Khóa luận Hoạt động xúc tiến thương mại hỗ trợ xuất khẩu hàng hoá của Việt nam: thực trạng và giải pháp

Õn th­¬ng m¹i ®èi víi tÊt c¶ c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n; chØ ®¹o vµ h­íng dÉn viÖc tæ chøc nguån hµng (mua gom n«ng s¶n, ký kÕt hîp ®ång tiªu thô n«ng s¶n, phèi hîp doanh nghiÖp Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn c¸c ®¬n hµng dÖt may lín...); gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò rµo c¶n kü thuËt t¹o thuËn lîi cho xuÊt khÈu, nhÊt lµ víi hµng dÖt may vµo Hoa Kú, thuû s¶n vµo EU... HiÖn t¹i s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ngµy cµng ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng ngoµi n­íc vÒ thÞ hiÕu, mÉu m·, chñng lo¹i, chÊt l­îng s¶n phÈm, trong ®ã ®iÓn h×nh lµ c¸c s¶n phÈm thuéc nhãm hµng thñ c«ng mü nghÖ. NhiÒu doanh nghiÖp ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt, t¹o ®­îc s¶n phÈm cã s¶n l­îng lín vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, trong ®ã ®iÓn h×nh lµ hµng dÖt may, thuû s¶n, giµy dÐp, g¹o, h¹t tiªu, nh©n ®iÒu... Kinh tÕ cña mét sè n­íc lµ thÞ tr­êng chÝnh cña ViÖt Nam cã sù t¨ng tr­ëng, t¨ng nhu cÇu nhËp khÈu, cô thÓ lµ kinh tÕ Hoa Kú dù b¸o t¨ng 2,2% so víi 0,3% n¨m 2001, kinh tÕ NhËt B¶n vµ EU t¨ng tr­ëng kÐm n¨m tr­íc, kinh tÕ Ch©u ¸, ASEAN, Trung Quèc, Hµn Quèc cã dÊu hiÖu tèt lµ nh÷ng thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam. 2.2.4.1. Ngµnh dÖt may xuÊt khÈu Trong sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam (dÇu th«, may mÆc, g¹o thuû s¶n, giÇy dÐp.. ), s¶n phÈm dÖt may lu«n chiÕm tû träng lín vµ gi÷ vÞ trÝ ¸ qu©n (sau dÇu th«). Tõ n¨m 1995 ®Õn nay, víi nh÷ng lîi thÕ so s¸nh vµ lao ®éng, chi phÝ, hµng dÖt may cña ViÖt Nam ®· tõng b­íc chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng quèc tÕ (thÞ tr­êng EU, NhËt B¶n vµ gÇn ®©y lµ thÞ tr­êng Mü) vµ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao. Theo tµi liÖu thèng kª, gi¸ trÞ hµng dÖt may xuÊt khÈu t¨ng víi tèc ®é nhanh, tõ 850 triÖu USD (1995) lªn 2,6 tû USD (2002). Theo quy ho¹ch ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may ®· ®­îc ChÝnh phñ phª duyÖt t¹i QuyÕt ®Þnh 55/2001/Q§-TTg ngµy 23 -4 - 2001, môc tiªu xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo n¨m 2005 sÏ t¨ng lªn 4-5 tû USD (trong ®ã thÞ tr­êng Mü lµ 2 tû USD, EU 1 tû USD, NhËt B¶n 700 triÖu USD...) vµ ®¹t møc 8-10 tû USD vµo n¨m 2010. Trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may thùc hiÖn ®­îc môc tiªu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, còng nh­ hµng dÖt may ViÖt Nam giµnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, chóng ta cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ®Ò ra gi¶i ph¸p nh»m t¨ng søc c¹nh tranh ®èi víi hµng dÖt may nh­ : Lîi thÕ vÒ lao ®éng: C¸c s¶n phÈm dÖt may cã tû träng gi¸ trÞ lao ®éng sèng cao. Lao ®éng cña ViÖt Nam l¹i nhiÒu, khÐo tay, thêi gian ®µo t¹o ng¾n, tiÒn l­¬ng c«ng nh©n thÊp (®Æc biÖt lµ ë nh÷ng vïng ven ®«, n«ng th«n) lµm cho chi phÝ ®Çu t­ còng nh­ gi¸ thµnh s¶n phÈm thÊp. Lîi thÕ vÒ thÞ tr­êng: Víi viÖc më réng giao l­u kinh tÕ vµ chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ, ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña ASEAN, APEC, chuÈn bÞ tham gia WTO vµ ®· cã HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i víi EU, NhËt B¶n, Hoa Kú... §èi mÆt víi khã kh¨n c¸c doanh nghiÖp ®· chñ ®éng ra n­íc ngoµi t×m kiÕm thÞ tr­êng, x¸c lËp hÖ thèng ph©n phèi, tiªu thô s¶n phÈm t¹i thÞ tr­êng lín. MÆt kh¸c c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· cã nhiÒu nç lùc cho viÖc ®Çu t­ thay ®æi m¸y mãc hiÖn ®¹i, b¾t ®Çu tõ ngµnh dÖt( dÖt Th¸i TuÊn). §Ó t¨ng c­êng n¨ng lùc cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp ®· chñ ®éng ®Çu t­ s¸ng t¹o c¸c s¶n phÈm míi vµ c¸c kiÓu d¸ng míi nh»m duy tr× kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ thÞ tr­êng thÕ giíi, theo ®ã ph¸t triÓn c¸c th­¬ng hiÖu næi tiÕng. 2.2.4.2. Ngµnh da giµy xuÊt khÈu Tõ mét ngµnh kinh tÕ – kü thuËt khiªm tèn, non trÎ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ngµnh da giÇy trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh vµ ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo nÒn kinh tÕ quèc d©n. NÕu nh­ n¨m 1995, toµn ngµnh míi xuÊt khÈu ®­îc 338,0 triÖu USD th× n¨m 2000, ngµnh xuÊt khÈu ®­îc 1459,0 USD, t¨ng 329%. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2001, toµn ngµnh ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 1575 triÖu USD – chØ ®øng sau xuÊt khÈu dÇu th« vµ dÖt may. Së dÜ cã ®­îc nh÷ng b­íc t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ trong ngµnh da giÇy lµ do ViÖt Nam cã mét thÞ tr­êng lao ®éng gi¸ rÎ, c«ng nh©n cã tay nghÒ cao tiÕp nhËn nhanh kü thuËt tiªn tiÕn... Song sù ph¸t triÓn trªn lµ kh«ng æn ®Þnh, bÞ thôt lïi khi thÞ tr­êng thÕ giíi cã biÕn ®éng hoÆc cã sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cña mét sè n­íc kh¸c (chñ yÕu lµ Trung Quèc). N¨m 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ t¨ng 8,7% trong khi n¨m 1999, møc t¨ng lªn ®Õn 33,3% so víi n¨m 1998. N¨m 2001, ngµnh da giÇy ViÖt Nam l¹i tiÕp tôc ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n, biÕn ®éng cña thÞ tr­êng giÇy thÕ giíi vµ nh÷ng khã kh¨n n¶y sinh do søc Ðp néi t¹i tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Do vËy, møc t¨ng tr­ëng còng chØ dõng l¹i ë 8,6%. §Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng míi, ®Æc biÖt lµ Mü vµ thu hót c¸c ®¬n hµng míi Tæng c«ng ty da giÇy ®· khÈn tr­¬ng ®Çu t­ n©ng cao chÊt l­îng, ®a d¹ng ho¸ mÉu m·.... ®Èy m¹nh c«ng t¸c thÞ tr­êng. Nguån tin tõ Tæng côc H¶i quan ViÖt Nam cho biÕt, ®Õn nay s¶n phÈm giÇy dÐp cña ViÖt Nam ®· ®­îc xuÊt khÈu sang h¬n 40 n­íc trªn thÕ giíi. Theo sè liÖu thèng kª cña C«ng ty dÞch vô Th­¬ng m¹i toµn cÇu cña Hoa Kú vµ Tæng côc H¶i quan ViÖt Nam th× b×nh qu©n hµng n¨m, xuÊt khÈu giÇy dÐp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng c¸c n­íc Liªn minh Ch©u ¢u chiÕm 74,69%, sang Hoa Kú 11,49%, sang NhËt B¶n 8,73% vµ c¸c khu vùc thÞ tr­êng kh¸c lµ 5,09%. Nhu cÇu cña thÞ tr­êng Hoa Kú nãi riªng vµ cña thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung vÒ mÆt hµng giµy dÐp ngµy cµng cao, høa hÑn mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy rÊt lín. HiÖn giµy dÐp ViÖt Nam ®ang nhanh chãng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng 100% so víi n¨m 2000. B¶ng 4: Kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµnh Da- Giµy ViÖt Nam. N¨m Kim ng¹ch xuÊt khÈu (TriÖu USD) % t¨ng tr­ëng 1993 118,0 - 1994 244,1 106,86 1995 338,0 38,47 1996 528,5 56.36 1997 964,5 82,5 1998 1000,8 3,76 1999 1334,0 33,3 2000 1459,0 8,7 2001 1575,2 8,6 2002 1828,0 11,7 Nguån: HiÖp héi Da- giµy ViÖt Nam. 2.2.4.3. Thuû s¶n xuÊt khÈu Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp – thuû s¶n n¨m 2002 tÝnh theo gi¸ so s¸nh ®· t¨ng 5,4%. §©y lµ tèc ®é t¨ng cao h¬n tèc ®é t¨ng 4,9% cña n¨m 2001, gãp phÇn lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp – thuû s¶n n¨m 2002 ®· gÊp 2,1 lÇn n¨m 1990, b×nh qu©n 1 n¨m t¨ng 6,2% - mét tèc ®é t¨ng liªn tôc, t¨ng trong thêi gian kh¸ dµi mµ c¸c thêi kú tr­íc ch­a ®¹t ®­îc. N¨m 2002 kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam ®¹t 2,024 tû USD so víi n¨m 2001 tèc ®é t¨ng11,2% (n¨m 2001 ®¹t 1,777.8 tû USD). NhËt B¶n vµ EU tõ tr­íc tíi nay vÉn lµ thÞ tr­êng truyÒn thèng, nh­ng tû träng ®· gi¶m dÇn. Tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2002 ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng thuû s¶n vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc SNG ®­îc 4,5 triÖu USD trung b×nh mçi n¨m xuÊt khÈu 345 ngh×n USD. N¨m 2001 ViÖt nam xuÊt khÈu lµ 984 ngh×n USD, n¨m 2002 lµ 1.154 ngh×n USD. ThÞ tr­êng SNG lµ thÞ tr­êng truyÒn thèng, cã tèc ®é t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tõ khi thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt- Mü th× thÞ tr­êng Hoa Kú ®ang lµ thÞ tr­êng thuû s¶n quan träng chiÕm vÞ trÝ dÉn ®Çu víi thÞ phÇn xuÊt khÈu t¨ng nhanh tõ 6% n¨m 1998 lªn 27,8% n¨m 2001. So víi thÞ tr­êng EU th× c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l­îng vµ kiÓm dÞch cña Hoa Kú kh«ng kh¾t khe nh­ thÞ tr­êng EU, ®Ó më réng thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng t­¬i sèng nh­ c¸ ngõ ®¹i d­¬ng, c¸ thu, cua, c¸ da tr¬n. Ngoµi ra, chóng ta còng tÝch cùc xóc tiÕn më réng thÞ tr­êng Nga, Mehico, §«ng ¢u... vµ tiÕp tôc xuÊt sang Mü nh÷ng s¶n phÈm kh«ng bÞ tÝnh thuÕ nh­ c¸ nguyªn con, c¸ c¾t khóc, c¸ philª t­¬i, c¸ tÈm bét chiªn chÕ biÕn s½n...,®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn xuÊt khÈu nh­ t«m só, t«m cµng, ®ïi Õch, mùc, c¸ biÓn,..®Ó t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu. N¨m 2003: 80 doanh nghiÖp thuû s¶n sÏ sang dù héi chî thuû s¶n lín nhÊt cña Mü tæ chøc t¹i Boston tõ ngµy 11 – 13/3. §©y lµ ®oµn doanh nghiÖp lín nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay cña ViÖt Nam dù héi chî Mü, c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i t×m nhu cÇu thÞ tr­êng môc ®Ých ®­a ra c¸c lo¹i s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng Mü. §iÓn h×nh lµ c«ng ty Agifish( C«ng ty cæ phÇn xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n An Giang) ®· më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ ®Èy m¹nh tiªu thô néi ®Þa. Ngoµi viÖc ®em h¬n 40 mÆt hµng chÕ biÕn c¸c lo¹i tõ c¸ ®Ó phôc vô thÞ tr­êng xuÊt khÈu, Agifish ®ang tËp trung më réng c¸c thÞ tr­êng ®ang ph¸t triÓn tèt Hång K«ng, Singapo, ch©u ¢u, Canada.. 2.2.4.4. G¹o xuÊt khÈu Theo ®¸nh gi¸ cña Tæng côc thèng kª, n¨m 2002 xuÊt khÈu g¹o ­íc ®¹t 3,241 trÞªu tÊn, gi¶m 13,1% so víi n¨m tr­íc. Nh­ng do gi¸ xuÊt khÈu g¹o t¨ng 33,7% (56,5 USD/ tÊn) so víi n¨m 2001, nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o n¨m 2002 ®· t¨ng 16,2% (101,2 triÖu USD ), lªn 726 triÖu USD. §©y còng lµ tèc ®é t¨ng cao h¬n tèc ®é t¨ng 4,2% theo môc tiªu ®· ®Ò ra cho n¨m 2002. TÝnh chung 2 n¨m ®· t¨ng trªn 5,1%/n¨m, cao h¬n tèc ®é t¨ng 4%/n¨m theo môc tiªu ®Ò ra trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 – 2005; t¹o niÒm tin ®èi víi viÖc thùc hiÖn môc tiªu t¨ng 5% cña n¨m 2003 do Quèc héi quyÕt ®Þnh. Theo dù ®o¸n cña Bé NN – PTNT, n¨m 2003 s¶n l­îng thãc sÏ t¨ng 1-1,5% so víi n¨m tr­íc, lªn 34,5 - 34,7 triÖu tÊn. XuÊt khÈu g¹o n¨m 2003 dù ®o¸n sÏ ®¹t 3,8 – 4,0 triÖu tÊn, t¨ng 19 – 25%. Trong khi ®ã dù ®o¸n cña Bé N«ng nghiÖp Mü (USDA) cho thÊy, vô 2002/2003 s¶n l­îng g¹o thÕ giíi s¶n xuÊt gi¶m gÇn 4% so víi vô tr­íc, cßn 381,70 triÖu tÊn vµ thÊp h¬n nhu cÇu tiªu thô g¹o thÕ giíi tíi 26 triÖu tÊn. Bu«n b¸n g¹o thÕ giíi n¨m 2003 dù ®o¸n sÏ duy tr× ë møc cao cña n¨m tr­íc lµ 26,6 triÖu tÊn. Gi¸ g¹o thÕ giíi n¨m 2003 dù b¸o sÏ t¨ng 5 – 10% so víi n¨m tr­íc. Nh©n tè nµy sÏ thóc ®Èy gi¸ xuÊt khÈu g¹o n¨m 2003 còng sÏ t¨ng 5 – 10% so víi n¨m tr­íc vµ t¹o ®iÒu kiÖn n©ng ®ì gi¸ thãc g¹o trong n­íc n¨m 2003 tiÕp tôc duy tr× ë møc cao cña n¨m 2002. Nhu cÇu g¹o cho xuÊt khÈu vÉn t¨ng cao do thùc hiÖn c¸c hîp ®ång ChÝnh phñ ®· ký víi Indonesia, Philippines, Cuba, Ir¾c. Tuy nhiªn t¹i thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn g¹o ViÖt Nam ch­a ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi g¹o Th¸i Lan vµ Ên §é, tuy ViÖt Nam ®øng thø 3 vÒ xuÊt khÈu g¹o trªn thÕ giíi, doanh thu b¸n ®­îc gi¸ ch­a cao v× chÊt l­îng g¹o ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng, còng nh­ cña ng­êi tiªu dïng. §øng tr­íc th¸ch thøc trªn, HiÖp héi xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam cho r»ng ®Ó t¨ng doanh thu, vÊn ®Ò mÊu chèt hiÖn nay lµ n©ng cao chÊt l­îng g¹o th«ng qua c¸c c«ng ®o¹n tõ gièng, trång, ®Õn thu ho¹ch vµ chÕ biÕn; ®ång thêi t¨ng c­êng c«ng t¸c thÞ tr­êng. HiÖn nay cã 4 c«ng ty tham gia vµo thÞ tr­êng g¹o cao cÊp nµy, ®ã lµ C«ng ty Everton, Agimex- Kito Cù, C«ng ty Amada vµ Green Would. C¸c c«ng ty nµy ®· kh¶o s¸t t×nh h×nh thùc tÕ, chän n¬i cã thæ nh­ìng vµ khÝ hËu t­¬ng øng, chän gièng lóa NhËt- Japonika trång t¹i ViÖt Nam mµ vÉn cã chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh rÎ h¬n rÊt nhiÒu so víi g¹o chÝnh quèc, gi¸ thãc NhËt kho¶ng 3.100 ®ång qua c¸c c«ng ®o¹n chÕ biÕn, mang th­¬ng hiÖu Japonika b¸n ra tõ 10-13.000 ®ång. Nh­ vËy cïng lµ g¹o gièng NhËt B¶n nh­ng s¶n xuÊt t¹i chÝnh quèc gi¸ thµnh lªn tíi 5 USD/kg trong khi s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam chØ kho¶ng trªn d­íi 1 USD/kg. Theo ­íc tÝnh mçi n¨m cã kho¶ng 7.000 tÊn g¹o lo¹i nµy ®­îc b¸n ra vµ sÏ t¨ng lªn trong t­¬ng lai, phÇn lín sè g¹o trªn dïng cho xuÊt khÈu chØ mét sè nhá dïng ®Ó tiªu thô trong n­íc. HiÖn nay c¸c lo¹i g¹o NhËt B¶n s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam ®ang ®­îc xuÊt ®i c¸c thÞ tr­êng nh­ NhËt, Singapore, Hµn Quèc, §øc, Malaysia vµ mét sè n­íc §«ng Nam ¸ kh¸c. Víi sè l­îng g¹o nhá nh­ vËy nh­ng cã thÓ thu vÒ hµng chôc triÖu USD kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¸ch lµm nµy ®· vµ ®ang ®­îc hµng lo¹t c¸c c«ng ty Th¸i Lan, §µi Loan ¸p dông ë ViÖt Nam. Ngoµi g¹o ra, nhiÒu lo¹i n«ng s¶n kh¸c vÝ nh­ trµ, rong biÓn, cµ phª còng ®ang thùc hiÖn theo cung c¸ch kinh doanh nµy. 2.3. §¸nh gi¸ chung vÒ ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam hiÖn nay 2.3.1. VÒ ph©n c«ng chøc n¨ng Thùc tÕ kh¸ch quan cho thÊy sù thiÕu ®ång bé trong ph©n c«ng tæ chøc vµ chøc n¨ng trong hÖ thèng XTTM. HiÖn Bé Th­¬ng m¹i ch­a cã bé phËn ®éc lËp qu¶n lý nhµ n­íc vÒ xóc tiÕn th­¬ng m¹i. HÖ thèng XTTM ë ViÖt Nam h×nh thµnh tù ph¸t, bao gåm c¸c c¬ quan chÝnh phñ, phi chÝnh phñ, liªn minh c¸c doanh nghiÖp. Do kh«ng cã ng©n s¸ch cho ho¹t ®éng XTTM, thiÕu c¸n bé cã chuyªn m«n, thiÕu bé m¸y qu¶n lý, cho nªn c¸c c¬ quan trùc thuéc ho¹t ®éng láng lÎo, c¸c c¬ quan XTTM ho¹t ®éng chñ yÕu trªn c¬ së dÞch vô, kh«ng cã ®Þnh h­íng chiÕn l­îc vµ chång chÐo, g©y tranh c·i vÒ ph©n c«ng chøc n¨ng. §Æc biÖt quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ®­a c¸c c¬ quan ®¹i diÖn kinh tÕ th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam vµo c¸c sø qu¸n theo xu h­íng chung cña c¸c n­íc, dÉn ®Õn nhu cÇu c¶i c¸ch hÖ thèng v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi mét c¸ch c¬ b¶n. Vai trß chØ ®¹o trong c«ng t¸c XTTM cña Bé Th­¬ng m¹i ch­a ®­îc ph¸t huy. Sù t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu kh«ng g¾n h¼n víi c«ng t¸c XTTM mµ lµ kÕt qu¶ cña hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p c¶i tæ cña nÒn kinh tÕ nãi chung. Chøc n¨ng vµ ho¹t ®éng cña tõng bé phËn ®iÒu hµnh vµ thùc hiÖn ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng. CÇn ph¶i lËp mét b¶n ph©n ®Þnh chi tiÕt c¸c chøc n¨ng, trong ®ã x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng c¸c tr¸ch nhiÖm vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña tõng bé phËn, tõng phßng ban. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i x¸c ®Þnh néi dung c«ng viÖc phï hîp víi tõng vÞ trÝ. C¸c néi dung còng cÇn ph¶i ®­a ra c¸c tiªu chuÈn vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm nghiÖp ®èi víi tõng vÞ trÝ. CÇn ph¶i lËp ra mét c¬ chÕ phèi hîp hîp lÝ trong néi bé cña tæ chøc vµ gi÷a tæ chøc víi c¸c c¬ quan kh¸c trong khu vùc nhµ n­íc vµ t­ nh©n. C¬ chÕ phèi hîp nµy sÏ do Bé phËn qu¶n lÝ hoÆc c¸c Nhãm lµm viÖc vÒ tõng vÊn ®Ò cô thÓ ®­a ra. C¸c Nhãm lµm viÖc nµy cã thÓ lµm viÖc trªn c¬ së th­êng xuyªn, tuú thuéc vµo vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Mét sè tæ chøc XTTM cã c¸c bé phËn ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng, trong ®ã cã c¸c nh©n viªn phô tr¸ch mét sè s¶n phÈm hoÆc mét nhãm s¶n phÈm. C¸c nh©n viªn nµy cã tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng vµ khã kh¨n trong viÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm mµ hä phô tr¸ch, gi¶i quyÕt tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò kh¸c ¶nh h­ëng ®Õn vÊn ®Ò nµy tõ kh©u s¶n xuÊt cho ®Õn kh©u Marketing. Sù ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cña c¸c HiÖp héi Ngµnh nghÒ sÏ phÇn nµo gi¶m ®­îc vai trß cña c¸c chuyªn gia vÒ s¶n phÈm trong Tæ chøc XTTM, víi ®iÒu kiÖn lµ cã thÓ thiÕt lËp vµ cñng cè ®­îc mét c¬ chÕ phèi hîp hîp lÝ gi÷a tæ chøc XTTM vµ c¸c HiÖp héi Ngµnh nghÒ nµy. C¸c tæ chøc XTTM kh¸c l¹i ph©n biÖt râ rµng gi÷a ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ho¹t ®éng marketing, trªn c¬ së ®ã lËp ra hai bé phËn riªng rÏ ®Ó phô tr¸ch c¸c vÊn ®Ò nµy. Mét bé phËn phô tr¸ch viÖc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm, cßn bé phËn kia phô tr¸ch viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng. Bé phËn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm ®­îc chia thµnh c¸c ®¬n vÞ phô tr¸ch tõng m¶ng s¶n phÈm riªng biÖt. Bé phËn nghiªn cøu thÞ tr­êng ®­îc chia thµnh c¸c ®¬n vÞ phô tr¸ch tõng thÞ tr­êng riªng biÖt. ViÖc x©y dùng c¬ cÊu ph©n chia thÞ tr­êng vÒ mÆt ®Þa lÝ cã phÇn gièng c¬ cÊu tæ chøc c¸c Phßng, Ban kinh tÕ trong Bé Ngo¹i giao, t¹i ®ã c¸c phßng ban phô tr¸ch toµn bé c¸c c«ng viÖc cã liªn quan ®Õn mét n­íc hoÆc mét khu vùc nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, ®èi víi ho¹t ®éng XTTM, cÇn ph¶i thÊy r»ng ®èi víi mét sè s¶n phÈm th× c¸c vÊn ®Ò nh­ nguån cung cÊp hµng nhËp khÈu, gi¸ c¶, chÊt l­îng vµ quy c¸ch phÈm chÊt cÇn thiÕt ph¶i ®­îc chó ý tíi tr­íc khi xem xÐt tíi c¸c thÞ tr­êng. §èi víi c¸c s¶n phÈm nh­ vËy th× c¸c nh©n viªn cña tæ chøc XTTM nªn tËp trung vµo ph¸t triÓn s¶n phÈm chø kh«ng nªn tËp trung vµo nghiªn cøu thÞ tr­êng. Trong c¬ cÊu tæ chøc cña tæ chøc XTTM ph¶i thÓ hiÖn ®­îc sù ­u tiªn nµy. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ nãi r»ng c¬ cÊu nµo trong hai c¬ cÊu trªn lµ ­u viÖt h¬n. Trong khi lùa chän ph­¬ng ph¸p ¸p dông cÇn ph¶i xem xÐt kü l­ìng tÝnh ®a d¹ng cña c¸c s¶n phÈm cã thÓ xuÊt khÈu, viÖc ph©n bæ thÞ tr­êng vÒ mÆt ®Þa lÝ, quan hÖ lÞch sö víi mét sè n­íc chñ yÕu v.v.. Sù thµnh c«ng trong viÖc ¸p dông c¬ cÊu nµy hay c¬ cÊu kia hay sù phèi hîp c¶ hai c¬ cÊu còng sÏ phô thuéc vµo sù phèi hîp trong néi bé tæ chøc, tr×nh ®é chuyªn m«n cña ®éi ngò nh©n viªn vµ c¸c nh©n tè t­¬ng tù. HÇu hÕt c¸c tæ chøc XTTM ®Òu cung cÊp dÞch vô th«ng tin th­¬ng m¹i, dÞch vô nµy ®­îc cung cÊp ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ c¸c nhµ xuÊt khÈu trong n­íc vÒ viÖc ®­îc th«ng tin ®Çy ®ñ c¸c c¬ héi t¹i c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Do ®ã, trªn thùc tÕ vÞ trÝ cña dÞch vô nµy trong c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c tæ chøc XTTM ë n­íc ta lµ ch­a hîp lý. Tæ chøc XTTM ë n­íc ta cÇn ph¶i hç trî nhiÒu h¬n cho giíi kinh doanh trong c¸c vÊn ®Ò nh­ thñ tôc giÊy tê, vËn t¶i, marketing, x¸c ®Þnh chi phÝ vµ ®Þnh gi¸ qu¶n lÝ chÊt l­îng hµng ho¸, c¶i tiÕn s¶n phÈm, ®ãng gãi, tµi trî xuÊt khÈu, qu¶ng c¸o, vµ c¸c vÊn ®Ò ph¸p lÝ kh¸c. CÇn lËp ra bé phËn chuyªn m«n phô tr¸ch c¸c viÖc tæ chøc c¸c ph¸i ®oµn th­¬ng m¹i vµ tham gia vµo c¸c héi chî th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi, tæ chøc héi chî vµ cung cÊp c¸c tµi liÖu qu¶n c¸o. Bé phËn phô tr¸ch vÊn ®Ò héi chî th­¬ng m¹i vµ ph¸i ®oµn th­¬ng m¹i cã trÝ kh¸c nhau trong c¬ cÊu tæ chøc XTTM, tuú thuéc vµo ph¹m vi cña tæ chøc. Sù tham gia cña tæ chøc XTTM vµo ho¹t ®éng nµy lµ cÇn thiÕt, kinh nghiÖm cho thÊy r»ng viÖc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh héi chî vµ ph¸i ®oµn th­¬ng m¹i kh«ng cã sù hç trî cña tæ chøc XTTM th­êng c¶n trë nh÷ng nç lùc XTTM vµ ng¨n c¶n viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu xuÊt khÈu ®· ®Ò ra. C¸c v¨n phßng ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi ph¶i th«ng qua Bé Ngo¹i giao nªn th­êng xuyªn cã sù chËm chÔ vµ kh«ng hiÖu qu¶ v× thiÕu viÖc th«ng tin liªn l¹c vµ ®iÒu hµnh h­íng dÉn trùc tiÕp cña tæ chøc XTTM. Bªn c¹nh ®ã ®éi ngò nh©n viªn cña v¨n phßng ®¹i diÖn ch­a cã tr×nh ®é chuyªn m«n phï hîp nªn ®ãng gãp cña c¸c v¨n phßng nµy lµ h·y cßn h¹n chÕ. 2.3.2. VÒ chøc n¨ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu Sù thiÕu v¾ng nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®· lµ chñ ®Ò cña nhiÒu bµi b¸o, nhiÒu cuéc tranh luËn. Cho tíi gÇn ®©y, ChÝnh phñ ®· cã mét sè chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng thÓ hiÖn qua LuËt KhuyÕn khÝch §Çu t­ Trong n­íc, c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, tÝn dông, th­ëng xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò c¨n b¶n ë chç míi chØ cã LuËt Th­¬ng m¹i ®Ò cËp trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng XTTM ë gãc ®é dÞch vô th­¬ng m¹i. Ch­a cã c¸c v¨n b¶n ph¸p quy quy ®Þnh vÒ c¸c ho¹t ®éng, tæ chøc ho¹t ®éng XTTM nh­ nh÷ng dÞch vô phóc lîi c«ng céng. Do ®ã, kh«ng cã ng©n s¸ch tho¶ ®¸ng cho ho¹t ®éng nµy. CÇn cã c¬ quan chøc n¨ng chuyªn x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, ®iÒu phèi c¸c ho¹t ®éng, vµ ®­a ra c¸c chiÕn l­îc XTTM, t¹o ra c¸c nguån lùc cho ho¹t ®éng XTTM, c¬ quan ®ã cã thÓ lµ mét Côc hoÆc Vô ë cÊp Bé, vµ héi ®ång th­¬ng m¹i ë cÊp chÝnh phñ. 2.3.3. VÒ chiÕn l­îc, thÞ tr­êng, mÆt hµng, ngµnh hµng Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi dù ¸n VIE/98/021 cña c¸c chuyªn gia ITC ®· chØ ra sù thiÕu v¾ng mét chÝnh s¸ch xuÊt khÈu tiªu ®iÓm víi c¸c chiÕn l­îc hç trî ph¸t triÓn mét sè ngµnh ®­îc lùa chän cña ViÖt Nam. Cho ®Õn tËn b©y giê, “chÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn rÊt chung chung, cè g¾ng khuyÕn khÝch bÊt cø mÆt hµng nµo cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. MÆc dï ®· cã nh÷ng cè g¾ng nh»m tËp trung vµo mét sè lÜnh vùc, nh­ng nh÷ng nç lùc nµy l¹i th­êng ®­a l¹i nh÷ng chØ ®¹o vµ chÝnh s¸ch m©u thuÉn nhau”. §©y lµ nh÷ng ®ßi hái cÇn ph¶i c¶i tiÕn trong c«ng t¸c h­íng dÉn, chØ ®¹o vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nãi riªng - hiÖn cã vµ tiÒm n¨ng - vµ ®èi víi toµn bé hÖ thèng XTTM nãi chung. Sù thiÕu hôt mét chÝnh s¸ch xuÊt khÈu vµ nh÷ng chiÕn l­îc hç trî râ rµng lµm cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ thiÕu tËp trung h¬n, rñi ro trong ®Çu t­ sÏ cao h¬n (®Æc biÖt khi nh÷ng chiÕn l­îc nµy lu«n thay ®æi) vµ lîi nhuËn trªn vèn ®Çu t­ sÏ ®¹t ®­îc ë d­íi møc lÏ ra cã thÓ ®¹t ®­îc. Do ch­a cã mét c¬ quan XTTM ®ång bé nªn th«ng tin rÊt t¶n m¹n. HiÖn t­îng thiÕu c¸c b¶n tin vµ thiÕu th«ng tin cÇn thiÕt t­¬ng ®èi phæ biÕn. Th«ng tin vÒ th­¬ng m¹i th­êng ®­îc cung cÊp d­íi d¹ng th«, ch­a qua xö lý vµ hÖ thèng. Cã hai c¬ quan cã chøc n¨ng liªn quan ®Õn XTTM nh­ ViÖn Nghiªn cøu th­¬ng m¹i vµ Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i. Tuy nhiªn, ViÖn th× thiÕu th«ng tin vµ Ýt s¶n phÈm, mµ Trung t©m th«ng tin th× míi dõng ë møc th«ng tin th«. HiÖn nay, s¶n phÈm cña hai c¬ quan nµy gåm: Vietnamnews, Vietnam Business, Trade Review, b¶n tin thÞ tr­êng, m¹ng intranet,…, c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ mÆt hµng trong vµ ngoµi n­íc (rau qu¶, thÞt, g¹o, thuû s¶n…). Ngoµi ra, mét sè b¶n tin cã gi¸ trÞ kh¸c nh­ Thêi b¸o kinh tÕ, b¸o §Çu t­, tõ th«ng tin vËt gi¸ v.v… thuéc c¸c Bé, ngµnh kh¸c. 2.3.4. VÒ c¬ së h¹ tÇng, vËt chÊt kü thuËt Mét thùc tÕ lµ c¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ kü thuËt vµ ph­¬ng tiÖn qu¸ nghÌo nµn, l¹c hËu. ë ®©y lµ ®Ò cËp vÒ c¬ së h¹ tÇng trong n­íc, ®Æc biÖt lµ c¬ së vËt chÊt phôc vô cho ho¹t ®éng XTTM cã thÓ ®¹t kÕt qu¶ cao. Th«ng tin h¹n chÕ l¹i ®­îc thu thËp trong nh÷ng ®iÒu kiÖn h¹n chÕ trong c¸c lÜnh vùc hËu cÇn xuÊt khÈu s¶n phÈm vµ tiÕp cËn c¸c kªnh ph©n phèi. Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña c¸c chuyªn gia ITC - dù ¸n UNDP VIE/98/021, phÇn lín c¸c c«ng ty tham gia xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay ®Òu cho r»ng chi phÝ vËn chuyÓn tèc hµnh (nhÊt lµ trong ngµnh may mÆc vµ s¶n xuÊt giÇy dÐp trong viÖc chuyªn chë hµng mÉu cho kh¸ch hµng) vÉn cßn rÊt cao, mÆc dï dÞch vô giao nhËn vµ vËn chuyÓn ®· ®­îc c¶i thiÖn h¬n so víi nh÷ng n¨m tr­íc. ViÖt Nam vÉn cßn lµ mét c¶ng rÊt nhá ®èi víi c¸c h·ng tµu biÓn, dùa trªn sè l­îng hµng ho¸ ra - vµo, do ®ã cã rÊt Ýt ®­êng vËn chuyÓn trùc tiÕp gi÷a c¸c c¶ng cña ViÖt Nam vµ phÇn lín thÞ tr­êng xuÊt khÈu. PhÇn lín hµng xuÊt khÈu ®Òu ph¶i qu¸ c¶nh qua Hång K«ng, NhËt B¶n vµ Singapo hay ®­îc chuyÓn lªn nh÷ng tµu lín vµ nh÷ng tµu nµy sÏ ph¶i ghÐ qua nhiÒu c¶ng tr­íc khi cËp bÕn cuèi cïng. Trong c¶ hai tr­êng hîp, gi¸ vËn chuyÓn ®Òu gia t¨ng. Cã mét ®iÒu rÊt râ rµng lµ hËu cÇn vËn chuyÓn trong n­íc - c¶ ®­êng s¾t vµ ®­êng bé - qu¸ nghÌo nµn khiÕn phÇn lín c¸c nhµ s¶n xuÊt ngoµi Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng vµ c¸c vïng l©n cËn gÆp ph¶i bÊt lîi trong c¹nh tranh. §iÒu nµy ®· t¸c ®éng tíi c¶ hµng xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng néi ®Þa, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng n«ng s¶n - n¬i th­êng x¶y ra hiÖn t­îng sù d­ thõa ë vïng nµy l¹i kh«ng thÓ ®¸p øng sù th©m hôt ë vïng kh¸c. HiÖn tr¹ng qu¸ nghÌo ph­¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c gi÷a c¸c vïng vµ gi÷a ViÖt Nam víi thÕ giíi lµ mét vÊn ®Ò v« cïng nan gi¶i. Sù ®øt ®o¹n th«ng tin, liªn l¹c gi÷a c¸c vïng ®· khiÕn cho t×nh h×nh vÒ ho¹t ®éng, s¶n xuÊt, kinh doanh kh«ng ®­îc cËp nhËt, qu¸ tr×nh thu thËp th«ng tin còng gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ giao th«ng, thñ tôc, vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc t¹i ®Þa ph­¬ng… §ã lµ mét c¶n trë kh«ng nhá cho viÖc cung cÊp th«ng tin, chÊt l­îng vµ tÝnh cËp nhËt cña th«ng tin. MÆt kh¸c, mét khã kh¨n mang tÝnh quyÕt ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt, ph­¬ng tiÖn cho viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng XTTM. HiÖn nay, nguån kinh phÝ cho ho¹t ®éng nµy rÊt Ýt. §Ó cã thÓ thu thËp th«ng tin ®ßi hái ph¶i cã c¬ së t¹i ®Þa bµn ®Ó thu l­îm th«ng tin, ph¶i cã c¸c ph­¬ng tiÖn ®Ó liªn l¹c gi÷a c¸c bé phËn th«ng tin vµ c¸c c¬ quan ®Þa ph­¬ng vµ gi÷a c¸c bé phËn víi nhau. §iÓn h×nh lµ c¸c c¬ së t¹i c¸c vïng cã nhu cÇu ®Çu t­, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c vïng cã khu chÕ xuÊt, trung t©m kinh tÕ lín, c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n­íc ngoµi ®Ó liªn hÖ, thu thËp th«ng tin qua l¹i trong vµ ngoµi n­íc, råi kinh phÝ giao dÞch, ph­¬ng tiÖn xö lý th«ng tin, c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô cho ph¸t hµnh Ên phÈm, chi phÝ ®µo t¹o c¸n bé c«ng nh©n viªn… TÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng ®ã ®Òu cÇn cã mét nguån tµi chÝnh rÊt lín. ThÕ nh­ng, kinh phÝ cung cÊp cho nh÷ng ho¹t ®éng nµy qu¸ nhá bÐ, kh«ng ®¶m b¶o ®­îc ho¹t ®éng. VÊn ®Ò tr­íc m¾t ®Æt ra lµ ph¶i lµm sao t¹o ®­îc mét nguån kinh phÝ ®Çy ®ñ ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng XTTM. ThÕ nh­ng, nguån kinh phÝ chñ yÕu hiÖn nay lÊy tõ Ng©n s¸ch, muèn rót ra ®­îc ph¶i cã môc ®Ých, triÓn väng, cã mét vÞ thÕ quan träng, nghÜa lµ víi c­¬ng vÞ mét bé phËn quan träng trong thóc ®Èy xuÊt khÈu, cã tÝnh hÖ thèng, do Nhµ n­íc trùc tiÕp qu¶n lý, ph¶i chøng minh cho ChÝnh phñ thÊy ®­îc kh¶ n¨ng vµ triÓn väng cña ho¹t ®éng nµy. Muèn vËy, l¹i ®ßi hái mét nguån vèn lín... §ã lµ mét vßng luÈn quÈn khã gì ra ®­îc. 2.3.5. VÒ nguån nh©n lùc ChÞu ¶nh h­ëng cña nÒn gi¸o dôc thêi bao cÊp, phÇn lín c¸c c¸n bé hiÖn nay ®Òu mang nÆng mét lèi suy nghÜ vµ phong c¸ch lµm viÖc còng nh­ ®­îc trang bÞ c¸c kiÕn thøc cña 10 n¨m vÒ tr­íc. Khi ®Êt n­íc b­íc vµo thêi kú më cöa víi bao kiÕn thøc míi l¹, c¸c c¸n bé cña ta ®· rÊt lóng tóng vµ khã cã thÓ theo kÞp sù ®æi míi vµ khã cã thÓ kÞp thêi trang bÞ cho m×nh mét vèn kiÕn thøc ®Çy ®ñ vÒ nghiÖp vô chuyªn m«n, cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu c«ng viÖc ®ßi hái. C¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o míi ch­a ®­îc ®­a vµo ViÖt Nam, nhÊt lµ vÒ lÜnh vùc XTTM, ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, giao dÞch quèc tÕ v.v... ChÝnh v× vËy, c¸c c¸n bé cña ta kh«ng cã c¬ héi tiÕp cËn víi c¸c kiÕn thøc chuyªn m«n míi, lÜnh vùc míi ®Ó theo kÞp yªu cÇu c«ng t¸c. §iÒu ®ã lµ hiÖn tr¹ng chung trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, c¸c kh©u trong c¸c c¬ quan qu¶n lý. Do ®ã, viÖc kh«ng thùc hiÖn ®óng, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi c¸c nghiÖp vô chuyªn m«n lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Nh­ng chÝnh v× vËy ®· g©y ra hiÖn t­îng lµm sai vµ chËm chÔ, g©y ¸ch t¾c trong c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý còng nh­ kinh doanh s¶n xuÊt. Cho nªn, viÖc th«ng tin bÞ chËm trÔ, sai lÖch còng chÝnh lµ do qu¸ tr×nh thu thËp, ph©n tÝch, xö lý th«ng tin cña c¸c c¸n bé chøc n¨ng. Còng theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña c¸c chuyªn gia ITC, ®¹i bé phËn c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam hiÖn nay ®Òu rÊt lóng tóng trong viÖc t×m kiÕm nguån th«ng tin kinh doanh vµ th­¬ng m¹i c¬ b¶n ®¸ng tin cËy nh­ c¸c nghiªn cøu vÒ cung/cÇu t¹i c¸c thÞ tr­êng mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam quan t©m. MÆt kh¸c, ngay c¶ khi c¸c th«ng tin c¬ b¶n ®· cã s½n th× kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng biÕt c¸ch xö lý hiÖu qu¶ nhÊt. Nãi c¸ch kh¸c, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a hiÓu râ gi¸ trÞ chiÕn l­îc vµ viÖc xö lý c¸c th«ng tin cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §©y lµ mét vÊn ®Ò lín cÇn kh¾c phôc gÊp, v× sù l¹c hËu vÒ kiÕn thøc kh«ng chØ g©y t¸c h¹i cho ho¹t ®éng XTTM mµ cßn lµm nguy h¹i ®Õn toµn nÒn kinh tÕ. 2.3.6. VÒ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i KÕt qu¶ ®iÒu tra 50 doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trªn toµn quèc, do c¸c chuyªn gia ITC- dù ¸n UNDP VIE/98/021 cho thÊy hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶n ¸nh kh«ng nhËn ®­îc sù hç trî nµo vÒ th«ng tin, t­ vÊn cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ Bé Th­¬ng m¹i nãi chung. Doanh nghiÖp kh«ng cã thÞ tr­êng ®Çu ra, thiÕu vèn, c«ng nghÖ vµ thiÕu kinh nghiÖm qu¶n lý. Cã thÓ hiÓu, tuy c¸c c¬ quan cã nç lùc, song sù hç trî khã cã thÓ dµn tr¶i trªn toµn quèc, hiÖn nay chóng ta vÉn ch­a ph¸t triÓn tèt c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî. ChÝnh phñ ®· nh×n nhËn r»ng chç yÕu c¨n b¶n cña nÒn kinh tÕ lµ hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh ch­a cã chuyÓn biÕn tÝch cùc (Thêi sù kinh tÕ sè 2/12/2002). Nh÷ng tiÕn triÓn gÇn ®©y cho thÊy n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam tuy cã tiÕn bé so víi nh÷ng n¨m tr­íc nh­ng vÉn cßn yÕu kÐm mét phÇn còng do c¸c doanh nghiÖp ch­a cã chiÕn l­îc kinh doanh hiÖu qu¶ vµ tr×nh ®é khoa häc, c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt cßn thÊp (DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi). §iÒu ®ã gîi ý cho chóng ta r»ng XTTM lµ sù nghiÖp cña toµn d©n, cña c¸c bé, ngµnh, ChÝnh phñ vµ ®Þa ph­¬ng. Muèn c«ng t¸c XTTM ph¸t triÓn tèt, cÇn cã sù ®iÒu phèi vµ c¸c chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng cña Nhµ n­íc bao gåm tæ chøc hÖ thèng XTTM, chiÕn l­îc XTTM, nh©n lùc, b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o v.v. Ch­¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng hiÖu qu¶ c«ng t¸c Xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam 1. §Þnh h­íng môc tiªu cho ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam. 1.1. Yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu cña cÊp vÜ m«. HiÖn nay Bé Th­¬ng m¹i ch­a cã Bé phËn ®éc lËp qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ XTTM. ViÖc nµy rÊt cÇn thiÕt, v× nã g¾n liÒn viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng nhiÖm vô cña ChÝnh Phñ giao. Bé phËn nµy cã thÓ ph¶i lµ mét Côc qu¶n lý, v× trong giai ®o¹n hiÖn nay c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh ngoµi néi dung v¹ch ra chiÕn l­îc ngµnh, lËp kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng, t¹o nguån Ng©n s¸ch vµ qu¶n lý Ng©n s¸ch, cÇn tËp trung h­íng dÉn, ®iÒu phèi vµ kiÓm so¸t c¸c c¬ quan trùc thuéc, phèi hîp liªn ngµnh, tËn dông sù hîp t¸c quèc tÕ. Cã thÓ sau 10 n¨m-20 n¨m vai trß qu¶n lý cña Côc nµy chØ cßn tËp trung chØ ®¹o chiÕn l­îc, ®Þnh h­íng vµ qu¶n lý Ng©n s¸ch. Song hiÖn nay do t×nh h×nh ph¸t triÓn chung ®ßi hái ph¶i cã Côc nªu trªn. Yªu cÇu chung ®èi víi c«ng t¸c XTTM ë cÊp vÜ m« lµ: Tæ chøc l¹i hÖ thèng qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ XTTM vµ s¾p xÕp c¸c c¬ quan trùc thuéc. V¹ch ra ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña hÖ thèng XTTM. X©y dùng c¸c kÕ ho¹ch trung h¹n (5 n¨m) vµ ng¾n h¹n (1 n¨m) cho c«ng t¸c XTTM ®Þnh h­íng xuÊt khÈu. Phèi hîp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng, nhÊt lµ víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®Ó thùc hiÖn xóc tiÕn xuÊt khÈu. Thu hót vµ khuyÕn khÝch c¸c nhµ nhËp khÈu, c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c tæ chøc n­íc ngoµi chñ ®éng XTTM víi ViÖt Nam th«ng qua viÖc tæ chøc c¸c ®oµn kh¶o s¸t thÞ tr­êng, s¶n xuÊt mÆt hµng xuÊt khÈu më v¨n phßng ®¹i diÖn th­êng tró v.v, nãi c¸ch kh¸c ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc cho c¸c ho¹t ®éng ra vµo ViÖt Nam, c­ tró ng¾n h¹n t¹i ViÖt Nam, nhÊt lµ viÖc më v¨n phßng ®¹i diÖn. 1.2. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ Marketing lµ mét m«n khoa häc ®­îc h×nh thµnh bëi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ nh»m hoµn thiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nã lµ kÕt qu¶ kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn vµ lµ s¶n phÈm trÝ tuÖ cña x· héi loµi ng­êi. Do ®ã, vÒ lý thuyÕt còng nh­ thùc tiÔn, c¸c ho¹t ®éng XTTM h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan tõ tù ph¸t, ®· ®­îc ý thøc vµ ®­îc kh¸i qu¸t d­íi nhiÒu gi¸c ®é. NÕu nh­ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®­îc h×nh thµnh tõ xa x­a vµ ®­îc ph¸t triÓn sau c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp, th× c¸c ho¹t ®éng XTTM nh­ héi chî, qu¶ng c¸o, khuyÕn m·i, nghiªn cøu marketing còng ®­îc h×nh thµnh dÇn theo møc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Cho ®Õn nay, ITC ®· tæng kÕt, cã tíi 1200 c¸c tæ chøc XTTM trªn thÕ giíi ®ang tån t¹i. C¸c ho¹t ®éng nµy chñ yÕu thuéc vÒ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. Nh­ vËy, xu thÕ ph¸t triÓn cña c¸c ho¹t ®éng XTTM cã thÓ ®­îc kh¸i qu¸t vµ mang tÝnh quy luËt. Tõ chç ph¸t triÓn tù ph¸t nh­ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô sinh lêi cña c¸c doanh nghiÖp cho ®Õn khi c¸c ho¹t ®éng nµy ®­îc tËp trung mang tÝnh céng ®ång, cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc. §Õn nay, xu h­íng míi cho thÊy c¸c ho¹t ®éng nµy chuyÓn sang ho¹t ®éng cã ý thøc nh­ng ®· ®­îc t­ nh©n ho¸ vµ thuéc sù ®iÒu tiÕt cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. ë mét sè n­íc Ch©u ¢u, c¸c c¬ quan XTTM cña Nhµ n­íc ®­îc cæ phÇn ho¸, hoÆc cã sù trî cÊp cña Nhµ n­íc th«ng qua c¸c dù ¸n trong khu«n khæ ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tõng n­íc. ë nh÷ng n­íc cã c¸c c¬ quan XTTM ra ®êi trong thêi gian gÇn ®©y, c¸c c¬ quan nµy ®­îc thµnh lËp víi sù tham gia cña ®¹i diÖn khu vùc t­ nh©n. Nh­ vËy, cã thÓ kÕt luËn ho¹t ®éng XTTM ph¶i ®­îc tù do ho¸, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ®èi víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ. 1.3. Thèng nhÊt ®iÒu tiÕt Khi nÒn kinh tÕ ®­îc ®a d¹ng ho¸ bëi nhiÒu thµnh phÇn, sù ph©n c«ng chøc n¨ng gi÷a c¸c c¬ quan kh«ng thÓ tù ph¸t mµ cÇn cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc trªn c¬ së c¸c quy luËt kh¸ch quan. Trong ho¹t ®éng XTTM, vai trß ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc cµng râ nÐt. C¸c ho¹t ®éng XTTM cÇn cã mét hµnh lang ph¸p lý ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, Nhµ n­íc vÉn ®ãng vai trß chñ ®¹o. Tuy nhiªn, sù nghiÖp nµy ph¶i do toµn d©n. H¹ tÇng c¬ së cña hÖ thèng XTTM ph¶i do Nhµ n­íc ®¶m nhiÖm vµ ®­îc x©y dùng tõ ng©n s¸ch dµnh cho c¸c ho¹t ®éng phóc lîi c«ng céng, thuÕ, c¸c quü ph¸t triÓn vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Æc biÖt. Khi ®Êt n­íc b­íc sang giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸ vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, th× mäi chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn ho¹t ®éng XTTM ®Òu ph¶i ®Þnh h­íng vµo xuÊt khÈu. §«i khi cã sù thay ®æi trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. §iÒu ®ã còng ¶nh h­ëng tíi chiÕn l­îc XTTM vµ cµng thÓ hiÖn râ khi khu vùc ch©u ¸ ph¶i ®èi mÆt víi c¬n lèc tµi chÝnh tiÒn tÖ, c«ng t¸c XNK gÆp khã kh¨n. §Ó ®¶m b¶o æn ®Þnh, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ViÖt Nam ®· ¸p dông biÖn ph¸p ®Èy m¹nh cung cÇu trong n­íc. C«ng t¸c XTTM thùc chÊt ph¶i tËp trung vµo viÖc kÝch cÇu trong n­íc, th«ng qua khuyÕn khÝch ®Çu t­, t¨ng vßng quay hµng tiªu dïng cÇn thiÕt. ChiÕn l­îc XTTM ®· thay ®æi mét c¸ch uyÓn chuyÓn nh»m phï hîp víi chiÕn l­îc kinh tÕ - x· héi. 1.4. N¾m b¾t xu thÕ ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt Trong xu thÕ héi nhËp nÒn kinh tÕ víi khu vùc vµ quèc tÕ, khoa häc ph¸t triÓn nhanh, ngay c¶ kh¸i niÖm "th­¬ng m¹i quèc tÕ" ®· thay ®æi. Ho¹t ®éng XTTM còng cÇn ¨n nhËp vµo céng ®ång quèc tÕ. HiÖn nay, trong ASEAN, AFTA, WTO ®Òu cã c¸c tiÓu ban XTTM. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i bao hµm khuyÕn khÝch th­¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô, ®Çu t­, së h÷u trÝ tuÖ v.v. Do ®ã, kh¸i niÖm vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña XTTM còng sÏ thay ®æi. NÒn kinh tÕ tri thøc ph¸t triÓn kÐo theo sù thay ®æi vÒ h×nh thøc cña c¸c ho¹t ®éng XTTM. §Æc biÖt trong lÜnh vùc qu¶ng c¸o, nghiªn cøu marketing vµ th«ng tin th­¬ng m¹i nãi chung. TÊt c¶ c¸c yªu cÇu trªn ®©y sÏ chi phèi toµn bé viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng XTTM ®­îc kiÕn nghÞ d­íi ®©y. 2. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam 2.1. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng XTTM ë tÇm vÜ m« 2.1.1 Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch qu¶n lý, khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng XTTM Nh­ tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c, muèn ph¸t triÓn ®­îc ho¹t ®éng XTTM, ®¸p øng yªu cÇu nhiÖm vô cña 10 n¨m tr­íc m¾t, Nhµ n­íc ta cÇn cã nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt ®ång bé quy ®Þnh vÒ tæ chøc, chøc n¨ng, nhiÖm vô, qu¶n lý, néi dung qu¶n lý... vÒ ho¹t ®éng XTTM. LuËt Th­¬ng m¹i n¨m 1997 ®· gi¶i quyÕt mét phÇn vÊn ®Ò trªn bao gåm: vÒ c¬ quan ®Çu mèi tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng XTTM, néi dung c¸c ho¹t ®éng XTTM. Tuy nhiªn, LuËt Th­¬ng m¹i ra ®êi sím, chØ quy ®Þnh c¸c ho¹t ®éng XTTM nh­ c¸c dÞch vô héi chî th­¬ng m¹i, triÓn l·m, qu¶ng c¸o th­¬ng m¹i. Ngay c¶ kh¸i niÖm th­¬ng m¹i trong LuËt Th­¬ng m¹i còng ®­îc hiÓu theo kh¸i niÖm "cò" vµ hÑp kh«ng bao hµm th­¬ng m¹i dÞch vô. §iÒu ®ã g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý. Cho ®Õn nay, Bé Th­¬ng m¹i vµ Bé V¨n ho¸ Th«ng tin ch­a thèng nhÊt ®Ó tr×nh ChÝnh phñ mét ph­¬ng ¸n hîp lý vÒ qu¶n lý c«ng t¸c qu¶ng c¸o th­¬ng m¹i. C¸c v¨n b¶n dù th¶o phñ nhËn nhau, thËm chÝ phñ nhËn c¶ mét sè ®iÒu trong LuËt Th­¬ng m¹i. Do ®ã cÇn cã biÖn ph¸p tæng thÓ h¬n nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng XTTM. ViÖc ®ã ®ång hµnh víi viÖc söa ®æi LuËt Th­¬ng m¹i, nhÊt lµ khi gia nhËp c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ. C¸c kh¸i niÖm vµ hÖ thèng qu¶n lý cÇn phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Tr­íc yªu cÇu khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®Èy m¹nh ho¹t ®éng XTTM, theo mét ®Þnh h­íng chung cña nÒn kinh tÕ, mét yªu cÇu kh¸c ®Æt ra nh­ mét ®iÒu kiÖn ®ñ khi thiÕt lËp c¸c biÖn ph¸p hoµn thiÖn hÖ thèng XTTM, ®ã lµ viÖc tù do ho¸ ho¹t ®éng XTTM. Sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ph¶i dùa trªn hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé. C¸c biÖn ph¸p ®iÒu tiÕt sÏ th«ng qua c«ng t¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, tµi chÝnh v.v. §· ®Õn lóc ph¶i ¸p dông viÖc ®¨ng ký ho¹t ®éng, vµ giíi thiÖu h×nh thøc cÊp ph¸t giÊy phÐp ho¹t ®éng. Cho ®Õn nay h×nh thøc héi chî th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi vÉn cßn ®ßi hái cã giÊy phÐp, c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o còng vËy. ViÖc tù do ho¸ ho¹t ®éng XTTM, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý, kiÓm tra cÇn ph¶i ¸p dông ngay khi so¹n th¶o ph¸p lÖnh vÒ c¸c ho¹t ®éng héi chî th­¬ng m¹i, qu¶ng c¸o vµ LuËt Th­¬ng m¹i söa ®æi. 2.1.2 Hoµn thiÖn, tæ chøc l¹i c¬ cÊu XTTM Do tÝnh chÊt liªn ngµnh cña c«ng t¸c XTTM cÇn thµnh lËp Héi ®ång XTTM quèc gia mµ ®Çu mèi cã thÓ lµ V¨n phßng ChÝnh phñ, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ hoÆc Bé Th­¬ng m¹i. Héi ®ång nµy sÏ do Thñ t­íng hoÆc Phã Thñ t­íng ChÝnh phñ chñ tr×, thµnh viªn lµ c¸c Bé tr­ëng kinh tÕ. NhiÖm vô cña Héi ®ång lµ ®­a ra c¸c ch­¬ng tr×nh x©y dùng mÆt hµng chñ lùc, thÞ tr­êng ®iÓm vµ thèng nhÊt chØ ®¹o thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh. Bé Th­¬ng m¹i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Bé. C¸c ®¬n vÞ thuéc tÇm vÜ m« vµ vi m« chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp trong c¸c ho¹t ®éng XTTM nhÊt lµ c¸c Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp, c¸c HiÖp héi ngµnh, c¸c c«ng ty héi chî qu¶ng c¸o, c¸c viÖn nghiªn cøu sÏ ®ãng vai trß lín trong c¸c ho¹t ®éng cô thÓ nµy. Trªn thùc tÕ c¸c ch­¬ng tr×nh XTTM quèc gia bao gåm nhiÒu kh©u tõ xóc tiÕn ®Çu t­, hç trî tµi chÝnh, mÉu m· s¶n phÈm, b¶o hiÓm xuÊt khÈu cho ®Õn kh©u marketing. Tuy kho¸ luËn nµy chØ ®Ò cËp nhiÒu ®Õn kh©u Marketing xuÊt khÈu, song ®«i lóc kh«ng thÓ t¸ch rêi c¸c kh©u mét c¸ch riªng biÖt. Trªn thùc tÕ hiÖn nay cã nhiÒu ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ s¶n xuÊt vµ dÞch vô v.v. C¸c ch­¬ng tr×nh cã mÆt m¹nh lµ ®· tËp trung ®­îc nhiÒu chuyªn gia tõ c¸c bé, ngµnh. Song mÆt yÕu ë chç c¸c ch­¬ng tr×nh tæ chøc kh«ng chÆt chÏ, mang tÝnh chÊt l©m thêi. Nh­ trªn ®· ®Ò cËp viÖc thµnh lËp Héi ®ång XTTM Quèc gia sÏ n©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh c¬ chÕ ho¹t ®éng cña mét thÓ chÕ. Khi ®ã c¸c ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ s¶n xuÊt - dÞch vô sÏ n»m d­íi sù chØ ®¹o cña Héi ®ång XTTM quèc gia. Tuú theo ®Æc thï cña c¸c ch­¬ng tr×nh mµ sÏ cã sù ph©n c«ng c¸c ho¹t ®éng vµ ng©n s¸ch cho c¸c c¬ quan cô thÓ. §èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh ng¾n h¹n cÇn cã c¸c kÕ ho¹ch vµ sù ph©n c«ng tõ ®Çu n¨m tµi chÝnh. C¸ch ph©n c«ng nµy gi¶m thiÓu bé m¸y hµnh chÝnh, nh­ng vÉn ®¶m b¶o sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c bé, ngµnh vµ ®Èy m¹nh ®­îc ho¹t ®éng XTTM ë tÇm quèc gia. 2.1.3 X©y dùng nguån ng©n s¸ch cho ho¹t ®éng XTTM Tuy ho¹t ®éng XTTM rÊt réng vµ do nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ®¶m tr¸ch, tuy nhiªn c¬ së h¹ tÇng cña hÖ thèng XTTM ph¶i do Nhµ n­íc ®¶m nhiÖm. NhÊt lµ trong giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c nguån ng©n s¸ch ®­îc ph©n bæ nh­ c¸c kho¶n sù nghiÖp kinh tÕ, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Æc biÖt ®Ó x©y dùng h¹ tÇng c¬ së, th«ng tin, thËm chÝ dµnh riªng cho XTTM. MÆt kh¸c c¸c nguån kinh phÝ cã thÓ ®­îc x©y dùng nh­ c¸c quü khen th­ëng xuÊt khÈu ®­îc trÝch tõ c¸c kho¶n thuÕ xuÊt khÈu v.v. C¸c quü vµ nguån ng©n s¸ch trªn sÏ ®­îc qu¶n lý th«ng qua c¬ quan ®Çu mèi cÊp Bé, hoÆc Bé KH & §T vµ Bé Tµi chÝnh. ChÕ ®é sö dông quü sÏ ®­îc quy ®Þnh th«ng qua c¸c th«ng t­ liªn bé. 2.1.4 Cung cÊp, nghiªn cøu th«ng tin th­¬ng m¹i phôc vô ho¹t ®éng XTTM Nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó phôc vô ho¹t ®éng XTTM nh­: Th«ng tin vÒ ®Çu t­ trong n­íc vµ ngoµi n­íc lµ quan träng cho c¸c doanh nghiÖp, v× ®Çu t­ trong n­íc vµ ngoµi n­íc trùc tiÕp gãp phÇn më réng s¶n xuÊt trong n­íc, l­îng hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt ra ngµy mét nhiÒu, ®a d¹ng phong phó vÒ chñng lo¹i, chÊt l­îng ®­îc n©ng lªn, chi phÝ gi¶m do c¶i tiÕn kü thuËt, tõng b­íc ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Kh¶ n¨ng b¸n hµng ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi sÏ t¨ng lªn. Th«ng tin vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, tiªu chuÈn y tÕ, vÖ sinh an toµn thùc phÈm, m«i tr­êng phï hîp yªu cÇu cña tiªu chuÈn quèc tÕ. Th«ng tin vÒ h¹ tÇng c¬ së hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh­ thÞ tr­êng tiÒn tÖ, hÖ thèng ng©n hµng, tÝn dông xuÊt khÈu, vËn chuyÓn quèc tÕ, b¶o hiÓm xuÊt khÈu, hÖ thèng thanh to¸n quèc tÕ vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n. Th«ng tin vÒ tËp qu¸n th­¬ng m¹i, vÒ së thÝch t©m lý tiªu dïng vµ ph¸p luËt cña c¸c thÞ tr­êng nuíc ngoµi. C¸c qui ®Þnh vÒ qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña n­íc ngoµi. Th«ng tin ®¸nh gi¸, dù b¸o biÕn ®éng gi¸ c¶ cña thÞ tr­êng n­íc ngoµi, biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i. Th«ng tin vÒ thiÕt bÞ, c«ng nghÖ nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ®æi míi thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Th«ng tin vÒ c¸c h×nh thøc XTTM (nh­ qu¶ng c¸o, héi chî, triÓn l·m, kh¶o s¸t thÞ tr­êng.v.v.)… Th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ nh­: th«ng tin vÒ c¸c h×nh thøc trî c­íc, trî gi¸ hoÆc ®­îc vay vèn ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, cã chÝnh s¸ch ­u tiªn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ tr­êng míi vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm míi. Th«ng tin vÒ sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh kinh doanh trªn toµn thÕ giíi, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp, rót ng¾n chu tr×nh cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô, gi¶m chi phÝ, gi¸ thµnh. ViÖc nhµ n­íc quan t©m, tµi trî ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cung cÊp th«ng tin xóc tiÕn xuÊt khÈu lµ cÇn thiÕt vµ nhiÒu n­íc còng ®· lµm, coi ®©y lµ sù hç trî, trî cÊp xuÊt khÈu ®­îc c¸c n­íc c«ng nhËn trong qu¸ tr×nh héi nhËp kimh tÕ thÕ giíi. Th«ng tin th­¬ng m¹i nãi chung vµ th«ng tin phôc vô xóc tiÕn xuÊt khÈu lµ h¹ tÇng c¬ së quan träng cho viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. B¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ph¶i chó träng ®Çu t­ cho h¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ th«ng tin, sö dông mäi h×nh thøc cung cÊp th«ng tin ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng xö lý vµ thu nhËn th«ng tin. 2.1.5. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ vµ khuÕch tr­¬ng h×nh ¶nh ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Quèc tÕ. Kh¸i niÖm c¹nh tranh ë ®©y ®­îc hiÓu lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Trªn thÕ giíi, c¸c nhµ khoa häc ®· ®­a ra kho¶ng 90 chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Kho¸ luËn nµy kh«ng ®i s©u vµo vÊn ®Ò ®ã, mµ chØ ®i s©u vµo gãc ®é Marketing vµ xóc tiÕn xuÊt khÈu. Muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, c¸c quèc gia ph¶i tËn dông ®­îc lîi thÕ so s¸nh vµ ®Èy m¹nh néi lùc, n©ng cao søc c¹nh tranh tõ chÊt l­îng hµng ho¸, mÆt b»ng gi¸, tû gi¸, h¹ tÇng c¬ së phôc vô xuÊt khÈu v.v… viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ lµ mét ch­¬ng tr×nh lín nh»m ®­a ViÖt Nam héi nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ, duy tr× møc t¨ng tr­ëng cao ®­a n­íc ta ®uæi kÞp c¸c n­íc trong khu vùc. Mét trong nh©n tè ®Èy m¹nh søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ®ã lµ viÖc khuÕch tr­¬ng h×nh ¶nh ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. ViÖc khuÕch tr­¬ng nµy ph¶i do ChÝnh phñ chñ tr× bao gåm c¸c chiÕn dÞch qu¶ng c¸o, khuÕch tr­¬ng ë trong n­íc vµ n­íc ngoµi cã néi dung hÊp dÉn. C¸c ch­¬ng tr×nh nµy ph¶i cã sù ®Çu t­ tµi chÝnh vµ trÝ tuÖ. C¸c ch­¬ng tr×nh khuÕch tr­¬ng th­êng ®­îc g¾n víi c«ng t¸c ngo¹i giao, du lÞch, v¨n ho¸ vµ dïng nh÷ng ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng hiÖn ®¹i nh­ v« tuyÕn, internet vµ c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc quèc tÕ. 2.2. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng XTTM ë tÇm vi m« 2.2.1 C«ng t¸c ®µo t¹o båi d­ìng nghiÖp vô Ph©n tÝch t¹i ch­¬ng II cho thÊy, hÖ thèng XTTM ë n­íc ta ®· h×nh thµnh, tuy nhiªn ho¹t ®éng t¶n m¹n, tù ph¸t, kÐm hiÖu qu¶, song nã ®· phÇn nµo ph¸t huy t¸c dông. ViÖc thiÕu v¾ng c¸c chuyªn gia chuyªn s©u vÒ c¸c lÜnh vùc XTTM ®Æc biÖt râ nÐt, nhÊt lµ lÜnh vùc nghiªn cøu Marketing, ph©n tÝch c¬ héi thÞ tr­êng, chuyªn gia tµi chÝnh xuÊt khÈu, chuyªn gia s¶n phÈm v.v. HiÖn nay ë n­íc ta, c¸c tr­êng ®¹i häc ®· d¹y c¸c m«n häc cã liªn quan ®Õn XTTM. Tuy nhiªn cÇn cã c¸c h×nh thøc båi d­ìng chuyªn s©u cho c¸c c¸n bé nghiÖp vô lµm c«ng t¸c XTTM. H×nh thøc ®µo t¹o lµ ®µo t¹o chuyªn gia. VÝ dô, c¸c chuyªn gia thÞ tr­êng cÇn ph¶i biÕt tiÕng n­íc ®èi t¸c vµ sang kh¶o s¸t t¹i chç thÞ tr­êng mÆt hµng tõ 1 - 3 th¸ng t¹i thÞ tr­êng quan t©m. Chuyªn gia mÆt hµng ngoµi c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n ph¶i nghiªn cøu s©u vÒ th­¬ng phÈm häc, nhËn d¹ng vµ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu, nghiªn cøu marketing, nhËn d¹ng thÞ tr­êng. Tr­íc m¾t cã thÓ tuyÓn chän c¸c chuyªn viªn ë c¸c tæ chøc nghiªn cøu thÞ tr­êng, s¶n phÈm, hiÖp héi ngµnh ®Ó cö ®i n­íc ngoµi nghiªn cøu chuyªn s©u nh÷ng mÆt hµng quan t©m. Tõng b­íc nh©n réng sè l­îng chuyªn gia nµy. Cã thÓ tËn dông sù trî gióp kü thuËt cña ITC/UNDP, JETRO, SIPPO ®Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nµy. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, viÖc tæ chøc båi d­ìng c¸c kiÕn thøc vÒ thÞ tr­êng, mÆt hµng, c¸ch tiÕp cËn víi ng©n hµng, c¸c nguån tµi trî xuÊt khÈu, c¸c c¬ héi kinh doanh lµ v« cïng cÇn thiÕt vµ quan träng. NÕu c¸c dÞch vô cña c¸c tæ chøc XTTM cµng ph¸t triÓn th× viÖc h­íng dÉn sö dông c¸c dÞch vô còng quan träng kh«ng kÐm. Trªn thùc tÕ, nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng biÕt lÊy th«ng tin tõ ®©u vµ hä cÇn nh÷ng th«ng tin g×. V× vËy, c¸c tæ chøc XTTM ph¶i cã bé phËn ®µo t¹o vµ c¸c chi tiÕt h­íng dÉn sö dông c¸c dÞch vô riªng cña m×nh. 2.2.2 T¨ng c­êng ¸p dông khoa häc kü thuËt C«ng nghÖ tin häc ®· lµm ®¶o lén nhiÒu lÜnh vùc ®êi sèng x· héi. Trong lÜnh vùc XTTM còng vËy. C¸c c«ng ty qu¶ng c¸o, héi chî, c¸c c¬ quan th«ng tin lu«n ph¶i ®èi ®Çu víi sù thay ®æi rÊt nhanh kü thuËt th«ng tin. Do ®ã, cÇn x©y dùng m« h×nh Quü ph¸t triÓn th«ng tin th­¬ng m¹i sÏ ho¹t ®éng theo ph­¬ng ch©m Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng x©y dùng. Nhµ n­íc hç trî cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn th«ng tin th­¬ng m¹i nh»m ph¸t triÓn, nghiªn cøu c¸c nhu cÇu th«ng tin cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó hç trî vµ cung cÊp th«ng tin miÔn phÝ. Bªn c¹nh viÖc ®Çu t­ c«ng nghÖ mét c¸ch tho¶ ®¸ng cho c¸c ho¹t ®éng XTTM, cÇn ®¶m b¶o chÊt l­îng c¸c s¶n phÈm th«ng tin, l­u tr÷ ph¸t triÓn kho th«ng tin, ®¹t hiÖu qu¶ cao trong c«ng t¸c XTTM. 2.2.3 T¨ng c­êng sù trî gióp cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng Sù ®a d¹ng cña c¸c c¬ quan hç trî xuÊt khÈu nhiÒu khi dÉn ®Õn sù chång chÐo chøc n¨ng, nhiÖm vô, dÉn tíi viÖc ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña c¸c c¬ quan do ®ã vai trß cña Côc XTTM rÊt quan träng. Sù ®iÒu phèi, rµng buéc c¸c c¬ quan ho¹t ®éng theo ®Þnh h­íng chiÕn l­îc chung lµ chøc n¨ng chÝnh cña côc XTTM, tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ c¸c ho¹t ®éng t¸c nghiÖp cô thÓ. V× c¸c ho¹t ®éng t¸c nghiÖp cô thÓ ph¶i ®Ó cho c¸c c¬ quan thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia trong mét cuéc ch¬i b×nh ®¼ng. C¸c chøc n¨ng vµ néi dung ho¹t ®éng XTTM ë tÇm vi m« cÇn ®­îc ®Èy m¹nh gåm: §èi tho¹i gi÷a ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp. §¸nh gi¸ c¸c tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp. §iÒu chÕ, thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm. §ãng gãi, bao b×. Tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ kiÓm tra. Th«ng tin th­¬ng m¹i. Danh b¹ c¸c doanh nghiÖp. C¸c Ên phÈm vÒ ®Êt n­íc vµ thÞ tr­êng. C¸c ph¸i ®oµn th­¬ng m¹i. Héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Qua kh¶o s¸t nhu cÇu cho thÊy, c¸c tæ chøc xóc tiÕn cÇn hç trî c¸c doanh nghiÖp nhiÒu trong c¸c dÞch vô nh­: T×m kiÕm ®Çu vµo, ®Çu ra cho doanh nghiÖp. T­ vÊn marketing cho doanh nghiÖp. T­ vÊn kinh doanh. Trî gióp qu¶ng c¸o. TiÕp cËn c¸c nguån tµi trî. TiÕp cËn c¸c c¬ héi kinh doanh. T­ vÊn vÒ hîp ®ång chuÈn. Hç trî trong viÖc tranh chÊp thÞ tr­êng... 2.2.4 T¨ng c­êng sù trî gióp cña Héi ®ång T­ vÊn HiÖn nay do c¸c khã kh¨n trong viÖc thiÕt lËp c¸c kªnh th«ng tin liªn l¹c gi÷a Tæ chøc XTTM víi giíi doanh nghiÖp xuÊt khÈu, do c¸c nhµ xuÊt khÈu ch­a tin t­ëng vµo kh¶ n¨ng cña Tæ chøc XTTM trong viÖc hç trî cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña hä, vµ mét sè c¸c nguyªn nh©n kh¸c... T×nh h×nh trªn cã thÓ ®­îc kh¾c phôc mét c¸ch hiÖu qu¶ th«ng qua viÖc thµnh lËp Héi ®ång t­ vÊn gåm c¸c thµnh viªn ®­îc lùa chän tõ c¸c nhµ xuÊt khÈu. Héi ®ång t­ vÊn ®­îc thµnh lËp ®Ó phô tr¸ch c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn mét nhãm s¶n phÈm cô thÓ hoÆc ®Ó xem xÐt mét lÜnh vùc chøc n¨ng ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Héi ®ång nµy cïng víi tæ chøc XTTM sÏ nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh vµ kiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p cho c¸c quan chøc vµ c¸c C¬ quan cña ChÝnh phñ. Héi ®ång nµy còng cã thÓ ho¹t ®éng nh­ mét nhãm T­ vÊn cho Tæ chøc XTTM vÒ c¸c vÊn ®Ò chung. 2.2.5 Hç trî c¸c doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng §Ó cã thÓ tån t¹i, c¹nh tranh, ph¸t triÓn ®­îc trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh quèc tÕ ®Òu cÇn ph¶i hiÓu biÕt vµ n¾m ch¾c vÒ thÞ tr­êng còng nh­ më réng thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp tÝch cùc t×m kiÕm ®èi t¸c th«ng qua c¸c cuéc héi th¶o, c¸c chuyÕn tham quan víi sù gióp ®ì cña c¸c bé vµ c¸c ngµnh ®ãng vai trß nh­ lµ nhµ tæ chøc, cÇu nèi nhÇm ®¹t ®­îc lîi Ých trong t­¬ng lai. KÕt luËn Víi môc tiªu chiÕn l­îc n¨m 2001 - 2020 lµ: §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, tËp trung x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng quan träng víi c«ng nghÖ cao, s¶n xuÊt t­ liÖu s¶n xuÊt cÇn thiÕt ®Ó trang bÞ vµ trang bÞ l¹i kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho c¸c ngµnh n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ ®¸p øng nhu cÇu quèc phßng, ®­a ®Êt n­íc ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn vµ x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp (trÝch dù th¶o V¨n kiÖn tr×nh §¹i héi IX cña §¶ng), Nhµ n­íc ta cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cô thÓ ¸p dông cho tõng thêi kú ®Ó ®¶m b¶o ®­îc môc tiªu. Th­¬ng m¹i lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ, chiÕn l­îc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i lµ mét bé phËn cÇn thiÕt. Tuú theo yªu cÇu kh¸ch quan, Nhµ n­íc cÇn ¸p dông chiÕn l­îc xóc tiÕn xuÊt khÈu, xóc tiÕn nhËp khÈu hay ph¸t triÓn thÞ tr­êng néi ®Þa. Thùc tÕ cho thÊy, nhiÒu n­íc ®· thµnh c«ng do ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, khi cÇn thiÕt hä còng thay ®æi sang chiÕn l­îc xóc tiÕn nhËp khÈu mét c¸ch uyÓn chuyÓn. Trong thêi kú ®æi míi 10 n¨m gÇn ®©y, chóng ta kh«ng m¸y mãc chØ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mµ còng cã nh÷ng chiÕn l­îc kh¸c t­¬ng ®èi phï hîp. §iÒu ®ã ®· gióp chóng ta tr¸nh ra khái vßng xo¸y cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ võa qua. "KÝch cÇu" thùc chÊt lµ ®Èy m¹nh th­¬ng m¹i néi ®Þa, ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng vÒ toµn côc. ChiÕn l­îc nµy kh«ng ph¶i lµ chiÕn l­îc xuyªn suèt, song nã lµ gi¶i ph¸p côc bé vµ rÊt thµnh c«ng trong thêi gian qua. Tuy nhiªn, ®Ó thùc sù cã hiÖu qu¶, cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ho¹t ®éng XTTM, c¶ 3 cÊp vÜ m«, vÜ m« - vi m«, vi m«. Tr­íc m¾t cÇn ph¶i tæ chøc l¹i hÖ thèng XTTM, ph©n c«ng l¹i chøc n¨ng, ph¸t triÓn vÒ mÆt thÓ chÕ, v¹ch ra c¸c chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch dµi h¹n vµ trung h¹n; tõng b­íc n©ng cÊp vµ ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c c¬ quan hç trî th­¬ng m¹i, cã c¸c chÝnh s¸ch vµ hµnh lang ph¸p lý ®Ó c¸c ho¹t ®éng nµy ®­îc ph¸t triÓn tèt h¬n. §Æc biÖt quan träng trong c«ng t¸c nµy lµ viÖc ph¸t triÓn nh©n lùc. Do ho¹t ®éng XTTM mang tÝnh chÊt liªn ngµnh nªn cÇn cã ®éi ngò c¸n bé cã kiÕn thøc tæng hîp vµ chuyªn s©u kh¸c nhau. Trong khi c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ang dÇn h×nh thµnh, hÖ thèng gi¸o dôc ®ang c¶i c¸ch, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ®ang thay ®æi ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn, viÖc tæ chøc båi d­ìng vµ ®µo t¹o l¹i lµ mét biÖn ph¸p thÝch hîp. Trong ph¹m vi cña Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy, t¸c gi¶ kh«ng thÓ ®Ò cËp tíi mäi khÝa c¹nh réng lín liªn quan ®Õn vÊn ®Ò XTTM, song ®· nç lùc phÇn nµo thu thËp mét sè kiÕn thøc, kinh nghiÖm cña mét sè n­íc; m« t¶ ®«i nÐt vÒ thùc tiÔn XTTM vµ mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn. T¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o, ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o H­íng dÉn ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i (ICTC) 1996 B¸o c¸o tãm t¾t cung cÊp th«ng tin th­¬ng m¹i phôc vô ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam (Bé th­¬ng m¹i) 2001 B¸o c¸o héi th¶o vÒ xóc tiÕn xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam sang NhËt B¶n (Vietrade) th¸ng 8/2000 B¸o c¸o tæng kÕt t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch n¨m 2001 vµ ®Þnh h­íng kÕ ho¹ch n¨m 2002 cña ngµnh c«ng nghiÖp (Bé c«ng nghiÖp) 12/2001 T¹p chÝ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i sè 7/2003 B¸o c¸o thùc hiÖn nhiÖm vô kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 2002 (Tæng c«ng ty than ViÖt Nam) 12/2002 Trang chñ Bé Th­¬ng m¹i. 3/2003 WWW.mot.gov.vn Nguån niªn gi¸m thèng kª n¨m 2001(trang th­¬ng m¹i, gi¸ c¶ vµ du lÞch) Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam (c¸c sè trong n¨m 2002 vµ 2003)