Hướng dẫn vận hành cầu trục

Òu khiÓn thiÕt bÞ n©ng ph¶i n¾m ch¾c ®Æc tÝnh kü thuËt, tÝnh n¨ng t¸c dông cña c¸c bé phËn c¬ cÊu cña thiÕt bÞ, ®ång thêi n¾m v÷ng c¸c yªu cÇu vÒ an toµn trong qu¸ tr×nh sö dông thiÕt bÞ. ChØ ®­îc phÐp sö dông thiÕt bÞ n©ng theo ®óng tÝnh n¨ng, t¸c dông vµ ®Æc tÝnh kü thuËt cña thiÕt bÞ do nhµ m¸y chÕ t¹o qui ®Þnh. Kh«ng cho phÐp n©ng t¶i cã khèi l­îng v­ît träng t¶i cña thiÕt bÞ n©ng. Kh«ng cho phÐp sö dông thiÕt bÞ n©ng cã c¬ cÊu n©ng ®­îc ®ãng më b»ng ly hîp ma s¸t hoÆc ly hîp vÊu ®Ó n©ng h¹ vµ di chuyÓn ng­êi, kim lo¹i láng, vËt liÖu næ, chÊt ®éc, b×nh ®ùng khÝ nÐn hoÆc chÊt láng nÐn. ChØ ®­îc phÐp chuyÓn t¶i b»ng thiÕt bÞ n©ng qua nhµ x­ëng, nhµ ë hoÆc chç cã ng­êi khi cã c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn riªng biÖt lo¹i trõ ®­îc kh¶ n¨ng g©y sù cè vµ tai n¹n lao ®éng. ChØ ®­îc dïng hai hay nhiÒu thiÕt bÞ n©ng ®Ó cïng n©ng mét t¶i trong c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt vµ ph¶i cã gi¶i ph¸p an toµn ®­îc tÝnh to¸n vµ duyÖt. T¶i ph©n bè lªn mçi thiÕt bÞ n©ng kh«ng ®­îc lín h¬n träng t¶i. Trong gi¶i ph¸p an toµn ph¶i cã s¬ ®å buéc mãc t¶i, s¬ ®å di chuyÓn t¶i vµ chØ râ tr×nh tù thùc hiÖn c¸c thao t¸c, yªu cÇu vÒ kÝch th­íc, vËt liÖu vµ c«ng nghÖ chÕ t¹o c¸c thiÕt bÞ phô trî ®Ó mãc t¶i. Ph¶i giao tr¸ch nhiÖm cho ng­êi cã kinh nghiÖm vÒ c«ng t¸c n©ng chuyÓn chØ huy trong suèt qu¸ tr×nh n©ng chuyÓn. Trong qu¸ tr×nh sö dông thiÕt bÞ n©ng kh«ng cho phÐp: Ng­êi lªn xuèng thiÕt bÞ n©ng khi thiÕt bÞ n©ng ®ang ho¹t ®éng. Ng­êi ë trong b¸n kÝnh quay phÇn quay cña cÇn trôc. Ng­êi ë trong vïng ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ n©ng mang t¶i b»ng nam ch©m, ch©n kh«ng hoÆc gÇu ng¹m. N©ng h¹ vµ di chuyÓn t¶i khi cã ng­êi ®øng ë trªn t¶i. N©ng t¶i trong t×nh tr¹ng t¶i ch­a æn ®Þnh hoÆc chØ mãc mét bªn cña mãc kÐp. N©ng t¶i bÞ vïi d­íi ®Êt, bÞ c¸c vËt kh¸c ®Ì lªn bÞ liªn kÕt b»ng bu l«ng hoÆc bª t«ng víi c¸c vËt kh¸c. Dïng thiÕt bÞ n©ng ®Ó lÊy c¸p hoÆc xÝch buéc t¶i ®ang bÞ vËt kh¸c ®Ì lªn. §­a t¶i qua lç cöa sæ hoÆc ban c«ng khi kh«ng cã sµn nhËn t¶i. ChuyÓn h­íng chuyÓn ®éng cña c¸c c¬ cÊu khi c¬ cÊu ch­a ngõng h¼n. N©ng t¶i lín h¬n träng l­îng t­¬ng øng víi tÇm víi vµ vÞ trÝ cña ch©n chèng phô cña cÇn trôc. CÈu víi, kÐo lª t¶i. Võa dïng ng­êi ®Èy hoÆc kÐo t¶i võa cho c¬ cÊu n©ng h¹ t¶i. Ph¶i ®¶m b¶o lèi ®i tù do cho ng­êi ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ n©ng khi ®iÒu khiÓn b»ng nót bÊm tõ mÆt ®Êt hoÆc sµn nhµ. Khi cÇu trôc vµ cÇn trôc c«ng x«n di ®éng ®ang lµm viÖc, c¸c lèi lªn vµ ra ®­êng ray ph¶i ®­îc rµo ch¾n. CÊm ng­êi ë trªn hµnh lang cña cÇu trôc vµ cÇn trôc c«ng x«n khi chóng ®ang ho¹t ®éng. ChØ cho phÐp tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc vÖ sinh, tra dÇu mì, söa ch÷a trªn cÇu trôc vµ cÇn trôc c«ng x«n khi ®· thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o lµm viÖc an toµn (phßng ngõa r¬i ng·, ®iÖn giËt...) §¬n vÞ sö dông ph¶i qui ®Þnh vµ tæ chøc thùc hiÖn hÖ thèng trao ®æi tÝn hiÖu gi÷a ng­êi buéc mãc t¶i víi ng­êi ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ n©ng. TÝn hiÖu sö dông ph¶i ®­îc qui ®Þnh cô thÓ vµ kh«ng thÓ lÉn ®­îc víi c¸c hiÖn t­îng kh¸c ë xung quanh. Khi ng­êi sö dông thiÕt bÞ n©ng kh«ng nh×n thÊy t¶i trong suèt qu¸ tr×nh n©ng h¹ vµ di chuyÓn t¶i, ph¶i bè trÝ ng­êi ®¸nh tÝn hiÖu. Tr­íc khi n©ng chuyÓn t¶i xÊp xØ träng t¶i, ph¶i tiÕn hµnh nhÊc t¶i lªn ®é cao kh«ng lín h¬n 300mm, gi÷ t¶i ®Ó kiÓm tra phanh, ®é bÒn cña kÕt cÊu kim lo¹i vµ ®é æn ®Þnh cña cÇn trôc. NÕu kh«ng ®¶m b¶o an toµn, ph¶i h¹ t¶i xuèng ®Ó sö lý. Khi n©ng, chuyÓn t¶i ë gÇn c¸c c«ng tr×nh, thiÕt bÞ ch­íng ng¹i vËt, ph¶i ®¶m b¶o an toµn cho c¸c c«ng tr×nh, thiÕt bÞ...vµ nh÷ng ng­êi ë gÇn chóng. C¸c thiÕt bÞ n©ng lµm viÖc ngoµi trêi ph¶i ngõng ho¹t ®éng khi tèc ®é giã lín h¬n tèc ®é giã cho phÐp theo thiÕt kÕ cña thiÕt bÞ ®ã. §èi víi thiÕt bÞ n©ng lµm viÖc ngoµi trêi, kh«ng cho phÐp treo pa n«, ¸p phÝch, khÈu hiÖu hoÆc che ch¾n lµm t¨ng diÖn tÝch c¶n giã cña thiÕt bÞ n©ng. Ph¶i xiÕt chÆt c¸c thiÕt bÞ kÑp ray, thiÕt bÞ chèng tù di chuyÓn cña c¸c cÇn trôc th¸p, cæng trôc, cÇn trôc ch©n ®Õ khi kÕt thóc lµm viÖc hoÆc khi tèc ®é giã v­ît tèc ®é giã cho phÐp. Khi cã b·o ph¶i cã biÖn ph¸p gia cè thªm ®èi víi c¸c lo¹i m¸y trôc nãi trªn. ChØ ®­îc phÐp h¹ t¶i xuèng vÞ trÝ ®· ®Þnh, n¬i lo¹i trõ ®­îc kh¶ n¨ng r¬i, ®æ hoÆc tr­ît. ChØ ®­îc phÐp th¸o bá d©y treo c¸c kÕt cÊu bé phËn l¾p r¸p khái mãc, khi c¸c kÕt cÊu vµ bé phËn ®ã ®· ®­îc cè ®Þnh ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh. Tr­íc khi h¹ t¶i xuèng hµo, hè, giÕng....ph¶i h¹ mãc kh«ng t¶i xuèng vÞ trÝ thÊp nhÊt ®Ó kiÓm tra sè vßng c¸p cßn l¹i trªn tang lín h¬n 1,5 vßng th× míi ®­îc phÐp n©ng, h¹ t¶i. Ph¶i ngõng ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ n©ng khi: Ph¸t hiÖn c¸c vÕt nøt ë nh÷ng chç quan träng cña kÕt cÊu kim lo¹i. Ph¸t hiÖn biÕn d¹ng d­ cña kÕt cÊu kim lo¹i. Ph¸t hiÖn phanh cña bÊt kú mét c¬ cÊu nµo bÞ háng. Ph¸t hiÖn mãc, c¸p, rßng räc, tang bÞ mßn qu¸ gi¸ trÞ cho phÐp, bÞ r¹n nøt hoÆc h­ háng kh¸c. Ph¸t hiÖn ®­êng ray cña thiÕt bÞ n©ng h­ háng hoÆc kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt. Khi bèc, xÕp t¶i lªn c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ph¶i ®¶m b¶o ®é æn ®Þnh cña ph­¬ng tiÖn vËn t¶i. Ng­êi buéc mãc t¶i chØ ®­îc phÐp ®Õn gÇn t¶i khi t¶i ®· h¹ ®Õn ®é cao kh«ng lín h¬n 1m tÝnh tõ mÆt sµn chç ng­êi mãc t¶i ®øng. ThiÕt bÞ n©ng ph¶i ®­îc b¶o d­ìng ®Þnh kú. Ph¶i söa ch÷a thay thÕ c¸c chi tiÕt, bé phËn ®· bÞ h­ háng, mßn qu¸ qui ®Þnh cho phÐp. Khi söa ch÷a thay thÕ c¸c chi tiÕt, bé phËn cña thiÕt bÞ n©ng ph¶i cã biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn. Sau khi thay thÕ, söa ch÷a c¸c bé phËn chi tiÕt quan träng nh­ kÕt cÊu kim lo¹i, c¸p, mãc, phanh....ph¶i tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm cã thö t¶i thiÕt bÞ n©ng tr­íc khi ®­a vµo sö dông. D. Nh÷ng qui ®Þnh an toµn vÒ mãc vµ d©y treo Kh«ng ®­îc sö dông c¸c mãc mµ lßng mãc bÞ mßn qu¸ 10% kÝch th­íc ban ®Çu. Mãc kh«ng quay ®­îc, mãc bÞ r¹n nøt, mãc bÞ biÕn d¹ng do mái hoÆc do va ®Ëp. Khi ph¶i cÈu t¶i träng lín b»ng lo¹i mãc cã hai má th× ph¶i mãc ®Òu c¶ hai ®Çu d©y c¸p treo t¶i vµo c¶ hai má. Kh«ng ®­îc dïng d©y c¸p cã cÊu t¹o, hoÆc cã ®­êng kÝnh kh¸c nhau ®Ó buéc, mãc cïng mét t¶i träng. Ph¶i chän chiÒu dµi d©y c¸p treo ®Ó khi mãc vµo t¶i träng gãc xiªn cña d©y treo ®¶m b¶o theo qui ®Þnh sau: NÕu buéc hai d©y c¸p treo xiªn th× gãc hîp bëi hai d©y c¸p nµy kh«ng ®­îc lín h¬n 900. NÕu buéc hai d©y c¸p treo xiªn th× gãc hîp bëi hai d©y c¸p nµy víi ®­êng th¼ng ®øng kh«ng ®­îc lín h¬n 450. NÕu chØ buéc mét d©y, ph¶i buéc vµo kho¶ng 2/3 phÝa trªn träng t©m cña t¶i träng. NÕu chiÒu cao n©ng bÞ giíi h¹n, th× ®­îc phÐp t¨ng ®é lín cña c¸c gãc ®ã, nh­ng ph¶i cã biÖn ph¸p kh«ng ®Ó d©y buéc, d©y treo tr­ît trªn t¶i träng vµ tuét ra ngoµi mãc. Chç t¶i träng cã c¹nh s¾c tú vµo d©y ph¶i buéc ®­îc ®Öm ®Ó d©y c¸p kh«ng bÞ háng. E. Nh÷ng qui ®Þnh an toµn vÒ ®iÖn. Nh÷ng m¸y trôc cã ®­êng d©y dÉn ®iÖn trÇn (b»ng d©y hay b»ng thÐp h×nh) ®Æt ë ph¹m vi ho¹t ®éng cña m¸y trôc mµ buång ®iÒu khiÓn g¾n liÒn vµo khung cÇu trôc vµ cöa l¹i më vÒ phÝa cã thÓ ®i tíi ®­êng d©y ®iÖn ®ã, th× ph¶i ®Æt c«ng t¾c ng¾t ®iÖn tù ®éng ngay ë cöa ra vµo buång ®iÒu khiÓn ®Ó khi më cöa toµn bé ®iÖn cña m¸y trôc ®Òu bÞ ng¾t. Buång ®iÒu khiÓn cña m¸y trôc ph¶i ®Æt vÒ phÝa kh«ng cã ®­êng d©y dÉn trÇn. Ph¶i trang bÞ ®ñ ¸nh s¸ng ë n¬i ®iÒu khiÓn, ë trªn ®­êng di chuyÓn m¸y trôc vµ di chuyÓn t¶i träng. VÞ trÝ ®Æt ®Ìn chiÕu s¸ng kh«ng ®­îc lµm chãi m¾t c«ng nh©n lµm viÖc. §é chiÕu s¸ng cÇn thiÕt lóc lµm viÖc lµ 10 ¸ 15LUX, kh«ng nªn nhá h¬n. Sù di chuyÓn cña xe cÈu bªn d­íi ®­êng d©y t¶i ®iÖn trong kho¶ng c¸ch ®­îc phÐp theo chiÒu th¼ng ®øng gi÷a ®iÓm trªn cïng cña xe cÈu vµ ®iÓm thÊp nhÊt cña ®­êng d©y t¶i ®iÖn kh«ng nhá h¬n kho¶ng c¸ch chØ dÉn sau ®©y: §iÖn thÕ KV §Õn 1 1¸20 35¸110 150¸220 ¸330 ¸500 Kho¶ng c¸ch (m) 1,5 2 4 5 6 9 F. CÇn trôc yªu cÇu an toµn ®èi víi thiÕt bÞ thuû lùc Yªu cÇu chung: ThiÕt bÞ thuû lùc cña cÇn trôc ph¶i phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn viÖt nam vÒ hÖ thèng thuû lùc cho chÕ t¹o m¸y. Ph¶i cã phiÕu kiÓm tra chÊt l­îng ®èi víi nh÷ng phÇn tö thuû lùc nh­: van an toµn, ¾c qui, xi lanh, m« t¬ vµ b¬m còng nh­ èng dÉn, kÓ c¶ èng mÒm, nÕu chóng lµ quan träng (vÒ ph­¬ng diÖn kü thuËt an toµn). ThiÕt bÞ thuû lùc ph¶i ®­îc thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o sao cho trong ®iÒu kiÖn sö dông qui ®Þnh kh«ng xÈy ra tai n¹n khi: ThiÕt bÞ thuû lùc bÞ h­ h¹i. èng dÉn, èng mÒm ®øt gÉy hoÆc bÞ h­ h¹i ë c¸c mèi nèi. Khi ®ã c¸c c¬ cÊu dÉn ®éng t­¬ng øng ph¶i tù dõng kÓ c¶ khi c¸c phÇn tö ®iÒu khiÓn kh«ng kÞp ®­a vÒ vÞ trÝ dõng. NÕu c¸c c¬ cÊu ®ã tiÕp tôc chuyÓn ®éng th× ph¶i khèng chÕ ®­îc chuyÓn ®éng ®ã. Mèi nèi c¸c èng dÉn, kÓ c¶ èng mÒm vµ mèi nèi c¸c dông cô ®o ph¶i ®­îc bÞt kÝn. Ph¶i ®¶m b¶o cÊp vµ x¶ chÊt láng c«ng t¸c cho hÖ thèng thuû lùc sao cho thuËn tiÖn vµ an toµn. Trong tr­êng hîp cÇn thiÕt ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng khö ®­îc kh«ng khÝ khái hÖ thèng thuû lùc. ChÊt láng c«ng t¸c ph¶i ®­îc läc liªn tôc. Khi qui ®Þnh ®é läc ph¶i ®¶m b¶o ®­îc c¸c yªu cÇu ghi trong tµi liÖu kü thuËt ®èi víi thiÕt bÞ thuû lùc. NhiÖt ®é chÊt láng c«ng t¸c trong qu¸ tr×nh sö dông kh«ng ®­îc v­ît qu¸ c¸c trÞ sè giíi h¹n cho phÐp. T¹i c¸c vÞ trÝ cã kh¶ n¨ng xÈy ra ¸p xuÊt nguy hiÓm cña mçi m¹ch thuû lùc ph¶i ®Æt van h¹n chÕ ¸p xuÊt. Van nµy ®­îc ®iÒu chØnh tíi ¸p xuÊt cho phÐp vµ ph¶i ®­îc kÑp ch×. Ph¶i chän c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña thiÕt bÞ thuû lùc phï hîp víi kh¶ n¨ng chÞu t¶i cña c¸c phÇn tö chÞu t¶i trong kÕt cÊu cÇn trôc. Ph¶i ®¶m b¸o cã c¸c chi tiÕt ghÐp nèi cÇn thiÕt cho c¸c thiÕt bÞ ®o t¹i c¸c vÞ trÝ cÇn ph¶i kiÓm tra ¸p suÊt trong hÖ thèng thuû lùc. HÖ thèng ®iÒu khiÓn cÇn trôc ph¶i ®¶m b¶o cho c¸c c¬ cÊu khi t¨ng tèc vµ h·m ®­îc ®Òu ®Æn (kh«ng giËt). Khi thiÕt bÞ thuû lùc bÞ ngõng ho¹t ®éng, cÇn trôc ph¶i gi÷ ®­îc hµng mét c¸ch tin cËy ë bÊt kú vÞ trÝ nµo. Yªu cÇu víi thiÕt bÞ thuû lùc vÒ èng dÉn Gi÷a b¬m vµ van an toµn thuû lùc kh«ng ®­îc phÐp l¾p van chÆn c¶n trë ho¹t ®éng cña van an toµn. Ph¶i kiÓm tra ®­îc ®é bÈn c¸c bé läc thuû lùc chÝnh mµ kh«ng cÇn th¸o rêi chóng. Ph¶i cã bé phËn chØ b¸o møc chÊt láng c«ng t¸c cao nhÊt vµ thÊp nhÊt trong thïng chøa thuû lùc. ViÖc kiÓm tra møc chÊt láng ph¶i ®¬n gi¶n vµ an toµn. Tr­êng hîp trong cÇn trôc sö dông nhiÒu thïng chøa chÊt láng, c¸c thïng chøa ®ã ph¶i ®­îc ghi nh·n kh¸c nhau. C¸c èng dÉn quan träng (vÒ ph­¬ng diÖn kü thuËt an toµn) ph¶i ®­îc tÝnh to¸n ®é bÒn víi hÖ sè an toµn: K ³ 2,2 - §èi víi èng thÐp gi÷a c¬ cÊu thuû lùc ®iÒu khiÓn vµ xi lanh thuû lùc c«ng t¸c. K ³ 5,5- §èi víi èng thÐp kh«ng cã thiÕt bÞ phßng tr¸nh ®øt. K ³ 5 - §èi víi èng mÒm gi÷a c¬ cÊu thuû lùc ®iÒu khiÓn vµ xi lanh thuû lùc c«ng t¸c. §èi víi c¸c èng thÐp hÖ sè an toµn ®­îc x¸c ®Þnh theo quan hÖ víi giíi h¹n chÈy, cßn ®èi víi èng mÒm - t­¬ng øng víi giíi h¹n bÒn kÐo. C¸c èng dÉn chÞu ¸p quan träng (vÒ ph­¬ng diÖn kü thuËt an toµn) ph¶i ®­îc thö nghiÖm víi ¸p xuÊt b»ng 1,5 lÇn ¸p xuÊt c«ng t¸c danh nghÜa víi ®iÒu kiÖn vÉn ph¶i ®¶m b¶o ®é kÝn khÝt cña hÖ thèng. C¸c èng dÉn mÒm ph¶i ®­îc bè trÝ trªn cÇn trôc sao cho kh«ng bÞ h­ h¹i do cä s¸t c¸c kÕt cÊu b»ng kim lo¹i. C¸c èng dÉn mÒn ®Æt s¸t chç lµm viÖc cña ng­êi thao t¸c ph¶i cã vá che hoÆc mµn ch¾n. Ph¶i cè ®Þnh ch¾c ch¾n c¸c èng dÉn, tr¸nh ®­îc c¸c dao ®éng vµ h­ h¹i nguy hiÓm, ®¶m b¶o ®é kÝn khÝt cña c¸c mèi nèi. Nãi chung kh«ng ®­îc phÐp nèi dµi c¸c èng chÞu ¸p b»ng hµn. Trong tr­êng hîp cÇn thiÕt ph¶i hµn (vÝ dô ë mèi nèi víi ®Çu nèi h×nh cÇu), ®o¹n èng cã mèi hµn ph¶i bÒn b»ng ®o¹n èng kh«ng cã mèi hµn. Khi ®ã ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng lµm s¹ch mèi hµn ë trong lßng èng. Trªn ®o¹n èng gi÷a thiÕt bÞ an toµn vµ xi lanh thuû lùc c«ng t¸c kh«ng ®­îc phÐp hµn c¸c phÇn tö cña thiÕt bÞ thuû lùc (vÝ dô mèi nèi c«n, cÇu....) Khi ®Æt ¾c qui thuû lùc vµo hÖ thèng thuû lùc ph¶i ®¶m b¶o: ¸p xuÊt trong ¾c qui kh«ng t¨ng khi n¹p nhê van an toµn. §o ®­îc ¸p xuÊt trong ¾c qui. Th¸o c¹n ®­îc ¾c qui. Ng¾t ®­îc ¾c qui khái hÖ thèng thuû lùc. Ph¶i cã tÝn hiÖu ©m thanh hoÆc ¸nh s¸ng ®Õn bµn ®iÒu khiÓn khi ¸p xuÊt trong ¾c qui quan träng (vÒ ph­¬ng diÖn kü thuËt an toµn) bÞ gi¶m. Trªn c¸c cÇn trôc cã ¾c qui thuû lùc ph¶i viÕt ë n¬i dÔ nh×n dßng ch÷: ”cÈn thËn cã ¾c qui thuû lùc! tr­íc khi th¸o rêi hÖ thèng ph¶i ng¾t ¾c qui hoÆc gi¶m ¸p xuÊt" hoÆc c¸c dÉn hiÖu t­¬ng øng. Khi chuyÓn ®éng ng­îc l¹i, cÇn piton kh«ng ®­îc mang chÊt bÈn vµo khoang c«ng t¸c cña xi lanh thuû lùc. Trong c¸c c¬ cÊu thuû lùc ®iÒu khiÓn ph¶i lo¹i trõ ®­îc kh¶ n¨ng v« ý bËt tay g¹t vµ tay vÆn ®iÒu khiÓn. Lùc t¸c ®éng lªn c¸c bé phËn ®iÒu khiÓn kh«ng ®­îc v­ît qu¸ c¸c trÞ sè qui ®Þnh trong b¶ng sau: Bé phËn ®iÒu khiÓn Lùc cho phÐp, N Tay g¹t 120 Bµn ®¹p lo¹i Ýt ®­îc sö dông 400 Bµn ®¹p lo¹i th­êng ®­îc sö dông 150 V« l¨ng 100 (®o theo vµnh) Sau khi ngõng t¸c ®éng vµo c¸c bé phËn ®iÒu khiÓn th­êng ng¾t (kh«ng ®­îc ®ãng th­êng xuyªn) chóng ph¶i trë l¹i vÞ trÝ ban ®Çu vµ ph¶i ng¾t hoÆc dõng c¸c c¬ cÊu mµ chóng ®iÒu khiÓn. C¸c bé phËn ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ thuû lùc cña cÇn trôc l­u ®éng (trõ cÇn trôc cã hÖ thèng thuû lùc duy nhÊt võa ®Ó di chuyÓn cÇn trôc võa ®Ó n©ng hµng) ph¶i ®­îc t¸ch khái c¸c bé phËn ®iÒu khiÓn c¬ cÊu di chuyÓn cÇn trôc. Khi chÕ t¹o vµ l¾p ®Æt c¸c c¬ cÊu thuû lùc vµ c¸c bé phËn ®iÒu khiÓn ph¶i tËn dông kh¶ n¨ng t­¬ng øng gi÷a h­íng chuyÓn ®éng cña c¸c bé phËn ®iÒu khiÓn víi h­íng chuyÓn ®éng cña cÇn trôc do chóng g©y ra. Khi ngõng truyÒn n¨ng l­îng cho cÇn trôc hoÆc cho c¸c tæ hîp dÉn ®éng trung t©m th× tÊt c¶ c¸c c¬ cÊu dÉn ®éng thuû lùc ®· ®­îc ®ãng m¹ch ph¶i tù dõng trong tr­êng hîp c¸c phÇn tö ®iÒu khiÓn kh«ng n»m ë vÞ trÝ dõng. Khi tiÕp tôc truyÒn n¨ng l­îng ph¶i lo¹i trõ kh¶ n¨ng tù ®éng cña bé dÉn ®éng ®iÒu khiÓn b»ng ®iÖn, cßn ®èi víi bé dÉn ®éng ®iÒu khØÓn b»ng c¸c d¹ng kh¸c th× ph¶i lo¹i trõ kh¶ n¨ng khëi ®éng kh«ng chñ ®Þnh. Khi ngõng truyÒn n¨ng l­îng ph¶i ®¶m b¶o h¹ ®­îc hµng còng nh­ h¹ hoÆc kÐo ®­îc cÇn n©ng tíi vÞ trÝ an toµn cho cÇn trôc ngay c¶ khi cã giã. NÕu viÖc sö dông cÇn trôc mét c¸ch tin cËy ®ßi hái sù kiÓm tra cã hÖ thèng t×nh tr¹ng cña thiÕt bÞ thuû lùc th× t¹i n¬i ®iÒu khiÓn ph¶i l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ chØ b¸o ¸p suÊt, nhiÖt ®é..... NÕu ng­êi thao t¸c kh«ng theo dâi trùc tiÕp ®­îc c¸c bé phËn thuû lùc quan träng (vÒ ph­¬ng diÖn kü thuËt an toµn) trong c¸c c¬ cÊu dÉn ®éng th× ho¹t ®éng cña chóng ph¶i ®­îc b¸o b»ng ®Ìn hiÖu hoÆc b»ng biÖn ph¸p kh¸c. Ph¶i t¸ch c¸c ®Ìn b¸o hiÖu vµ dông cô kiÓm tra cña c¸c cÇn trôc l­u ®éng (trõ cÇn trôc cã hÖ thèng thuû lùc duy nhÊt võa ®Ó di chuyÓn cÇn trôc võa ®Ó n©ng hµng) khái c¸c dông cô t­¬ng tù dïng ®Ó kiÓm tra c¬ cÊu di chuyÓn cÇn trôc. C¸c thiÕt bÞ an toµn chèng ®øt èng dÉn ph¶i ®­îc nèi trùc tiÕp vµo xi lanh hoÆc m« t¬ thuû lùc. Trong tr­êng hîp kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc yªu cÇu ®ã, èng dÉn gi÷a thiÕt bÞ an toµn vµ xi lanh hoÆc m« t¬ thuû lùc ph¶i ®­îc lµm b»ng thÐp cã hÖ sè an toµn K ³ 5,5. NÕu c¸c thiÕt bÞ an toµn vµ èng dÉn nèi gi÷a xi lanh thuû lùc víi thiÕt bÞ an toµn cã kh¶ n¨ng bÞ h­ h¹i th× c¸c thiÕt bÞ an toµn ph¶i ®­îc xÕp lång vµo xi lanh hoÆc m« t¬ thuû lùc. Ph¶i l¾p van mét chiÒu ®iÒu khiÓn ®­îc cho c¸c xilanh vµ m« t¬ thuû lùc kh«ng cã phanh h·m mµ cÇn ph¶i ®¶m b¶o tr¹ng th¸i kh«ng thay ®æi (vÞ trÝ xi lanh thuû lùc cña ch©n kÝch) ®Ó lo¹i trõ dÞch chuyÓn kh«ng chñ ®Þnh. G. ThiÕt bÞ an toµn trong thiÕt bÞ n©ng h¹ §Ó ng¨n ngõa sù cè vµ tai n¹n lao ®éng trong qu¸ tr×nh sö dông thiÕt bÞ n©ng, th× mçi thiÕt bÞ n©ng ph¶i ®­îc trang bÞ c¸c thiÕt bÞ an toµn phï hîp. Trªn m¸y trôc cã c¸c thiÕt bÞ an toµn sau: ThiÕt bÞ chèng qu¸ t¶i. ThiÕt bÞ h¹n chÕ gãc n©ng cÇn. ThiÕt bÞ h¹n chÕ hµnh tr×nh xe con m¸y trôc. ThiÕt bÞ h¹n chÕ gãc quay. ThiÕt bÞ chèng m¸y trôc di chuyÓn tù do. Thiªt bÞ h¹n chÕ ®é cao n©ng t¶i. ThiÕt bÞ ®o gãc nghiªng cña mÆt b»ng m¸y trôc dõng vµ b¸o hiÖu khi gãc nghiªng lín h¬n gãc nghiªng cho phÐp. ThiÕt bÞ b¸o hiÖu m¸y trôc ®i vµo vïng nguy hiÓm cña ®­êng d©y t¶i ®iÖn. ThiÕt bÞ ®o tèc ®é giã vµ tÝn hiÖu th«ng b¸o ©m thanh vµ ¸nh s¸ng khi giã ®¹t ®Õn tèc ®é giíi h¹n qui ®Þnh. ThiÕt bÞ chØ tÇm víi vµ t¶i träng cho phÐp t­¬ng øng. ThiÕt bÞ h¹n chÕ ®é cao n©ng t¶i: ThiÕt bÞ h¹n chÕ ®é cao n©ng t¶i nh»m môc ®Ých ng¨n ngõa tr­êng hîp n©ng t¶i lªn ®Õn ®Ønh cÇn hoÆc ®Õn dÇm cÇu. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ h¹n chÕ ®é cao n©ng t¶i lµ khi t¶i n©ng ®Õn ®é cao giíi h¹n thiÕt bÞ liªn ®éng sÏ tù ®éng ng¾t dÉn ®éng cña c¬ cÊu n©ng ®Ó ngõng n©ng t¶i tiÕp. ThiÕt bÞ h¹n chÕ ®é cao n©ng t¶i cã thÓ ®­îc l¾p ®Æt liªn kÕt víi tang cuén c¸p cña c¬ cÊu n©ng t¶i hoÆc l¾p ®Æt liªn kÕt víi c¸p n©ng t¶i. ThiÕt bÞ chèng qu¸ t¶i lµ thiÕt bÞ dïng ®Ó tù ®éng ng¾t dÉn ®éng cña c¬ cÊu n©ng t¶i khi träng l­îng cña t¶i v­ît qu¸ 10% träng t¶i. Yªu cÇu ®èi víi thiÕt bÞ chèng qu¸ t¶i lµ cho phÐp c¬ cÊu ho¹t ®éng theo chiÒu ng­îc l¹i. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng chung cña c¸c thiÕt bÞ chèng qu¸ t¶i lµ khi träng l­îng cña t¶i ®¹t 110% träng t¶i th× thiÕt bÞ liªn ®éng sÏ t¸c ®éng lªn c«ng t¾c ng¾t dÉn ®éng cña c¬ cÊu n©ng. §èi víi c¸c lo¹i cÇn trôc « t« thiÕt bÞ nµy ®­îc l¾p ë hÖ thèng c¸p ch»ng cÇn vµ biÕn ®éng víi m¹ng ®iÒu khiÓn c¬ cÊu n©ng. ThiÕt bÞ h¹n chÕ hµnh tr×nh di chuyÓn xe con vµ xe lín m¸y trôc ThiÕt bÞ h¹n chÕ hµnh tr×nh di chuyÓn xe con vµ xe lín m¸y trôc lµ thiÕt bÞ nh»m ng¨n ngõa tr­êng hîp xe con, xe lín m¸y trôc di chuyÓn vÒ tËn cïng cña hµnh tr×nh. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ h¹n chÕ hµnh tr×nh di chuyÓn xe con vµ xe lín m¸y trôc lµ khi xe con, xe lín di chuyÓn ®Õn ®iÓm cuèi cña ®­êng ray th× thiÕt bÞ liªn ®éng sÏ t¸c ®éng lªn c«ng t¾c ng¾t dÉn ®éng cña c¬ cÊu di chuyÓn xe con vµ xe lín m¸y trôc. ThiÕt bÞ h¹n chÕ gãc n©ng h¹ cÇn nh»m môc ®Ých ng¾t dÉn ®éng cña c¬ cÊu n©ng h¹ cÇn khi gãc t¹o lªn gi÷a cÇn vµ ph­¬ng n»m ngang ®¹t trÞ sè giíi h¹n (hoÆc gi¸ trÞ cùc ®¹i hoÆc gi¸ trÞ cùc tiÓu). Sau khi ng¾t dÉn ®éng cña c¬ cÊu n©ng h¹ t¶i cÇn th× thiÕt bÞ h¹n chÕ gãc n©ng cÇn cho phÐp c¬ cÊu ho¹t ®éng vÒ chiÒu ng­îc l¹i tøc lµ nÕu khi n©ng cÇn ®Õn gãc cùc ®¹i th× thiÕt bÞ h¹n chÕ gãc n©ng h¹ cÇn sÏ ng¾t dÉn ®éng cña c¬ cÊu kh«ng cho c¬ cÊu n©ng tiÕp n÷a, nh­ng nã cho phÐp c¬ cÊu n©ng cÇn ho¹t ®éng theo h­íng gi¶m gãc n©ng cÇn. ThiÕt bÞ h¹n chÕ gãc quay cña thiÕt bÞ n©ng. Nh÷ng thiÕt bÞ n©ng cã c¬ cÊu quay cã thÓ ®­îc phÐp quay víi nh÷ng gãc quay kh¸c nhau tuú theo ®Æc ®iÓm cña mçi thiÕt bÞ. VÝ dô: c¸c cÇn trôc ®iÖn cã d©y dÉn ®iÖn ®Õn phÇn quay kh«ng cã biÖn ph¸p chèng xo¾n th× gãc quay cho phÐp cña chóng kh«ng v­ît qu¸ 2 vßng tøc 720 ®é. §Ó ®¶m b¶o gãc quay kh«ng v­ît qu¸ qui ®Þnh ph¶i l¾p ®Æt thiÕt bÞ h¹n chÕ gãc quay tù ®éng ng¾t dÉn ®éng cña c¬ cÊu quay khi gãc ®¹t ®Õn gi¸ trÞ giíi h¹n cho phÐp. ThiÕt bÞ b¸o hiÖu m¸y trôc ®i vµo vïng nguy hiÓm cña ®­êng d©y dÉn ®iÖn. PhÇn 2: H­íng dÉn vËn hµnh cÇu trôc ®iÖn cã ca bin ®iÒu khiÓn q=10T C«ng dông vµ ph©n lo¹i cÇu trôc ®iÖn CÇu trôc ®­îc dïng chñ yÕu trong c¸c ph©n x­ëng, nhµ kho ®Î n©ng h¹ vµ vËn chuyÓn hµng ho¸ víi l­u l­îng lín. CÇu trôc lµ mét kÕt cÊu dÇm hép hoÆc dµn trªn ®ã ®Æt xe con cã c¬ cÊu n©ng. DÇm cÇu cã thÓ ch¹y trªn c¸c ®­êng ray ®Æt trªn cao däc theo nhµ x­ëng cßn xe con cã thÓ ch¹y däc theo dÇm cÇu. V× vËy mµ cÇu trôc cã thÓ n©ng h¹ vµ vËn chuyÓn hµng theo yªu cÇu t¹i bÊt kú ®iÓm nµo trong kh«ng gian cña nhµ x­ëng. CÇu trôc ®­îc sö dông trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n víi c¸c thiÕt bÞ mang vËt rÊt ®a d¹ng nh­ mãc treo, thiÕt bÞ cÆp, nam ch©m ®iÖn, gÇu ngo¹m…….®Æc biÖt cÇu trôc ®­îc sö dông phæ biÕn trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o m¸y vµ luyÖn kim víi c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng. CÇu trôc ®­îc chÕ t¹o víi t¶i träng n©ng tõ 1 ®Õn 500tÊn; khÈu ®é dÇm cÇu ®Õn 32m; chiÒu cao n©ng ®Õn 16m; tèc ®é n©ng vËt tõ 2 ®Õn 40m/ph; tèc ®é di chuyÓn xe con ®Õn 60m/ph vµ tèc ®é di chuyÓn cÇu trôc ®Õn 125m/ph. CÇu trôc cã t¶i träng n©ng trªn 10T th­êng ®­îc trang bÞ hai hoÆc ba c¬ cÊu n©ng vËt: mét c¬ cÊu n©ng chÝnh vµ mét hoÆc hai c¬ cÊu n©ng phô. T¶i träng n©ng cña cÇu trôc nµy th­êng ®­îc kÝ hiÖu bµng mét ph©n sè víi c¸c t¶i träng n©ng chÝnh vµ phô. VÝ dô:15/3T;20/5T;150/20/5T.... Theo c«ng dông cã c¸c lo¹i cÇu trôc cã c«ng dông chung vµ cÇu trôc chuyªn dïng. CÇu trôc cã c«ng dông chung chñ yÕu dïng víi mãc treo ®Ó xÕp dì, l¾p r¸p vµ söa ch÷a m¸y mãc. Lo¹i cÇu trôc nµy cã t¶i träng n©ng kh«ng lín vµ khi cÇn cã thÓ dïng víi gÇu ngo¹m, nam ch©m ®iÖn hoÆc thiÕt bÞ cÆp ®Ó xÕp dì mét lo¹i hµng nhÊt ®Þnh. CÇu trôc chuyªn dïng ®­îc sö dông chñ yÕu trong c«ng nghiÖp luyÖn kim víi c¸c thiÕt bÞ mang vËt chuyªn dïng vµ cã chÕ ®é lµm viÖc rÊt nÆng. Theo kÕt cÊu dÇm cÇu cã c¸c lo¹i cÇu trôc 1 dÇm vµ cÇu trôc hai dÇm. DÇm cÇu cña cÇu trôc 1 dÇm th­êng lµ dÇm ch÷ I hoÆc dÇm tæ hîp víi c¸c dµn thÐp t¨ng cøng cho dÇm. CÇu trôc mét dÇm th­êng dïng pa l¨ng ®iÖn ch¹y däc theo dÇm ch÷ I nhê c¬ cÊu di chuyÓn pa l¨ng. CÇu trôc hai dÇm cã c¸c lo¹i dÇm hép vµ dÇm dµn kh«ng gian. Theo c¸ch tùa cña dÇm cÇu lªn ®­êng ray di chuyÓn cÇu trôc co¸ c¸c lo¹i cÇu trôc tùa vµ cÇu trôc treo. Lo¹i cÇu trôc tùa ®­îc sö dông phæ biÕn h¬n. Theo c¸ch bè trÝ c¬ cÊu di chuyÓn cÇu trôc cã c¸c lo¹i cÇu trôc dÉn déng chung vµ cÇu trôc dÉn ®éng riªng. Ngoµi ra theo nguån dÉn ®éng cã c¸c lo¹i cÇu trôc dÉn ®éngtay vµ cÇu trôc dÉn ®éng m¸y. Theo vÞ trÝ ®iÒu khiÓn cã c¸c lo¹i cÇu trôc ®iÒu khiÓn tõ ca bin g¾n trªn dÇm cÇu vµ cÇu trôc ®iÒu khiÓn tõ d­íi nÒn b»ng hép nót bÊm. §iÒu khiÓn tõ d­íi nÒn b»ng hép nót bÊm th­êng dïng cho lo¹i cÇu trôc 1dÇm cã t¶i träng n©ng nhá. B.CÊu t¹o chung cña cÇu trôc cã ca bin ®iÒu khiÓn. H×nh vÏ 1: CÊu t¹o chung cña cÇu trôc cã ca bin ®iÒu khiÓn Trªn h×nh 1 lµ h×nh chung cña cÇu trôc hai dÇm cã ca bin ®iÒu khiÓn. Hai ®Çu cña c¸c dÇm chÝnh 11 ®­îc liªn kÕt cøng víi dÇm cuèi 4 t¹o thµnh mét khung cøng trong mÆt ph¼ng ngang, ®¶m b¶o ®é cøng cÇn thiÕt cña kÕt cÊu thÐp theo ph­¬ng ®øng vµ ph­¬ng ngang. Trªn dÇm cuèi cã l¾p c¸c b¸nh xe di chuyÓn 3 ch¹y trªn ray 2 ®Æt däc theo nhµ x­ëng trªn c¸c vai cét. Kho¶ng c¸ch theo ph­¬ng ngang gi÷a t©m c¸c ray 2 ®­îc gäi lµ khÈu ®é cña cÇu trôc. Ch¹y däc theo c¸c ®­êng ray trªn dÇm chÝnh lµ xe con 8. Trªn xe con ®Æt c¬ cÊu n©ng 7, c¬ cÊu di chuyÓn xe con 12. Tuú theo c«ng dông cña cÇu trôc mµ trªn xe con cã mét hoÆc hai c¬ cÊu n©ng. Tr­êng hîp cã hai c¬ cÊu n©ng th× c¬ cÊu n©ng 7 ®­îc gäi lµ c¬ cÊu n©ng chÝnh cßn c¬ cÊu n©ng 6 cã t¶i träng n©ng nhá h¬n ®­îc gäilµ c¬ cÊu n©ng phô. C¬ cÊu di chuyÓn cÇu trôc 13 ®­îc ®Æt trªn kÕt cÊu dÇm cÇu. Ca bin ®iÒu khiÓn 1 ®­îc treo phÝa d­íi dÇm cÇu. Nguån ®iÖn cung cÊp cho ®éng c¬ cña c¸c c¬ cÊu ®­îc lÊy tõ ®­êng ®iÖn ch¹y däc theo nhµ x­ëng vµ sµn ®øng 10 dïng ®Ó phôc vô cho viÖc kiÓm tra, b¶o tr× ®­êng ®iÖn nµy. C¸p ®iÖn 5 ®­îc treo trªn d©y 9 ®Ó cÊp ®iÖn cho c¸c ®éng c¬ ®Æt trªn xe con. Ngoµi ra trªn phÇn kÕt cÊu thÐp cña cÇu trôc cßn cã phÇn sµn ®øng víi lan can ®Ó cã thÓ ®i l¹i khi kiÓm tra, b¶o tr×, söa ch÷a. DÇm chÝnh cña cÇu trôc 2 dÇm ®­îc chÕ t¹o d­íi d¹ng hép hoÆc dµn kh«ng gian. DÇm dµn kh«ng gian tuy cã nhÑ h¬n dÇm hép song khã chÕ t¹o vµ th­êng chØ dïng cho cÇu trôc cã t¶i träng n©ng vµ khÈu ®é lín. DÇm cuèi cña cÇu trôc hai dÇm th­êng ®­îc lµm d­íi d¹ng hép vµ liªn kÕt víi c¸c dÇm chÝnh b»ng bu l«ng hoÆc hµn. C¬ cÊu di chuyÓn cÇu trôc cã thÓ thùc hiÖn theo hai ph­¬ng ¸n: dÉn ®éng chung vµ dÉn ®éng riªng. Trong ph­¬ng ¸n dÉn ®éng chung, ®éng c¬ dÉn ®éng ®­îc ®Æt ë kho¶ng gi÷a dÇm cÇu vµ truyÒn chuyÓn ®éng tíi c¸c b¸nh xe chñ ®éng ë hai bªn ray nhê c¸c trôc truyÒn. Trôc truyÒn cã thÓ lµ trôc quay chËm, quay nhanh vµ quay trung b×nh. ë ph­¬ng ¸n dÉn ®éng riªng mçi b¸nh xe hoÆc côm b¸nh xe chñ ®éng ®­îc trang bÞ mét c¬ cÊu dÉn ®éng. C¬ cÊu di chuyÓn dÉn ®éng chung víi trôc truyÒn quay chËm gåm ®éng c¬ ®iÖn 1, hép gi¶m tèc 2 vµ c¸c ®o¹n trôc truyÒn 3 nèi víi nhau vµ nèi víi trôc ra cña hép gi¶m tèc b»ng c¸c khíp nèi 4. Trôc truyÒn tùa trªn c¸c gèi ®ì 5 b»ng æ bi C. Nh÷ng chi tiÕt vµ bé phËn c¬ b¶n cña cÇu trôc C¸p thÐp. C¸p thÐp lµ chi tiÕt rÊt quan träng, ®­îc sö dông trong hÇu hÕt c¸c m¸y n©ng. C¸c yªu cÇu chung ®èi víi c¸p lµ: An toµn trong sö dông. §é mÒm cao, dÔ uèn cong, ®¶m b¶o ®é nhá gän cña c¬ cÊu, cña m¸y. §¶m b¶o ®é ªm dÞu, kh«ng g©y ån khi lµm viÖc trong c¬ cÊu vµ m¸y nãi chung. Träng l­îng riªng nhá, gi¸ thµnh thÊp. §¶m b¶o ®é bÒn l©u, thêi h¹n sö dông lín. C¸p thÐp ®­îc chÕ t¹o tõ nh÷ng sîi thÐp c¸c bon tèt (Ýt l­u huúnh, phèt pho). C¸c s­äi thÐp ®­îc chÕ t¹o b»ng c«ng nghÖ kÐo nguéi cã ®­êng kÝnh tõ 0,5 ®Õn 2-3mm. c¸ sîi thÐp nµy ®­îc bÖn thµnh c¸p b»ng c¸c thiÕt bÞ bÖn chuyªn dïng. §Ó chèng rØ, ng­êi ta tr¸ng líp kÏm lªn sîi thÐp, tuy nhiªn sîi thÐp sau khi tr¸ng kÏm cã ®é bÒn gi¶m ®i 10%. §Æc ®iÓm quan träng nhÊt vµ quÝ nhÊt cña c¸p thÐp bÖn lµ chÕ t¹o b»ng c¸c sîi thÐp cã giíi h¹n bÒn t¨ng lªn rÊt cao nhê vËt liÖu ®­îc lÌn ®i lÌn l¹i nhiÒu lÇn (biÕn cøng) trong qu¸ tr×nh kÐo thµnh sîi, trÞ sè Kk ®¹t ®Õn 14000-20000kg/cm2, nghÜa lµ gÊp 2-3 lÇn giíi h¹n cña c¸c lo¹i thÐp t­¬ng øng chÕ t¹o b»ng c¸n th«ng th­êng. KÕt cÊu cña c¸p, nghÜa lµ c¸ch bÖn c¸p cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ®é mÒm vµ ®é bÒn mßn cña c¸p. C¸p bÖn ®¬n lµ lo¹i cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n nhÊt, trong ®ã c¸c sîi ®­îc bÖn thµnh nh÷ng líp ®ång t©m quanh sîi lâi. Lo¹i c¸p nµy cã ®é cøng lín, do ®ã kh«ng dïng ®­îc trong c¸c c«ng viÖc cña nh÷ng m¸y trôc mµ c¸p ph¶i vßng qua pu ly vµ quÊn quanh tang cã ®­êng kÝnh kh¸ nhá. C¸p bÖn ®¬n ®­îc dïng ®Ó ch»ng cét buåm, dïng lµm c¸p kÐo, lµm c¸p t¶i cña ®­êng gßng treo. C¸p bÖn kÐp thÝch hîp víi c¸c c«ng viÖc cña m¸y trôc, nh­ tªn gäi, nã ®­îc bÖn b»ng hai thao t¸c: ®Çu tiªn c¸c sîi thÐp bÖn thµnh d¸nh, sau ®ã d¸nh bÖn thµnh c¸p. ë t©m cña c¸p vµ ®«i khi ë c¶ t©m cña d¸nh cã lâi mÒm b»ng d©y ®ay, sîi b«ng hoÆc ami¨ng. Lâi nµy lµ mét trong nh÷ng nh©n tè chÝnh quyÕt ®Þnh ®é mÒm cña c¸p. ViÖc nghiªn cøu c¸c lo¹i c¸p bÖn cã kÕt cÊu kh¸c nhau chøng tá r»ng ®é mÒm cña c¸p t¨ng lªn cïng víi sè l­îng lâi. V× lý do ®ã mét thêi gian trong thùc tÕ ®· xuÊt hiÖn c¸p bÖn ba, qu¸ tr×nh bÖn gåm ba thao t¸c: míi ®Çu nh÷ng sîi d©y nhá ®­îc bÖn thµnh d¸nh ®¬n, gi÷a cã lâi mÒm, sau ®ã d¸nh ®¬n bÖn thµnh d¸nh kÐp, gi÷a còng cã lâi vµ cuèi cïng d¸nh kÐp bÖn thµnh c¸p, gi÷a còng l¹i cã lâi. Do qu¸ tr×nh c«ng nghÖ nh­ trªn, gi÷a c¸c sîi thÐp cã lâi mÒm khiÕn ®é mÒm cña c¸p t¨ng lªn. Tuy vËy c¸p bÖn ba kh«ng ®­îc dïng nhiÒu l¾m v× ph¶i dïng thÐp nhá, bÞ mßn nhanh do tiÕp xóc víi bÒ mÆt pu ly vµ tang, ch­a nãi ®Õn viÖc chÕ t¹o phøc t¹p vµ gi¸ thµnh cao. Nh­ vËy lo¹i c¸p chÝnh dïng cho m¸y trôc lµ c¸p bÖn kÐp. C¸p cã thÓ bÖn xu«i, trong ®ã c¸c sîi bÖn thµnh d¸nh vµ d¸nh bÖn thµnh c¸p theo cïng mét chiÒu; vµ bÖn chÐo, trong ®ã c¸c d¸nh vµ c¸p ®­îc bÖn theo c¸c chiÒu tr¸i nhau. C¸p bÖn chÐo ¸p kh«ng s¸t vµo bÒ mÆt cña pu ly vµ tang, l¹i cøng h¬n lªn bÞ mßn nhanh h¬n lµ c¸p bÖn xu«i. V× vËy chñ yÕu lªn dïng c¸p bÖn xu«i. Tr­êng hîp n©ng t¶i träng b»ng mét nh¸nh c¸p (kh«ng cã pa l¨ng) ph¶i dïng c¸p bÖn chÐo v× c¸p bªn xu«i sÏ bÞ xo¾n l¹i. Tiªu chuÈn lo¹i bá c¸p thÐp theo sè sîi ®øt vµ møc ®é mßn cña c¸c sîi líp ngoµi cïng Khi d©y c¸p thÐp ®ang dïng cã sîi ®øt, rØ, mßn ph¶i c¨n cø vµo c¸c qui ®Þnh sau ®©y ®Ó xÐt viÖc lo¹i bá: Nh÷ng c¸p thÐp ®­îc chÕ t¹o tõ nh÷ng sîi cã ®­êng kÝnh nh­ nhau khi cã sè sîi ®øt trªn mét b­íc bÖn lín h¬n gi¸ trÞ ghi trong b¶ng 1 ph¶i lo¹i bá. B¶ng 1 Sè sîi ®øt lín nhÊt cho phÐp trªn mét b­íc bÖn HÖ sè dù tr÷ bÒn ban ®Çu cña c¸p khi tØ sè D/d theo ®óng qui ®Þnh cñatiªu chuÈn nµy CÊu t¹o cña c¸p, sè sîi 6x19=114 6x37=222 6x61=366 18x19=342 BÖn chÐo BÖn xu«i BÖn chÐo BÖn xu«i BÖn chÐo BÖn xu«i BÖn chÐo BÖn xu«i Sè sîi ®øt cho phÐp lín nhÊt trªn mét b­íc bÖn §Õn 6 Tõ 6 ®Õn 7 Trªn 7 12 14 16 6 7 8 22 26 30 11 13 40 36 38 40 18 19 20 36 38 40 18 19 20 B­íc bÖn cña c¸p lµ kho¶ng c¸ch gi÷a ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi cña mét tao c¸p sau khi ®· cuén ®óng mét vßng xung quanh d©y c¸p. B­íc bÖn cña c¸p ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: trªn bÒ mÆt cña mét tao bÊt kú nµo ®ã ®¸nh dÊu (®iÓm A h×nh 1) tõ ®ã ®Õm däc theo t©m c¸p b»ng sè tao c¸p cã trong c¸p ( vÝ dô b»ng 6 ®èi víi c¸p 6 tao) vµ ë sau tao cuèi cïng (ë trong tr­êng hîp 6 tao lÊy tao thø 7) ®¸nh dÊu thø 2 (®iÓm B). Kho¶ng c¸ch gi÷a A vµ B lµ b­íc bÖn cña c¸p. §èi víi c¸p ®­îc bÖn theo nhiÒu líp (vÝ dô c¸p 18x19=342 sîi lâi gai cã 6 tao ë líp trong vµ 12 tao ë líp ngoµi) th× b­íc bÖn ®­îc x¸c ®Þnh theo sè tao ë líp ngoµi. Nh÷ng d©y c¸p thÐp ®­îc chÕ t¹o tõ nh÷ng sîi cã ®­êng kÝnh kh¸c nhau th× lóc x¸c ®Þnh viÖc lo¹i bá c¸p ph¶i c¨n cø vµo b¶ng 1 nh­ng trong tr­êng hîp nµy sè sîi ®øt ph¶i tÝnh theo sè sîi ®øt qui ®æi. Khi tÝnh sè sîi ®øt qui ®æi, qui ­íc cø 1 sîi nhá ®øt lµ 1 cßn 1 sîi lín ®øt lµ 1,7. VÝ dô: c¸p 6x19=114 + lâi gai bÖn chÐo cã hÖ sè dù tr÷ bÒn ban ®Çu lµ 6 cã 6 sîi nhá vµ 5 sîi lín bÞ ®øt, h·y x¸c ®Þnh chÊt l­îng c¸p. Sè sîi ®øt qui ®æi trong tr­êng hîp nµy lµ: 6x1+5x1,7=14,5 sîi Theo b¶ng 1 th× sè sîi ®øt cho phÐp ®Õn 12 nh­ng ë ®©y sè sîi lµ 14,5 vËy c¸p ph¶i lo¹i bá. Khi c¸p thÐp cã cÊu t¹o kh«ng gièng cÊu t¹o cña c¸c c¸p ë trong b¶ng 1 th× sè sîi ®øt cho phÐp trªn 1 b­íc bÖn cña c¸p ®ã ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch sau: LÊy tiªu chuÈn lo¹i bá cña c¸p ë trong b¶ng 1 cã cÊu t¹o vµ sè l­îng sîi bÖn gÇn gièng víi cÊu t¹o vµ sè l­îng sîi bÖn cña c¸p ®ang cÇn t×m råi nh©n víi hÖ sè sau ®©y: Tæng sè sîi cña c¸p kh«ng cã trong b¶ng 1 Tæng sè sîi cña c¸p cã trong b¶ng 1 sÏ ®­îc tiªu chuÈn lo¹i bá c¸p kh«ng cã trong b¶ng 1. VÝ dô: c¸p 8 x19=152 bÖn xu«i cã hÖ sè dù tr÷ bÒn ban ®Çu lµ 10 (lo¹i c¸p nµy kh«ng cã trong b¶ng 1). X¸c ®Þnh sè sîi ®øt cho phÐp cña c¸p ®ã. C¸p 6x19=114 sîi lµ c¸p trong b¶ng 1 cã cÊu t¹o gièng víi c¸p 8x19=152 sîi, theo b¶ng 2 th× sè sîi ®øt cho phÐp lín nhÊt cña c¸p 6x19=114 sîi lµ 8 sîi khi hÖ sè dù tr÷ bÒn ban ®Çu cña c¸p trªn 7. VËy sè sîi ®øt cho phÐp cña c¸p lµ 8x19=152 sîi lµ: 8x152/114 = 10,64 = 11 sîi. C¸p cña nh÷ng thiÕt bÞ n©ng dïng ®Ó n©ng ng­êi, vËn chuyÓn kim lo¹i nãng chÈy, kim lo¹i nãng, chÊt næ, chÊt dÔ ch¸y vµ chÊt ®éc h¹i ph¶i lo¹i bá khi sè sîi ®øt trªn mét b­íc bÖn b»ng mét nöa sè sîi ®øt ghi trong b¶ng 1. Khi c¸p bÞ mßn hoÆc rØ ë mÆt ngoµi th× sè sîi ®øt ®Ó lo¹i bá c¸p ph¶i gi¶m xuèng t­¬ng øng víi ®é mßn cña líp sîi bªn ngoµi, x¸c ®Þnh theo b¶ng 2. B¶ng 2: Tiªu chuÈn lo¹i bá c¸p theo ®é mßn cña ®­êng kÝnh cña c¸c sîi líp ngoµi cïng §é gi¶m ®­êng kÝnh c¸c sîi do bÞ mßn, rØ so víi ®­êng kÝnh ban ®Çu % Sè sîi ®øt cho phÐp trªn ®é dµi 1 b­íc bÖn so víi møc cho phÐp ë b¶ng 1, % 10 15 20 25 30 vµ lín h¬n 40 85 75 70 60 50 Ph¶i lo¹i bá Khi c¸p bÞ ®øt mßn qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp th× ®­îc phÐp sö dông ®Ó n©ng nh÷ng t¶i nhá h¬n träng t¶i. Träng t¶i cña c¸p ph¶i ®­îc qui ®Þnh l¹i dùa trªn c¬ së thùc t¹i t×nh tr¹ng cña c¸p vµ ph¶i ®¶m b¶o hÖ sè dù tr÷ bÒn theo ®óng qui ®Þnh cña tiªu chuÈn nµy. NÕu t¶i ®­îc treo trªn 2 c¸p riªng biÖt th× mçi c¸p ph¶i ®­îc xem xÐt vµ lo¹i bá riªng. Khi c¸p cã 1 tao bÞ ®øt ph¶i lo¹i bá ngay kh«ng cÇn xÐt ®Õn sè sîi ®øt vµ ®é mßn c¸c sîi líp ngoµi cïng. Mãc: Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi mãc: VËt liÖu chÕ t¹o: H×nh d¹ng vµ kÕt cÊu mãc chän ®Ó ®¶m b¶o ®­îc kÝch th­íc nhá nhÊt (nhÊt lµ chiÒu cao) vµ träng l­îng nhá nhÊt víi søc bÒn ®Òu t¹i tÊt c¶ c¸c tiÕt diÖn cña nã. Trong ngµnh cÇn trôc dïng nhiÒu lo¹i kÕt cÊu mãc: mãc ®¬n, mãc hai ng¹nh…. Mãc ph¶i ®­îc chÕ t¹o b»ng ph­¬ng ph¸p rÌn hoÆc dËp. Cho phÐp chÕ t¹o mãc tõ nh÷ng tÊm thÐp riªng biÖt ®­îc liªn kÕt víi nhau b»ng ®inh t¸n. Cho phÐp chÕ t¹o mãc b»ng ph­¬ng ph¸p ®óc nÕu ®¬n vÞ chÕ t¹o cã kh¶ n¨ng dß khuyÕt tËt vËt ®óc vµ ®­îc c¬ quan kü thuËt an toµn ®Þa ph­¬ng cho phÐp. Nh÷ng mãc chÞu t¶i tõ 30.000N trë lªn ph¶i cã cÊu t¹o quay ®­îc trªn æ bi chÆn, ®­îc che kÝn trõ c¸c mãc cña thiÕt bÞ n©ng chuyªn dïng. L¾p c¸c mãc rÌn, dËp, ch¹c cña mãc tÊm lªn thanh ngang ph¶i lo¹i trõ kh¶ n¨ng tù th¸o láng cña ®ai èc. Mãc treo t¶i cña thiÕt bÞ n©ng ph¶i ®­îc trang bÞ kho¸ an toµn lo¹i trõ kh¶ n¨ng tù r¬i cña c¸c bé phËn mang t¶i bæ sung, trõ mãc cña c¸c thiÕt bÞ n©ng sau: CÇn trôc ch©n ®Õ lµm viÖc ë c¶ng biÓn. M¸y trôc dïng ®Ó di chuyÓn kim lo¹i nãng chÈy hoÆc xØ láng. Mãc ph¶i ®­îc lo¹i bá trong c¸c tr­êng hîp sau: Mãc kh«ng quay ®­îc. Mãc bÞ r¹n nøt. Mãc bÞ mßn qu¸ 10% kÝch th­íc ban ®Çu. Mãc bÞ biÕn d¹ng do mái hoÆc do va ®Ëp. Tang quÊn c¸p: Tang lµ mét bé phËn cña m¸y trôc dïng ®Ó biÕn chuyÓn ®éng quay cña truyÒn ®éng trong c¬ cÊu n©ng (trôc cña tay quay hoÆc ®éng c¬) thµnh chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn ®Ó n©ng hoÆc h¹ vËt. Th«ng th­êng tang cã d¹ng h×nh trô. Tr­êng hîp ®Æc biÖt khi lùc c¨ng nh¸nh c¸p ch¹y lªn tang thay ®æi theo qui luËt tõ cùc tiÓu ®Õn cùc ®¹i, nªn lµm tang h×nh nãn ®Ó m« men t¶i träng t¸c dông lªn tang ®­îc gi÷ nguyªn kh«ng ®æi. §a sè tr­êng hîp lµ c¸p quÊn lªn tang mét líp. Khi chiÒu cao n©ng rÊt lín, muèn gi¶m bít kÝch th­íc cña tang, c¸p ®­îc quÊn lµm nhiÒu líp trªn tang. QuÊn nh­ vËy sÏ lµm cho c¸c líp c¸p ë d­íi chÞu lùc Ðp lín do c¸c líp trªn ®Ì xuèng. §­êng kÝnh tang ®­îc chän sao cho c¸c sîi trong c¸p khi quÊn vµo sÏ kh«ng chÞu øng suÊt uèn qu¸ lín. NÕu thiÕt bÞ n©ng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn dÔ rèi c¸p khi cuén vµo tang th× ph¶i lµm thiÕt bÞ xÕp c¸p. Tang ph¶i cã thµnh ch¾n ë hai ®Çu vµ thµnh ph¶i cao h¬n líp c¸p trªn cïng Ýt nhÊt b»ng ®­êng kÝnh c¸p. Tang ph¶i lo¹i bá khi bÞ r¹n, nøt, vì. H×nh 3: Tang quÊn c¸p nhiÒu líp H×nh 4: Tang quÊn c¸p mét líp §éng c¬ ®iÖn: §Ó lµm nguån dÉn ®éng cho m¸y n©ng, cã thÓ sö dông c¸c d¹ng n¨ng l­îng kh¸c nhau. §éng c¬ lµ mét bé phËn quan träng cña bÊt cø mét c¬ cÊu c«ng t¸c nµo trªn m¸y n©ng. Nã biÕn ®æi c¸c nguån n¨ng l­îng ®iÖn, ho¸ häc hoÆc thuû lùc sang c¬ n¨ng. Cã nhiÒu lo¹i ®éng c¬ vµ ph­¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn chóng. So víi c¸c lo¹i ®éng c¬ kh¸c, ®éng c¬ ®iÖn cã ­u ®iÓm lµ: ®é tin cËy khi sö dông vµ tÝnh kinh tÕ cao h¬n. Nã phï hîp víi c¸c d¹ng chÊt t¶i kh¸c nhau, cã kh¶ n¨ng qu¸ t¶i, ®iÒu khiÓn tèc ®é b»ng thiÕt bÞ t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n, cã thÓ thay ®æi chiÒu quay. C¸c ®éng c¬ chuyªn dïng trªn m¸y n©ng cã kh¶ n¨ng qu¸ t¶i cao, m« men më m¸y lín, lµm viÖc ®¶m b¶o trong ®iÒu kiÖn ®ãng, më m¸y liªn tôc. Pu ly: Pu ly ®­îc dïng trong c¬ cÊu n©ng, hoÆc ®Ó thay ®æi ph­¬ng cña d©y, hoÆc nh­ mét kh©u cña pa l¨ng ®Ó gi¶m bít m« men t¶i. Trôc c¸c pu ly trªn cïng cña pa l¨ng ®­îc gi÷ cè ®Þnh, cßn trôc c¸c pu ly d­íi di ®éng khi n©ng vµ h¹ vËt. V× vËy trong pa l¨ng pu ly chia ra: pu ly cè ®Þnh vµ pu ly di ®éng. KÕt cÊu cña pu ly ph¶i ®¶m b¶o sao cho c¸p vµ xÝch ch¹y vµo mét c¸ch æn ®Þnh vµ kh«ng bÞ tr­ît ra khái r·nh pu ly. Kh«ng nªn ®Ó cho c¸p, xÝch bÞ uèn nhiÒu vµ mµi mßn nhanh khi vßng qua pu ly. Khíp nèi: Dïng ®Ó nèi trôc ®éng c¬ víi trôc liªn ®éng cña bé truyÒn ®éng ®Ó truyÒn m« men xo¾n, khíp nèi 2 th­êng lµ khíp nèi ®µn håi hoÆc khíp nèi r¨ng. Phanh: Phanh ®­îc sö dông ë tÊt c¶ c¸c lo¹i m¸y trôc vµ hÇu hÕt c¸c c¬ cÊu cña chóng. T¸c dông cña phanh lµ dïng ®Ó dõng h¼n chuyÓn ®éng hoÆc h¹n chÕ tèc ®é cña c¬ cÊu. Phanh ph¶i ph¸t sinh ra n¨ng l­îng ®Ó kh¾c phôc ®éng n¨ng cña m¸y hoÆc gi÷ vËt ë mét ®é cao nµo ®ã. C¸c yªu cÇu chung ®èi víi phanh: Phanh ph¶i cã m« men phanh ®ñ lín víi ®iÒu kiÖn lµm viÖc cho tr­íc cña phanh. §ãng, më phanh nhanh nhËy, ®é tin cËy cao. KÕt cÊu ®¬n gi¶n, dÔ chÕ t¹o vµ ®¶m b¶o ®é bÒn c¸c phÇn cña phanh. DÔ kiÓm tra, ®iÒu chØnh vµ thay thÕ nh÷ng chi tiÕt bÞ mßn. Nhá gän, träng l­îng nhá, gi¸ thµnh rÎ, bÒ mÆt lµm viÖc Ýt mßn. C¸c lo¹i phanh: Phanh ®­îc chia thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. Theo nguyªn t¾c ho¹t ®éng, phanh ®­îc chia thµnh hai lo¹i: phanh ®ãng vµ phanh më. Phanh th­êng ®ãng lµ lo¹i phanh lu«n lu«n lµm viÖc trõ khi c¬ cÊu ho¹t ®éng. Phanh më lµ lo¹i phanh chØ lµm viÖc khi cã t¸c ®éng cña ngo¹i lùc. Theo cÊu t¹o phanh ®­îc chia thµnh c¸c lo¹i sau: phanh m¸, phanh ®ai, phanh ®Üa vµ phanh c«n. Phanh m¸ lµ lo¹i phanh sö dông nhiÒu nhÊt trong m¸y trôc. ë trong m¸y n©ng chñ yÕu dïng lo¹i phanh hai m¸ ngoµi ®Æt ®èi xøng víi b¸nh phanh, kh«ng g©y uèn trôc vµ cho m« men phanh theo hai chiÒu quay b»ng nhau. M«men phanh cña phanh m¸ ®­îc t¹o ra b»ng c¸c lùc ma s¸t gi÷a c¸c m¸ phanh vµ b¸nh phanh. DÉn ®éng cña phanh cã thÓ lµ dÉn ®éng c¬, ®iÖn, thñy lùc hoÆc khÝ nÐn. §Ó gi¶m kÝch th­íc cña phanh, gi¶m lùc phanh vµ t¹o ra m« men phanh lín ng­êi ta sö dông lo¹i vËt liÖu chuyªn dïng lµm m¸ phanh cã hÖ sè ma s¸t cao, chÞu mµi mßn tèt vµ æn ®Þnh ë nhiÖt ®é t­¬ng ®èi cao. Nh÷ng tÊm b¨ng nµy ®ùoc g¾n vµo m¸ phanh b»ng c¸c ®inh t¸n b»ng ®ång hoÆc nh«m sao cho c¸c ®Çu cña ®inh t¸n thôt vµo so víi mÆt b¨ng mét nöa chiÒu dÇy b¨ng. Phanh ®ai cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n h¬n. M«men phanh do lùc ma s¸t gi÷a ®ai phanh vµ b¸nh phanh sinh ra. Nh­ng phanh ®ai cã møc an toµn thÊp, dÔ g©y sù cè nªn hiÖn nay Ýt ®­îc dïng. Lo¹i phanh nµy dïng thÝch hîp cho c¸c c¬ cÊu di chuyÓn vµ quay, kh«ng thÝch hîp cho c¬ cÊu n©ng. Phanh ph¶i ®­îc lo¹i bá trong c¸c tr­êng hîp sau: §èi víi m¸ phanh, ph¶i lo¹i bá khi: m¸ phanh mßn kh«ng ®Òu, m¸ phanh kh«ng hë ®Òu, m¸ phanh mßn tíi ®inh vÝt gi÷ m¸ phanh, b¸nh phanh bÞ mßn s©u qu¸ 1 mm, phanh cã vÕt r¹n nøt, khi phanh lµm viÖc m¸ phanh chØ tiÕp xóc víi b¸nh phanh mét gãc nhá h¬n 80% gãc quy ®Þnh, ®é hë gi÷a m¸ phanh vµ b¸nh phanh lín h¬n 0,5 mm khi ®­êng kÝnh b¸nh phanh 150 ¸200 mm vµ lín h¬n 1¸2mm khi ®­êng kÝnh b¸nh phanh 300mm, b¸nh phanh bÞ mßn tõ 30% ®é dµy ban ®Çu trë lªn, ®é dµy cña m¸ phanh mßn qu¸ 50%. §èi víi phanh ®ai, ph¶i lo¹i bá khi cã vÕt të trªn ®ai phanh, khi ®é hë gi÷a ®ai phanh vµ b¸nh phanh nhá h¬n 2mm vµ lín 4mm, khi b¸nh phanh bÞ mßn h¬n 30% chiÒu dµy ban ®Çu cña vµnh b¸nh phanh. Khi ®ai phanh bÞ mßn qu¸ 50% chiÒu dµy ban ®Çu, khi phanh lµm viÖc ®ai phanh chØ tiÕp xóc víi b¸nh phanh vµ b¸nh phanh mßn kh«ng ®Òu. VIII- §­êng ray: §­êng ray ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®¶m b¶o an toµn cho c¸c thiÕt bÞ n©ng di chuyÓn trªn ray. Nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi ray lµ ray ph¶i phï hîp víi ¸p lùc lín nhÊt cña toµn bé thiÕt bÞ n©ng vµ t¶i trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, ray th¼ng, ph¼ng trong dung sai cho phÐp vµ trong qóa tr×nh sö dông kh«ng bÞ xª dÞch ngang däc, hoÆc lón kh«ng ®Òu. §Ó ®¶m b¶o ®­îc c¸c yªu cÇu ®ã ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh theo thiÕt kÕ ngay tõ khi l¾p ®Æt ray. §é lÖch cña ray di chuyÓn d­íi ë c¸c ®iÓm treo gÇn nhau (cña m¸y trôc treo vµ pal¨ng) kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 1/1500 L khi l¾p r¸p vµ 1/1000 L khi sö dông. §èi víi ®­êng ray cña cÈu th¸p x©y dùng ph¶i ®¶m b¶o sai sè vÒ khæ réng so víi trÞ sè kÝch th­íc chuÈn kh«ng ®­îc lín h¬n ± 3 mm khi khæ réng 3000, ± 4mm (35.000 mm), ± 5mm (5.000 mm ). §é cong trªn ®o¹n ®­êng 10m kh«ng ®­îc lín h¬n 20mm. §é nghiªng theo chiÒu däc vµ ngang kh«ng ®­îc lín h¬n 0,003. Chç nèi ray ph¶i ®Æt lªn gèi ®ì vµ cã kho¶ng hë 3mm kÕt b»ng ®inh èc cã long ®en vµ bul«ng. Sù xª dÞch hai bªn cña c¸c thanh ray vµ chiÒu cao kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 2mm, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c tµ vÑt kh«ng ®­îc xª dÞch qu¸ ± 5mm so víi kho¶ng c¸ch chuÈn. B¶ng 4 ¸p lùc lªn b¸nh xe §Õn 15 T > 15 T ChiÒu dµi cña nöa tµ vÑt 1.375 mm 1.375 mm Kho¶ng c¸ch chuÈn 600 550 ë hai ®Çu cuèi cña ®­êng ray ph¶i cã trô ch¾n ®Ó phßng ngõa hiÖn t­îng m¸y trôc tr­ît ra khái ray. Trô ch¾n ph¶i ch¾c ch¾n vµ ph¶i cã ®é ®µn håi b»ng cao su hoÆc gç ë chç tiÕp xóc víi m¸y trôc. Ngoµi ra ®­êng ray cßn ph¶i ®­îc nèi ®Êt b¶o vÖ ®Ó chèng sÐt vµ dß ®iÖn ra vá m¸y trôc, gi÷a c¸c ray ph¶i ®­îc nèi víi nhau b»ng c¸ch hµn d©y dÉn vµ nèi kh«ng vµo ray, ®ång thêi nèi ray víi hÖ tiÕp ®Þa. IX- KÕt cÊu kim lo¹i: KÕt cÊu kim lo¹i cña thiÕt bÞ n©ng lµ bé khung mµ trªn ®ã ®­îc l¾p ®Æt c¸c c¬ cÊu ho¹t ®éng; kÕt cÊu kim lo¹i cña m¸y trôc ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ®é bÒn vµ an toµn lµm viÖc cña c¸c c¬ cÊu nãi riªng vµ cña m¸y trôc nãi chung. ViÖc ®¶m b¶o møc hoµn h¶o cña kÕt cÊu kim lo¹i m¸y trôc lµ 1 trong nh÷ng yÕu tè ®¶m b¶o an toµn sö dông m¸y trôc. KÕt cÊu kim lo¹i cña cÇu trôc bao gåm hai dÇm chÝnh vµ dÇm bªn. KÕt cÊu kim lo¹i cña cÇn trôc lµ khung di chuyÓn vµ cÇn. D.HÖ thèng tÝn hiÖu ®¸nh b»ng tay TT TÝn hiÖu Thùc hiÖn trao ®æi tÝn hiÖu 1 2 3 1 N©ng mãc (Bé phËn mang t¶i) Tay ph¶i gËp khuûu ngang h«ng vu«ng gãc víi th©n ng­êi, bµn tay lËt ngöa hÊt lªn vµi lÇn 2 H¹ mãc (Bé phËn mang t¶i) Tay ph¶i gËp khuûu ngang h«ng vu«ng gãc víi th©n ng­êi, bµn tay lËt óp hÊt xuèng vµi lÇn 3 N©ng cÇn §Ó tay ph¶i bu«ng xuèng däc theo th©n ng­êi, bµn tay xoÌ ra vµ lßng bµn tay h­íng vÒ phÝa tr­íc, hÊt tay lªn trªn cho ®Õn ngang vai vµi lÇn 4 H¹ cÇn §Ó tay ph¶i lªn phÝa trªn, ®Çu lßng bµn tay xoÌ h­íng vÒ phÝa tr­íc, hÊt tay xuèng ngang vai vµi lÇn 5 Quay cÇn Tay ph¶i gËp khuûu ngang h«ng, bµn tay n»m ngang, lßng bµn tay h­íng vÒ phÝa quay, hÊt tay vÒ phÝa quay vµi lÇn. 6 Di chuyÓn xe con Tay ph¶i gËp khuûu t¹o thµnh gãc 900 c¼ng tay ®­a vÒ phÝa tr­íc hîp víi th©n mét gãc 600 lßng bµn tay h­íng vÒ phÝa di chuyÓn, hÊt tay vÒ phÝa di chuyÓn vµi lÇn. 7 Di chuyÓn m¸y trôc Tay ph¶i duçi th¼ng n»m ngang vai, lßng bµn tay h­íng vÒ phÝa di chuyÓn, hÊt tay vÒ phÝa di chuyÓn 8 Ngõng chuyÓn ®éng Tay ph¶i gËp khuûu, ®Ó ngang th¾t l­ng lßng bµn tay h­íng xuèng ®Êt vÉy tay qua l¹i thËt nhanh nhiÒu lÇn 9 Ngõng sù cè Hai tay gËp khuûu ®Ó ngang th¾t l­ng hai tay vÉy qua vÉy l¹i chÐo nhau thËt nhanh. 10 NhÝch thªm mét Ýt n÷a khi thùc hiÖn 1 trong 7 ®éng t¸c 1-7 C¸nh tay vµ c¾ng tay cña hai tay gËp víi gãc nhá h¬n 900 hai lßng bµn tay h­íng vµo nhau c¸ch nhau 100 – 150mm. Hai bµn tay khÏ nhÝch vµo råi l¹i t¸ch ra. E.th«ng sè c¬ b¶n cÇu trôc ®iÖn cã ca bin ®iÒu khiÓn q=10T T¶i träng n©ng: 10.000Kg §é cao n©ng mãc: 08mÐt KhÈu ®é: 22500mm Tèc ®é di chuyÓn xe con: ®Õn 40m/phót Tèc ®é di chuyÓn xe lín: ®Õn 80 m/phót Tèc ®é n©ng h¹: ®Õn 8m/phót ChÕ ®é lµm viÖc cña c¸c c¬ cÊu: N©ng: Trung b×nh Di chuyÓn xe con: Trung b×nh Di chuyÓn xe lín: Trung b×nh §iÖn ¸p vËn hµnh: 380V/50Hz §iÖn ¸p ®iÒu khiÓn: 220V §iÖn ¸p chiÕu s¸ng: 220V Träng l­îng toµn bé cÇu trôc: 15.100Kg F. néi qui sö dông cÇu trôc ®iÖn cã ca bin ®iÒu khiÓn §Ó ®¶m b¶o an toµn cho ng­êi vµ thiÕt bÞ nh÷ng ng­êi sö dông ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng qui ®Þnh sau ®©y: ChØ cã nh÷ng ng­êi ®· qua c¸c líp ®µo t¹o cã giÊy chøng nhËn l¸i cÇu trôc vµ ®­îc h­íng dÉn an toµn míi ®­îc phÐp vËn hµnh cÇu trôc. Nghiªm cÊm nh÷ng ng­êi kh«ng cã nhiÖm vô, kh«ng cã chøng chØ vËn hµnh lªn vËn hµnh cÇu trôc. Tr­íc khi ®iÒu khiÓn cÇu trôc ph¶i kiÓm tra c¸c thiÕt bÞ an toµn: c¬ cÊu ®iÒu khiÓn, phanh h·m.....khi ®¶m b¶o an toµn míi ®­îc vËn hµnh. NÕu ph¸t hiÖn thÊy c¸c sai sãt kh«ng b×nh th­êng th× ph¶i b¸o ngay cho ®¬n vÞ söa ch÷a ®Õn söa ch÷a vµ nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm biÕt. Sau khi ®· söa ch÷a xong ®¹t yªu cÇu míi ®­îc vËn hµnh tiÕp. Tr­íc khi vËn hµnh ph¶i dïng tÝn hiÖu ®Ó b¸o cho mäi ng­êi xung quanh biÕt. Trong khi vËn hµnh cÇu trôc ph¶i thao t¸c thËn träng, chó ý tíi tÝnh chÊt cña vËt n©ng ®Ó ®¶m b¶o thËt c©n b»ng khi di chuyÓn vµ ®Æt vËt t¶i. Ng­êi vËn hµnh kh«ng ®­îc rêi khái vÞ trÝ khi cÇu trôc ®ang lµm viÖc, kh«ng ®­îc tiÕp kh¸ch trong ca bin. Kh«ng ®­îc n©ng qu¸ t¶i träng cho phÐp cña thiÕt bÞ, kh«ng n©ng vËt khi kh«ng biÕt râ t¶i träng cña nã (n©ng vËt bÞ dÝnh kÕt víi c¸c vËt kh¸c….). Tr­íc khi n©ng chuyÓn t¶i xÊp xØ träng t¶i, ph¶i tiÕn hµnh nhÊc t¶i lªn ®é cao kh«ng lín h¬n 300mm, gi÷ t¶i ®Ó kiÓm tra phanh, ®é bÒn cña kÕt cÊu kim lo¹i vµ ®é æn ®Þnh cña cÇu trôc. NÕu kh«ng ®¶m b¶o an toµn, ph¶i h¹ t¶i xuèng ®Ó sö lý. NÕu ®¶m b¶o an toµn th× míi ®­îc tiÕp tôc cÈu. Ph¶i quan s¸t qu¸ tr×nh d©y c¸p chuyÓn ®éng qua rßng räc ®Ó ®iÒu khiÓn cÇu trôc sao cho d©y c¸p kh«ng bÞ xo¾n hoÆc chång chÐo lªn nhau. Khi cÈu vËt ph¶i cÈu theo ph­¬ng th¼ng ®øng, kh«ng cÈu khi ®Ó d©y c¸p ë tr¹ng th¸i xiªn. CÊm dïng c¸c bé phËn ngõng tù ®éng ®Ó dõng m¸y thay cho c«ng t¾c ®iÒu khiÓn. Khi bèc dì hµng trªn sµn xe b»ng cÇu trôc kh«ng ®Ó c«ng nh©n buéc mãc t¶i trªn sµn khi cÈu vµ n©ng vËt cÈu qua buång l¸i xe. NÕu khi vËn hµnh cÇu trôc ph¸t hiÖn cã ng­êi tiÕn l¹i gÇn vËt t¶i ®ang treo l¬ löng th× ph¶i b¸o hiÖu cho hä tr¸nh ra xa hoÆc l¸i vËt cÈu ra xa ng­êi ®ã nÕu cã thÓ ®­îc. Kh«ng cho ng­êi b¶o d­ìng vµ söa ch÷a lªn cÇu trôc khi cÇu trôc ®ang lµm viÖc. KÕt thóc ca lµm viÖc ph¶i ®­a c¸c tay cÇn vÒ vÞ trÝ ®ãng, ghi vµo nhËt kÝ vËn hµnh t×nh tr¹ng ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ trong ca lµm viÖc råi kho¸ buång ®iÒu khiÓn. NÕu cÇn th× ph¶i b¸o ngay cho ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý biÕt. G. H­íng dÉn vËn hµnh cÇu trôc cã ca bin ®iÒu khiÓn Q=10T §Ó vËn hµnh ®­îc cÇu trôc ®iÖn cã ca bin ®iÒu khiÓn Q=10T (lo¹i mét c¬ cÊu n©ng) chóng ta thùc hiÖn nh­ sau: Tr­íc khi vËn hµnh ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c c¬ cÊu cña cÇu trôc: C¸p thÐp, mãc, phanh, kÕt cÊu thÐp, 3 pha ®iÖn cã ®ñ hay kh«ng.... nÕu ®¶m b¶o an toµn vµ cã ®ñ 3 pha ®iÖn th× míi tiÕn hµnh vËn hµnh cÇu trôc. NÕu trong qu¸ tr×nh kiÓm tra ph¸t hiÖn cã c¬ cÊu nµo kh«ng ®¶m b¶o an toµn hoÆc bÞ háng ph¶i b¸o ngay cho ®¬n vÞ söa ch÷a hoÆc ng­êi phô tr¸ch biÕt ®Ó tiÕn hµnh söa ch÷a kÞp thêi, khi nµo söa ch÷a xong míi ®­îc vËn hµnh cÇu trôc. Tr­íc khi vËn hµnh vµ di chuyÓn t¶i träng ph¶i dïng tÝn hiÖu theo qui ®Þnh ®Ó b¸o cho mäi ng­êi biÕt. H×nh 5: S¬ ®å hÖ thèng ®iÒu khiÓn cÇu trôc ®iÖn cã ca bin ®iÒu khiÓn Q=10T lo¹i mét c¬ cÊu n©ng Muèn ®iÒu khiÓn ®­îc cÇu trôc tr­íc tiªn ph¶i ®ãng ¸pt«m¸t trong tñ ®iÖn ë ca bin. Trong ca bin ®iÒu khiÓn cÇu trôc lo¹i mét c¬ cÊu n©ng cã 03 hép tay g¹t ®iÒu khiÓn cã c«ng dông ®iÒu khiÓn di chuyÓn xe con, xe lín vµ n©ng h¹ mãc. Tuú theo cÊu t¹o cña tõng lo¹i hép tay g¹t mµ mçi chiÒu chuyÓn ®éng cã tõ 3 ®Õn 5 sè. Mçi sè nµy sÏ cho chóng ta c¸c tèc ®é kh¸c nhau theo xu h­íng tèc ®é t¨ng dÇn. HÖ thèng ®iÒu khiÓn di chuyÓn xe con: C¬ cÊu di chuyÓn xe con ®­îc bèi trÝ ®ång bé trªn xe con cïng víi côm têi n©ng h¹ vËt. Xe con di chuyÓn ®­îc th«ng qua ®éng c¬, khíp nèi r¨ng, hép gi¶m tèc tíi côm b¸nh xe di chuyÓn chñ ®éng. §Ó ®¶m b¶o an toµn cho thiÕt bÞ ë cuèi hµnh tr×nh di chuyÓn xe con ®Òu ®­îc bè trÝ cùc h¹n dõng (cuèi). Cùc h¹n cuèi chØ cã t¸c dông b¶o vÖ khi cã sù cè vµ kh«ng ®­îc dïng nh­ mét c¬ cÊu c«ng t¸c. §Ó ®iÒu khiÓn xe con ra, vµo chóng ta tiÕn hµnh thùc hiÖn trªn hép tay g¹t xe con nh­ sau: §Èy tay g¹t sè 1 ra phÝa tr­íc mÆt ng­êi ®iÒu khiÓn th× xe con sÏ di chuyÓn dÇn c¸ch xa ca bin ®iÒu khiÓn (vÒ h­íng A). Khi kÐo tay g¹t sè 1 vÒ phÝa sau ng­êi ®iÒu khiÓn th× xe con sÏ di chuyÓn tiÕn dÇn vÒ phÝa ca bin ®iÒu khiÓn (vÒ h­íng B). Muèn di chuyÓn xe con nhanh hay chËm ta g¹t tay g¹t ®iÒu khiÓn xe con ®Õn vÞ trÝ sè lín hay nhá theo chiÒu t­¬ng øng víi chiÒu chuyÓn ®éng cña xe con. HÖ thèng ®iÒu khiÓn di chuyÓn xe lín: C¬ cÊu di chuyÓn xe lín ®­îc th«ng qua 02 ®éng c¬ d©y cuèn t¹o m« men quay truyÒn qua hép gi¶m tèc vµ truyÒn tíi hai b¸nh xe chñ ®éng ë hai bªn. Trªn xe lín bè trÝ hai phanh thuû lùc lo¹i th­êng ®ãng cã t¸c dông dõng thiÕt bÞ t¹i bÊt cø vÞ trÝ nµo theo ý muèn cña ng­êi vËn hµnh. T¹i cuèi c¸c hµnh tr×nh cña xe lín ®Òu ®­îc bèi trÝ cùc h¹n dõng (cuèi) cho c¸c chiÒu chuyÓn ®éng t­¬ng øng. Cùc h¹n cuèi chØ cã t¸c dông b¶o vÖ khi cã sù cè vµ kh«ng ®­îc dïng nh­ mét c¬ cÊu c«ng t¸c. §Ó ®iÒu khiÓn xe lín dÞch chuyÓn sang bªn tay ph¶i cña ng­êi thî vËn hµnh (h­íng A) th× ta g¹t tay cÇn sè 2 trªn hép tay g¹t ®iÒu khiÓn xe lín sang bªn ph¶i. Khi muèn xe lín di chuyÓn theo chiÒu ng­îc l¹i sang tr¸i th× ta g¹t tay cÇn sè 2 trªn hép tay g¹t ®iÒu khiÓn xe lín theo chiÒu ng­îc l¹i lóc ban ®Çu (sang tr¸i). Muèn di chuyÓn xe lín nhanh hay chËm ta g¹t tay g¹t ®iÒu khiÓn xe lín ®Õn vÞ trÝ sè lín hay nhá theo chiÒu t­¬ng øng víi chiÒu chuyÓn ®éng cña xe lín. HÖ thèng ®iÒu khiÓn n©ng, h¹ mãc: C¬ cÊu mãc n©ng t¶i cña cÇu trôc ®iÖn Q=10T gåm 01 côm têi ®iÖn ®­îc g¾n trªn xe con. Mãc cÈu di chuyÓn lªn, xuèng th«ng qua 01 ®éng c¬ r« to d©y cuèn t¹o m« men truyÒn ®éng tõ ®éng c¬ qua hép gi¶m tèc th«ng qua c¸c trôc truyÒn trung gian vµ pu ly mãc ®Ó kÐo c¸p t¶i lªn xuèng. C¬ cÊu mãc ®­îc bè trÝ 01 phanh thuû lùc ®Ó dõng mãc (t¶i) theo ý muèn cña ng­êi thî vËn hµnh. §Ó ®¶m b¶o an toµn cho thiÕt bÞ t¹i cuèi hµnh tr×nh trªn cña mãc ®­îc bè trÝ cùc h¹n dõng (cuèi). Cùc h¹n cuèi chØ cã t¸c dông b¶o vÖ khi cã sù cè vµ kh«ng ®­îc dïng nh­ mét c¬ cÊu c«ng t¸c. §Ó ®iÒu khiÓn n©ng h¹, mãc trªn hép tay g¹t ®iÒu khiÓn n©ng h¹ mãc ta tiÕn hµnh thùc hiÖn nh­ sau: §Èy tay g¹t sè 3 ra phÝa tr­íc mÆt ng­êi ®iÒu khiÓn (h­íng A) th× mãc sÏ ®i xuèng (h¹ mãc). Khi kÐo tay g¹t sè 3 vÒ phÝa sau ng­êi ®iÒu khiÓn (h­íng B) th× mãc sÏ ®i lªn (n©ng mãc). Muèn n©ng h¹ mãc nhanh hay chËm ta g¹t tay g¹t ®iÒu khiÓn ®Õn vÞ trÝ sè lín hay nhá theo chiÒu t­¬ng øng víi chiÒu chuyÓn ®éng cña mãc. §Ó ®¶m b¶o an toµn trong ca bin cã 01 nót dõng khÈn cÊp mÇu ®á ngay phÝa tr­íc mÆt ng­êi ®iÒu khiÓn. NÕu trong qu¸ tr×nh vËn hµnh cã sù cè bÊt ngê th× ph¶i Ên ngay vµo nót dõng khÈn cÊp ®Ó c¾t toµn bé hÖ thèng ®iÒu khiÓn cña cÇu trôc. Sau khi ®· kh¾c phôc xong sù cè xoay nót dõng khÈn cÊp theo chiÒu kim ®ång hå ®Ó kh«i phôc l¹i m¹ch ®iÒu khiÓn cña cÇu trôc. Trong khi vËn hµnh cÇu trôc ph¶i thao t¸c thËn träng, chó ý tíi tÝnh chÊt cña vËt n©ng ®Ó ®¶m b¶o thËt c©n b»ng khi di chuyÓn vµ ®Æt vËt t¶i. Ph¶i lu«n tu©n thñ “Néi qui sö dông cÇu trôc ®iÖn cã ca bin ®iÒu khiÓn” trong qu¸ tr×nh vËn hµnh thiÕt bÞ. Trong qu¸ tr×nh vËn hµnh ph¶i thùc hiÖn c¸c thao t¸c dËp dao ®éng. Kh«ng ®­îc vËn hµnh cïng mét lóc qu¸ hai c¬ cÊu. Ng­êi vËn hµnh kh«ng ®­îc rêi khái vÞ trÝ khi cÇu trôc ®ang lµm viÖc, kh«ng ®­îc tiÕp kh¸ch trong ca bin. Kh«ng ®­îc n©ng qu¸ t¶i träng cho phÐp cña thiÕt bÞ, kh«ng n©ng vËt khi kh«ng biÕt râ t¶i träng cña nã (n©ng vËt bÞ dÝnh kÕt víi c¸c vËt kh¸c…). Tr­íc khi n©ng chuyÓn t¶i xÊp xØ träng t¶i, ph¶i tiÕn hµnh nhÊc t¶i lªn ®é cao kh«ng lín h¬n 300mm, gi÷ t¶i ®Ó kiÓm tra phanh, ®é bÒn cña kÕt cÊu kim lo¹i vµ ®é æn ®Þnh cña cÇu trôc. NÕu kh«ng ®¶m b¶o an toµn, ph¶i h¹ t¶i xuèng ®Ó sö lý. NÕu ®¶m b¶o an toµn th× míi ®­îc tiÕp tôc cÈu. Ph¶i quan s¸t qu¸ tr×nh d©y c¸p chuyÓn ®éng qua rßng räc ®Ó ®iÒu khiÓn cÇu trôc sao cho d©y c¸p kh«ng bÞ xo¾n hoÆc chång chÐo lªn nhau. Khi cÈu vËt ph¶i cÈu theo ph­¬ng th¼ng ®øng, kh«ng cÈu khi ®Ó d©y c¸p ë tr¹ng th¸i xiªn. Khi cÈu vËt dµi ph¶i cã vËt phô trî ®Ó h­íng t¶i ®i theo mét h­íng nhÊt ®Þnh. NÕu trong tr­êng hîp c«ng nh©n buéc mãc t¶i kh«ng ®¶m b¶o an toµn (vËt dÔ r¬i, ®æ….) th× nghiªm cÊm tiÕn hµnh cÈu vËt mµ ph¶i yªu cÇu buéc, mãc t¶i l¹i khi nµo ®¶m b¶o an toµn th× míi tiÕp tôc cÈu. CÊm dïng c¸c bé phËn ngõng tù ®éng ®Ó dõng m¸y thay cho c«ng t¾c ®iÒu khiÓn. Khi bèc dì hµng trªn sµn xe b»ng cÇu trôc kh«ng ®Ó c«ng nh©n buéc mãc t¶i trªn sµn khi cÈu vµ n©ng vËt cÈu qua buång l¸i xe. NÕu khi vËn hµnh cÇu trôc ph¸t hiÖn cã ng­êi tiÕn l¹i gÇn vËt t¶i ®ang treo l¬ löng th× ph¶i b¸o hiÖu cho hä tr¸nh ra xa hoÆc l¸i vËt cÈu ra xa ng­êi ®ã nÕu cã thÓ ®­îc. Kh«ng cho ng­êi b¶o d­ìng vµ söa ch÷a lªn cÇu trôc khi cÇu trôc ®ang lµm viÖc. KÕt thóc ca lµm viÖc ph¶i ®­a c¸c tay cÇn vÒ vÞ trÝ ®ãng, c¾t ¸pt«m¸t, ghi vµo nhËt kÝ vËn hµnh t×nh tr¹ng ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ trong ca lµm viÖc råi kho¸ buång ®iÒu khiÓn. NÕu cÇn th× ph¶i b¸o ngay cho ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý biÕt.