Khóa luận Các biện pháp thúc đẩy xuất khẩu chè sang thị trường Mỹ

13,272 80,66% 30.713.553,39 81,19%% Nguån: Tæng C«ng ty ChÌ ViÖt Nam th¸ng 12/2002 Tõ n¨m 1998-2001 s¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ cô thÓ n¨m 1999 s¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu ®¹t 19.740 tÊn t¨ng 104,5% so víi n¨m 1998 kim ng¹ch ®¹t 29759907,93USD gi¶m 7,86% so víi n¨m 1998, tuy s¶n l­îng t¨ng nh­ng kim ng¹ch l¹i gi¶m lµ do trong n¨m Tæng C«ng ty chñ yÕu xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng chÌ cÊp thÊp nªn gi¸ trÞ kh«ng cao. N¨m 2000 lµ n¨m khã kh¨n nhÊt ®èi víi ngµnh chÌ, nhiÒu c«ng ty kh«ng tiªu thô ®­îc s¶n phÈm cña m×nh nh­ng Tæng C«ng ty vÉn ký ®­îc hîp ®ång xuÊt ®­îc 24.426,7 tÊn t¨ng 123,74% so víi n¨m 1999 kim ng¹ch ®¹t 33.455.836,63 USD t¨ng 20,28 so víi n¨m 1999 N¨m 2001 do t¸c ®éng cña sù kiÖn 11/9 lµm kinh tÕ nhiÒu n­íc suy gi¶m vµ do chiÕn sù t¹i Apganistan nªn viÖc xuÊt chÌ gÆp nhiÒu khã kh¨n v× vËy s¶n l­îng xuÊt khÈu ra c¸c thÞ tr­êng ngoµi Iraq chØ ®¹t xÊp xØ n¨m 2000 tuy nhiªn do ®Çu n¨m Tæng C«ng ty ®· chó träng h¬n trong viÖc më réng thÞ tr­êng nªn n¨m 2001 s¶n l­îng xuÊt khÈu ®¹t 29.770,66 tÊn t¨ng 1,88% so víi n¨m 2000 kim ng¹ch ®¹t 37.829.091,43 USD t¨ng 21,88% so víi n¨m 2000. N¨m 2002 do dù b¸o ®­îc tr­íc nh÷ng kh¶ n¨ng khã kh¨n cña thÞ tr­êng Iraq v× vËy Tæng C«ng ty ®· chñ ®éng chØ ®¹o t×m kiÕm kh¸ch hµng më réng thÞ tr­êng sang c¸c n­íc kh¸c, nhê vËy mÆc dï thÞ tr­êng Iraq gi¶m 8000 tÊn so víi n¨m 2001, song tæng s¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu vÉn ®¹t 24.426,7 tÊn, ®¹t kim ng¹ch 30.713.553,39 USD. N¨m 2002 c¶ n­íc cã 163 ®¬n vÞ tham gia xuÊt khÈu chÌ xong Tæng C«ng ty vÉn lµ ®¬n vÞ chñ lùc chiÕm tû träng h¬n 40% tæng s¶n l­îng xuÊt khÈu chÌ cña c¸c n­íc, ®ãng gãp quan träng vµo sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh ChÌ ViÖt Nam. Tæng C«ng ty b¾t ®Çu xuÊt sang Mü n¨m 1998 víi sè l­îng 63,2 tÊn. n¨m 2002 xuÊt ®­îc 101,4 tÊn ®¹t kim ng¹ch 52.662 USD. MÆc dï kim ng¹ch cßn nhá bÐ nh­ng hy väng trong thêi gian tíi, Tæng c«ng ty sÏ th©m nhËp s©u h¬n n÷a vµo thÞ tr­êng nµy. (Nguån: www.vinatea.com.vn) 3.2. C«ng ty chÌ Phó BÒn C«ng ty liªn doanh chÌ Phó BÒn lµ doanh nghiÖp liªn doanh gi÷a Vinatea víi tËp ®oµn S.A. SIPEF N.V (v­¬ng quèc BØ). HiÖn nay c«ng ty cã 981 ha chÌ kinh doanh vµ 450 ha chÌ do d©n trång trªn ®Êt cña c«ng ty qu¶n lý vµ 3 nhµ m¸y chÕ biÕn (Nhµ m¸y chÌ Phó Thä, H¹ Hoµ s¶n xuÊt chÌ ®en theo ph­¬ng ph¸p CTC, nhµ m¸y chÌ §oan Hïng s¶n xuÊt chÌ ®en theo ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng). S¶n phÈm chÌ Phó BÒn chñ yÕu xuÊt sang thÞ tr­êng Ch©u ¢u, Mü, Cazactan, Pakistan, Mombasa... §­îc thµnh lËp tõ n¨m 1995 ®Õn nay sau 8 n¨m ho¹t ®éng, cã thÓ nãi c«ng ty chÌ Phó BÒn ®· mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc cho viÖc thiÕt lËp mét hÖ thèng thÞ tr­êng æn ®Þnh. ChÊt l­îng s¶n phÈm chÌ cña Phó BÒn còng ngµy mét n©ng cao, nhê c«ng ty kh«ng ngõng ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ thiÕt bÞ c«ng nghÖ, ®Çu t­ ch¨m sãc vïng nguyªn liÖu t¹o mét sù ®ång bé tõ kh©u s¶n xuÊt nguyÖn liÖu ®Õn s¶n xuÊt chÌ thµnh phÈm. N¨m 2003 s¶n l­îng cña C«ng ty chÌ Phó BÒn ®ang ë møc cao nhÊt tõ tr­íc tíi nay. S¸u th¸ng ®Çu n¨m c«ng ty ®· mua vµo ®­îc 6802 tÊn chÌ bóp t­¬i chÕ biÕn 1517 tÊn chÌ thµnh phÈm, v­ît 15% so víi kÕ ho¹ch. S¶n phÈm chÌ cña Phó BÒn ®· vµo ®­îc c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ EU, Mü, NhËt...bëi d­ l­îng thuèc trõ s©u trong chÌ ®· ®¹t møc thÊp nhÊt (mÉu s¶n phÈm ®· ®­îc göi kiÓm tra t¹i CHLB §øc). C«ng ty b¾t ®Çu xuÊt khÈu chÌ sang thÞ tr­êng Mü vµo n¨m 1998 víi sè l­îng xuÊt khÈu lµ 135 tÊn. Sau 5 n¨m th©m nhËp thÞ tr­êng nµy, ®Õn nay, Phó BÒn ®· trë thµnh mét trong nh÷ng doanh nghiÖp xuÊt khÈu chÌ hµng ®Çu sang thÞ tr­êng Mü víi nh÷ng s¶n phÈm chÌ ®en ®a d¹ng chÕ biÕn theo c«ng nghÖ CTC vµ Orthodox. N¨m 2002, xuÊt khÈu chÌ cña c«ng ty vµo Mü lµ 500 tÊn ®¹t gi¸ trÞ 710.000 USD (chiÕm gÇn 25% vÒ sè l­îng vµ 44% vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy) ®­a c«ng ty trë thµnh nhµ xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü. (Nguån: T¹p chÝ Ng­êi lµm chÌ sè 12/2002, tr. 14) Ngoµi ra cßn mét sè doanh nghiÖp kh¸c tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü thêi gian gÇn ®©y nh­ng víi sè l­îng vµ gi¸ trÞ kh«ng lín nh­ c«ng ty chÌ L©m §ång, C«ng ty ®Çu t­ ph¸t triÓn chÌ NghÖ An, C«ng ty Thanh Hµ, c«ng ty chÌ Méc Ch©u, C«ng ty chÕ biÕn chÌ T©n Nam B¾c.... CH­¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü I. §Þnh h­íng xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam sang Mü 1. TriÓn väng thÞ tr­êng chÌ Mü 1.1 Dung l­îng thÞ tr­êng Theo nh­ nguån tin cña FAO cho biÕt, dung l­îng chÌ tiªu thô ë Mü sÏ t¨ng lªn 165450 ngµn tÊn n¨m 2005 víi tû lÖ t­¬ng ®èi cao kho¶ng 3% n¨m. Ngoµi ra l­îng nhËp khÈu chÌ vµo Mü còng t¨ng kh«ng ngõng trong mét sè n¨m qua vµ ­íc sÏ ®¹t møc gÇn 200000 ngµn tÊn n¨m 2005 BiÓu ®å 2: Dù ®o¸n t×nh h×nh nhËp khÈu vµ tiªu thô chÌ cña Mü n¨m 2005 Nguån: FAO th¸ng 3/2003 1.2. Gi¸ c¶ C¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng cã thuÕ quan t­¬ng ®èi cao, sù gi¶m thuÕ nhËp khÈu ë c¸c thÞ tr­êng nµy sÏ ¶nh h­ëng lín tíi viÖc cÇu cña chÌ. Cô thÓ lµ sÏ t¨ng tiªu thô chÌ thÕ giíi. Theo nh­ c¸c nhµ chuyªn m«n cho biÕt gi¸ chÌ trªn thÞ tr­êng chÌ thÕ giíi kÓ tõ n¨m 1999 trë l¹i ®©y th× kh«ng cã g× chuyÓn biÕn lín. ThÞ tr­êng vµo quý II n¨m nay sÏ nhÝch lªn víi møc t¨ng kho¶ng 4-5% so víi c¸c th¸ng trong n¨m. Nguyªn nh©n do c¸c nhµ s¶n xuÊt dù tr÷ nguyªn liÖu cho mïa ®«ng vµ nhu cÇu thô ë c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng t¨ng. Sau ®©y lµ dù ®o¸n gi¸ chÌ trung b×nh quýIII/2003 t¹i trung t©m ®Êu gi¸ lín nhÊt thÕ giíi( trong ngoÆc lµ gi¸ trung b×nh quý I/2003) B¶ng 16: Dù kiÕn gi¸ chÌ trong thêi gian tíi Tªn mÆt hµng Møc gi¸ trung b×nh ChÌ ®en 130 pence/kg(928) ChÌ xanh 55,8 Rupee/kg (38 Rupee Ên §é) ChÌ «long 108,5 Rupee/kg(111,75) Rupee Srilanca 1,6 USD/kg (1,72) Nguån : FAO th¸ng 6/2003 Theo ng©n hµng thÕ giíi, gi¸ chÌ n¨m 2005 sÏ ®¹t con sè lµ 1800 USD/tÊn Nh×n chung gi¸ chÌ nhËp khÈu vµo Mü còng sÏ ë trong xu h­íng chung cña c¸c thÞ tr­êng chÌ lín thÕ giíi v× ®©y lµ thÞ tr­êng t­¬ng ®èi tù do vµ c¹nh tranh hoµn h¶o. ViÖc gi¸ chÌ cã dÊu hiÖu t¨ng lµ mét tÝn hiÖu ®¸ng mõng cho c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ ViÖt Nam. 2. Quan ®iÓm ®Þnh h­íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh ChÌ ViÖt Nam Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña ngµnh ChÌ ViÖt Nam, ®Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña ngµnh nµy ®ang cã mét vai trß quan träng vµ trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña nÒn c«ng ngiÖp vµ kinh tÕ quèc d©n. Bëi vËy, cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng chÌ xuÊt khÈu trë thµnh nhiÖm vô chñ yÕu nh»m tËp trung cè g¾ng cho ngµnh chÌ ph¸t triÓn ®óng vÞ trÝ vµ tiÒm n¨ng cña nã. Ph­¬ng h­íng më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÌ n»m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh chÌ nãi chung, ®­îc coi lµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ngµnh ChÌ ViÖt Nam. C¨n cø vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña ngµnh chÌ vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu, con ng­êi, c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn cã, c¨n cø vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc. Ngµnh chÌ ®· nªu ra chñ tr­¬ng ph¸t triÓn chÌ trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010 nh­ sau: X©y dùng ngµnh chÌ thµnh mét ngµnh kinh tÕ cã tÇm vãc trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, còng nh­ trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nh­ ®­êng lèi cña ®¹i héi §¶ng ®· ®Ò ra. Do vËy ngµnh chÌ cÇn ph¶i lµ mét ngµnh mòi nhän trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ë Trung du vµ MiÒn nói; ®¸p øng ®ñ nhu cÇu tiªu dïng chÌ trong n­íc, xuÊt khÈu ngµy cµng nhiÒu vµ cã tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng, gãp phÇn vµo viÖc ph©n bè l¹i lao ®éng vµ d©n c­, thu hót ngµy cµng nhiÒu lao ®éng, c¶i thiÖn thu nhËp, ®iªu kiÖn lµm viÖc vµ sinh ho¹t cho ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt ë vïng s©u, vïng xa, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ë n­íc ta. Chó träng viÖc ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ñ kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm vµ yÕu kÐm hiÖn nay, cô thÓ: §­a c«ng nghÖ míi vµo kinh doanh vµ ph¸t triÓn ®åi chÌ (gièng míi, kü thuËt d©m cµnh, ph©n bãn h÷u c¬…), lùa chän lo¹i h×nh c«ng nghÖ chÕ biÕn thÝch hîp, ®æi míi bao b×, mÉu m· ®Ó n©ng cao chÊt l­îng chÌ xuÊt khÈu; cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó thu hót mäi nguån vèn ë trong vµ ngoµi n­íc ®Ó phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn chÌ. 3. Môc tiªu chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ tõ nay ®Õn n¨m 2005 3.1. Môc tiªu chung Môc tiªu lín nhÊt lµ ph¶i x©y dùng ngµnh ChÌ ViÖt Nam thµnh ngµnh s¶n xuÊt ®a d¹ng s¶n phÈm, ®¸p øng nhu cÇu chÌ néi tiªu c¶ n­íc, xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng, gi÷ v÷ng vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng víi sè l­îng lín, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu lªn 200 triÖu USD/n¨m. Ph¸t triÓn chÌ ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn, ­u tiªn ph¸t triÓn chÌ ë Trung du MiÒn nói phÝa B¾c, tõ n¨m 2000-2005 x©y dùng thªm 3 v­ên chÌ chuyªn canh tËp trung víi n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao t¹i Méc Ch©u - S¬n La, Phong Thæ - Lai Ch©u, Tuyªn Quang - Lµo Cai, th©m canh t¨ng n¨ng suÊt ®Ó ®¹t møc doanh thu b×nh qu©n 15 triÖu ®ång/ha, møc cao 30 triÖu ®ång/ha, n©ng cao ®êi sèng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho kho¶ng 1 triÖu lao ®éng. D­íi ®©y lµ mét sè chØ tiªu cô thÓ cña ngµnh chÌ: B¶ng 17: Mét sè chØ tiªu ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ ®Õn 2005 ChØ tiªu N¨m 2003 N¨m 2004 N¨m 2005 Tæng diÖn tÝch chÌ (ha) 7.264,25 7.742,25 8.022,25 DiÖn tÝch chÌ kinh doanh (ha) 5.766,25 6.159,25 6.679,25 DiÖn tÝch chÌ trång míi (ha) 393,00 520,00 585,00 N¨ng suÊt BQ (tÊn t­¬i/ha) 10,2 10,35 10,4 S¶n l­îng bóp t­¬i (tÊn) 53.428 59.008 63.461 S¶n l­îng chÌ kh« (tÊn) 32.404 35.296 37.638 S¶n l­îng xuÊt khÈu (tÊn) 42.770 46.635 50.100 Kim ng¹ch xuÊt khÈu( USD) 51.324.000 55.962.000 61.092.000 Nguån: www.vitas.com.vn 16h, 20/7/2003 3.2. Môc tiªu xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü Ngoµi nh÷ng môc tiªu trªn ®©y, môc tiªu xuÊt khÈu chÌ sang thÞ tr­êng Mü ®Õn n¨m 2005 cña ViÖt Nam ®¹t 6000 tÊn vµ kim ng¹ch 7 triÖu USD, tiÕp cËn ng­êi tiªu dïng th«ng qua c¸c hÖ thèng siªu thÞ b¸n lÎ vµ c¸c cöa hµng ph©n phèi, th©m nhËp thÞ tr­êng, tõng b­íc kh¼ng ®Þnh chÊt l­îng s¶n phÈm, t¹o ra ®­îc nh·n hiÖu ­a chuéng trªn thÞ tr­êng. Mü lµ mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng vµ viÖc chinh phôc thµnh c«ng thÞ tr­êng nµy sÏ ®em ®Õn cho nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ViÖt Nam nh÷ng c¬ héi lín h¬n khi th©m nhËp c¸c thÞ tr­êng kh¸c. VËy muèn thµnh c«ng chóng ta ph¶i lµm g×? ii. nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu chÌ ViÖt Nam sang Mü Tõ nh÷ng c¬ së trªn ®©y, em xin m¹nh d¹n ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p cho ngµnh chÌ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü nãi riªng vµ thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung nh­ sau: Gi¶i ph¸p vÒ phÝa ngµnh 1. Gi¶i ph¸p vÒ s¶n xuÊt 1.1. Quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu nh»m t¹o ra mét nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh, dåi dµo vµ cã chÊt l­îng cao cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ xuÊt khÈu Tõ l©u viÖc trång chÌ ë ViÖt Nam vÉn chØ mang tÝnh nhá lÎ theo hé gia ®×nh. ChÌ ®­îc trång mét c¸ch ph©n t¸n vµ ®­îc c¸c nhµ m¸y thu gom tõ c¸c n¬i vÒ ®Ó chÕ biÕn. Tuy nhiªn chÝnh v× viÖc s¶n xuÊt mang tÝnh nhá lÎ manh món nªn chÊt l­îng chÌ ViÖt Nam kh«ng cao. HiÖn t¹i ë miÒn B¾c cã trªn 30 tØnh cã c©y chÌ, c¸c tØnh nµy ®· chiÕm 53,4% s¶n l­îng vµ 63,4% diÖn tÝch chÌ c¶ n­íc. C¸c nhµ m¸y chÌ vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn chÌ lín còng tËp trung ë c¸c vïng nµy. Víi ngµnh s¶n xuÊt chÌ, viÖc bè trÝ c¸c vïng nguyªn liÖu (s¶n xuÊt n«ng nghiÖp) g¾n liÒn víi c¸c c¬ së chÕ biÕn (nhµ m¸y) lµ hÕt søc quan träng. ViÖc bè trÝ c¸c vïng chÌ träng ®iÓm dùa trªn c¬ së sinh th¸i, nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ tù nhiªn cña tõng vïng, ®ång thêi t¹o nªn vïng nguyªn liÖu lín trªn c¬ së ®ã mµ ®Çu t­ chiÒu s©u, c¶i tiÕn n©ng cao chÊt l­îng chÌ, b¶o ®¶m yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng ®èi víi mçi lo¹i thÞ tr­êng. H¬n thÕ n÷a, viÖc bè trÝ nµy cßn nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng s½n cã vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn sinh th¸i vµ kinh tÕ x· héi cña mçi vïng, t¹o nªn nguån s¶n phÈm hµng ho¸ lín cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®Æc biÖt ®èi víi nguån s¶n phÈm xuÊt khÈu. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm sinh th¸i vµ ®Þa h×nh cã thÓ h×nh thµnh 3 lo¹i vïng chÌ tõ ®ã ®Þnh h­íng cho viÖc ®Çu t­ vµ c¶ cho h­íng thÞ tr­êng. Vïng cã ®é cao d­íi 100 m so víi mÆt biÓn: Vïng nµy t­¬ng ®èi réng bao gåm mét sè huyÖn thuéc c¸c tØnh Hµ Giang, Lµo Cai, Tuyªn Quang, Yªn B¸i, Hoµ B×nh, c¸c tØnh B¾c Th¸i, Phó Thä, VÜnh phóc, Thanh Ho¸, NghÖ An, vµ Hµ TÜnh. §©y lµ vïng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc trång chÌ, tuy nhiªn chÊt l­îng chÌ thÊp. S¶n phÈm chÌ vïng nµy chñ yÕu lµ chÌ ®en, t¹i ®©y cã nhiÒu nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ lín cã c«ng suÊt tõ 12-42 tÊn chÌ t­¬i/ ngµy (Nguån: www.vitas.org.vn, 20 h, 21/11/2003) Vïng nµy cã kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch 14 - 15 000 ha. Vïng cã ®é cao tõ 100- 1000m so víi mÆt biÓn. Vïng gåm Méc Ch©u, cao nguyªn L©m §ång lµ vïng nguyªn liÖu tËp trung, cã ®iÒu kiÖn sinh th¸i ®Ó trång c¸c lo¹i chÌ cã chÊt l­îng cao. S¶n phÈm cña vïng nµy lµ chÌ ®en vµ chÌ xanh cã gi¸ trÞ cao. ë ®©y cã nh÷ng nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ cã c«ng suÊt lín nh­ nhµ m¸y chÌ Méc Ch©u (42 tÊn bóp t­¬i/ ngµy) (Nguån: T¹p chÝ Ng­êi lµm chÌ sè 6/2003 tr,7), nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ ®en CTC theo c«ng nghÖ cña Ên §é vµ mét sè nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ ë B¶o Léc (L©m §ång), Gia Lai, Kon Tum... Vïng nµy cã kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch tõ 8-10000ha. Vïng cã ®é cao trªn 1000 m Vïng nµy bao gåm mét sè huyÖn vïng cao ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c nh­ Lµo Cai, Yªn B¸i, Hµ Giang, Lai Ch©u, cã ®Þa h×nh phøc t¹p nh­ng l¹i thÝch hîp víi nh÷ng lo¹i chÌ tuyÕt san. Ph¸t triÓn khai th¸c vïng chÌ nµy ®Ó chÕ biÕn c¸c lo¹i chÌ ®Æc s¶n xuÊt khÈu. Vïng nµy cã kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch tõ 6- 8000ha. 1.2. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt trong s¶n xuÊt còng nh­ xuÊt khÈu, tËn dông ®­îc tiÒm n¨ng cña tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ trong ngµnh chÌ KÕt hîp qu¶n lý theo ngµnh vµ theo vïng l·nh thæ theo nguyªn t¾c: Ph¸t triÓn trªn ph¹m vi c¶ n­íc ®ång thêi nh»m lµm hîp lý vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®èi víi tõng ®èi t­îng qu¶n lý. Trªn c¬ së ®ã cã thÓ dù kiÕn mét ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tèi ­u cho ngµnh chÌ víi t­ c¸ch lµ mét ngµnh kinh tÕ – kü thuËt g¾n víi lîi Ých cña nh÷ng ®Þa ph­¬ng cã c©y chÌ. Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam qu¶n lý c¸c lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu, dÞch vô (Nghiªn cøu, chuyÓn giao c«ng nghÖ, kü thuËt, x©y l¾p vËt t­ kü thuËt, chÕ t¹o thiÕt bÞ chuyªn dïng, kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm vµ hµng ho¸ chÕ biÕn c«ng nghiÖp phôc vô xuÊt khÈu, b¶o qu¶n kho tµng, mÉu m· bao b× mü thuËt c«ng nghiÖp, qu¶ng c¸o, ®µo t¹o båi d­ìng c¸n bé) vµ c¸c dÞch vô më réng tiÕp cËn víi thÞ tr­êng. C¸c ®Þa ph­¬ng (c¸c tØnh cã chÌ) qu¶n lý toµn bé vÒ s¶n xuÊt, hµnh chÝnh, x· héi ®èi víi ng­êi lao ®éng trªn vïng chÌ, c¸c c¬ së s¶n xuÊt chÌ cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng d­íi h×nh thøc c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch vµ c¸c kho¶n ®ãng gãp kh¸c. HiÖp héi chÌ ViÖt Nam lµ tæ chøc liªn kÕt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thùc hiÖn nhiÖm t­ vÊn vµ ph¶n biÖn x· héi vÒ ph¸t triÓn chÌ ë ViÖt Nam (bao gåm nhiÖm vô t­ vÊn cho chÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ph¸t triÓn, c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dµi h¹n, c¸c dù ¸n lín ®Çu t­ cã phÇn gãp vèn cña n­íc ngoµi), cung cÊp c¸c dÞch vô vÒ th«ng tin, xuÊt b¶n, khuyÕn n«ng, ®Êu gi¸, vµ hîp t¸c quèc tÕ theo luËt ®Þnh. C¸c c«ng ty tham gia xuÊt khÈu chÌ ph¶i tù nguyÖn tham gia HiÖp Héi chÌ nh»m ®¶m b¶o thèng nhÊt vÒ thÞ tr­êng, gi¸ c¶ xuÊt khÈu chÌ, tr¸nh viÖc gi¶m gi¸ chÌ xuÊt khÈu ®Ó giµnh giËt kh¸ch hµng n­íc ngoµi còng nh­ tranh mua trong n­íc ®Ó xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i cã sù phèi hîp cña c¬ quan qu¶n lý ngµnh (tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam) víi c¸c c¬ quan chuyªn m«n nh­ c«ng ty gi¸m ®Þnh hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu (Bé Th­¬ng M¹i), Trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng chÌ ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng chÌ kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lät ra ngoµi 1.3. Thùc hiÖn liªn doanh liªn kÕt ®Ó xuÊt khÈu s¶n phÈm nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng kh«ng chØ vÒ sè l­îng mµ cßn chÊt l­îng qua ®ã ®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao nhÊt cã thÓ Së dÜ trong thêi gian qua l­îng chÌ xuÊt khÈu vµo ViÖt Nam vµo Mü t¨ng kh«ng cao lµ do chóng ta ch­a biÕt liªn kÕt víi nhau ®Ó xuÊt khÈu. Mét sè c«ng ty lín cã mèi quan hÖ tõ l©u víi phÝa Mü nhËn ®­îc ®¬n hµng lín tõ ®èi t¸c nh­ng l¹i kh«ng thÓ ®¸p øng do h¹n chÕ vÒ mÆt s¶n xuÊt trong khi cã mét sè doanh nghiÖp nhá h¬n kh«ng cã kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng Mü ®µnh ®øng nh×n. NÕu kÕt hîp hä víi nhau th× cã thÓ ®em l¹i mét lîi thÕ lín trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu. Tuy nhiªn sù liªn kÕt nµy còng cÇn cã sù ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng vµ ®é an toµn s¶n phÈm. Liªn kÕt trong xuÊt khÈu kh«ng chØ gióp cho c¸c c«ng ty chÌ ViÖt Nam th©m nhËp thÞ tr­êng Mü mét c¸ch tèt h¬n mµ cßn gãp phÇn gióp chóng ta tr¸nh ®­îc viÖc bÞ ®èi t¸c Ðp gi¸, d×m gi¸, g©y ¶nh h­ëng kh«ng tèt tíi gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu chÌ ®ång thêi ph¸t huy ®­îc nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh vèn cã nh­ nguån nh©n lùc, gièng, nguyªn liÖu... 1.4. Thùc hiÖn liªn kÕt chÆt chÏ bèn nhµ trong s¶n xuÊt. chÕ biÕn vµ tiªu thô chÌ. Muèn c¹nh tranh th¾ng lîi trong bèi c¶nh héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ, kinh doanh chÌ nãi riªng vµ kinh doanh hµng n«ng s¶n nãi chung cña ViÖt Nam ph¶i ®¸p øng yªu cÇu kh¾t khe cña thÞ tr­êng quèc tÕ trªn c¸c tiªu thøc sau: ChÊt l­îng s¶n phÈm, gi¸ c¶, tæ chøc kªnh ph©n phèi vµ kh¶ n¨ng tho¶ m·n kh¸ch hµng vÒ thêi gian vµ khèi l­îng hµng cung øng. Thùc tÕ hiÖn nay chÊt l­îng s¶n phÈm vµ gi¸ c¶ chÌ do d©n lµm ra ®Òu cã søc c¹nh tranh kÐm. Nh­ng tù ng­êi n«ng d©n kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nµy. §èi víi chÕ biÕn vµ tæ chøc kªnh ph©n phèi tiªu thô chÌ trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, n«ng d©n l¹i cµng kh«ng thÓ tù m×nh thùc hiÖn ®­îc. MÆt kh¸c, mét nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cßn ph¶i lµ mét nÒn n«ng nghiÖp sinh th¸i bÒn v÷ng, cung cÊp s¶n phÈm an toµn cho x· héi. Cao h¬n n÷a nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i kh«ng chØ cung cÊp n«ng s¶n tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng­êi mµ cßn t¹o m«i tr­êng sèng vµ cung cÊp dÞch vô du lÞch sinh th¸i, tho¶ m·n nhu cÇu gi¶i trÝ cña con ng­êi. Do vËy b¶n th©n n«ng d©n vµ trang tr¹i, Hîp t¸c x· cña hä kh«ng thÓ ®ñ søc thÓ hiÖn qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp theo xu h­íng nãi trªn. Ngay ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sinh häc vèn lµ lîi thÕ cña c¸c trang tr¹i gia ®×nh vµ trang tr¹i c¸ nh©n, muèn hiÖn ®¹i ho¸ theo xu h­íng trªn hä còng cÇn sù t¸c ®éng tõ bªn ngoµi trªn c¸c yÕu tè: Gièng, khuyÕn n«ng, tiÒn vèn vµ c¸c lo¹i t­ liÖu s¶n xuÊt. Tãm l¹i, ®ã lµ ba yÕu tè : vèn, c«ng nghÖ, vµ thÞ tr­êng mµ ng­êi n«ng d©n kh«ng thÓ tù gi¶i quyÕt ®­îc. Nh­ vËy c¶ ba kh©u cña qu¸ tr×nh kinh doanh n«ng nghiÖp (cung øng ®Çu vµo, s¶n xuÊt n«ng phÈm, chÕ biÕn vµ tiªu thô), ho¹t ®éng c¸c trang tr¹i g¾n chÆt víi ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp lín. Nãi c¸ch kh¸c, c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh dÞch vô ®Çu vµo- ®Çu ra cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ mét bé phËn cÊu thµnh, cïng víi c¸c trang tr¹i vµ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp t¹o nªn hÖ thèng kinh doanh n«ng nghiÖp. M« h×nh liªn kÕt 4 nhµ nµy hiÖn nay ®· ®­îc rÊt nhiÒu c«ng ty thuéc HiÖp Héi chÌ ViÖt Nam ¸p dông b»ng viÖc ph©n nh¸nh râ rµng: cã doanh nghiÖp chuyªn cung cÊp c©y con gièng, cã c«ng ty chuyªn cung cÊp vèn, ph©n bãn, vËt t­, cã c«ng ty l¹i chuyªn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu...t¹o ra thÕ liªn hoµn trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, tËn dông ®­îc lîi thÕ cña tõng doanh nghiÖp vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. 1.5. Thu hót vèn ®Çu t­ nh»m më réng diÖn tÝch trång, ®æi míi trang thiÕt bÞ chÕ biÕn vµ th©m nhËp thÞ tr­êng míi. ThiÕu vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ®ang lµ mét trë ng¹i mµ nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang ph¶i ®­¬ng ®Çu trong ®ã cã ngµnh chÌ ViÖt Nam. §Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy ngµnh chÌ cã thÓ sö dông nh÷ng gi¶i ph¸p sau: Më réng vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn tiªu thô chÌ, ®Æc biÖt lµ sö dông h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn nh»m thu hót c¸c nguån vèn n­íc ngoµi, cña c¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc. §©y lµ mét kh¶ n¨ng to lín mµ ngµnh chÌ cã thÓ khai th¸c, sö dông. Huy ®éng c¸c nguån vèn trong d©n th«ng qua viÖc giao ®Êt, giao rõng cho d©n ®Ó ng­êi lao ®éng n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých cña m×nh trong th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt c©y chÌ. Vay vèn n­íc ngoµi nhÊt lµ c¸c kho¶n vay ­u ®·i, cã thêi h¹n tr¶ thuËn lîi. Vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh­ Ng©n Hµng thÕ giíi, Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸, tæ chøc N«ng L­¬ng cña Liªn Hîp Quèc...®Ó ph¸t triÓn ngµnh chÌ ViÖt Nam. Vèn tõ dù ¸n quèc gia ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ nguån vèn tõ tr­¬ng tr×nh 327, 773 vèn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng.. Ngoµi ra ngµnh chÌ còng cÇn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm chÌ ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh lín h¬n tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn tÝch luü vèn ®Ó ph¸t triÓn. 2. Gi¶i ph¸p duy tr× vµ më réng thÞ tr­êng Cho ®Õn nay (n¨m 2003), s¶n phÈm chÌ ViÖt Nam ®· ®­îc b¸n ë 59 n­íc thuéc c¶ 5 ch©u lôc. Trong tæng s¶n phÈm 90 ngµn tÊn chÌ c¶ n­íc ®· cã 74.802 tÊn chÌ xuÊt khÈu, chiÕm 83% (Nguån: HiÖp Héi chÌ ViÖt Nam). Tû lÖ nµy ®· xÕp ViÖt Nam ®øng vµo hµng thø ba chØ sau Srilanka vµ Kenya vÒ tû träng xuÊt khÈu. CÇn l­u ý r»ng mét sè c­êng quèc chÌ nh­ Ên §é, Trung Quèc ®· gi¶m ®¸ng kÓ tû träng xuÊt khÈu, hay nh­ NhËt B¶n hiÖn nay lµ n­íc nhËp khÈu chÌ. Nh­ vËy, xÐt vÒ khÝa c¹nh nµo ®ã, chÌ ViÖt nam ®· gia t¨ng thÞ phÇn dï møc ®é cßn khiªm tèn (4,5% tæng s¶n phÈm vµ 6% xuÊt khÈu). C«ng b»ng mµ nãi, 7 n¨m trë l¹i ®©y (1997- 2002), kÓ tõ lóc ViÖt Nam gia t¨ng xuÊt khÈu ®ét biÕn (1996: 20000tÊn; 1997: 32400tÊn), sè n­íc vµ vïng l·nh thæ chÌ cña ViÖt Nam ®· t¨ng gÊp ®«i (1997: 30 n­íc; 2003: 59 n­íc) (Nguån: T¹p chÝ Ng­êi lµm chÌ sè 5/2003), Ýt nhÊt còng cã ba nh©n tè liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy. Thø nhÊt, s¶n phÈm ®a d¹ng víi nhiÒu lo¹i h×nh c«ng nghÖ h¬n, kh«ng qu¸ ®¬n ®iÖu vµ h¹n hÑp vÒ c¬ cÊu, chñng lo¹i s¶n phÈm nh­ tr­íc (s¶n phÈm c«ng nghÖ Nga, Trung Quèc, §µi Loan, NhËt B¶n, Ên §é, s¶n phÈm c«ng nghÖ CTC, xanh dÑt, xanh NhËt, chÌ Thæ NhÜ Kú, ¤ Long, c¸c lo¹i chÌ ®Æc h÷u, tói nhóng, chÌ thùc phÈm, chÌ thuèc, chÌ thµnh phÈm nãi chung ®Òu gia t¨ng. Hai lµ, tuú tõng giai ®o¹n, nh­ng hiÖn nay cã tíi 140- 150 c«ng ty thuéc ®ñ lo¹i thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo xuÊt khÈu chÌ, xo¸ bá h¼n ®éc quyÒn vÒ xuÊt khÈu. §©y lµ mét hiÖn t­îng lµnh m¹nh, chøng tá sù quan t©m vµ "®Êt lµm ¨n" cña mÆt hµng chÌ. Ba lµ, sù n¨ng ®éng cña nhiÒu nhµ xuÊt khÈu ®èi víi viÖc më réng thÞ phÇn. YÕu tè nµy rÊt ®¸ng chó ý vµ rÊt ®¸ng kÓ. VÝ dô, XÝ nghiÖp hµng xuÊt khÈu CÇu Tre (Sµi Gßn); ngoµi thÕ m¹nh lµ h¶i s¶n, ®· ph¸t triÓn mét sè lo¹i chÌ ®Æc h÷u, nh­ Thæ NhÜ, b¸n gi¸ kh¸ cao. C«ng ty chÌ T©m Ch©u (B¶o Léc, L©m §ång), më h¼n mét cöa hµng lín, b¸n vµ giíi thiÖu s¶n phÈm víi quy m« vµo lo¹i lín nhÊt ViÖt Nam hiÖn nay vµ ph­¬ng ph¸p qu¶ng b¸ s¶n phÈm bµi b¶n, hiÖn ®¹i, hÊp dÉn. C¸c c«ng ty chÌ Cao Nguyªn (Sµi Gßn) vÉn gi÷ uy tÝn víi kh¸ch hµng Nam Bé nãi chung vµ khuÕch tr­¬ng ra B¾c. C«ng ty TNHH New Generation m¹nh d¹n qu¶ng b¸ s¶n phÈm trªn t¹p chÝ "ChÌ vµ Cµ phª ch©u ¸ (®Þa chØ ë Bangkok, xuÊt b¶n ë NewwYork, Mü, cã ®Þa chØ ®¹i diÖn qu¶ng c¸o ë 10 khu vùc trªn thÕ giíi), tù thu xÕp chi phÝ dù Héi nghÞ Quèc tÕ chÌ ë Pakistan, thËn träng vµ ch¾c ch¾n trong viÖc b¸n hµng. C«ng ty chÌ Méc Ch©u ®· cã s¶n phÈm ®­îc c«ng nhËn xuÊt xø ch©u ¢u. C«ng ty chÌ NghÖ An còng tù thu xÕp m¹ng l­íi marketing, ®¶m b¶o xuÊt khÈu vµ gi¸ thu mua chÌ cho n«ng d©n. C¸c c«ng ty chÌ Kinh Lé, Kiªn vµ Kiªn, Th­¬ng m¹i Th¨ng Long, Th¸i Hoµ, T©n Nam B¾c, Kim Anh, Phó BÒn vµ mét sè c«ng ty chÌ trÎ tuæi kh¸c ®· kh«ng ®øng ngoµi cuéc, tËn dông mäi lîi thÕ c¹nh tranh ®Ó ph¸t triÓn. §iÒu rÊt ®¸ng kÓ lµ mét sè nhµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· ®­a c¶ s¶n phÈm sang Ên §é, Srilanka vµ Ind«nªxia, Kenya. Dï cã xuÊt khÈu sang mét n­íc thø ba th× ®©y vÉn lµ mét dÊu Ên cña chÌ ViÖt Nam. Theo thèng kª s¬ bé 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002, ®· cã 15 nhµ xuÊt khÈu ®­a s¶n phÈm cña m×nh sang Ên §é (c«ng ty Fideco, Ph­íc Th¸i, §¹i Thµnh, VT giao nhËn ViÖt Nam, Ngo¹i th­¬ng TP HCM, XNK Intimex, Vinatea, Thanh Hµ, Kiªn vµ Kiªn, Tïng L©m, TM chÌ Th¨ng Long, TMTT Quèc, Th¸i Hoµ, L©m §ång, B¸ch ThuËn, ChÌ Sµi Gßn). Hai c«ng ty ®· xuÊt khÈu sang Srilanka trong ®ã cã ThÕ HÖ Míi. ThÞ tr­êng §µi Loan vèn nhén nhÞp nhÊt víi 68/ 144 c«ng ty, chiÕm tû träng gÇn 50%. ChÌ ViÖt Nam sang c¶ Lµo, Campuchia, Latvia, Nam TriÒu Tiªn, Aruba, §an M¹ch, Afganixtan, Coãet, Cyprus, c¸c thÞ tr­êng BØ, Pakistan, Ên §é, Ba Lan, NhËt b¶n, §øc, Mü, Nga, §µi loan n»m trong 10 n­íc ®øng ®Çu danh s¸ch nµy. Riªng ®èi víi thÞ tr­êng Mü ®Ó th©m nhËp vµ tõng b­íc më réng, ngµnh chÌ ViÖt Nam cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau ®©y: 2.1. T¹o ra mÆt hµng ®­îc ­a chuéng Cã thÓ nãi thÞ tr­êng Mü vÉn cßn lµ thÞ tr­êng míi mÎ vµ nhiÒu tiÒm n¨ng víi chóng ta. Ng­êi Mü ch­a cã thãi quen tiªu dïng chÌ. Chóng ta ph¶i tËp cho hä thãi quen ®ã. §©y lµ ®iÒu kh«ng ph¶i lµ dÔ dµng ë mét ®Êt n­íc ph¸t triÓn bËc nhÊt cña thÕ giíi, quª h­¬ng cña nh÷ng c«ng ty gi¶i kh¸t hµng ®Çu nh­ Cocacola vµ Pepsi. Muån th©m nhËp thÞ tr­êng nµy, ngay tõ b©y giê, c¸c nhµ s¶n xuÊt chÌ ViÖt Nam ph¶i t¹o ra cho m×nh mét mÆt hµng cã thÕ m¹nh ®­îc ­a chuéng, ch¼ng h¹n nh­ lo¹i chÌ ®Æc s¶n Shan TuyÕt, mét mÆt ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng tèt, h­¬ng vÞ ®éc ®¸o, gi¸ c¶ hîp lý, hay nh­ chÌ lµi, chÌ Oolong... mét mÆt ph¶i ®¶m b¶o tÝnh tiÖn Ých cho ng­êi tiªu dïng vµ h¬n n÷a ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶ng c¸o tiÕp thÞ ®Ó ®i vµo lßng c«ng chóng. 2.2. X©y dùng th­¬ng hiÖu ®i ®«i víi b¶o vÖ th­¬ng hiÖu Th­¬ng hiÖu lµ mét tµi s¶n v« h×nh cña doanh nghiÖp. B×nh th­êng khi mét th­¬ng hiÖu ®· ®­îc b¶o hé, quyÒn lîi cña chñ doanh nghiÖp ®· b¾t ®Çu ®­îc x¸c lËp. Khi qu¸ tr×nh ®Çu t­ vµ x©y dùng uy tÝn s¶n phÈm t¹o nªn th­¬ng hiÖu næi tiÕng vµ ®­îc ®¨ng ký b¶o hé, nh·n hiÖu hµng ho¸ ®ã trë thµnh gi¸ trÞ kinh tÕ v« cïng to lín. Ng­îc l¹i nÕu nh·n hiÖu næi tiÕng kh«ng ®­îc b¶o hé th× kh«ng nh÷ng kh«ng cã quyÒn b¸n hoÆc chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông mµ cßn cã kh¶ n¨ng bÞ mÊt c¾p lµ rÊt lín nÕu kh«ng cã ch­¬ng tr×nh b¶o hé ch¾c ch¾n. Tõ tr­íc ®Õn nay ®· cã rÊt nhiÒu tr­êng hîp nh·n hiÖu cña ViÖt Nam bÞ mÊt c¾p ë n­íc ngoµi. ViÖc lÊy l¹i th­¬ng hiÖu bÞ ®¸nh c¾p lµ mét viÖc t­¬ng ®èi khã kh¨n vµ tèn kÐm. H¬n thÕ n÷a mÊt th­¬ng hiÖu ®ång nghÜa víi mÊt thÞ tr­êng. Khi ®ã víi quyÒn së h÷u trong tay c¸c c«ng ty n­íc ngoµi cã quyÒn kh«ng cho s¶n phÈm t­¬ng tù x©m nhËp vµo thÞ tr­êng mµ hä së h÷u nh·n hiÖu ®ã. Vµ khi ®ã doanh nghiÖp ViÖt Nam hoÆc ph¶i tõ bá thÞ tr­êng hoÆc ph¶i lao vµo cuéc kiÖn tông vÊt v¶. Nh­ ®· nãi ë trªn, nh·n hiÖu hµng ho¸ cã vai trß quan träng víi viÖc kinh doanh cña doanh nghiÖp. V× vËy c¸c doanh nghiÖp nªn cã kÕ ho¹ch x©y dùng th­¬ng hiÖu cho m×nh vµ ®¨ng ký b¶o hé ë nh÷ng thÞ tr­êng quan träng. Nh·n hiÖu hµm chøa rÊt nhiÒu ý nghÜa th­¬ng m¹i vµ viÖc ®¨ng ký b¶o hé cho nh·n hiÖu cã thÓ coi lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn nªn lµm ®èi víi tÊt c¶ c¸c c«ng ty khi b¾t ®Çu x©m nhËp vµo mét thÞ tr­êng míi. Tuy nhiªn hiÖn t¹i nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam d­êng nh­ vÉn ch­a quan t©m tíi vÊn ®Ò nµy. Vô kiÖn th­¬ng hiÖu chÌ T©n C­¬ng lµ mét thÝ dô. Ai còng biÕt chÌ Th¸i Nguyªn lµ mét thø ®Æc s¶n cña vïng quª nµy. Khi nh¾c ®Õn chÌ Th¸i Nguyªn kh«ng ai kh«ng nh¾c ®Õn c¸i tªn chÌ T©n C­¬ng tõ l©u ®· trë nªn næi tiÕng. Cuèi n¨m 2002, nh©n d©n vµ chÝnh quyÒn x· ®· lµm ®¬n kiÖn c«ng ty TNHH Hoµng B×nh v× ®· sö dông ch÷ T©n C­¬ng ®Æt cho s¶n phÈm chÌ do c«ng ty s¶n xuÊt ®ång thêi yªu cÇu huû toµn bé bao b× nh·n hiÖu cã d·n ch÷ T©n C­¬ng. Sau mét thêi gian ®iÒu tra kÐo dµi, míi vì lÏ r»ng tr­íc khi C«ng ty Hoµng B×nh ®¨ng ký, ch­a cã mét tæ chøc c¸ nh©n nµo ®¨ng ký b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp víi chØ dÉn ®Þa lý, tªn th­¬ng m¹i, tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ cho nh·n hiÖu T©n C­¬ng. Nh­ vËy c«ng ty lµ ng­êi ®¨ng ký tr­íc vµ ph¶i ®­îc ­u tiªn. Cßn rÊt nhiÒu vô viÖc kh¸c liªn quan ®Õn tranh chÊp th­¬ng hiÖu. Bëi vËy trong thêi gian tíi, khi c¸c c«ng ty muèn s¶n phÈm cña m×nh th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü, mét thÞ tr­êng cã ®é c¹nh tranh kh¸ cao vµ ®ßi hái vÒ nh÷ng quy ®Þnh xuÊt xø kh¾t khe th× viÖc t¹o dùng cho m×nh mét th­¬ng hiÖu riªng vµ b¶o vÖ nã lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh cÊp thiÕt 2.3. X©y dùng kªnh ph©n phèi réng kh¾p Nh­ ë trªn ®· nãi, mét s¶n phÈm muèn thµnh c«ng trªn mét thÞ tr­êng, ®­îc nhiÒu ng­êi tiªu dïng biÕt tíi th× kh«ng cÇn chØ cã chÊt l­îng tèt mµ cßn cÇn kªnh th«ng tin tíi ng­êi tiªu dïng hîp lý. Kh«ng cã kªnh th«ng tin nµo tèt h¬n lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp xóc víi kh¸ch hµng, ®ã lµ mét m¹ng l­íi c¸c nhµ b¸n bu«n b¸n lÎ réng kh¾p. ChÝnh hä lµ nh÷ng ng­êi n¾m râ nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng tõ ®ã cã thÓ ph¶n håi th«ng tin l¹i cho nhµ s¶n xuÊt. HiÖn t¹i ®©y lµ mét vÊn ®Ò lµm ®au ®Çu c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam, kh«ng ph¶i chØ riªng mÆt hµng chÌ mµ tÊt c¶ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n nãi chung. V× vËy gi¶i ph¸p trong thêi gian tíi lµ cÇn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®i ®«i víi viÖc më réng hÖ thèng ph©n phèi, tiÕp thÞ: cöa hµng, ®¹i lý, nhµ chÌ, siªu thÞ, chî chÌ, tr­íc hÕt ë c¸c phi tr­êng, bÕn c¶ng, thÞ trÊn, thÞ tø vµ c¸c thµnh phè lín. §©y lµ c¸ch ph©n phèi tíi ng­êi tiªu thô qua c¸c hÖ thèng b¸n bu«n, b¸n lÎ. Trong hÖ thèng nµy, c¸c qu¸n chÌ ®ãng vai trß lµ cÇu nèi gi÷a nhµ s¶n xuÊt víi ng­êi tiªu dïng- cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng. Qu¸n chÌ cã t¸c dông truyÒn th«ng lín, ¶nh h­ëng nhanh, trùc tiÕp ®Õn thÞ hiÕu thÈm mü, ph­¬ng thøc tiªu thô, qu¶ng b¸ s¶n phÈm vµ v¨n ho¸ tiªu dïng. Søc hÊp dÉn, møc ®é c¹nh tranh cña s¶n phÈm lóc nµy ®­îc béc lé mét c¸ch toµn diÖn (kh«ng kÓ c¸c h×nh thøc qu¶ng b¸ ®å uèng th«ng qua c¸c kªnh b¸o chÝ, truyÒn h×nh, ph¸t thanh, c¸c trang website vµ c¸c “show” quen thuéc...) 2.4. §Æt v¨n phßng ®¹i diÖn Vai trß cña v¨n phßng ®¹i diÖn v« cïng quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nãi riªng vµ mét ngµnh nãi chung. Nã thÓ hiÖn mèi quan hÖ lµm ¨n t¹i mét thÞ tr­êng ®· ®i vµo æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng. Ngoµi nh÷ng vai trß nh­ gióp xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu th«ng qua viÖc t×m ®èi t¸c, qu¶ng b¸ s¶n phÈm, tæ chøc héi chî, v¨n phßng cßn lµ n¬i cung cÊp th«ng tin cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt vÒ nhu cÇu thÞ tr­êng, thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng, nh÷ng thay ®æi trong v¨n b¶n chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn viÖc tiªu thô mÆt hµng ®ã trªn thÞ tr­êng... Ngoµi ra nã cßn gióp cho doanh nghiÖp tiÕt kiÖm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp th­êng xuyªn x¶y ra trong th­¬ng m¹i. Víi nh÷ng lý do ®ã, trong thêi gian tíi, HiÖp héi chÌ ViÖt Nam cÇn cã biÖn ph¸p xóc tiÕn më v¨n phßng ®¹i diÖn cña m×nh t¹i Mü ®Ó gãp phÇn gióp doanh nghiÖp thùc hiÖn ho¹t ®éng xuÊt khÈu mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n. 2.5. §Èy m¹nh ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng Nh­ ®· ph©n tÝch ë ch­¬ng II, Mü lµ mét thÞ tr­êng réng lín vµ phøc t¹p v× vËy ®Ó cã thÓ x©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn ph¶i lµm tèt c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng, t×m hiÓu nhu cÇu, thÞ hiÕu, së thÝch ®a d¹ng cña ng­êi d©n Mü. §Æc biÖt cÇn n¾m v÷ng luËt ph¸p, hiÓu biÕt vÒ lùc l­îng kinh tÕ, chÝnh trÞ t¸c ®éng ®Õn thÞ tr­êng nµy. ViÖc nghiªn cøu nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ gi¶m bít nh÷ng thiÖt thßi trong quan hÖ th­¬ng m¹i, ®ång thêi gióp hä c©n nh¾c tÝnh to¸n vµ cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. ViÖc tiÕp xóc vµ t×m hiÓu thÞ tr­êng Mü gióp cho c¸c nhµ xuÊt khÈu biÕt ®­îc cung c¸ch lµm ¨n, t¸c phong thÞ hiÕu....®Ó ra quyÕt ®Þnh xuÊt khÈu nh­ thÕ nµo, nh÷ng lo¹i hµng xuÊt khÈu nµo sÏ mang l¹i lîi nhuËn cao. 3. Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh 3.1. N©ng cao chÊt l­îng vµ ®a d¹ng hãa s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy mét tèt h¬n hµng xuÊt khÈu N©ng cao chÊt l­îng trong s¶n xuÊt nguyªn liÖu ViÖc øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ th©m canh trªn toµn bé diÖn tÝch trång chÌ nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm bao gåm tõ c¶i tiÕn gièng ®Õn c¶i tiÕn kü thuËt canh t¸c. Tr­íc hÕt cÇn c¶i tiÕn gièng, lùa chän gièng míi võa cã n¨ng suÊt cao võa cã kh¶ n¨ng chèng chäi víi s©u bÖnh, võa cho s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao ®Ó phôc vô søc khoÎ con ng­êi, gi¶m ®­îc hµm l­îng cafein vµ t¨ng ho¹t chÊt th¬m. Trong viÖc chän gièng chÌ, nhiÒu n­íc ®· ¸p dông réng r·i nh÷ng thµnh tùu c«ng nghÖ sinh häc nh­ kü thuËt gen, nu«i cÊy m«. Víi nh©n gièng trßng míi nhiÒu n­íc sö dông ph­¬ng ph¸p nh©n v« tÝnh (gi¶m cµnh vµ nu«i cÊy m«). CÇn ®­a tËp ®oµn gièng míi cã n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt vµo s¶n xuÊt ®ã lµ PH1, 1A, 777, BT95, YA 94 ë c¸c vïng ®Êt tèt, ®­a c¸c gièng BT95, NT95, VX95, OL93, KX94, LDP1-1, TB11-14 vµo c¸c diÖn tÝch trång míi ë c¸c vïng cã ®é cao tõ 500m trë lªn, trång c¸c gièng chÌ ®Æc s¶n nh­ Shan TuyÕt BT95, LDP1-2, 777, VX95, YA94. VÒ kü thuËt canh t¸c: Bao gåm hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó th©m canh nh­ viÖc x©y dùng c¸c ®åi n­¬ng chÌ (mËt ®é trång, t¹o h×nh ®åi chÌ, n­¬ng chÌ), ®Õn viÖc ch¨m sãc, bãn ph©n, diÖt trõ cá, trõ s©u bÖnh, kÓ c¶ kü thuËt h¸i chÌ. ViÖc c¶i tiÕn kü thuËt h¸i chÌ còng lµm t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng chÌ. ViÖc bãn ph©n cÇn ®­îc chó ý ®èi víi tõng lo¹i ®Êt ®Ó ®¶m b¶o n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng chÌ, bãn theo quy tr×nh, chó träng bãn vi sinh ®Ó b¶o vÖ m«i tr­êng. CÇn nghiªn cøu sö dông chÊt kÝch thÝch sinh tr­ëng ¸p dông víi c©y chÌ. ViÖc phßng trõ s©u bÖnh cho c©y chÌ còng quan träng vµ lµ yÕu tè sèng cßn trong th©m canh chÌ. S©u bÖnh cã thÓ lµm gi¶m s¶n l­îng chÌ tõ 10-12%. Sö dông c¸c biÖn ph¸p phßng trõ s©u bÖnh theo ph­¬ng ph¸p tæng hîp IPM kh«ng ®Ó l¹i d­ l­îng ®éc chÊt trong s¶n phÈm. Sö dông thuèc trõ s©u th¶o méc (sö dông c«n trïng ký sinh, c«n trïng ¨n thÞt, vi khuÈn..) ®Ó diÖt trõ s©u bÖnh lµ mét h­íng míi trong tiÕn bé kü thuËt trång chÌ ®· ®­îc ¸p dông cã kÕt qu¶ ë nhiÒu n­íc. N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm trong chÕ biÕn ChÌ lµ s¶n phÈm cã ®Æc tr­ng kh¸c so víi s¶n phÈm kh¸c v× nã cã nguån gèc h÷u c¬. Trõ mét sè s¶n phÈm tiªu dïng trùc tiÕp d­íi h×nh thøc chÌ t­¬i th× nhu cÇu vÒ chÌ qua chÕ biÕn ngµy cµng t¨ng lªn. X· héi ngµy mét v¨n minh th× ®ßi hái vÒ chÌ cã chÊt l­îng còng t¨ng theo. Do ®Æc ®iÓm sinh häc s¶n phÈm chÌ còng nh­ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp kh¸c ®­îc ®­a ra thÞ tr­êng cã kÝch th­íc vµ kiÓu d¸ng tù nhiªn, trong khi nhu cÇu tiªu dïng cña con ng­êi ®ßi hái ph¶i cã sù tiÖn dông vµ rÊt ®a d¹ng. §iÒu ®ã kh«ng chØ ®Æt ra cho c¸c nhµ s¶n xuÊt, c¸c nhµ t¹o gièng ph¶i tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu vÒ kh¸ch hµng. Bëi vËy ®Ó ®¶m b¶o cho s¶n phÈm chÌ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng ®ßi hái c¸c nhµ s¶n xuÊt, chÕ biÕn ph¶i t×m c¸ch t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm míi, cã chÊt l­îng, chñng lo¹i phong phó phï hîp víi nhu cÇu tiªu dïng ®Ó ®¶m b¶o th¾ng lîi cña s¶n phÈm trong c¹nh tranh. Do vËy cÇn nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ míi, thiÕt bÞ míi nh»m t¹o ra s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao. X©y dùng bæ sung vµ hoµn chØnh quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ biÕn c¸c lo¹i chÌ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. HiÖn nay cã hai lo¹i chÌ chñ yÕu ®­îc chÕ biÕn tõ bóp t­¬i lµ chÌ ®en vµ chÌ xanh, trong ®ã chÌ ®en chiÕm 75% tæng s¶n l­îng chÌ thÕ giíi. ChÌ ®en ®­îc chÕ biÕn theo hai ph­¬ng ph¸p c«ng nghÖ lµ orthodox vµ CTC, trong ®ã tû lÖ CTC ngµy cµng lín. Do vËy nh÷ng c«ng nghÖ chÕ biÕn cña ta theo d©y chuyÒn CTC vµ orthodox ®· cò cÇn söa ch÷a, bæ sung, hoµn thiÖn theo xu h­íng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. CÇn ph¶i kÕt hîp quy m« võa vµ nhá víi quy m« lín, hiÖn ®¹i trong chÕ biÕn. ChÌ lµ s¶n phÈm cÇn ®­îc chÕ biÕn dï lµ th« s¬ hay hiÖn ®¹i. Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ vµ nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm ngµy cµng cao, viÖc chÕ biÕn chÌ trë thµnh mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong quy tr×nh s¶n xuÊt cña ngµnh chÌ. Do vËy cÇn ph¶i bè trÝ c¸c nhµ m¸y chÌ hiÖn ®¹i cã c«ng suÊt lín ®Ó cã nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao phôc vô chñ yÕu cho xuÊt khÈu víi nh÷ng nhµ m¸y hoÆc x­ëng chÕ biÕn cã quy m« nhá, thËm chÝ lµ c¸c c¬ së chÕ biÕn thñ c«ng cña c¸c hé gia ®×nh ®Ó cung cÊp nguyªn liÖu cho nhµ m¸y chÕ biÕn ë trong vïng. ViÖc bè trÝ s¾p xÕp l¹i c¸c nhµ m¸y vµ hÖ thèng chÕ biÕn chÌ trong tõng vïng vµ trªn ph¹m vi c¶ n­íc g¾n liÒn víi c¸c vïng nguyªn liÖu chÌ lµ rÊt cÇn thiÕt ®ång thêi ph¶i tÝnh to¸n trang thiÕt bÞ vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña ngµnh chÌ thÝch hîp víi c«ng nghÖ míi øng dông. 3.2. T¨ng c­êng qu¶ng c¸o tiÕp thÞ nh»m t¹o ra h×nh ¶nh mét s¶n phÈm chÌ chÊt l­îng vµ kh¸c biÖt so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña ®èi thñ C¸c doanh nghiÖp cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng gi¸ c¶, quan t©m h¬n n÷a ®Õn c«ng t¸c dù b¸o thÞ tr­êng ®Ó ®Þnh h­íng vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng trong tõng thêi kú. §èi víi c«ng t¸c tiÕp thÞ, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hÇu nh­ míi chØ dõng l¹i ë c¸c Héi chî triÓn l·m chuyªn ngµnh, chø ch­a cã kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc qu¶ng c¸o cô thÓ nh­ c¸c quèc gia kh¸c dÉn ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ nh­ : Mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i x©y dùng cho m×nh mét quü qu¶ng c¸o V× chi phÝ qu¶ng c¸o ë Mü lµ rÊt ®¾t, c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam cã thÓ kÕt hîp víi c¸c ®èi t¸c cña Mü, cïng nhau lËp ra mét quü tiÕp thÞ chung, më v¨n phßng ®¹i diÖn cña Mü. V¨n phßng nµy sÏ nhËp khÈu trùc tiÕp tõ ViÖt Nam vµ tiÕn ®Õn cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c kh¸ch hµng lín h¬n vµ cung cÊp víi s¶n l­îng lín ngay lËp tøc (Just- in- time) ngay t¹i thÞ tr­êng Mü. Víi c¸ch thøc nµy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ gi¶m bít sù c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c, kh«ng b¸n ph¸ gi¸ lÉn nhau vµ sÏ t¹o ®­îc møc gi¸ cao h¬n, lîi nhuËn nhiÒu h¬n tõ ®ã kim ngh¹ch xuÊt khÈu sÏ cao h¬n. TÝch cùc h¬n n÷a tham gia c¸c héi chî triÓn l·m, më c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn ë Mü ®Ó lµm ®Çu mèi giao dÞch vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Hµng n¨m, t¹i Mü cã më rÊt nhiÒu héi chî giíi thiÖu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n cña c¸c n­íc ch¼ng h¹n nh­ héi chî n«ng s¶n ë bang Michigan, héi chî chÌ cµ phª ë bang Oregon ë miÒn T©y n­íc Mü ®­îc tæ chøc mçi n¨m mét lÇn dµnh cho c¸c nhµ xuÊt khÈu chÌ vµ cµ phª tham gia rÊt réng r·i. T¹i ®©y, c¸c nhµ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cã thÓ gÆp gì vµ ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu ngay t¹i chç. Còng cÇn l­u ý lµ khu vùc miÒn T©y n­íc Mü lµ n¬i tËp trung sinh sèng kh¸ ®«ng thµnh phÇn ng­êi ch©u ¸, nhu cÇu tiªu thô chÌ ë ®©y lµ rÊt lín vµ hiÖn t¹i vÉn ch­a ®­îc ®¸p øng hÕt. PhÝ tham gia héi chî mçi lÇn kho¶ng 4500 USD TiÕp cËn h¬n víi c¸c siªu thÞ vµ c¸c h·ng kinh doanh siªu thÞ ®Ó giíi thiÖu hµng nhÊt lµ hµng ®· qua chÕ biÕn s©u. Thùc tÕ th©m nhËp míi ®©y cña mét sè mÆt hµng n«ng s¶n vµo Mü cã thÓ thÊy, muèn t×m ®­îc chç ®øng vµ c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng nµy, s¶n phÈm ph¶i cã mÆt ®­îc trong c¸c nhµ hµng, siªu thÞ lín bëi ®a phÇn ng­êi Mü cã thãi quen mua s¾m hµng ho¸ tiªu dïng ë siªu thÞ. HiÖn t¹i ®©y vÉn cßn lµ vÊn ®Ò khã kh¨n víi c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam nãi chung vµ s¶n phÈm chÌ nãi riªng bëi ®Ó tiÕp cËn hÖ thèng siªu thÞ Mü, s¶n phÈm cña chóng ta kh«ng cÇn chØ cã chÊt l­îng tèt, mÉu m· ®Ñp mµ cßn ph¶i ®¸p øng kh¾t khe vÒ c¸c tiªu chuÈn an toµn vÖ sinh, mÆt kh¸c nh·n hiÖu cña nã còng ph¶i ®· phÇn nµo cã chç ®øng trong lßng ng­êi tiªu dïng Mü. Chi phÝ tiÕp cËn m¹ng l­íi siªu thÞ cã thÓ nãi lµ kh¸ tèn kÐm nh­ng nÕu thµnh c«ng sÏ mang l¹i lîi Ých v« cïng to lín. §ã lµ kinh nghiÖm cña mét sè s¶n phÈm ViÖt Nam ®· thµnh danh trªn thÞ tr­êng Mü nh­ cµ phª Trung Nguyªn, n­íc m¾m Phó Quèc... C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i sö dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong giao dÞch, bu«n b¸n vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü Trong thêi ®¹i khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn hiÖn ®¹i nh­ ngµy nay, viÖc øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt, gióp cho c¸c doanh nghiÖp nhanh chãng ®Èy m¹nh qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ s¶n phÈm ra thÞ tr­êng thÕ giíi. Lµ mét n­íc ®i ®Çu trong lÜnh vùc ®iÖn tö, chÝnh phñ Mü ®· cè g¾ng thiÕt lËp mét m«i tr­êng th­¬ng m¹i sao cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö cã thÓ t¨ng tr­ëng nhanh nhÊt trong ph¹m vi toµn cÇu. B»ng viÖc tËn dông c«ng nghÖ míi ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng kinh doanh, hiÖn nay c¸c c«ng ty Mü ®ang tÝch cùc khai th¸c Internet, tham gia vµo th­¬ng m¹i ®iÖn tö. V× vËy, muèn hîp t¸c víi Mü nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i nhanh chãng lµm quen vµ sö dông Internet trong c¸c ho¹t ®éng cña m×nh nh»m khai th¸c th«ng tin vµ ®­a th«ng tin cña m×nh lªn m¹ng vµ ra thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp nªn h×nh thµnh c¸c trang web riªng cña m×nh nh­ trang cña HiÖp Héi chÌ: www.vitas.gov.vn hay cña Tæng c«ng ty chÌ: www.vinatea.org.com 3.3. X©y dùng th­¬ng hiÖu cho s¶n phÈm nh»m ph©n biÖt víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i §Ó cã thÓ ®øng v÷ng vµ kh¼ng ®Þnh m×nh trªn thÞ tr­êng Mü còng nh­ ®Ó ng­êi tiªu dïng Mü biÕt ®Õn s¶n phÈm cña ViÖt Nam, viÖc lµm ®Çu tiªn cña c¸c doanh nghiÖp lµ cÇn ph¶i nhanh chãng x©y dùng cho m×nh mét th­¬ng hiÖu riªng. ViÖc x©y dùng th­¬ng hiÖu tèt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm æn ®Þnh sÏ c¶i thiÖn kh¶ n¨ng tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o, b¸n ®­îc gi¸ ngµy cµng cao h¬n. ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bµi häc ®au ®ín trong viÖc chËm ch©n ®¨ng ký th­¬ng hiÖu g©y h©u qu¶ kh«ng nhá ®èi víi s¶n phÈm, thÞ tr­êng mµ m×nh ®ang tham gia nh­ s¶n phÈm cµ phª Trung Nguyªn, n­íc m¾m Phó Quèc.....GÇn ®©y nhÊt lµ vô kiÖn c¸ tra c¸ basa, sau vô tranh chÊp th­¬ng m¹i võa qua ®· ®­îc rÊt nhiÒu ng­êi tiªu dïng Mü biÕt ®Õn s¶n phÈm cña ViÖt Nam vµ ®­îc b¸n rÊt m¹nh trªn thÞ tr­êng Mü v× chÊt l­îng vµ ®é ngon cña c¸ basa. §Ó cã thÓ x©y dùng th­¬ng hiÖu thµnh c«ng khi tham gia vµo thÞ tr­êng Mü c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i chó ý ®Õn nh­ nhu cÇu, thÞ hiÕu , së thÝch ®a d¹ng cña ng­êi d©n Mü. B. C¸c gi¶i ph¸p vÒ phÝa nhµ n­íc 1. Xóc tiÕn gia nhËp WTO nh»m ®em ®Õn lîi thÕ cho s¶n phÈm ViÖt Nam trong viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng Mü, tr¸nh c¸c rµo c¶n thuÕ quan. §Ó cã thÓ ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc vÜnh viÔn cña Mü, ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p nç lùc ®Ó nhanh chãng gia nhËp WTO. ViÖc gia nhËp vµo WTO cho phÐp ViÖt Nam ®­îc h­ëng nh÷ng ®iÒu kiÖn cã lîi trong bu«n b¸n quèc tÕ trong ®ã cã bu«n b¸n víi Mü. Do ®ã ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü sÏ thuËn lîi h¬n. §èi víi mÆt hµng chÌ, hiÖn t¹i chÌ ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo Mü ph¶i chÞu møc thuÕ suÊt b×nh qu©n lµ 5,6% trong khi nÕu chóng ta lµ thµnh viªn cña WTO th× møc thuÕ nµy sÏ chØ lµ 0%. ViÖc gi¶m ®­îc møc thuÕ suÊt khi trë thµnh thµnh viªn cña WTO ®ång nghÜa víi kh¶ n¨ng t¨ng lîi thÕ c¹nh tranh vÒ gi¸ cho c¸c nhµ xuÊt khÈu chÌ ViÖt Nam §ång thêi ViÖt Nam cÇn ph¶i t¨ng c­êng héi nhËp vµ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ. ViÖt Nam ®· gia nhËp HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸, APEC vµ chuÈn bÞ gia nhËp WTO. Héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi më ra nhiÒu kh¶ n¨ng to lín cho ViÖt Nam tranh thñ khoa häc c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý, më réng thÞ tr­êng ®Ó thu hót vèn vµ c¬ héi ®Çu t­ cña c¸c n­íc cã ngµnh ph¸t triÓn, h¹n chÕ ®­îc nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng tranh chÊp cã thÓ x¶y ra gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc. 2. Hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, nhÊt lµ vÒ qu¶n lý chÊt l­îng vµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i Mü ®Ó t¹o ra mét khung v¨n b¶n thèng nhÊt quy ®Þnh mèi quan hÖ lµm ¨n l©u dµi gi÷a c¸c ®èi t¸c hai bªn 2.1. X©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng Quy ®Þnh ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh tèi thiÓu cho tÊt c¶ c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n; quy chÕ vÒ kiÓm tra ®iÒu kiÖn an toµn vÖ sinh cña c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n. X©y dùng, ban hµnh vµ triÓn khai ¸p dông c¸c tiªu chuÈn Nhµ n­íc (TCVN), thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh qu¶n lý chÊt l­îng theo Quy ph¹m s¶n xuÊt (Good Manufacturing Practice - GMP), HACCP, Quy ph¹m vÖ sinh ( Sanitary Standard Operating Produce – SSOP), ISO 9000 vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, an toµn vÖ sinh tèi thiÓu ®èi víi c¸c c¬ së chÕ biÕn chÌ. X©y dùng Th«ng t­ liªn ngµnh gi÷a H¶i quan, Bé y tÕ vµ Bé n«ng nghiÖp ®Ó phèi hîp thèng nhÊt viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý nhµ n­íc. X©y dùng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh râ viÖc ph©n biÖt s¶n phÈm chÕ biÕn, s¶n phÈm gi¸ trÞ gia t¨ng víi c¸c s¶n phÈm nguyªn liÖu s¬ chÕ ®Ó lµm c¬ së x©y dùng vµ ¸p dông chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. 2.2. §èi víi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ViÖc thùc thi HiÖp ®Þnh nµy lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p. §iÒu nµy phô thuéc tr­íc hÕt vµo chÝnh trÞ ë Mü. Trong nhiÒu tr­êng hîp, chÝnh quyÒn Mü sÏ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh nghiªng vÒ lùc l­îng nµy hay lùc l­îng kh¸c. §ã lµ ch­a kÓ tÝnh hiÖu lùc cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü cßn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè chÝnh trÞ kh¸c. V× vËy Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc x©y dùng hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p lý h­íng dÉn viÖc thùc thi HiÖp ®Þnh nµy. Nhµ n­íc cÇn tæ chøc h­íng dÉn vµ nghiªn cøu chi tiÕt c¸c ®iÒu kho¶n cña H§TM ViÖt Mü cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ngµnh ®Ó ®Ò phßng nh÷ng tranh chÊp th­¬ng m¹i míi cã thÓ x¶y ra. 3. Cã chÝnh s¸ch hç trî khuyÕn khÝch tho¶ ®¸ng cho ng­êi trång vµ xuÊt khÈu chÌ nh»m ®éng viªn tèi ®a ®­îc nguån lùc cña quèc gia 3.1. Hç trî tÝn dông ­u ®·i t¹o thuËn lîi cho xuÊt khÈu §Ó gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho chÌ ViÖt Nam, th¸ng 2/1998 Nhµ n­íc ®· ®­a ra chÝnh s¸ch kh«ng ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu. §©y lµ mét chÝnh s¸ch hÕt søc ®óng ®¾n trong bèi c¶nh ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®ang bÞ c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Tuy nhiªn ®Ó cã thÓ thóc ®Èy xuÊt khÈu chÌ mét c¸ch m¹nh mÏ h¬n, Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã thªm nhiÒu chÝnh s¸ch kh¸c hç trî thùc hiÖn tÝn dông ­u ®·i ®èi víi ngµnh xuÊt khÈu nh­ ¸p dông møc thÕ chÊp vay thÊp, l·i vay thÊp, n©ng møc vay kh«ng chØ ®èi víi lÜnh vùc trång trät, b¶o ®¶m ®Çu vµo cho s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. 3.2. ChÝnh s¸ch trî cÊp vµ trî gi¸ n«ng s¶n Trî cÊp hµng xuÊt khÈu lµ nh÷ng ­u ®·i tµi chÝnh mµ nhµ n­íc dµnh cho nhµ xuÊt khÈu khi hä xuÊt khÈu ®­îc hµng ra n­íc ngoµi víi môc ®Ých gióp cho nhµ xuÊt khÈu t¨ng thu nhËp, n©ng cao søc c¹nh tranh ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Cã hai h×nh thøc trî cÊp lµ gi¸n tiÕp vµ trùc tiÕp. Trî cÊp th­êng ®­îc Èn d­íi c¸c h×nh thøc sau: Hoµn tr¶ l¹i 100% thuÕ nhËp khÈu ®èi víi nguyªn liÖu vËt t­ nhËp khÈu phôc vô chÕ biÕn xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ cho chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu th«ng qua quy ®Þnh vÒ thuÕ nhËp khÈu hay ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao hîp lý. C¸c doanh nghiÖp thµnh lËp quü ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong ®ã nhµ n­íc hç trî mét phÇn kinh phÝ nh»m t¹o ra nguån lùc ®ñ m¹nh thùc hiÖn xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i. ViÖc ¸p dông linh ho¹t c¸c chÝnh s¸ch thuÕ gãp phÇn t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi viÖc t¨ng c­êng søc c¹nh tranh, khuyÕn khÝch ®a d¹ng hãa s¶n phÈm xuÊt khÈu, mét yªu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt khÈu sang Mü hiÖn nay. Hç trî tµi chÝnh trong ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ s¶n phÈm chÌ cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü. C¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ViÖt Nam sang Mü cßn ë møc ®é tù ph¸t, ch­a ®­îc tæ chøc th­êng xuyªn vµ chÆt chÏ. Cho tíi nay ë ViÖt Nam ch­a cã mét tæ chøc chuyªn m«n nµo ®¹i diÖn cho Nhµ n­íc xóc tiÕn ngo¹i th­¬ng. Theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc nh­ NhËt B¶n hay Hµn Quèc, ViÖt Nam cÇn cã mét c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn trong lÜnh vùc xóc tiÕn xuÊt khÈu. ChÝnh phñ cã thÓ thµnh lËp mét tiÓu ban xóc tiÕn xuÊt khÈu gåm c¸n bé cña Bé Th­¬ng m¹i vµ Bé N«ng nghiÖp, ngoµi chøc n¨ng qu¶n lý chØ ®¹o vµ h­íng dÉn thùc hiÖn xóc tiÕn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü, c¬ quan nµy cã thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô marketing cã phÝ ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. C¬ quan nµy cã nhiÖm vô tiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng Mü nãi riªng, nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt viÖc tham gia c¸c héi chî, tæ chøc c¸c chiÕn dÞch qu¶ng c¸o chÌ ViÖt Nam ë Mü, cung cÊp nh÷ng th«ng tin cËp nhËt vÒ thÞ tr­êng Mü cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam...hay trî gióp vµ ®µo t¹o kü thuËt cho c¸n bé thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn chÌ xuÊt khÈu. Ngoµi nh÷ng h×nh thøc trªn, Nhµ N­íc còng cÇn cã nh÷ng ­u ®·i vÒ mÆt tÝn dông ®èi víi nh÷ng n«ng d©n nhËn ®Êt trång chÌ ch¼ng h¹n cho vay vèn víi thêi h¹n dµi, l·i suÊt thÊp, cung cÊp gièng, ph©n bãn... Lêi kÕt Ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng lµ c«ng viÖc kh«ng ph¶i chØ cña riªng ai trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®Êt n­íc. Ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn nh¶y vät tuy nhiªn nh÷ng g× chóng ta cã ®­îc vÉn ch­a thùc sù t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng s½n cã. ChÌ, mét c©y trång thÕ m¹nh cña ViÖt Nam lµ mét thÝ dô ®iÓn h×nh. Trong qu¸ tr×nh xem xÐt vµ t×m hiÓu t×nh h×nh xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam, em nhËn thÊy chóng ta cßn bá lì kh¸ nhiÒu c¬ héi, ®Æc biÖt trong viÖc th©m nhËp mét thÞ tr­êng rÊt lín lµ thÞ tr­êng Mü v× nh÷ng lý do chñ quan kh¸ch quan kh¸c nhau. Bëi vËy em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi "C¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü" nh»m mang ®Õn c¸i nh×n tæng thÓ vÒ t×nh h×nh xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam trong thêi gian qua nãi chung vµ sang thÞ tr­êng Mü nãi riªng ®ång thêi ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ cña riªng m×nh. Em xin göi lêi c¶m ¬n tíi Th¹c sü NguyÔn Thanh B×nh, ng­êi ®· h­íng dÉn em tËn t×nh trong suèt qu¸ tr×nh lµm ®Ò tµi nµy còng nh­ tÊt c¶ c¸c thÇy c« trong Khoa Kinh TÕ Ngo¹i Th­¬ng nãi riªng vµ Tr­êng §¹i Häc Ngo¹i Th­¬ng nãi chung ®· d×u d¾t em trong suèt bèn n¨m qua. KÝnh chóc c¸c thÇy c« m¹nh khoÎ vµ thµnh ®¹t trong c«ng viÖc còng nh­ cuéc sèng! Hµ Néi ngµy ... th¸ng ... n¨m 2003 Sinh viªn L­¬ng ThÞ Ph­¬ng Mai Tµi liÖu tham kh¶o STT Danh môc t¶i liÖu 1 T.S NguyÔn H÷u Kh¶i: C«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n ViÖt Nam vµ ch­¬ng tr×nh ®Èy m¹nh xuÊt khÈu n«ng s¶n, NXB Thèng Kª 2003. 2 TrÇn §øc Vui: Gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu chÌ cña Tæng C«ng ty ChÌ ViÖt Nam- t¹p chÝ kinh tÕ Ch©u ¸ - TBD sè 3 th¸ng 6 n¨m 2001. 3 Nguyªn Kim Träng: Ngµnh chÌ cÇn cã th­¬ng hiÖu” Tµi chÝnh doanh nghiÖp sè 4 n¨m 2003. 4 Vò TrÝ Dòng: ChiÕn l­îc Marketing víi viÖc thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam - t¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn sè 37 n¨m 2000. 5 NguyÔn Thõa Léc: Hoµn thiÖn xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu ë ViÖt Nam - T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn, sè 65 th¸ng 11 n¨m 2002 6 TrÇn Hïng: Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ - T¹p ChÝ N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, sè 3 n¨m 2000. 7 Bïi V¨n Ten: Mét sè gi¶i ph¸p vi m« nh»m më réng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cao su ViÖt Nam - T¹p chÝ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n sè 12 n¨m 2002. 8 Phan Anh TuÊn: Th­¬ng hiÖu tµi s¶n v« h×nh cña mçi doanh nghiÖp - t¹p chÝ Ng­êi lµm chÌ th¸ng 3/2003 9 T.S NguyÔn Kim Phong: Ngµnh chÌ cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ph¸t triÓn thÞ tr­êng -T¹p chÝ Ng­êi lµm chÌ sè th¸ng 4/2003 10 Ph¹m Minh T¬: Gièng chÌ trªn chÆng ®­êng ®æi míi - t¹p chÝ Ng­êi lµm chÌ sè th¸ng 4/2003 11 NguyÔn Duy Khiªn: XuÊt khÈu chÌ sang Hoa Kú - t¹p chÝ Ng­êi lµm chÌ sè 5/2003 12 Ph¹m Long Hµ: Ngµnh chÌ ViÖt Nam xóc tiÕn më réng thÞ tr­êng t¹i Nga vµ Mü - t¹p chÝ Ng­êi lµm chÌ sè 7/2003 13 Vò Träng Kh¶i: Liªn kÕt 4 nhµ- ®éng lùc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp hµng ho¸ - t¹p chÝ N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n sè 1/2003 14 www.vinatea.com.vn 15 www.vitas.org.vn 16 www.vnn.vn 17 www.vnxpess.net 18 www.cencus.gov.us 19 www.fao.org.com 20 www.google.com Môc lôc lêi më ®Çu LêI KÕT