­¬ng ph¸p nµy cßn gäi lµ ph­¬ng ph¸p tÝnh 50%. 3-/ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc: Theo ph­¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n c¨n cø vµo khèi l­îng s¶n phÈm dë dang ®· kiÓm kª vµ ®Þnh møc tõng kho¶n môc chi phÝ ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm ®Ó tÝnh chi phÝ ®Þnh møc cña khèi l­îng s¶n phÈm dë dang cña tõng c«ng ®o¹n, sau ®ã tËp hîp l¹i cho tõng lo¹i s¶n phÈm. C«ng thøc tÝnh: - §èi víi chi phÝ NVL trùc tiÕp: Dck = - §èi víi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. Dck = ®mi: §Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt thø i Qdj: Khèi l­îng s¶n phÈm dë dang cña giai ®o¹n j Q'dj: Khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng cña giai ®o¹n j Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm ®· x©y dùng ®­îc ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý hoÆc ®· thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p tÝnh c«ng thøc theo ®Þnh møc. D-/ C¬ së lùa chän vµ tr×nh tù h¹ch to¸n c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trªn c¬ së c¸c ph­¬ng ph¸p chung ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n cÇn lùa chän vµ ¸p dông vµo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ còng nh­ vµo ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ. Sau ®©y lµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ¸p dông trong mét sè lo¹i h×nh doanh nghiÖp chñ yÕu: 1-/ Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®¬n gi¶n (Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp) Theo ph­¬ng ph¸p nµy. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®­îc tËp hîp vµo sæ chi phÝ. Sæ nµy ®­îc më chung cho c¶ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ vµ chi phÝ ph¸t sinh ®­îc tËp hîp theo tõng kho¶n môc. Cuèi kú c¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú vµ s¶n l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo c«ng thøc: Z = §®k + Cn - C 'n + Dck d = Z: Tæng gi¸ thµnh theo kho¶n môc C'n: Ph¸t sinh gi¶m chi phÝ. d: Gi¸ thµnh ®¬n vÞ theo kho¶n môc. Q: S¶n l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh. §ång thêi kÕ to¸n më thÎ tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. ThÎ gi¸ thµnh mét mÆt ph¶i thÓ hiÖn ®­îc c¸c chØ tiªu cÇn thiÕt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh ®ång thêi ph¶i thÓ hiÖn ®­îc c¸c kho¶n môc chi phÝ trong tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. B¶ng 01 - ThÎ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm - Sè l­îng s¶n phÈm §¬n vÞ: ®ång ChØ tiªu CP NVL TT (621) CPN CTT CP SXC Tæng céng VLC VLP 1. Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang trong kú 2. Chi phÝ ph¸t sinh trong kú 3. 1 + 2 4. Ph¸t sinh gi¶m chi phÝ 5. Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang trong kú 6. Tæng gi¸ thµnh 7. Gt ®¬n vÞ Ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ®­îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mét hoÆc mét sè Ýt mÆt hµng víi khèi l­îng lín, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë dang kh«ng cã hoÆc cã kh«ng ®¸ng kÓ nh­ c¸c doanh nghiÖp khai th¸c than, quÆng... §¬n gi¶n, dÔ h¹ch to¸n nh­ng kh«ng ¸p dông ®­îc trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p, quy m« lín. 2-/ Ph­¬ng ph¸p hÖ sè. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cïng sö dông mét thø nguyªn vËt liÖu vµ mét l­îng lao ®éng nh­ng thu ®­îc ®ång thêi nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng cho tõng lo¹i s¶n phÈm mµ ®­îc tËp hîp chung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Hay nãi c¸ch kh¸c, ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ mét ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t­¬ng øng víi nhiÒu ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm víi ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®­îc hÖ sè cña tõng lo¹i s¶n phÈm dùa trªn mét tiªu thøc thÝch hîp nh­ theo träng l­îng, theo kÝch th­íc. Theo ph­¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi ®Ó quy c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm gèc. Tõ ®ã, dùa vµo tæng chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm. Tr×nh tù ®­îc h¹ch to¸n nh­ sau: - X¸c ®Þnh tæng gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm Z = §®k + Cn - C 'n - Dck - X¸c ®Þnh s¶n l­îng s¶n phÈm chuÈn. Qc = SQi x hi Qc: S¶n l­îng s¶n phÈm chuÈn. Qi: S¶n l­îng thùc tÕ cña s¶n phÈm i hi: HÖ sè cña s¶n phÈm i. - X¸c ®Þnh gi¸ thµnh mét s¶n phÈm chuÈn. Z1SPC = - X¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tõng lo¹i s¶n phÈm. Z1SPi = Z1SPC x hi - X¸c ®Þnh tæng gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm. Zi = Z1SPi x Qi 3-/ Ph­¬ng ph¸p tû lÖ. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch, phÈm chÊt kh¸c nhau, nh­ may mÆc dÖt kim, ®ãng giÇy... §Ó gi¶m bít khèi l­îng h¹ch to¸n, kÕ to¸n tr­ëng tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i. Hay nãi c¸ch kh¸c ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ mét ®èi t­îng t©p hîp chi phÝ s¶n xuÊt t­¬ng øng víi nhiÒu ®èi t­îng TG víi ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®­îc t­¬ng ®èi chÝnh x¸c gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña tõng lo¹i s¶n phÈm. C¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ víi chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch kÕ to¸n sÏ tÝnh ra gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh tõng lo¹i. Tr×nh tù ®­îc h¹ch to¸n nh­ sau: - X¸c ®Þnh tæng gi¸ hµnh thùc tÕ c¸c lo¹i s¶n phÈm. Ztt = D®k + Cn - C'n - Dck - X¸c ®Þnh tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch c¸c lo¹i s¶n phÈm. ZKH = SQi x Ki Ki: Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm i - X¸c ®Þnh tû lÖ ®iÒu chØnh. T = - X¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm i Zi = ZKHi x T 4-/ Ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ. Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®­îc thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ. Do ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ cao. §èi t­îng tËp hîp chi phÝ lµ c¸c bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm hoÆc giai ®o¹n c«ng nghÖ hay bé phËn s¶n xuÊt. Ph­¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp khai th¸c, dÖt nhuém, may mÆc... Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch céng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hay tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n, bé phËn s¶n xuÊt t¹o nªn s¶n phÈm: Z = Z1 + Z2 + ... + Zn 5-/ Ph­¬ng ph¸p lo¹i trõ. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt võa thu ®­îc s¶n phÈm chÝnh, võa thu ®­îc s¶n phÈm phô nh­ trong c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn ®­êng, bia, r­îu... Nªn ®Ó tÝnh gi¸ s¶n phÈm chÝnh mét c¸ch chÝnh x¸c kÕ to¸n ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô ra khái tæng chi phÝ s¶n xuÊt. Gi¸ trÞ s¶n phÈm phô cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh theo nhiÒu ph­¬ng ph¸p nh­: gi¸ ­íc tÝnh, gi¸ kÕ ho¹ch, gi¸ vËt liÖu ban ®Çu... Zc = D®k + Cn - C'n - Dck - Zp. Ngoµi ra cßn cã c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­: - Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc. - Ph­¬ng ph¸p liªn hîp. E-/ C¸c h×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n ®­îc ¸p dông. 1-/ H×nh thøc nhËt ký chung (NKC) H×nh thøc nµy ®­îc ¸p dông trong mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã quy m« kh¸c nhau, (quy m« lín, võa vµ nhá), cã tr×nh ®é kÕ to¸n kh¸c nhau (thÊp, cao). §Æc tr­ng cña h×nh thøc nµy lµ tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®Òu ®­îc ghi vµo sæ nhËt ký mµ träng t©m lµ sæ NKC theo thø tù thêi gian ph¸t sinh vµ ®Þnh kho¶n kÕ to¸n cña nghiÖp vô ®ã. Sau ®ã lÊy sè liÖu trªn c¸c sæ nhËt ký ®Ó ghi sæ c¸i theo tõng nghiÖp vô. Nªn thuËn lîi ®èi chiÕu kiÓm tra chi tiÕt theo tõng chøng tõ gèc vµ tiÖn cho viÖc sö dông m¸y tÝnh nh­ng cã sù trïng lÆp trong qu¸ tr×nh ghi sæ. Tr×nh tù h¹ch to¸n. chøng tõ gèc nhËt ký chung NK mua hµng Sæ, thÎ, kÕ to¸n chi tiÕt 152, 153 sæ c¸i B¶ng tæng hîp chi tiÕt vËt t­ BCTC, BC tæng hîp N - X - T vËt t­ Ghi hµng ngµy Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu 2-/ H×nh thøc nhËt ký sæ c¸i (NK - SC) H×nh thøc nµy chØ ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã quy m« nhá tr×nh ®é kÕ to¸n thÊp kh«ng ®ång ®Òu nh­ng kh«ng ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, võa, ho¹t ®éng phøc t¹p. §Æc tr­ng cña h×nh thøc nµy lµ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®­îc kÕt hîp ghi chÐp theo tr×nh tù thêi gian vµ theo néi dung kinh tÕ trªn cïng mét quyÓn sæ kÕ to¸n tæng hîp duy nhÊt lµ sæ NK SC. Nªn ®¬n gi¶n, dÔ lµm, dÔ kiÓm tra vµ sè l­îng nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh Ýt víi néi dung ®¬n gi¶n. Tr×nh tù h¹ch to¸n. chøng tõ gèc NK - sæ c¸i B¶ng tæng hîp chøng tõ C¸c sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt 152, 153 Sæ quü B¶ng tæng hîp chi tiÕt B¸o c¸o tµi chÝnh 3-/ H×nh thøc chøng tõ ghi sæ (G - GS) §­îc ¸p dông trong mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã quy m« kh¸c nhau tr×nh ®é kÕ to¸n kh¸c nhau. §Æc tr×nh cña h×nh thøc nµy lµ mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®Òu ph¶i c¨n cø vµo chøng tõ gèc, lËp chøng tõ ghi sæ tr­íc khi ghi vµo c¸c sæ kÕ to¸n (sæ ®¨ng ký chøng tõ, sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt...) Nªn dÔ lµm, dÔ kiÓm tra, c«ng viÖc kÕ to¸n ®­îc ph©n ®Òu trong th¸ng, thuËn lîi cho viÖc sö dông m¸y vi tÝnh, nh­ng viÖc ghi chÐp bÞ trïng lÆp nªn dÔ dÉn ®Õn nhÇm lÉn. Tr×nh tù h¹ch to¸n chøng tõ gèc nk, xk, bb B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc Sæ chi tiÕt 152, 153 B¶ng tæng hîp chi tiÕt Sæ c¸i TK 152, 153 chøng tõ - ghi sæ sæ ®¨ng ký ct - gs B¶ng tæng hîp chi tiÕt B¶ng c©n ®èi sè PS BCTC, BC tæng hîp N - X - T vËt t­ 4-/ H×nh thøc nhËt ký - chøng tõ (NK - CT). H×nh thøc nµy phï hîp víi doanh nghiÖp cã quy m« kh¸ lín nh­ng ch­a cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn kÕ to¸n b»ng m¸y, tay nghÒ kÕ to¸n kh¸ ®ång ®Òu nh­ng kh«ng phï hîp víi c¸c ®¬n vÞ cã quy m« nhá Ýt nghiÖp vô víi tr×nh ®é kÕ to¸n yÕu kh«ng ®ång ®Òu. §Æc tr­ng lµ tæ chøc sæ s¸ch theo nguyªn t¾c tËp hîp vµ hÖ thèng c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo mét vÕ cña tµi kho¶n kÕt hîp víi viÖc ph©n tÝch c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ®ã theo c¸c tµi kho¶n ®èi øng. Tr×nh tù h¹ch to¸n. Chøng tõ nhËp NKCT - sè 5 sæ c¸i Chøng tõ nhËp NKCT - 1, 2, 6 B¶ng kª sè 3 NKCT - sè 7 Chøng tõ xuÊt B¶ng ph©n bæ sè 2 B¶ng kª sè 4, 5, 6 Tuú theo tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh víi quy m« kh¸c nhau vµ tr×nh ®é kÕ to¸n kh¸c nhau mµ kÕ to¸n vËn dông c¸c h×nh thøc ghi sæ cho phï hîp ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ tæ chøc qu¶n lý. Ch­¬ng II Mét sè ý kiÕn vÒ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt I-/ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n t©p hîp chi phÝ s¶n xuÊt v¸ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, rÊt ®a d¹nh d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Do ®ã sè l­îng c¸ nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ngµy cµng lín, c«ng t¸c kÕ to¸n trong ®ã c¸ doanh nghiÖp rÊt ®­îc coi träng vµ ®­îc thùc hiÖn méi c¸ch thuËn lîi nh»m cung cÊp th«ng tin kÞp thêi cho qu¶n lý bªn c¹nh ®ã c¸c c«ng t¸c kÕ to¸n ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch nÒ nÖp vµ khoa ho¹ ®óng víi quy ®Þnh cña ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª. Trªn c¬ së c¸ h×nh thøc sæ kÕ to¸n nh­ h×nh thøc nh©t ký chung, chøng tõ- ghi sæ... ®­îc c¸ doanh nghiÖp thùc hiÖn mét c¸ch linh häat, cã thay ®æi ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh. ®ång thêi còng cã sù ph¸t triÓn cña KHKT, hÇu hÕt c¸ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn c«ng viÖc kÕ to¸n b»ng m¸y vi tÝnh nh»m gi¶m bít sè l­îng nh©n viªn kÕ to¸n vµ c«ng viÖc kÕ to¸n ghi chÐp tÝnh to¸n cång kÒnh ®Ó d¸p øng kÞp thêi ®Çy ®ñ, nhanh chãng chÝnh x¸c th«ng tin kÕ to¸n. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh lµ mét phÇn hµnh kÕ to¸n rÊt ®­îc c¸ doanh nghiÖp chó träng. HÖ thèng tµi kho¶n sæ s¸ch ®­îc më chi tiÕt. Chi phÝ ®­îc x¾p xÕp m· ho¸ chi tiÕt thuËn lîi cho viÖc theo dâi vµ h¹ch to¸n chi tiÕt. Bªn c¹nh c¸c ­u ®iÓm c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh cßn cã mét sè tån t¹i nhÊt ®Þnh: C«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chØ diÔn ra vµo cuèi th¸ng mµ sè l­îng chøng tõ nhËp xuÊt kho c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu th× rÊt nhiÒu, dÉn tíi t×nh tr¹ng c«ng viÖc kÕ to¸n dån dËp v¸o thêi ®iÓm cuèi th¸ng do ®ã dÔ nhÇm lÉn, kh«ng ®¸p øng kÞp thêi cho kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh ViÖc ph©n bæ CPNCTT, CPSXC, lÊychi phÝ NVLTT lµm tiªu thøc ph©n bæ lµ hîp lý nh­ng CPNCTT, CPSXC chØ liªn quan ®Õn s¶n phÈm hoµn thµnh, kh«ng liªn quan ®Õn bé phËn CPNVLTT cßn tån t¹i d­íi d¹ng s¶n phÈm dë dang cuèi kú dÉn ®Õn gi¸ thµnh kh«ng ph¶n ¸nh ®óng chi phÝ bá ra. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu chi phÝ ph¸t sinh nh­ chi phÝ söa ch÷alínTSC§, tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n s¶n xuÊt nghØ phÐp... khi ph¸t sinh kÕ to¸n t©p hîp trùc tiÕp cho gi¸ thµnh trong th¸ng lµm gi¸ thµnh c¸c th¸ng kh«ng æn ®Þnh ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh chØ tiªu gi¸ thµnh ®­îc tÝnh to¸n tû mØ, ph¶n ¸nh trung thùc chi phÝ song trong kÕt cÊu b¶ng tÝnh gi¸ thµnh ta chØ míi theo dâi ®­îc chØ tiªu kh«Ý l­îng, mµ kh«ng theo dâi ®­îc tû träng c¸ kho¶n chi do ®ã khã s¸nh ®­îc víi gi¸ thµnh kÕ hoach, khã trong viÖc ®¸ng gi¸ t×nh hißnh thùc hiÖn gi¸ thµnh. II-/ Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp cho c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ. 1-/ Thêi ®iÓm tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. HiÖn nay, ë n­íc ta ¸p dông hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ thùc tÕ.víi hÖ thèng nµy viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh ®­îc thùc hiÖn vµo cuèi kú dùa trªn c¸ chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Nªn rÊt chÝnh x¸c phï hîp víi bÊt kú mét DN nµo. Nh­ng trong m«i tr­êng s¶n xuÊt kinh doanh c¹nh tranh hiÖn nay, nhµ qu¶n ký lu«n yªu cÇu kÕ to¸n ph¶i cung cÊp nhan chãng th«nh tin chi phÝ s¶n xuÊt vµ giads thµnh s¶n phÈm ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo ®Ó ra quyÕt ®Þnh kinh doanh kÞp thêi, v× vËy kÕ to¸n kh«ng thÓ ®îi ®Õn cuèi kú míi ®­a ra th«ng tin chi phÝ nµy. §Ó ®¸p øng yªu cÇu trªn chóng ta cÇn ¸p dông hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt th«ng dông vµ hÖ thèng kÕ to¸n ®Þnh mø. V× hai hÖ thèng kÕ to¸n nµy cã thÓ cho ta th«ng tin ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo. §èi víi hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt th«ng th­ênh ch­a ®­îc thùc hiÖn víi chi phÝ NVLTT vµ chi phÝ NCTT-hai lo¹i chi phÝ nµy cã thÓ tÝnh ngay ®­îc cho c¸c chønh tõ néi bé cña c«nh ty cung cÊp. Cßn chi phÝ s¶n xuÊt chung ®­îc ­íc tÝnh theo sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh mµ ®Ò ¸n yªu cÇu. trªn c¬ së ®ã ta cã th«ng tin nhanh vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo, ®Õn cuèi kú nh©n viªn kÕ to¸n tËp hîp dÇy ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ sau ®ã ®iÒu chØnh l¹i gi¸ thµnh cho ®óng.®iÒu nµy rÊt phï hîp víi doanh nghiÖp, s¶n phÈm nhËp kho tiªu thô xen kÏ nhau. §èi víi hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc, ®­îc thùc hiÖn dùa trªn c¸ lo¹i chi phÝ ®Þnh møc (CPNVLTT, CPNCTT, CPSXC) phï hîp víi c¸cs doang nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt æn ®Þnh, cã ®Þnh møc kinh tÕ kü thËt tiªn tiÕn chÝnh x¸c, gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ th«ng tin chÈn ®Ó nh»m ph¸t hiÖn nhanh sù thay ®æi ®Þnh møc, ®¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®Ó cã biÖn ph¸p sö lý kÞp thêi., cuèi kú kÕ to¸n xö lý c¸ kho¶n biÕn ®éng chi phÝ thùc tÕ so víi chi phÝ ®inhj møc ®Ó tÝnh ®óng tÝnh ®ñ vµo gÝ thµnh s¶n phÈm. 2-/ Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ: Cã hai ph­¬ng ph¸p lµ ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn vµ kiÓm kª ®Þnh kú. mæi ph­¬ng ph¸p nµy l¹i liªn quan ®Õn thêi ®iÓm tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cuèi kú lµ hîp lý. nh­ng ®èi víi ph­¬ng ph¸p kiÓm kª th­êng xuyªn th× mäi sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m chi phÝ ®Òu ph¶i ®ù¬c h¹ch to¸n kÞp thêi th­êng xuyªn chø kh«ng ®îi ®Õn cuèi kú theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn nay, TK154: chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang h¹ch to¸n theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn, nh­ng chØ ®Õn cuèi kú míi ®­îc phÐp tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®iÒu nµy kh«ng phï hîp víi néi dung cña ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n, do ®ã cÇn ph¶i më réng thêi ®iÓm h¹ch to¸n cho tµi kho¶n b»ng c¸ch bæ xung thªm hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt th«ng dông vµ ®Þng møc. MÆt kh¸c theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ kiÓm kª cuèi kú cã ®­îc tÝnh nh­ c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ hµng xuÊt kho hay kh«ng, ®iÒu nµy kh«ng ph¶i nh­ vËy. do ®ã cÇn quy ®Þnh néi dung thèng nhÊt ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån kho, kh«ng cã sù ph©n biÖt cho tr­êng hîp kÕ to¸n b¸n hµng tån kho thao ph­¬nh ph¸p kª khai th­êng xuyªn vµ kª khai ®Þnh kú, cã thÓ h¹ch to¸n trªn tµi kho¶n nh­ sau: TK liªn quan TK mua hµng TK NVL (111.112...) (661) TK hµng ho¸ 152, 155 (1) (2) 3-/ ThiÖt h¹i trong s¶n xuÊt. Cã hai lo¹i ®ã lµ thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng vµ thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt th­êng ®­îc theo ®âi trªn c¸c tµi kho¶n 154, 127, 142, 138... ViÖc ph¶n ¸nh nh­ vËy kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc t×nh h×nh thiÖt h¹i cña doanh nghiÖp. do vËy lµm cho c¸c nhµ qu¶n lý kh«ng t×m ra ®óng b¶n chÊt nguyªn nh©n cña thiÖt h¹i ®Ó cã biÖn ph¸p kh¾c phôc gi¶m thiÖt h¹i trong t­¬ng lai, v× nÕu h¹ch to¸n vµ tµi kho¶n 154 th× kh«ng ®­îc v× néi dung cña tµi kho¶n nµy lµ tµi kho¶n tËp hîp chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 267còng kh«ng phï hîp, mét bªn lµ CPSXC mét bªn lµ chi phÝ trùc tiÕp cho nh÷ng lo¹i s¶n phÈm thùc tÕ ph¸t sinh s¶n phÈm háng.cßn dùa vµo tµi kho¶n 142(1) còng kh«ng ®óng, v× tµi kho¶n chi phÝ phÝ tr­íc lµ lo¹i chi phÝ ®· ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc ®èi t­îng ph¶i chÞu chi phÝ nh­ng v× khi ph¸t sinh cã møc ®é sö dông phôc vô cho nhiÒu kú s¶n xuÊt nªn ghi vµo tµi kho¶n nµy ®Ó ph©n bæ dÇn vµo c¸ kú s¶n xuÊt tiÕp theo, cßn s¶n phÈm háng thuéc kú s¶n xuÊt ph¶i xö lý hÕt ngay kú ®ã, kh«ng thÓ ®­a vµo TK142(1)®Ó ph©n bæ dÇn ®­îc. Do vËy ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng h¹ch to¸n trªn vµ ®Ó dÔ nhËn diÖn ngay lo¹i chi phÝ nµy tõ khi ph¸t sinh, ®¶n b¶o ho c«ng viÖc tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm ®­îc chÝnh x¸c, kÞp thêi xö lý nh÷ng thiÖt h¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.®Ó kh«ng ngõng qu¶n lý ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.theo em trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i cã mét kho¶n môc “thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt “ vµ mét tµi kho¶n ®Ó ph¸n ¸nh, chÝnh x¸c kÞp thêi mäi thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt, cã nh­ vËy c«ng viÖc kÕ to¸n míi thùc sù râ rµng, dÓ lµm dÔ hiÓu, dÔ kiÓm tra. 4-/ Ph­¬ng ph¸p ®Ênh gi¸ s¶n phÈm dë dang: Theo ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang.theo gi¸ thµn chÕ biÕn b­íc tr­íc th× s¶n phÈm dë dang chØ bao gåm chi phÝ NVL chÝnh, ph©n bæ cho nã trong ®iÒu kiÖn khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn, viÖc øng dông khoa häc kü thuËt vµ s¶n xuÊt lµm cho ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu gi¶m do ®ã chi phÝ NVL chung trong s¶n phÈm lµ rÊt Ýt...cßn chi phÝ nh©n c«ng vµ chi phÝ kh¸c nhiÒu. nªn nÕu ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang th× sÎ dÉn tíi chi phÝ ph©n bæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh kh«ng chÝnh x¸c vµ dÉn tíi gi¸ thµnh s¶n phÈm bÞ sai lÖch ®ã cÇn ph¶i lo¹i bá ph­¬ng ph¸p nµy vµ thay vµo ®ã lµ tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh t­¬ng ®­¬ng. 5-/ Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh.cã rÊt nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®Ó tÝnh gÝa thµnh s¶n phÊm ®­îc ¸p dông cho mäi lo¹i h×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau.dÉn tíi t×nh tr¹ng cã nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng lùa chon ®óng ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh ®Ó lµm cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh kh«ng ®­îc chÝnh x¸c, kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc chi phÝ ®· bá ra, tõ ®ã th«ng tin vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh cung cÊp cho c¸c nhµ qu¶n lý thiÕu chÝnh x¸c lµm ¶nh h­ëng ®Õn quyÕt ®Þnh qu¶n lý. MÆt kh¸c lµm cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ kh«ng phï hîp víi chÊt l­îng cña s¶n phÈm.vµ cuèi cïng lµ ¶nh h­ëng ®Õn môc tiªu lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.v× vËy theo emm nªn ban hµnh ph¸p lý cô thÓ quy ®Þnh râ lo¹i h×nh s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo th× ®­îc aps dông ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®ã. ®Ó tiÖn cho viÖc qu¶n lý vµ cã sù thèng nhÊt. KÕt luËn KÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh nãi riªng gi÷ vai trß lµ c«ng cô cã hiÖu lùc nhÊt trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý c«ng viÖc.víi chøc n¨ng lµ “ng«n ng÷ kinh doanh” kÕ to¸n ph¶n ¸nh thùc tÕ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, cã quan hÖ trùc tiÕp víi lîi Ých cña ng­êi lao ®éng, doanh nghiÖp nhµ n­íc! Qua bµi viÕt nµy em cã ®Ò cËp ®Õn mét sè néi dung sau: - C¬ së lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - C¬ së lùa chän c¸ ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Tr×nh tù h¹ch to¸n ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝ thµnh s¶n phÈm. - §¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt ë ch­¬nh II kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ph¸t hiÖn míi mµ chØ lµ nh÷ng ý kiÕn tham kh¶o ®Ó bæ xung cho c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh nh»m ®¸p øng yªu cÇu cung cÊp th«ng tin tµi chÝnh kÕ to¸n kÞp thêi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tuy nhiªn dd©y lµ méi ®Ò tµi réng vµ phøc t¹p, nªn bµi viÕt cña em ch­a thÓ bao qu¸t hÕt c¸c vÊn ®Ò, mµ chØ míi tiÕp cËn nh÷ng vÊn dÒ chñ yÕu vÒ c«ng t¸c CPSX vµ tÝnh GT. MÆt kh¸c do kh¶ n¨ng vµ thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, nªn bµi viÕt cßn nhiÒu sai xãt, em rÊt mong ®­îc sù gióp ®ì h­íng dÉn cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù chØ b¶o, h­íng dÉn nhiÖt t×nh cña thÇy c« trong khoa. môc lôc