Đề tài Vai trò của công ty cổ phần trên thị trường chứng khoán

Lêi nãi ®Çu NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, theo xu thÕ héi nhËp, khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ. §Ó nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, chóng ta cÇn ph¸t huy ®­îc nguån lùc néi sinh ë trong n­íc vµ thu hót c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi. Yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i x©y dùng ®­îc m« h×nh huy ®éng vèn hîp lý vµ hiÖu qu¶. TTCK ®· h×nh thµnh vµ b¾t ®Çu ph¸t triÓn t¹i ViÖt Nam trong 6 n¨m gÇn ®©y, nã kh«ng chØ ph¸t huy ®­îc néi lùc cña nÒn kinh tÕ mµ cßn thu hót m¹nh mÏ h¬n c¸c nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi.Ph¸t triÓn TTCK ®Æt ra yªu cÇu th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c nhµ kinh tÕ vÜ m« ViÖt Nam. Trong ®ã qu¸ tr×nh thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn ®½ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¸c c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn réng r·i ®· lµm thay ®æi c¨n b¶n c¬ cÊu c¸c lo¹i chøng kho¸n, t¹o ®iªï kiÖn cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng víi nh÷ng s¶n phÈm ®Ých thùc nh­ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu … vµ t¨ng thªm sù h­ng thÞnh cña kinh tÕ vµ x· héi. C«ng ty cæ phÇn ®ãng vai trß lµ chñ thÓ quan träng t¸c ®éng c¶ vÒ phÝa cung vµ cÇu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. VÊn ®Ò ®Èy m¹nh viÖc thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, ®ång thêi ph¸t triÓn vµ má réng thÞ tr­êng chøng kho¸n, nh»m gãp phÇn ®¸p øng nhu cÇu to lín vÒ vèn ®Çu t­ vµ n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý kinh tÕ ®ang lµ mét vÊn ®Ò rÊt ®­¬c quan t©m. Trªn c¬ së ®ã, t«i chän ®Ò tµi “Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n” PhÇn 1: thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. 1. thÞ tr­êng chøng kho¸n (TTCK). 1.1 LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. H×nh thøc s¬ khai cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· xuÊt hiÖn c¸ch ®©y hµng tr¨m n¨m. H×nh thµnh trong c¸c phiªn chî héi chî, c¸c th­¬ng gia th­êng tô tËp t¹i c¸c qu¸n cµ phª ®Ó th­¬ng l­îng mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸. DÇn dÇn h×nh thµnh nªn mét thÞ tr­êng víi 3 giao dÞch: hµng ho¸, ngo¹i tÖ vµ chøng kho¸n bÊt ®éng s¶n. Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, do kh«ng ®¸p øng ®­îc c¶ 3 yªu cÇu giao dÞch kh¸c nhau, thÞ tr­êng nµy ®· t¸ch thµnh thÞ tr­êng hµng ho¸, thÞ tr­êng hèi ®o¸i vµ TTCK. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña TTCK ®· tr¶i qua nhiÒu b­íc th¨ng trÇm. LÞch sö ®· ghi nhËn 2 ®ét khñng ho¶ng lín, ®ã lµ khi c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n ë Mü, T©y ©u, B¾c ©u, NhËt b¶n bÞ sôp ®æ trong vµi giê vµo “ngµy thø 5 ®en tèi”, 29/10/1929 vµ “ngµy thø 2 ®en tèi”, 19/10/1987. Song, tr¶i qua c¸c cuéc khñng ho¶ng,cuèi cïng TTCK l¹i ®­îc phôc håi vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn, trë thµnh mét thÕ chÕ tµi chÝnh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Chøng kho¸n lµ c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ, ra ®êi do ®ßi hái cña viÖc huy ®éng vèn (®èi víi tr¸i phiÕu) hoÆc do kü thuËt cña viÖc mua b¸n trao ®æi (®èi víi th­¬ng phiÕu). Vµ c¸c ho¹t ®éng trao ®æi mua b¸n trªn giÊy tê nµy h×nh thµnh nªn TTCK. §ã lµ TTCK tr­íc khi CTCP. C«ng ty cæ phÇn lµ mét s¸ng kiÕn trong kinh doanh.Nã gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu vèn ®Ó më hoÆc ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ®ßi hái vèn lín mµ mét c¸ nh©n kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó lµm ®iÒu ®ã.§ång thêi nh÷ng cæ ®«ng tham gia kinh doanh sÏ hi väng kiÕm ®­îc lîi nhuËn tõ viÖc kinh doanh ®ã.Vµ trong tay hä n¾m gi÷ c¸c cæ phiÕu,hä cã quyÒn chuyÓn nh­îng chóng cho ng­êi kh¸c. Sù bïng næ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n: c«ng ty cæ phÇn cã mét ¶nh h­ëng mang tÝnh chÊt c¸ch m¹ng lµm thay ®æi toµn bé ho¹t ®éng cña TTCK. TTCK g׬ ®©y cã thªm mét lo¹i chøng kho¸n cã søc hÊp dÉn ®Çu t­ rÊt lín lµ c¸c cæ phiÕu vµ cæ phiÕu chiÕm tû träng ¸p ®¶o trong giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n. 1.2 Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. HiÖn nay, vÉn tån t¹i nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ TTCK: Quan ®iÓm thø nhÊt cho r¾ng TTCK vµ thÞ tr­êng vèn lµ mét, chØ lµ tªn gäi kh¸c nhau cña cïng mét kh¸i niÖm: ThÞ tr­êng t­ b¶n (Capital Market). NÕu xÐt vÒ mÆt néi dung, th× thÞ tr­êng vèn biÓu hiÖn c¸c quan hÖ b¶n chÊt bªn trong cña qu¸ tr×nh mua b¸n c¸c chøng kho¸n, TTCK lµ biÓu hiÖn bªn ngoµi, lµ h×nh thøc giao dÞch vèn cô thÓ. Do ®ã c¸c thÞ tr­êng nµy kh«ng thÓ ph©n biÖt, t¸ch rêi nhau mµ thèng nhÊt vµ cïng ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ bªn trong vµ bªn ngoµi cña thÞ tr­êng t­ b¶n. Quan ®iÓm thø hai cña c¸c nhµ kinh tÕ cho r»ng:”TTCK ®­îc ®Æc tr­ng bëi thÞ tr­êng vèn chø kh«ng ph¶i ®ång nhÊt lµ mét”. Nh­ vËy, theo quan ®iÓm nµy, TTCK vµ thÞ tr­êng vèn lµ kh¸c nhau, trong ®ã TTCK chØ giao dÞch, mua b¸n c¸c c«ng cô tµi chÝnh trung vµ dµi h¹n nh­ tr¸i phiÕu chÝnh phñ, cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu c«ng ty. C¸c c«ng cô tµi chÝnh ng¾n h¹n ®­îc giao dÞch trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, kh«ng thuéc ph¹m vi cña TTCK. Quan ®iÓm thø ba, dùa trªn nh÷ng g× quan s¸t ®­îc t¹i ®a sè c¸c Së giao dÞch chøng kho¸n l¹i cho r»ng:”TTCK lµ thÞ tr­êng cæ phiÕu”, hay lµ n¬i mua b¸n c¸c cæ phÇn b¸n ®­îc c¸c c«ng ty ph¸t hµnh ra ®Ó huy ®éng vèn. Theo quan ®iÓm nµy, TTCK ®­îc ®Æc tr­ng bëi thÞ tr­êng mua b¸n c¸c c«ng cô tµi chÝnh mang l¹i quyÒn tham gia së h÷u. C¸c quan ®iÓm trªn ®Òu ®­îc kh¸i qu¸t dùa trªn nh÷ng c¬ së thùc tiÔn vµ trong tõng ®iªï kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, quan niÖm ®©ú ®ñ vµ râ rµng, phï hîp víi sù ph¸t triÓn chung cña TTCK hiÖn nay, ®­îc tr×nh bµy trong gi¸o tr×nh lµ: TTCK lµ n¬i diÔn ra c¸c giao dÞch mua b¸n, trao ®æi c¸c lo¹i chøng kho¸n. Chøng kho¸n ®­îc biÓu hiÖn lµ c¸c lo¹i gi©ý tê cã gi¸ hay bót to¸n ghi sæ, nã cho phÐp chñ së h÷u cã quyÒn yªu cÇu vÒ thu nhËp vµ tµi s¶n cña tæ chøc ph¸t hµnh hoÆc quyÒn së h÷u. C¸c quyÒn yªu cÇu nµy cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c lo¹i chøng kho¸n, tuú theo tÝnh chÊt së h÷u cña chóng. C¸c giao dÞch mua b¸n, trao ®æi chøng kho¸n cã thÓ diÔn ra ë thÞ tr­êng s¬ cÊp (Primary Market) hay thÞ tr­êng thø cÊp (Secondary Market), t¹i së giao dÞch (Stock Exchange) hay TTCK phi tËp trung (Over The Counter Market), ë thÞ tr­êng giao ngay(Spot Market) hay thÞ tr­êng cã kú h¹n (Future Market). C¸c quan hÖ mua b¸n trao ®æi nµy lµm thay ®æi chñ së h÷u cña chøng kho¸n vµ nh­ vËy thùc chÊt ®©y chÝnh lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña t­ b¶n, chuyÓn tõ t­ b¶n së h÷u sang t­ b¶n kinh doanh. TTCK kh«ng gièng víi thÞ tr­êng hµng ho¸ th«ng th­êng kh¸c v× hµng ho¸ cña TTCK lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt, lµ quyÒn së h÷u vÒ t­ b¶n. Lo¹i hµng ho¸ nµy còng cã gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Nh­ vËy, cã thÓ nãi b¶n chÊt cña TTCK lµ thÞ tr­êng thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu cña vèn ®Çu t­ mµ ë ®ã, gi¸ c¶ cña TTCK chøa ®ùng th«ng tin vÒ chi phÝ vèn hay gi¸ c¶ cña vèn ®Çu t­. TTCK lµ h×nh thøc ph¸t triÓn bËc cao cña nÒn s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸. 1.3 VÞ trÝ vµ cÊu tróc cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. 1.3.1 VÞ trÝ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n trong thÞ tr­êng tµi chÝnh. TTCK lµ mét bé phËn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh. VÞ trÝ cua TTCK trong tæng thÓ thÞ tr­êng tµi chÝnh thÓ hiÖn: TTCK lµ h×nh ¶nh ®Æc tr­ng cña thÞ tr­êng vèn. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ ThÞ tr­êng vèn TTCK Nh­ vËy, trªn TTCK giao dÞch 2 lo¹i c«ng cô tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng vèn vµ c«ng cô tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. TTCK lµ h¹t nh©n trung t©m cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, n¬i diÔn ra qu¸ tr×nh ph¸t hµnh, mua b¸n c¸c c«ng cô nî vµ c«ng cô vèn (c¸c c«ng cô së h÷u). TT tr­êng nî TT vèn cæ phÇn TT tr¸i phiÕu TT cæ phiÕu 1.3.2 CÊu tróc cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu, cÊu tróc cña TTCK cã thÓ ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau.Tuy nhiªn, th«ng th­êng ta cã thÓ xem xÐt ba c¸ch thøc c¬ b¶n lµ: ph©n lo¹i theo hµng ho¸,ph©n lo¹i theo h×nh thøc tæ chøc cña thÞ tr­êng vµ ph©n lo¹i theo qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn. Ph©n lo¹i theo hµng ho¸: theo c¸c lo¹i hµng ho¸ ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng, ta cã thÓ ph©n thÞ tr­êng chøng kho¸n thµnh thÞ tr­êng cæ phiÕu, thÞ tr­êng tr¸i phiÕu vµ thÞ tr­êng c¸c c«ng cô dÉn suÊt. Ph©n lo¹i theo qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn: thÞ tr­êng ®­îc ph©n thµnh thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp. ThÞ tr­êng s¬ cÊp lµ n¬i ph¸t hµng chøng kho¸n hay lµ n¬i mua b¸n chøng kho¸n lÇn ®Çu tiªn. ThÞ tr­êng thø cÊp lµ thÞ tr­êng giao dÞc mua b¸n, trao ®æi nh÷ng chøng kho¸n ®· ®­îc ph¸t hµnh nh»m môc ®Ých kiÕm lêi, di chuyÓn vèn ®Çu t­ hay di chuyÓn tµi s¶n x· héi. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc tæ chøc cña thÞ tr­êng: TTCK cã thÓ ®­îc tæ chøc theo 2 c¸ch lµ: TTCK tËp trung n¬i trao ®æi, mua b¸n c¸c chøng kho¸n cña c«ng ty lín ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶; vµ TTCK phi tËp trung (OTC) lµ thÞ tr­êng cña nh÷ng nhµ bu«n, nh÷ng ng­êi t¹o ra thÞ tr­êng. 1.4 C¸c chñ thÓ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n cã thÓ d­îc chia thµnh 3 nhãm sau: chñ thÓ ph¸t hµnh, chñ thÓ ®Çu t­ vµ c¸c tæ chøc cã liªn quan ®Õn chøng kho¸n. 1.4.1 Chñ thÓ ph¸t hµnh: Chñ thÓ ph¸t hµnh lµ ng­êi cung cÊp c¸c chøng kho¸n – hµng hãa cña TTCK. C¸c chñ thÓ ph¸t hµnh bao gåm ChÝnh phñ, c¸c doanh nghiÖp vµ mét sè tæ chøc kh¸c nh­: c¸c quü ®Çu t­, tæ chøc tµi chÝnh trung gian… ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng lµ chñ thÓ ph¸t hµnh c¸c chøng kho¸n: tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu ®Þa ph­¬ng, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, tÝn phiÕu kho b¹c, tÝn phiÕu kho b¹c. C«ng ty lµ chñ thÓ ph¸t hµnh c¸c cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu c«ng ty. C¸c tæ chøc tµi chÝnh lµ chñ thÓ ph¸t hµnh c¸c c«ng cô tµi chÝnh nh­ c¸c tr¸i phiÕu, chøng chØ h­ëng thô… phôc vô cho viÖc huy ®éng vèn vµ phï hîp víi ®Æc thï ho¹t ®éng cña hä theo LuËt ®Þnh. 1.4.2 Chñ thÓ ®Çu t­: Chñ thÓ ®Çu t­ lµ nh÷ng ng­êi cã tiÒn, thùc hiÖn viÖc mua vµ b¸n chøng kho¸n trªn TTCK ®Ó t×m kiÕm lîi nhuËn. Nhµ ®Çu t­ cã thÓ ®­îc chia thµnh hai lo¹i: nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n vµ nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc. Nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n lµ c¸c c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh, nh÷ng ng­êi cã vèn nhµn rçi t¹m thêi, tham gia mua b¸n trªn TTCK víi môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn. Tuy nhiªn, trong ®Çu t­ th× lîi nhu©n lu«n g¾n víi rñi ro, kú väng lîi nhuËn cµng cao th× møc ®é chÊp nhËn rñi ro cµng lín vµ ng­îc l¹i. ChÝnh v× vËy, c¸c nhµ ®Çu t­ ph¶i lu«n lùa chän h×nh thøc ®Çu t­ phï hîp víi kh¶ n¨ng còng nh­ møc ®é chÊp nhËn rñi ro cña m×nh. Nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc lµ c¸c ®Þnh chÕ ®Çu t­, th­êng xuyªn mua b¸n chøng kho¸n víi sè l­îng lín trªn thÞ tr­êng. Mét sè nhµ ®Çu t­ chuyªn nghiÖp chÝnh trªn TTCK lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty ®Çu t­, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, quü t­¬ng hç vµ c¸c quü b¶o hiÓm x· héi kh¸c. ®Çu t­ th«ng qua c¸c tæ chøc ®Çu t­ cã ­u ®iÓm lµ cã thÓ ®a d¹ng ho¸ c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµ c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c chuyªn gia cã chuyªn m«n vµ cã kinh nghiÖm. 1.4.3 C¸c tæ chøc cã liªn quan ®Õn thÞ tr­êng chøng kho¸n. 1.4.3.1 C¬ quan qu¶n lý vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng thÞ tr­êng chøng kho¸n. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn TTCK ®· cho thÊy TTCK h×nh thµnh mét c¸ch tù ph¸t khi cã sù xuÊt hiÖn cña cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu vµ hÇu nh­ ch­a cã sù qu¶n lý. Nh­ng nhËn thÊy cÇn cã sù b¶o vÖ lîi Ých cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ®­îc th«ng suèt, æn ®Þnh vµ an toµn, b¶n th©n c¸c nhµ kinh doanh chk vµ c¸c quèc gia cã TTCK ho¹t ®éng cho r»ng cÇn ph¶i cã c¬ quan qu¶n lý vµ gi¸m s¸t vÒ ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ kinh doanh chøng kho¸n. ChÝnh v× vËy c¬ quan qu¶n lý vµ gi¸m s¸t TTCK ®· ra ®êi. C¬ quan qu¶n lý vµ gi¸m s¸t TTCK ®îc h×nh thµnh d­íi nhiÒu m« h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng kh¸c nhau, cã n­íc do c¸c tµi chÝnh t­ nh©n thµnh lËp, cã n­íc c¬ quan nµy trùc thuéc chÝnh phñ, nh­ng cã n­íc l¹i cã sù kÕt hîp qu¶n lý gi÷a c¸c tæ chøc tù qu¶n cña Nhµ n­íc. Nh­ng nãi chung, c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ TTCK do ChÝnh phñ c¸c n­íc thµnh lËp víi môc ®Ých b¶o vÖ lîi Ých cña ng­êi ®Çu t­ vµ b¶o ®¶m cho TTCK ho¹t ®éng lµnh m¹nh, an toµn vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng… C¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ TTCK cã thÓ cã nh÷ng tªn gäi kh¸c nhau tuú thuéc tõng n­íc vµ nã ®­îc thµnh lËp ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi TTCK. T¹i Hµn Quèc, qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ TTCK cã Uû ban chøng kho¸n vµ giao dÞch chøng kho¸n (SEC) vµ Uû ban gi¸m (SSB) ®­îc thµnh lËp d­íi sù qu¶n lý cña Bé kinh tÕ – tµi chÝnh. Ban gi¸m s¸t chøng kho¸n lµ c¬ quan ph¸t hµnh cña Uû ban chøng kho¸n vµ giao dÞch chøng kho¸n, thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n. 1.4.3.2 Së giao dÞch chøng kho¸n: Së giao dÞch chøng kho¸n thùc hiÖn vËn hµnh TTCK th«ng qua bé m¸y tµi chÝnh vµ hÖ thèng c¸c quy ®Þnh, v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ giao dÞch chøng kho¸n trªn c¬ së phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña LuËt ph¸p vµ Uû ban chøng kho¸n. 1.4.3.3 HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n: HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n lµ tæ chøc tù qu¶n cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ mét sè thµnh viªn kh¸c ho¹t ®éng trong ngµnh chøng kho¸n, ®­îc thµnh lËp víi môc ®Ých b¶o vÖ lîi Ých cho c¸c thµnh viªn vµ c¸c nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng. HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n thùc hiÖn mét sè chøc n¨ng chÝnh nh­ sau: §µo t¹o, nghiªn cøu trong c¸c lÜnh vùc chøng kho¸n. KhuyÕn khÝch ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ kinh doanh chøng kho¸n. Ban hµnh vµ thùc hiÖn c¸c quy t¾c tù ®iÒu hµnh trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh Ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n hiÖn hµnh. Gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp gi÷a c¸c thµnh viªn. Tiªu chuÈn ho¸ c¸c nguyªn t¾c vµ th«ng lÖ trong ngµnh chøng kho¸n. Hîp t¸c víi ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n. 1.4.3.4 Tæ chøc l­u kÝ vµ thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n: Lµ tæ chøc nhËn l­u gi÷ c¸c chøng kho¸n vµ tiÕn hµnh c¸c nghiÖp vô thanh to¸n bï trõ cho c¸c giao dÞch chøng kho¸n. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c«ng ty chøng kho¸n ®¸p øng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cña Uû ban chøng kho¸n sÏ thùc hiÖn l­u kÝ vµ thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n. 1.4.3.5 C¸c tæ chøc hç trî: Lµ c¸c tæ chøc ®­îc thµnh lËp víi môc ®Ých khuyÕn khÝch më réng vµ t¨ng thÞ t¨ng tr­ëng cña TTCK th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nh­: cho vay tiÒn ®Ó mua cæ phiÕu vµ cho vay chøng kho¸n ®Ó b¸n trong c¸c giao dÞch b¶o chøng. C¸c tæ chøc hç trî chøng kho¸n ë c¸c n­íc kh¸c nhau cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Cã mét sè n­íc kh«ng cho phÐp thµnh lËp c¸c lo¹i h×nh tæ chøc nµy. 1.4.3.6 C¸c c«ng ty ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm: C«ng ty ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm lµ c«ng ty chuyªn cung cÊp dÞch vô ®¸nh gi¸ n¨ng lùc thanh to¸n c¸c kho¶n vèn gèc vµ l·i ®óng thêi h¹n vµ tiÒm lùc tµi chÝnh cña tæ chøc ph¸t hµnh theo nh÷ng ®iÒu kho¶n cam kÕt cña tæ chøc ph¸t hµnh ®èi víi mét ®ît ph¸t hµnh cô thÓ. C¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ dùa vµo c¸c hÖ sè tÝn nhiÖm cung cÊp ®Ó c©n nh¾c ®­a ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cña m×nh. C¸c c«ng ty ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm cã vai trß quan träng trong viÖc ph¸t hµnh c¸c chøng kho¸n, ®Æc biÖt lµ ph¸t hµnh c¸c chøng kho¸n quèc tÕ. 1.5 Vai trß cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®èi víi nÒn kinh tÕ. Xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc víi sù ra ®êi cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), cña lªn minh ch©u ¢u, cña c¸c khèi thÞ tr­êng chung, ®ßi hái c¸c quèc gia ph¶i thóc ®©û ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é vµ hiÖu qu¶ cao. Thùc tÕ ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®· kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n trong ph¸t triÓn kinh tÕ: Thø nhÊt, TTCK víi viÖc t¹o ra c¸c c«ng cô cã tÝnh thanh to¸n cao, cã thÓ tÝch tô, tËp trung vµ ph©n phèi vèn, chuyÓn thêi h¹n cña vèn phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ. ë Hµn Quèc, TTCK ®· ®ãng vai trß kh«ng nhá trong sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong h¬n ba m­¬i n¨m cho tíi cuèi thËp kØ 90. TTCK Hµn Quèc ®· lín m¹nh ®øng hµng thø 13 trªn thÕ giíi, víi tæng gi¸ trÞ huy ®éng lµ 160 tû §« la Mü, ®· gãp phÇn t¹o møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®¹t møc b×nh qu©n 9%/n¨m, thu nhËp quèc d©n b×nh qu©n ®©ï ng­êi n¨m 1995 lµ trªn 10.000 USD. YÕu tè th«ng tin vµ yÕu tè c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng sÏ ®¶m b¶o cho viÖc ph©n phèi mét c¸ch cã hiÖu qu¶.ThÞ tr­ßng tµi chÝnh lµ n¬i tiªn phong ¸p dông c«ng nghÖ míi vµ nh¹y c¶m víi m«i tr­êng th­êng xuyªn thay ®æi,thùc tÕ trªn TTCK tÊt c¶ c¸c th«ng tin ®­îc cËp nhËp vµ ®­îc chuyÓn t¶i tíi tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­, nhê ®ã, hä cã thÓ nhËn ®­îc vèn víi chi phÝ rÎ trªn thÞ tr­êng. TTCK t¹o mét sù c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh, ®iÒu nµy buéc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh ph¶i quan t©m tíi ho¹t ®éng cña chÝnh hä vµ lµm gi¶m chi phÝ tµi chÝnh. ViÖc huy ®éng vèn trªn TTCK cã thÓ lµm t¨ng vèn tù cã cña c¸c c«ng ty vµ gióp hä tr¸nh tr¸nh c¸c kho¶n vay cã chi phÝ cao còng nh­ sù kiÓm so¸t chÆt chÏ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i.TTCK khuyÕn khÝch tÝnh c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty trªn thÞ tr­êng . Sù tån t¹i cña TTCK trªn còng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi.§©y chÝnh lµ c¸c yÕu tè ®¶m b¶o cho sù ph©n bæ cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong c¸c quèc gia còng nh­ trong ph¹m vi quèc tÕ. Thø hai,TTCK gãp phÇn thùc hiÖn t¸i ph©n phèi c«ng b»ng h¬n, th«ng qua viÖc buéc c¸c tËp ®oµn gia ®×nh trÞ ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chøng, gi¶i to¶ sù tËp trung quyÒn lùc kinh tÕ cña c¸c tËp ®oµn, song vÉn tËp trung vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖc t¨ng c­êng tÇng líp trung l­u trong x· héi, t¨ng c­êng sù gi¸m s¸t cña x· héi ®èi víi qu¸ tr×nh ph©n phèi ®· gióp nhiÒu n­íc tiÕn xa h¬n tíi mét x· héi c«ng b»ng vµ d©n chñ. ViÖc gi¶i to¶ tËp trung quyÒn lùc kinh tÕ còng t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh c«ng b»ng h¬n,qua ®ã t¹o hiÖu qu¶ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Thø ba, TTCK t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc t¸ch biÖt gi÷a së h­ò vµ qu¶n lý doanh nghiÖp. Khi quy m« cña doanh nghiÖp t¨ng lªn, m«i tr­êng kinh doanh trë nªn phøc t¹p h¬n, nhu cÇu vÒ qu¶n lý chuyªn tr¸ch còng t¨ng theo. TTCK t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕt kiÖm vèn vµ chÊt x¸m, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc. C¬ chÕ th«ng tin hoµn h¶o t¹o ra kh¶ n¨ng gi¸m s¸t chÆt chÏ cña TTCK ®· lµm gi¶m t¸c ®éng cña c¸c tiªu cùc trong qu¶n lý, t¹o ®iÒu kiÖn kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých cña chñ së h÷u, nhµ qu¶n lý vµ nh÷ng ng­êi lµm c«ng. 2. c«ng ty cæ phÇn (ctcp). 2.1 Sù ra ®êi cña c«ng ty cæ phÇn. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, muèn tån t¹i vµ th¾ng lîi trong c¹nh tranh, c¸c chñ xÝ nghiªp buéc ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó c¶i tiÕn vµ n©ng cao tr×nh ®é kÜ thuËt, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c xÝ nghiÖp nhá th­êng kÐm ­u thÕ h¬n c¸c xÝ nghiÖp lín, nªn ®Ó khái thua lç, thÊt b¹i trong c¹nh tranh vµ bÞ ph¸ s¶n, c¸c nhµ t­ b¶n võa vµ nhá ph¶i liªn minh víi nhau, tËp trung c¸c t­ b¶n riªng lÎ l¹i thµnh t­ b¶n lín, thµnh CTCP ®Ó cã ®ñ søc ®æi míi thiÕt bÞ, c¶i tiÕn kÜ thuËt, ¸p dông c«ng nghÖ míi nh»m dµnh ­u thÕ trong c¹nh tranh. C¸c CTCP dÇn dÇn ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµy cµng nhiÒu tõ ph­¬ng thøc tËp trung vèn nh­ vËy. Thµnh tùu cña c¸c cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt ®· lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh chãng ®ßi hái ph¶i x©y dùng c¸c c«ng tr×nh lín rÊt tèn kÐm nh­ nh÷ng nhµ m¸y ®iÖn, nhµ m¸y luyÖn thÐp, hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, ®­êng s¾t, ®­êng thuû,... ®ßi hái nh÷ng nguån tµi chÝnh lín mµ kh«ng mét nhµ t­ b¶n riªng lÎ nµo cã thÓ ®¸p øng ®­îc vµ kh«ng cã c¸ch nµo gi¶i quyÕt tèt h¬n lµ tËp trung vèn cña nhiÒu nhµ t­ b¶n l¹i ®Ó thµnh lËp c¸c CTCP. Do khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn kh«ng ngõng, trªn thÕ giíi xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu ngµnh nghÒ míi, nhiÒu s¶n phÈm míi, nhiÒu lÜnh vùc kinh doanh míi cã hiÖu qu¶ h¬n, ®em l¹i nh÷ng nguån thu nhËp lín h¬n. Trong c¸c cuéc c¹nh tranh ®Ó giµnh lîi nhuËn siªu ng¹ch, ngay c¶ nh÷ng nhµ t­ b¶n lín còng kh«ng thÓ bçng chèc b¸n ngay c¸c xÝ nghiÖp cò kÐm hiÖu qu¶ ®Ó chuyÓn vèn sang x©y dùng ngay mét xÝ nghiÖp míi víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, mµ chØ cã thÓ rót bít vµ chuyÓn dÇn tõng phÇn vèn mµ th«i. Qu¸ tr×nh nµy rÊt khã thùc hiÖn v× bÞ kÐo dµi thêi gian, mÊt thêi c¬ vµ viÖc b¸n l¹i nh÷ng xÝ nghiÖp cò, kÜ thuËt l¹c hËu rÊt khã kh¨n ( Ýt ng­êi muèn mua l¹i nh÷ng thø mµ ng­êi kh¸c ®· bá ®i). Nh­ vËy chØ cßn c¸ch tèt nhÊt lµ liªn minh víi nhau,nh÷ng ng­êi m¹o hiÓm cïng chung môc ®Ých kiÕm lîi nhuËn siªu ngh¹ch t×m ®Õn nhau, chia nhau h­ëng lîi nhuËn siªu ng¹ch do xÝ nghiÖp míi ®em l¹i. S¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn, tr×nh ®é kÜ thuËt ngµy cµng cao, nh÷ng ph¸t minh s¸ng chÕ míi ngµy cµng nhiÒu th× cuéc c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng ngµy cµng khèc liÖt, sù rñi ro trong kinh doanh cµng lín vµ sè xÝ nghiÖp bÞ ph¸ s¶n ngµy cµng nhiÒu. NÕu chØ kinh doanh trong mét ngµnh th× khi bÞ ph¸ s¶n sÏ bÞ tr¾ng tay. Do ®ã ng­êi ta cã kinh nghiÖm lµ ph¶i ph©n t¸n vèn cña m×nh, ®Çu t­ vµo nhiÒu ngµnh kh¸c nhau, gãp vèn vµo nhiÒu c«ng ty cæ phÇn kh¸c nhau ®Ó nÕu cã thÓ mÊt vèn ë c«ng ty nµy th× vÉn cßn vèn vµ l·i ë c«ng ty kh¸c. MÆt kh¸c, mét c«ng ty cæ phÇn do nhiÒu ng­êi cïng tham gia qu¶n lý, tËp trung ®­îc trÝ tuÖ, cã nhiÒu nguån th«ng tin,... nªn còng h¹n chÕ ®­îc rñi ro. Nh­ vËy CTCP ®­îc ra ®êi tõ hai nguån gèc chÝnh lµ:Do tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ sù ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc c«ng ty. CTCP lµ mét tæ chøc kinh tÕ ®­îc thµnh lËp theo luËt doanh nghiÖp n¨m 1999, nã tån t¹i ®éc lËp víi chñ së h÷u vµ ®­îc h­ëng mét sè ®Æc quyÒn theo luËt. CTCP lµ mét doanh nghiÖp do nhiÒu chñ së h÷u cïng hïn vèn ®Ó kinh doanh,lêi cïng ¨n lç cïng chÞu..nã lµ h×nh thøc tæ chøc kinh doanh ®­îc nhiÒu ng­êi tÝn hiÖu nhÊt vµ CTCP ®· trë thµnh phæ biÕn ë tÊt c¶ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 2.2 §iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó c«ng ty cæ phÇn ra ®êi vµ ho¹t ®éng. Tuy lµ mét tæ chøc kinh doanh do nhiÒu c¸ nh©n, ®¬n vÞ thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tù nguyÖn cïng gãp vèn kinh doanh lêi ¨n, lç chÞu, nh­ng c«ng ty cæ phÇn chØ cã thÓ ra ®êi vµ ho¹t ®éng ®­îc sau khi ®· cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn nh­: Trong nuíc ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ hµng hãa t­¬ng ®èi ph¸t triÓn,trong d©n chóng cã nhiÒu nguêi cã vèn nhµn rçi muèn ®em vèn kinh doanh thu lîi nhuËn; Ph¶i cã sù nhÊt trÝ cao vÒ môc tiªu kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c gi÷a c¸c thµnh viªn s¸ng lËp c«ng ty; Thu nhËp do c«ng ty cæ phÇn mang l¹i cho nh÷ng ng­êi gãp vèn ph¶i cã l·i suÊt lín h¬n l·i suÊt tiÒn göi ng©n hµng; Nhµ n­íc ®· ban hµnh ®Çy ®ñ c¸c LuËt vÒ c«ng ty cæ phÇn, LuËt th­¬ng m¹i , LuËt c¹nh tranh, LuËt ph¸ s¶n , LuËt cÇm cè ,v.v.. ThiÕu mét trong bèn ®iÒu kiÖn trªn th× c«ng ty cæ phÇn ch­a thÓ ra ®êi vµ ho¹t ®éng ®­îc. 2.3 Cæ ®«ng. Cæ ®«ng lµ nh÷ng c¸ nh©n, tæ chøc kinh tÕ x· héi cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n tù nguyÖn dïng vèn tù cã cña m×nh gép l¹i víi nhau thµnh vèn cña c«ng ty ®Ó thµnh lËp c«ng ty. Sè vèn ban ®Çu cña c«ng ty ®­îc chia ra nhiÒu phÇn nhá b»ng nhau, mçi phÇn nhá ®ã gäi lµ mét cæ phÇn . Mçi cæ phÇn thÓ hiÖn b»ng mét tê phiÕu gäi lµ cæ phiÕu, cæ phiÕu la giÊy chøng nhËn ®· bá vèn vµo c«ng ty, lµ chñ mét phÇn cña c«ng ty vµ ®­îc h­ëng lîi tøc cæ phÇn hay cæ tøc. Mçi cæ ®«ng cã thÓ gãp mét hay nhiÒu cæ phÇn, sÏ cã mét hay nhiÒu cæ phiÕu. Cæ ®«ng cã nh÷ng nhiÖm vô vµ quyÒn lîi sau ®©y: NhiÖm vô : Gãp vèn ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n theo ®iÒu lÖ cña c«ng ty; ChÊp hµnh ®óng toµn bé ®iÒu lÖ cña c«ng ty,c¸c quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi cæ ®«ng vµ nh÷ng quy ®Þnh cña c¸c LuËt cã liªn quan do Nhµ N­íc ®· ban hµnh ; Cïng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng vµ nh÷ng rñi ro x¶y ra trong kinh doanh cña c«ng ty; QuyÒn lîi : Tham gia ®¹i héi cæ ®«ng ®Ó bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh c¸c c«ng viªc cña c«ng ty; §­îc h­ëng thu nhËp cña c«ng ty d­íi h×nh thøc lîi tøc cæ phÇn theo tû lÖ gãp vèn vµo c«ng ty; §­îc h­ëng quyÒn ­u tiªn mua thªm cæ phÇn míi mçi khi c«ng ty ®­îc ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu míi; Khi c«ng ty bÞ gi¶i thÓ, sau khi c«ng ty ®· thanh to¸n hÕt nî nÇn víi bªn ngoµi,cßn l¹i bao nhiªu, ®­îc quyÒn ph©n chia sè tµi s¶n cßn l¹i cña c«ng ty,cã nhiÒu cæ phÇn chia nhiÒu, Ýt cæ phÇn chia Ýt; §uîc quyÒn b¸n, chuyÓn nh­îng hay chuyÓn quyÒn th­µ kÕ cæ phÇn cho ng­êi kh¸c; Cã quyÒn ®­îc cung cÊp th«ng tin vÒ ho¹t ®éng cña c«ng ty; Cã quyÒn ®­îc kiÓm tra sæ s¸ch, chøng tõ kÕ to¸n vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña c«ng ty khi cã lý do chÝnh ®¸ng. 2.4 ¦u, nh­îc ®iÓm cña c«ng ty cæ phÇn. 2.4.1 ¦u ®iÓm. C¸c cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®èi víi sè vèn ®· gãp vµo c«ng ty ®Ó kinh doanh., khi c«ng ty lµm ¨n thua lç, m¾c nî bªn ngoµi, hä chØ chÞu tr¸ch nhiÖm trong ph¹m vi sè vèn ®· gãp vµo c«ng ty, cßn tµi s¶n c¸ nh©n cña hä kh«ng hÒ bÞ ®éng ch¹m ®Õn. Vèn lín, qui m« kinh doanh ®­îc më réng, lîi nhuËn thu ®­îc nhiÒu. Do ®ã, lîi tøc cæ phÇn cña c¸c cæ ®«ng th­êng cao h¬n sè thu nhËp tõ c¸c kho¶n ®Çu t­ kh¸c ®em l¹i. ViÖc mua, b¸n, chuyÓn nh­îng quyÒn së h÷u cña cæ phiÕu dÔ dµng, thuËn tiÖn. Thêi gian ho¹t ®éng cña c«ng ty lµ v« h¹n (v× hÕt h¹n ®¹i héi cæ ®«ng l¹i cã quyÒn xin gia h¹n cø thÕ m·i) nªn sù tån t¹i cña c«ng ty kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi sù kiÖn nh­: thay ®æi ban l·nh ®¹o, c¸c cæ ®«ng bÞ tï téi hay qua ®êi. C«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n, v× ®­îc t¸ch khái quyÒn së h÷u cña c¸ cæ ®«ng, do nh÷ng nhµ chuyªn m«n giái lµm thuª. Do ®­îc quyÒn ph¸t hµnh cæ phiÕu míi hay tr¸i phiÕu c«ng ty nªn khi cÇn më réng s¶n xuÊt kinh doanh, cã thªm vèn ho¹t ®éng kÞp thêi. §­îc h­ëng t­ c¸ch ph¸p nh©n, mäi viÖc tiÕn hµnh ®Òu nh©n danh c«ng ty chø kh«ng nh©n danh c¸ nh©n. C¸c cæ ®«ng (cã cæ phiÕu th­êng) ®Òu cã quyÒn bÇu cö ®Ó chän ng­êi l·nh ®¹o c«ng ty, øng cö vµo l·nh ®¹o c«ng ty, kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c«ng ty, ®­îc cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ ho¹t ®éng cña c«ng ty. 2.4.2 Nh­îc ®iÓm: Ph¶i ®ãng nhiÒu thuÕ v× ngoµi thuÕ cña c«ng ty, c¸c cæ ®«ng cßn ®ãng thuÕ thu nhËp, do Nhµ n­íc ®¸nh vµo cæ tøc, lîi tøc cæ phÇn. Chi phÝ tæ chøc thµnh lËp c«ng ty kh¸ tèn kÐm, bao gåm chi phÝ vÒ thñ tôc thµnh lËp c«ng ty, c¸c lÖ phÝ giÊy tê hîp ph¸p, chi phÝ ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu... LuËt ph¸p Nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng cña c«ng ty rÊt chÆt chÏ, c«ng ty th­êng xuyªn ph¶i b¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng cña m×nh víi c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. ThiÕu sù quan t©m vµ ®éng lùc cña c¸c c¸ nh©n, ®­îc l·i nhiÒu hay Ýt mäi ng­êi ®Òu cïng h­ëng chung, bÞ thua lç mäi ng­êi cïng chÞu, kh«ng ngoµi tr¸ch nhiÖm cña riªng ai. Kh«ng gi÷ ®­îc bÝ mËt kinh doanh, bÝ mËt tµi chÝnh v× th­êng xuyªn ph¶i c«ng khai vµ b¸o c¸o, xin ý kiÕn cña ®¹i héi cæ ®«ng. T­¬ng ®èi Ýt ®­îc tÝn nhiÖm trong viÖc vay vèn ng©n hµng v× c«ng ty chØ chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. Do ®ã kh¶ n¨ng thu håi nî cña ng©n hµng Ýt ®¶m b¶o h¬n so víi viÖc cho cho vay xÝ nghiÖp t­ nh©n. C«ng ty cã thay ®æi ph­¬ng h­íng môc tiªu kinh doanh v× ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu lÖ ban ®Çu, ph¶i cã quyÕt ®Þnh cña ®¹i héi cæ ®«ng, ph¶i xin c¸c cÊp Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cho söa ®æi ®iÒu lÖ… §Ó tr¸nh nh­îc ®iÓm nµy, c¸c c«ng ty th­êng xin ®¨ng ký kinh doanh nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu mÆt hµng, kinh doanh tæng hîp, ho¹t ®éng trong n­íc vµ quan hÖ víi n­íc ngoµi… 3. vai trß cña c«ng ty cæ phÇn Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. TTCK ho¹t ®éng ®­îc lµ nhê ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ tham gia TTCK. Toµn bé thao t¸c hµng ngµy cña c¸c chñ thÓ nµy lµm cho thÞ tr­êng vËn ®éng hoµn h¶o. Tuy kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt, môc tiªu vµ c¸ch lµm, ho¹t ®éng cña hä liªn ®íi vµ bæ sung chÆt chÏ cho nhau, mçi chñ thÓ ®Òu ®ãng vai trß cña m×nh va tËp thÓ sÏ ®Òu v÷ng m¹nh vµ nhê thÕ tµi s¶n tµi chÝnh tõ së h÷u cña ng­êi nµy sang së h÷u cña ng­êi kh¸c mét c¸ch hîp lý vµ hµi hoµ ®Ó nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng víi nh÷ng gi¸ trÞ míi ®­îc t¹o ra tõng giê mçi ngµy. Trong ®ã CTCP ®ãng vai trß lµ ng­êi ®¸p øng nguån cung vÒ chøng kho¸n cho thÞ tr­êng, ®ång thêi nã còng lµ nhµ ®Çu t­ t¹o ra cÇu chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. 3.1 §ãng vai trß lµ chñ thÓ ph¸t hµnh. CTCP lµ chñ thÓ quan träng nhÊt ho¹t ®éng trªn TTCK. Sè l­îng hµng ho¸ cña TTCK (cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu) chñ yÕu lµ do c¸c c«ng ty cæ phÇn t¹o ra. §ãng vai trß lµ chñ thÓ b¸n chøng kho¸n. C¸c CTCP ph¸t hµnh ra chøng kho¸n ®Ó huy ®éng vèn vµ t¨ng vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh bªn c¹nh nguån vèn ®i vay tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. ChØ cã CTCP vµ doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®­îc phÐp tù do ph¸t hµng c¶ tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu. Doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®­îc phÐp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn. Cßn l¹i c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, hîp t¸c x·, c«ng ty hîp danh kh«ng ®­îc phÐp ph¸t hµnh bÊt cø lo¹i chøng kho¸n nµo ra thÞ tr­êng. C¸c ph­¬ng thøc ph¸t hµnh chøng kho¸n ®­îc chia theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Ph©n lo¹i theo ®ît ph¸t hµnh: ®­îc chia thµnh ph¸t hµnh chøng kho¸n lÇn ®Çu vµ ph¸t hµnh c¸c ®ît tiÕp theo. Ph¸t hµnh chøng kho¸n lÇn ®Çu lµ viÖc tæ chøc ph¸t hµnh chøng kho¸n ®Çu tiªn sau khi ®· ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn theo qui ®Þnh cña UBCKNN. Ph¸t hµnh c¸c ®ît tiÕp theo lµ ho¹t ®éng ph¸t hµnh nh»m môc ®Ých t¨ng thªm vèn cña tæ chøc ph¸t hµnh. Tæ chøc ph¸t hµnh c¸c ®ît tiÕp theo ®· cã chøng kho¸n ph¸t hµnh vµ giao dÞch trªn thÞ tr­êng thø cÊp. Ph©n lo¹i theo ®èi t­îng mua b¸n chøng kho¸n: §­îc ph©n chia thµnh ph¸t hµnh riªng lÎ (ph¸t hµnh mang tÝnh néi bé) vµ ph¸t hµnh ra c«ng chóng (hay cßn gäi lµ h×nh thøc chµo b¸n c«ng khai). Ph¸t hµnh riªng lÎ lµ viÖc ph¸t hµnh trong ®ã chøng kho¸n®­îc b¸n trong ph¹m vi mét sè ng­êi nhÊt ®Þnh (th«ng th­êng lµ cho c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc), víi nh÷ng ®iÒu kiÖn h¹n chÕ vµ khèi l­îng ph¸t hµnh ph¶i ®¹t mét møc nhÊt ®Þnh. Ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng lµ h×nh thøc ph¸t hµnh trong ®ã chøng kho¸n ®­îc ph¸t hµnh rréng r·i ra c«ng chóng cho mét sè l­îng lín c¸c nhµ ®Çu t­ nhËt ®Þnh, trong ®ã ph¶i ®¶m b¶o mét tû lÖ cho c¸c nhµ ®Çu t­ nhá. Ngoµi ra, tæng khèi l­îng ph¸t hµnh chøng kho¸n còng ph¶i tu©n theo mét tû lÖ theo qui ®Þnh. §èi víi sù tån t¹i cña mét c«ng ty,viÖc ph¸t hµnh cæ phiÐu lµ mét viÖc b¾t buéc ®èi vµo lóc c«ng ty thµnh lËp, sau ®ã tuú thuéc vµo nhu cÇu ph¸t triÓn. ChiÕm phÇn quan träng nhÊt trªn TTCK víi 51% tæng gi¸ trÞ chøng kho¸n ph¸t hµnh, c¸c CTCP trë thµnh kh¸ch hµng quan träng cña TTCK. Trong tæng sè vèn huy ®éng cã kho¶ng 44% vèn vay chñ yÕu d­íi h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu, nh­ng còng cã mét phÇn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu th«ng qua c¸c trung gian lµ c¸c tËp ®oµn kinh tÕ hoÆc c¸c tæ chøc tµi chÝnh chuyªn m«n ho¸. ChÝnh sù giao l­u vèn nµy lµmcho ho¹t ®éng cña TTCK phong phó vµ ®a d¹ng h¬n, c¸c nguån vèn ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ giao l­u th«ng suèt, tõ ®ã n©ng cao tû lÖ tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ cña toµn x· héi. 3.2 §ãng vai trß lµ chñ thÓ ®Çu t­. Ngoµi ra, CTCP cßn lµ ng­êi mua chøng kho¸n do c¸c c«ng ty kh¸c hay chÝnh phñ ph¸t hµnh… vµ b¸n l¹i ®Ó thu lîi nhuËn tõ kho¶n tiÒn chªch lÖch. Lóc nay CTCP trë thµnh nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n. §Çu t­ chøng kho¸n lµ chØ viÖc bá vèn tiÒn tÖ ra mua chøng kho¸n ®Ó kiÕm lêi. ViÖc kiÕm lêi trong ®Çu t­ chøng kho¸n cã thÓ lµ tõ thu nhËp cæ tøc, tr¸i tøc, nh­ng còng cã thÓ do chªnh lÖc gi¸ do kinh doanh chøng kho¸n ®em l¹i. CTCP khi ®ãng vai trß lµ nhµ ®Çu t­ dï ®­îc gäi lµ tham gia vµo TTCK nh­ng kh«ng cã mÆt còng nh­ kh«ng cã quan hÖ víi së giao dÞch. C«ng ty m«i giíi vµ kinh doanh sÏ phôc vô cho c¸c nhµ ®Çu t­. Nhµ ®Çu t­ lµ mét lo¹i chñ thÓ cã kh¶ n¨ng cung øng mét l­îng tiÒn tÖ rÊt lín. CTCP ®· gãp phÇn t¹o nªn cÇu vÒ chøng kho¸n trªn TTCK , lµm cho TTCK trë nªn s«i ®éng vµ hÊp dÉn h¬n. phÇn ii: vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n viÖt nam. 1. Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trªn thÞ tr­êng cæ phiÕu viÖt nam. 1.1 ThÞ tr­êng cæ phiÕu tËp trung Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n (ttgdck) thµnh phè Hå ChÝ Minh ®­îc khai tr­¬ng ngµy20/7/2000 .ttgdck ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng víi c«ng suÊt thùc hiÖn 3000.000 lÖnh trong mét phiªn dÞch ,më cöa 3ngµy/tuÇn vµ thùc hiÖn ghÐp lÖnh 2lÇn/tuÇn .Cho ®Õn nay ttgdck nh×n chung cßn ®ãng vai trß nhá bÐ trong viÖc tµi trî vèn cho c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ cung cÊp cæ phiÕu cho nhu cÇu ®Çu t­ cña c«ng chóng . 1.1.1 Nguån cung cæ phiÕu. Tr¶i qua ba n¨m ho¹t ®éng , tõ mét thÞ tr­êng ban dÇu chØ cã 4 c«ng ty niªm yÕt víi tæng gi¸ trÞ cæ phiÕu niªm yÕt lµ 387 tû VND,ttgdck ®· thu hót ®­îc 21 c«ng ty víi tæng gi¸ trÞ cæ phiÕu niªm yÕt 1086 tûVND ,t¨ng gÊp 3 lÇn sè vèn cæ phÇn ban ®Çu. C¸c DNNN ®­îc cæ phÇn ho¸ lµ nguån cung hµng ho¸ chñ yÕu cho TTCK.Trong tæng sè21 c«ng ty niªm yÕt trªn ttgdck cã tíi 20 DNNN cæ phÇn ho¸ vµ duy nhÊt C«ng ty gi¶i kh¸t n­íc Sµi Gßn kh«ng ph¶i lµ DNNNcæ phÇn ho¸. C¸c c«ng ty niªm yÕt chØ chiÕm kho¶ng 3%trong tæng sè c¸c DNNN ®­îc cæ phÇn ho¸ (21/828). NhiÒu c«ng ty cæ phÇn, DNNN d­îc cæ phÇn ho¸ kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó niªm yÕt. Tuy vËy, cã kho¶ng 120 doanh nghiÖp ®¸p øng ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó niªm yÕt, song kh«ng muèn niªm yÕt trªn thÞ tr­êng cæ phiÕu tËp trung. HÇu hÕt c¸c c«ng ty niªm yÕt trªn thÞ tr­êng cã quy m« nhá. Trong sè c¸c c«ng ty niªm yÕt chØ cã 2 c«ng ty niªm yÕt cã hÖ sè P/E lín h¬n møc phæ biÕn (10). NhiÒu c«ng ty niªm yÕt cßn thiÕu kinh nghiÖm trong qu¶n lý vµ kinh doanh vµ ch­a s½n lßng c«ng bè th«ng tin. C¸c c«ng ty niªm yÕt ch­a sö dông TTCK nh­ mét kªnh quan träng ®Ó huy ®éng vèn cho ®Çu t­ dµi h¹n. Cho ®Õn 2003, ch­a cã c«ng ty niªm yÕt nµo ph¸t hµnh vµ chµo b¸n cæ phiÕu lÇn ®Çu ra c«ng chóng.TÊt c¶ c¸c cæ phiÕu ®­îc niªm yÕt lµ c¸c cæ phiÕu dang l­u hµnh , ®­îc ph¸t hµnh trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ cña c¸c c«ng ty niªm yÕt vµ chØ cã 2 c«ng ty niªm yÕt ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu míi th«ng qua ttgdck 1.1.2 CÇu cæ phiÕu. C¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n lµ nh÷ng ng­êi tham gia chÝnh vµo c¸c giao dÞch cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng nµy trong khi c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc cßn h¹n chÕ. §Õn ngµy 30/6/2003 míi cã kho¶ng 14.500 tµi kho¶n giao dÞch, trong ®ã cã 91 nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ 35 nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã tæ chøc. Sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc nh­ c«ng ty b¶o hiÓm, quÜ dÇu t­, c«ng ty tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng cßn Ýt. 1.1.3 Hµng ho¸ vµ giao dÞch trªn thÞ tr­êng. Hµng ho¸ cña thÞ tr­êng cæ phiÕu chÝnh thøc lµ cæ phiÕu cña 21 c«ng ty niªm yÕt. C¸c giao dÞch cæ phiÕu ®­¬c thùc hiÖn t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n th«ng qua c¸c thµnh viªn cña thÞ tr­êng lµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n. C¬ chÕ khíp lÖnh cã ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn gi¸ cæ phiÕu. Ngay tõ dÇu TTGDCK ®· lµ mét thÞ tr­êng ®Êu lÖnh. Tõ ngµy 20/5/2003 t¹i TTGDCK b¾t ®Çu t¨ng 2 ®ît khíp lÖnh vµ b¾t ®Çu thùc hiÖn lÖnh giao dÞch t¹i møc gi¸ khíp lÖnh, ®iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng l­îng cæ phiÕu giao dÞch, t¨ng tÝnh thanh kho¶n cho thÞ tr­êng, t¹o thªm c«ng cô ®Æt lÖnh cho c¸c nhµ ®Çu t­. 1.1.4 C¸c c«ng ty chøng kho¸n. Nh×n chung c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®ãng vai trß cßn khiªm tèn trong viÖc thùc hiÖn c¸c giao dÞch cæ phiÕu. ChÊt l­îng cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n cßn thÊp. §a sè c¸c c«ng ty chøng kho¸n ch­a sö dông hÕt nguån vèn cña m×nh cho c¸c nghiÖp vô kinh doanh chøng kho¸n. C¸c ho¹t ®éng m«i giíi vµ tù doanh lµ c¸c ho¹t ®éng mang l¹i c¸c ho¹t ®éng mang l¹i thu nhËp chÝnh cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n. 1.1.5 M«i tr­êng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt. Khung ph¸p luËt ®iÒu chØnh thÞ tr­êng cæ phiÕu chÝnh thøc, bao gåm mét sè nghÞ ®Þnh vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh, cã hiÖu lùc thÊp vµ kh«ng ®iÒu chØnh mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c vÊn ®Ò cña thÞ tr­êng. C¸c nghÞ ®Þnh vµ v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n cña thÞ tr­êng cæ phiÕu nh­ ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng, qu¶n lý thµnh viªn TTGDCK, niªm yÕt cæ phiÕu vµ c«ng bè th«ng tin. UBCKNN ®­îc thµnh lËp theo nghÞ ®Þnh 75/CP ngµy 28/11/1996 cña chÝnh phñ, lµ c¬ quan chÝnh phñ chiu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý nhµ n­íc chuyªn ngµnh vÒ chøng kho¸n vµ TTCK. TTGDCK trùc thuéc UBCKNN, cã chøc n¨ng qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t viÖc mua b¸n chøng kho¸n t¹i thÞ tr­êng giao dÞch tËp trung. 1.2 ThÞ tr­êng cæ phiÕu phi chÝnh thøc. TTGDCK tËp trung lµ n¬i trao ®æi cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty niªm yÕt. Mét thÞ tr­êng kh¸c thùc hiÖn viÖc mua b¸n cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty kh«ng niªm yÕt lµ thÞ tr­êng phi chÝnh thøc. Trªn thùc tÕ thÞ tr­êng phi chÝnh thøc ë ViÖt Nam ra ®êi sím h¬n TTGDCK thµnh phè Hå ChÝ Minh. 1.2.1 Nguån cung, cÇu chøng kho¸n vµ giao dÞch. Nguån cung cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng phi chÝnh thøc lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc cæ phÇn ho¸, c¸c CTCP thµnh lËp theo luËt c«ng ty 1990 vµ luËt doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n chuyÓn ®æi thµnh CTCP. Ng­êi mua cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng phi chÝnh thøc cã thÓ lµ bÊt cø tæ chøc, c¸ nh©n nµo, song chñ yÕu lµ c¸c doanh nh©n, c¸c quÜ ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c nh©n viªn cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c¸c nhµ m«i giíi. Cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc cæ phÇn ho¸ chiÕm 90% tæng sè cæ phiÕu ®­îc giao dÞch trªn thÞ tr­êng phi chÝnh thøc. Gi¸ trÞ c¸c giao dÞch cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng phi chÝnh thøc rÊt lín. ThÞ tr­êng phi chÝnh thøc ë ViÖt Nam kh«ng cã mét ®Þa ®iÓm cè ®Þnh nµo ®Ó thùc hiªn viÖc mua b¸n l¹i c¸c cæ phiÕu kh«ng niªm yÕt. 1.2.2 Khung ph¸p luËt vµ qu¶n lÝ thÞ tr­êng. HiÖn nay ch­a cã v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh viÖc ph¸t hµnh, mua b¸n l¹i trªn thÞ tr­êng cæ phiÕu phi chÝnh thøc. ViÖc chuyÓn nh­îng cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng phi chÝnh thøc cßn ch­a ®­îc qu¶n lý vµ kiÓm so¸t bëi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. C¸c giao dÞch ®èi víi cæ phiÕu ®ang l­u hµnh ®­îc thùc hiÖn méy c¸ch tù do. Tuy nhiªn, viÖc trao ®æi cæ phiÕu lÇn ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸ vµ c¸c tæ chøc tÝn dông ®· ®­îc qu¶n lý bëi mét sè c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. 2. vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu t¹i viÖt nam. Tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh ë ViÖt Nam bao gåm cã 3 lo¹i: tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu ®Çu t­ (c«ng tr×nh)vµ tr¸i phiÕu c«ng ty .ChÝnh phñ lµ chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh cña ViÖt Nam, cã nhiÒu lo¹i tr¸i phiÕu nhÊt ®­îc niªm yÕt t¹i TTGDCK .C¸c tæng c«ng ty 90 vµ 91 cña Nhµ n­íc cßn rÊt h¹n h÷u trong viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ lín. Nh÷ng ng­êi n¾m gi÷ tr¸i phiÕu cã thÓ trë thµnh nh÷ng ng­êi cung cÊp tr¸i phiÕu trong tr­êng hîp hä b¸n tr¸i phiÕu ®i ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c tµi s¶n kh¸c. C¸c läai tr¸i phiÕu ®­îc giao dÞch trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu lµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu c«ng ty. Tr¸i phiÕu chÝnh phñ bao gåm tr¸i phiÕu kho b¹c vµ tr¸i phiÕu ®Çu t­ (tr¸i phiÕu c«ng tr×nh vµ tr¸i phiÕu quü hç trî ph¸t triÓn ). Tr¸i phiÕu c«ng ty chØ cã mét lo¹i duy nhÊt, ®­îc ph¸t hµnh bëi Ng©n hµng §Çu T­ vµ Ph¸t triÓn. Nh÷ng ng­êi mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ bao gåm c«ng d©n ViÖt Nam, ng­êi n­íc ngoµi lµm viÖc vµ sinh sèng hîp ph¸p ë ViÖt Nam, c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh nh­ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc nh­ c¸c quü ®Çu t­ .C¸c tæ chøc tÝn dôngvµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n lµ nh÷ng ng­êi mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ lín nhÊt th«ng qua c¸c ph­¬ng thøc nh­ b¶o l·nh ph¸t hµnh vµ ®¹i lý ph¸t hµnh. Tr¸i phiÕu chÝnh phñ ®­îc b¸n lÎ cho c¸c c¸ nh©n, hé gia ®×nh chñ yÕu th«ng qua hÖ thèng kho b¹c Nhµ n­íc trªn kh¾p ®Êt n­íc. Nh÷ng ng­êi mua tr¸i phiÕu c«ng ty bao gåm nhiÒu chñ thÓ nh­ c¸c c¸ nh©n, hé gia ®×nh, c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c doanh nghiÖp, ng­êi n­íc ngoµi vµ c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc.sè l­îng c¸c nhµ ®Çu t­ tr¸i phiÕu chÝnh phñ lín h¬n nhiÒu lÇn sè l­îng c¸c nhµ ®Çu t­ tr¸i phiÕu c«ng ty. 2.1 ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu s¬ cÊp. CTCP lµ mét trong nh÷ng nguån cung tr¸i phiÕu c«ng ty cho TTCK Tr¸i phiÕu c«ng ty. Cho ®Õn nay, tr¸i phiÕu c«ng ty ®­îc ph¸t hµnh trªn trÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam vÉn cßn rÊt Ýt. Thùc tÕ th× mét sè tæ chøc tµi chÝnh ®· ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra c«ng chóng nh­ C«ng Ty Tµi ChÝnh Quèc TÕ ViÖt Nam (VILC) ph¸t hµnh 20 tû VND tr¸i phiÕu th«ng qua Ng©n Hµng C«ng Th­¬ng ViÖt Nam lµm ®¹i lý ph¸t hµnh thêi h¹n 2 n¨m (2000). Tuy vËy, kü thuËt ph¸t hµnh cßn h¹n chÕ nªn c¸c tr¸i phiÕu nµy kh«ng ®­îc chuÈn ho¸, chØ gièng nh­ k× phiÕu cã thêi h¹n vµ kh«ng ®­îc giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n.C¸c DNNN mÆc dï cã nhu cÇu lín vÒ vèn song Ýt ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn dµi h¹n. Ngoµi ra, cã mét vµi DNNN vµ c«ng ty t­ nh©n ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Ch¼ng h¹n, tr¸i phiÕu c«ng ty ThÐp miÒn Nam ®­îc ph¸t hµnh víi thêi h¹n 25-30 n¨m vµ l·i suÊt ®­îc c«ng bè hµng n¨m .T­¬ng tù c¸c DNNN, c¸c c«ng ty thµnh lËp theo LuËt Doanh NghiÖp cßn Ýt chó träng ®Õn viÖc phat hµnh tr¸i phiÕu.C¶ n­íc vµ sau khi ban hµnh LuËt Doanh NghiÖp chØ mét vµi c«ng ty ,ch¼ng h¹n C«ng ty cæ phÇn C¬ ®iÖn l¹nh vµ C«ng Ty Cæ PhÇn c«ng nghÖ th«ng tin , huy ®éng vèn b»ng h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. §èi víi tr¸i phiÕu quèc tÕ th× cho ®Õn nay vÉn ch­a cã NHTM nhµ n­íc vµ DNNN nµo ph¸t hµnh . 2.2 ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu thø cÊp C¸c lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ nhÊt lµ tr¸i phiÕu c«ng ty ®­îc niªm yÕt t¹i thÞ tr­êng giao dÞch tËp trung cßn Ýt. §Õn cuèi n¨m 2003 cã 100 lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ, 2 lo¹i tr¸i phiÕu c«ng ty vµ 1 lo¹i tr¸i phiÕu ®Þa ph­¬ng ®­îc niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tr¸i phiÕu Ýt ®­îc giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung h¬n cæ phiÕu. C¸c giao dÞch tr¸i phiÕu chØ chiÕm kho¶ng trªn d­íi 10% tæng sè giao dÞch trªn thÞ tr­êng nµy. Ngo¹i trõ 2 lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu v« danh cña ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn (BIDV) ®­îc niªm yÕt vµ giao dÞch t¹i TTGDCK nh­ ®· nªu trªn, phÇn lín c¸c tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu c«ng ty kh¸c ®­îc giao dÞch trªn thÞ tr­êng phi chÝnh thøc. 3. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn. §Èy m¹nh viÖc CPH c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp t­ nh©n. TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ph¶i g¾n víi viÖc cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn vµ TTCK, viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ph¶i g¾n víi viÖc niªm yÕt cæ phiÕu trªn TTCK. C¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ lµ nguån hµng h¸o chñ yÕu hiÖn nay cña TTCK. CÇn quan t©m h¬n n÷a tíi viÖc CPH c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. §©y lµ h×nh thøc doanh nghiÖp phï hîp víi ViÖt Nam do t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thªm thu nhËp, t¨ng thu ng©n s¸ch, gãp phÇn thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ… Nhµ n­íc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn CPH c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n lµm ¨n cã hiÖu qu¶, chuyÓn thµnh c¸c CTCP. KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c CTCP c«ng céng do c¸c s¸ng lËp viªn tiÕn hµnh trong c¸c ngµng nghÒ ®­îc ph¸p luËt cho phÐp.0 HiÖn nay trªn TTCK ®· cã 21 c«ng ty niªm yÕt, 3 c«ng ty cæ phÇn vµ 8 c«ng ty chøng kho¸n. 4. T¨ng c­êng sù hç trî gi÷a TTCK vµ CTCP. Thµnh lËp vµ më réng thªm c¸c së giao dÞch chøng kho¸n trªn c¶ n­íc,t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c CTCP niªm yÕt gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng vµ gióp b¸n cæ phiÕu réng r·i. HiÖn nay trªn c¶ n­íc ®· cã 2 TTGDCK t¹i Tp. Hµ Néi vµ TP. Hå ChÝ Minh. CÇn t¨ng c­êng h¬n n÷a viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn TTCK ®¸p øng nhu cÇu giao dÞch ngµy cµng m¹nh vµ ®¶m b¶o tèt khi ViÖt Nam ®· gia nhËp WTO. H¹n chÕ nh÷ng sù cè nh­ viÖc sËp sµn giao dÞch gÇn ®©y. PhÇn 3: kÕt luËn. TTCK lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cu¶ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam võa gia nhËp WTO vµ xu h­íng toµn cÇu ho¸ ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ. TTCK gióp ho¹t ®éng huy ®éng vèn ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ h¬n, lµm cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ më qui m« s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, tËn dông ®­îc mäi nguån lôc trong vµ ngoµi n­íc, gãp phÇn ®Èy m¹nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ.Chóng ta cÇn ®Æc biÖt t¨ng c­êng x©y dùng vµ cñng cè viÖc ph¸t triÓn TTCK cã chÊt l­îng h¬n, linh ho¹t vµ hiÖu qu¶ h¬n, ®ång thêi quèc tÕ ho¸ TTCK - ®ã lµ mét c«ng cô gióp n­íc ta hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong ®ã ph¶i nhÊn m¹nh ®Õn vai trß to lín vµ mèi quan hÖ mËt thiÕt cña CTCP víi TTCK. Nhµ n­íc cÇn t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý hoµn chØnh,râ rµng, hiÖu qu¶ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thµnh lËp c¸c CTCP vµ ph¸t triÓn TTCK. Tµi liÖu tham kh¶o: Gi¸o tr×nh TTCK – Tr­êng §H Kinh tÕ quèc d©n – NXB Thèng kª/2002 Gi¸o tr×nh TTCK – Häc viÖn ng©n hµng – NXB Thèng kª/ 2004 Gi¸o tr×nh TTCK – Tr­êng §H Kinh tÕ TP. HCM – NXB Thèng kª/2004 TTCK – GS.TS Lª V¨n T­ – NXB Thèng kª TTCK – NguyÔn Anh Dòng – T¹ V¨n Hïng - NXB Tµi chÝnh TTCK ViÖt Nam – 5 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn – Bé Tµi chÝnh – UBCK nhµ n­íc - NXB Tµi chÝnh/2005 ThÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam – Thùc tr¹ng,vÊn ®Ò vµ gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch – Vâ ChÝ Thµnh (CB) - NXB Tµi chÝnh/2004 Thêi b¸o kinh tÕ www.vnn.vn www.dddn.com.vn www.vnprex.com.vn www.tintuc-tinnhanh.com Môc lôc Lêi nãi §Çu. 1 PhÇn 1: ThÞ tr­êng chøng kho¸n vµ vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2 1. ThÞ tr­êng chøng kho¸n (TTCK). 2 1.1 LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña TTCK. 2 1.2 Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña TTCK. 3 1.3 VÞ trÝ vµ cÊu tróc cña TTCK. 4 1.4 C¸c chñ thÓ trªn TTCK. 5 1.5 Vai trß cña TTCK ®èi víi nÒn kinh tÕ. 9 2. C«ng ty cæ phÇn (CTCP). 10 2.1 Sù ra ®êi cña CTCP.. 10 2.2 §iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó CTCP ra ®êi vµ ho¹t ®éng. 11 2.3 Cæ ®«ng. 12 2.4 ¦u, nh­îc ®iÓm cña CTCP. 13 3. Vai trß cña CTCP trªn TTCK. 14 3.1 §ãng vai trß lµ chñ thÓ ph¸t hµnh. 15 3.2 §ãng vai tr× lµ chñ thÓ ®Çu t­. 16 PhÇn 2:Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. 17 1. Vai trß cña CTCP trªn thÞ tr­êng cæ phiÕu viÖt nam. 17 1.1 ThÞ tr­êng cæ phiÕu tËp trung 17 1.2 ThÞ tr­êng cæ phiÕu phi chÝnh thøc. 19 2. Vai trß cña CTCP trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu t¹i viÖt nam. 20 2.1 ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu s¬ cÊp. 20 2.2 ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu thø cÊp. 21 3. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh thµnh lËp CTCP. 21 4. T¨ng c­êng sù hç trî gi÷a TTCK vµ CTCP. 22 PhÇn 3: KÕt luËn 23