Đề tài Tìm hiểu về phong cách báo chí hài hước của Lý Sinh Sự, Lê Thị Liên Hoan và Thảo Hảo”. ( Khảo sát trên báo Lao Động, Thể Thao văn hoá và An ninh thế giới cuối tháng từ 2003 đến 2005)

h× khã ai cã thÓ bËt c­êi. Th¶ng hoÆc cã ai võa hÐ miÖng, còng tù biÕt lµ v« ý thøc, mµ th«i ngay. Nh­ng ®Êy lµ mét tªn tri huyÖn, tªn lý tr­ëng nµo ®ã tr­íc ®©y, khÖnh kh¹ng b¶nh choÑ, ng· bæ chöng, th× sù viÖc l¹i cã yÕu tè g©y c­êi râ rÖt. Nãi c¸ch kh¸c, vÊn ®Ò thô c¶m c¸i hµi mang tÝnh giai cÊp h¼n hoi, tÊt nhiªn ph¶i kÓ c¶ tÝnh d©n téc. VÒ ®èi t­îng g©y c­êi, nªn chó ý mÊy ®iÓm: = Mét lµ, giai cÊp thèng trÞ ngay lóc cßn gi÷ vai trß tiÕn bé trong giai ®o¹n lÞch sö x· héi nhÊt ®Þnh, vÉn mang trong m×nh nh÷ng m©u thuÉn c¨n b¶n kh«ng sao che giÊu næi, nhÊt lµ nh÷ng khi quyÒn lîi cña chóng vµ ch¹m víi lîi Ých d©n téc. Ngay nh÷ng nguyªn t¾c ®¹o ®øc ®­îc chóng nªu lªn nh­ khu«n vµng th­íc ngäc Ðp buéc mäi ng­êi ph¶i tu©n theo, còng m©u thuÉn ngay víi sinh ho¹t xa hoa truþ l¹c h»ng ngµy cña chóng. Thêi kú chóng b¾t ®Çu xuèng dèc th× nh÷ng m©u thuÉn ®ã còng ngµy cµng lé râ. Nh÷ng ©m m­u ®en tèi, nh÷ng thñ ®o¹n xÊu xa tr­íc ®©y nguþ trang d­íi nh÷ng mü hiÖu h×nh thøc nµy nä, nay bÞ bãc trÇn, trë l¹i c¸i cèt d¬ d¸ng kinh tëm vèn cã. DÇu vËy, chóng vÉn kh«ng bao giê tù ý tõ bá ®Þa vÞ thèng trÞ cña chóng. Chóng cµng cè b¸m vµo ®Þa vÞ cò bao nhiªu, cµng cè lµm ra vÎ d©n chñ, tiÕn bé chõng nµo, cµng biÕn thµnh môc tiªu g©y c­êi mang tÝnh chÊt xÊu xa th« bØ chõng Êy. Nãi giai cÊp bãc lét thèng trÞ lóc nµo còng cã thÓ lµ ®èi t­îng trµo léng v× nh÷ng lÏ ®ã. Cho nªn, nh÷ng c©u trµo léng ®¶ kÝch vua quan kh«ng nhÊt thiÕt chØ ra ®êi vµo thêi phong kiÕn ®ang trªn ®­êng suy vong, mµ c¶ trong lóc chóng ®ang cßn thêi kú thÞnh trÞ. TÊt nhiªn, tiÕng c­êi cña nh©n d©n ph¸t ra trong thêi kú chóng xuèng dèc, sÏ ®Ëm ®µ th©m thóy h¬n khi tr­íc, bëi nh­ M¸c nãi: “ Giai ®o¹n cuèi cïng cña mét h×nh th¸i lÞch sö chÝnh lµ tÊn hµi kÞch cña nã ®Ó nh©n lo¹i rêi bá qu¸ khø mét c¸ch vui vΔ. ( M¸c- Anghen. VÒ v¨n häc nghÖ thuËt. Nxb. Sù thËt, 1960). = Hai lµ, do nh©n d©n lao ®éng ph¶i sèng trong x· héi mµ nh÷ng ý thøc thèng trÞ nh­ thiªn la ®Þa vâng, lu«n t×m mäi c¸ch óp chôp lÊy con ng­êi, do ph¶i ë thÕ bÞ trÞ, kh«ng chót quyÒn h¹n trong tay, kh«ng cã hÖ thèng ý thøc t­ t­ëng riªng biÖt, nªn hä ®· chÞu ¶nh h­ëng s©u nÆng cña nh÷ng quan ®iÓm lçi thêi vµ nh÷ng thãi h­ tËt xÊu cña chóng. V× vËy, nhiÒu tr­êng hîp, hä còng cã nh÷ng sù viÖc, nh÷ng hµnh ®éng biÕn thµnh môc tiªu g©y c­êi. Kh¸ nhiÒu truyÖn kh«i hµi, ®o¹n hÒ nh»m vµo nh÷ng tÝnh keo kiÖt, dë h¬i, d¹i g¸i, ®Ónh ®o¶ng cña hä mµ chÕ giÔu. Tõ tr­íc ®Õn nay, c¸c nhµ nghiªn cøu th­êng ph©n ra ba h×nh thøc g©y c­êi, ®óng ra lµ ba møc ®é thÓ hiÖn néi dung cña nh÷ng tiÕng c­êi. Mét lµ tiÕng c­êi kh«i hµi, kh«ng cã ý chÕ giÔu ai: Kho tµng v¨n häc trµo léng cña chóng ta cã kh¸ nhiÒu lo¹i truyÖn nµy ( tay ¶i tay ai, Ch¸y,…) Nh÷ng tiÕng cõ¬i ë ®©y ®Òu Ýt s©u s¾c, c­êi xoµ xong th«i, hay nh»m vµo nh÷ng sai sãt th­êng t×nh cña con ng­êi, do ngÉu nhiªn, v« ý hay do vông vÒ th« lËu mµ ra, mang tÝnh chÊt móa vui gi¶i trÝ, th­êng gäi lµ c¸i c­êi th«ng tôc. Hai lµ lo¹i tiÕng c­êi trµo phóng, chÕ giÔu nh÷ng thãi rëm ®êi, h­ xÊu trong néi bé nh©n d©n, c¶ cña giai cÊp thèng trÞ. V¨n häc trµo léng cña ta cã rÊt nhiÒu lo¹i truyÖn nµy, khi th× nh»m vµo nh÷ng quan hÖ x· héi gi÷a vî vµ chång chªnh lÖch, mÑ chång nµng d©u, d× ghÎ con chång,… khi th× khÝa vµo nh÷ng mÆt xÊu xa cña bän ®Çu sá cÇm ®Çu x· héi nh­ d©m «, hèng h¸ch, ¨n hèi lé,… Ba lµ, nh÷ng tiÕng c­êi ®¶ kÝch chÜa vµo kÎ thï cña nh©n d©n, c¶ nh÷ng sinh ho¹t qu¸ sai tr¸i víi quan ®iÓm, víi cuéc sèng cã trong nh©n d©n. §©y lµ nh÷ng ®ßn bÐn nh¹y, th©m thuý, ®¸nh mét g¹y chÕt th¼ng, nh»m ®¶ vµo bän thèng trÞ ë ®ñ mäi chøc vÞ, tõ vua quan ®Õn lò tay sai lý dÞch, ®¶ vµo nh÷ng hiÖn t­îng phi ®¹o ®øc( ®¹o ®øc nh©n d©n) ë bÊt cø tÇng líp nµo. C¶ bän ¨n b¸m chuyªn nghÒ bãp nÆn lõa bÞp nh©n d©n nh­ nh÷ng thÇy ®å gi¶ cÇy, lang b¨m, thÇy bãi, s­,… còng bÞ v¹ch mÆt. XÐt vÒ phÝa môc tiªu, nh÷ng hiÖn t­îng bÞ chÕ giÔu ®¶ kÝch ®Òu thÊy kh«ng phï hîp víi quan ®iÓm thÈm mü, quan ®iÓm ®¹o ®øc vµ quan ®iÓm chÝnh trÞ cña nh©n d©n lao ®éng. §óng nh­ Arixt«t ®· nãi: “ C¸i c­êi lµ c¸i ®¸ng xÊu” vµ nh­ Tsecn­sepxki: “C¸i xÊu lµ c¸i c¨n nguyªn vµ b¶n chÊt cña c¸i lè l¨ng”. TiÕng c­êi do ®ã mang ý nghÜa x· héi nhÊt ®Þnh, vµ h­íng Ýt nhiÒu vµo nh÷ng cuéc ®Êu tranh x· héi. Thùc tÕ cña hÒ chÌo chøng minh r»ng tiÕng c­êi kh«ng chØ cã t¸c dông gi¶i trÝ ng­êi n«ng d©n mµ cßn lµm hä thªm ý thøc vµo søc m¹nh, trÝ tuÖ vµ “quyÒn” d©n chñ cña m×nh. TiÕng c­êi ®· lµm bän ®Çu sá chÕ ®é cò bÏ mÆt, thÊp kÐm ®i, vµ tr¸i l¹i, n©ng cao, cæ vò nh÷ng ng­êi ë tÇng líp bÞ trÞ lÐp vÕ. RÊt nhiÒu khi chØ mét tiÕng c­êi lµ toµn bé kh«ng khÝ trang nghiªm do bän thèng trÞ cè dùng lªn bÞ ®æ sôp, vì tan nh­ bät xµ phßng. NguyÔn V¨n VÜnh v× ®øng vÒ phÝa bän t­ s¶n m¹i b¶n vµ bän thùc d©n, ®· run sî tr­íc tiÕng c­êi cña nh©n d©n, tõng kªu lªn b»ng nh÷ng dßng th¶m h¹i trong §«ng d­¬ng t¹p chÝ còng kh«ng che giÊu næi c¸i thùc tr¹ng thèi tha môc ruçng cña chÕ ®é thùc d©n phong kiÕn nöa thÕ kû tr­íc ®©y. TiÕng c­êi, nhÊt lµ tiÕng c­êi mang néi dung chiÕn ®Êu m¹nh mÏ vµ nghÖ thuËt tinh tÕ, cã kh¶ n¨ng lan truyÒn nhanh chãng, ch¼ng nh÷ng kh«ng ai k×m l¹i ®­îc, mµ mäi ng­êi cßn bÞ l«i cuèn theo, kÓ c¶ nh÷ng kÎ cïng lò víi ®èi t­îng ®¶ kÝch. V× r»ng, kÎ bÞ ®¶ kh«ng bÞ chØ tªn v¹ch mÆt râ lµ ai, nªn nh÷ng tªn cïng héi cïng thuyÒn víi chóng, do chñ quan mï qu¸ng, do sÜ diÖn h·o huyÒn, cè t¸ch m×nh ra khái môc tiªu g©y c­êi. Thªm n÷a, nh÷ng hiÖn t­îng ®ã l¹i ®­îc kh¸i qu¸t ®Õn møc cao, cã t¸c dông phæ biÕn kh¸ réng, nªn dÔ lµm chóng tù an ñi lµ chóng ch­a ®Õn nçi tåi tµn thèi tha nh­ kÎ bÞ ®­a lªn s©n khÊu lµm trß. V× thÕ, mµ trong mét x· héi t«n ti râ rµng, lÔ gi¸o kh¾c nghiÖt nh­ x· héi phong kiÕn, tiÕng c­êi ®ñ kiÓu cña nh©n d©n vÉn l­u hµnh. Mét sè bän ®Çu sá phong kiÕn tõng ra s¾c chØ cÊm c¸c truyÖn “ n«m na m¸nh quД l­u truyÒn trong nh©n d©n, cã h¹i ®Õn “ thuÇn phong mü tôc” cña chóng, thùc tÕ ®· ch¼ng ®­îc ai nghe. Hµng tr¨m mÈu chuyÖn, mÈu hÒ ®Ëp th¼ng vµo bän thèng trÞ thêi Ph¸p thuéc, ®¶ th¼ng vµo ®Õ quèc Mü víi bÌ lò tay sai ë miÒn Nam hiÖn nay lµ nh÷ng b»ng cø hïng hån chøng minh sù kÕ thõa s¸ng t¹o truyÒn thèng ®Êu tranh bÊt khuÊt b»ng tiÕng c­êi cña nh©n d©n ta. Cã thÓ nãi, tiÕng c­êi trong v¨n häc d©n gian ta nãi chung vµ tiÕng c­êi trong chÌo cæ nãi riªng, ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo c«ng cuéc ®Êu tranh ®¸nh ®æ bän thèng trÞ lçi thêi, tõng k×m h·m x· héi ph¸t triÓn, ®ång thêi còng lµm cho ®êi sèng cña nh©n d©n thªm trong s¹ch lµnh m¹nh h¬n, gióp con ng­êi thªm yªu ®êi vµ tin t­ëng lÉn nhau h¬n. Ch­¬ng II: Néi dung sù giÔu cît, phª ph¸n nh÷ng vÊn ®Ò nãng hæi cña x· héi trong c¸c tiÓu phÈm cña Lý Sinh Sù, Lª ThÞ Liªn Hoan, Th¶o H¶o 2.1. §èi t­îng ®­îc ph¶n ¸nh, ®¶ kÝch trong c¸c tiÓu phÈm cña ba nhµ b¸o Nh×n tõ thùc tiÔn c¸c t¸c phÈm cña ba nhµ b¸o ®­îc kh¶o s¸t trong thêi gian tõ 2003 ®Õn 2005 th× c¶ ba ®Òu tËp trung ph¶n ¸nh vµo mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. §ã cã thÓ lµ c¸ nh©n, tËp thÓ, lµ mét vÊn ®Ò, mét sù kiÖn, mét hiÖn t­îng thùc cña cuéc sèng. TÊt c¶ ®­îc t¸c gi¶ ph¶n ¸nh, t¸i hiÖn d­íi mét gãc nh×n b¸o chÝ vµ thÓ hiÖn víi mét phong c¸ch ®éc ®¸o cña tiÓu phÈm b¸o chÝ. Vµ víi mçi vÊn ®Ò cña cuéc sèng th× mçi t¸c gi¶ l¹i cã c¸ch thÓ hiÖn ngßi bót cã phÇn kh¸c nhau. 2.1.1. Lý Sinh Sù: C¸c vÊn ®Ò thêi sù ®­îc ph¶n ¸nh trong t¸c phÈm cña anh lµ nh÷ng bÊt cËp cña cuéc sèng ®­¬ng ®¹i diÔn ra cã phÇn lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn x· héi. Chóng ®ù¬c thÓ hiÖn b»ng mét c¸ch viÕt tiÓu phÈm cã chót giÔu cît, ch©m biÕm, ®¶ kÝch nh­ng l¹i thÓ hiÖn b»ng mét chÊt chÝnh luËn kh¸ râ nÐt vµ béc lé trùc tiÕp sù xuÊt hiÖn cña c¸i t«i m¹nh d¹n nãi th¼ng vµo sù thËt trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch b»ng c¸c luËn cø, luËn chøng chøng minh vµ b¶o vÖ luËn ®iÓm cña m×nh ®­a ra. Tµi liÖu: Trong bµi “Nhµ b¸o TrÇn §øc ChÝnh: ng­êi chöi thuª miÔn phÝ cho d©n”, Bïi Hoµng T¸m viÕt: Trong mèi quan hÖ víi giíi cÇm bót, t«i cã quan ®iÓm ch¼ng gièng ai. NÕu quý mÕn con ng­êi nµo ®ã ngoµi ®êi, t«i th­êng kh«ng hay ®äc t¸c phÈm cña hä vµ khi mÕn mé mét t¸c gi¶ nµo ®ã, t«i th­êng thÝch gÇn gòi, giao du víi hä. Lý gi¶i ®iÒu nµy cã lÏ lµ do c¸i b¶n tÝnh t«i lo xa vµ cÇu toµn. T«i chØ sî c¸i «ng Êy, c¸i anh Êy, c¸i ng­êi Êy sèng hay thÕ, tèt thÕ, tuyÖt vêi thÕ nh­ng khi ®äc v¨n hä l¹i ch¸n thÕ, nh¹t thÕ, nh¶m nhÝ thÕ. Vµ biÕt ®©u l¹i ch¶ v× ghÐt v¨n mµ ghÐt l©y sang c¶ ng­êi. Råi ng­îc l¹i, c¸i «ng Êy, c¸i anh Êy, c¸i ng­êi Êy viÕt hay thÕ, s©u s¾c thÕ, hãm hØnh thÕ mµ sèng l¹i nh¹t thÕ, nh¶m thÕ, ch¸n thÕ. VËy lµ biÕt ®©u v× ghÐt c¸i tÝnh t×nh mµ ghÐt l©y c¶ sang v¨n ch­¬ng. ViÕt ®Ó … kiÕm ¨n th«i! Cã lÏ v× thÕ mµ dï ®· lªn Hµ Néi gÇn 10 n¨m trêi, n¬i lµm viÖc chØ c¸ch nhau giµ nöa c©y sè…… Cßn em thÊy b¸c viÕt mµ ho¶ng. Cø ®Òu ®Æn n¾ng còng nh­ m­a, sßn sßn Ýt nhÊt mét bµi mét ngµy. Søc viÕt cña b¸c ghª thËt. KiÕm ¨n th«i, kiÕm ¨n th«i.- TrÇn §øc ChÝnh võa pha n­íc võa tr¶ lêi. Lóc ®ã, t«i nghÜ lµ c©u nãi ®ïa nh­ng ®ªm vÒ thÊy h×nh nh­ anh nãi thËt. NhiÒu ®éc gi¶ ®«i khi th­êng “vu” cho ®¸m nhµ b¸o, nhµ v¨n niÒm vinh quang kh«ng cã thËt b»ng c¸ch t­ëng nh÷ng ng­êi cÇm bót lóc nµo còng v× nh÷ng ®iÒu to lín cao siªu. ThËt ra, môc ®Ých cña hä th­êng ®¬n gi¶n vµ ®«i khi rÊt tÇm tÇm. Ýt ai ngê r»ng hÇu hÕt nh÷ng t¸c phÈm vÜ ®¹i cña nhµ v¨n Nam Cao ®­îc viÕt víi môc ®Ých duy nhÊt lµ lÊy tiÒn tr¶ nî vµ mua thuèc cam sµi cho lò con lÝt nhÝt. Hay nh÷ng t¸c phÈm v¨n ch­¬ng bÊt hñ cña nhµ v¨n Nga §ètt«iepxki viÕt lµ ®Ó lÊy tiÒn tr¶ nî cho nh÷ng lÇn thua b¹c. §Ó b©y giê, nh÷ng ng­êi yªu mÕn hai «ng dï muèn còng kh«ng thÓ rµnh m¹ch c¸i nµo viÕt v× lý t­ëng, c¸i nµo viÕt chØ ®Ó lÊy tiÒn tr¶ nî. Víi TrÇn §øc ChÝnh cã lÏ còng v× vËy, thËt khã rµnh m¹ch c¸i nµo viÕt v× sù th«i thóc cña l­¬ng t©m, tr¸ch nhiÖm, c¸i nµo viÕt ®¬n gi¶n chØ ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô, lÊy nhuËn bót lµ lÊy l­¬ng. H×nh nh­ víi nh÷ng c©y bót chuyªn nghiÖp, hä xo¸ ®i ®­îc ranh giíi r¹ch rßi nµy. C¸i “ vèc ch÷” cña th¶o d©n hä Lý Nãi ®Õn TrÇn §øc ChÝnh, cã lÏ chØ mét sè ng­êi biÕt nh­ng nãi ®Õn Lý Sinh Sù th× ®éc gi¶ b¸o Lao ®éng cã lÏ kh«ng ai biÕt. C¸i bót danh g¾n liÒn víi c¸i gãc nhá trªn b¸o, nãi nh­ mét nhµ th¬ lµ “ chØ mét vèc ch÷ th«i, t·i ra ch­a kÝn hÕt bµn tay”. ThÕ nh­ng chÝnh c¸i “ vèc ch÷” Êy ®· gãp phÇn t¹o nªn b¶n s¾c cña b¸o Lao ®éng vµ mét phong c¸ch Lý Sinh Sù. §· cã kho¶ng 30 c«ng tr×nh khoa häc cña cö nh©n, cao häc, tiÕn sü viÕt vÒ c¸i “ ®µn ch÷” be bÐ nµy. ThËt ra, TrÇn §øc ChÝnh kh«ng ph¶i lµ ng­êi ®Çu tiªn viÕt tiÓu phÈm kiÓu nµy. Tr­íc anh, tõ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû ®· cã c¸c cô Lý ToÐt, X· XÖ, råi nh÷ng n¨m 1950 lµ nhµ v¨n Vò B»ng. Ngay t¹i b¸o Lao ®éng, TrÇn §øc ChÝnh còng chØ kÕ thõa bëi tõ n¨m 1994 trë vÒ tr­íc, ®©y lµ môc do nhµ b¸o Hoµng Tho¹i Ch©u ( Ba Thî TiÖn) ®¶m nhiÖm cïng víi sù tham gia céng t¸c cña mét sè ng­êi kh¸c. Khi nhµ b¸o Hoµng Tho¹i Ch©u nghØ h­u, TrÇn §øc ChÝnh ®­îc “kÕ nhiÖm” vµ tõ ®ã ®Õn nay, mét m×nh anh ®¶m nhiÖm. TrÇn §øc ChÝnh hiÓu r»ng chØ cã vai trß c¸ nh©n, phong c¸ch c¸ nh©n míi t¹o nªn b¶n s¾c chuyªn môc vµ muèn thÕ, ®­¬ng nhiªn anh ph¶i viÕt ®Òu ®Æn. ThÕ nªn, ®Ó gi÷ thÕ “®éc quyÒn” mét chuyªn môc trªn tê b¸o h»ng ngµy, TrÇn §øc ChÝnh ph¶i thËt sù lµ g· “ khæ sai chuyªn nghiÖp”. Víi tèc ®é viÕt Ýt nhÊt mét bµi b¸o/ ngµy trong h¬n m­êi n¨m trêi liªn tôc, ë ta theo t«i biÕt chØ cã hai ng­êi lµm ®­îc lµ nhµ b¸o H÷u Thä( Môc ChuyÖn lµm ¨n cña b¸o Nh©n d©n) vµ TrÇn §øc ChÝnh. KiÓu viÕt nµy kh«ng chØ cÇn th«ng tin mµ h¬n c¶ lµ sù tÝch luü vèn sèng vµ bÒ dµy v¨n ho¸. §äc nh÷ng trang viÕt cña TrÇn §øc ChÝnh, dÔ dµng nhËn thÊy ®»ng sau nh÷ng c©u ch÷ lµ mét khèi kiÕn thøc kim cæ, ®«ng t©y. Cã thÓ nãi mµ kh«ng sî qu¸ lêi, TrÇn §øc ChÝnh ®· “th«ng tÊn ho¸” ng«n ng÷ d©n gian. ThËt ra, nh÷ng bµi viÕt cña TrÇn §øc ChÝnh kh«ng míi ë lÜnh vùc th«ng tin mµ lµ gîi më mét gãc nh×n míi. Còng mét th«ng tin vÒ bÖnh sÖ c¸nh ( teo c¬ delta) ë trÎ em, TrÇn §øc ChÝnh kh«ng th«ng b¸o sè l­îng, ®Þa ph­¬ng x¶y ra, c¸ch phßng chèng hay ch÷a trÞ mµ anh liªn t­ëng ®Õn … nh÷ng cuéc thi hoa hËu, ng­êi ®Ñp ®ang diÔn ra trµn lan gÇn ®©y víi mét lêi b×nh nhÑ nhµng nh­ng xãt xa, r»ng ng­êi ta thi ®ïi dµi, bông nhá, ngùc në, d¸ng cao chø ai thi c¸i ®¸m trÎ ®ãi nghÌo, tËt bÖnh lam lò chèn lµng quª. C¸ch viÕt ch©m biÕm thãi h­ tËt xÊu ®ång thêi gîi më, thøc tØnh tÝnh nh©n b¶n ®· khiÕn cho c¸i “vèc ch÷” cña TrÇn §øc ChÝnh cã søc nÆng rÊt lín vµ t¹o nªn “ giai tÇng” trong nghÒ nghiÖp. Ch©m biÕm tøc lµ ®ïa víi löa Cã lÏ ®iÒu khã nhÊt khi viÕt, TrÇn §øc ChÝnh ph¶i ®­¬ng ®Çu lµ vÊn ®Ò thÓ lo¹i. VÒ nghÖ thuËt, lèi viÕt ch©m biÕm lu«n ®ßi hái ng­êi viÕt ph¶i t×m cho ®­îc nghÞch lý qua sù liªn t­ëng biÕn ¶o vµ ®Æc biÖt, t¹o sù liªn t­ëng bÊt ngê ®Õn v« lý cña tÊt yÕu. Nh÷ng yÕu tè nµy céng víi giäng v¨n giµu chÊt “ umua” ( hµi h­íc) ®· lµm bËt lªn ë ng­êi ®äc tiÕng c­êi s¶ng kho¸i ®Ó råi sau ®ã, lµ sù xãt xa hoÆc c¶m th«ng, ¨n n¨n hoÆc tù vÊn. §»ng sau nô c­êi cña c¸c c©y bót lín bao giê còng ®»m ®½m mét nçi ®au thÕ th¸i nh©n t×nh. ThÕ nh­ng nh÷ng c©y bót ch©m biÕm thêi nµo vµ ë ®©u còng vËy, ®Òu ®ang “ ®ïa víi löa”. Bëi con ng­êi ta ch¼ng ai muèn ng­êi kh¸c ch©m biÕm m×nh dï ®iÒu hä nãi lµ cã thËt nªn kh«ng Ýt ng­êi “ bÒ ngoµi c­êi nô, bÒ trong uÊt thÇm”. §Ó “ ®ïa víi löa, kh«ng bÞ löa thiªu”, ngßi bót cña hä lu«n ë tr¹ng th¸i tØnh t¸o vµ ®iÒm tÜnh. TrÇn §øc ChÝnh nãi r»ng së dÜ anh Ýt “ dÝnh ®¹n” v× lu«n t«n träng d©n chñ trªn c¬ së ®¹o lý vµ ph¸p luËt. Dï lµ ch©m biÕm, TrÇn §øc ChÝnh bao giê còng cè g¾ng nãi ®óng, nãi tróng vµ nãi trªn tinh thÇn chèng ®Ó x©y. Anh kh«ng m¹t s¸t, l¨ng nhôc hay xóc ph¹m ai vµ ®Æc biÖt, TrÇn §øc ChÝnh kh«ng bao giê viÕt theo lèi ¸m chØ. Nh÷ng ®iÒu anh nãi lu«n th¼ng vµ thËt. Tuy nhiªn, anh còng lµ mét ng­êi dòng c¶m, ®· nãi th× kh«ng sî vµ ®· sî th× kh«ng nãi. Víi nh÷ng c¸i xÊu, c¸i ¸c, thãi v« c¶m, t«i kh«ng bao giê sî. T«i còng kh«ng cÇn hä yªu mÕn v× b¶n th©n t«i ®· rÊt ghÐt hä. ThÕ b¸c cø chª nhiÒu, cã sî bÞ gäi lµ nhµ “ chöi häc”? Tèt qu¸. Tõ l©u råi, t«i lu«n coi m×nh lµ “ ng­êi chöi thuª cho nh©n d©n”. Từ bài báo Chuyện buồn của một ông tiến sĩ 21:37:00, 07/11/2005 TS: Báo Thanh Niên số ra ngày 24/10 đăng bài hưởng ứng Cuộc thi Viết về thầy cô giáo nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11: "Chuyện buồn của một ông tiến sĩ" phản ánh trường hợp của PGS Trần Đức Chính - công tác tại Trường ĐH Xây dựng (ĐHXD), sau khi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ khoa học ở nước ngoài về không được nhà trường sử dụng đúng kiến thức chuyên môn. Sau khi báo ra, ông Nguyễn Văn Hùng - Hiệu trưởng Trường ĐH Xây dựng đã có công văn gửi Báo Thanh Niên và một số cơ quan chức năng cho rằng bài báo viết sai sự thật. Theo đề nghị của nhà trường, Thanh Niên đã có buổi làm việc trực tiếp với Ban giám hiệu trường, khoa Xây dựng và bộ môn Sức bền vật liệu - nơi ông Chính có nguyện vọng xin về làm việc. Để rộng đường dư luận, Báo Thanh Niên xin đăng công văn nói trên và sẽ làm rõ các vấn đề liên quan. Ông Chính không đủ điều kiện làm thầy giáo?  Lãnh đạo nhà trường và bộ môn cho biết: lý do mà bộ môn không nhận ông Chính về giảng dạy vì "so theo tiêu chuẩn của giáo viên, ông không đủ điều kiện để làm thầy giáo giảng dạy bộ môn Sức bền vật liệu". Để chứng minh "phẩm chất đạo đức" của ông Chính có vấn đề, ông Hùng - hiệu trưởng đọc những chi tiết như: ông Chính có lần nhắc bài cho sinh viên đang thi, hay có những lời nói coi thường luận án, bài báo khoa học của đồng nghiệp. Ông xin tiền tài trợ để đi dự Hội nghị cơ học thế giới nhưng sau lại không đi, ông khoe với đồng nghiệp về phát kiến khoa học của mình nhưng không thấy kết quả, ông gửi hồ sơ đến Bộ GD-ĐT xin đi thực tập 3 năm nhưng nói dối với bộ môn là 1 năm! Những "giai thoại" ấy nói lên sự "mất tư cách giảng dạy" của nhà giáo Trần Đức Chính, xin để bạn đọc đánh giá, chúng tôi không bình luận. Về trình độ năng lực chuyên môn của PGS Chính, những người có trách nhiệm của Ban giám hiệu và bộ môn ra sức tìm cách hạ thấp tấm bằng tiến sĩ khoa học (TSKH) mà ông Chính giành được ở Ucraina. Tự thừa nhận là không biết gì về nội dung luận án TSKH trên, song họ lại đưa ra yêu cầu... ngược đời: đòi PV Thanh Niên cung cấp các thông tin chứng minh giá trị công trình khoa học của ông Chính trong khi chính nhà trường mới có trách nhiệm quản lý hồ sơ cán bộ (!?). Ông Nguyễn Ngọc Hồng, nguyên Trưởng khoa Xây dựng, nguyên Trưởng bộ môn Sức bền vật liệu và một số người có mặt tại cuộc họp đã bộc lộ một sự nghi ngờ rằng: "Nếu luận án của ông Chính xuất sắc như bài báo viết thì phúc cho đất nước, nhưng không biết là nhà báo có hiểu về cách thức Hội đồng bảo vệ nước ngoài hoạt động không",  rằng "nếu không chắc chắn thì lẽ ra nhà báo chưa vội nên đưa thông tin này lên mặt báo"...!  Thì đây, chúng tôi xin trích đăng nhận xét của ông Chibiriakop - Chủ tọa phiên họp, Phó chủ tịch Hội đồng bảo vệ luận án TSKH tại biên bản buổi bảo vệ của ông Chính ngày 4/6/2004 (dịch từ tiếng Ucraina) như sau: "...Tác giả đã nâng hiện trạng của hướng nghiên cứu này lên một tầm cao mới, cao hơn trước nhiều. Tôi đồng ý với các ý kiến của các phản biện và ý kiến của các nhận xét gửi về hội đồng nhất trí đánh giá xuất sắc luận án và tác giả xứng đáng được hưởng học vị tiến sĩ khoa học kỹ thuật". Phó chủ tịch hội đồng, ông Dekhatiryuk nhận xét: "Có thể kết luận rằng Trần Đức Chính là một nhà khoa học tài năng có nhiều triển vọng lớn. Tôi đồng ý với tất cả ý kiến của các vị trong hội đồng đánh giá cao về luận án ở mức xuất sắc và đánh giá cao về bản thân tác giả". Qua bỏ phiếu kín, kết luận này nhận được 19/19 phiếu đồng ý của các thành viên hội đồng. Bài báo chỉ có sai sót là ghi 20/20 phiếu. Đáng nói hơn, những "tội lỗi" mà người ta trút lên đầu ông Chính lại mâu thuẫn với chính những nhận xét trước đó của họ. Năm 1999, khi đồng ý cho ông đi thực tập sinh, bộ môn đã nhận xét về ông như sau: có lập trường tư tưởng vững vàng, có tư cách đạo đức tốt, trình độ chuyên môn cao và vững vàng, chấp hành mọi quy định, nội quy của nhà trường; quy định của tập thể, chủ trương chính sách của Nhà nước. Khi nhận xét cán bộ hằng năm tại lý lịch của ông, bộ môn cũng đánh giá: ông hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, chịu khó, có khả năng nghiên cứu khoa học. Không những thế, công việc của ông hiện tại lại càng mâu thuẫn với những lời tố cáo của lãnh đạo bộ môn về ông. Nếu nhà trường đánh giá ông không đủ tư cách làm thầy giáo, sao lại đủ tư cách làm Phó ban thường trực Ban Thanh tra đào tạo? Ở đây, chúng tôi ghi nhận thiện ý của Ban giám hiệu muốn sử dụng phần nào năng lực của ông Chính, nhưng đáng tiếc lãnh đạo nhà trường đã không có tiếng nói đủ mạnh để những người có trách nhiệm ở bộ môn thấy rõ sự cố chấp sai lầm của họ đối với ông Chính. Bài báo viết sai sự thật ? Tại công văn gửi Báo Thanh Niên cũng như cuộc gặp trên, một chi tiết trong bài báo mà theo họ là "sai sự thật" là: "Đúng hạn, vào cuối năm 2003 ông Chính đã hoàn thành luận án tiến sĩ". Theo họ, ông Chính đi thực tập quá thời hạn 8 tháng, Trường ĐH Xây dựng phải xin phép gia hạn. Nhưng theo công văn của Đại sứ quán Việt Nam tại Ucraina nêu rõ: "Trong thời gian 3 năm, anh Chính đã rất cố gắng hoàn thành mọi công việc nghiên cứu do trường đề ra, đã hoàn thành luận án và thủ tục bảo vệ. Ngoài công việc chuyên môn, anh Chính còn tham gia tích cực vào quản lý đơn vị lưu học sinh Việt Nam tại Trường ĐH Xây dựng và Kiến trúc Kiev; chấp hành nghiêm chỉnh mọi quy định của đại sứ quán, nước sở tại và của trường. Tuy nhiên để đến lượt mình được bảo vệ, bất kỳ nghiên cứu sinh nào cũng phải xếp hàng không dưới 6 tháng kể từ thời điểm nộp luận án và các tài liệu khác lên Hội đồng học hàm, học vị Ucraina...". Như vậy là đã rõ vì sao thời điểm đó ông trễ mất 8 tháng, nên quá thời hạn, nhưng dù lý do gì thì Bộ GD-ĐT, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đã có văn bản chấp thuận cho ông được ở lại 3 năm để làm nghiên cứu sinh, còn trễ hạn là lý do khách quan như công văn nói trên của Đại sứ quán Việt Nam  xác nhận. Ông Nghiêm Quang Hà - Phó chủ nhiệm bộ môn cho rằng bài báo đã đưa sai ở chỗ hiện bộ môn có 19 người chứ không phải 13. Dù chi tiết này cũng không liên quan gì đến đánh giá về các phẩm chất của ông Chính, chúng tôi vẫn phải khẳng định số liệu của báo là chính xác cho đến thời điểm ông Chính trở lại Trường ĐH Xây dựng (tháng 1/2005), căn cứ theo danh sách cán bộ hưởng lương là 13. Mặt khác, khi chúng tôi hỏi: nếu đủ người thì tại sao sinh viên phải học ghép lớp thì ông Hà từ chối trả lời trong khi cả bộ môn chưa có ai là tiến sĩ khoa học như ông Chính. Việc điều động nhân sự dĩ nhiên là thẩm quyền của lãnh đạo nhà trường và bộ môn, chúng tôi không tranh luận. Cũng như có nhiều TSKH khác, các giáo sư, phó giáo sư từ khoa học chuyển sang làm công tác quản lý song trường hợp cụ thể của ông Chính có phải là biểu hiện của sự lãng phí chất xám không, đề nghị lãnh đạo Trường ĐH Xây dựng nên cầu thị và lắng nghe ý kiến của công luận thay vì tìm kiếm lý do biện minh cho các quyết định không hợp lý và cũng thiếu hợp tình của mình trước đây.  2.1.2. Lª ThÞ Liªn Hoan: T¸c gi¶ nµy còng chiÕm mét m×nh mét chuyªn môc d­íi khÈu hiÖu “ Mua vui còng ®­îc mét vµi trèng canh” trªn An ninh thÕ giíi cuèi th¸ng. ë ®©y, t¸c gi¶ còng thÓ hiÖn néi dung béc lé râ nÐt cña mét lèi viÕt tiÓu phÈm nh­ng d­íi h×nh thøc mét bµi pháng vÊn, mét cuéc trao ®æi, trß chuyÖn gi÷a hai ng­êi víi nhau. §ã lµ c¸ch thÓ hiÖn ®éc ®¸o cña mét bµi b¸o cã cèt c¸ch cña mét thÓ lo¹i b¸o chÝ rÊt cô thÓ lµ Pháng vÊn, nh­ng l¹i viÕt b»ng mét ng«n ng÷ trµo léng, ch©m biÕm, ®¶ kÝch cu¶ tiÓu phÈm. ChÝnh thøc hái ®¸p ®­îc diÔn ra gi÷a c¸c nh©n vËt mµ th©n phËn cña hä liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhau vµ cïng t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn x· héi. Ch¼ng h¹n nh­: Cuéc nãi chuyÖn gi÷a « t« vµ xe m¸y, gi÷a mét häc sinh bÐo vµ mét häc sinh gÇy, pháng vÊn mét tÊm g­¬ng chiÕu hËu,.... 2.1.3. Th¶o H¶o: T¸c gi¶ nµy gi÷ mét m¶nh ®Êt kh«ng nhá trªn ThÓ thao v¨n ho¸ víi tªn chuyªn môc “ T«i nghe, ®äc, xem, thÊy”. ë ®©y, Th¶o H¶o còng viÕt d­íi h×nh thøc cña mét tiÓu phÈm b¸o chÝ vµ c¸ch thÓ hiÖn néi dung th«ng tin theo lèi nh­ mét c©u chuyÖn kÓ vÒ nh÷ng g× mµ m×nh gÆp qua sù nghe, ®äc, xem vµ thÊy. §óng nh­ tªn gäi cña chuyªn môc, néi dung c¸c t¸c phÈm cña Th¶o H¶o thÓ hiÖn tinh thÇn cña c¸ nh©n t¸c gi¶ béc lé quan ®iÓm vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cña thêi cuéc trong m¹ch kÓ dÉn chuyÖn cho c«ng chóng theo mét c¸ch hÊp dÉn. Nhân trường hợp chị thỏ bông: Hơi ngoa nhưng thú vị Huỳnh Xuyên Việt Ph¶i nãi cuèn s¸ch cã kh¸ nhiÒu ®iÒu ®Ó chó ý dï tùa s¸ch nh­ chuyÖn trÎ con kh«ng hÊp dÉn nh­ng gîi cho ng­êi ta trÝ tß mß. C¸i tªn t¸c gi¶ Th¶o H¶o l¹ ho¾c trong giíi viÕt l¸ch vµ ph¶i cã ai ®ã giíi thiÖu míi biÕt ®ã lµ bót danh cña mét n÷ nhµ v¨n trÎ kh¸ næi tiÕng – Phan ThÞ Vµng Anh. §©y lµ tËp s¸ch tËp hîp c¸c bµi viÕt ®· ®¨ng trªn b¸o ThÓ thao v¨n ho¸ trong môc “ T«i nghe, ®äc, xem, thÊy” trong 3 n¨m 2002, 2003, 2004. §óng nh­ yªu cÇu cña chuyªn môc, t¸c gi¶ viÕt vÒ nh÷ng g× m×nh nghe, xem, ®äc vµ thÊy. Nh­ng kh¸c lµ t¸c gi¶ b×nh luËn theo c¸ch t¶n v¨n, lang thang trong nhËn thøc vµ thùc tiÔn, ®èi chiÕu, so s¸nh chuyÖn thÕ sù lÉn v¨n ch­¬ng, b¸o chÝ. KhÈu khÝ ®«i lóc dÝ dám, l¾m khi ngoa ngo¾t, nh­ng chÝnh kiÕn th× râ rµng, thËm chÝ gay g¾t. Tõ chuyÖn th­êng ngµy nh­: Thay n­íc hå G­¬m, chuyÖn bia «m, chuyÖn èc b­¬u vµng, chuyÖn ¨n c¾p s¸ch ë th­ viÖn, chuyÖn lµm giµu, chuyÖn trí trªu bÊt cËp cña giÊy tê… cho ®Õn chuyÖn ®¹i sù cu¶ ngµnh gi¸o dôc hay v¨n ch­¬ng… Bëi ph¹m vi ®Ò tµi qu¸ réng lín nªn chuyÖn g× t¸c gi¶ còng cã thÓ nãi tíi, nãi kh¸ s©u vµ nhiÒu khi kh¸ ®au. Ng­êi ®äc v« t×nh l¾m còng thÊy ®au cïng t¸c gi¶ khi ®èi diÖn víi nh÷ng sù thËt ®au lßng bÞ ng­êi ta lý gi¶i nh­ chuyÖn kh«ng ph¶i cña m×nh ( Bµi: µ, ë ViÖt Nam m×nh c¸i ®ã rÊt khã nãi, T­ c¸ch con c¸, NÕu tao lµ nhµ n­íc…). Ph¶i nãi t¸c gi¶ cã tµi ®Æt tùa nh­ bìn cît ng«n tõ, hµnh v¨n dÔ nh­ ch¬i, nh­ng thØnh tho¶ng l¹i xØa mét c¸i thÝ m¹ng vµo thãi ®êi. Lèi ®Æt vÊn ®Ò cña Th¶o H¶o lµ lËt ng­îc xem xÐt, kh«ng nh×n nã theo thãi quen t­ duy mét chiÒu vµ chiÒu chuéng ®a sè. Còng cã nhiÒu ng­êi cho r»ng Th¶o H¶o cã giäng ®iÖu ch©m chÝch qu¸. T«i th× kh«ng nghÜ thÕ. Cã nh÷ng ®iÒu mµ dïng giäng ®iÖu ªm ¸i hay lý luËn hîp lÏ, kÕt thóc cã hËu, b×nh luËn cã tr­íc cã sau…. sÏ kh«ng nãi ®­îc c¸i ®iÒu muèn nãi nh­ liÒu thuèc m¹nh. C¸i gai gai gîn gîn cña Th¶o H¶o lµ mét chuyÖn, nh­ng nh÷ng viÖc Th¶o H¶o ®Ò cËp ®Õn th× sao? Nh÷ng ®iÒu ®ã trong thùc tÕ cÇn nãi nhiÒu ®Õn n÷a. T«i nghÜ còng cã nhiÒu ®iÒu Th¶o H¶o cßn mét chiÒu, hoÆc h¬i chua ch¸t c©u ch÷- thÝ dô: “ ThÕ «ng ®­a c¸i g× vµo måm?” trong bµi “ µ, ë ViÖt Nam m×nh c¸o ®ã rÊt khã nãi”- nh­ng trong sù bùc däc vµ n«n nãng ®¶ ph¸ sù döng d­ng cña mét sè quan chøc hay sù tr× trÖ cña thêi bao cÊp th× còng cã thÓ hiÓu ®­îc. V× vËy, cã thÓ cã ai ®ã h¬i dÞ øng víi c¸ch viÕt ngoa ngo¾t vµ th«ng minh nµy, bá qua mét bªn tªn tuæi quen biÕt cña nhµ v¨n, t«i vÉn cø cho r»ng ®ã lµ mét cuèn s¸ch thó vÞ cã thÓ lµm xao ®éng chót Ýt c¸i mÆt hå kh¸ yªn tÜnh cña thÓ lo¹i t¶n v¨n nµy. Gửi đoàn của tôiDate: Saturday, January 25 @ 21:50:05Topic vysa > văn hóa Có một điều thường xuyên gặp trong các báo cáo dự thảo phương hướng của các cơ quan đoàn thể trong nước là "viết hươu viết vượn". Viết nhiều lời hay ý đẹp đến nỗi ...không biết nói gì. Hi vọng qua bài viết của Thảo Hảo dưới đây, VYSA chúng ta có thể rút ra được một số kinh nghiệm gì đó chăng?Thưa Ðoàn, (Mà cụ thể là thưa anh - cái người vẫn hay soạn báo cáo cho Trung Ương Ðoàn) Ðầu tiên, tôi xin đố anh, lá thư này là của ai: "Từ tháng 11 năm 1924, tôi được Ban phương Ðông và Ðảng Cộng sản Pháp phái đến Quảng Châu để làm việc cho Ðông Dương. ... Mặc dù thiếu thời gian và tiền, nhờ sự giúp đỡ của các đồng chí người Nga và An Nam, chúng tôi đã có thể: Ðưa 75 thanh niên An Nam đến học ở trường Tuyên truyền do chúng tôi tổ chức ở Quảng Châu, Xuất bản 3 tờ tuần báo nhỏ, Phái những người tuyên truyền vừa mới được đào tạo về Xiêm, Trung Kỳ, Bắc Kỳ và Nam Kỳ, Thành lập một liên đoàn cách mạng do một ủy ban gồm 5 ủy viên ở Quảng Châu lãnh đạo, liên đoàn đã bắt rễ khắp nơi trong tất cả các xứ Ðông Dương đó. ..."(*) Thôi để nói luôn, cái thư này cũng là bản báo cáo của một thanh niên gửi cho tổ chức. Thanh niên đó là Nguyễn Ái Quốc. Và tổ chức đó là Ban Phương Ðông Quốc tế Cộng Sản. Bức thư viết vào tháng 6 năm 1927. Chừng đó công việc, viết ra và đọc lên nghe đơn giản, nhưng toàn là những việc lớn và cốt tử. Thí dụ, ở mục (1), cái trường Tuyên truyền được nêu rất vắn tắt với 75 học viên đó, lại chính là chậu ươm của Ðảng Cộng sản Việt Nam; Và Ðảng, qua năm tháng, ai cũng biết, có thêm cánh tay phải là Ðoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. 77 năm sau, "cánh tay phải" đã phải dùng tới 8 trang báo Thanh niên (số ra ngày 18.9.02), đặc kín chữ, chỉ để đăng cái dự thảo báo cáo công tác của mình trong nhiệm kỳ vừa qua và phương hướng sắp tới. Và cái người soạn bài báo cáo này cho Ðoàn chính là anh đấy, người thư ký nhiều chữ ạ. Bản dự thảo Báo cáo này có một cái tên dài: "Phát huy truyền thống vẻ vang, tuổi trẻ Việt Nam thi đua học tập, rèn luyện, lao động sáng tạo, xung kích, tình nguyện xây dựng và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa". Tôi nói thật, nếu một ngày kia, một đoàn viên bình thường trong 4 triệu đoàn viên trong cả nước, tự nhiên muốn biết, từ năm 1997 đến 2002, thanh niên cả nước đã làm được gì và sắp tới sẽ phải làm gì; thì anh ta sẽ phải đọc theo kiểu "dũng sĩ", nghĩa là kiên trì vượt qua bao nhiêu cửa ải của những câu choang choang trong báo cáo của anh, đã nghe mãi, nghe mãi, trong (gần như) mọi văn kiện, ở (gần như) mọi đại hội thanh niên, sực nức từ kép Hán Việt. Thí dụ, nói về nhiệm vụ thời đại của thanh niên Việt Nam, anh viết: "... ra sức thi đua học tập, rèn luyện, vươn lên nắm vững khoa học, kỹ thuật, công nghệ, thi đua lao động sáng tạo, xung kích, tình nguyện tham gia phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn quốc phòng, an ninh, thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước." Còn báo cáo về công tác giáo dục của Ðoàn: "... được tập trung chỉ đạo và thu được những kết quả quan trọng, nhất là sự chuyển biến tích cực trong giáo dục chính trị, tư tưởng; lực lượng làm công tác tư tưởng được tăng cường; cơ chế, nguồn lực phục vụ công tác tư tưởng, văn hóa được tập trung đầu tư hơn, góp phần nâng cao nhận thức chính trị, củng cố niềm tin, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ." Thưa anh, chỉ cần đọc bản Dự thảo Báo cáo của Ðoàn mà anh viết là biết ngay anh đang sống trong thời bình. Vì chỉ có thời bình thì người ta mới dám dùng nhiều chữ chung chung một cách xa xỉ như thế. Những chữ ấy, anh vặn lại tôi, sai chỗ nào nào, thì tôi thua, vì thật ra chúng chẳng có gì sai cả; nhưng mà anh viết báo cáo thì chắc anh cũng biết, chữ càng to thì càng che mất những việc làm cụ thể mà Ðoàn đã làm được những năm qua. Người ta thấy anh "bình" nhiều hơn "báo". Cứ báo cáo được một dòng thì anh lại bình (có khi) đến cả một cột. Ngay cả phong trào "Thanh niên tình nguyện" để tự nhiên đã đẹp đến thế, anh vẫn còn không tự tin mà vẫn phải ca ngợi nó lên đến mức sáo rỗng: "Màu áo xanh tình nguyện không chỉ thể hiện sự thống nhất về tổ chức, mà còn in đậm trong lòng xã hội về hình ảnh đẹp của người thanh niên Việt Nam tình nguyện, xung kích, sáng tạo trong kinh tế thị trường." ** Quay lại bản báo cáo của thanh niên Nguyễn Ái Quốc ở đầu bài. Chừng đó công việc, nếu giao cho anh - người soạn báo cáo cho Ðoàn vào những năm 2000, thì chắc đã phải kín 16 trang báo, mà vẫn không biết ai làm được việc nào, việc đã đi cụ thể tới đâu; trong khi Nguyễn Ái Quốc chỉ có 4 cái gạch đầu dòng mà cách mạng vẫn phát triển...Thế đấy, thưa đồng chí soạn văn bản cho Ðoàn. Cứ (viết báo cáo theo) cái đà này, thì càng ngày Ðoàn sẽ càng xa dần; để đến cái bản báo cáo công việc của đoàn viên cả nước không thôi, mà thanh niên bình thường, nếu không quen với từ ngữ hội nghị, cũng không len chân vào (hiểu) được. Từ 8 đoàn viên vào buổi sơ khai, cho đến nay số đoàn viên đã hơn 4 triệu. Vâng, nhưng đâu phải vì thế mà số chữ (cũng như sự cầu kỳ về chữ) trong báo cáo cũng phải tăng theo mức độ đó? Và cái công việc mà Ðoàn chúng ta làm vào thời bình chẳng lẽ vất vả hơn cái thời sơ khai trứng nước đến thế sao? Hay chỉ vì thời bình thì chúng ta rảnh rỗi hơn, có nhiều thì giờ hơn, cả cho người soạn báo cáo lẫn cho những người ngồi suốt những ngày hội nghị chỉ để nghe và thảo luận báo cáo? Thảo Hảo với 'sức nặng' của thỏ bông Tập hợp những bài tản văn trên báo ba năm gần đây, Phan Thị Vàng Anh ra mắt độc giả cuốn "Nhân trường hợp chị thỏ bông" với bút danh Thảo Hảo. Những câu chuyện nhỏ của cuộc sống nhưng nhiều chiêm nghiệm đánh dấu sự trở lại chinh phục độc giả của chị. Người ta biết đến Phan Thị Vàng Anh, cô con gái nhỏ trong cảm hứng thơ của thi sĩ Chế Lan Viên từ khi còn bước đi lẫm chẫm. Rồi đến với truyện ngắn Kịch câm bùng nổ trên văn đàn khi Vàng Anh mới ở tuổi hai mươi. Khả năng nhận biết cuộc sống trong từng chi tiết nhỏ đã làm cho trang viết của chị đầy ắp hương vị cảm xúc và cũng đầy kịch tính. Màn kịch tâm lý không lời diễn ra giữa người cha và cô con gái âm thầm, khốc liệt ấy nhiều lúc khiến người đọc thấy choáng váng. Ở cô gái mang tên "con chim nhỏ trên bầu trời xanh" có cái gì đó bạo liệt nhưng cũng thật yếu mềm, cô độc. Những truyện ngắn Khi người ta trẻ, rồi Hoa muộn lần lượt tạo ra tiếng vang. Người ta gọi truyện của chị là lối viết không có cốt truyện và không ít cây bút trẻ học tập theo cách viết của Vàng Anh. Mới đây, tập tản văn của Thảo Hảo được in tại Nhà xuất bản Hội nhà văn ra mắt bạn đọc với nhiều bất ngờ thú vị. Trong nhịp sống gấp gáp đang trôi qua hờ hững, khi đọc những dòng suy nghĩ của Thảo Hảo, người ta bỗng giật mình vì dường như mình đã làm vuột qua nhiều điều thú vị trong cuộc sống. Khả năng quan sát những chi tiết nhỏ lại có dịp được tận dụng tối đa trong trang viết, có điều sự quan sát ấy của chị đằm hơn, nó gắn liền với sự chiêm nghiệm và trăn trở. Những chuyện văn hóa, chuyện ứng xử, thậm chí cả chuyện thời sự được Vàng Anh chuyển tải theo dòng suy nghĩ và những cách nói khác nhau, nhiều khi khiến người đọc bật cười vì sự ngộ nghĩnh và đáo để. Trong trang viết của Thảo Hảo bây giờ có cả cái nhìn xét nét của một biên tập viên. Công việc biên tập tại Nhà xuất bản Trẻ đã chuyển hóa sự tỉ mỉ vào những trang tản văn của chị. Khả năng lật lại vấn đề, nhìn lại những cái mà theo lẽ thường người ta dễ bỏ qua để thấy được "chuyện đáng bàn" của nó. Đó là cách của Vàng Anh trong Nhân trường hợp chị thỏ bông. Những bài viết khi bất bình, phẫn nộ, lúc chế giễu, xúc động và pha chút đắng cay... tạo nên một dư vị riêng cho cuốn sách. Mới nghe những cái tên như Giao trứng cho ác, Cuối cùng thì lè lưỡi hay Sự nan giải của Tí, người đọc lớn tuổi sẽ không mấy hứng thú vì nghĩ đó là những chuyện của con trẻ nhưng đọc đi rồi đọc lại, người ta ngẫm ra nhiều điều. Ẩn sau mỗi sự kiện là tâm trạng nôn nóng, tấm lòng trách nhiệm của người cầm bút. Trong Nhân trường hợp chị thỏ bông, người viết hay đi lang thang, theo sự triền miên của cảm xúc nhưng nếu để ý kỹ sẽ thấy sự "thơ thẩn" ấy không đơn giản. Nó có sự logic sắc sảo của lý trí, phân tích nhìn nhận vấn đề theo nhiều chiều. Một vài dòng suy nghĩ trong Ai sẽ làm việc này đây, từ sự việc hai con bò tót bị chết mà chị liên tưởng đến trách nhiệm của người nghệ sĩ, những người sống trong sự yêu mến và trí nhớ của độc giả nhưng thái độ của họ là "khoanh tay đứng bên lề cuộc sống là chuyện quan trọng".Tác giả không ngại nói thẳng, thậm chí ngoa ngoắt khi bàn đến những mặt trái trong cuộc sống. Sự trớ trêu được chị tìm kiếm đến tận cùng trong bản thân các hiện tượng. Từ một đề thi trên báo Tuổi Trẻ của Sở giáo dục Cần Thơ về yêu cầu tìm từ trái nghĩa với từ "bà ngoại", chị có bài viết dài ngót chục trang với nhan đề Giao trứng cho ác. Rồi khi đến phòng triển lãm tranh, chứng kiến cảnh dở khóc dở cười cũng khiến tác giả nghĩ đến chuyện May mà không biết vẽ. Nhân trường hợp chị thỏ bông, cái tên ngộ nghĩnh đến thế nhưng khi khám phá tập tản văn của Thảo Hảo, người đọc thêm một lần nhìn lại mình, nhìn lại cuộc sống xung quanh để thấy nó có ý nghĩa hơn. Thảo Hảo khiến người ta nhớ hơn đến một Phan Thị Vàng Anh đầy bản lĩnh và cá tính ngày nào.  Thảo Hảo với 'sức nặng' của thỏ bông Tập hợp những bài tản văn trên báo ba năm gần đây, Phan Thị Vàng Anh ra mắt độc giả cuốn "Nhân trường hợp chị thỏ bông" với bút danh Thảo Hảo. Những câu chuyện nhỏ của cuộc sống nhưng nhiều chiêm nghiệm đánh dấu sự trở lại chinh phục độc giả của chị. Người ta biết đến Phan Thị Vàng Anh, cô con gái nhỏ trong cảm hứng thơ của thi sĩ Chế Lan Viên từ khi còn bước đi lẫm chẫm. Rồi đến với truyện ngắn Kịch câm bùng nổ trên văn đàn khi Vàng Anh mới ở tuổi hai mươi. Khả năng nhận biết cuộc sống trong từng chi tiết nhỏ đã làm cho trang viết của chị đầy ắp hương vị cảm xúc và cũng đầy kịch tính. Màn kịch tâm lý không lời diễn ra giữa người cha và cô con gái âm thầm, khốc liệt ấy nhiều lúc khiến người đọc thấy choáng váng. Ở cô gái mang tên "con chim nhỏ trên bầu trời xanh" có cái gì đó bạo liệt nhưng cũng thật yếu mềm, cô độc. Những truyện ngắn Khi người ta trẻ, rồi Hoa muộn lần lượt tạo ra tiếng vang. Người ta gọi truyện của chị là lối viết không có cốt truyện và không ít cây bút trẻ học tập theo cách viết của Vàng Anh. Mới đây, tập tản văn của Thảo Hảo được in tại Nhà xuất bản Hội nhà văn ra mắt bạn đọc với nhiều bất ngờ thú vị. Trong nhịp sống gấp gáp đang trôi qua hờ hững, khi đọc những dòng suy nghĩ của Thảo Hảo, người ta bỗng giật mình vì dường như mình đã làm vuột qua nhiều điều thú vị trong cuộc sống. Khả năng quan sát những chi tiết nhỏ lại có dịp được tận dụng tối đa trong trang viết, có điều sự quan sát ấy của chị đằm hơn, nó gắn liền với sự chiêm nghiệm và trăn trở. Những chuyện văn hóa, chuyện ứng xử, thậm chí cả chuyện thời sự được Vàng Anh chuyển tải theo dòng suy nghĩ và những cách nói khác nhau, nhiều khi khiến người đọc bật cười vì sự ngộ nghĩnh và đáo để. Trong trang viết của Thảo Hảo bây giờ có cả cái nhìn xét nét của một biên tập viên. Công việc biên tập tại Nhà xuất bản Trẻ đã chuyển hóa sự tỉ mỉ vào những trang tản văn của chị. Khả năng lật lại vấn đề, nhìn lại những cái mà theo lẽ thường người ta dễ bỏ qua để thấy được "chuyện đáng bàn" của nó. Đó là cách của Vàng Anh trong Nhân trường hợp chị thỏ bông. Những bài viết khi bất bình, phẫn nộ, lúc chế giễu, xúc động và pha chút đắng cay... tạo nên một dư vị riêng cho cuốn sách. Mới nghe những cái tên như Giao trứng cho ác, Cuối cùng thì lè lưỡi hay Sự nan giải của Tí, người đọc lớn tuổi sẽ không mấy hứng thú vì nghĩ đó là những chuyện của con trẻ nhưng đọc đi rồi đọc lại, người ta ngẫm ra nhiều điều. Ẩn sau mỗi sự kiện là tâm trạng nôn nóng, tấm lòng trách nhiệm của người cầm bút. Trong Nhân trường hợp chị thỏ bông, người viết hay đi lang thang, theo sự triền miên của cảm xúc nhưng nếu để ý kỹ sẽ thấy sự "thơ thẩn" ấy không đơn giản. Nó có sự logic sắc sảo của lý trí, phân tích nhìn nhận vấn đề theo nhiều chiều. Một vài dòng suy nghĩ trong Ai sẽ làm việc này đây, từ sự việc hai con bò tót bị chết mà chị liên tưởng đến trách nhiệm của người nghệ sĩ, những người sống trong sự yêu mến và trí nhớ của độc giả nhưng thái độ của họ là "khoanh tay đứng bên lề cuộc sống là chuyện quan trọng". Tác giả không ngại nói thẳng, thậm chí ngoa ngoắt khi bàn đến những mặt trái trong cuộc sống. Sự trớ trêu được chị tìm kiếm đến tận cùng trong bản thân các hiện tượng. Từ một đề thi trên báo Tuổi Trẻ của Sở giáo dục Cần Thơ về yêu cầu tìm từ trái nghĩa với từ "bà ngoại", chị có bài viết dài ngót chục trang với nhan đề Giao trứng cho ác. Rồi khi đến phòng triển lãm tranh, chứng kiến cảnh dở khóc dở cười cũng khiến tác giả nghĩ đến chuyện May mà không biết vẽ. Nhân trường hợp chị thỏ bông, cái tên ngộ nghĩnh đến thế nhưng khi khám phá tập tản văn của Thảo Hảo, người đọc thêm một lần nhìn lại mình, nhìn lại cuộc sống xung quanh để thấy nó có ý nghĩa hơn. Thảo Hảo khiến người ta nhớ hơn đến một Phan Thị Vàng Anh đầy bản lĩnh và cá tính ngày nào. 2.2. Ph¹m vi nh÷ng sù kiÖn ®ù¬c ph¶n ¸nh trong tiÓu phÈm cña ba t¸c gi¶: C¶ ba t¸c gi¶ ®Òu ph¶n ¸nh, ®¶ kÝch nh÷ng ph¹m vi rÊt réng trong x· héi. §ã cã thÓ lµ chuyÖn, vÊn ®Ò n¶y sinh, tån t¹i ë c¸c cÊp, ban, ngµnh trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. Nã cã thÓ ë mét ®Þa chØ cô thÓ nµo ®ã hay còng cã thÓ lµ nãi chung vÒ hiÖn t­îng trong x· héi d­íi d¹ng tr¶i nghiÖm cña t¸c gi¶ råi kÓ ra vµ kh¸i qu¸t ho¸. TÊt c¶ ®Òu h­íng ®Õn tæng kÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra cho cuéc sèng mµ cÇn thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt nh»m lµm lµnh m¹nh ho¸, v× sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng x· héi. 2.3. ChÊt hµi h­íc trong nh÷ng tiÓu phÈm ®¶ kÝch cña ba nhµ b¸o: C¶ ba t¸c gi¶ ®Òu mang ®Õn cho c«ng chóng nh÷ng nô c­êi nhÊt ®Þnh trong nh÷ng t¸c phÈm cã chÊt hµi h­íc. Tuy nhiªn, ®ã kh«ng chØ lµ nh÷ng tiÕng c­êi tho¶ng qua, nh¹t nhÏo mµ nã lµ nh÷ng tiÕng c­êi hµm chøa trong ®ã tÝnh triÕt lý sèng, c­êi vµo nh÷ng thãi h­ tËt xÊu cña ngõ¬i ®êi, cña x· héi ®Ó c«ng chóng cã c¬ héi mµ ®au ®ín, mµ tr¨n trë víi ®êi. §ã lµ nh÷ng tiÕng c­êi cßn hµm chøa trong nã c¶ nh÷ng tiÕng khãc cña con ng­êi ch©n chÝnh, h­íng thiÖn, biÕt suy nghÜ, xãt th­¬ng cho nh÷ng c¸ nh©n, tËp thÓ ng­êi v× nh÷ng hµnh ®éng, viÖc lµm tr¸i víi quy luËt ph¸t triÓn, sù tiÕn bé cña con ng­êi vµ x· héi loµi ngõ¬i. Trong nh÷ng tiÕng c­êi s©u s¾c, th©m thuý Êy cã sù t¹o thµnh cña m¸u vµ n­íc m¾t cña quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng nh×n vÒ m×nh, vÒ th©n phËn m×nh trong x· héi. §ã lµ nh÷ng tiÕng c­êi ®­îc t¹o nªn bëi ngßi bót miªu t¶, ph©n tÝch, kh¸i qu¸t, chØ dÉn cña t¸c gi¶ lu«n h­íng tíi c¸i tèt ®Ñp cho con ng­êi- nh÷ng tiÕng c­êi ®Ó h­íng con ng­êi g¹t bá nh÷ng khãc than, ®Êu tranh lo¹i trõ c¸i xÊu, c¸i ¸c ®Ó h­íng tíi c¸i ch©n – thiÖn – mü. Ch­¬ng III: HiÖu qu¶ b¸o chÝ ®Æc biÖt cña c¸c tiÓu phÈm b¸o chÝ cña ba nhµ b¸o Lý Sinh Sù, Lª thÞ liªn hoan, Th¶o h¶o ®­îc ®¨ng trªn b¸o Lao ®éng, An ninh thÕ giíi cuèi th¸ng, thÓ thao v¨n ho¸ 3.1. TiÓu phÈm b¸o chÝ – mét c¸ch nh×n b¸o chÝ vÒ hiÖn thùc cuéc sèng mét c¸ch hµi h­íc, cay ®éc, s©u s¾c: 3.2. HiÖu qu¶ b¸o chÝ ®Æc biÖt cña c¸c tiÓu phÈm b¸o chÝ cña ba nhµ b¸o Lý Sinh Sù, Lª ThÞ Liªn Hoan,Th¶o H¶o ®­îc ®¨ng trªn b¸o Lao ®éng, An ninh thÕ giíi cuèi th¸ng, thÓ thao v¨n ho¸ 3.2.1. Lý Sinh Sù 3.2.1.1. Mét vµi nÐt ph¸c th¶o ch©n dung t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm 3.2.1.2. HiÖu qu¶ sù ®¶ kÝch cña Lý Sinh Sù ®èi víi x· héi C¸c néi dung ®Æc biÖt nhÊn m¹nh: §é dµi t¸c phÈm: VÞ trÝ cña t¸c phÈm trªn mÆt b¸o: H×nh thøc thÓ lo¹i: NghÖ thuËt sö dông ng«n ng÷ trong t¸c phÈm: KÕt luËn vÒ hiÖu qu¶ t¸c ®éng cña t¸c phÈm ®Õn x· héi: ý kiÕn b¹n ®äc vÒ Lý Sinh Sù: Cập nhật: 15:11:39 - 21.02.2002 Cµng ®äc cµng t©m ®¾c: T«i lµ c¸n bé trong n­íc, hiÖn ®ang häc tËp ë Hoa Kú, lµ ®éc gi¶ rÊt th­êng xuyªn cña Lao ®éng ®iÖn tö. T«i rÊt thÝch bµi Lät sµng xuèng s«ng cña t¸c gi¶ Lý Sinh Sù trong môc Nãi hay ®õng. T«i cµng ®äc cµng thÊy t©m ®¾c. ChØ b»ng vµi c©u héi tho¹i hãm hØnh, t­ëng nh­ v« th­ëng v« ph¹t mµ béc lé râ mét sè ®iÓm yÕu rÊt dÔ nhËn thÊy cña mét nÒn v¨n häc, nghÖ thuËt, th«ng tin n­íc nhµ hiÖn nay. T«i mong tiÕng c­êi cña Lý Sinh Sù sÏ lu«n nhÑ nhµng mµ s©u s¾c nh­ thÕ, vµ ®Æc biÖt lµ mang tÝnh x©y dùng, c­êi ®Ó suy ngÉm, ®Ó söa. Gi¸ nh­ nh÷ng bµi t­¬ng tù vÒ nhiÒu chñ ®Ò x· héi nãng báng ®­îc dùng thµnh nhiÒu tiÓu phÈm hµi ph¸t trªn sãng ph¸t thanh hay truyÒn h×nh th× hay biÕt mÊy. Chóc Lý Sinh Sù khoÎ. Chóc Lao ®éng ngµy cµng hay h¬n. Ý kiến của: Lê Công TiếnĐịa chỉ: Washington DC, Hoa KỳEmail: lctien@hotmail.com =========== Cập nhật: 14:27:09 - 14.08.2002 Kh«ng nªn l·ng phÝ thêi gian: T«i hoµn toµn ®ång ý víi ý kiÕn cña b¸c Lý Sinh Sù trong bµi 8 giê. CÇn ph¶i ®Êu tranh chèng l¹i n¹n sö dông giê c«ng lµm viÖc riªng. T«i cho ®ã lµ mét sù l·ng phÝ lín, kh«ng nh÷ng ®èi víi chÝnh c¸c c¬ quan ®ã mµ cßn ®èi víi c¸c c¬ quan cã giao dÞch liªn quan ®Õn c¬ quan ®ã. Khi b¹n ®Õn giao dÞch vµo lóc 1 giê, t­ëng r»ng hä ®· b¾t ®Çu lµm viÖc råi mµ l¹i thÊy cöa c«ng ®ãng im Øm th× kh«ng nh÷ng mÊt thêi gian mµ cßn mang c¸i bùc vµo th©n. ë mét sè n¬i, nÕu nh­ b¹n mµ ®Õn ®óng giê vµ hä më cöa ®óng giê, ch¾c g× ®· ®­îc tiÕp ngay mµ cßn thÊy c¸c anh ®äc b¸o uèng trµ, tãp tÐp ¨n s¸ng, c¸c chÞ ch¶i ®Çu trang ®iÓm, bµn chuyÖn phim tèi qua. T«i nghÜ ®Êt n­íc m×nh cßn nghÌo th× kh«ng nªn l·ng phÝ thêi gian nh­ vËy. ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, nh©n viªn th­êng ph¶i ®Õn Ýt nhÊt lµ 5 phót tr­íc giê lµm viÖc. Bao giê míi ®­îc nghe ng­êi ta nãi, ë nh÷ng n­íc ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam, nh©n viªn th­êng ®Õn tr­íc 5 phót vµ vÒ muén c¶ tiÕng, h·y häc tËp tinh thÇn lµm viÖc cña hä. Ý kiến của: Kim Chi Email: kim999@yahoo.com ========== Xin b¸c Lý h·y m¹nh tay h¬n n÷a! Cập nhật: 15:04:37 - 11.11.2002 T«i rÊt ®ång ý víi b¸c Lý Sinh Sù vÒ viÖc Th­ ph¸p ®ang nh­ lµ mét c¸i Mode rÊt khã coi. Nh÷ng nhµ th­ ph¸p ®ang vi ph¹m b¶n quyÒn mét c¸ch v« t­. Hä viÕt nh÷ng c©u h¸t, nh÷ng c©u th¬, danh ng«n… råi in thµnh lÞch th­ ph¸p mang ra thÞ tr­êng kinh doanh. §iÓn h×nh nhÊt lµ nh÷ng c©u h¸t bÊt hñ cña nh¹c sÜ TrÞnh C«ng S¬n. Ng­êi ®äc ®øng nghiªng bªn tr¸i, ng¶ bªn ph¶i vµ bãp ãc m·i míi ®äc ®­îc c©u tiÕng ViÖt ngo»n ng«Ì… L¹ h¬n n÷a, ng«n ng÷ tiÕng ViÖt l¹i ph¶i ®äc tõ trªn xuèng theo mét hµng däc. §ã lµ mét thø v¨n ho¸ lai t¹p, nöa t©y nöa ta. NÕu t«i nhí kh«ng lÇm, ®©y lµ bµi Nãi hay ®õng lÇn thø 2 mµ b¸c Lý ®Ò cËp ®Õn th­ ph¸p. Xin B¸c Lý h·y m¹nh tay h¬n n÷a. Ý kiến của: Quỳnh Duyên Địa chỉ: Quận 1. TP HCM Email: ntquynhduyen@hotmail.com Cập nhật: 15:28:47 - 18.11.2002 Lo¹i th­ ph¸p: §óng hay sai? T«i ®­îc ®äc bµi viÕt cña b¸c Lý Sinh Sù vÒ th­ ph¸p vµ c¸c bµi gãp ý sau ®ã. T«i rÊt ®ång ý víi ý kiÕn vÒ chuyÖn c¶i c¸ch ch÷ viÕt. Tuy nhiªn, t«i l¹i kh«ng ®ång ý c¸ch nhËn xÐt h¬i véi vÒ th­ ph¸p. §Êy chÝnh lµ mét c¸ch lµm míi rÊt hay mµ t«i nghÜ thËm chÝ cÇn ph¶i nh©n réng ra. VÝ dô nh­ mét ®øa trÎ khi ®i häc ch÷, b­íc ®Çu tiªn lµ ch¸u cÇn ph¶i viÕt theo nh­ c« gi¸o d¹y. Lóc ®Çu ch¸u viÕt ch÷ A cã thÓ kh«ng ra ch÷ A, nh­ng dÇn dÇn ch¸u sÏ viÕt ®­îc ®Ñp h¬n, ®Ñp theo nghÜa hiÓu lµ gièng ch÷ c« gi¸o d¹y. Sau ®Êy ch¸u cã thÓ ®i thi ch÷ ®Ñp, nh­ng ®ã vÉn lµ theo tiªu chÝ ®Ñp cña mäi ng­êi xung quanh ch¸u. Nh­ng ®Õn khi ch¸u lín, ch¸u hoµn toµn cã thÓ viÕt theo c¸ch ch¸u nghÜ vµ hoµn toµn cã thÓ sÏ t¹o ra mét kiÓu ch÷ míi. T«i nghÜ ®iÒu ®ã rÊt cÇn thiÕt, ®ã lµ sù s¸ng t¹o chø kh«ng ph¶i lµ mét sù häc ®ßi nh­ mét sè b¹n ®äc ®· nghÜ. Sù s¸ng t¹o cã thÓ kh«ng ph¶i ngay lËp tøc 100% ®óng, ®­îc mäi ng­êi chÊp nhËn, thËm chÝ sai lÖch nh­ng nã cã thÓ lµ tiÒn ®Ò cho nh÷ng sù s¸ng t¹o kh¸c. Ý kiến của: Lan Tô Địa chỉ: Hà Nội Email: 3417442701@jcom.home.ne.jp 3.2.2. Lª ThÞ Liªn Hoan: 3.2.2.1. VÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm: 3.2.2.2. Nh÷ng ®ãng gãp cña t¸c phÈm ®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi: C¸c néi dung ®Æc biÖt nhÊn m¹nh: §é dµi t¸c phÈm: VÞ trÝ cña t¸c phÈm trªn mÆt b¸o: H×nh thøc thÓ lo¹i: NghÖ thuËt sö dông ng«n ng÷ trong t¸c phÈm: KÕt luËn vÒ hiÖu qu¶ t¸c ®éng cña t¸c phÈm ®Õn x· héi: 3.2.3. Th¶o H¶o: 3.2.3.1. Ch©n dung mét nhµ v¨n, nhµ b¸o viÕt tiÓu phÈm: 3.2.3.2. Th¶o H¶o – Ng­êi t¹o ra tiÕng khãc vÒ x· héi ®­¬ng thêi ®»ng sau nh÷ng tiÕng c­êi: C¸c néi dung ®Æc biÖt nhÊn m¹nh: §é dµi t¸c phÈm: VÞ trÝ cña t¸c phÈm trªn mÆt b¸o: H×nh thøc thÓ lo¹i: NghÖ thuËt sö dông ng«n ng÷ trong t¸c phÈm: KÕt luËn vÒ hiÖu qu¶ t¸c ®éng cña t¸c phÈm ®Õn x· héi: Ðỗ Minh Tuấn 24.09.2002 Kiểu khán giả chọc rác (Trao đổi với Thảo Hảo) Lâu nay, người ta cứ có thói quen đọc tên phim để đoán nội dung phim. Cái tên phim trở thành cái bị để đựng ý tưởng phim.Vì thế, thấy tên phim là Vua bãi rác, Thảo Hảo vội bám vào đó để nằng nặc đòi phim phải đi sâu vào ý nọ tứ kia, nào là làm-vua-trên-đống-rác, nào là triết lý về người-trong-rác v.v. Thực ra, cái đầu đề chỉ là một cái quai để xách nội dung phim. Ðã có lúc, cũng vẫn là ngần ấy thông tin, vốn sống, ý tưởng, mồ hôi, bộ phim kia suýt được đặt tên là Con chim xanh thay vì Vua bãi rác. Sở dĩ có cái tên này vì trong phim có bài hát Con chim xanh anh xẩm hay hát, lại có con vàng anh tiếng hót bắt chước chuông điện thoại di động làm thằng bé thích. Con vàng anh cũng là một kiểu rác văn hoá vì tiếng hót tự nhiên đã bị ô nhiễm văn minh. Nhưng việc những người bới rác trong phim góp tiền mua con vàng anh về để dỗ trẻ con là chi tiết khắc hoạ tình thương đầy nhân bản. Ðến khi anh xẩm mù làm triển lãm sắp đặt lại xuất phát từ tình người với chị bán chuối để chỉ đạo hoạ sĩ kết một con chim xanh khổng lồ bằng lá chuối. Từ bài hát chim xanh cổ lỗ sĩ, đến con chim vàng anh thời thượng và cuối cùng tới con chim nghệ thuật tết bằng lá chuối là sự bập bềnh, lặn ngụp, cộng sinh của biểu tượng chim thuần khiết giữa bao nhiêu rác rưởi và ý tưởng. Ðó là cái tứ khác gợi ý một tên phim khác. Cũng may, nếu đặt tên là Con chim xanh thì chắc Thảo Hảo sẽ lại dè bỉu là phim về chim mà chỉ có tý chim mỏng dính, lẽ ra phải nhiều chim hơn, chim dày hơn, như bộ phim Tây kia làm về chim thật đã đời, lẽ ra phải khai thác cái tứ chim-trong-người, chim-báo-bão v.v..(!) Thảo Hảo lên lớp dạy nghệ sĩ trình bày thật nhiều chất liệu cuộc sống. Thật chẳng khác nào căn cứ vào khối lượng đồng của dàn nhạc nhà binh để đánh giá bản hoà tấu kèn đồng. Ðó là tư duy của các bà đồng nát. Thực ra, những người làm phim Vua bãi rác đã tước bỏ rất nhiều chất liệu "dày", " thực" về cuộc sống nơi bãi rác như cảnh ruồi bâu kín tivi, mỗi lần xem mặt các vị nguyên thủ quốc gia, các ca sĩ ngôi sao hay các cô hoa hậu các cư dân bãi rác lại phải "vén" ruồi ra, cảnh người bới rác nhặt được chiếc gối bẩn thỉu của một ông già bị bệnh con cháu vứt đi sau khi chết, mở ra thấy đầy tiền v.v. Một tác phẩm hay không phải là khúc dồi nhồi nhét chật căng vốn sống mà là sự sáng tạo ra những trật tự mới, những lô gích mới, có thể chỉ là những nét chấm phá theo kiểu phương Ðông để gợi ra cái thần của hiện thực. Trong Vua bãi rác, rác không phải là mục tiêu nghệ thuật mà chỉ là chất liệu như gỗ lũa hay gốc sắn vậy thôi. Một bức tượng bằng gỗ lũa hay gốc sắn bao giờ cũng có một phần gốc cây rễ cây để nguyên dạng. Ðó là 20 phút đầu phim. Người biết thưởng thức nghệ thuật không ai lại dí mắt vào gốc sắn để tiếc rẻ rằng giá mà những phần đã gọt tỉa để thăng hoa khỏi chất liệu thành bức tượng kia cũng đầy đủ gốc rễ như thế này thì hay quá. Tác phẩm nghệ thuật giống như một khối rubích, có người xoay được một hai mặt, có người khác lại xoay đủ sáu mặt sáu màu, có người không xoay được mặt nào thì bĩu môi chê cái rubích là tý xanh, tý đỏ, tý trắng, tý đen, người có máu văn phiệt hay thi phiệt thích áp đặt ý tưởng thì lại lớn tiếng phán rằng lẽ ra cái rubích phải có thêm mặt Y, màu Z. Cái đáng buồn cười của những văn phiệt này là họ luôn luôn có thái độ của người nghĩ rằng mình đã nắm được chân lý trong tay, rằng cách đọc, xem, nghe, thấy của mình là duy nhất, là chuẩn xác. Vì thế nên Thảo Hảo mới hồn nhiên khoe rằng mình nắm được ý tưởng của phim Chiến hữu nhưng giữ bí mật không nói cho người khác (!). Khi khuyên độc giả đi thuê băng Chiến hữu về xem (chứ không phải vào rạp mà xem), Thảo Hảo đã để lộ văn hoá màn ảnh nhỏ đằng sau những động tác ăn theo áp đặt kia. Người xem băng video thường không chịu ngồi yên cho hình tượng điện ảnh tác động theo cách của nó như khi xem phim trong rạp, mà luôn luôn can thiệp vào tác phẩm (điều chỉnh màu sắc và ánh sáng, tắt tiếng để vừa xem vừa tiếp khách, bật tiếng oang oang để ngồi trong toa-let theo dõi tiếp chuyện phim, tua ngược để xem thêm đoạn nọ, tua nhanh đi để bỏ qua đoạn kia). Nói theo cách làm xiếc chữ nghĩa của Thảo Hảo thì đây cũng là một kiểu khán-giả-non-bộ : tý toa lét, tý giường ngủ, tý chủ nhà, tý đầu bếp, tý bệnh nhân, tý người hâm mộ... Hắn ta cầm cái điều khiển như cầm que chọc rác, chọc kênh này một tý, chọc kênh kia một tý, chọc vào màu sắc, chọc vào âm thanh, bới ngược bới xuôi để nhăm nhăm khều lấy những thứ mà mình thích. Bản chất của kiểu khán-giả-chọc-rác này là hắn ta không thể xem đến nói đến chốn một bộ phim mà luôn ngọ nguậy muốn phá nát bộ phim để áp đặt ý mình. Với đại chúng, điều ấy là bình thường, tiện lợi vì thực ra ti vi cũng chỉ như cái chuồng nuôi gà vịt tinh thần trong nhà để vặt lông, cắt tiết hàng ngày. Nhưng nếu ai đó ảo tưởng rằng mình có thể đem bộ phận điều khiển ti vi và cái cốt cách xem đĩa xem băng vào rạp xi-nê để sáng tạo lại bộ phim nhựa đang chiếu trên màn ảnh rộng thì đó là một hội chứng vĩ cuồng của nghệ sĩ Karaôkê, ngồi trong rạp xem nhạc sống vẫn cứ đòi tắt lời ca của ca sĩ đi để ông ổng hát theo nhạc đệm và lấy đó làm hãnh diện. (Thể thao-Văn hoá, 24.09.2002) ========= PhÇn KÕt luËn: Môc lôc Tµi liÖu tham kh¶o