Khóa luận Phát triển Chính phủ điện tử ở một số nước - Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam

nh÷ng nhµ l·nh ®¹o chñ chèt l¹i kh«ng cã nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ b¶n chÊt cña vÊn ®Ò th× kh«ng bao giê cã thÓ thµnh c«ng ®­îc. 3. NhËn thøc cña ng­êi d©n vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c dÞch vô ®iÖn tö cña ChÝnh phñ Cã thÓ nãi nhËn thøc cña ng­êi d©n ViÖt nam vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö ®iÖn tö rÊt kÐm. HÇu nh­ mäi ng­êi ®Òu kh«ng biÕt ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ g×, kÓ c¶ nh÷ng sinh viªn ®¹i häc chuyªn ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin hay kinh tÕ, chø kh«ng nãi g× ®Õn nh÷ng ng­êi d©n b×nh th­êng, kÓ c¶ ng­êi d©n ë c¸c thµnh phè lín ®Õn nh÷ng ng­êi d©n ë n«ng th«n. Tõ t×nh tr¹ng sö dông dÞch vô Internet ta cã thÓ thÊy, mÆc dï tû lÖ ng­êi d©n sö dông Internet ®· t¨ng lªn, nh­ng vÉn cßn rÊt thÊp so víi c¸c n­íc kh¸c. Do vËy kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c dÞch vô c«ng cña ChÝnh phñ lµ rÊt thÊp. §èi t­îng sö dông chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp, nh­ng vÉn kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ®Òu sö dông ®­îc c¸c lo¹i dÞch vô cña ChÝnh phñ ®iÖn tö. Cßn ng­êi d©n th× chØ cã mét sè Ýt sö dông, ®ã lµ nh÷ng ng­êi ®· quen thuéc víi Internet. Nh­ vËy, muèn t¨ng kh¶ n¨ng sö dông c¸c dÞch vô c«ng cña ChÝnh phñ ®iÖn tö, ®iÒu cÇn thiÕt tr­íc m¾t lµ ph¶i n©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n vÒ vai trß cña viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong ®êi sèng. HiÖn nay nhiÒu nhµ l·nh ®¹o ch­a thÊy hÕt ®­îc gi¸ trÞ cña c«ng nghÖ th«ng tin trong c«ng t¸c qu¶n lý. NhËn thøc cña ®¹i bé phËn c¸n bé c«ng chøc cßn kÐm, ch­a thÊy søc m¹nh vµ ch­a biÕt khai th¸c c«ng nghÖ th«ng tin. 4. C¬ së ph¸p lý C¸c quyÕt ®Þnh cña Thñ T­íng ChÝnh phñ sè 280/Q§-TTg ngµy 29/4/1997 vÒ viÖc x©y dùng m¹ng tin häc diÖn réng trong c¸c v¨n phßng UBND vµ c¸c bé, ngµnh; quyÕt ®Þnh sè 136/Q§-TTg ngµy 5/3/1997 vÒ viÖc thµnh lËp ban ®iÒu phèi quèc gia m¹ng Internet…, lµ nh÷ng c¬ së ph¸p lý ban ®Çu cho viÖc ph¸t triÓn h¹ tÇng c¬ së th«ng tin ë ViÖt Nam vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö, ChÝnh phñ ®iÖn tö b­íc ®Çu ph¸t triÓn t¹i ViÖt Nam. Ph¸p luËt ViÖt Nam ®· thõa nhËn viÖc sö dông c¸c d÷ liÖu th«ng tin trªn vËt mang tin nh­ ®Üa tõ, b¨ng tõ hay c¸c lo¹i thÎ thanh to¸n ®Ó lµm chøng tõ thanh to¸n vµ ®Ó thanh to¸n t¹i c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tÝn dông (theo quyÕt ®Þnh sè 196/Q§-TTg ngµy 1/4/1997 cña TTCP). ChÝnh phñ ViÖt nam còng cÇn t¹o ra mét khung ph¸p lý cho sù ra ®êi cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ra ®êi cña ChÝnh phñ ®iÖn tö. ChÝnh v× vËy, c¨n cø NghÞ quyÕt sè 12/2002/QH11 vÒ Ch­¬ng tr×nh x©y dùng LuËt, Ph¸p lÖnh cña Quèc héi nhiÖm kú n¨m 2002-2007 vµ ChØ thÞ cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc giao Bé Th­¬ng m¹i lµm ®Çu mèi x©y dùng Ph¸p lÖnh Th­¬ng m¹i ®iÖn tö, th¸ng 3/2002 Bé Th­¬ng m¹i ®· ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp Ban so¹n th¶o Dù ¸n Ph¸p lÖnh Th­¬ng m¹i ®iÖn tö, tõ ®ã tõng b­íc hoµn chØnh ®Ó tr×nh quèc héi phª duyÖt v¨n b¶n ph¸p lý quan träng nµy. Cho tíi nay, dù th¶o lÇn thø 6 cña Ph¸p lÖnh Th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ®­îc hoµn thµnh vµ ®­îc Bé Th­¬ng m¹i tr×nh lªn ChÝnh phñ. Theo dù kiÕn, ChÝnh phñ sÏ chÝnh thøc phª duyÖt vµ ban hµnh Ph¸p lÖnh nµy vµo quý I n¨m 2004. Cho ®Õn nay, ChÝnh phñ ViÖt nam ®· so¹n th¶o hai ®Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc nh»m t¹o tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi cña ChÝnh phñ ®iÖn tö. §Çu tiªn, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ quyÕt 49/CP vÒ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin ë ViÖt nam giai ®o¹n 1996 - 2000, trong ®ã ®Ò ¸n tin häc hãa qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc lµ mét phÇn quan träng trong Ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. Tuy nhiªn, ®Ò ¸n nµy kh«ng ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch su«n sÎ, hay nãi ®óng h¬n lµ "®ang khëi ®éng th× ngõng l¹i". Ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin chØ tån t¹i cã hai n¨m r­ìi, thêi gian cßn l¹i chØ ®Ó s¾p xÕp vÒ tæ chøc vµ triÓn khai thö nghiÖm mét sè dù ¸n ®Ó rót kinh nghiÖm. Vµo ngµy 25/7/2001, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh 112/Q§-TTg phª duyÖt ®Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc giai ®o¹n 2001 - 2005. 5. VÊn ®Ò b¶o mËt th«ng tin HiÖn nay, viÖc b¶o ®¶m an toµn, an ninh cho th«ng tin ®iÖn tö ë ViÖt Nam ®­îc thùc hiÖn nh­ sau: - §èi víi c¸c th«ng tin ®iÖn tö cã liªn quan ®Õn c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ (nh­ an ninh, quèc phßng, ngo¹i giao…), tõ l©u nhµ n­íc ®· cã c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ vµ c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt phï hîp ®Ó ®¶m b¶o an ninh, an toµn cho lo¹i th«ng tin nµy. Ngµnh c¬ yÕu ViÖt Nam ®øng ®Çu lµ Ban c¬ yÕu ChÝnh phñ lµ c¬ quan nhµ n­íc chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ b¶o mËt, b¶o ®¶m an toµn cho viÖc chuyÓn nhËn th«ng tin trªn c¸c ph­¬ng tiÖn ®iÖn tö. - §èi víi c¸c th«ng tin ®iÖn tö trong lÜnh vùc kinh tÕ x· héi, viÖc b¶o ®¶m an toµn vÉn cßn láng lÎo. Khi ViÖt Nam chÝnh thøc tham gia m¹ng Internet, nhµ n­íc ®· thµnh lËp mét c¬ quan liªn ngµnh B­u chÝnh viÔn th«ng vµ C«ng an ®Ó qu¶n lý, kiÓm duyÖt an ninh trªn Internet vµ cã mét sè v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy. 6. HÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ®ang nç lùc triÓn khai c¸c dÞch vô, c¸c s¶n phÈm ®Æc thï b»ng c¸ch hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng, nh»m tù ®éng ho¸ viÖc xö lý giao dÞch, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. HiÖn nay, Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh ®Òu ®· cã hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö riªng ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng trong néi bé hÖ thèng vµ ®i ra ngoµi qua hÖ thèng bï trõ vµ thanh to¸n liªn ng©n hµng cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. Ngoµi ra, c¸c ng©n hµng cßn tham gia hÖ thèng thanh to¸n SWIFT. Cô thÓ lµ, ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng ®· cã hÖ thèng b¸n lÎ SilverLake, hÖ thèng qu¶n lý thÎ ATM vµ tham gia m¹ng SWIFT; ng©n hµng §Çu t­ & Ph¸t triÓn ViÖt Nam cã hÖ thèng thanh to¸n tËp trung BCS, hÖ thèng giao dÞch trªn m¹ng IBS vµ dÞch vô Home Banking; ng©n hµng C«ng Th­¬ng ViÖt Nam ®· cã tr­¬ng tr×nh thanh to¸n ®iÖn tö trùc tuyÕn triÓn khai t¹i toµn bé 98 chi nh¸nh trªn c¶ n­íc, ®ång thêi ng©n hµng còng s½n sµng thanh to¸n c¸c lo¹i thÎ tÝn dông cña hai tæ chøc lµ Visa vµ Master. §¸ng chó ý h¬n c¶ lµ Ng©n hµng ¸ ch©u ACB ®· triÓn khai hÖ thèng qu¶n trÞ ng©n hµng b¸n lÎ míi TCBS trong trong toµn hÖ thèng, lµm nÒn t¶ng cho viÖc ph¸t triÓn ng©n hµng ®iÖn tö ¸ ch©u (ACB E.Banking). Sau ba n¨m chuÈn bÞ, s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ®· chÝnh thøc ho¹t ®éng vµo ®Çu n¨m 2003 víi tæ hîp c¸c kªnh ph©n phèi b»ng ®iÖn tö víi nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng cña ACB dµnh cho kh¸ch hµng nh­ Banking, Home Banking, Phone Banking, Mobile Banking, thÎ thanh to¸n. §Æc biÖt dÞch vô Home Banking gióp kh¸ch hµng trªn m¹ng kÕt nèi t¹i v¨n phßng, t¹i nhµ riªng. ACB E.Banking lµ kªnh ph©n phèi s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng ®Õn kh¸ch hµng th«ng qua ®iÖn tho¹i cè ®Þnh, ®iÖn tho¹i di déng, m¸y tÝnh, POS, Internet, Intranet, Wap… dÞch vô cã thÓ thùc hiÖn 24/24 giê vµ 7 ngµy trong tuÇn. HiÖn nay ACB ®ang cung cÊp dÞch vô E.Banking hoµn toµn miÔn phÝ. §Æc biÖt, dÞch vô Home Banking do ACB cung cÊp ®­îc b¶o ®¶m an toµn nhê hÖ thèng m· kho¸ b¶o mËt ch÷ ký ®iÖn tö cña kh¸ch hµng (CA) do ®¬n vÞ thø ba cung cÊp (VASC). C«ng nghÖ CA ®­îc c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh­ Swift, Visa, Master… c«ng nhËn vµ sö dông trong viÖc thanh to¸n ®iÖn tö. C¸c kh¸ch hµng sÏ ®­îc sö dông t¸m dÞch vô chÝnh nh­: KiÓm tra sè d­ tµi kho¶n; Mua s¾m hµng ho¸ kh«ng dïng tiÒn mÆt (b»ng dÞch vô Mobile Banking vµ thÎ ACB); ChuyÓn tiÒn gi÷a c¸c tµi kho¶n víi nhau; Yªu cÇu b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh giao dÞch tµi kho¶n; Thanh to¸n c¸c lo¹i ho¸ ®¬n; Rót tiÒn tõ tµi kho¶n khi ®ang ë n­íc ngoµi; KiÓm tra tû gi¸ hèi ®o¸i, gi¸ chøng kho¸n vµ hái th«ng tin vÒ c¸c tµi kho¶n vµ dÞch vô ng©n hµng. Tr­íc m¾t viÖc ¸p dông thanh to¸n dÞch vô Home Banking chØ ®­îc ¸p dông cho lo¹i tiÒn ®ång ViÖt Nam. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy r»ng chóng ta ®· cã mét sè c¬ së ban ®Çu phôc vô cho viÖc thanh to¸n ®iÖn tö th«ng qua c¸c ng©n hµng cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, viÖc thanh to¸n ®iÖn tö vÉn cßn t­¬ng ®èi míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, ®a sè c¸c doanh nghiÖp vÉn ch­a thÓ cho phÐp kh¸ch hµng thanh to¸n trùc tuyÕn t¹i website cña m×nh th«ng qua c¸c dÞch vô cña ng©n hµng. II. Mét sè øng dông b­íc ®Çu cña ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam 1. Qu¸ tr×nh tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc 1.1. Ch­¬ng tr×nh tin häc ho¸ qu¶n lý nhµ n­íc giai ®o¹n 1996 - 2000 1.1.1. Mét sè thµnh qu¶ cña ch­¬ng tr×nh Dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo ho¹t ®éng hµnh chÝnh 1996 - 1998, víi tªn gäi chÝnh thøc lµ Dù ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý nhµ n­íc, lµ mét bé phËn quan träng cña Ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin giai ®o¹n 1996 - 2000. Trong ba n¨m 1996-1998, Nhµ n­íc ®· ®Çu t­ cho ch­¬ng tr×nh 280 tû víi 4 néi dung lín lµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc c«ng nghÖ th«ng tin; x©y dùng c¬ së h¹ tÇng c¸c m¹ng truyÒn th«ng m¸y tÝnh; øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý nhµ n­íc vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ-x· héi kh¸c; ph¸t triÓn c«ng nghiÖp c«ng nghÖ th«ng tin, trong ®ã riªng dù ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý nhµ n­íc ®­îc ®Çu t­ h¬n 150 tû ®ång. Trong ch­a ®Çy 4 n¨m ho¹t ®éng (1996 - 1999), ch­¬ng tr×nh ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ cho sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ë n­íc ta nh­ Internet, 7 khoa c«ng nghÖ th«ng tin t¹i 7 tr­êng ®¹i häc träng ®iÓm, Saigon Software Park ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh,… (Nguån: PCWORLD B ViÖt Nam sè 01/2002) Tin häc ho¸ qu¶n lý nhµ n­íc lµ mét phÇn trong néi dung quan träng vÒ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin. Tuy vËy, vµo giai ®o¹n triÓn khai ch­¬ng tr×nh, hÇu hÕt chóng ta ch­a biÕt tíi kh¸i niÖm ChÝnh phñ ®iÖn tö, cµng ch­a nhËn thøc ®­îc r»ng ChÝnh phñ ®iÖn tö gåm hai m¶ng lín lµ tin häc ho¸ ho¹t ®éng hµnh chÝnh trong néi bé c¸c c¬ quan nhµ n­íc (G2G) vµ tin häc ho¸ c¸c dÞch vô c«ng (G2B, G2C). Ta ®· ®Çu t­ h¬n 50% tæng kinh phÝ cña ch­¬ng t×nh cho m¶ng G2G ë c¸c bé, ngµnh vµ c¸c tØnh, thµnh phè. Kh«ng ph¶i bé, ngµnh, tØnh, thµnh phè nµo còng sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ ban ®Çu tuy Ýt ái nh­ng hÕt søc quan träng nµy, nh­ng râ rµng ®ã lµ b­íc khëi ®Çu quan träng ®Ó h×nh thµnh m¹ng diÖn réng cña ChÝnh phñ sau nµy. 1.1.2. H¹n chÕ cña ch­¬ng tr×nh tin häc ho¸ qu¶n lý nhµ n­íc giai ®o¹n 1996 - 2000 * H¹n chÕ: VÒ ®iÒu hµnh vi m«: NhiÒu h¹ng môc lín ®· ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt trong kÕ ho¹ch tæng thÓ ch­a triÓn khai ®­îc. C¸c dù ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc cña c¸c bé vµ uû ban nh©n d©n cÊp tØnh còng míi chØ thùc hiÖn ®­îc mét phÇn. Vèn ®Çu t­ cho tin häc ho¸ 160 tû ®ång trong ba n¨m 1996- 1998 míi chØ ®¸p øng 20%- 25% nhu cÇu kinh phÝ cña c¸c ®Ò ¸n ®· ®­îc duyÖt cña 100 c¬ quan hµnh chÝnh cÊp bé, cÊp tØnh. Theo ®iÒu tra cña v¨n phßng ChÝnh phñ, ®a sè c¸c ®Ò ¸n tin häc ho¸ bÞ ngõng l¹i. Mét sè c¬ quan cã kh¶ n¨ng tiÕp tôc ®Çu t­ cho c¸c chØ tiªu tin häc ho¸ qu¶n lý nhµ n­íc, nh­ng ph¸t triÓn theo h­íng c«ng nghÖ riªng; mét sè c¬ quan kh¸c th× chê chñ tr­¬ng ph¸t triÓn thèng nhÊt chung cña ChÝnh phñ. C¸c c¬ së d÷ liÖu quèc gia míi chØ ®­îc ®¸p øng kho¶ng 10% nhu cÇu vèn ®Çu t­ (30 tû ®ång). Do vËy, c¸c c¬ së d÷ liÖu quèc gia chØ dõng l¹i ë giai ®o¹n hoµn thµnh luËn chøng kh¶ thi vµ triÓn khai thö nghiÖm, ®ang chê vèn ®Ó tiÕp tôc ®Ò ¸n. Thªm vµo ®ã, nhiÒu bé, ngµnh coi th«ng tin qu¶n lý cña m×nh lµ th«ng tin riªng cña ngµnh, kh«ng coi ®ã lµ tµi s¶n quèc gia hoÆc cung cÊp d÷ liÖu tæng hîp kh«ng ®Çy ®ñ ®Ó c¸c c¬ quan kh¸c cã ®ñ th«ng tin phôc vô cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ ra quyÕt ®Þnh. D÷ liÖu trªn m¹ng tin häc: Th«ng tin ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng qu¶n lý hµnh chÝnh cã nhiÒu nh­ng viÖc tÝch luü th«ng tin d­íi d¹ng ®iÖn tö chØ míi dõng ë møc ®é thÊp, ®Õn nay míi tÝch luü trªn m¹ng ë mét sè lo¹i th«ng tin c¬ b¶n. VÒ tæ chøc bé m¸y: Cho ®Õn nay vÉn ch­a cã quy ®Þnh chung vÒ vÞ trÝ, chøc n¨ng, nhiÖm vô ®èi víi c¸c ®¬n vÞ chñ tr× c¸c ®Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc trong hÖ thèng c¸c c¬ quan nhµ n­íc, thËm chÝ kh«ng cã ng¹ch c«ng chøc, kh«ng cã chøc danh cho c¸n bé lµm c«ng t¸c tin häc. V× lý do nµy nªn c¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc ®· kh«ng thu hót ®­îc chuyªn gia kü thuËt giái, dÉn ®Õn viÖc tiÕp thu chuyÓn giao c«ng nghÖ, chØ ®¹o triÓn khai c¸c dù ¸n øng dông bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu. VÒ c¬ chÕ tµi chÝnh: tõ n¨m 1998, kinh phÝ dµnh cho tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc chuyÓn sang nguån ng©n s¸ch chi th­êng xuyªn, do vËy c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng kh«ng ®ñ kinh phÝ ®Çu t­ ®Ó hoµn thµnh c¸c ®Ò ¸n tin häc ho¸, kh«ng thÓ tiÕp tôc triÓn khai c¸c øng dông c¬ b¶n trong qu¶n lý, ®iÒu hµnh. C¬ së h¹ tÇng kü thuËt tin häc cña nhiÒu c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc, vÒ c¬ b¶n, ®Õn nay vÉn nh­ t×nh tr¹ng n¨m 1998. B¶ng: §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­ vµ nhu cÇu tiÕp tôc triÓn khai tin häc ho¸ qu¶n lý HiÖu qu¶ so víi møc ®Çu t­ ý kiÕn cña c¸c bé, ngµnh (%) ý kiÕn cña c¸c tØnh (%) RÊt hiÖu qu¶ 35,7 1,75 HiÖu qu¶ võa ph¶i 59,5 87,7 Kh«ng hiÖu qu¶ 0 7 Kh«ng cã ý kiÕn 4,7 3,5 (Theo sè liÖu ®iÒu tra cña V¨n phßng ban chØ ®¹o ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin n¨m 1998 t¹i 57.61 tØnh vµ 42/51 bé, ngµnh, ®oµn thÓ. Nguån: Kho d÷ liÖu Internet Net - V¨n phßng ChÝnh phñ) *Nguyªn nh©n: §Õn ®©y xuÊt hiÖn mét c©u hái lµ nguyªn nh©n nµo khiÕn cho c¸c dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc kh«ng thµnh c«ng nh­ mong ®îi? Nguyªn nh©n ®Çu tiªn vµ còng lµ nguyªn nh©n quan träng nhÊt lµ nhËn thøc ch­a ®óng cña c¸c cÊp l·nh ®¹o vÒ vao trß cña c«ng nghÖ th«ng tin trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. Tuy vÉn nãi r»ng c«ng nghÖ th«ng tin lµ quan träng nh­ng phÇn lín l·nh ®¹o c¸c tæ chøc ®Òu kh«ng dµnh ®ñ thêi gian, kh«ng dµnh ®ñ tiÒn b¹c cho c«ng nghÖ th«ng tin, kh«ng trùc tiÕp chØ ®¹o hay tham gia ý kiÕn. C¸n bé phô tr¸ch c«ng nghÖ th«ng tin t¹i c¸c ®¬n vÞ hÇu nh­ ch¼ng ®­îc trao quyÒn h¹n g× ®¸ng kÓ. Hä kh«ng ®­îc tham gia vµo ®Þnh h­íng chiÕn l­îc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, kh«ng ®­îc tham gia vµo qu¸ tr×nh t¸i c¬ cÊu c¸c quy tr×nh nghiÖp vô. Do vËy viÖc c¸c l·nh ®¹o kh«ng cã nhËn thøc ®óng møc vÒ tÇm quan träng cña c«ng nghÖ th«ng tin ®· ¶nh h­ëng xÊu tíi sù thµnh c«ng cña dù ¸n. NhËn thøc ®óng møc vai trß cña c«ng nghÖ th«ng tin kh«ng ph¶i lµ viÖc dÔ dµng vµ tù nhiªn. Kh«ng ph¶i v« cí mµ ChÝnh phñ Ph¸p ph¶i ®Çu t­ 500 triÖu FRF cho ch­¬ng tr×nh n©ng cao nhËn thøc cña c¸c doanh nghiÖp vµ d©n chóng vÒ vai trß cña c«ng nghÖ th«ng tin nãi chung vµ Internet nãi riªng. NÕu kh«ng cã biÖn ph¸p n©ng cao nhËn thøc nµy cña c¸c cÊp l·nh ®¹o, kh«ng thÓ nãi ®Õn hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin. Nguyªn nh©n thø hai: M«i tr­êng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin ch­a tèt. M«i tr­êng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin ch­a tèt thÓ hiÖn ë tr×nh ®é qu¶n lý cña l·nh ®¹o c¸c cÊp kh«ng cao. Do tr×nh ®é h¹n chÕ, nhiÒu c¸n bé l·nh ®¹o ng¹i øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, ng¹i häc tin häc v× sî lé ra nh÷ng khiÕm khuyÕt vÒ tr×nh ®é. MÆt kh¸c, "tËp qu¸n" l·nh ®¹o theo kinh nghiÖm t¹i nhiÒu ®¬n vÞ ®ang lµm gi¶m vai trß cña c«ng nghÖ th«ng tin. NÕu l·nh ®¹o kh«ng sö dông th«ng tin ®Ó ra quyÕt ®Þnh th× ý nghÜa cña hÖ thèng th«ng tin kh«ng cßn n÷a. L·nh ®¹o kh«ng sö dông th«ng tin th× cÊp d­íi còng kh«ng cÇn th«ng tin, cuèi còng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng cã nhu cÇu vÒ th«ng tin trong toµn bé hÖ thèng. M«i tr­êng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin ch­a tèt cßn thÓ hiÖn ë c¸c quy tr×nh nghiÖp vô l¹c hËu hoÆc kh«ng æn ®Þnh. Chóng ta ®Òu biÕt kh«ng thÓ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin cho mét quy tr×nh nghiÖp vô kh«ng æn ®Þnh. Ngoµi ra, nÕu øng dông c«ng nghÖ th«ng tin cho c¸c quy tr×nh cò l¹c hËu th× sù c¶i thiÖn sÏ lµ kh«ng ®¸ng kÓ (vÒ hiÖu qu¶ ®Çu t­ cã thÓ cho kÕt qu¶ ©m). Nguyªn nh©n thø ba: C¸c tæ chøc, vµ kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam, ch­a c¶m thÊy nguy c¬ mÊt n¨ng lùc c¹nh tranh khi ViÖt nam tham gia vµo c¸c khèi kinh tÕ th­¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi. T©m lý chung cña rÊt nhiÒu l·nh ®¹o c¸c c¬ quan hiÖn nay lµ cã øng dông c«ng nghÖ th«ng tin còng tèt, cßn ch­a øng dông còng ch¼ng sao. Kh«ng cã g× bøc b¸ch c¶. ThÕ nh­ng thùc tÕ ngµy nay cho thÊy kh«ng chØ c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh khèc liÖt, mµ ngay c¶ c¸c ChÝnh phñ còng ph¶i ®èi mÆt víi thö th¸ch t­¬ng tù. ChÝnh v× thÕ ChÝnh phñ ®iÖn tö cßn ®­îc gäi lµ ChÝnh phñ c¹nh tranh. Nh÷ng quèc gia cã ChÝnh phñ ®iÖn tö hoµn h¶o cã c¬ héi thu hót ®Çu t­ tèt h¬n nh÷ng quèc gia qu¶n lý giao dÞch quan liªu tr× trÖ. Trong néi bé mét n­íc, nh÷ng tØnh, thµnh phè cã nÒn hµnh chÝnh ®iÖn tö tèt còng cã c¬ héi thu hót ®Çu t­ tèt h¬n nh÷ng "tØnh quan liªu giÊy tê". øng dông c«ng nghÖ th«ng tin lµ biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña tÊt c¶ c¸c c¬ quan nhµ n­íc còng nh­ c¸c doanh nghiÖp trong bèi c¶nh hiÖn nay. Nguyªn nh©n thø t­: C¸c ®Ò c­¬ng dù ¸n c«ng nghÖ th«ng tin chÊt l­îng kÐm nh­ng vÉn ®­îc triÓn khai. RÊt Ýt dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin b¾t ®Çu b»ng nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c nhu cÇu thùc tÕ. ThiÕu viÖc x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ nhu cÇu mét c¸ch nghiªm tóc sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nhiÒu nhu cÇu kh«ng quan träng vµ tèn kÐm l¹i ®­îc ®¸p øng tr­íc c¶ nh÷ng nhu cÇu cÊp thiÕt, thËm chÝ c¸c nhu cÇu cÊp thiÕt nµy cßn bÞ bá qua. HÇu hÕt c¸c dù ¸n c«ng nghÖ th«ng tin ®­îc b¾t ®Çu v× cã ng©n s¸ch. HÇu hÕt c¸c dù ¸n cã môc tiªu chung chung, c¸c s¶n phÈm cña dù ¸n kh«ng ®­îc m« t¶ ®Çy ®ñ. Mµ môc tiªu ®Çu ta kh«ng râ rµng th× hiÖu qu¶ ®Çu t­ xÊu lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. §a sè c¸c dù ¸n cã ph¹m vi kh«ng x¸c ®Þnh, rÊt khã nghiÖm thu nªn th­êng lµ trÔ h¹n, do vËy dÉn ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t­ thÊp. RÊt Ýt dù ¸n cã hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Þnh l­îng. ChÝnh v× vËy khi dù ¸n kÕt thóc kh«ng thÓ ®o ®­îc xem dù ¸n thùc hiÖn ®Õn ®©u, cã hiÖu qu¶ kh«ng vµ nÕu cã th× hiÖu qu¶ lµ bao nhiªu. Thªm vµo ®ã, phÇn lín c¸c dù ¸n ®Òu thiÕu sù kiÓm so¸t nghiªm ngÆt theo lé tr×nh. NhiÒu dù ¸n chØ ®­îc kiÓm tra lóc h×nh thµnh vµ khi nghiÖm thu tæng thÓ, nªn nh÷ng sai sãt x¶y ra trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n kh«ng ®­îc ph¸t hiÖn kÞp thêi. Do sai sãt tÝch tô qua nhiÒu giai ®o¹n nªn khi chóng ®­îc ph¸t hiÖn th× phÇn nhiÒu ®· "v« ph­¬ng cøu ch÷a". HÇu hÕt c¸c dù ¸n ®¸nh ®ång c¸c nguån lùc kinh phÝ, tøc lµ thay v× ph¶i yªu cÇu ®Çy ®ñ nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn thµnh c«ng dù ¸n, th× hÇu hÕt c¸c b¶n ®Ò c­¬ng chØ ®­a ra mét dù to¸n kinh phÝ hÕt søc chñ quan vµ s¬ sµi. Trong ®Ò c­¬ng cña mét dù ¸n, néi dung "c¸c nguån lùc ®¶m b¶o cho dù ¸n" ph¶i lµ mét ch­¬ng riªng nãi râ tr¸ch nhiÖm cña nhµ ®Çu t­ dù ¸n. Nguyªn nh©n cuèi cïng nh­ng kh«ng kÐm phÇn quan träng khiÕn cho c¸c dù ¸n kÐm chÊt l­îng nh­ng vÉn ®­îc th«ng qua lµ do mét héi ®ång thÈm tra dù ¸n yÕu kÐm. NhiÒu thµnh viªn trong héi ®ång lµ ng­êi cã chøc vô vµ häc vÞ cao nh­ng kh«ng cã thêi gian, ngay c¶ thêi gian ®i häp, kh«ng cã t©m huyÕt vµ thËm chÝ kh«ng cã kinh nghiÖm, kh«ng ®óng chuyªn m«n. Sù tham gia cña hä v× thÕ nhiÒu khi l¹i c¶n trë chø kh«ng ph¶i lµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Nguyªn nh©n thø n¨m: ThiÕu c¸n bé cã ®ñ tr×nh ®é. §Ó triÓn khai c«ng nghÖ th«ng tin trong bÊt kú lÜnh vùc nµo còng cÇn sù tÝch hîp hai m¶ng: kiÕn thøc c«ng nghÖ th«ng tin vµ kiÕn thøc chuyªn ngµnh cña lÜnh vùc ®ã. NhiÒu dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin kh«ng thµnh c«ng lµ do thiÕu c¸n bé trÇm träng: thiÕu c¸n bé hiÓu biÕt nghiÖp vô cã kiÕn thøc tin häc, thiÕu c¸n bé cã kinh nghiÖm triÓn khai dù ¸n, thiÕu c¸n bé cã kinh nghiÖm qu¶n lý dù ¸n….Ngoµi ra tr×nh ®é cña ng­êi sö dông khai th¸c c¸c øng dông còng ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin. Céng thªm c«ng t¸c ®µo t¹o, huÊn luyÖn vµ båi d­ìng viÖc øng dông, sö dông c«ng nghÖ th«ng tin tiÕn hµnh cßn chËm, ch­a ®ång bé víi viÖc x©y dùng vµ triÓn khai c¸c hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin. V× vËy ®· dÉn ®Õn hiÖn t­îng hÖ thèng th«ng tin ®· ®­îc l¾p ®Æt nh­ng ch­a ®­îc sö dông ngay g©y l·ng phÝ trong viÖc ®Çu t­. Thªm vµo ®ã, cã ®«i chç viÖc ®Çu t­ c¸c trang thiÕt bÞ phÇn cøng, phÇn mÒm vµ nèi m¹ng v­ît qu¸ n¨ng lùc cña ng­êi sö dông. Ngoµi n¨m nguyªn nh©n c¬ b¶n trªn cßn mét sè nguyªn nh©n kh¸c, mÆc dï Ýt quan träng h¬n, nh­ng còng ¶nh h­ëng Ýt nhiÒu tíi kÕt qu¶ cña ch­¬ng tr×nh tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc giai ®o¹n 1996 - 2000. §ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n sau: NhËn thøc cña c¸c nhµ ®Çu t­ cßn phiÕn diÖn, coi träng phÇn cøng, coi nhÑ phÇn mÒm, ch­a chó träng ®óng møc ®Õn viÖc x©y dùng c¸c hÖ thèng th«ng tin thùc sù cÊp b¸ch cho c«ng t¸c nghiÖp vô, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. Do ®ã cã t×nh tr¹ng mét sè m¹ng x©y dùng xong mµ th«ng tin thiÕu rÊt nhiÒu, ch¼ng kh¸c nµo lµm ®­êng giao th«ng xong mµ kh«ng cã xe ch¹y. §a sè ch­a coi träng c«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn. Ch­a g¾n kÕt chÆt chÏ gi÷a c«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ n­íc víi c«ng t¸c tin häc ho¸. C¶i c¸ch hµnh chÝnh ch­a dùa vµo tin häc ho¸, nªn thiÕu mét ®éng lùc m¹nh mÏ vµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó c¶i c¸ch. MÆt kh¸c, quy tr×nh c«ng t¸c qu¶n lý, lÒ lèi lµm viÖc vÉn l¹c hËu, t­ duy kh«ng ®æi míi th× tin häc còng kh«ng thÓ ¸p dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®­îc. RÊt Ýt l·nh ®¹o coi träng viÖc cÊu tróc l¹i c¸c quy tr×nh cò ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña øng dông c«ng nghÖ th«ng tin. Kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng tÇm quan träng trong mèi quan hÖ t­¬ng t¸c víi ng­êi sö dông. NhiÒu thiÕt kÕ h×nh thµnh mµ kh«ng cã ý kiÕn ®ãng gãp cña ng­êi sö dông. C«ng c¸c tæ chøc thÇu hiÖn nay chñ yÕu dùa vµo gi¸ bá thÇu. C¸c tiªu chÝ vÒ kü thuËt, kinh nghiÖm triÓn khai, ®éi ngò thùc hiÖn, quy tr×nh thùc hiÖn Ýt ®­îc chó ý. Mét sè c¸c dù ¸n kh«ng hiÖu qu¶ do kh«ng cã kinh phÝ ®Ó duy tr× hÖ thèng sau khi nghiÖm thu nh­ cËp nhËt d÷ liÖu, kh¾c phôc sù cè… 1.2. §Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc giai ®o¹n 2001 - 2005 Theo nhiÒu chuyªn gia ®¸nh gi¸, mÆc dï cã tiÕn bé do rót kinh nghiÖm tõ dù ¸n tin häc ho¸ giai ®o¹n 1996 - 2000, ®Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc ch­a ®­îc chuÈn bÞ thËt sù kü cµng dÉn tíi nhiÒu thiÕu sãt. * NhËn thøc ch­a ®Çy ®ñ vÒ vai trß cña h¹ tÇng th«ng tin qu¶n lý hµnh chÝnh quèc gia. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nÐt ë: - Trang 6: "do c­íc phÝ truyÒn th«ng qu¸ cao nªn nhiÒu bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng ph¶i h¹n chÕ sö dông m¹ng…". §Ó thùc thi ChÝnh phñ ®iÖn tö th× viÖc sö dông m¹ng lµ hÕt søc th­êng xuyªn vµ cÇn thiÕt, vËy mµ nhµ n­íc ta l¹i quy ®Þnh c¸c bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng ph¶i h¹n chÕ sö dông m¹ng. CÇn nhËn thøc râ viÖc ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ lµ trªn hÕt vµ truyÒn th«ng ph¶i phôc vô sù ®iÒu hµnh ®ã. - Trang 15: "M¹ng tin häc diÖn réng cña ChÝnh phñ gåm: Mét trôc truyÒn th«ng B¾c - Nam tèc ®é 64KB kiÓu X25, 35, ISDN…". LÏ ra ph¶i viÕt lµ "64 Kbps", nghÜa lµ "64 kilobit mét gi©y". Tuy vËy 64 Kbps chØ lµ tèc ®é ®ñ dïng cho mét doanh nghiÖp chø kh«ng thÓ nµo ®ñ cho ChÝnh phñ ®iÒu hµnh c¶ n­íc. Thªm vµo ®ã, X25 lµ kü thuËt truyÒn th«ng ®· rÊt l¹c hËu, kh«ng cßn n­íc nµo trªn thÕ giíi dïng n÷a mµ chØ dïng c¸p quang hay v« tuyÕn ®iÖn cho tr­êng hîp nµy. * Sù chËm trÔ: KÕ ho¹ch triÓn khai cho giai ®o¹n 2001 - 2005 mµ ®Õn nöa cuèi n¨m 2002 míi hoµn thµnh xong phÇn so¹n th¶o ®Ò ¸n. Nh­ vËy th× chØ cßn 4 n¨m ®Ó thùc hiÖn ®Ò ¸n. * ThiÕu hoµn toµn thiÕt kÕ tæng thÓ: §Ò ¸n cßn nhiÒu vÊn ®Ò ch­a ®­îc h­íng dÉn râ rµng, g©y khã hiÓu cho ng­êi ®äc vµ g©y khã kh¨n cho ng­êi thùc hiÖn, vÝ dô nh­: - KÕt cÊu th«ng tin qu¶n lý hµnh chÝnh tõ ChÝnh phñ ®Õn bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng gåm nh÷ng néi dung g×, theo tiªu chuÈn g×, cã cÊu tróc nh­ thÕ nµo? - HÖ thèng phÇn mÒm øng dông thèng nhÊt gåm nh÷ng phÇn mÒm g×, ho¹t ®éng nh­ thÕ nµo? - H¹ tÇng th«ng tin qu¶n lý nhµ n­íc gåm nh÷ng g×? - C¸c trung t©m tÝch hîp d÷ liÖu thùc hiÖn tÝch hîp th«ng tin theo c¸c tiªu chuÈn nµo, ai x©y dùng, vµ khi nµo cung cÊp? - Lùc l­îng nµo sÏ thùc hiÖn ®Ò ¸n? §ay lµ nh÷ng sai sãt kh«ng ®¸ng cã, do vËy cÇn ph¶i ®­îc söa ch÷a kÞp thêi ®Ó tr¸nh kÕt côc gièng nh­ ®Ò ¸n tin häc ho¸ hµnh chÝnh nhµ n­íc giai ®o¹n 1996 - 2000. 2. Mét sè dÞch vô hµnh chÝnh c«ng qua Website cña ChÝnh phñ 2.1. M¹ng Cityweb TP. HCM Tõ th¸ng 2/2001, UBND TP. HCM ban hµnh quyÕt ®Þnh néi dung th«ng tin cho c¸c së, ngµnh nèi m¹ng HCM Cityweb cña toµn thµnh phè. Trang Web nµy cung cÊp tÊt c¶ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn thµnh phè, phôc vô nhiÒu ®èi t­îng, trong ®ã cã c¶ c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc. Qua môc "Tæng quan vÒ thµnh phè" vµ môc "§Çu t­", doanh nghiÖp cã thÓ nhËn ®­îc ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ kinh tÕ - x· héi, m«i tr­êng ®Çu t­, c¸c dù ¸n ®ang kªu gäi ®Çu t­, c¸c ®Þa chØ cÇn thiÕt ®Ó giao dÞch, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña ViÖt nam vµ thµnh phè ®Ó chuÈn bÞ quyÕt ®Þnh ®Çu t­. HiÖn nay, ngoµi phÇn tiÕng ViÖt, môc ®Çu t­ ®· cã thªm phÇn tiÕng Anh vµ ®ang thùc hiÖn chuyÓn thÓ sang tiÕng Trung, tiÕng NhËt. §©y lµ c«ng cô phôc vô ®¾c lùc cho c¸c nhµ ®Çu t­. Ng­êi d©n ViÖt nam ë mäi miÒn ®Êt n­íc hoÆc ng­êi n­íc ngoµi cã thÓ truy cËp c¸c th«ng tin vÒ lÞch sö thµnh phå, vÒ v¨n ho¸, du lÞch, vÒ c¸c hÖ thèng gi¸o dôc, y tÕ, vÒ nhiÖm vô, chøc n¨ng cña c¸c së, ngµnh cña thµnh phè, vÒ c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸c UBND thµnh phè liªn quan ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ, vÒ ®Òn bï vµ gi¶i to¶, vÒ quy ho¹ch ®« thÞ… Bªn c¹nh trang th«ng tin tÝch hîp trªn Internet, thµnh phè còng ®ang triÓn khai hÖ thèng th«ng tin ®èi tho¹i trªn m¹ng côc bé cña thµnh phè. HÖ thèng nµy t¹o ra kªnh ®èi tho¹i qua m¹ng gi÷a ng­êi d©n, doanh nghiÖp vµ c¸c së, ngµnh cña thµnh phè. Th«ng qua hÖ thèng ®èi tho¹i qua m¹ng, ng­êi d©n cã thÓ ph¶n ¸nh kÞp thêi c¸c khã kh¨n trong cuéc sèng. L·nh ®¹o c¸c cÊp, c¸c ngµnh cã thÓ tr¶ lêi trùc tiÕp cho ng­êi d©n, ®ång thêi th«ng qua kªnh ®èi tho¹i cã thÓ biÕt ®­îc cÊp d­íi thùc hiÖn sù chØ ®¹o cña cÊp trªn ra sao. 2.2. HÖ thèng th«ng tin tin häc ho¸ t¹i QuËn 1 Thµnh phè Hå ChÝ Minh QuËn 1 ®· øng dông c«ng nghÖ th«ng tin tõ n¨m 1990. §Õn nay, nh×n chung viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo dÞch vô hµnh chÝnh vµ qu¶n lý nhµ n­íc t¹i QuËn 1 ®· ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan; trong ®ã cã mét sè ch­¬ng tr×nh ho¹t ®éng tèt, æn ®Þnh nh­ ch­¬ng tr×nh cÊp giÊy chøng nhËn kinh doanh, cÊp phÐp x©y dùng, xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, gi¶i quyÕt ®¬n khiÕu n¹i, qu¶n lý d©n sè vµ lao ®éng, qu¶n lý c¸n bé vµ ®Æc biÖt lµ kÕt nèi víi m¹ng diÖn réng cña V¨n phßng ChÝnh phñ, V¨n phßng UBND thµnh phè, gióp tra cøu mét c¸ch thuËn tiÖn c¸c v¨n b¶n phôc vô qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. KÕt qu¶ nµy cã ®­îc lµ do UBND QuËn 1 cã mét hÖ thèng th«ng tin ®¶m b¶o phôc vô tèt m« h×nh tiÕp d©n vµ c«ng t¸c xö lý hå s¬ liªn quan ®Õn c«ng d©n, tæ chøc… mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. TÊt c¶ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña Trung ­¬ng do V¨n phßng ChÝnh phñ ®­a xuèng ®­îc ®­a vµo c¬ së d÷ liÖu vµ cµi ®Æt m¸y ë c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. Th«ng qua m¹ng néi bé, c¸c phßng ban vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc ®Ó cã thÓ tra cøu c¸c th«ng tin nµy khi cÇn thiÕt. C¸c v¨n b¶n ph¸p quy ®­îc s¾p xÕp s½n theo hÖ thèng vµ cho phÐp truy cËp, tra cøu dÔ dµng víi kiÕn thøc s¬ ®¼ng vÒ m¸y tÝnh. Cã thÓ më thªm nhiÒu tr¹m tra cøu ®Ó ng­êi d©n truy cËp vµo. §©y lµ ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®Ó ng­êi d©n th«ng hiÓu ph¸p luËt vµ c¸c chØ thÞ v¨n b¶n ®­îc c«ng bè. 2.3. §¨ng ký kinh doanh qua m¹ng Vµo n¨m 1997, Së KH&§T TP. HCM ®· tiÕn hµnh x©y dùng mét m¹ng th«ng tin diÖn réng vµ lËp c¬ së d÷ liÖu cña h¬n 10.000 doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký, x©y dùng quy tr×nh ®¨ng ký kinh doanh khÐp kÝn. TiÕp ®Õn, tõ th¸ng 8/2000, Së ®· khai tr­¬ng "Trang th«ng tin doanh nghiÖp" bao gåm th«ng tin vÒ tÊt c¶ doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè. HÖ thèng th«ng tin cña Së KH&§T ®· ph¸t huy t¸c dông. Theo LuËt Doanh nghiÖp, c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh ph¶i cung cÊp th«ng tin cho c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, c¸c tæ chøc vµ thËm chÝ lµ c¶ c¸c c¸ nh©n. Nhê hÖ thèng th«ng tin cña m×nh, Së ®· ®¸p øng th«ng tin kÞp thêi, tæng hîp c¸c b¸o c¸o cña c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh víi c¸c ngµnh chøc n¨ng theo tõng thêi k× hoÆc ®ét xuÊt. §Æc biÖt, Së KH&§T dÔ dµng b¸o c¸o cho l·nh ®¹o thµnh phè biÕt ®­îc cã bao nhiªu doanh nghiÖp theo ngµnh nghÒ ho¹t ®éng trªn tõng ®Þa bµn, tæng vèn ®· ®¨ng ký, sè l­îng lao ®éng… hoÆc gióp doanh nghiÖp t×m hiÓu vÒ mét doanh nghiÖp kh¸c ®ang ho¹t ®éng hay gi¶i thÓ, cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt kh¸c ®Ó hä cã thÓ ký kÕt hîp ®ång víi ®èi t¸c. Së KH&§T TP. HCM còng ®· ®­a ra trang Web www.hcminvest.gov.vn b»ng tiÕng Anh phôc vô cho ng­êi n­íc ngoµi. PhÇn néi dung dµnh cho c«ng chóng trong n­íc b»ng tiÕng ViÖt ®­îc ®­a lªn trang www.hcmste.gov.vn thuéc Së Khoa häc c«ng nghÖ vµ M«i tr­êng TP. HCM. Sau khi x©y dùng xong quy tr×nh ®¨ng ký kinh doanh khÐp kÝn, tõ ngµy 1/1/2000, c«ng t¸c ®¨ng ký kinh doanh cña Së ®· ®­îc xö lý qua m¹ng néi bé (LAN). §iÒu nµy cã nghÜa lµ khi doanh nghiÖp nép hå s¬, phßng §¨ng ký kinh doanh sÏ tiÕp nhËn xö lý theo quy tr×nh trªn m¹ng néi bé. Víi h×nh thøc ®¨ng ký nµy, doanh nghiÖp ph¶i ®Õn Së ®Ó nhËn mÉu ®¬n ®óng theo yªu cÇu vµ nép l¹i. Trong qu¸ tr×nh xö lý, nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm sÏ kiÓm tra th«ng tin trong ®¬n, bé phËn tiÕp nhËn sÏ hÑn ngµy ®Õn nhËn giÊy phÐp. §¨ng ký kinh doanh qua m¹ng ®em l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho c¶ c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh vµ c¶ doanh nghiÖp. §¨ng ký kinh doanh qua m¹ng gióp h¹n chÕ nh÷ng sai sãt trong nhËp liÖu nh­ ngµy th¸ng n¨m sinh, sè chøng minh th­ nh©n d©n. C¸c doanh nghiÖp, thay v× ph¶i ®Õn c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh ®Ó ®­îc h­íng dÉn ®¨ng ký kinh doanh, cã thÓ ngåi t¹i v¨n phßng dÓ xem h­íng dÉn trùc tiÕp tõ hÖ thèng. NÕu ®¨ng ký kinh doanh qua m¹ng, doanh nghiÖp cã thÓ tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian chê ®îi, gi¶m ®­îc sè lÇn ph¶i ®Õn Së (chØ ph¶i ®Õn mét lÇn). 2.4. Nh÷ng Website cho n«ng nghiÖp ViÖt nam HiÖn Bé NN&PTNT ®ang rÊt nç lùc tËn dông c«ng nghÖ Internet vµo môc tiªu thóc ®Èy sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ViÖt nam, thÓ hiÖn râ ë ba Website sau: * www.mard.gov.vn: Bé NN&PTNT quy ®Þnh: tõ ngµy1/7/2001, thñ tr­ëng c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc bé, gi¸m ®èc c¸c Së NN&PTNT, chi côc tr­ëng chi côc kiÓm l©m c¸c tØnh… cã tr¸ch nhiÖm kÕt nèi víi m¹ng cña Bé ®Ó nhËn th«ng tin phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý, chØ ®¹o, ®iÒu hµnh, tæ chøc lÊy tin, göi tin, b¸o c¸o qua m¹ng tin häc cña bé vµ qua th­ ®iÖn tö. Hµng ngµy l·nh ®¹o c¸c ®¬n vÞ nµy ph¶i truy cËp th«ng tin trªn m¹ng Ýt nhÊt hai lÇn vµo buæi s¸ng vµ buæi chiÒu ®Ó theo dâi vµ n¾m b¾t thêi c¸c ý kiÕn chØ ®¹o cña Bé, c¸c v¨n b¨n míi cña nhµ n­íc. Qua Website nµy, nh÷ng v¨n b¨n kh«ng cÇn ph¶i ®ãng dÊu ®á sÏ ®­îc ®­a trùc tiÕp lªn m¹ng. C¸c v¨n b¶n nµy bao gåm c¸c b¸o c¸o th«ng b¸o t×nh h×nh cña bé, b¸o c¸o cña bé göi ChÝnh phñ, c¸c c¬ quan cña bé… chiÕm 70% tæng sè l­îng c«ng v¨n, giÊy tê. * www.pclb.vnn.vn: §©y lµ trang Web hç trî phßng chèng b·o lôt, gi¶m nhÑ thiªn tai. Tõ Wevsite nµy, chóng ta cã thÓ kÕt nèi sang Website www.pclb.vnn.vn do Phßng chèng b·o lôt miÒn Trung phô tr¸ch. T¹i ®©y, nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh thiªn tai trªn c¶ n­íc ®­îc liªn tôc cËp nhËt. VÝ dô, tin ¸p thÊp nhiÖt ®íi cña Trung t©m quèc gia dù b¸o khÝ t­îng thuû v¨n ®­îc ph¸t lóc 14 giê 30 phót th× 25 phót sau b¶n tin ®ã còng xuÊt hiÖn trªn Internet. * www.agroviet.gov.vn: §©y lµ trang th«ng tin vÒ n«ng s¶n. Nhê sù céng t¸c cña M¹ng th«ng tin th­¬ng m¹i thÞ tr­êng ViÖt nam (Vitranet) vµ B¶n tin thÞ tr­êng (Bé Th­¬ng M¹i), Website www.agroviet.gov.vn cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng, thiÕt lËp cÇu nèi gi÷a ng­êi s¶n xuÊt, ng­êi kinh doanh, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch víi c¸c nhµ ®Çu t­ vµ nhµ tµi trî trong vµ ngoµi n­íc. Th«ng qua Website nµy c¸c doanh nghiÖp cã thÓ t×m kiÕm ®èi t¸c trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp. Nguån th«ng tin cña Website nµy thu tõ c¸c kªnh th«ng tin trªn thÕ giíi qua ¨ngten parabol (th«ng tin vÒ n«ng phÈm, gi¸ c¶ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp trªn thÕ giíi…), th«ng tin trong n­íc cã nguån tõ Ban vËt gi¸ ChÝnh phñ, Tæng côc thèng kª, Tæng côc h¶i quan, Th«ng tÊn x· ViÖt nam… §èi t­îng h­ëng lîi trùc tiÕp tõ trang th«ng tin nµy chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Trªn c¸c trang chuyªn ®Ò vÒ n«ng s¶n ViÖt nam, vÒ lóa g¹o, mÝa ®­êng, cµ phª, cao su ®Òu cã c¸c th«ng tin vÒ gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i n«ng s¶n nµy nh­ gi¸ ®ãng cöa, gi¸ më cöa cña c¸c thÞ tr­êng n«ng s¶n thÕ giíi, gi¸ c¶ trong n­íc, nh÷ng chÝnh s¸ch míi vÒ n«ng s¶n trong n­íc, trªn thÕ giíi, c¸c dù b¸o vÒ thÞ tr­êng n«ng s¶n… Nh÷ng th«ng tin nµy rÊt h÷u Ých cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, ®ång thêi gióp hä tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian vµ tiÒn b¹c. 2.5. Khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö Khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö ë ViÖt nam hiÖn nay míi chØ ë møc ®é thÊp nhÊt. T¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®ang tån t¹i ba møc ®é cña h×nh thøc khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö. Cao nhÊt lµ khai b¸o h¶i quan tøc th× qua hÖ thèng m¹ng ChÝnh phñ ®iÖn tö. Møc trung b×nh lµ khai b¸o ®iÖn tö tr­íc, sau ®ã 3-4 ngµy sÏ nép hå s¬. Møc ®é thÊp nhÊt lµ võa khai b¸o ®iÖn tö võa nép hå s¬. C¸c møc ®é cña h×nh thøc khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö bÞ chi phèi bëi ba yÕu tè: c¬ së ph¸p lý, c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c ngµnh, ®¬n vÞ liªn quan vµ h¹ tÇng riªng cña ngµnh H¶i quan. Nh­ng hiÖn khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö vÉn cßn thiÕu mét h¹ tÇng c¬ së ph¸p lý cÇn thiÕt vµ c¸c h¹ tÇng c¬ së kh¸c ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö. H¶i quan ®ang cã mét Website hÕt søc nghÌo nµn vµ ®¬n ®iÖu víi chøc n¨ng tuyªn truyÒn cho ngµnh, nh­ng l¹i kh«ng ®­îc th­êng xuyªn cËp nhËt. Cø víi t×nh tr¹ng nµy, Website nµy sÏ kh«ng thÓ trë thµnh cæng hµnh chÝnh phôc vô ch­¬ng tr×nh khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö vµ c¸c dÞch vô c«ng kh¸c cña ngµnh h¶i quan. ChÝnh v× vËy, mÆc dï khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö thùc sù ®­îc ®­a vµo ¸p dông vµo th¸ng 6/2002, song ®Õn th¸ng 8/2002, tiÕn tr×nh khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö chØ ®­îc thùc hiÖn víi tèc ®é rÊt chËm. T¹i TP. HCM, sau hai th¸ng triÓn khai còng chØ cã 6 doanh nghiÖp lµm hµng gia c«ng tham gia ch­¬ng tr×nh khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö. Trong khi ®ã, víi viÖc trang bÞ hÖ thèng m¸y tÝnh vµ n¨m ®­êng ®iÖn tho¹i kÕt nèi vµo n¨m modem khi b¾t ®Çu thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, Côc h¶i quan thµnh phè ®· mong ®îi sÏ cã h¬n 200 doanh nghiÖp tham gia. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy. MÆc dï nãi lµ khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö nh­ng so víi c¸ch lµm cò, mäi c«ng ®o¹n vÉn gi÷ nguyªn, c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i mÊt thªm thêi gian vµ kinh phÝ trang bÞ m¸y tÝnh, phÇn mÒm ®Ó lªn m¹ng. Thùc tÕ chøng minh khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö chËm h¬n khai b¸o thñ c«ng, do doanh nghiÖp võa khai b¸o ®iÖn tö võa ph¶i mang hå s¬ lªn Côc h¶i quan nép nh­ b×nh th­êng. Thªm vµo ®ã, nhiÒu doanh nghiÖp cßn ch­a vµo cuéc do ng¹i ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng th«ng tin. Mét lý do kh¸c lµ H¶i quan ch­a bao giê c«ng bè c«ng khai chi tiÕt c¸c chuÈn cña m×nh vÒ tê khai ®iÖn tö còng nh­ bé hå s¬ ®iÖn tö, khiÕn cho c¸c c«ng ty phÇn mÒm vÉn thê ¬ víi ch­¬ng tr×nh khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö cña ngµnh H¶i quan. Nh÷ng lý do trªn ®©y dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö, dï ®· triÓn khai thùc hiÖn gÇn mét n¨m nh­ng vÉn kh«ng ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶. 2.6. B¸o ®iÖn tö HiÖn ViÖt Nam cã 21 tê b¸o, t¹p chÝ ®iÖn tö, ®iÓn h×nh lµ c¸c tê Nh©n D©n, Sµi Gßn Gi¶i Phãng, Lao §éng, Ng­êi Lao §éng, Quèc TÕ, Quª H­¬ng, §Çu T­, Thêi B¸o Kinh TÕ, Sµi Gßn TiÕp ThÞ …. Con sè 21 trªn 500 tê b¸o vµ t¹p chÝ in vÉn cßn khiªm tèn. Xong ®Ó t×m ®­îc hÕt tÊt c¶ c¸c b¸o, t¹p chÝ ®iÖn tö nµy l¹i kh«ng ®¬n gi¶n chót nµo, kÓ c¶ ®èi víi nh÷ng ng­êi lµm viÖc th­êng xuyªn trªn m¹ng. Khã kh¨n l¾m míi t×m ®­îc mét nöa sè b¸o, t¹p chÝ ®iÖn tö ®ã. C¸c tê b¸o dÔ t×m thÊy trªn m¹ng cã néi dung vµ h×nh thøc kh¸ tèt. C¸c trang chñ tæ chøc cã trËt tù, mµu s¾c b¾t m¾t, chøng tá chóng ®­îc x©y dùng vµ duy tr× ë møc chuyªn nghiÖp cao. Tuy nhiªn, ®a sè c¸c bµi ®­îc ®­a lªn m¹ng chØ dõng ë møc lÆp l¹i trang tin trªn c¸c tê b¸o in cña chÝnh nã. Lîi thÕ cña b¸o ®iÖn tö lµ ®­a tin nhanh, dung l­îng tin lín, ®a d¹ng gÇn nh­ bÞ tuét khái tay c¸c tæng biªn tËp. PhÇn lín nh÷ng ng­êi lµm b¸o ®iÖn tö chØ ®¬n thuÇn lµ biªn tËp viªn chø ch­a cã c¸c phãng viªn thùc thô vµ chuyªn nghiÖp theo nghÜa “®iÖn tö”. §ã lµ nguyªn nh©n chÝnh lµm thu hÑp thÞ tr­êng ®éc gi¶ vµ do ®ã c¸c b¸o ®iÖn tö ë n­íc ta vÉn sèng nhê vµo b¸o in, nguån thu tõ qu¶ng c¸o trùc tuyÕn còng rÊt khiªm tèn. HiÖn b¸o ®iÖn tö ®ang gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n. §Çu tiªn lµ vÒ vÊn ®Ò thiÕu ng©n s¸ch. Mét vÊn ®Ò kh¸c n÷a lµ hµnh lang ph¸p lý cho b¸o ®iÖn tö. Bªn c¹nh ®ã, c¸c tê b¸o ®iÖn tö ®ang vÊp ph¶i ®èi thñ c¹nh tranh lµ c¸c trang tin ®iÖn tö nh­ VASC-Orienrtz (www.vnn.vn), VN-Express (Vnexpress.net)... Hµng ngµy cã kho¶ng 6 triÖu l­ît ng­êi truy cËp trang www.vnn.vn. Dung l­îng tin tøc cña hä v­ît tréi, kho¶ng 140 tin mçi ngµy. Thùc chÊt, l­îng tin Êy cã ®Õn 60% chÐp l¹i tõ c¸c tê b¸o in vµ 25% dÞch tõ nguån tin n­íc ngoµi. (Nguån: PCWorld B ViÖt nam sè 11/2002) III. §Þnh h­íng vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam 1. §Ò xuÊt mét sè ph­¬ng h­íng nh»m ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn thùc hiÖn c¸c ®Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc, t«i xin ®­îc nªu ý kiÕn cña m×nh nh»m ®Þnh h­íng ChÝnh phñ trong viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ nh­ sau: - Ph¶i g¾n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc víi vÊn ®Ò c¶i c¸ch hµnh chÝnh. C¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin lµ hai vÊn ®Ò cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ. C«ng nghÖ th«ng tin lµ mét yÕu tè hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt, cã t¸c ®éng tÝch cùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh. - C¸c nhµ qu¶n lý ph¶i gi÷ vai trß chñ ®¹o, ph¶i cã sù l·nh ®¹o thèng nhÊt tõ cÊp cao nhÊt cña ChÝnh phñ. NÕu ng­êi l·nh ®¹o kh«ng nhËn thøc ®­îc ®Çy ®ñ vai trß vµ ý nghÜa cña øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý nhµ n­íc th× viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin khã cã thÓ thµnh c«ng. Nh­ vËy, ng­êi l·nh ®¹o ph¶i hiÓu tr­íc, hiÓu s©u h¬n vÒ c«ng nghÖ th«ng tin th× míi cã thÓ ®­a c«ng nghÖ th«ng tin vµo øng dông mét c¸ch hiÖu qu¶. - HiÖu qu¶ ph¶i ®o ®­îc, tøc lµ ph¶i l­îng ho¸ ®­îc nh÷ng g× mµ c«ng nghÖ th«ng tin gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý. - HiÖu qu¶ ®Çu t­ cÇn ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. C¸c dù ¸n c«ng nghÖ th«ng tin ph¶i cã môc tiªu râ rµng cô thÓ, ph¶i tÝnh to¸n kü, ®¶m b¶o sù ®ång bé gi÷a phÇn cøng, phÇn mÒm, ®µo t¹o huÊn luyªn chuyªn viªn kü thuËt vµ nh÷ng ng­êi sö dông, ng­êi qu¶n lý sao cho khi hÖ thèng ®­îc thiÕt lËp xong lµ vËn hµnh ngay ®­îc, thùc hiÖn ®­îc môc tiªu ®Æt ra mét c¸ch hiÖu qu¶. Tr¸nh véi vµng, rËp khu«n, lµm µo ¹t theo phong trµo mµ kh«ng chuÈn bÞ kü cµng c¸c ®iÒu kiÖn thùc hiÖn. - T¹o hµnh lang ph¸p lý cho tin häc ho¸, cho øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin. - Tin häc ho¸ kh«ng chØ h­íng vµo bªn trong mµ ph¶i h­íng ra bªn ngoµi, h­íng vµo c¸c dÞch vô c«ng. Tin häc ho¸ ngoµi viÖc trî gióp c¸c quy tr×nh ho¹t ®éng trong c¸c c¬ quan nhµ n­íc nh»m n©ng cao hiÖu suÊt c«ng viÖc cßn ph¶i h­íng tíi viÖc tæ chøc l¹i ®Ó t¹o ra c¸c dÞch vô nh»m phôc vô tèt h¬n cho nh©n d©n. - 24 b­íc cÇn thiÕt cña mét dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin: XuÊt ph¸t tõ kinh nghiÖm thùc hiÖn dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin cña c«ng ty FPT trong nhiÒu n¨m qua, c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÓ ¸p dông quy tr×nh thùc hiÖn dù ¸n gåm 24 b­íc sau ®Ó cã thÓ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ vµ lo¹i bá ®­îc nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan dÉn ®Õn tÝnh kÐm hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc. 8 b­íc h×nh thµnh c«ng viÖc: Kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng. Tham kh¶o m« h×nh t­¬ng tù (trong vµ ngoµi n­íc). X¸c ®Þnh nhu cÇu øng dông c«ng nghÖ th«ng tin. X©y dùng c¸c môc tiªu, x¸c ®Þnh ph¹m vi cña dù ¸n. X¸c ®Þnh c¸c nguån lùc cÇn thiÕt cho dù ¸n. H×nh thµnh c¸c bµi to¸n víi c¸c møc ®é ­u tiªn. H×nh thµnh hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Þnh l­îng. X©y dùng lé tr×nh chung cho dù ¸n. 8 b­íc x©y dùng gi¶i ph¸p cho c«ng viÖc: Lùa chän nh©n sù phï hîp cho dù ¸n, ®Æc biÖt lµ nh©n sù then chèt. Lùa chän gi¶i ph¸p vµ c¸c c«ng nghÖ liªn quan. Lùa chän ®èi t¸c tin cËy. Ph©n tÝch thiÕt kÕ hÖ thèng. T¸i cÊu tróc c¸c quy tr×nh kh«ng hîp lý. X©y dùng c¸c øng dông mÉu. TiÕp tôc ®æi míi quy tr×nh nghiÖp vô. X¸c ®Þnh m« h×nh øng dông vµ gi¶i ph¸p. 8 b­íc triÓn khai: X©y dùng c¸c øng dông diÖn réng. Tõng b­íc më réng diÖn khai th¸c thö nghiÖm. §¸nh gi¸ s¬ bé hiÖu qu¶ sö dông. §µo t¹o tiÕp nhËn vµ khai th¸c hÖ thèng. §o møc ®é ®¸p øng hÖ thèng chØ tiªu dÞnh l­îng. NghiÖm thu, bµn giao hÖ thèng Duy tr× hÖ thèng. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ øng dông, ®­a ra h­íng c¶i tiÕn. 2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam Dùa trªn kinh nghiÖm ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë mét sè n­íc ®· nghiªn cøu trong ch­¬ng II vµ dùa vµo ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt cña ®Êt n­íc ta, kho¸ luËn sÏ ®­a ra mét sè ®Ò xuÊt nh»m ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam. * Tr­íc hÕt, ®Ó x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö, n­íc ta cÇn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, trong ®ã ph¶i x©y dùng nh÷ng c¬ së h¹ tÇng theo thø tù ­u tiªn. Cã thÓ xÕp h¹ng ­u tiªn c¸c c¬ së h¹ tÇng nh­ sau: - H¹ tÇng viÔn th«ng: c¸c thiÕt bÞ viÔn th«ng vµ m¸y tÝnh ph¶i ®­îc ®Ò cËp tíi trong bÊt kú kÕ ho¹ch nµo vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. Møc ®é ph¸t triÓn h¹ tÇng viÔn th«ng phô thuéc vµo ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö. - KÕt nèi sö dông c«ng nghÖ th«ng tin viÔn th«ng cña ChÝnh phñ: T×nh h×nh sö dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng cña ChÝnh phñ cho thÊy møc ®é s½n sµng qu¶n lý th«ng tin vµ thùc hiÖn ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö. Do vËy cÇn ph¶i x©y dùng h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ®¸p øng tiªu chuÈn quèc tÕ. - §éi ngò c¸n bé trong ChÝnh phñ. §©y lµ nh©n tè quan träng nhÊt trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë bÊt cø quèc gia nµo. §éi ngò c¸n bé nhµ n­íc ph¶i hiÓu râ vÒ tÇm quan träng cña ChÝnh phñ ®iÖn tö, vµ ph¶i ®­îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt nh»m thùc hiÖn tèt chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. - Kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®ang vµ sÏ cã. ChÝnh phñ nªn dµnh riªng mét phÇn ng©n s¸ch ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi chÝnh phôc vô cho qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. - M«i tr­êng kinh doanh ®iÖn tö nh­ khung ph¸p lý, an toµn th«ng tin…Ngoµi nh÷ng hç trî vÒ tµi chÝnh, nhµ n­íc cÇn x©y dùng mét khung ph¸p lý chÝnh thøc vµ hoµn chØnh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc thi ChÝnh phñ ®iÖn tö. * TiÕp ®Õn lµ x©y dùng vµ qu¶n lý ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö, bao gåm: - ThiÕt lËp c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö trong ChÝnh phñ. Thùc tÕ cho thÊy r»ng khã cã thÓ thùc thi ®­îc ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö mµ kh«ng cã mét ®éi ngò qu¶n lý tõ khi b¾t ®Çu ®Õn khi kÕt thóc. Nh÷ng c¬ quan nh­ vËy cÇn ®­îc hç trî vÒ tµi chÝnh, nh©n lùc vµ qu¶n lý ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®­îc giao. - §¶m b¶o trao ®ñ quyÒn lùc cho c¬ quan qu¶n lý ®Ò ¸n: SÏ rÊt khã kh¨n cho c¬ quan qu¶n lý ®Ò ¸n nÕu bÊt cø quyÕt ®Þnh nµo còng ph¶i chê c¬ quan cÊp trªn th«ng qua råi míi ®­îc thùc hiÖn. §iÒu nµy sÏ lµm chËm tiÕn ®é thùc hiÖn ®Ò ¸n. Do vËy, c¬ quan qu¶n lý ®Ò ¸n cÇn ®­îc trao ®ñ quyÒn lùc ®Ó cã thÓ tù quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò n»m trong ph¹m vi nhiÖm vô ®Ó rót ng¾n thêi gian vµ chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt. - X©y dùng mét kÕ ho¹ch lµm viÖc ®Ó thùc hiÖn ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö. KÕ ho¹ch lµm viÖc nªn tËp trung vµo 6 thµnh phÇn chÝnh sau: Ph¸t triÓn néi dung: bao gåm ph¸t triÓn øng dông, më réng tiªu chuÈn, x©y dùng c¸c giao diÖn ng«n ng÷ ®Þa ph­¬ng, h­íng dÉn sö dông vµ ®µo t¹o ®iÖn tö. Nguån nh©n lùc vµ c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ë tÊt c¶ c¸c cÊp. KÕt nèi m¹ng néi bé vµ m¹ng Internet. Khung ph¸p lý. C¸c giao diÖn t­¬ng t¸c víi c«ng d©n ®¶m b¶o dÔ dµng truy cËp vµ phï hîp víi tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng. Nguån vèn: KÕ ho¹ch ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc nguån doanh thu nh­ phÝ sö dông hay ng©n s¸ch ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o c©n b»ng vÒ tµi chÝnh. * V­ît qua nh÷ng trë ng¹i t©m lý trong ChÝnh phñ: Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö, c¸c quan chøc chÝnh phñ th­êng cho r»ng c«ng nghÖ sÏ lµm cho hä mÊt viÖc lµm, mÊt quyÒn lùc, mét sè cßn lo sî sÏ ph¶i lµm nhiÒu viÖc h¬n, vÊt v¶ h¬n, lo sî sÏ kh«ng thÝch øng ®­îc víi c«ng nghÖ míi... Nh÷ng t­ t­ëng nh­ vËy h¹n chÕ rÊt nhiÒu tiÕn tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö. Do vËy, ChÝnh phñ cÇn ph¶i gi¶i thÝch cho hä hiÓu môc ®Ých cña ®Ò ¸n, gi¶i to¶ nh÷ng lo l¾ng, ®µo t¹o hä thµnh nh÷ng "nh©n viªn tri thøc". §©y chÝnh lµ néi dung cña qu¶n lý tri thøc, mét thµnh phÇn quan träng trong bÊt cø ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö nµo. ChÝnh phñ còng nªn ®Ò ra nh÷ng phÇn th­ëng ®Ó tuyªn d­¬ng nh÷ng c¸n bé cã thµnh tÝch trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n. * X©y dùng ph­¬ng ph¸p ®o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ dùa trªn nh÷ng tiªu chuÈn sau: - Tiªu chuÈn ®o sù thÝch øng cña ChÝnh phñ víi ChÝnh phñ ®iÖn tö: Khèi l­îng giao dÞch ®iÖn tö; Thêi gian thùc hiÖn yªu cÇu cña ng­êi sö dông; Sè l­îng hoÆc phÇn tr¨m c¸c dÞch vô ®iÖn tö do ChÝnh phñ cung cÊp; Sè l­îng c¸c dÞch vô ®iÖn tö míi; Mét dÞch vô ®iÖn tö ®­îc thùc hiÖn ë bao nhiªu tØnh, thµnh trong c¶ n­íc. - Tiªu chuÈn ®o nh÷ng ¶nh h­ëng cña ChÝnh phñ ®iÖn tö: Sè l­îng ng­êi truy cËp th«ng tin vµ dÞch vô ®iÖn tö cña ChÝnh phñ; HiÖu qu¶ trong viÖc cung cÊp th«ng tin vµ dÞch vô ®iÖn tö 24/24 giê, 7/7 ngµy nh­ thÕ nµo; Thêi gian ng­êi sö dông cã ®­îc hµng ho¸, dÞch vô, th«ng tin lµ bao nhiªu; Gi¶m bao nhiªu chi phÝ mµ ng­êi sö dông vµ ChÝnh phñ ph¶i chÞu. * Tuyªn truyÒn c«ng céng ®èi víi c«ng d©n vµ doanh nghiÖp, tuyªn truyÒn trong ChÝnh phñ ®Ó n©ng cao nhËn thøc vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. Trªn thùc tÕ, viÖc x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö rÊt tèn kÐm, thêi gian ®em l¹i lîi Ých cho c«ng chóng kh«ng ph¶i lµ ng¾n, v× vËy cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p triÓn khai nhanh. ViÖc nµy nhanh chãng t¹o nªn m«i tr­êng linh ®éng vµ c¹nh tranh h¬n trªn thÞ tr­êng. §ång thêi cã thÓ tiÕn hµnh x©y dùng c¸c cæng th«ng tin kinh tÕ trªn c¬ së th«ng tin cña Bé Th­¬ng m¹i ®Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp. kÕt luËn HiÓu ®óng nghÜa th× ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ ­íc m¬ vµ cã lÏ lµ ­íc m¬ kú diÖu nhÊt cña nÒn d©n chñ, cña mét nhµ n­íc cña d©n, do d©n vµ v× d©n trong thêi ®¹i th«ng tin. V× vËy bÊt cø n­íc nµo, dï lµ n­íc x· héi chñ nghÜa hay n­íc t­ b¶n chñ nghÜa ®Òu cÇn ph¶i x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö, bëi ChÝnh phñ ®iÖn tö kh«ng nh÷ng kh«ng lµm biÕn ®æi b¶n chÊt chÕ ®é mµ n­íc ®ã ®ang ®eo ®uæi, mµ nã cßn gióp cho n­íc ®ã n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö. Mçi n­íc cã mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö kh¸c nhau, phï hîp víi ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt cña n­íc ®ã. Mét n­íc nghÌo nh­ n­íc ta kh«ng thÓ ¸p dông chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña Mü, Australia hay cña Singapore. NÕu ¸p dông rËp khu«n sÏ rÊt dÔ dÉn ®Õn thÊt b¹i v× nã kh«ng phï hîp víi hoµn c¶nh kinh tÕ - x· héi n­íc ta. V× vËy, cã x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö thµnh c«ng hay kh«ng chñ yÕu phô thuéc vµo viÖc ®Ò ra mét chiÕn l­îc hîp lý vµ ph¶i cã sù chuÈn bÞ kü cµng. Tuy nãi lµ chóng ta kh«ng thÓ ¸p dông chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña c¸c n­íc ®i tr­íc, nh­ng chóng ta vÉn cã thÓ nghiªn cøu chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña c¸c n­íc nµy, tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc thµnh c«ng vµ kh«ng thµnh c«ng cña hä ®Ó rót kinh nghiÖm. Con ®­êng mµ c¸c n­íc ®· ®i qua trong lé tr×nh triÓn khai ChÝnh phñ ®iÖn tö mÊt mét kho¶ng thêi gian kh¸ dµi, hi väng mét n­íc ®i sau nh­ ViÖt nam sÏ kh«ng ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian nh­ vËy. Muèn vËy, ViÖt nam ph¶i tù t×m ra nh÷ng h­íng ®i thÝch hîp trong øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp, ®ång thêi tõng b­íc cung cÊp dÞch vô c«ng cho ng­êi d©n qua Internet nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ tiÕt kiÖm thêi gian vµ søc lùc cña ng­êi d©n trong quan hÖ víi ChÝnh phñ. ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam míi chØ ®ang trong giai ®o¹n ®Çu, tøc lµ giai ®o¹n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin sao cho bé m¸y ChÝnh phñ ®iÒu hµnh hiÖu qu¶ h¬n, cung cÊp c¸c th«ng tin ChÝnh phñ phôc vô ®êi sèng x· héi, tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc… V× vËy, nhiÖm vô cÊp b¸ch hiÖn nay cña ViÖt nam lµ ph¶i thùc hiÖn nh÷ng b­íc ®i hîp lý, thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ vµ hiÖu qu¶ ®Ó nhanh chãng chuyÓn sang giai ®o¹n tiÕp theo cña ChÝnh phñ ®iÖn tö. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy, ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®Æc biÖt lµ c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin viÔn th«ng, x©y dùng vµ cã kÕ ho¹ch qu¶n lý chÆt chÏ ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö, lo¹i bá nh÷ng trë ng¹i t©m lý trong ChÝnh phñ vµ tÝch cùc tuyªn truyÒn ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña mäi tÇng líp d©n chóng vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. Nh÷ng gi¶i ph¸p trªn ®­îc kho¸ luËn rót ra tõ bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc vµ t×nh h×nh thùc tÕ cña ViÖt Nam, hi väng sÏ nhanh chãng ®­îc ¸p dông nh»m gióp n­íc ta tiÕn nhanh trªn con ®­êng ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. Tµi liÖu tham kh¶o T¹p chÝ Tæ chøc nhµ n­íc, sè th¸ng1, 2, 4/2002 T¹p chÝ Nghiªn cøu NhËt B¶n vµ §«ng B¾c ¸, sè 3(33) th¸ng 6/2001 Th«ng tin Kinh tÕ - X· héi, sè th¸ng 10 vµ 12/2002 PCWorld B ViÖt nam, c¸c sè n¨m 2000, 2001, 2002 T¹p chÝ BCVT kú II - Internet th¸ng 8/2003 Public Agenda for a Digital World - Leslie David Simon E-Commerce and Development Report 2001 Electronic Governance & Electronic Democracy: Living & working in the Wired World - Professor Thomas Briley, 2000 Administrative Corruption: How Does E-Government Help? - Professor Subhash Bhatnagar, Indian Institute of Management, Ahmedabad, India. A Framework for Pricing Government E-Services - Dr. Craig L. Johnson, Indiana University, 2003 Investment, Access, and Security: A Policy Environment For E-Government - US Internet Industry Association - E-government Best Practices an Implementation manual - Robert H. Smith, School of Business University of Maryland, College Park, May 2001 Prototyping e-Government Applications - Richard Heeks, IDPM, University of Manchester, UK, 2001 What citizens want from E-Government - Meghan E-Cook, Center for Technology in Government, University at Albany, SUNY, 10/2000 E-government - E-citizen - Birgit Wilder, Chief Information Office Austria Joint IEG Statement- Suffolk Accessible Government Partnership, 2001, 2002 - Benchmarking the E-Government Revolution: Year 2000 Report on Citizen and Business demand - E-Government: The Next American Revolution - Hart - Teeter, Council for Excellence in Government the E-Government, Global E-government full report, sept, 2003 - E-government: The Singapore - Roadmap for e-government in the developing world - Applying the e-government framework to transitional countries - Theodore Tsekos - E-government handbook for Developing nations - E-government Project - The kingdom of Thailand - What citizens want from E-govenrnment, Macghan E-Cook, Center for Technology in Government, University at Albany, SUNY E-Government Strategy - E-government case studies: P.S.Portals - E-government Bulletin - E-government workflow software solution - E-government Strategy 2003 - Office of E-government, Western Australia - E-government in Europe - What is e-government? - Japanese E-Government Timetable - Kinh tÕ häc Internet: Tõ Th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®Õn ChÝnh phñ ®iÖn tö - V­¬ng Liªm, NXB TrÎ, 2001 Vietnam e-Readiness and e-Needs Assessment Report (5/2003) Th­¬ng m¹i ®iÖn tö - Häc viÖn hµnh chÝnh quèc gia - NXB Lao ®éng 2003