Khóa luận Ảnh hưởng của quá trình tự do hoá thương mại trong AFTA đến hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam

Lời mở đầu Đại hội toàn quốc của Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VIII đã xác định đường lối phát triển kinh tế của Việt Nam trong giai đoạn mới, đó là: “mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, chủ động tham gia các tổ chức quốc tế và khu vực”, thu hút tối đa các nguồn lực bên ngoài cùng với các nguồn lực bên trong để phục vụ quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Sự kiện Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Hiệp hội các nước Đông Nam á (ASEAN) ngày 28/7/1995 đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng của quá trình hội nhập của nền kinh tế Việt Nam vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Sau đó, ngày 15-12-1995, tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ V tổ chức tại Bangkok (Thái Lan), Việt Nam đã ký kết Nghị định thư gia nhập Hiệp định về Chương trình ưu đãi thuế quan có hiệu lực chung (CEPT) để thực hiện Khu vực mậu dịch tự do ASEAN - AFTA từ 1/1/1996. Việc tham gia AFTA sẽ có ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực của nền kinh tế, trong đó có hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài. Khi các rào cản đối với thương mại và đầu tư giữa các nước ASEAN bị xoá bỏ, Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội to lớn để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài từ các nước trong và ngoài khu vực. Tuy nhiên, sức ép cạnh tranh gay gắt hơn từ các nước trong khu vực có thể làm cho luồng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam bị giảm sút. Vì vậy, việc nghiên cứu các nhân tố thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng đến đầu tư trực tiếp nước ngoài khi Việt Nam thực hiện AFTA, từ đó có các biện pháp hữu hiệu để phát huy các tác động tích cực, hạn chế các tác động tiêu cực nhằm thu hút tối đa nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước có ý nghĩa hết sức quan trọng. Xuất phát từ những nhận thức như vậy, em chọn đề tài: “ảnh hưởng của quá trình tự do hoá thương mại trong AFTA đến hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam” cho khoá luận của mình. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến cô giáo, TS. Bùi Thị Lý đã hướng dẫn khoa học, tận tình giúp đỡ em. Em cũng xin cảm ơn các thầy cô giáo Khoa Kinh tế ngoại thương và tất cả các bạn đã ủng hộ, nhiệt tình góp ý kiến để em hoàn thành khoá luận tốt nghiệp này. Mục lục Lời nói đầu Chương i 3 Quá trình tự do hóa thương mại trong ASEAn 3 và sự tham gia của việt nam. 3 I.Quá trình tự do hóa thương mại trong ASEAN. 3 2.1. Hiệp định về ưu đãi thương mại (PTA). 6 2.2. Khu vực mậu dịch tự do ASEAN - AFTA. 11 II.Sự tham gia của Việt Nam vào AFTA. 24 CHƯƠNG II 37 I. tình hình đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam trước khi gia nhập asean. 37 1.1. Quy mô và nhịp độ thu hút vốn đầu tư. 38 Bảng II.1: Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thời kỳ 1988-1995 39 1.2. Cơ cấu đầu tư. 41 1.3. Hình thức và các đối tác đầu tư. 45 2.1. Tình hình thực hiện các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài. 48 Bảng II.5: Tình hình thực hiện các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài 48 2.2. Một số kết quả cụ thể. 49 II. Tình hình đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam từ khi gia nhập ASEAN đến nay. 52 1.1. Quy mô và nhịp độ thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. 52 1.2. Cơ cấu vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. 56 1.3. Hình thức và các đối tác đầu tư trực tiếp nước ngoài. 61 2.1. Tình hình thực hiện các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài. 66 Đơn vị tính vốn đầu tư: triệu USD. 66 Nguồn: Vietnam Economic Review, No 1, 2003. 66 Trong giai đoạn này, tình hình thực hiện của các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam tiến triển theo chiều hướng tốt hơn so với giai đoạn trước. Mặc dù vốn đăng ký giảm qua các năm nhưng tỷ lệ vốn thực hiện trên vốn đăng ký lại đạt mức cao, thậm chí lên tới trên 100% trong các năm 1999, 2000 và 2002. Riêng năm 1996 là năm mà tỷ lệ vốn thực hiện trên vốn đăng ký đạt mức thấp nhất, 33,83%. Tỷ lệ vốn thực hiện/vốn đăng ký bình quân trong kỳ đạt 88,15%. Đó là một tỷ lệ rất cao, đặc biệt trong điều kiện của một nền kinh tế kém phát triển, kết cấu hạ tầng lạc hậu, các nguồn lực cũng như các chính sách đối với đầu tư nước ngoài còn nhiều biến động, hệ thống các thị trường phát triển chưa đầy đủ. 66 Tỷ lệ vốn thực hiện so với vốn đăng ký đạt cao chứng tỏ nhiều dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam mang lại hiệu quả kinh tế cao như các chủ đầu tư mong muốn. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài còn tăng thêm số vốn được cấp phép để mở rộng quy mô dự án đầu tư nhằm thu về nhiều lợi nhuận hơn. 67 2.2. Một số kết quả cụ thể. 67 - Về doanh thu: Trong giai đoạn 1996-2002, khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã tạo ra một khối lượng doanh thu ngày càng lớn cho nền kinh tế. Doanh thu nói chung và doanh thu xuất khẩu nói riêng của khu vực này đều tăng qua các năm. Năm 2002, tổng doanh thu đạt 9 tỷ USD, gấp 3,25 lần năm 1996: doanh thu xuất khẩu đạt 4,5 tỷ USD, xấp xỉ bằng 5 lần năm 1996. Tỷ trọng doanh thu xuất khẩu trên tổng doanh thu đạt mức cao, bình quân cả kỳ 46,27%. Trong cả giai đoạn này, khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã đóng góp 15,65% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. 67 Đơn vị: triệu USD . 67 Nguồn: Bộ Kế hoạch-Đầu tư, Niên giám thống kê 2002. 68 Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của doanh thu xuất khẩu, kim ngạch nhập khẩu của các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng không ngừng tăng lên. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài góp phần làm tăng thâm hụt thương mại của Việt Nam với các nước khác vì kim ngạch nhập khẩu của các doanh nghiệp này luôn lớn hơn kim ngạch xuất khẩu mà họ tạo ra. 68 - Về vấn đề đóng góp vào ngân sách nhà nước: Khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã đóng góp phần đáng kể vào ngân sách nhà nước. Phần đóng góp vào ngân sách nhà nước hàng năm của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài liên tục tăng. Năm 2002, các doanh nghiệp này đã góp vào ngân sách nhà nước 459 triệu USD, chiếm% 69 III. Xu hướng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong thời gian tới. 70 1.1. Thị trường tiêu thụ hàng hoá có cơ hội được mở rộng. 70 1.2. Giá đầu vào nhập khẩu từ các nước ASEAN trở nên rẻ hơn góp phần hạ giá thành sản xuất hàng hóa. 72 1.3. Sự cơ cấu lại các cơ sở sản xuất của các công ty đa quốc gia và sự chuyên môn hóa trong khu vực được đẩy mạnh. 73 1.4. Tình hình kinh tế của các nước chủ đầu tư. 75 Chương III 80 I- Những khó khăn và thuận lợi của Việt Nam trong việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài khi thực hiện AFTA. 80 1.1.Về thể chế và cơ chế quản lý kinh tế. 80 1.3. Cơ cấu ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam và các nước ASEAN là tương đối giống nhau. 82 2.1. Tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. 84 1.1. Mức độ an toàn cao về an ninh chính trị và môi trường xã hội. 86 1.2. Chi phí lao động thấp. 86 1.3. Vị trí địa lý thuận lợi và nguồn tài nguyên phong phú. 88 II- Những giải pháp nhằm tăng cường thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam khi thực hiện afta. 89 Mặc dù Luật đầu tư nước ngoài của Việt Nam đã được sửa đổi nhiều lần song vẫn còn kém tính cạnh tranh so với Luật đầu tư nước ngoài của một số nước khác trong khu vực: 93 - Hạn chế về hình thức đầu tư nước ngoài : 93 Hình thức sáp nhập và mua lại vẫn bị hạn chế đối với các công ty có vốn đầu tư nước ngoài. 93 Một nhà đầu tư nước ngoài chỉ được quyền mua tối đa 30% giá trị cổ phần trong các doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hoá, thậm chí đó là các doanh nghiệp nhà nước thuộc cùng một ngành nghề kinh doanh mà nhà đầu tư nước ngoài có quyền sở hữu toàn bộ một doanh nghiệp. 93 - Luật pháp của Việt Nam thay đổi nhanh, khó dự đoán và kém nhất quán, đặc biệt là các quy định về lao động, về tỷ giá và về thuế 93 Hơn nữa, tham nhũng, quan liêu và sự kém minh bạch là những điểm yếu nổi bật của môi trường kinh doanh ở Việt Nam: công tác thi hành luật không thống nhất ở các địa phương, việc giải thích và áp dụng luật còn phụ thuộc qua nhiều vào các quan chức ở địa phương. 93 Vì vậy cần cải thiện môi trường pháp lý bằng các biện pháp như sau: 94 1.Trước tiên, cần tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến Luật sửa đổi Đầu tư nước ngoài theo hướng ổn định, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ giữa đầu tư nước ngoài và đầu tư trong nước. 94 2.Đơn giản hoá công tác hành chính, thực hiện công tác “hoàn thiện thủ tục tại một đầu mối”, rút ngắn thời gian làm các thủ tục hải quan, thủ tục thuế. 94 3.Mở rộng thêm một số lĩnh vực cho phép đầu tư 100% vốn nước ngoài, khuyến khích hình thức doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài đối với các dự án công nghệ cao, công nghệ mới, cho phép linh hoạt chuyển đổi hình thức đầu tư liên doanh thành 100% vốn nước ngoài. 94 4.Nhanh chóng ban hành văn bản hướng dẫn vào việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) cho các doanh nghiệp hoạt động trong khu công nghiệp, khu chế xuất. Cần nhanh chóng sửa đổi Luật đất đai cho phù hợp với những cam kết trong Hiệp định thương mại theo hướng cho phép các nhà đầu tư nước ngoài và Việt Kiều về đầu tư lâu dài ở Việt Nam có thể mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở. 94 5.Tiếp tục đảm bảo thực hiện chính sách một giá dịch vụ đối với các doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, soát xét lại giá cho thuê đất và bổ sung các chính sách ưu đãi có sức hấp dẫn cao đối với những lĩnh vực, khu chế xuất , khu công nghiệp cần thu hút đầu tư. 94 6.Tiếp tục nghiên cứu nâng mức khởi điểm chịu thuế thu nhập cá nhân đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp thực hiện chính sách thay thế dần nhân viên người nước ngoài bằng người Việt Nam. 95 7.Rà soát, loại bỏ các loại giấy phép, quy định không cần thiết liên quan đến đầu tư nước ngoài 95 Việc Việt Nam tham gia vào Khu vực mậu dịch tự do ASEAN tạo cơ hội cho Việt Nam phát triển mối quan hệ với các nước thuộc các khối kinh tế khác. Việt Nam cần phải tận dụng triệt để cơ hội này để phát triển quan hệ kinh tế thương mại với các nước để từ đó phát triển quan hệ đầu tư, tăng cường thu hút thêm vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài để phát triển nền kinh tế. 95 Trong thời gian tới, công tác vận động xúc tiến đầu tư, xúc tiến thương mại cần được nghiên cứu đổi mới cả về nội dung và phương thức thực hiện, coi trọng công tác xây dựng kế hoạch và chương trình hành động một cách cụ thể, hiệu quả hơn, coi việc xúc tiến thương mại là nhiệm vụ trung tâm của các cơ quan Trung Ương và địa phương. Vì vậy: 95 Nhà nước cần thành lập các trung tâm xúc tiến đầu tư, xúc tiến thương mại tại các Bộ Ngoại giao, Bộ Thương mại, Bộ Kế hoạch đầu tư, Bộ Công nghiệp, Bộ Tài Chính, Uỷ ban nhân dân tỉnh thành, các Đại sứ quán để chủ động quảng bá vận động thu hút đầu tư nước ngoài. 95 Đối với danh mục các dự án kêu gọi đầu tư đã được phê duyệt, quy hoạch thì cần có chương trình, kế hoạch chủ động vận động, xúc tiến đầu tư một cách cụ thể đối với từng dự án, trực tiếp với từng tập đoàn, công ty đa quốc gia. 96 Các chính sách vận động thu hút đầu tư nước ngoài phải hết sức linh hoạt, phù hợp với đặc điểm của từng nước, từng công ty đa quốc gia. Do vậy, các cơ quan Nhà nước cần nghiên cứu kỹ tình hình kinh tế, thị trường đầu tư, luật pháp các nước, chính sách thu hút đầu tư của các nước để kịp thời có đối sách thích hợp. 96 Định kỳ 6 tháng, 1 năm, Chính phủ, các Bộ, ngành, Uỷ ban nhân dân tỉnh thành liên quan tổ chức họp với các nhà đầu tư đang có dự án hoạt động tại Việt Nam để lắng nghe ý kiến, trao đổi, tháo gỡ vướng mắc, hỗ trợ và giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh. Đây cũng là biện pháp có ý nghĩa rất quan trọng để vận động đầu tư có hiệu quả và có sức thuyết phục đối với các nhà đầu tư mới. 96 Thông qua nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, các công ty đa quốc gia, xuyên quốc gia, công ty toàn cầu, với các ưu thế của mình đã tạo nên những ảnh hưởng to lớn đến các nước tiếp nhận đầu tư. Nguồn vốn của các công ty này tham gia đóng góp, bổ xung nguồn vốn thiếu hụt trong nước, cân bằng cán cân thanh toán tại các nước tiếp nhận đầu tư. Ngoài ra, các nước tiếp nhận kỹ thuật đầu tư có nhiều cơ hội tiếp sự chuyển giao kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, kinh nghiệm tổ chức quản lý kinh doanh, đào tạo đội ngũ lao động, tăng khả năng cạnh tranh và có nhiều cơ hội tiếp cận, hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Vì vậy, mặc dù Nhật Bản chỉ đứng thứ 3, Mỹ chỉ đứng thứ 11 trong số 15 nước đầu tư lớn nhất vào Việt Nam nhưng phải thừa nhận rằng Mỹ và Nhật là nước có tiềm lực kinh tế mạnh đầu tư khắp thế giới (chiếm 25% dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài của toàn thế giới). Chúng ta cần có những biện pháp và chính sách cởi mở nhằm khuyến khích các công ty đa quốc gia, công ty xuyên quốc gia, công ty toàn cầu của Mỹ và Nhật đầu tư mạnh vào Việt Nam. Trong giai đoạn Việt Nam từng bước tham gia hoàn toàn vào AFTA hiện nay, chúng ta phải quan tâm đặc biệt đến việc thu hút đầu tư trực tiếp của các công ty này để nhập khẩu được những công nghệ hiện đại nhằm nâng cao trình độ công nghệ của nền kinh tế, nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam trên thị trường khu vực và thị trường thế giới. 96 Kết luận 106 Mục lục 110 Lời nói đầu 110 I.

doc84 trang | Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1540 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Ảnh hưởng của quá trình tự do hoá thương mại trong AFTA đến hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
mµ quan träng lµ ViÖt Nam ®­îc g× trong qu¸ tr×nh ph©n c«ng ®ã. Nh÷ng ngµnh nghÒ mµ qu¸ tr×nh nµy ph©n c«ng cã ®óng víi mong muèn vÒ c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc hay kh«ng? §ã lµ mét c©u hái rÊt quan träng mµ ViÖt Nam cÇn ph¶i gi¶i ®¸p ®Ó cã thÓ v­ît qua thö th¸ch, n¾m b¾t c¬ héi vµ thu ®­îc nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lín nhÊt vµ ®óng víi mong muèn vÒ ngµnh nghÒ vµ c«ng nghÖ mµ m×nh mong ®îi. Nh×n tõ gã ®é c¸c c«ng ty ®a quèc gia, hä sÏ ®Æt ViÖt Nam trong chiÕn l­îc s¾p ®Æt c¸c cø ®iÓm s¶n xuÊt trªn ph¹m vi khu vùc theo h­íng triÓn khai ph©n c«ng lao ®éng, chuyªn m«n hãa trong néi bé xÝ nghiÖp, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc ASEAN kh¸c. Nh­ vËy, c¸c c«ng ty ®a quèc gia sÏ chän ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh hoÆc nh÷ng s¶n phÈm cã lîi thÕ so s¸nh tr­íc m¾t t¹i ViÖt Nam. Mét sè n­íc, ®Æc biÖt lµ In®«nªxia, còng cã cÊu t¹o vÒ lîi thÕ so s¸nh gièng ViÖt Nam. §­¬ng nhiªn n­íc nµo cã m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi h¬n sÏ thu hót ®­îc nhiÒu ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia h¬n. Trong mét thêi gian dµi, c¸c c«ng ty ®a quèc gia sÏ xÐt ®Õn lîi thÕ so s¸nh tiÒm n¨ng cña tõng n­íc mµ bè trÝ chiÕn l­îc ®Çu t­. Nh÷ng lîi thÕ so s¸nh tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam cã trë thµnh hiÖn thùc hay kh«ng cßn tïy vµo chÝnh s¸ch hiÖn nay cña c¸c n­íc nh»m chuÈn bÞ nh÷ng tiÒn ®Ò cholîi thÕ so s¸nh tiÒm n¨ng ®­îc thùc hiÖn hãa trong t­¬ng lai. NÕu ViÖt Nam kh«ng cã chÝnh s¸ch chuÈn bÞ tÝch cùc th× nh÷ng lîi thÕ so s¸nh nµy còng sÏ chuyÓn sang n­íc kh¸c. HiÖn nay, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ASEAN ®· cã sù c¸ch biÖt. Mét sè n­íc c¬ b¶n ®· hoµn thµnh giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa nh­ Singapo, Malaixia, Th¸i Lan cã tiÒm lùc vÒ vèn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi trong khi c¸c n­íc kh¸c nh­ ViÖt Nam, Lµo, Campuchia ®ang cã nhu cÇu rÊt lín vÒ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó phôc vô c«ng nghiÖp hãa. Trong qu¸ tr×nh ph©n c«ng s¶n xuÊt chuyªn m«n hãa néi bé ASEAN, ViÖt Nam cã thÓ thu hót ®­îc nguån ®Çu t­ cña c¸c n­íc ASEAN vµo mét sè ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ dÖt may, giÇy dù ¸n vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n nhê sù chuyÓn giao s¶n xuÊt cña c¸c n­íc ®i tr­íc theo m« h×nh “®µn sÕu bay”. Tuy nhiªn, sù thµnh c«ng trong thu hót nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp nµy cßn phô thuéc kh¸ lín vµo møc ®é c¹nh tranh trong thu hót vèn dÇu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ®èi víi c¸c n­íc ASEAN cã cïng tr×nh ®é ph¸t triÓn nh­ In®«nªxia, Lµo, Campuchia. 1.4. T×nh h×nh kinh tÕ cña c¸c n­íc chñ ®Çu t­. T×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ t×nh h×nh kinh tÕ ë c¸c n­íc chñ ®Çu t­ chñ yÕu cña ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. Sau chiÕn tranh Ir¾c, nÒn kinh tÕ toµn cÇu cã triÓn väng phôc håi nh­ng sù phôc håi nµy ch­a bÒn v÷ng vµ vÉn cßn nhiÒu nguy c¬ tiÒm Èn. Cho ®Õn nay cã 12 quèc gia ®øng ®Çu vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam víi tæng sè vèn h¬n 1 tû ®« la Mü. Trong sè nµy cã 7 quèc gia §«ng ¸ lµ Singapo, §µi Loan, NhËt B¶n, Hµn Quèc, Hång K«ng, Th¸i Lan vµ Malaixia, c¸c n­íc cßn l¹i lµ Ph¸p, Hµ Lan, Anh vµ Mü. Theo ®¸nh gi¸ cña Ng©n hµng thÕ giíi, kinh tÕ khu vùc §«ng ¸ trong nh÷ng n¨m tíi sÏ t¨ng tr­ëng m¹nh v­ît c¸c khu vùc kh¸c, ­íc ®¹t 5,7% trong n¨m 2004 (theo b¸o c¸o cña Ng©n hµng thÕ giíi vÒ t×nh h×nh kinh tÕ khu vùc). Víi viÖc nhanh chãng khèng chÕ ®­îc dÞch SARS vµ nh÷ng dÊu hiÖu phôc håi râ rÖt h¬n cña c¸c n­íc ph¸t triÓn (Mü vµ NhËt B¶n) còng nh­ nh÷ng nç lùc héi nhËp kinh tÕ khu vùc, triÓn väng vÒ sù phôc håi m¹nh mÏ sau khñng ho¶ng chu kú vµ sù t¨ng tr­ëng æn ®Þnh l©u dµi cña §«ng ¸ lµ rÊt kh¶ quan. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh phôc håi theo chu kú nµy thùc sù ph¶i ®èi mÆt víi c¸c rñi ro. Sù phôc håi kinh tÕ toµn cÇu lµ kh«ng æn ®Þnh khi ph¶i ®èi mÆt víi hoÆc lµ nh÷ng mÊt c©n ®èi lín trong kinh tÕ vÜ m« hoÆc lµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ mÆt c¬ cÊu hiÖn ®ang ¶nh h­ëng ®Õn nhiÒu nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. MÆt kh¸c, sù chËm trÔ trong tiÕn tr×nh ®µm ph¸n th­¬ng m¹i toµn cÇu, cïng víi sù trë l¹i cña chñ nghÜa b¶o hé còng cã thÓ hñy ho¹i lßng tin trªn thÕ giíi. T¹i khu vùc §«ng ¸, Sù phôc håi còng cã thÓ bÞ c¶n trë nÕu kh«ng cßn nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy c¶i c¸ch vÒ mÆt chÝnh s¸ch. Ng©n hµng thÕ giíi khu vùc §«ng ¸ ®­a ra dù b¸o vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña khu vùc §«ng ¸ nh­ sau: 2001 2002 2003 2004 §«ng ¸ 3,5 5.8 5.0 5.7 C¸c n­íc §«ng ¸ ph¸t triÓn 5.5 6.6 6.5 6.5 §«ng Nam ¸ 2.4 4.4 4.5 4.9 In®«nªxia 3,4 3,7 3,5 4.0 Maiaixia 0.4 4.2 4.6 5.4 Philipin 3.2 4.6 4.0 4.2 Th¸i Lan 1.9 5.2 5.8 6.0 C¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi Trung Quèc 7.3 8.0 7.8 7.4 ViÖt Nam 5.2 6.0 7.0 7.0 C¸c n­íc nhá 1.4 1.5 3.7 4.1 C¸c n­íc c«ng nghiÖp míi 0.7 4.5 2.6 4.6 Hµn Quèc 3.0 6.3 3.0 5.1 3 n­íc c«ng nghiÖp míi kh¸c -1.3 2.9 2.2 4.3 NhËt B¶n 0.4 0.2 1.9 1.2 Nguån: Ng©n hµng thÕ giíi 10/2003. Riªng c¸c Hång K«ng, Hµn Quèc, Singpo vµ §µi Loan dù kiÕn ®¹t møc ®é t¨ng tr­ëng thÊp nhÊt khu vùc trong n¨m 2003 víi tèc ®é trung b×nh ®¹t 2,3%. Ng©n hµng thÕ giíi còng gi¶m dù ®o¸n møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ khu vùc ®ång Euro xuèng cßn 0,5% trong n¨m 2003 vµ 1,9% trong n¨m 2004 vµ cho biÕt t×nh h×nh suy tho¸i kinh tÕ ch©u ¢u nghiªm träng vµ kÐo dµi h¬n dù ®o¸n. Ng©n hµng thÕ giíi tá ra kh«ng l¹c quan vÒ kh¶ n¨ng phôc håi kinh tÕ cña ch©u lôc nµy trong thêi gian tíi. Kinh tÕ Mü sím cã dÊu phôc håi víi dù kiÕn t¨ng tõ 2,2% n¨m 2003 lªn 3,4% n¨m 2004 do sè ®¬n ®Æt hµng, s¶n xuÊt, xuÊt khÈu vµ c¸c thÞ tr­êng cæ phiÕu ®ang cã xu h­íng t¨ng. Nh­ vËy cã thÓ nh×n thÊy toµn c¶nh nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ c¸c n­íc chñ ®Çu t­ chÝnh cña ViÖt Nam tuy cã dÊu hiÖu phôc håi nh­ng kh«ng v÷ng ch¾c. NhiÒu n­íc sÏ ph¶i tËp trung vùc dËy nÒn kinh tÕ trong n­íc råi míi tÝnh ®Õn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. §iÒu nµy cho thÊy r»ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ ®ßi hái nhiÒu nç lùc h¬n n÷a tõ phÝa chÝnh phñ vµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp. 2. Xu h­íng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Tõ sù ph©n tÝch c¸c nh©n tè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong thêi gian tíi, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh ViÖt Nam hoµn thµnh thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong AFTA, ta cã thÓ rót ra mét sè ®Æc ®iÓm cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam nh­ sau: - ViÖt Nam sÏ cã ®iÒu kiÖn thu hót ®Çu t­ tõ nh÷ng n­íc thõa vèn vµ ®ang cã sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu m¹nh sang c¸c ngµnh cã hµm l­îng kü thuËt cao, sö dông Ýt nh©n c«ng trong khu vùc nh­ Singapo, Malaixia, Th¸i Lan… Tuy nhiªn, AFTA sÏ kh«ng t¸c ®éng m¹nh ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ASEAN vµo ViÖt Nam nh­ ®èi víi viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tõ c¸c n­íc ngoµi ASEAN vµo ViÖt Nam v× viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi sÏ vÊp ph¶i sù c¹nh tranh quyÕt liÖt gi÷a c¸c n­íc ASEAN h¬n lµ sù hîp t¸c. - XÐt trªn gi¸c ®é ngµnh nghÒ th× AFTA gÇn nh­ kh«ng ¶nh h­ëng tíi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt phi vËt chÊt (c¸c ngµnh dÞch vô). §ång thêi, AFTA còng Ýt ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phi chÕ biÕn nh­ c«ng gnhiÖp x©y dùng, c«ng gnhiÖp khai th¸c, ®¸nh b¾t thñy s¶n vµ n«ng nghiÖp, do s¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng khã di chuyÓn, s¶n phÈm c«ng nghiÖp khai th¸c th× cã h¹n do tr÷ l­îng cña tµi nguyªn thiªn nhiªn cã giíi h¹n, cßn s¶n phÈm cña ngµnh n«ng nghiÖp th× phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn vµ khÝ hËu thêi tiÕt. Ng­îc l¹i, AFTA t¸c ®éng m¹nh ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o, chÕ biÕn nh­ chÕ biÕn thùc phÈm, dÖt may, c¬ khÝ, hãa chÊt, ®iÖn tö vµ vËt liÖu x©y dùng. HiÖn t¹i, ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh ®èi víi nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ ngµnh dÖt may. §èi víi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµ nh÷ng ngµnh ®ßi hái tr×nh ®é c«ng nghÖ cao, vèn lín nªn viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thuéc ngµnh nµy ®ßi hái ph¶i cã kinh nghiÖm nhiÒu n¨m vµ cÇn cã sù hç trî cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp liªn quan. C¸c n­íc trong khèi ASEAN ®· cã nÒn t¶ng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi tiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo nh÷ng ngµnh nµy. Tham gia AFTA sÏ cã trë ng¹i ®èi víi ViÖt Nam trong viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. - ViÖt Nam cã c¬ héi thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp nhiÒu h¬n tõ c¸c n­íc ngoµi khu vùc ASEAN trong thêi gian tíi do t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ t×nh h×nh kinh tÕ t¹i c¸c n­íc chñ ®Çu t­ chÝnh cña ViÖt Nam nãi riªng ®· cã dÊu hiÖu phôc håi. Tuy nhiªn, trong mét vµi n¨m tíi, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam sÏ kh«ng t¨ng ®ét biÕn do vÉn cßn nhiÒu nguy c¬ tiÒm Èn ®e däa sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh­ n¹n khñng bè, dÞch bÖnh vµ sù bÊt æn vÒ chÝnh trÞ ë c¸c n­íc… Tãm l¹i, viÖc tham gia vµo Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN-AFTA mang l¹i cho ViÖt Nam nhiÒu c¬ héi ®ång thêi ®i kÌm víi nhiÒu th¸ch thøc trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. ViÖc tham gia vµo AFTA cã nghÜa lµ ViÖt Nam sÏ ph¶i lo¹i bá dÇn c¸c hµng rµo b¶o hé trong mét sè ngµnh kinh tÕ, lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë c¸c ngµnh nµy mÊt ®i nh÷ng lîi thÕ do b¶o hé mang l¹i so víi nh÷ng nhµ ®Çu t­ kh¸c. ViÖt Nam sÏ ph¶i nç lùc t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi h¬n n÷a trong cuéc c¹nh tranh khèc liÖt thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi c¸c n­íc ASEAN kh¸c. NÕu ViÖt Nam thµnh c«ng trong cuéc c¹nh tranh nµy th× ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi lín ®Ó thu hÑp kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn víi c¸c n­íc trong khu vùc. Ch­¬ng III gi¶i ph¸p t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh tù do hãa th­¬ng m¹i trong ASEAN. I- Nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi cña ViÖt Nam trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi khi thùc hiÖn AFTA. 1. Khã kh¨n. 1.1.VÒ thÓ chÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ. Khã kh¨n ®Çu tiªn trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong thêi gian tíi khi ViÖt Nam thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt trong khu«n khæ AFTA chÝnh lµ sù kh¸c nhau vÒ thÓ chÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cña ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN kh¸c. Sau h¬n 15 n¨m tiÕn hµnh ®æi míi vµ më cöa nÒn kinh tÕ, ViÖt Nam vÉn cßn trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c c¬ chÕ cña mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ang trong giai ®o¹n h×nh thµnh, hÖ thèng ph¸p luËt ch­a hoµn chØnh. HiÖn nay nhiÒu luËt lÖ vµ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn më cöa vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cßn thiÕu hoÆc ch­a phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Sù yÕu kÐm vÒ thÓ chÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cßn thÓ hiÖn ë chç viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn l­îc ë tÇm trung vµ dµi h¹n cßn ch­a ®Æt môc tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ lªn hµng ®Çu. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë møc ®é s½n sµng ®ãn nhËn tiÕn tr×nh AFTA ch­a cao xÐt vÒ mÆt c¬ chÕ qu¶n lý. Cho ®Õn nay, nhiÒu Bé, ngµnh vµ doanh nghiÖp cña ViÖt Nam cßn ch­a tÝnh ®Õn yÕu tè AFTA mét c¸ch kü l­ìng trong x©y dùng c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh. 1.2. Kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN. ViÖt Nam tham gia AFTA tõ mét nÒn kinh tÕ cã xuÊt ph¸t ®iÓm cßn thÊp so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc víi hai ®Æc tr­ng chÝnh lµ nghÌo nµn vµ l¹c hËu. Sù c¸ch biÖt qu¸ lín bÊt lîi cho ViÖt Nam vÒ thu nhËp quèc d©n ®Çu ng­êi, vÒ dù tr÷ ngo¹i tÖ, tû lÖ l¹m ph¸t, vèn dÇu t­, tr×nh ®é c«ng nghÖ… lµ mèi lo ng¹i cho qu¸ tr×nh héi nhËp nµy. Víi tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt nh­ hiÖn nay, ®Æc biÖt trong c¸c ngµnh chñ chèt nh­ c«ng nghiÖp chÕ t¹o, chÕ biÕn cßn ë møc yÕu kÐm th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh, kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng cña c¸c s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ. Ngoµi ra c¬ cÊu kinh tÕ cña n­íc ta hiÖn cßn ch­a hîp lý. Theo mét sè nhµ kinh tÕ, ®Ó ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn ngang b»ng víi c¸c n­íc ASEAN ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i, ViÖt Nam còng ph¶i mÊt tõ 10 ®Õn 70 n¨m (®Ó ®uæi kÞp Singapo) nÕu tè ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vÉn gi÷ nhÞp ®é nh­ thêi kú 1990-2002. 1.3. C¬ cÊu ngµnh hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN lµ t­¬ng ®èi gièng nhau. Sù gièng nhau trong c¬ cÊu ngµnh hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n ®èi víi qu¸ tr×nh thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Trong c¸c n­íc ASEAN, chØ cã Singapo vµ Malaixia lµ cã c¬ cÊu kinh tÕ mang tÝnh chÊt t­¬ng ®èi bæ sung víi c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt Nam, cßn l¹i c¸c n­íc ASEAN kh¸c ®Òu cã c¬ cÊu kinh tÕ t­¬ng ®ång víi ViÖt Nam. Víi c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu kh¸ gièng nhau, c¸c n­íc sÏ c¹nh tranh gay g¾t víi nhau trªn c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng hãa còng nh­ trong thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. C¬ cÊu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ mét sè n­íc trong khu vùc ASEAN lµ t­¬ng ®èi gièng nhau. C¸c n­íc ASEAN, ngo¹i trõ Singapo ®Òu lµ c¸c n­íc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ víi kim ng¹ch lín ra thÞ tr­êng thÕ giíi. C¸c n­íc nh­ ViÖt Nam, In®«nªxia cïng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nhiÒu s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp nhiÖt ®íi nh­ cµ phª, hå tiªu...trong khi ViÖt Nam vµ Th¸i Lan cïng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nhiÒu g¹o ra thÞ tr­êng thÕ giíi... NhiÒu n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ cïng xuÊt khÈu nhiÒu mÆt hµng may mÆc vµ giÇy dÐp vµ ®ang c¹nh tranh rÊt quyÕt liÖt ®Ó giµnh thªm thÞ phÇn trªn c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu. §iÓm bÊt lîi cña ViÖt Nam chÝnh lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm yÕu h¬n do gi¸ thµnh cao h¬n, mÉu m· kÐm ®a d¹ng h¬n... bëi c«ng nghÖ l¹c hËu vµ tr×nh ®é qu¶n lÝ kÐm. MÆt kh¸c, c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc ASEAN còng ch­a hîp lý ®Ó tËn dông tèi ®a lîi Ých do tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong AFTA mang l¹i. Hµng xuÊt cña ViÖt Nam chñ yÕu vÉn qua thÞ tr­êng Singapo vµ ®­îc t¸i xuÊt tiÕp sang c¸c n­íc kh¸c (chiÕm trªn 60% kim ng¹ch bu«n b¸n cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc ASEAN). Cßn ®èi víi c¸c b¹n hµng lín tiÕp theo nh­ Th¸i Lan, Malaixia, Philipin th× hµng ViÖt Nam xuÊt sang chñ yÕu lµ hµng n«ng s¶n ch­a qua chÕ biÕn vµ nh÷ng hang ho¸ nµy mang tÝnh chÊt bæ sung cho c¬ cÊu hµng ho¸ cña c¸c n­íc ®ã, ch­a ph¶i lµ mÆt hµng mang tÝnh chÊt c¹nh tranh bëi v× ë c¸c n­íc nµy còng xuÊt khÈu m¹nh c¸c hµng n«ng s¶n, mÆt kh¸c ®èi víi hµng n«ng s¶n ch­a qua chÕ biÕn hä l¹i xÕp vµo danh môc hµng n«ng s¶n nh¹y c¶m ®Ó ch­a ph¶i thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ. V× vËy, chóng ta sÏ ph¶i chÞu thiÖt nÕu chóng ta kh«ng thay ®æi c¬ cÊu hµng ho¸ ®Ó xuÊt nh÷ng hµng ho¸ n»m trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ cña CEPT, nh÷ng hµng ho¸ mang tÝnh c¹nh tranh ®Ó më réng thÞ phÇn vµ n©ng cao uy tÝn hµng ViÖt Nam trong khu vùc vµ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §Ó khai th¸c tèi ®a lîi Ých cña tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong AFTA, ViÖt Nam cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn b»ng c¸ch tËp trung nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ thu hót tèi ®a nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 2. ThuËn lîi. 2.1. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. Trong bèi c¶nh nhiÒu nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi t¨ng tr­ëng chËm th× viÖc ViÖt Nam lu«n ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao lµ mét trong nh÷ng lîi thÕ c¬ b¶n cña n­íc ta trong thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Trong thËp kû qua, thÕ giíi biÕt ®Õn §«ng Nam ¸ nh­ mét khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao nhÊt thÕ giíi th× ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng nÒn kinh tÕ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh nhÊt trong c¸c n­íc ASEAN. ViÖt Nam ®· thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc æn ®Þnh kinh tÕ x· héi: trong giai ®o¹n 1991-1995 GDP t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 8,2%, giai ®o¹n 1997-2000 mÆc dï chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng bÊt lîi tõ cuéc khñng ho¶ng trong khu vùc nh­ng vÉn cã møc t¨ng tr­ëng GDP trung b×nh gÇn 7%/n¨m vµ n¨m 2002 chóng ta cã møc t¨ng tr­ëng 7,04%- ®øng thø hai thÕ giíi sau Trung Quèc. CÇn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng ViÖt Nam lu«n ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n cña khu vùc (b¶ng III.1) B¶ng III.1. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ c¸c n­íc ASEAN, 1996-2002 vµ quý I/2003 N­íc 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 I/2003 1996-2002 1990-1995 Brunei 1.0 3.6 -0.4 2.6 2.8 3.0 3.2 - 1.8 - Campuchia 4.6 4.3 3.7 10.8 7.0 5.7 5.5 - - 5.8 In®«nªxia 7.8 4.7 -13.1 0.8 4.9 3.4 3.7 3.4 0.5 5.4 Lµo 6.9 6.9 4.0 7.3 5.8 5.8 5.9 - 5.9 6.4 Malaixia 10.0 7.3 -7.4 6.1 8.5 0.3 4.1 4.0 3.0 9.5 Myanma 6.4 5.7 5.8 10.9 13.7 9.9 5.0 - 9.2 5.7 Philipin 5.8 5.2 -0.6 3.4 4.4 4.5 4.4 4.5 3.5 2.2 Singapo 7.7 8.5 -0.9 6.4 9.4 -2.4 2.2 1.6 3.8 9.1 Thai Lan 5.9 -1.4 -10.5 4.4 4.6 1.9 5.3 6.7 0.6 8.6 ViÖt Nam 9.3 8.2 5.8 4.7 6.8 6.9 7.0 - 6.6 8.2 ASEAN 7.3 4.1 -7.1 3.6 5.9 3.2 4.4 - - 7.4 Nguån: ASEAN Statistical Yearbook, Edition 2003. Theo dù ®o¸n cña Ng©n hµng thÕ giíi t¹i khu vùc Ch©u ¸, th× trong n¨m 2003 vµ 2004, ViÖt Nam vÉn ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµo lo¹i cao nhÊt khu vùc ch©u ¸ víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong n¨m 2003, 2004 lµ 7,0%. §©y sÏ lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. 1.1. Møc ®é an toµn cao vÒ an ninh chÝnh trÞ vµ m«i tr­êng x· héi. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ x· héi lµ mét trong nh÷ng ®iÓm m¹nh nhÊt cña ViÖt Nam trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong thêi gian tíi. §iÒu nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ - chÝnh trÞ toµn cÇu cã nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p, n¹n khñng bè vµ xung ®ét chÝnh trÞ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ ë nhiÒu khu vùc trªn kh¾p thÕ giíi, ®e do¹ nÒn hoµ b×nh vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia. Vô khñng bè ngµy 11-9-2001 nh»m vµo n­íc Mü ®· t¸c ®éng to lín ®Õn nÒn kinh tÕ Mü còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ thÕ giíi. V× vËy, an toµn trong kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn tèi quan träng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng mét n­íc kh¸c. Sau sù kiÖn 11/9, ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng n­íc an toµn nhÊt trªn thÕ giíi. Theo ®¸nh gi¸ cña C¬ quan t­ vÊn vÒ c¸c rñi ro kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña Hång K«ng (Political and Economic Risk Consultancy in Hong Kong - PERC), ViÖt Nam ®­îc xÕp thø nhÊt trong khu vùc vÒ møc ®é æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi. ë ViÖt Nam cã Ýt vÊn ®Ò liªn quan ®Õn t«n gi¸o, xung ®ét ng«n ng÷ hoÆc xung ®ét d©n téc, do ®ã sù an toµn ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc ®¶m b¶o. 1.2. Chi phÝ lao ®éng thÊp. ViÖt Nam lµ mét n­íc ®«ng d©n, víi sè d©n gÇn 80 triÖu USD ng­êi, ®øng thø hai ë khu vùc §«ng Nam ¸ vµ ®øng thø 13 trong tæng sè h¬n 200 quèc gia trªn thÕ giíi. Víi sè d©n ®«ng, ViÖt Nam cã nguån lao ®éng dåi dµo vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ. Lùc l­îng lao ®éng cña ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh c¸c kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®Æc biÖt lµ trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao nh­ c«ng nghÖ phÇn mÒm tin häc, ®iÖn tö, chÕ t¹o m¸y vµ c¬ ®iÖn tö, sinh häc, vËt liÖu míi, c«ng nghÖ m«i tr­êng, c¸c nguån n¨ng l­îng míi... Trong ®iÒu kiÖn tr×nh ®é cña nÒn s¶n xuÊt nh­ hiÖn nay th× vÒ c¬ b¶n ng­êi lao ®éng ViÖt nam ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vµ cã mÆt b»ng tiÒn l­¬ng thÊp h¬n c¸c n­íc ASEAN kh¸c. Tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i NhËt B¶n, JETRO, ®· ®­a ra sè liÖu so s¸nh møc tiÒn l­¬ng ë ViÖt Nam víi møc tiÒn l­¬ng (vµo thêi ®iÓm ®Çu n¨m 2002) ë mét sè n­íc kh¸c trong khu vùc Ch©u ¸ nh­ sau: B¶ng III.2: Chi phÝ tiÒn l­¬ng ë mét sè n­íc ch©u ¸ (thêi ®iÓm ®Çu n¨m 2002) §¬n vÞ: USD Hµ Néi Tp. Hå ChÝ Minh Th­îng H¶i Singapo Bangkok Kuala lumpur Jarkata Manila 1. L­¬ng th¸ng cña c«ng nh©n 94 113 248 468 176 329 64 228 2. L­¬ng th¸ng cña kü s­ 251 221 447 1313 378 668 190 344 3. L­¬ng th¸ng cña qu¶n lý cÊp trung 511 488 453 2163 727 1407 723 620 Nguån: Tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i NhËt B¶n - JETRO. Nh­ vËy, chi phÝ tiÒn l­¬ng ë ViÖt Nam thÊp h¬n nhiÒu n­íc trong khu vùc. L­¬ng th¸ng cña mét lao ®éng ViÖt Nam chØ b»ng 1/5 l­¬ng th¸ng cña mét lao ®éng Singapo, b»ng kho¶ng 1/2 l­¬ng th¸ng cña mét lao ®éng Malaisia. Trong khu vùc §«ng Nam ¸, cïng víi ViÖt Nam, chØ cã In®«nªxia lµ chi phÝ tiÒn l­¬ng thÊp. TÊt nhiªn, ë ®©y cÇn nhÊn m¹nh lµ chi phÝ tiÒn l­¬ng cho lao ®éng ViÖt Nam t­¬ng ®èi thÊp so víi c¸c n­íc ASEAN kh¸c chØ ®óng trong giai ®o¹n hiÖn nay. VÒ l©u dµi, khi tr×nh ®é kü thuËt cña s¶n xuÊt ph¸t triÓn, nÕu lao ®éng ViÖt Nam kh«ng ®­îc ®µo t¹o kÞp thêi th× thÕ m¹nh nµy còng sÏ mÊt ®i. V× vËy, ®Ó hoµ nhËp vµo nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn cña thÕ giíi, muèn gi÷ ®­îc lîi thÕ vÒ nguån lao ®éng th× ViÖt Nam ph¶i sím ®Ò ra chiÕn l­îc gi¸o dôc, ®µo t¹o ®óng vµ phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i. 1.3. VÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi vµ nguån tµi nguyªn phong phó. ViÖt Nam n»m ë phÝa §«ng b¸n ®¶o §«ng D­¬ng, gÇn trung t©m §«ng Nam ¸, n»m trªn con ®­êng giao th­¬ng gi÷a c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Víi trªn 1 triÖu km2, biÓn ViÖt Nam kh¸ thuËn lîi trong viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh ®¸nh b¾t h¶i s¶n, nu«i trång thuû s¶n, du lÞch biÓn, khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn ë thÒm lôc ®Þa, cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®ång thêi cho phÐp ph¸t triÓn giao th«ng biÓn víi c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Víi khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, n¾ng Êm, m­a nhiÒu phï hîp víi viÖc ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c lo¹i c©y con víi n¨ng suÊt cao, t¹o nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Tuy nhiªn, do khÝ hËu diÔn biÕn thÊt th­êng, nhiÒu thiªn tai (b·o lín, lò lôt, h¹n h¸n...) nªn cã t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ngµnh kinh tÕ. ViÖt Nam cã nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n chñ yÕu cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸ ®an d¹ng vµ phong phó víi gÇn 100 lo¹i. Mét sè kho¸ng s¶n cã tr÷ l­îng lín cho phÐp khai th¸c vµ sö dông l©u dµi nh­ than ®¸, dÇu má, ®¸ v«i, c¸t thuû tinh, b«xit... Tuy nhiªn trong thêi gian qua, ViÖt Nam míi chØ khai th¸c vµ chÕ biÕn s¬ qua råi ®em xuÊt khÈu nguyªn liÖu th« nh­ng l¹i ph¶i nhËp c¸c nguyªn liÖu ®· qua chÕ biÕn ®Ó phôc vô cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong n­íc nªn hiÖu qu¶ ch­a cao. ViÖt nam cÇn ph¶i ®Çu t­ x©y dùng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn nguyªn liÖu trong n­íc ®Ó phôc vô c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. II- Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam khi thùc hiÖn afta. 1. §Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn cam kÕt ë c¸c n­íc thµnh viªn ®Ó sím hoµn thµnh AFTA. HiÖn nay, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®ang chi phèi luång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn thÕ giíi. C¸c n­íc nµy võa lµ nh÷ng n­íc cung cÊp phÇn lín l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña thÕ giíi võa lµ nh÷ng n­íc tiÕp nhËn nhiÒu vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ c¸c n­íc kh¸c. L­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ch¶y vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng thu hÑp. Do vËy, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®ang ph¶i c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. ë khu vùc §«ng Nam ¸, ViÖt Nam kh«ng chØ ph¶i c¹nh tranh víi c¸c n­íc ASEAN mµ ViÖt Nam cïng víi c¸c n­íc ASEAN cßn ph¶i c¹nh tranh víi mét ®èi thñ lín lµ Trung Quèc trong thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Trung Quèc næi lªn lµ mét trong nh÷ng n­íc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nhiÒu nhÊt thÕ giíi. ViÖc trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµo n¨m 2001 cµng t¹o cho Trung Quèc cã thªm ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. N¨m 2000, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo Trung Quèc ®¹t 47 tû USD trong khi vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ASEAN 10 míi chØ cã 12,9 tû USD (theo B¸o c¸o cña Cè vÊn Bé KÕ ho¹ch §Çu t­ - Lª §¨ng Doanh - t¹i Héi nghÞ vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi do Quü TiÒn TÖ thÕ giíi tæ chøc t¹i Hµ Néi 16-17/8/2002). V× thÕ, c¸c n­íc ASEAN cÇn hîp t¸c tÝch cùc h¬n n÷a ®Ó sím hoµn thµnh Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN, thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu c¬ b¶n cña AFTA lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong néi bé khèi, t¹o dùng mét khèi thÞ tr­êng thèng nhÊt ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, hiÖn t¹i, Khu vùc mËu dÞch tù do AFTA ®ang cã nguy c¬ kh«ng thùc hiÖn ®­îc ®óng thêi h¹n cam kÕt do sù chËm ch¹p trong viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ vµ chuÈn bÞ héi nhËp ë mét sè n­íc. C¸c cam kÕt vÒ th­¬ng m¹i vµ më cöa thÞ tr­êng ch­a ®­îc tu©n thñ mét c¸ch nghiªm tóc ë nhiÒu n­íc. Tr¸i víi cam kÕt theo khu«n khæ cña AFTA, In®«nªxia ®ang ®Ò nghÞ n©ng thuÕ hµng may mÆc tõ kho¶ng 15-20% lªn ®Õn 40%. Philipin sÏ ph¶i h¹ møc thuÕ nhËp ®­êng xuèng cßn 5% trong n¨m 2003 theo lé tr×nh AFTA, nh­ng tuyªn bè sÏ duy tr× møc thuÕ kho¶ng 50-60% cho tíi 2010 vµ lo¹i dÇu ra khái danh môc hµng ®­îc gi¶m thuÕ. Malaixia th× tiÕp tôc ¸p ®Æt møc thuÕ cao ®èi víi nhËp khÈu xe h¬i ®Ó b¶o hé cho c¸c lo¹i xe néi ®Þa cña n­íc nµy. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng trªn, c¸c n­íc ph¶i tæ chøc häp, bµn b¹c ®Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh thùc hiÖn, sím hoµn thµnh AFTA, cã biÖn ph¸p trõng ph¹t thÝch hîp vÒ kinh tÕ ®Ó c¸c bªn buéc ph¶i tu©n thñ cam kÕt cña m×nh. 2. CÇn x©y dùng vµ c«ng bè sím danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t­ tiÒn kh¶ thi trong tõng thêi kú theo h­íng khuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c ngµnh nghÒ mµ n­íc ta cã thÕ m¹nh vÒ tµi nguyªn, nguyªn liÖu, lao ®éng vµ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng Trong thêi gian qua, ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam nãi chung vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nãi riªng tuy ®· gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ nh­ng vÉn cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý. §ã lµ viÖc tËp trung mét l­îng vèn lín vµo ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ cã møc b¶o hé cao nh­ ngµnh chÕ t¹o « t«, xe m¸y, s¶n xuÊt xi m¨ng… C¸c ngµnh nµy ®Òu cã chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña c¸c n­íc trong khu vùc. V× vËy, khi ViÖt Nam tham gia hoµn toµn vµo AFTA, c¸c ngµnh hµng nµy cã nguy c¬ bÞ ®¸nh bËt khái thÞ tr­êng do kh«ng c¹nh tranh næi víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi theo ®ã còng rót khái dù ¸n ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh nµy. Tham gia vµo qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong khu vùc ASEAN, ViÖt Nam cÇn ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ dùa trªn lîi thÕ so s¸nh cña m×nh trªn c¬ së kÕt hîp gi÷a huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc trong n­íc ®ång thêi tËn dông triÖt ®Ó c¸c nguån lùc bªn ngoµi mµ quan träng nhÊt lµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Do ®ã, trong thêi gian tíi, ViÖt Nam cÇn x©y dùng vµ c«ng bè sím danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t­ tiÒn kh¶ thi trong tõng thêi kú theo h­íng khuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c ngµnh nghÒ mµ n­íc ta cã thÕ m¹nh vÒ tµi nguyªn, nguyªn liÖu, lao ®éng vµ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng, cô thÓ lµ theo thø tù ­u tiªn c¸c ngµnh: C«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. C«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng tiªu dïng thay thÕ hµng nhËp khÈu. C«ng nghÖ cao, c«ng nghÖ th«ng tin, viÔn th«ng. C«ng nghiÖp dÇu khÝ, ®iÖn lùc. C«ng nghiÖp c¬ khÝ C«ng nghiÖp hµng ®iÖn tö X©y dùng, dÞch vô xuÊt nhËp khÈu, dÞch vô ph©n phèi, gi¶i trÝ… C¸c dù ¸n khi ®­îc lùa chän ®­a vµo danh môc kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ®­îc thèng nhÊt vÒ chñ tr­¬ng vµ quy ho¹ch. C¸c c¬ quan h÷u quan cÇn cô thÓ ho¸ thªm c¸c môc tiªu, néi dung cña dù ¸n, ®Þa ®iÓm vµ h×nh thøc ®Çu t­. Danh môc nµy ph¶i ®Þnh kú ®­îc cËp nhËt vµ më réng cho nh÷ng lÜnh vùc mµ thêi gian quan c¸c chñ tr­¬ng kh«ng cÊp phÐp hoÆc h¹n chÕ cÊp phÐp. 3. C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, th«ng tho¸ng, râ rµng, æn ®Þnh vµ mang tÝnh c¹nh tranh cao. MÆc dï LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ®· ®­îc söa ®æi nhiÒu lÇn song vÉn cßn kÐm tÝnh c¹nh tranh so víi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña mét sè n­íc kh¸c trong khu vùc: - H¹n chÕ vÒ h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi : H×nh thøc s¸p nhËp vµ mua l¹i vÉn bÞ h¹n chÕ ®èi víi c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mét nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ ®­îc quyÒn mua tèi ®a 30% gi¸ trÞ cæ phÇn trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc cæ phÇn ho¸, thËm chÝ ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc thuéc cïng mét ngµnh nghÒ kinh doanh mµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã quyÒn së h÷u toµn bé mét doanh nghiÖp. - LuËt ph¸p cña ViÖt Nam thay ®æi nhanh, khã dù ®o¸n vµ kÐm nhÊt qu¸n, ®Æc biÖt lµ c¸c quy ®Þnh vÒ lao ®éng, vÒ tû gi¸ vµ vÒ thuÕ… H¬n n÷a, tham nhòng, quan liªu vµ sù kÐm minh b¹ch lµ nh÷ng ®iÓm yÕu næi bËt cña m«i tr­êng kinh doanh ë ViÖt Nam: c«ng t¸c thi hµnh luËt kh«ng thèng nhÊt ë c¸c ®Þa ph­¬ng, viÖc gi¶i thÝch vµ ¸p dông luËt cßn phô thuéc qua nhiÒu vµo c¸c quan chøc ë ®Þa ph­¬ng. V× vËy cÇn c¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý b»ng c¸c biÖn ph¸p nh­ sau: Tr­íc tiªn, cÇn tiÕp tôc x©y dùng, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn LuËt söa ®æi §Çu t­ n­íc ngoµi theo h­íng æn ®Þnh, b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô gi÷a ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®Çu t­ trong n­íc. §¬n gi¶n ho¸ c«ng t¸c hµnh chÝnh, thùc hiÖn c«ng t¸c “hoµn thiÖn thñ tôc t¹i mét ®Çu mèi”, rót ng¾n thêi gian lµm c¸c thñ tôc h¶i quan, thñ tôc thuÕ. Më réng thªm mét sè lÜnh vùc cho phÐp ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi, khuyÕn khÝch h×nh thøc doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi ®èi víi c¸c dù ¸n c«ng nghÖ cao, c«ng nghÖ míi, cho phÐp linh ho¹t chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­ liªn doanh thµnh 100% vèn n­íc ngoµi. Nhanh chãng ban hµnh v¨n b¶n h­íng dÉn vµo viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt (sæ ®á) cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt. CÇn nhanh chãng söa ®æi LuËt ®Êt ®ai cho phï hîp víi nh÷ng cam kÕt trong HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i theo h­íng cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ViÖt KiÒu vÒ ®Çu t­ l©u dµi ë ViÖt Nam cã thÓ mua nhµ ë g¾n liÒn víi quyÒn sö dông ®Êt ë. TiÕp tôc ®¶m b¶o thùc hiÖn chÝnh s¸ch mét gi¸ dÞch vô ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, so¸t xÐt l¹i gi¸ cho thuª ®Êt vµ bæ sung c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i cã søc hÊp dÉn cao ®èi víi nh÷ng lÜnh vùc, khu chÕ xuÊt , khu c«ng nghiÖp cÇn thu hót ®Çu t­. TiÕp tôc nghiªn cøu n©ng møc khëi ®iÓm chÞu thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®èi víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp thùc hiÖn chÝnh s¸ch thay thÕ dÇn nh©n viªn ng­êi n­íc ngoµi b»ng ng­êi ViÖt Nam. Rµ so¸t, lo¹i bá c¸c lo¹i giÊy phÐp, quy ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi 4. §Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­, xóc tiÕn th­¬ng m¹i. ViÖc ViÖt Nam tham gia vµo Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN t¹o c¬ héi cho ViÖt Nam ph¸t triÓn mèi quan hÖ víi c¸c n­íc thuéc c¸c khèi kinh tÕ kh¸c. ViÖt Nam cÇn ph¶i tËn dông triÖt ®Ó c¬ héi nµy ®Ó ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc ®Ó tõ ®ã ph¸t triÓn quan hÖ ®Çu t­, t¨ng c­êng thu hót thªm vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Trong thêi gian tíi, c«ng t¸c vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­, xóc tiÕn th­¬ng m¹i cÇn ®­îc nghiªn cøu ®æi míi c¶ vÒ néi dung vµ ph­¬ng thøc thùc hiÖn, coi träng c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch vµ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng mét c¸ch cô thÓ, hiÖu qu¶ h¬n, coi viÖc xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ nhiÖm vô trung t©m cña c¸c c¬ quan Trung ¦¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. V× vËy: Nhµ n­íc cÇn thµnh lËp c¸c trung t©m xóc tiÕn ®Çu t­, xóc tiÕn th­¬ng m¹i t¹i c¸c Bé Ngo¹i giao, Bé Th­¬ng m¹i, Bé KÕ ho¹ch ®Çu t­, Bé C«ng nghiÖp, Bé Tµi ChÝnh, Uû ban nh©n d©n tØnh thµnh, c¸c §¹i sø qu¸n ®Ó chñ ®éng qu¶ng b¸ vËn ®éng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. §èi víi danh môc c¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t­ ®· ®­îc phª duyÖt, quy ho¹ch th× cÇn cã ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch chñ ®éng vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ mét c¸ch cô thÓ ®èi víi tõng dù ¸n, trùc tiÕp víi tõng tËp ®oµn, c«ng ty ®a quèc gia. C¸c chÝnh s¸ch vËn ®éng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i hÕt søc linh ho¹t, phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng n­íc, tõng c«ng ty ®a quèc gia. Do vËy, c¸c c¬ quan Nhµ n­íc cÇn nghiªn cøu kü t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng ®Çu t­, luËt ph¸p c¸c n­íc, chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ cña c¸c n­íc ®Ó kÞp thêi cã ®èi s¸ch thÝch hîp. §Þnh kú 6 th¸ng, 1 n¨m, ChÝnh phñ, c¸c Bé, ngµnh, Uû ban nh©n d©n tØnh thµnh liªn quan tæ chøc häp víi c¸c nhµ ®Çu t­ ®ang cã dù ¸n ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ®Ó l¾ng nghe ý kiÕn, trao ®æi, th¸o gì v­íng m¾c, hç trî vµ gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh. §©y còng lµ biÖn ph¸p cã ý nghÜa rÊt quan träng ®Ó vËn ®éng ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ vµ cã søc thuyÕt phôc ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ míi. 5. Thùc hiÖn chiÕn l­îc khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia, c«ng ty xuyªn quèc gia, c«ng ty toµn cÇu ®Ó tiÕp nhËn chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Th«ng qua nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, c¸c c«ng ty ®a quèc gia, xuyªn quèc gia, c«ng ty toµn cÇu, víi c¸c ­u thÕ cña m×nh ®· t¹o nªn nh÷ng ¶nh h­ëng to lín ®Õn c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. Nguån vèn cña c¸c c«ng ty nµy tham gia ®ãng gãp, bæ xung nguån vèn thiÕu hôt trong n­íc, c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n t¹i c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. Ngoµi ra, c¸c n­íc tiÕp nhËn kü thuËt ®Çu t­ cã nhiÒu c¬ héi tiÕp sù chuyÓn giao kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý kinh doanh, ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ cã nhiÒu c¬ héi tiÕp cËn, héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. V× vËy, mÆc dï NhËt B¶n chØ ®øng thø 3, Mü chØ ®øng thø 11 trong sè 15 n­íc ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt Nam nh­ng ph¶i thõa nhËn r»ng Mü vµ NhËt lµ n­íc cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh ®Çu t­ kh¾p thÕ giíi (chiÕm 25% dßng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña toµn thÕ giíi). Chóng ta cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch cëi më nh»m khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty ®a quèc gia, c«ng ty xuyªn quèc gia, c«ng ty toµn cÇu cña Mü vµ NhËt ®Çu t­ m¹nh vµo ViÖt Nam. Trong giai ®o¹n ViÖt Nam tõng b­íc tham gia hoµn toµn vµo AFTA hiÖn nay, chóng ta ph¶i quan t©m ®Æc biÖt ®Õn viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c c«ng ty nµy ®Ó nhËp khÈu ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh»m n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ cña nÒn kinh tÕ, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÞ tr­êng thÕ giíi. 6. C¶i t¹o, n©ng cÊp vµ x©y dùng míi kÕt cÊu h¹ tÇng. MÆc dï nhiÒu n¨m qua, c¬ së h¹ tÇng ë ViÖt Nam ®· ®­îc n©ng cÊp lªn rÊt nhiÒu nh­ng nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vÉn ®¸nh gi¸ c¬ së h¹ tÇng cña ta cßn thua kÐm c¸c n­íc trong khu vùc. ChÊt l­îng cña c¸c hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng cßn thÊp. Sù kÐm æn ®Þnh, c­êng ®é biÕn ®æi vµ hay bÞ cóp ®iÖn bÊt ngê trong cung cÊp ®iÖn th­êng lµm ph¸t sinh thªm nh÷ng kho¶n chi phÝ tèn kÐm ®¸ng kÓ cho c¸c nhµ ®Çu t­. §iÒu nµy còng ng¨n c¶n c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn c«ng nghÖ cao ®Õn ViÖt Nam. C¬ së h¹ tÇng kÐm ph¸t triÓn lµ mét trong nh÷ng h¹n chÕ cña ViÖt Nam trong viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. N©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng tr­íc tiªn ph¶i ­u tiªn c¸c lÜnh vùc: ®iÖn, cung cÊp n­íc s¹ch, kÕt nèi internet. ViÖt Nam cÇn ph¶i tiÕp tôc gi¶m gi¸ vµ phÝ cho c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng céng nh­ ®iÖn tho¹i quèc tÕ, internet, phÝ c¶ng biÓn vµ phÝ c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c xuèng tíi møc gi¸ trung b×nh cña khu vùc. §©y lµ c«ng viÖc kh«ng dÔ thùc hiÖn ngay ®­îc trong ®iÒu kiÖn tiÒm lùc kinh tÕ cña ViÖt nam cßn nhá bÐ, nhÊt lµ nguån ng©n s¸ch Nhµ n­íc cßn h¹n chÕ. V× vËy, mét mÆt chóng ta cÇn huy ®éng tèi ®a kh¶ n¨ng cña m×nh, mÆt kh¸c cÇn tranh thñ sù ñng hé cña c¸c tæ chøc vµ chÝnh phñ c¸c n­íc. Khi ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ®ång bé hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ th× nªn tËp trung x©y dùng døt ®iÓm nh÷ng c«ng tr×nh then chèt cña nÒn kinh tÕ. §Ó ®Çu t­ n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng, ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch hîp lý nh»m thu hót nhiÒu h¬n c¸c dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng vµ n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng. Cô thÓ: + Gi¶m hoÆc miÔn thuÕ trong mét thêi gian, ®ñ lùc hÊp dÉn c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng . + Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c chñ ®Çu t­ b»ng c¸ch khuyÕn khÝch vÒ tµi chÝnh, cÊp tÝn dông... lÊy tõ nguån tµi chÝnh theo ch­¬ng tr×nh ODA tµi trî cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng. + §Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng tËp trung ë nh÷ng vïng träng ®iÓm, c¸c khu c«ng nghiÖp t¹o ra nh÷ng n¬i hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. CÇn c©n nh¾c tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña c¸c dù ¸n x©y dùng trong thêi gian tíi. Trong khi ®ang rÊt thiÕu vèn, nhiÒu c¬ së h¹ tÇng quan träng ë vïng träng ®iÓm ch­a ®­îc x©y dùng, kh«ng nªn r¶i vèn ra nh÷ng níi xa c¸c trung t©m, x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng hiÖn ch­a sö dông ®¸ng kÓ. Nguyªn t¾c chung lµ c¸c khu kinh tÕ tËp trung ë ®©u th× tËp trung x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ë ®ã tr­íc sau ®ã míi ®Õn c¸c n¬i kh¸c. 7. Quan t©m ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc. - HiÖn nay c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lu«n t×m kiÕm nh÷ng n¬i ®Çu t­ cã nguån nh©n lùc dåi dµo ®­îc ®µo t¹o tèt víi tiÒn l­¬ng h¹. Nguån nh©n lùc ë n­íc ta t­¬ng ®èi dåi dµo, tiÒn l­¬ng h¹ vµ ®­îc ®µo t¹o, tuy ch­a tèt. Song ®Ó cho nguån nh©n lùc nµy cã søc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi h¬n vµ ®­îc tËn dông tèt h¬n, cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp, cô thÓ nh­ sau: + Thùc hiÖn gi¸o dôc ®µo t¹o kh«ng ngõng, suèt ®êi. Trong ®iÒu kiÖn tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ, xu h­íng lao ®éng trÝ tuÖ ph¸t triÓn vµ giao l­u quèc tÕ ngµy cµng më réng, th× sù ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i th­êng xuyªn häc tËp, th­êng xuyªn ®­îc ®µo t¹o l¹i ®Ó bæ sung, n©ng cao kiÕn thøc v¨n ho¸, c¸c kh¶ n¨ng phô trî (ngo¹i ng÷, tin häc...) vµ nghÒ nghiÖp kü thuËt cña m×nh cµng trë nªn cÊp b¸ch h¬n bao giê hÕt. + G¾n liÒn gi¸o dôc ®µo t¹o víi lao ®éng s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu khoa häc. Sù liªn kÕt gi÷a c¸c tr­êng häc (tr­êng chuyªn nghiÖp, tr­êng ®¹i häc, tr­êng phæ th«ng) víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu khoa häc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tèt ®Ó thùc hiÖn yªu cÇu häc tËp g¾n liÒn víi ®êi sèng. viÖc thiÕt lËp mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c tr­êng ®¹i häc víi c¸c ngµnh vµ c¸c c¬ së nghiªn cøu khoa häc cã liªn quan sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho tr­êng ®µo t¹o c¸n bé khoa häc kü thuËt cã kh¶ n¨ng ®¸p øng kÞp thêi ®ßi hái cña thùc tiÔn. Sù liªn kÕt gi÷a c¸c tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp vµ c«ng nh©n häc nghÒ víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt ë ®Þa ph­¬ng mµ nhµ tr­êng cã nhiÖm vô gióp ®µo t¹o, cung cÊp nh©n lùc kü thuËt cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch phæ biÕn. + Ph¸t triÓn ®a d¹ng vµ phong phó c¸c h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o lao ®éng kü thuËt, ch¼ng h¹n më réng m¹ng l­íi c¸c tr­êng ®µo t¹o c¸n bé kinh tÕ kü thuËt vµ d¹y nghÒ cña Nhµ n­íc, t­ nh©n, d©n lËp..., ®µo t¹o nh÷ng nghÒ nghiÖp thÝch øng víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng, chó träng viÖc dËy ngo¹i ng÷, ®Æc biÖt lµ tiÕng Anh, nh»m t¹o sù linh ho¹t vµ s¸ng t¹o trong c«ng t¸c gi¸o dôc - ®µo t¹o. §µo t¹o, båi d­ìng vµ ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña ®éi ngò lao ®éng trÝ thøc cã sù tiÕp cËn nhanh, thÝch øng kÞp thêi víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc-kü thuËt hiÖn ®¹i ë n­íc ta sÏ lµ nh©n tè rÊt quan träng ®Ó thu hót FDI. Tõ ®ã còng thóc ®Èy hä chuyÓn giao nh÷ng kü thuËt hiÖn ®¹i, nh÷ng ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn th«ng qua ho¹t ®éng FDI vµo ViÖt Nam. §ång thêi, viÖc chó träng ®µo t¹o vµ båi d­ìng kiÕn thøc cho lao ®éng ViÖt Nam cßn gióp chÝnh nh÷ng ng­êi lao ®éng ViÖt Nam tù tin h¬n, nhanh chãng tiÕp thu n¾m b¾t c¸i míi, kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i cña m×nh ®Ó tõ ®ã cËp nhËt víi chÊt l­îng ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é kü thuËt cao. + Ph¸t triÓn c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm, më réng thÞ tr­êng lao ®éng. C¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm cã tr¸ch nhiÖm nghiªn cøu nhu cÇu ®a d¹ng cña thÞ tr­êng lao ®éng gióp cho c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ nghiÖp cã ®Þnh h­íng ®óng. + Ph¸t triÓn c¸c c¬ së, tæ chøc xuÊt khÈu lao ®éng. HiÖn Nhµ n­íc míi cho phÐp mét sè c«ng ty ®­îc tham gia xuÊt khÈu lao ®éng, ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ, do vËy sè l­îng lao ®éng ViÖt Nam ®­îc xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi hiÖn qu¸ nhá bÐ so víi c¸c quèc gia trong khu vùc. ChÝnh phñ ph¶i sím thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó t¨ng c­êng ph¸t triÓn, më réng, qu¶n lý, kiÓm so¸t lùc l­îng lao ®éng xuÊt ra n­íc ngoµi c¶ vÒ chÊt l­îng lÉn sè l­îng. + Ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch khai th«ng thÞ tr­êng lao ®éng ViÖt Nam víi thÞ tr­êng lao ®éng khu vùc vµ thÕ giíi. HiÖn cã kh«ng Ýt n­íc thiÕu lao ®éng nh­ Hµn Quèc, §µi Loan, Malaixia, Trung §«ng, Ch©u ¢u... §Ó cho thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ta khai th«ng víi thÞ tr­êng lao ®éng khu vùc vµ thÕ giíi, chÝnh phñ cÇn nghiªn cøu ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, cã thÓ nh­ sau: - Cho phÐp mäi c«ng d©n ®­îc quyÒn tù t×m kiÕm viÖc lµm ë n­íc ngoµi. Thµnh lËp mét Quü hç trî cho ng­êi ®i xuÊt khÈu lao ®éng, nh»m cho ng­êi lao ®éng vay tiÒn cho c¸c dÞch vô cÇn thiÕt. - Ký c¸c HiÖp ®Þnh cÊp chÝnh phñ víi c¸c n­íc cÇn lao ®éng ViÖt Nam ®Ó cã thÓ cã nh÷ng ­u ®·i vµ nh÷ng khung luËt ph¸p cÇn thiÕt. - Cho phÐp c¸c tæ chøc xuÊt khÈu lao ®éng cña n­íc ta ®­îc phÐp ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi. NÕu thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ta th«ng tho¸ng ®­îc víi thÞ tr­êng lao ®éng thÕ giíi, th× c¸c chuÈn mùc cña thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ dÇn dÇn ®­îc thùc hiÖn ë n­íc ta, n©ng cao ®­îc tr×nh ®é lao ®éng n­íc ta, sÏ cã søc hÊp dÉn h¬n ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Song cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh ®Ó tr¸nh vµ h¹n chÕ viÖc ch¶y m¸u chÊt x¸m. - VÒ c«ng t¸c c¸n bé: + Tæ chøc båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é vÒ luËt ph¸p chÝnh s¸ch, chuyªn m«n, ngo¹i ng÷ ®èi víi c¸n bé qu¶n lý Nhµ n­íc vµ qu¶n lý doanh nghiÖp trong khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. + ThÝ ®iÓm thi tuyÓn hoÆc c¬ chÕ bæ nhiÖm c¸n bé ®ñ phÈm chÊt, n¨ng lùc ®¶m nhiÖm chøc vô quan träng trong liªn doanh. + Cã ®Þnh h­íng chØ ®¹o c¸n bé trong viÖc häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý, bÝ quyÕt c«ng nghÖ vµ kü thuËt trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. + Rµ so¸t, sµng läc n©ng cao chÊt l­îng c¸n bé trong c¸c liªn doanh ®¶m b¶o lîi Ých cña ViÖt Nam, hiÖu qu¶ cña dù ¸n. Kiªn quyÕt thay thÕ nh÷ng tr­êng hîp kh«ng ®ñ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt. 8. Mét sè gi¶i ph¸p cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam Khu vùc doanh nghiÖp lµ khu vùc chÞu nhiÒu t¸c ®éng khi ViÖt Nam tham gia AFTA vµ c¸c liªn kÕt kinh tÕ kh¸c trong t­¬ng lai. ChÝnh v× vËy, khu vùc nµy cÇn cã sù chuÈn bÞ tèt cho qu¸ tr×nh héi nhËp. §Ó cã sù chuÈn bÞ tèt ®ã cÇn cã c¸c biÖn ph¸p: - NhËn thøc ®óng ®¾n vÒ yªu cÇu trong héi nhËp. §©y lµ mét ®iÓm quan träng cho doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ cã søc c¹nh tranh trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Do ®Æc ®iÓm bao cÊp trong mét thêi gian t­¬ng ®èi dµi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam - nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn cã t­ t­ëng b¶o hé. CÇn nhËn thøc r»ng, nhµ n­íc chØ cã thÓ b¶o hé mét phÇn, b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®èi ®Çu víi th¸ch thøc khi cã sù c¾t gi¶m thuÕ quan cña AFTA vµ sù di chuyÓn tù do vèn, lao ®éng cña khu vùc ®Çu t­ ASEAN - AIA. - X©y dùng chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý. C¸c doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh chiÕn l­îc kinh doanh l©u dµi, tr¸nh hiÖn t­îng lµm ¨n chôp giËt, x¸c ®Þnh s¶n phÈm lîi thÕ vµ thÞ tr­êng ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh cña doanh nghiÖp. - §æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã chiÕn l­îc vÒ c«ng nghÖ nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §Æc biÖt khi ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc trong khu vùc khi tiÕn tr×nh AFTA vµ CEPT ®­îc hoµn thµnh. H¬n n÷a, hµng ho¸ muèn cã søc c¹nh tranh cÇn ®¸p øng ®ñ c¸c tiªu chuÈn, v× vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i coi ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ lµ mét môc tiªu quan träng. ViÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, nhÊt lµ c¸c dù ¸n liªn doanh víi n­íc ngoµi phô thuéc rÊt lín vµo kh¶ n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Sù yÕu kÐm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm gi¶m hiÖu qu¶ ®Çu t­ còng nh­ h¹n chÕ vai trß cña phÝa ViÖt Nam trong ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. §Ó cã thÓ t×m ®­îc nh÷ng ®èi t¸c tèt vµ s½n sµng ®Çu t­ th× vÊn ®Ò ®Æt ra lµ doanh nghiÖp ph¶i thÓ hiÖn m×nh nh­ lµ mét ®èi t¸c trong n­íc ®¸ng tin cËy. Trong qu¸ tr×nh thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng hîp t¸c liªn doanh, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p nh­ sau: - Thø nhÊt, chuÈn bÞ cho m×nh mét ®éi ngò lao ®éng am hiÓu vÒ c¸c ho¹t ®éng cña hîp t¸c kinh doanh quèc tÕ, s½n sµng vµ cã ®ñ tù tin còng nh­ n¨ng lùc trong hîp t¸c víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. - Thø hai, c¸c doanh nghiÖp khi tiÕp xóc vµ t×m ®èi t¸c, kªu gäi ®Çu t­ th× cÇn nghiªn cøu vµ chuÈn bÞ s½n c¸c ph­¬ng ¸n hîp t¸c. Nhê vËy, doanh nghiÖp cã thÓ t¹o ®­îc lßng tin cho c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi, ®Èy nhanh tiÕn ®é hîp t¸c, gãp vèn hîp t¸c cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Thø ba, trong ®iÒu kiÖn héi nhËp AFTA, khi mµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kinh doanh vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong ph¹m vi khu vùc ASEAN ®­îc t¹o thuËn lîi th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i cã sù t×m hiÓu kü l­ìng vÒ c¸c doanh nghiÖp trong c¸c n­íc ASEAN nh»m thu hót thªm nguån vèn ®Çu t­ tõ c¸c doanh nghiÖp nµy. Bëi thêi gian qua cho thÊy c¸c doanh nghiÖp ASEAN lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu dù ¸n vµ vèn ®Çu t­ ®æ vµo ViÖt Nam. MÆc dï mét vµi n¨m gÇn ®©y, do nh÷ng khã kh¨n mµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - kinh tÕ trong khu vùc g©y ra cho nÒn kinh tÕ c¸c n­íc ASEAN nªn nguån FDI tõ c¸c n­íc nµy ®æ vµo ViÖt Nam cã phÇn gi¶m sót song trong t­¬ng lai th× nguån FDI tõ khu vùc ASEAN vÉn lµ quan träng ®èi víi ViÖt Nam. MÆt kh¸c, khi hîp t¸c víi c¸c doanh nghiÖp trong khu vùc, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu c¬ héi thµnh c«ng h¬n nhê nh÷ng thuËn lîi ë tÇm vÜ m« ®­îc t¹o ra do qu¸ tr×nh héi nhËp trong khu vùc ®em l¹i. C¸c chi phÝ cÇn thiÕt cho viÖc xóc tiÕn hîp t¸c nh­ chi phÝ giao th«ng, liªn l¹c… còng sÏ rÎ h¬n so víi viÖc t×m kiÕm ®èi t¸c t¹i c¸c thÞ tr­êng xa x«i. Mét lîi thÕ n÷a cã thÓ kÓ ®Õn ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp ASSEAN dÔ héi nhËp víi m«i tr­êng kinh doanh t¹i ViÖt Nam h¬n nhê sù gÇn gòi vÒ v¨n ho¸ - x· héi. §©y còng cã thÓ ®­îc xem nmh­ mét yÕu tè thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tÝnh ®Õn trong viÖc t×m kiÕm ®èi t¸c thu hót FDI. KÕt luËn HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN), cho ®Õn nay, cã thÓ coi lµ tæ chøc hîp t¸c khu vùc ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã hiÖu qu¶ vµ thµnh c«ng trªn thÕ giíi kÓ tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ASEAN ®· ph¸t huy tÝnh ®éc lËp, tù chñ vµ tù c­êng khu vùc thÓ hiÖn qua viÖc gi÷ c©n b»ng gi÷a c¸c n­íc lín, lîi dông ®­îc m©u thuÉn gi÷a hä víi nhau ®Ó t¹o thÕ cho m×nh, gi÷ ®éc lËp, tr¸nh nguy c¬ can thiÖp cña c¸c n­íc lín. Qua qu¸ tr×nh hîp t¸c kh¸ dµi (h¬n 30 n¨m), c¸c n­íc ASEAN ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín, kh¼ng ®Þnh ®­êng lèi hîp t¸c cña ASEAN lµ ®óng. ASEAN lµ mét khèi thèng nhÊt vÒ chÝnh trÞ, ®­îc c¸c n­íc quan t©m tham kh¶o ý kiÕn, cã quan hÖ ®èi tho¹i víi nhiÒu n­íc lín vµ ®­îc nhiÒu n­íc ®ang chó ý, muèn ®­îc trë thµnh ®èi t¸c cña ASEAN. MÆc dï cßn ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nhiÒu khã kh¨n trong bèi c¶nh thÕ giíi vµ khu vùc nh­ hiÖn nay, nh­ng chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc tiÒm n¨ng kinh tÕ, chÝnh trÞ cña ASEAN vÒ l©u dµi trong mét trËt tù chÝnh trÞ vµ kinh tÕ thÕ giíi míi ®ang h×nh thµnh lµ v« cïng to lín. ChÝnh v× vËy, trong thËp niªn tíi còng nh­ nh÷ng n¨m tiÕp sau ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc héi nhËp h¬n n÷a, më réng quan hÖ hîp t¸c th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ h¬n n÷a víi c¸c n­íc ASEAN, trªn c¬ së cñng cè vµ t¨ng c­êng vÞ trÝ víi c¸c ®èi t¸c truyÒn thèng, lÊy ®ã lµm ®iÓm tùa, lµm cÇu nèi ®Ó h×nh thµnh c¸c quan hÖ hîp t¸c ®Çu t­ míi víi c¸c ®èi t¸c kh¸c trªn thÕ giíi. Cïng víi sù håi phôc kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ nÒn kinh tÕ c¸c n­íc Ch©u ¸ nãi riªng sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tõ c¸c n­íc ASEAN còng nh­ tõ c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi vµo ViÖt Nam cã triÓn väng sÏ gia t¨ng trong t­¬ng lai. Víi thiÖn chÝ cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi tiÒm n¨ng to lín cña ViÖt Nam, cïng víi nh÷ng thµnh tùu næi bËt trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ viÖc ViÖt Nam tÝch cùc tham gia Khu vùc th­¬ng m¹i tù do ASEAN, c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ vµ hoµn thiÖn m«i tr­êng kinh doanh, cã thÓ tin t­ëng r»ng quan hÖ hîp t¸c ®Çu t­ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn tèt ®Ñp vµ hiÖu qu¶. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ - Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng. Gi¸o tr×nh “§Çu t­ n­íc ngoµi” - GSP.TS Vò ChÝ Léc - Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ - Nh÷ng xu h­íng vµ chÝnh s¸ch, Th«ng tin chuyªn ®Ò, ViÖn Kinh tÕ thÕ giíi, 1993. C¸c liªn kÕt kinh tÕ th­¬ng m¹i quèc tÕ - NguyÔn Vò Hoµng - Nhµ xuÊt b¶n Thanh Niªn 2003. ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ - Uû ban quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ Quèc Gia, 2002. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i ë ASEAN - NguyÔn ThÞ Hång Nhung - Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, 2003. ASEAN vµ sù héi nhËp cña ViÖt Nam - §µo Huy Ngäc, NguyÔn Ph­¬ng B×nh, Hoµng Anh TuÊn - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ Quèc Gia, 1997. Héi nhËp víi AFTA - C¬ héi vµ th¸ch thøc - T« Xu©n D©n, §ç §øc B×nh - Nhµ xuÊt b¶n Thèng Kª, 1997. LÞch tr×nh gi¶m thuÕ cña ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - AFTA, Nhµ xuÊt b¶n Tµi ChÝnh, 1998. TiÕn tr×nh héi nhËp ViÖt Nam - ASEAN - §inh Xu©n Lý - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ Quèc Gia, 2000. TiÕn tíi mét ASEAN hoµ b×nh, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng - NguyÔn Duy Quý - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ Quèc Gia, 2002. ViÖt Nam víi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ - Nhµ xuÊt b¶n Thèng Kª, 2003. C¬ chÕ ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001-2005 - Bé Th­¬ng m¹i - Nhµ xuÊt b¶n Thèng Kª, 2002. BiÓu thuÕ xuÊt khÈu - nhËp khÈu trong ASEAN 2003 - 2006 - Bé Th­¬ng m¹i - Nhµ xuÊt b¶n Thèng Kª, 2003. Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ cña mét sè hµng ho¸ s¶n xuÊt trng n­íc víi hµng cïng lo¹i nhËp khÈu tõ ASEAN khi thùc hgiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan tham gia héi nhËp AFTA/ASEAN - Nhµ xuÊt b¶n Tµi ChÝnh, 2003. T­ liÖu kinh tÕ 7 n­íc thµnh viªn ASEAN - Nhµ xuÊt b¶n Thèng Kª, 1996. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam - NguyÔn Träng Xu©n - Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, 2002. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam giai ®o¹n 1988 - 2005 - LuËn ¸n TiÕn sÜ kinh tÕ - §ç ThÞ Thuû, 2001. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi ë ViÖt Nam - Mai Ngäc C­êng - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh TrÞ Quèc Gia, 2000. C¶i c¸ch thuÕ quan trong qua tr×nh thùc hiÖn AFTA ë ViÖt Nam - Kho¸ luËn t«t nghiÖp §ç ThÞ Ngäc Trang - §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, 1999. Hîp t¸c H¶i quan trong ASEAN - Kho¸ luËn t«t nghiÖp Kim ThÞ Th Hµ - §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, 2000. ASEAN statistical yearbook, Edition 2003 - ASEAN Secretariat. Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m tõ 1996 ®Õn 2002. B¸o Vietnam Investment Review. T¹p chÝ Vietnam Economic Review. Thêi b¸o Vietnam Economic Times. T¹p chÝ H¶i Quan. B¸o c¸o “§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt Nam : KÕt qu¶, thµnh tùu, th¸ch thøc vµ triÓn väng” t¹i Héi th¶o vÒ §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, Hµ Néi, 16,17-8-2002 - Lª §¨ng Doanh - Bé KÕ Ho¹ch §Çu t­. T¹p chÝ “Nh÷ng vÊn ®Ò Kinh tÕ thÕ giíi” - sè 6/1996. T¹p chÝ Ngiªn cøu kinh tÕ - sè 216, th¸ng 5/1996. T¹p chÝ “Kinh tÕ vµ dù b¸o” - sè 6/1997. T¹p chÝ “Kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng” - sè 3(32), 6/2001. T¹p chÝ “Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn” - sè 66/2002. C¸c trang web: www. aseansec.org www. mofa.org.vn www. mpi.org.vn www. mof.org.vn www. undp.org.vn www. vneconomy.vn Môc lôc Lêi nãi ®Çu

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docKhoa luan tot nghiep.doc
Tài liệu liên quan