Đề tài Nghiên cứu thu nhập của người lao động tại công ty In Công Đoàn

®¬n vÞ ®Òu cã ®Æc ®iÓm riªng vÒ s¶n phÈm, kh¶ n¨ng chi tr¶, vèn ®Çu t­... TiÒn th­ëng. 3.1 Kh¸i niÖm TiÒn th­ëng lµ phÇn thu nhËp ngoµi tiÒn l­¬ng, ®­îc c¨n cø vµo hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®¬n vÞ vµ møc tiÒn l­¬ng cña tõng ng­êi. Thùc chÊt tiÒn th­ëng chÝnh lµ kho¶n tiÒn bæ xung cho tiÒn l­¬ng nh»m qu¸n triÖt h¬n nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thùc hiÖn c¸c chÕ ®é tiÒn th­ëng lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vËt chÊt ®èi víi ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc nh»m thu hót sù quan t©m cña hä tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, qua ®ã n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, rót ng¾n thêi gian lµm viÖc. MÆc dï tiÒn l­¬ng lµ kho¶n thu nhËp chÝnh ®¶m b¶o møc sèng cña ng­êi lao ®éng nh­ng tiÒn l­¬ng ch­a bï ®¾p ®­îc hoµn toµn søc lao ®éng mµ ng­êi lao ®éng ®· bá ra. Do vËy, thùc hiÖn chÕ ®é th­ëng lµ ®Ó gãp phÇn bï ®¾p gi¸ trÞ søc lao ®éng ®· mÊt ®i cña ng­êi lao ®éng nh»m ®¶m b¶o tèt qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cho ng­êi lao ®éng. MÆt kh¸c, ng­êi lao ®éng lµ nguån lùc ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt trong viÖc t¹o ra lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. NÕu kh«ng cã ng­êi lao ®éng th× sÏ kh«ng cã lîi nhuËn. Hay ®¬n gi¶n h¬n, nÕu ng­êi lao ®éng lµm viÖc kh«ng h¨ng h¸i, kh«ng nç lùc th× lîi nhuËn cña doanh nghiÖp còng bÞ gi¶m bít. Do ®ã, th­ëng lµ h×nh thøc ph©n phèi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp cho ng­êi lao ®éng, lµ c¸ch thu hót ng­êi lao ®éng ®ãng gãp hÕt m×nh cho doanh nghiÖp. 3.2 Tæ chøc tiÒn th­ëng - §iÒu kiÖn xÐt th­ëng §iÒu kiÖn xÐt th­ëng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng cña mçi h×nh thøc tiÒn th­ëng nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng tiÒn ®Ò, nh÷ng chuÈn mùc cho phÐp ®Ó cã thÓ thùc hÖn mét h×nh thøc tiÒn th­ëng nµo ®ã ®ång thêi c¸c ®iÒu kiÖn xÐt th­ëng cßn dïng ®Ó kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c chØ tiªu xÐt th­ëng. -ChØ tiªu xÐt th­ëng: §©y lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong c¸c yÕu tè cña c¸c h×nh thøc tiÒn th­ëng. ChØ tiªu tiÒn th­ëng bao gåm c¶ nhãm chØ tiªu vÒ sè l­îng vµ chØ tiªu vÒ chÊt l­îng g¾n víi thµnh tÝch cña ng­êi lao ®éng. ChØ tiªu th­ëng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn møc th­ëng nhiÒu hay Ýt. Yªu cÇu cña chØ tiªu th­ënglµ: râ rµng, chÝnh x¸cvµ cô thÓ. -Møc tiÒn th­ëng: Møc tiÒn th­ëng lµ sè tiÒn th­ëng cho ng­êi lao ®éng khi hä ®¹t c¸c chØ tiªu vµ ®iÒu kiÖn th­ëng. Møc tiÒn th­ëng cao hay thÊp tuú thuéc vµo nguån tiÒn th­ëng vµ yªu cÇu khuyÕn khÝch cña tõng lo¹i c«ng ciÖc. V× vËy, møc tiÒn th­ëng lµ yÕu tè trùc tiÕp khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng. - Nguån tiÒn th­ëng: Nguån tiÒn th­ëng lµ nh÷ng nguån tiÒn cã thÓ ®­îc dïng ( toµn bé hay mét phÇn ) ®Ó tr¶ tiÒn th­Øng cho ng­êi lao ®éng. Trong doanh nghiÖp, nguån tiÒn th­ëng cã thÓ ®­îc trÝch tõ lîi nhuËn hay tõ tÝch kiÖm quü l­¬ng... 3.3. C¸c h×nh thøc tiÒn th­ëng HiÖn nay, trong doanh nghiÖp ®ang ¸p dông phæ biÕn c¸c lo¹i tiÒn th­ëng sau: _ Th­ëng gi¶m tû lÖ s¶n phÈm háng _ Th­ëng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm _ Th­ëng hoµn thµnh v­ît møc lao ®éng _ Th­ëng tiÕc kÖm vËt t­, nguyªn liÖu. Ngoµi c¸c h×nh thøc nµy, tuú vµo yªu cÇu thùc tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn c¸c h×nh thøc th­ëng kh¸c. VÝ dô, c¨n cø vµo nguån h×nh thµnh, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn c¸c chÕ ®é th­ëng nh­ sau: - Th­ëng tõ gi¸ trÞ lµm lîi : §©y lµ h×nh thøc th­ëng trùc tiÕp cho c¸ nh©n, tËp thÓ vµ ®­îc trÝch theo phÇn tr¨m tuú tõng doanh nghiÖp. ChÕ ®é th­ëng nµy ®­îc ¸p dông cho nh÷ng ng­êi lao ®éng cã s¸ng kiÕn, gi¶i ph¸p lµm lîi cho doanh nghiÖp. Bap gåm : th­ëng s¸ng kiÕn; th­ëng tiÕc kiÖm; th­ëng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng; th­ëng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. ChÕ ®é th­ëng nµy cã t¸c ®éng lín ®Õn kh¶ n¨ng chñ ®éng s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. - Th­ëng tõ quü l­¬ng: lµ h×nh thøc th­ëng mµ tiÒn th­ëng ®­îc trÝch ra tõ quü l­¬ng cña doanh nghiÖp. Th­ëng tõ quü l­¬ng ®­îc ¸p dông hµng th¸ng ®èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng lu«n hoµn thµnh tèt nhiÖm vô. ChÕ ®é th­ëng nµy khuyÕn khÝch ý thøc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng, gióp doanh nghiÖp lu«n hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt nh­ng cã nh­îc ®iÓm lµ ch­a ph¸t huy ®­îc tÝnh s¸ng t¹o trong c«ng viÖc. - Th­ëng tõ lîi nhuËn: LuËt lao ®éng quy ®Þnh: “ Ng­êi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm trÝch tõ lîi nhuËn hµng n¨m ®Ó th­ëng cho ng­êi lao ®éng ®· lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp tõ mét n¨m trë lªn theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng doanh nghiÖp”2. C¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn th­ëng tõ lîi nhuËn cho c«ng nh©n viªn chøc vµ lao ®éng víi møc trÝch tèi thiÓu lµ 10% lîi nhuËn/1 n¨m cña doanh nghiÖp - ®èi víi doanh nghiÖp t­ nh©n. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, chÕ ®é th­ëng nh­ thÕ nµo lµ do hai bªn tù tho¶ thuËn nh­ng tèi thiÓu ph¶i b»ng mét th¸ng l­¬ng theo hîp ®ång ®· ký kÕt. Cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, møc tiÒn th­ëng tèi ®a kh«ng qu¸ 6 th¸ng tiÒn l­¬ng theo hîp ®ång lao ®éng. 3 - Nh­ vËy, th­ëng tõ lîi nhuËn lµ chÕ ®é b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. ¸p dông chÕ ®é th­ëng hîp lý sÏ mang l¹i nhiÒu lîi Ých víi c¶ ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng. Th­ëng tõ lîi nhuËn sÏ lµm cho ng­êi lao ®éng quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp h¬n.Khi lîi nhu©n t¨ng, møc th­ëng cho ng­êi lao ®éng còng t¨ng lªn vµ do ®ã, hä sÏ cè g¾ng, nç lùc h¬n trong c«ng viÖc, ph¸t huy s¸ng kiÕn nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕc kiÖm nguyªn liÖu... ®©y lµ nh÷ng lîi Ých rÊt lín ®èi víi doanh nghiÖp . MÆc dï c¸c chÕ ®é th­ëng ®­îc ¸p dông nhiÒu n¨m lu«n cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp, nh­ng trªn thùc tÕ - ®Æc biÖt trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, viÖc thùc hiÖn chÕ ®é th­ëng còng cã nhiÒu h¹n chÕ nh­ diÖn th­ëng cßn trµn lan, x©y dùng tiªu chuÈn th­ëng ch­a chÝnh x¸c... Trong mçi doanh nghiÖp, viÖc th­ëng bao nhiªu, nh­ thÕ nµo, cho ®èi t­îng nµo?... còng lµ vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu kü. NÕu kh«ng tÝnh to¸n chi tiÕt vµ kh«ng ®¶m b¶o ®­îc tÝnh c«ng b»ng, tiÒn th­ëng sÏ cã t¸c ®éng ng­îc l¹i víi môc ®Ých th­ëng cña doanh nghiÖp. Phóc lîi vµ b¶o hiÓm x· héi Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng bao gåm nh÷ng c¸i mµ hä nhËn ®­îc tõ doanh nghiÖp. Ngoµi tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng, phóc lîi lµ mét kho¶n tµi chÝnh gi¸n tiÕp n»m trong thu nhËp cña ng­êi lao ®éng . Theo tõ ®iÓn TiÕng ViÖt n¨m 1992: “ Phóc lîi lµ lîi Ých c«ng céng mµ ng­êi d©n ®­îc h­ëng kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn hoÆc chØ tr¶ mét phÇn”4. XÐt vÒ khÝa c¹nh x· héi, phóc lîi ®­îc coi lµ th­íc ®o sù tiÕn bé, c«ng b»ng, v¨n minh cña mét quèc gia vµ lµ ®Æc tr­ng cña x· héi chñ nghÜa. HÇu hÕt c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa ®Òu thùc hiÖn chÕ ®é gi¸o dôc, y tÕ, nghØ ng¬i, gi¶i trÝ kh«ng mÊt tiÒn. XÐt vÒ khÝa c¹nh kinh tÕ, phóc lîi lµ mét kho¶n thu nhËp ®¶m b¶o quyÒn lî cña ng­êi lao ®éng, gióp hä yªn t©m c«ng t¸c, ®ãng gãp hÕt søc m×nh cho doanh nghÖp vµ g¾n bã h¬n víi doanh nghiÖp. Phóc lîi bao gåm hai phÇn chÝnh : phóc lîi b¾t buéc vµ phóc lîi tù nguyÖn. phóc lîi b¾t buéc lµ phÇn do luËt ph¸p quy ®Þnh – thùc chÊt lµ c¸c lo¹i b¶o hiÓm x· héi vµ tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng trong thêi gian kh«ng lµm viÖc. TiÒn l­¬ng trong thêi gian kh«ng lµm viÖc lµ møc tiÒn l­¬ng ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng trong nh÷ng ngµy nghØ ®­îc luËt ph¸p quy ®Þnh nh­ lÔ, tÕt, nghØ phÐp n¨m...5 VÒ c¸c lo¹i b¶o hiÓm x· héi, sÏ ®­îc xem xÐt trong phÇn môc riªng. Tr­íc hÕt, ta xÐt vÒ chÕ ®é phóc lîi tù nguyÖn. 4.1 Phóc lîi tù nguyÖn Phóc lîi tù nguyÖn lµ phÇn kh«ng n»m trong quy ®Þnh cña ph¸p luËt – do c¸c doanh nghiÖp tù nguyÖn ¸p dông – mét phÇn nh»m khuyÕn khÝch, ®éng viªn nh©n viªn lµm viÖc, mét phÇn nh»m duy tr× vµ thu hót ng­êi cã tµi vÒ lµm cho doanh nghiÖp m×nh. Mçi doanh nghiÖp sÏ tuú thuéc vµo chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh mµ lùa chän c¸c chÕ ®é phóc lîi tù nguyÖn cho phï hîp. Thùc tÕ ë ViÖt nam, c¸c lo¹i phóc lîi tù nguyÖn ch­a ®­îc ¸p dông nhiÒu do nÒn kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn, møc sèng cña ng­êi d©n ch­a cao... Phóc lîi tù nguyÖn bao gåm c¸c ch­¬ng tr×nh b¶o hiÓm y tÕ, b¶o vÖ søc kháe, c¸c lo¹i dÞch vô, c¸c ch­¬ng tr×nh tr¶ tiÒn trî cÊp ®éc h¹i, nguy hiÓm vµ c¸c lo¹i trî cÊp kh¸c. *B¶o hiÓm y tÕ Ngoµi c¸c läai trî cÊp èm ®au vµ tai n¹n lao ®éng theo quy ®Þnh cña LuËt Lao ®éng, mét sè c«ng ty cßn ¸p dông chÕ ®é b¶o hiÓm tù nguyÖn cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong c«ng ty m×nh nh­ b¶o hiÓm khi gi¶i phÉu... Tuy nhiªn , h×nh thøc nµy ch­a ®­îc ¸p dông nhiÒu trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam mµ hÇu hÕt, chóng ta chØ thùc hiÖn c¸c chÕ ®é vµ b¶o hiÓm y tÕ theo luËt ph¸p quy ®Þnh. * Ch­¬ng tr×nh b¶o vÖ søc khoÎ: ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, mét sè c«ng ty ¸p dông c¸c ch­¬ng tr×nh b¶o vÖ søc khoÎ nh»m ng¨n chÆn bÖnh tËt cho ng­êi lao ®éng nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh cho ng­êi nghÞn thuèc l¸, c¸c ch­¬ng tr×nh thÓ dôc thÓ thao tr¸nh c¨ng th¼ng do t¸c ®éng cña c«ng viÖc vµ m«i tr­êng. Nhê vµo c¸c ch­¬ng tr×nh nµy, c¸c doanh nghiÖp ®· tiÕc kiÖm ®­îc nhiÒu chi phÝ ®¸ng kÓ nh­ gi¶m tû lÖ ng­êi v¾ng mÆt trong c«ng ty, gi¶m chi phÝ thuèc men... §©y lµ ch­¬ng tr×nh cã nhiÒu ­u ®iÓm trong chiÕn l­îc s¶n÷ót kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ lín, ph¹m vi ho¹t ®éng trªn diÖn réng. VÝ dô: C«ng ty ®iÖn thoai Ne­ York ( Mü ) ®· tiªcs kiÖm ®­îc trªn 2 triÖu ®«la hµng n¨m nhê gi¶m tû lÖ ng­êi v¾ng mÆt do èm ®au khi ¸p dông ch­¬ng tr×nh b¶o vÖ søc khoÎ. Còng nhê ch­¬ng tr×nh nµy, C«ng ty Kennecott ( Mü ) ®· gi¶m ®­îc trªn 50% chi phÝ vÒ thuèc men cho nh©n viªn trong c«ng ty m×nh.6 * B¶o hiÓm nh©n thä theo nhãm: §©y lµ mét lo¹i phóc lîi nh»m b¶o vÖ gia ®×nh cña nh©n viªn trong tr­êng hîp nh©n viªn ®ã qua ®êi. Lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy thu hót ®­îc kh¸ nhiÒu sù chó ý cña ng­êi lao ®éng v× chi phÝ b¶o hiÓm naú rÊt thÊp so víi phÇn tiÒn nhËn ®­îc nÕu rñi ro x¶y ra vµ mçi nh©n viªn ®ãng mét møc riªng tuú thôc vµo møc l­¬ng cña hä. Mét sè c«ng ty chØ yªu cÇu nh©n viªn ®ãng mét phÇn cßn ®©u c«ng ty sÏ hç trî. Khi rñi ro x¶y ra, ng­êi lao ®éng sÏ nhËn ®­îc mét phÇn tiÒn cè ®Þnh hoÆc theo møc l­¬ng hiÖn hµnh cña hä.¥ ViÖt nam, míi chØ ph¸t triÓn lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä ®èi víi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng cßn lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä nhãm ch­a ®­îc phæ biÕn. * C¸c lo¹i dÞch vô: Víi môc ®Ých t¹o cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong c«ng ty mét cuéc sèng “dÔ chÞu” h¬n, c¸c c«ng ty th­êng ¸p dông nhiÒu lo¹i dÞch vô nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh thÓ dôc thÓ thao, b¸n khÊu trõ c¸c s¶n phÈm dÞch vô cña c«ng ty, lËp c¸c c©u l¹c bé, tæ chøc ®­a ®ãn c«ng nh©n ®i lµm, trî cÊp gi¸p dôc... ( C¸c lo¹i dÞch vô nµy ®­îc ¸p dông phæ biÕn ë ViÖt nam ) Tuú vµo ®iÒu kiÖn cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp sÏ lùa chän mét hoÆc mét sè lo¹i dÞch vô nh»m t¹o thuËn lîi cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp m×nh. §ay còng lµ h×nh thøc thu hót nh©n viªn, lµm cho hä g¾n bã h¬n víi c«ng viÖc ®ang lµm. * TiÒn båi d­ìng ®éc h¹i – nguy hiÓm: ChÕ ®é båi d­ìng ®éc h¹i - nguy hiÓm ®· ®­îc quy ®Þnh râ trong LuËt Lao ®éng vµ c¸c nghÞ ®Þnh, quy ®Þnh cña ChÝnh phñ... Tuy nhiªn, ë mét sè c«ng ty, do muèn thu hót c«ng nh©n ®Õn lµm viÖc ë nh÷ng n¬i nhiÔm ®éc, møc ®é nguy hiÓm cao, hä sÏ cÊp cho c«ng nh©n tiÒn båi d­ìng ®éc h¹i – nghuy hiÓmhoÆc lµm viÖc hai ca, ca ba cao h¬n møc quy ®inh cña Nhµ n­íc. Møc trî cÊp båi d­ìng nµy còng n»m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nh©n lùc cña mçi doanh nghiÖp. * C¸c lo¹i trî cÊp kh¸c: Ngoµi c¸c ch­¬ng tr×nh phóc lîi tù nguyÖn ®· nªu trªn, mét sè c«ng ty lín cßn ¸p dông mét sè phóc lîi ®Æc biÖt nh»m t¹o t©m lý an toµn cho c«ng nh©n viªng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. Mçi c«ng ty sÏ cã s¸ng kiÕn h×nh thµnh c¸c lo¹i trî cÊp ®a d¹ng, kh¸c nhau. VÝ dô, c¸c ch­¬ng tr×nh ch¨m sãc søc khoÎ, lËp nhµ trÎ, thËm chÝ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn , c¸c c«ng ty lín cßn thµnh lËp tr­êng häc c¸c cÊp cho con em cña nh©n viªn trong c«ng ty. ë ViÖt nam, lo¹i h×nh phæ biÕn ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp ¸p dông lµ lËp nhµ trÎ, mÉu gi¸o cho con em c¸n bé, c«ng nh©n viªn. §©y lµ ch­¬ng tr×nh ®em l¹i hiÖu qu¶ cao v× ng­êi lao ®éng sÏ an t©m vµ sÏ lµm viÖc hÕt søc m×nh khi biÕt con hä ®­îc ch¨m sãc chu ®¸o. Ngoµi ra, c¸c c«ng ty ®Òu cã phßng y tÕ, tæ chøc kh¸m søc khoÎ ®Þnh kú cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong c«ng ty. Tãm l¹i, ngµy nay ®êi sèng cña c«ng nh©n lao ®éng kh¸ caov× vËy, nhu cÇu vÒ c¸c phóc lîi ®­îc h­ëng còng t¨ng lªn. ViÖc lùa chän lo¹i phóc lîi `tù nguyÖn nµo, chi phÝ cho phóc lîi tù nguyÖn bao nhiªu...tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch thu hót nh©n tµi vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi cña mçi doanh nghiÖp. MÆc dï ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng nh­ng h×nh thøc nµy míi chØ ®­îc ¸p dông phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp ë c¸c n­íc ph¸t triÓn. ë ViÖt nam, méthÞ tr­êng sè c«ng ty liªn doanh hoÆc c«ng ty cã 100% vèn n­íc ngoµi còng cã ¸p dông phóc lîi tù nguyÖng­êi lao ®éng nh»m khuyÕn khÝch, t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng, lµm cho hä g¾n bã víi c«ng ty nhiÒu h¬n, cßn ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc c¸c h×nh thøc nµy ®­îc ¸p dông rÊt h¹n chÕ. 4.2 B¶o hiÓm x· héi Trªn thÕ giíi, b¶o hiÓm x· héi ®· cã tõ rÊt l©u vµ thùc sù trë thµnh ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt x· héi tõ ®Çu thÕ kû 19 ë c¸c n­íc ch©u ¢u. Cho ®Õn nay, b¶o hiÓm x· héi ®­îc ph¸t triÓn m¹nh ë hÇu hÕt c¸c quèc gia vµ trë thµnh mét bé phËn quan träng trong ho¹t ®éng cña Liªn hîp quèc. ë n­íc ta, chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi ®­îc thùc hiÖn tõ khi thµnh lËp n­íc ViÖt nam d©n chñ céng hoµ nh­ng míi chØ ¸p dông cho c«ng nh©n viªn chøc vµ lùc l­îng vò trang. §Õn n¨m 1995, thùc hiÖn c¶i c¸ch chÝnh s¸ch baoe hiÓm x· héi, Nhµ n­íc ta ®· më réng ph¹m vi ®èi t­îng trong hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi : mä ng­êi lao ®éng trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhañ nh÷ng n¬i cã cã quan hÖ lao ®éng. Môc ®Ých chÝnh cña b¶o hiÓm x· héi lµ gãp phÇn b¶o ®¶m thu nhËp cho ng­êi lao ®éng khi c¸c rñi ro x· héi x¶y ra. §iÒu 104 – Bé LuËt Lao ®éng nªu râ: “ Nhµ n­íc quy ®Þnh chÝnh s¸ch vÒ b¶o hiÓm x· héi nh»m tõng b­íc më réng vµ n©ng cao viÖc b¶o ®¶m vËt chÊt, gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nhtrong c¸c tr­ên hîp ng­êi lao ®éng èm ®au, thai s¶n, hÕt tuæi lao ®éng, chÕt, bÞ tai n¹nlao ®éng, bªnj nghÒ nghiÖp, mÊt viÖc lµm, gÆp rñi ro hoÆc khã kh¨n”.8 D­íi gãc ®é ph¸p luËt, b¶o hiÓm x· héi lµ mét lo¹i chÕ ®é ph¸p ®Þnh b¶o vÖ ng­êi lao ®éng, sö dông nguån tiÒn ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng, ng­êi sö dông lao ®éng vµ cã sù than gia cña Nhµ n­íc. VÒ mÆt x· héi, b¶o hiÓm x· héi lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng cña Nhµ n­íc. B¶o hiÓm x· héi lµ mét nhu cÇu thiÕt yÕu chÝnh ®¸ng cña ng­êi lao ®éng nãi riªng vµ ng­êi d©n nãi chung. Nhu cÇu nµy xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®­îc ®¶m b¶o an toµn trong cuéc sèng vµ trong qu¸ tr×nh lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng – liªn quan trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi thiÕt th©n cña hä. X· héi c«ng b»ng ph¸t triÓn, nhu cÇu vÒ b¶o hiÓm x· héi cña c¸c tÇng líp lao ®éng x· héi ngµy cµng ®a d¹ng vµ Nhµ n­íc ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc tèt h¬n c¸c ho¹t ®éng vÒ b¶o hiÓm x· héi trªn ph¹m vi toµn x· héi. ViÖc chi tr¶ trî cÊp b¶o hiÓm x· héi vµ c¸c chi phÝ phôc vô cho qu¶n lý vµ ph¸t triÓn sù nghiÖp b¶o hiÓm x· héi ®­îc lÊy tõ quü b¶o hiÓm x· héi. Quü nµy ®­îc Nhµ n­íc b¶o hé ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së h¹ch to¸n ®éc lËp vµ ®­îc qu¶n lý thèng nhÊt theo chÕ ®é tµi chÝnh cña Nhµ n­íc. Quü b¶o hiÓm x· héi ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån sau: Ng­êi sö dông lao ®éng ®ãng 15% so víi tæng quü l­¬ng. Ng­êi lao ®éng ®ãng b»ng 5% tiÒn l­¬ng. Nhµ n­íc ®ãng vµ hç trî thªm. C¸c nguån kh¸c.9 * C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm x· héi: HiÖn nay, ë n­íc ta cã hai lo¹i h×nh b¶o hiÓm x· héi: b¶o hiÓm x· héi b¾t buéc vµ b¶o hiÓm x· héi tù nguyÖn. B¶o hiÓm x· héi tù nguyÖn: §­îc ¸p dông ®èi víi mäi ng­êi lao ®éng cã nhu cÇu tham gia b¶o hiÓm x· héi. NghÜa lµ mäi ®èi t­îng trong x· héi ( ngoµi nh÷ng ®èi t­îng tham gia b¶o hiÓm x· héi b¾t buéc ) nÕu cã nhu cÇu ®Òu cã thÓ tham gia mét hoÆc mét sè chÕ ®é vµ tù ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho m×nh. Tuy nhiªn, hiÖn nay chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi tù nguyÖn ch­a ®­îc phæ biÕn réng r·i do nh÷ng khã kh¨n trong qu¶n lý hÖ thèng tù nguyÖn. B¶o hiÓm x· héi b¾t buéc: ¸p dông ®èi víi ng­êi lao ®éng ®· cã trªn 3 th¸ng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã sö dông 10 lao ®éng trë lªn vµ trong c¸c tæ chøc, c¬ quan theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. HÖ thèng b¶o hiÓm x· héi nµy gåm 5 chÕ ®é : trî cÊp èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éngvµ bÖnh nghÒ nghiÖp, h­u trÝ, tö tuÊt. C¸c chÕ ®é nµy ®­îc quy ®Þnh rÊt cô thÓ trong LuËt Lao ®éng. 1.ChÕ ®é trî cÊp èm ®au: Khi èm ®au, ng­êi lao ®éng d­îc kh¸m bÖnh vµ ®iÒu trÞ t¹i c¸c c¬ së y tÕ theo chÕ ®é b¶o hiÓm y tÕ. Ng­êi lao ®éng èm ®au cã gi¸y chøng nhËn cña thÇy thuèc cho nghØ viÖc ®Ó ch÷a bÖnh t¹i chç hoÆc ®iÒu trÞ t¹i c¸c bÖnh viÖn th× ®­îc h­ëng trî cÊp èm ®au do quü b¶o hiÓm x· héi tr¶. Møc trî cÊp nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiiÖn lµm viÖc, møc vµ thêi gian ®· ®ãng b¶o hiÓm x· héi do ChÝnh phñ quy ®Þnh.10 2. Thai s¶n: LuËt Lao ®éng quy ®Þnh: phô n÷ cã thai, sinh con, tronh thêi giannghØ thai s¶n theo quy ®Þnh (tö 4 ®Õn 6 th¸ng ) ®­îc h­ëng trî cÊp b¶o hiÓm x· h«Þ b»ng 100% tiÒn l­¬ng vµ ®­îc trî cÊp thªm 1 th¸ng l­¬ng ( ®èi víi tr­êng hîp sinh con lÇn thø nhÊt vµ thø hai ). Trong c¸c tr­êng hîp nghØ v× lý do kh¸m thai , thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, s¶y thai, ch¨m conèm d­íi 7 tuæi... còng ®ùoc h­ëng trî cÊp b¶o hiÓm x· héi trong thêi gian ®ã.11 3. Tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp : Khi ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n hoÆc bÖnh nghÒ nghiÖp th× ®­îc nghØ ®Ó ®iÒu trÞ. Trong thêi gian ®ã, ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ ®ñ l­¬ng vµ c¸c chi phÝ y tÕ liªn quan ®Õn viÖc ch÷a trÞ. Sau khi ®iÒu trÞ, tuú theo møc ®é suy gi¶m lao ®éng do tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, ng­êi lao ®éng sÏ ®­îc gi¸m ®Þnh vµ xÕp bËc th­¬ng tËt ®Ó h­ëng trî cÊp mét lÇn hµng th¸ng do quy ®Þnh b¶o hiÓm x· héi chi tr¶. 12. H­u trÝ: Ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng chÕ ®é h­u trÝ hµng th¸ng khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn: - Nam ®ñ 60 tuæi, n÷ ®ñ 55 tuæi; cßn tuæi ®êi ®­îc h­ëng chÕ ®é h­u trÝ cña nh÷ng ng­êi lµm c«ng viÖc nÆng nhäc ®éc h¹i hoÆc lµm viÖc ë vïng cac , biªn giíi, h¶i ®¶o, vµ c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt kh¸c do ChÝnh phñ quy ®Þnh. - Thêi gian ®ãng b¶o hiÓm x· héi ph¶i tõ 20 n¨m trë lªn. NÕu ng­êi lao ®éng chØ ®¹t mét trong hai ®iÒu kiÖn trªn vÉn cã thÓ ®­îc h­ëng trî cÊp h­u trÝ hµng th¸ng víi møc l­¬ng thÊp h¬n nÕu cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau: Ng­êi lao ®éng®ñ tuæi ®êi vµ ®· ®ãng Ýt nhÊt 15 n¨m b¶o hiÓm x· héi. Tuæi ®êi ch­a ®ñ, nh­ng Ýt nhÊt trªn 50 tuæi ®èi víi nam vµ 45 tuæi ®èi víi n÷ vµ mÊt tõ 61% kh¶ n¨ng lao ®éng trë lªn. Ng­êi lao ®éng lµm c¸c c«ng viÖc nÆng nhäc vµ ®· ®ãng b¶o hiÓm x· héi, bÞ mÊt søc lao ®éng tõ 61% trë lªn. NÕu ng­êi lao ®éng kh«ng ®¹t ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn trªn th× ®­îc h­ëng trî cÊp mét lÇn. Møc trî cÊp h­u trÝ ®­îc h­ëng hµng th¸ng hay mét lÇn, cao hay thÊp kh¸c nhau tuú thuéc vµo møc ®ãng vµ th¬ig gian ®ãng b¶o hiÓm x· héi cña tõng ng­¬ig vµ do ChÝnh phñ quy ®Þnh. 13 5. Tö tuÊt: Trong thêi gian lµm viÖc hay khi ®· nghØ h­u, nghØ mÊt søc, nÕu ng­êi lao ®éng bÞ chÕt do tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp th× th©n nh©n ®­îc h­ëng chÕ ®é tö tuÊt. ChÕ ®é nµy gåm: TiÒn chi phÝ cho viÖc mai t¸ng. TiÒn trî cÊp thªm mét lÇn b»ng 24 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. Trong tr­êng hîp ng­êi bÞ chÕt tham gia ®ãng b¶o hiÓm x· héi ch­a ®ñ 15 n¨m th× tiÒn trî cÊp mét lÇn kh«ng qu¸ 12 th¸ng l­¬ng tèi thiÓu. TiÒn trî cÊp hµng th¸ng cho tr­êng hîp ng­êi bÞ chÕt tham gia ®ãng b¶o hiÓm x· héi ®ñ 15 n¨m mµ ng­êi th©n thuéc diÖn ph¶i nu«i trùc tiÕp ( cã con d­íi 15 tuæi ) hay vî ( chång ), bè, mÑ ®· qu¸ tuæi lao ®éng. 14 Trong ®iÒu kiÖn nh­ n­íc ta hiÖn nay, viÖc ban hµnh vµ ¸p dông 5 chÕ ®é b¶o hiÓn x· héi ®· thÓ hiÖn sù quyÕt t©m rÊt líncña Nhµ n­íc trong viÖc quan t©m ®Õn ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng c¶ trong vµ ngoµi qu¸ tr×nh lao ®éng. Ch­¬ng 2. nghiªn c­ó thu nhËp cña ng­êi lao ®éng t¹i c«ng ty in c«ng ®oµn. I. §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc, kinh tÕ, kü thuËt c«ng nghÖ cña c«ng ty in C«ng ®oµn. II. t×nh h×nh thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong c«ng ty in c«ng ®oµn. 1. T×nh h×nh thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong c«ng ty. Trong vµi n¨m trë l¹i ®©y, C«ng ty in C«ng ®oµn ®· t×m ®­îc h­íng ®i ®óng ®¾n, t¸o b¹o, ®­a C«ng ty ph¸t triÓn ngµy mét lín m¹nh. Tõ mét x­ëng in nhá, ho¹t ®éng d­íi sù bao cÊp cña Tæng liªn ®oµn Lao ®«ng ViÖt namvµ Nhµ n­íc, ®Õn nay, C«ng ty in C«ng ®oµn ®· trë thµnh doanh nghiÖp cã vèn riªng, kinh doanh ®éc lËp víi h¬n 200 c¸n bé, c«ng nh©n viªn cã tr×nh ®é, tay nghÒ cao. V­ît qua nh÷ng khã kh¨n, C«ng ty ®· tõng b­íc æn ®Þnh vµ gÆt h¸i nhiÒu thµnh c«ng. §Æc biÖt, C«ng ty ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ lµ t¹o cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc trong C«ng ty mét cuéc sèng æn ®Þnh víi thu nhËp kh¸ cao, t¹o ®­îc ®éng lùc ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Sau ®©y lµ t×nh h×nh thu nhËp cña ng­êi lao ®éng tai C«ng ty trong mét sè n¨m gÇn ®©y: c¸c chØ tiªu vÒ thu nhËp ChØ tiªu 1999 2000 2001 1. TiÒn l­¬ng 1.456.200.753 1.803.357.000 2.456.301.000 2.BHXH+BHYT+TT+KPC§ 102.394.456 233.311.000. 247.000.000 Tæng thu nhËp (1+2) 1.558.595.209 2.026.668.000 2.703.301.000 Tæng thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong C«ng ty cã møc t¨ng ®¸ng kÓ. N¨m 2001 ®¹t 173,4% so víi n¨m 1999 vµ ®¹t 133,3% so víi n¨m 2000. Møc t¨ng nµy ®· thÓ hiÖn nh÷ng cè g¾ng vµ sù lao ®«ng h¨ng say nhiÖt t×nh cña c¸n bé c«ng nh©n viªn vµ ban l·nh ®¹o C«ng ty. §Ó nghiªn cøu râ h¬n t×nh h×nh thu nhËp cña ng­êi lao ®éng, ta xÐt ®Õn tû lÖ gi÷a c¸c møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong c«ng ty in C«ng ®oµn qua hai n¨m 1999 vµ 2000. C¸c møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng . MøcTNBQ (1000®/th¸ng) N¨m 1999 N¨m 2000 Sè ng­êi Tû lÖ % Sè ng­êi Tû lÖ % D­íi 500 20 11,36 14 7,49 500 ®Õn 700 21 11,93 24 12,84 700 ®Õn 900 49 27,84 46 24,59 900-1.100 53 30,12 48 25,68 1.100-1.300 20 12,36 28 14,97 Trªn 1.300 13 7,93 27 14,43 Tæng céng 176 100 187 100 B¶ng trªn cho thÊy: møc thu nhËp d­íi 500.00®/th¸ng cña C«ng ty chiÕm 11,36% n¨m 1999 ®Õn n¨m 200 gi¶m xuèng chØ cßn 7,49%. - Ng­êi lao ®éng cã møc thu nhËp trung b×nh :700.000-1.100.000®/th¸ngn¨m 1999lµ 57,96% ®Õn n¨m 2000 gi¶m xuèng cßn 50,27%. - Tû lÖ ng­êi lao ®éng cã møc thu nhËp kh¸ ( h¬n 1.100.000®/th¸ng)n¨m 1999 lµ 18,75% vµ ®Õn n¨m 2000 ®· t¨ng lªn 29,4%; trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn tû lÖ t¨ng cña nh÷ng ng­êi cã møc thu nhËp cao (trªn 1.300.000®/th¸ng) tõ 7,93% lªn ®Õn 14,43% (gÇn gÊp ®«i n¨m tr­íc). Qua xem xÐt, nhËn thÊy ë møc 500.000®/th¸ng chñ yÕu tËp trung vµo lùc l­îng häc nghÒ; nh÷ng ng­êi míi vµo lµm viÖc vµ lao ®éng thñ c«ng cã n¾nguÊt lao ®éng thÊp. §Ó ®¶m b¶o møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ngµy ®­¬c n©ng cao, C«ng ty ®· cho më c¸c líp ®µo t¹o, thi n©ng bËc thî víi kÕt qu¶ cô thÓ: 10 thî bËc cao ®ang häc båi d­ìng chuyªn nghµnh 20 häc viªn häc nghÒ víi líp ®µo t¹o ngøn 3 th¸ng 2 ng­êi ®­îc n©ng tõ bËc 2 lªn bËc 3 14 ng­êi ®­îc n©ng tõ bËc 3 lªn bËc 4 10 ng­êi ®­îc n©ng tõ bËc 4 lªn bËc 5 5 ng­êi ®­îc n©ng tõ bËc 5 lªn bËc 6 5 ng­êi ®­îc n©ng tõ bËc 6 lªn bËc 7. Nh­ vËy,so víi c¸c C«ng ty trong nghµnh in nãi riªng vµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc nãi chung, møc thu nhËp cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong c«ng ty in C«ng ®oµnlµ kh¸ cao. §iÒu nµy ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ qua møc thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng trong C«ng ty ë b¶ng sau: thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng tai c«ng ty in c«ng ®oµn §èi t­îng N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 Sè ng­êi Thu nhËp b×nh qu©n (®/ th¸ng) Sè ng­êi Thu nhËp b×nhqu©n (®/th¸ng) Sè ng­êi Thu nhËp b×nh qu©n ( ®/th¸ng) 1. Lao ®éng gi¸n tiÕp 31 1.022.400 35 1.115.500 40 1.205.000 2. Lao ®éng trùc tiÕp 145 846.900 152 926.000 184 1.000.500 Tæng sè 176 883.400 187 960.000 224 1.100.000 Nh×n vµo sè liÖu trªn ta thÊy møc thu nhËp cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong C«ng ty ®­îc t¨ng lªn râ rÖt qua ba n¨m 1999, 2000, 2001. Møc thu nhËp trung b×nh cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn n¨m 2000 t¨ng 76.000 ®ång/ th¸ng so víi n¨m 1999. §Õn n¨m 2001, møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ®· t¨ng 140.000 ®ång/ th¸ng so víi n¨m 2000. Nh­ vËy, trong vßng 2 n¨m ( tõ 1999 ®Õn 2001), møc thu nhËp trung b×nh cña ng­êi lao ®éng trong C«ng ty ®· t¨ng h¬n 200.000®ång/th¸ng. XÐt vÒ tèc ®é t¨ng gi÷a c¸c n¨m : n¨m 2000 so víi n¨m 1999, tèc ®é t¨ng thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng lµ 1,08% ; n¨m 2001 so víi n¨m 2000 lµ 1,14%. Tèc ®é t¨ng gi÷a 2 n¨m liÒn kÒ nhau t¨ng 0,06%, cã t¨ng nh­ng kh«ng ®¸ng kÓ. Nh×n chung, møc t¨ng thu nhËp cña ng­êi lao ®éng lµ æn ®Þnh, chøng tá C«ng ty thùc hiÖn tèt chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp cña m×nh. Cã ®­îc ®iÒu nµy lµ do C«ng ty ®· m¹nh d¹n thay ®æi d©y chuyÒn c«ng nghÖ, chiÕm lÜnh thi tr­êng- quan träng lµ C«ng ty cã mét ban l·nh ®¹o am hiÓu c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, s©u s¸t quy tr×nh s¶n xuÊt vµ ng­êi lao ®éng . Còng qua sè liÖu trªn, ta thÊy møc thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®«ng gi¸n tiÕp so víi lao ®éng trùc tiÕp còng cã chªnh lÖch lín (kho¶ng 200.000 ®ång/th¸ng/ng­êi ). Do cã sù chªnh lÖch nµy lµ v× lùc l­îng lao ®éng gi¸n tiÕp ®· ®­îc tinh gän ( chØ chiÕm 17% ®Õn 18% tæng sè lao ®éng trong C«ng ty ). Trong ®ã chñ yÕu lµ c¸n bé qu¶n lý cßn sè lao ®éng phô trî th× ®Òu cã tay nghÒ cao (bËc 7/7). §«i ngò c¸n bé qu¶n lý cña C«ng ty ®Òu cã tr×nh ®é cao, cã kinh nghiÖm vµ thùc sù lµ nßng cèt cña C«ng ty. §èi t­îng lao ®éng N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 Lao ®éng gi¸n tiÕp 31 35 40 - C¸n bé qu¶n lý 19 22 19 - Lao ®éng phô trî 12 13 31 Qua ph©n tÝch trªn ta thÊy, møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc chønh tá C«ng ty ®· thùc hiÖn tèt chiÕn l­îc t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. C¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc trong C«ng ty lu«n lµm viÖc h¨ng say, chñ ®éng, phÊn ®Êu häc hái n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cña m×nh. Nh×n s¬ bé, ta thÊy møc thu nhËp cña mçi ng­êi lao ®éng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, ®Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c møc t¨ng ®ã do nh÷ng yÕu tè nµo, thùc chÊt gi¸ trÞ søc lao ®éng cña c«ng nh©n ®­îc ®¸nh gi¸ ra sao, ta ®i vµo xÐt riªng møc tiÒn l­¬ng cña mçi lao ®éng nhËn ®­îc sau qu¸ tr×nh lµm viÖc t¹i C«ng ty. So s¸nh møc tiÒn l­¬ng cña tæ chÕ b¶n vµ mét sè c«ng nh©n tæ s¸ch ta cã b¶ng sè liÖu : so s¸nh møc thu nhËp b×nh qu©n gi÷a c¸c c«ng nh©n §èi tuîng lao ®éng N¨m 2000 N¨m 2001 Ngµy c«ng TL/n¨m (®ång) TLBQ ngµy (®ång) Ngµy c«ng TL/n¨m ( ®ång) TLBQ ngµy (®ång) I Tæ ph¬i b¶n 1. NguyÔn TiÕn C«ng 305 13.603.000 44.600 304,5 17.409.000 57.173 2. NguyÔn Ngäc T©n 301 12.310.000 40.897 319,5 16.676.000 52.194 3. TrÇn v¨n Minh 245 9.662.000 39.437 251 12.546.000 49.984 4. NguyÔn ThiÖn Hµ 244 7.799.000 31.964 286 10.576.000 36.979 5. Lª V¨n M¹nh 305 12.336.000 40.446 306 15.614.000 51.027 II. tæ s¸ch 2 1. NguyÔn Thi Quyªn 305 9.051.000 29.676 304,5 7.156.000 2.501 2. NguyÔn ThÞ TÝnh 301 5.670.000 18.838 307 6.312.000 20.561 3. Hoµng ThÞ B¶y 269 5.461.000 20.302 130 816.000 6.277 4. Vâ ThÞ Vinh 158 2.999.000 18.962 277 5.758.000 20.787 5. mai Thi Oanh 305 7.002.000 22.958 313,5 8.780.000 27.829 ( Nguån : Tù tæng hîp tõ b¸o c¸o thu nhËp cña C«ng ty ) Nh×n vµo b¶ng ta thÊy sù chªnh lÖch vÒ møc tiÒn l­¬ng tÝnh theo ngµy c«ng kh¸ cao gi÷a hai tæ. Sù chªnh lÖch nµy biÓu hiÖn râ nhÊt tÇm quan träng cña viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. V× ë c«ng ty in C«ng ®oµn møc tiÒn l­ên cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp ®­îc tÝnh theo ®¬n gi¸ s¶n phÈm vµ l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh, nªn tiÒn l­¬ng cao hay thÊp lµ do s¶n phÈm hoµn thµnh nhiÒu hay Ýt. ë b¶ng trªn, sè liÖu cho thÊy n¨ng suÊt lao ®éng cña nhãm c«ng nh©n trong tæ s¸ch thÊp h¬n so víi tæ ph¬i b¶n, do tæ s¸ch chñ yÕu lµ lµm gia c«ng. ë tæ s¸ch, v× lµ lao ®éng thñ c«ng nªn viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng phô thuéc chñ yÕu vµo ng­êi lao ®éng. Do ®ã khi møc thu nhËp cña c«ng nh©n gi¶m, yÕu tè quan träng nhÊt t¸c ®éng ®Õn lµ do n¨ng suÊt lao ®éng cña b¶n th©n c«ng nh©n ®ã gi¶m. VÝ dô: C«ng nh©n sè 1 (ë tæ s¸ch ) gi¶m møc tiÒn l­¬ng b×nh qu©n 1 ngµy c«ng tõ 29.676®/ngµy n¨m 2000 xuèng cßn 23.501®/ngµy n¨m 2001. C«ng nh©n sè 3 gi¶m møc tiÒn l­¬ng b×nh qu©n 1 ngµy c«ng tõ 20.302®/ngµy n¨n 2000 xuèng cßn cã 6.277®/ngµy n¨m 2001. ViÖc gi¶m tiÒn l­¬ng nµy cã thÓ do c«ng nh©n ®· gi¶m n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n ( søc khoÎ kh«ng ®amr b¶o hoÆc ch­a chó t©m vµo c«ng viÖc hay bÞ ¸p lùc vÒ t©m lý ...), còng cã thÓ do ng­êi lao ®éng nµy chuyÓn sang lµm ë bé phËn mang nÆng tÝnh gia c«ng h¬n... Sè c«ng nh©n cßn l¹i ( sè 2,4,5 ) l¹i cã møc tiÒn l­¬ng b×nh qu©n 1 ngµy c«ng n¨m 2001 cao h¬n n¨m 2000. §Æc biÖt, ë c«ng nh©n sè 5 ®· t¨ng lªn 5000®/ngµy c«ng. Ngyuªn nh©n cã thÓ do ng­êi c«ng nh©n nµy ®· chó tränh ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n hoÆc do thµnh tÝch trong s¶n xuÊt. ë tæ ph¬i b¶n, møc tiÒn l­¬ng b×nh qu©n ngµy n¨m 2000 vµ n¨m 2001 cña mçi c«ng nh©n t¨ng lªn râ rÖt . Nguyªn nh©n chÝnh lµ n¨ng suóat cua m¸y mãc thiÕt bÞ ®­îc t¨ng lªn dÉn ®Õn t¨ng n¨ng suÊt lao ®«ngj c¸ nh©n. Qua ®©y, ta nhËn thÊy râ viÖc n©ng cÊp, thay míi m¸y mãc thiÕt bÞ, d©y chuyÒn c«ng nghÖ trong mçi doanh nghiÖp ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. §©y lµ thùc tr¹ng ch­a thÓ gi¶i quyÕt ®­îc trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc nãi chung vµ c«ng ty in C«ng ®oanf nãi riªng. ViÖc thiÕu vèn ®Çu t­ chØ lµ mét khã kh¨n, mét khã kh¨n n÷a lµ nÕu ®Çu t­, mua míi, n©ng cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ, d©y chuyÒn c«ng nghÖ th× sÏ gi¶m l­îng lao ®éng cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, mét lùc l­îng lín lao ®éng sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp. VÝ dô: ë c«ng ty in C«ng ®oµn, ®Ó ®Çu t­ 2 m¸y b¾t s¸ch cÇn 100 triÖu ®ång . Mét con sè kh«ng lín cho viÖc ®Çu t­ vµ 2 m¸y b¾t s¸ch nµy sÏ cã n¨ng suÊt lao ®éng rÊt cao so víi lao ®éng thñ c«ng – t­¬ng ®­¬ng víi n¨ng suÊt lao ®éng cña 100 c«ng nh©n. ThÕ nh­ng, nÕu ®Çu t­ 2 m¸y b¾t s¸ch, C«ng ty sÏ ph¶i gi¶m 100 c«ng nh©n- ®iÒu nµy lµ kh«ng thÓ ®­îc. V× vËy hiÖn t¹i, C«ng ty sÏ chó träng cho ng­êi lao ®éng tù ý thøc n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n, cã tr¸ch nhiÖm h¬n víi c«ng viÖc vµ t¨ng n¾nguÊt lao ®éng c¸ nh©n. 1.1 H×nh thøc tr¶ l­¬ng cña C«ng ty. TiÒn l­¬ng hµng th¸ng cña mçi c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc trong C«ng ty ®­îc tr¶ theo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh hµng th¸ng vµ theo chøc danh nghµnh nghÒ- ®­îc chia thµnh 2 khu vùc : l­¬ng khu vùc s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ l­¬ng khu vùc gi¸n tiÕp. Møc l­¬ng tèi thiÓu cña C«ng ty ®­îc tÝnh nh­ sau: HÖ sè K1 = 1 HÖ sã theo vïng = 0,3 HÖ sè theo nghµnh in = 0,8 Hª sè K2 = HÖ sè vïng + HÖ sè nghµnh = 0,3 + 0,8 HÖ sè K ®iÒu chØnh: K®c = K1 + K2 = 1+ (0,3 +0,8) = 2,1 Møc l­¬ng ®iÒu chØnh gèc lµ: 210.000 x2,1 = 441.000 ®/ng­êi/th¸ng C¨n cø vµo t×nh h×nh s¶nÜót kinh doanh cña C«ng ty n¨m 2000 vµ 2001 : c¨n cø vµo kh¶ n¨ng kinh doanh cña C«ng ty trong n¨m 2002, C«ng ty chän møc l­¬ng tèi thiÓu cña doanh nghiÖp lµ 350.000®/ng­êi/th¸ng. ë khu vùc lao ®éng gi¸n tiÕp, tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh theo møc l­¬ng b×nh qu©n cña khu vùc lµm s¶n phÈm. HÖ sè l­¬ng b×nh qu©n cña khu vùc nµy phô thuéc vµo møc ®é phøc t¹p vÒ chuyªn m«n vµ tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc. TiÒn l­¬ng khèi lao ®éng gi¸n tiÕp ®­îc tÝnh nh­ sau : TiÒn l­¬ng mét c«ng nh©n nhËn ®­îc mét th¸ng lµ: L­¬ng khu vùc s¶n phÈm TL = x HÖ sè l­¬ng b×nh qu©n khu vùc s¶n phÈm Sè lao ®éng trùc tiÕp VÝ dô: Cã sè liÖu vÒ l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp trong 2 th¸ng nh­ sau: Ph©n x­ëng chÕ b¶n: 50 ng­êi- tæng l­¬n : 57.500.000® Ph©n x­ën in :30 ng­êi – tæng l­¬ng : 39.000.000® Ph©n x­ëng s¸ch : 80 ng­êi –tæng l­¬ng 78.400.000® TiÒn l­¬ng cña qu¶n ®èc víi bËc chøc danh ë bËc hai: 2,2 sÏ cã møc l­¬ng trong th¸ng 2 lµ: 57,5 +39 +78,4 TL tr­ëng phßng = = 2.404.850®/th¸ng 50 +30 +80 Víi c¸ch ph©n chia cô thÓ, râ rµng, chÝnh x¸c hÖ sè l­¬ng b×nh qu©n theo khu vùc s¶n phÈm ®­îc ¸p dông ®èi víi mçi bËc chøc danh, C«ng ty ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸n bé, nh©n viªn tù phÊn ®Êu ®Ó n©ng hÖ sè l­¬ng cña b¶n th©n. Mçi nh©n viªn sÏ ®­îc s¾p xÕp hªs l­¬ng theo møc ®é phøc t¹p v¶t¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc ®¶m nhËn. Sau thêi gian lµm viÖc, hä sÏ n©ng cao hÖ sè cña m×nh nÕu chÞu khã häc hái, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n... Nh­ vËy, tiÒn l­¬ng cña khãi lao ®éng gi¸n tiÕp phô thuéc vµo l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. C¸ch tÝnh l­¬ng nµy cña c«ng ty in C«ng ®oµn cã t¸c dông n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña lùc l­îng lao ®éng gi¸n tiÕp ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn n©ng cao thu nhËp cña m×nh, nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý ph¶i t×m biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao møc n¨ng suÊt lao ®éng cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. §èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt , tiÒn l­¬ng ®­îc tr¶ theo ®¬n gi¸ cña C«ng ty ®· quy ®Þnh vµ l­îng s¶n phÈm hä lµm ra mçi th¸ng. ë mçi ph©n x­ëng, bé phËn, C«ng ty sÏ nghiªn cøu, tÝnh to¸n kü l­ìng råi sau ®ã tæng hîp, chän ra mét ®¬n gia s¶n phÈm hîp lý nhÊt ®Ó ¸p dông cho mçi ph©n x­ëng, bé phËn Êy. VÝ dô : * Tæ ph¬i b¶n- Ph©n x­ëng chÕ b¶n cã ®¬n gi¸ s¶n phÈm nh­ sau: Ph¬i b¶n 4 trang : 750®/khu«n Ph¬i b¶n 8 trang :1000®/khu«n Ph¬i b¶n 16 trang : 2000®/khu«n DÞch :1000®/khu«n Giê phô lµm c¸c c«ng viÖc kh¸c :1200®/giê In c«ng nghiÖp : Ph¬i b¶n 0,017 ®/ trang c«ng nghiÖp * Tæ m¸y in ofset Hiedelberg 5 mµu: Tê in GiÊy th­êng GiÊy Cãue ( hÖ sè 1) HÖ sè 2 1 mµu :4® 4®x1,2 4®x1,5 2 mµu (1/1 ): 6® 6®x1,2 6®x1,5 3 mµu : 8® 8®x1,2 8®x1,5 4 mµu :10® 10®x1,2 10®x1,5 12®x1,2 12®x1,5 Mµu nÒn = gi¸ tiÔn 1,5 - §¬n gi¸ s¶n phÈm lµm ca ba ®­îc nh©n hÖ sè 1,35. §¬n gi¸ lµm thªm c¸c ngµy lÔ, chñ nhËt ®­îc nh©n hÖ sè 2 §¬n gi¸ m¸y Toshiba tÝnh theo ®¬n gi¸ m¸y Coroman nh©n hÖ sè 1,4. TiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp ®­îc tÝnh theo c¸ch sau: TL th¸ng = §G x q Trong ®ã: TLth¸ng : tiÒn l­¬ng c«ng nh©n nh©n nhËn ®­îc trong mét th¸ng §G ; §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm cña bé phËn nµo ®ã q : sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh. VÝ dô : Mét c«ng nh©n tæ ph¬i b¶n trong mét th¸ng lµm ®­îc l­îng s¶n phÈm nh­ sau: Ph¬i b¶n 40 trang: 460 khu«n Ph¬i b¶n 16 trang : 220 khu«n DÞch : 330 khu«n Giê phô :8 giê VËy møc l­¬ng ng­êi ®ã nhËn ®­îc sau mét th¸ng lµm viÖc lµ : TL = 460x750 +220x2000 +330x1000 +8x1200 TL =1.124.600® Së dÜ C«ng ty ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy v× quy tr×nh s¶n xuÊt cña mçi bé phËn ®Òu mang tinhs ®éc lËp t­¬ng ®èi, sau mçi b­íc ®Òu cã nghiÖm thu s¶n phÈm cô thÓ. C¸ch tÝnh l­¬ng nµy cã t¸c dông lín trong viÖckÝch thÝch ng­êi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng – lµ c¸ch ng­êi lao ®éng cã thÓ trùc tiÕp t¨ng møc tiÒn l­¬ng cña b¶n th©n. §Ó h¹n chÕ ®­îc nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy C«ng ty ®· ®Æt ra c¸c møc ph¹t nhÊt ®Þnh ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n coi th­êng chÊt l­îng s¶n phÈm hay l·ng phÝ nguyªn vËt liÖu. Cô thÓ : NÕu b¶o d­ìng, söa ch÷a m¸y kh«ng tèt, ph¹t : 100.000®/th¸ng NÕu l·ng phÝ giÊy: ph¹t 100% sè giÊy l·ng phÝ víi ®Þng møc theo gi¸ thÞ tr­êng. C¨n cø vµo c¸c th«ng t­, chØ thÞ cña Nhµ n­íc, C«ng ty x¸c ®Þnh c¸c kho¶n phô cÊp ®­îc tÝnh vµ l­¬ng nh­ sau: C¸c lo¹i phô cÊp ®­îc tÝnh vµo l­¬ng cña c«ng ty Lo¹i phô cÊp Møc phô cÊp hÖ sè hoÆc % TiÒn phô cÊp l­¬ng 1 th¸ng I. Phô cÊp ®éc h¹i - VËn hµnh m¸y in offset - Söa ch÷a m¸y ( c¬ ®iÖn ) - VËn hµnh m¸y xÐn giÊy - M¸y vµo b×a keo nhiÖt 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 42.000®/ng­êi 42.000®/ng­êi 42.000®/ng­êi 42.000®/ng­êi 42.000®/ng­êi II. Phô cÊp tr¸ch nhiÖm vµ phô cÊp chøc vô l·nh ®¹o - Tr­ëng phßng vµ t­¬ng ®­¬ng - Phã phßng vµ t­¬ng ®­¬ng - Phô cÊp tæ tr­ëng vµ thñ quü 0,4 0,3 0,1 84.000®/ng­êi 63.000®/ng­êi 21.000®/ng­êi V× mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty lu«n ®­îc bè trÝ 24/ngµy, 7 ngµy/tuÇn nªn mét sè c«ng nh©n ph¶i lµm thªm vµo ngµy chñ nhËt vµ lµm ca ba. L­¬ng s¶n phÈm lµm thªm giê cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp ®­îc tÝnh nh­ sau: Lsp = §g x k x q Trong ®ã: Lsp : L­¬ng lµm thªm giê cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp q : L­îng s¶n phÈm hoµn thµnh k : HÖ sè lµm thªm giê - ®­îc tÝnh nh­ sau: Ngµy b×nh th­êng : x 1,35 Ngµy chñ nhËt : x 1,5 Ngµy lÔ : x 2,0 Ngoµi ra, vµo thêi gian c«ng nh©n nghØ chê viÖc do söa m¸y, chê nguyªn vËt liÖu ®­îc C«ng ty tr¶ 1.500®/giê. 1.2. C¸c h×nh thøc th­ëng: §Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, khuyÕn khÝch vÒ mÆt tinh thÇn cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc trong C«ng ty,C«ng ty in C«ng ®oµn ®· ¸p dông c¸c h×nh thøc th­ëng sau: -Th­ëng thùc hiÖn tèt néi quy lao ®éng ®èi víi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng: 2000®/ngµy c«ng/ng­êi vµ nhiÒu nhÊt lµ 50.000®/ng­êi/th¸ng. -Th­ëng c¸c dÞp lÔ, tÕt. -Th­ëng ®èi víi bé phËn s¶n xuÊt C«ng ty ¸p dông theo h×nh thøc ph©n lo¹i s¶n phÈm- ®­îc tÝnh nh­ sau: + §èi víi ph©n x­ëng s¸ch: S¶n phÈm lo¹i A=1,1 §G s¶n phÈm S¶n phÈm lo¹i B= 0,8 §G s¶n phÈm S¶n phÈm lo¹i C= 0,5 §G s¶n phÈm. NÕu ng­êi lµm c«ng ®o¹n sau ph¸t hiÖn khuyÕt tËt cña c«ng ®o¹n tr­íc vµ b¸o cho tæ tr­ëng hoÆc qu¶n ®èc sÏ d­îc th­ëng 50.000®/khuyÕt tËt. + §èi víi ph©n x­ëng chÕ b¶n: S¶n phÈm lo¹i A=1,1 §G s¶n phÈm S¶n phÈm lo¹i B= 0.85 §G s¶n phÈm S¶n phÈm lo¹i C= 0,7 §G s¶n phÈm. ë bé phËn ph¬i b¶n,nÕu tiÕt kiÖm sè b¶n ®­îc th­ëng 50% sã b¶n tiÕt kiÖm ®­îc. + NÕu s÷a ch÷a, b¶o d­ìng m¸y tèt (ng­êi phä tr¸ch vµ c¬ ®iÖn kiÓm tra bÊt kú 4 lÇn/th¸ng)sÏ ®­îc th­ëng 200.000®/th¸ng/tæ. + Th­ëng tiÕt kiÖm giÊy: sè tiÒn th­ëng nhËn ®­îc b»ng 100% sè giÊy tiÕt kiÖm ®­îc so víi ®Þnh møc theo gi¸ thÞ tr­êng. Tuú vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh mçi n¨m, ban l·nh ®¹o C«ng ty sÏ trÝch quü khen th­ëng b»ng 20 – 30% quü tiÒn l­¬ng. Nh×n chung c¸c h×nh thøc th­ëng mµ C«ng ty ¸p dông cã t¸c ®éng tèt trong viÖc gióp ng­êi lao ®éng n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n ®èi víi c«ng viÖc; cè g¾ng tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, häc hái kinh nghiÖm ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña b¶n th©n… 1.3B¶o hiÓm x· héi vµ phóc lîi: Lµ C«ng ty trùc thuéc Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam, C«ng ty in C«ng ®oµn ®· thùc hiÖn tèt c¸c chÕ ®é phóc lîi vµ b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.Cô thÓ: - Hµng n¨m, C«ng ty tæ chøc cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn cã nhiÒu thµnh tÝch trong s¶n xuÊt vµ c«ng t¸c ®­îc ®i tham quan, nghØ m¸t tõ 2- 3 ngµy. - C«ng ty tæ chøc c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ v¨n nghÖ cho ng­êi lao ®éng nh©n c¸c ngµy lÔ lín: 3-2: 8-3; 15-5; 27-7; 2-9; 20-10….;thùc hiÖn tèt viÖc hiÕu, hû cña gia ®×nh c¸n bé, c«ng nh©n viªn, gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é theo ®óng luËt ®Þnh. - C«ng ty lËp quü dù phßngtrî cÊp mÊt viÖclµm cho ng­êi lao ®éng ®­îc trÝch tõ lîi nhuËn sau thuÕ = 5%. - Ng­êi lao ®éng ®· lµm viÖc trong C«ng ty t÷ 10 n¨m trë lªn tr­íc khi nghØ h­u theo chÕ ®é hiÖn hµnh ®­îc C«ng ty tæ chøc ®i tham quan, du lÞch c¸c tØnh phÝa Nam tõ 7 ®Õn 10 ngµy (nÕu c¸ nh©n cã nhu cÇu) Trong khi lµm viÖc t¹i C«ng ty, ngoµi nh÷ng chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ng­êi lao ®éng cßn ®­îc h­ëng nh÷ng quyÒn lîi sau : - Ng­êi lao ®éng ®ang lµm viÖc t¹i C«ng ty bÞ chÕt: +Th©n nh©n ®­îc h­ëng trî cÊp 1.500.000®. +Con cña ng­êi lao ®éng ®­îc ph¸p luËt c«ng nhËn ch­a ®Õn tuæi lao ®éng th× vî (chång) ®­îc C«ng ty trî cÊp 1.000.000®. +Bè, mÑ ng­êi lao ®éng chÕt (c¶ bªn vî vµ bªn chång) ®­îc C«ng ty trî cÊp 200.000®. NÕu ë xa C«ng ty trî cÊp thªm b»ng sè tiÒn tµu xe cho ng­êi lao ®éng vÒ gi¶i quyÕt viÖc gia ®×nh; nÕu cã ®iÒu kiÖn,C«ng ty sÏ ®Õn th¨m viÕng. - Ng­êi lao ®éng ®ñ tiªu chuÈn vÒ h­u ( hoÆc vÒ mÊt søc) theo chÕ ®é hiÖn hµnh cßn ®­îc C«ng ty trî cÊp thªm mçi n¨m c«ng t¸c t¹i C«ng ty lµ 50.000®, tr¶ mét lÇn khi nhËn sæ. VÒ b¶o hiÓm x· héi, C«ng ty thùc hiÖn trÝch nép b¶o hiÓm x· héi theo luËt ®Þnh (ng­êi lao ®éng nép 5%, C«ng ty nép 15% tiÒn l­¬ng hµnh th¸ng), ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng c¸c chÕ ®é : èm ®au, thai s¶n, tai n¹n, bÖnh nghÒ nghiªp, h­u trÝ, tö tuÊt. C«ng ty cßn thùc hiÖn nép quü b¶o hiÓm y tÕ 3% trong ®ã ng­êi sö dông lao ®éng ®ãng 2% vµ ng­êi lao ®éng nép 1% tiÒn l­¬ng th¸ng. Ng­êi lao ®éng trong C«ng ty ®­îc kh¸m søc khoÎ mçi n¨m mét lÇn, nÕu ph¸t hiÖn thÊy bÖnh nghÒ nghiÖp sÏ ®­îc C«ng ty cho ®i ®iÒu trÞ theo yªu cÇu cña c¬ quan y tÕ. Nh­ vËy, C«ng ty ®· thùc hiÖn tèt c¸c chÕ ®é phóc lîi vµ b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng. Víi c¸c quy ®Þnh nµy, kh«ng nh÷ng C«ng ty ®¶m b¶o ®­îc tÝnh d©n chñ trùc tiÕp cña c«ng nh©n viªn chøc lao ®éng mµ cßn lµm cho ng­êi lao ®éng g¾n bã h¬n víi C«ng ty, ®ãng gãp hÕt søc m×nhvµ tËn t×nh víi c«ng viÖc ®­îc giao. quü tiÒn l­¬ng trÝch nép bhxh cña c¸n bé qu¶n lý vµ tæ ph¬I b¶n TT M· sè BHXH Hä vµ tªn Chøc danh, NghÒ nghiÖp TiÒn l­¬ng,tiÒn c«ng phô cÊp trÝch nép BHXH 1 th¸ng Tæng sè tiÒn nép BHXH 1 th¸ng L­¬ng c¬ b¶n Phô cÊp chøc vô 01 01 NguyÔn Quang §oµi Gi¸m ®èc 4,32 0,4 169.920 02 03 NguyÔn ThÕ H»ng Tr­ëng phßng Tæ chøc 3,28 0,4 132.480 03 25 NguyÔn ThÕ Nghiªm Tr­ëng phßng kÕ ho¹ch 4,10 0,4 162.000 04 24 NguyÔn M¹nh Tuý Phã phßngTC-HC 2,91 0,3 115.560 05 27 NguyÔn ThÞ Toan Phã phßng kÕ to¸n 1,58 0,3 67.680 06 28 KiÒu ThÞ V©n Qu¶n ®èc ph©n x­ëng 3,28 0,4 132.480 07 33 §ç ThÞ Hoan Qu¶n ®èc ph©n x­ëng 3,28 0,4 132.480 08 43 NguyÔn TiÕn C«ng C«ng nh©n 1,62 58.320 09 44 NguyÔn V¨n T©n C«ng nh©n 1,62 58.320 10 127 Lª V¨n M¹nh C«ng nh©n 1,47 52.820 11 175 §Æng Ngäc Tèn C«ng nh©n 1,47 52.920 12 178 TrÇn V¨n Minh C«ng nh©n 1,55 55.800 13 192 NguyÔn ThiÖn Hµ C«ng nh©n 1,55 55.800 (Nguån: Danh s¸ch lao ®éng vµ quü tiÒn l­¬ng trÝch nép BHXH n¨m 2001). 2. C¬ cÊu thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong C«ng ty C¬ cÊu thu nhËp cña ng­êi lao ®éng nãi chung bao gåm l­¬ng, th­ëng, phóc lîi, b¶o hiÓm x· héi vµ c¸c kho¶n thu kh¸c. Trong ®ã tiÒn l­¬ng chiÕm mét tû träng rÊt lín vµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng .Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp, cña tõng ngµnh, mçi doanh nghiÖp sÏ cã sù thay ®æi c¬ cÊu thu nhËp sao cho hîp lý nh»m khai th¸c tèi da, cã hiÖu qu¶ tinh thÇn, n¨ng lùc cña ng­êi lao ®éng vµ phï hîp víi qui ®Þnh cña ph¸p luËt. HiÖn nay, trong c¸c doanh nghiÖp, tû träng tiÒn l­¬ng so víi thu nhËp ngµy mét gi¶m, c¸c kho¶n thu kh¸c ngoµi tiÒn l­¬ng l¹i t¨ng lªn. §iÒu nµy lµ do c¬ chÕ tiÒn l­¬ng ch­a hîp lý mÆc dï Nhµ n­íc võa n©ng møc l­¬ng tèi thiÓu lªn 210.000®/th¸ng/ng­êi. H¬n n÷a, møc tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp ngoµi l­¬ng còng tuú theo ®iÒu kiÖn cña tõng ngµnh. VÝ dô: thu nhËp kh¸c ngoµi l­¬ng trong tæng thu nhËp cña H¶i quan lµ 63,9%; gi¶ng viªn ®¹i häc lµ 62,2%; bÖnh viÖn lµ 40,7%. (Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra n¨m 1995 cña Ban chØ ®¹o tiÒn l­¬ng Nhµ n­íc) C¬ cÊu thu nhËp cña C«ng ty in C«ng ®oµn bao gåm: tiÒn l­¬ng, th­ëng lÔ, tÕt vµ tiÒn ¨n ca. Trong ®ã tû träng tiÒn l­¬ng trong tæng thu nhËp vÉn chiÕmtû lÖ kh¸ cao (75- 80%), ®­îc thÓ hiÖn qua bÈng sau: C¬ cÊu thu nhËp cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong C«ng ty in C«ng ®oµn ChØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 Lao ®éng gi¸n tiÕp Lao ®éng trùc tiÕp Lao ®éng gi¸n tiÕp Lao ®éng trùc tiÕp Sè lao ®éng Sè ng­êi 31 145 35 152 Tû lÖ (%) 17,62 82,38 18,72 81,28 TiÒn l­¬ng Thùc lÜnh(®ång) 294.974.300 1.112.839.800 362.956.000 1.247.028.000 Tû lÖ (%) 77,56 77,52 77,47 73,84 ¡n ca Thùc lÜnh (®ång) 25.491.000 113.443.000 29.349.000 123.917.000 Tû lÖ (%) 6,7 7,69 6,26 7,34 LÔ, tÕt Thùc lÜnh (®ång) 59.850.000 247.300.000 76.180.000 317.926.000 Tû lÖ (%) 15,74 16,79 16,27 18,82 Tæng thu nhËp 380.315.300 1.473.582.800 468.485.000 1.688.871.000 (Nguån: Tù tæng hîp tõ b¸o c¸o thu nhËp c¸c n¨m cña C«ng ty in C«ng ®oµn) Qua b¶ng ta thÊy, nh×n chung tû träng tiÒn l­¬ng so víi tæng thu nhËp cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong C«ng ty thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ- ®Æc biÖt lµ ë khèi lao ®éng gi¸n tiÕp. §èi víi lao ®éng trùc tiÕp , tõ n¨m 1999 ®Õn 2000, tû träng cña tiÒn l­¬ng gi¶m kho¶ng 1,68%. Tû träng tiÒn ¨n ca so víi tæng thu nhËp còng gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ : 0,35%. §Æc biÖt lµ sù t¨ng lªn cña tiÒn th­ëng lÔ tÕt tõ 16,7% lªn 18,82% ( t¨ng 2,55%). §iÒu nµy chøng tá C«ng ty ®· t¨ng lîi nhuËn n¨m 2000, C«ng ty ®· bá kho¶n thu nhËp lµ tiÒn ¨n ca, tû träng tiÒn l­¬ng trong thu nhËp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt lµ 84,03%; tiÒn th­ëng lÔ tÕt chiÕm 18,97%, Nh­ vËy, tiÒn th­ëng cña C«ng ty cã tû träng kh«ng mÊy thay ®æi; chØ cã sù gia t¨ng cña tiÒn l­¬ng- t¨ng tû träng 7,19% trong tæng thu nhËp. C¬ cÊu thu nhËp trªn ®· thÓ hiÖn sù t­¬ng ®èi gi÷a tiÒn l­¬ng vµ tiÒn th­ëng cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong C«ng ty. * C¬ cÊu thu nhËp cña cña c«ng nhan tæ ph¬i b¶n. Trong c¬ cÊu thu nhËp cña c«ng nh©n tæ ph¬i b¶n còng thÎ hiÖn nhËn xÐt chung nh­ ®èi víi toµn C«ng ty. V× so s¸nh gi÷a 2 n¨m 2000 –2001 nªn sÏ nhËn râ viÖc gi¶m mét kho¶n thu nhËp ( tiÒn ¨n ca ) cã t¸c ®éng nh­ thÕ nµo ®èi víi ng­êi lao ®éng .( Xem b¶ng d­íi ) NhËn xÐt: Tû träng tiÒn l­¬ng trong thu nhËp cña nhãm c«ng nh©n nµy kh¸ cao ( 75 ®Õn 98% ). Khi gi¶m mét kho¶n thu nhËp tiÒn ¨n ca, tû träng tiÒn th­ëng gi¶m mÆc dï møc tiÒn th­ëng nh­ nhau. Trong hai n¨m, tû träng tiÒn l­¬ng trong tæng thu nhËp cña mçi ng­êi t¨ng lªn ®¸ng kÓ ( tõ 5 ®Õn 10% ). ë ®©y tiÒn l­¬ng ®· thùc sù ®ãng vai trß chñ ®¹o trong thu nhËp cña ng­êi lao ®éng . TiÒn l­¬ng t¨ng chøng tá n¨ng suÊt lao ®éng cña nhãm c«ng nh©n nµy ®· ®­îc n©ng cao. VÝ dô: C«ng nh©n NguyÔn TiÕn C«ng víi ngµy c«ng cña 2 n¨m gÇn b»ng nhau( chªnh ½ ngµy c«ng ) nh­ng møc tiÒn l­¬ng anh nhËn ®­îc t¨ng lªn 3.806.000®/n¨m. NghÜa lµ anh ®· rÊt cè g¾ng trong viÖc häc tËp, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b¶n th©n, ®ång thêi n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng còng do sù trang bÞ, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ cña C«ng ty. Tæng thu nhËp 2001 19.609 18.876 14.546 12.776 17.814 7.266 2000 16.718 15.423 12.597 10.031 15.451 ¨n ca % 5,47 5,86 5,84 7,30 5,92 Thùc lÜnh 1000® 915 903 735 732 915 lÔ tÕt Tû lÖ % 2001 11,22 11,66 13,75 17,22 12,35 24,77 2000 13,16 14,27 14,95 14,24 17,46 Thùc lÜnh 1000® 2001 2.200 2.200 2.200 2.200 2.200 1.800 2000 2.200 2.200 2.200 1.500 2.200 l­¬ng Tû lÖ % 2001 88,78 88.34 86,25 82,78 87,65 75,23 2000 81,37 79,87 77,75 79,84 76,70 Thùc lÜnh 1000® 2001 17.409 16.676 12.546 10.576 15.414 5.466 2000 13.603 12.310 9.662 7.799 12.336 ngµy c«ng 2001 304,5 319,5 251 286 306 178,5 2000 304 301 245 244 305 hä vµ tªn NguÔn TiÕn C«ng NguyÔn Ngäc T©n TrÇn V¨n Minh NguyÔn ThiÖn Hµ Lª V¨n m¹nh §Æng Ngäc TÊn III. nhËn xÐt chung vÒ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong c«ng ty in c«ng ®oµn. Nh×n s¬ bé, C«ng ty in C«ng §oµn ®· ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng mét møc thu nhËp kh¸ cao vµ æn ®Þnh so víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ c¸ C«ng ty trong cïng nghµnh in. C«ng ty lu«n ®i ®Çu trong viÖc thùc hiÖn ch¨m lo b¶o vÖ lîi Ých cho ng­êi lao ®éng , thùc hiÖn chÕ ®é d©n chñ. §Æc biÖt, C«ng ty ®· lu«n t¹o ®iÒu kiªn cho ng­êi lao ®éng tham gia, ®ãng gãp ý kiÕn vÒ c¸c kho¶n thu – chi, vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc, nghØ ng¬i, c¸c chÕ ®é tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng cña C«ng ty. Tõ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh hÕt søc khã kh¨n, C«ng ty ®· m¹nh d¹n ®Çu t­, thay ®æi c«ng nghÖ, m¸y mãc ®Ó ®¶m b¶o chç ®øng v÷ng ch¸c trªn thÞ tr­êng vµ quan träng nhÊt lµ t¹o cho ng­êi lao ®«ngj cã mét cuéc sèng æn ®Þnh . Ngoµi viÖc n©ng cao møc tiÒn l­¬ng cho mçi ng­êi lao ®éng, C«ng ty cßn ®¶m b¶o cho hä c¸c chÕ ®é phóc lîi vµ b¶o hiÓm x· héi ®Çy ®ñ, hîp lý... Cã thÓ nãi C«ng ty in C«ng ®oµn ®· thùc hiÖn tèt c«ng t¸c t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng th«ng qua møc thu nhËp – c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Cã thÓ nªu ra sau ®©y mét sè ­u ®iÓm cña C«ng ty ®¹t ®­îc trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nh©n sù cña m×nh: - Më líp båi d­ìng, ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ, bËc thî cho ng­êi lao ®éng nh»m t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng ®¶m b¶o vµ n©ng cao møc thu nhËp cña m×nh - Trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c tranh thiÕt bÞ cña b¶o hiÓm lao ®éng c¸ nh©n cho ng­êi lao ®éng; tæ chøc tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ý thøc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖmvÒ vÖ sinh an toµn lao ®éng cho ng­êi lao ®éng. - Mua ®Çy ®ñ 100% chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi vµ b¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi lao ®éng - Thùc hiÖn tÝnh l­¬ng chÝnh x¸c, tr¶ l­¬ng ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®óng kú h¹n cho ng­êi lao ®éng. - Ph©n chia râ rµng, c«ng b»ng, chÝnh x¸c quü phóc lîi tËp thÓ cña C«ng ty. - Cã nh÷ng chÕ ®é lµm viÖc ngoµi giê, nghØ ng¬i, èm ®au hîp lý nh»m ®éng viªn, khuyÕn khÝch, t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. - §æi míi, n©ng cao thiÕt bÞ d©y chuyÒn ®ång bé vµ khÐp kÝn víi c«ng suÊt tèi ®a cã thÓ ®¹t 15 tû trang 1 n¨m . §ay lµ b­íc tiÕn lín cña C«ng ty trong n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng ngµy moät n©ng cao møc thu nhËp cho b¶n th©n. Ngoµi ra, C«ng ty cßn lu«n chó träng t¹o ®iÒu kiÖn lµm viÖc tho¶i m¸i cho ng­êi lao ®éng, gi÷ nh÷ng nèi liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a c¸n bé qu¶n lý vµ nh©n viªn còng nh­ c«ng nh©n lao ®éng. §iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ m«i tr­êng lµm viÖc cña C«ng ty, C«ng ty in C«ng ®oµn lµ mét trong sè c¸c doanh nghiÖp cã ®­îc m«i tr­êng v¨n ho¸ cëi më, th©n mËt, mäi ng­êi lµm viÖc trong C«ng ty ®Òu c¶m thÊy an t©m, tho¶i m¸i vµ Êm cóng. Cã ®­îc ®iÒu nµy mét phÇn lµ do lùc l­îng lao ®éng trong C«ng ty Ýt ( kho¶ng 200 ng­êi ) mét phÇn do phong c¸ch qu¶n trÞ cña Ban l·nh ®¹o C«ng ty . ChÝnh v× vËy, ng­êi lao ®éng lu«n mong muèn ®ãng gãp hÕt søc m×nh cho C«ng ty nh»m ®­a C«ng ty ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc, C«ng ty in C«ng ®oµn vÉn cßn gÆp kh¸ nhiÒu v­íng m¾c: - MÆt b»ng nhµ x­ëng mÆc dï cã c¶i t¹o, s÷a ch÷a nh­ng vÉn cßn qu¸ chËt chéi, ch­a t­¬ng x÷ng víi c«ng suÊt thùc tÕ hiÖn cã ®Ó quy ho¹ch, bè trÝ kho tµng vµ khu vùc s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý, khoa häc. §éi ngò lao ®éng trong C«ng ty ch­a t­¬ng xøng víi nhiÖm vô vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña C«ng ty. VÉn tån t¹i mét sè bé phËn kh«ng nhá ch­a ®­îc ®µo t¹o chÝnh quy, ch­a cã t¸c phong c«ng nghiÖp, ý thøc tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc ch­a cao ®· dÉn ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm ch­a ®¹t yªu c©ï . - §éi ngò l·nh ®¹o tuy ®· ®­îc tinh gän vµ cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao nh­ng vÉn cßn mét sè ch­a ®¹t yªu cÇu, ch­a cã kinh nghiÖm, chñ yÕu r¬i vµo lùc l­îng trÎ míi ra tr­êng. H¬n n÷a, lùc l­îng lao ®éng gi¸n tiÕp “máng” ( chØ chiÕm 17% ) l¹i ph¶i bè trÝ trùc 24 giê/ngµy, 7 ngµy/tuÇn nªn ch­a ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh. - VÒ c«ng t¸c ®Þnh møc lao ®éng, C«ng ty ®ang sö dông ph­¬ng ph¸p ®Þnh møc lao ®éng theo thèng kª kinh nghiÖm. MÆc dï ®Þnh møc lao ®éng theo ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ x©y dùng nhanh vµ x©y dùng nhiÒu møc trong mét thêi gian ng¾n víi chi phÝ thÊp nh­ng hiÖu qu¶ møc lao ®éng l¹i kh«ng ph¶n ¸nh ®ón hao phÝ lao ®éng x· héi, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, kh«ng khuyÕn khÝch viÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc míi vµ c¸c kinh nghiÖm s¶n xuÊt tiªn tiÕn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.