Khóa luận Phương hướng phát triển thị trường xuất khẩu của Việt nam trong giai đoạn 2001-2010 và tầm nhìn đến năm 2020

ch©u ¸ kh¸c, trong ®ã tËp trungché yÕu vµo c¸cOn­íc míi ph¸t triÓn Hµn Quèc, §­ Loan, Hång K«sg lµ nhÊsau: B¶ng 10: DD b¸o xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Ÿc n­íc ch©u ¸vh¸c. 2005 2010 Tæng sè (triÖu USD) % Tæng sè (triÖu USD) % Ph­¬ng ¸n II 2^63 8.95 2835 5.18 2. ThÞ tr­êng EU EU lµ thÞ tr­êng cã thÓ tiªu thô m@ khèi l­îng lín hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam song ®©y còng lµ n
i hµng cÓa c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn c¹nh tranh íi nhau rÊt m¹nh thªm vµw ®ã, EU l¹i cã nh÷ng quy ®Þnh hÕt søc phøc t¹p
IÒ nhËp khÈu. Trong thêi gian tíi ®©yt ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu sang EU c¢n tËp trung vµo c¸c néi dung c¬ b¶n ÆEu: Chóng ta ph¶i tËn dông tèi ®a c¸c ­u ®·i cña EU trong chÕ ®é GSP. Tuy nhiªn chÕ ®é ­u ®·i GSP ®ang mÊt dÇn > nghÜa do EU hµng n¨m ®Òu tiÕn hµnh gi¶m thuÕ MFó theo quy ®Þnh cña vßn†!®µm ph¸n uruguay. ChÕ ®é h¹n ng¹ch8cho hµng dÖt may còng höt hiÖu lùc vµo n¨m 2005. V× lý do ®ã, trong thêiRgi!n mét vµi n¨m t]i ®©y, c¸c doanh nghiÖp ViÖt NamcÇn hÕt søc ché träng x±n viÖc n©ng caoÁchÊt l­îng hµng ho}, gi÷ g×n uy tÝn cña m×,h tŸrng viÖc thùc hiÖn hîp ®ång, ®¶m b¶o duy tr×(®­îc toµn bé c¸c mÌi quae h« b¹n hµng nh»m chuÈn bÞ cho thêi kú “h“u GSP”
vµ “hËu h¹n ng¹chœ nãi(ôrªn. Nhµ n­í{ cÇn lµm tèt c«ng t¸c tu tuæp vµ phæ biÕn th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖ. Do c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhËp khÈu cña EU ®Òu ®­îc ban hµnh ë FÊp Héi›®ång vµ ¸p dông cÁung kho mäi n­íc thµnh viªn nªn c¬ quan ìh­¬ng`nô t¹i Brucxen sÏOph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong vÊn ®Ò thu thËx th«ng tin. C¸c quy ®Þnh cña EU cã ¶nh h­ëng tíi ViÖt Nam, kÓ c¶ c¸c quy ® nh cã liªn quan ´Õn c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña ViÖt Nam, ®ÒŽ ph¶i ®­îc th«ng b¸o vÒ n­íc mét c¸ch cã hÖ thèng vµ cËp nhËt. CÇn gÊp rót t¨ng c­êng n¨ng lùc cho th­¬ng vô Brucxen ®Ó ®¶m b¶o hoµn thµnh c«ng viÖc nµy. Bé Th­¬ng m¹i chñ tr×, phèi hîp víi c¸c Bé ngµnh h÷u quan, tiÕn hµnh ®µm ph¸n vµ tho¶ thuËn víi EU vÒ c¸c vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam-EU. Chñ yÕu tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau ®©y: Phèi hîp víi EU trong viÖc kiÓm so¸t l­îng giµy dÐp mang xuÊt xø ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU, tr¸nh nguy c¬ EU ¸p ®Æt h¹n ng¹ch cho ViÖt Nam. T×m hiÓu râ c¸c quy ®Þnh cña EU vÒ ®iÒu kiÖn nu«i trång vµ chÕ biÕn thuû s¶n ®Ó tr×nh ChÝnh phñ cÊp vèn cho c¸c doanh nghiÖp n©ng cÊp thiÕt bÞ, c¶i thiÖn m«i tr­êng, ®¸p øng yªu cÇu cña EU vÒ vÖ sinh thùc phÈm. §©y lµ viÖc cÇn lµm gÊp víi ph­¬ng ¸n cô thÓ, l­îng vèn cô thÓ ®Ó t¨ng nhanh sè l­îng doanh nghiÖp ®­îc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo EU. Yªu cÇu EU coi ViÖt Nam lµ “n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng” ®Ó ®¶m b¶o cho hµng ho¸ ViÖt Nam ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c khi EU ®iÒu tra vµ thi hµnh c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. §Ò nghÞ EU ¸p dông trë l¹i møc thuÕ 12% cho mÆt hµng b¸nh ®a nem vµ t¨ng h¹n ng¹ch thuÕ quan cña mÆt hµng s¾n lªn 6 v¹n tÊn/n¨m. §Ò nghÞ EU sím cïng ta xem xÐt l¹i HiÖp ®Þnh dÖt may ®Ó n©ng møc h¹n ng¹ch lªn tõ 30% ®Õn 50% cho tõng chñng lo¹i vµ n©ng møc chuyÓn h¹n ng¹ch gi÷a c¸c n­íc ASEAN tõ 10% lªn 20%. Trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n víi EU, cã thÓ sÏ ph¶i nh©n nh­îng Eu trong mét sè lÜnh vùc cã liªn quan ®Õn tiÕp cËn thÞ tr­êng. VÒ viÖc nµy, Bé Th­¬ng m¹i sÏ cã ph­¬ng ¸n tr×nh ChÝnh phñ. KhuyÕn khÝch ho¹t ®éng cña c©u l¹c bé doanh nh©n EU t¹i ViÖt Nam ®Ó qua ®ã n¾m b¾t thªm th«ng tin vÒ thÞ tr­êng EU vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng vËn ®éng hµnh lang cña ta víi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña Eu. Tãm l¹i, ®Þnh h­íng chÝnh s¸ch th©m nhËp thÞ tr­êng EU cña ViÖt Nam ph¶i dùa trªn mét sè chiÕn l­îc, chiÕn thuËt cô thÕ, tèi ­u ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng nµy míi t¹o ra kh¶ n¨ng “trô v÷ng” vµ “ph¸t triÓn” trªn thÞ tr­êng nµy khi mµ hµng ViÖt Nam kh«ng ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ quan n÷a. Trªn c¬ së nh÷ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng ®· nªu trªn, dù b¸o trong giai ®o¹n 2001-2005, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc T©y ¢u sÏ ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 12.06-13.5%/n¨m vµ trong giai ®o¹n 2006-2010 lµ 12.2-11.5%/n¨m. 3. ThÞ tr­êng Nga Quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi Liªn bang Nga ®· cã thêi ph¸t triÓn hÕt søc thÞnh v­îng. Tuy nhiªn trong vßng 10 n¨m qua quan hÖ bu«n b¸n gi­a hai n­íc ®· suy gi¶m lín do t×nh h×nh biÕn ®éng trong kinh tÕ còng nh­ chÝnh trÞ cña Nga. ViÖc tiÕp cËn l¹i thÞ tr­êng Nga hiÖn nay kh«ng nªn hiÓu lµ “quay trë l¹i thÞ tr­êng truyÒn thèng” mµ ph¶i lµ “xo¸ bá c¸ch nh×n truyÒn thèng vÒ thÞ tr­êng Nga ®Ó tiÕp cËn l¹i tõ ®Çu”. Trong nh÷ng n¨m tíi ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Nga, ViÖt Nam nªn thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch: §Èy nhanh sù ra ®êi cña Quü TÝn dông Hç trî xuÊt khÈu ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh b¶o l·nh cho ng­êi xuÊt khÈu vµo Nga. ViÖt Nam vµ Nga nªn cã tho¶ thuËn tiÕp tôc nhËp vËt t­ thiÕt bÞ n¨ng l­îng theo ph­¬ng thøc thanh to¸n mét phÇn b»ng tiÒn, mét phÇn b»ng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Ó t¹o ®Çu ra cho mét sè hµng xuÊt khÈu. Sím hoµn thµnh mét hiÖp ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i tù do víi Nga. NÕu xÐt thÊy kh«ng thÓ ®µm ph¸n mét hiÖp ®Þnh tæng thÓ th× cã thÓ t¸ch phÇn thuÕ nhËp khÈu ra ®Ó ®µm ph¸n tr­íc. Mét trong nh÷ng h­íng cã thÓ xem xÐt lµ cho hµng ho¸ cña Nga ®­îc h­ëng møc thuÕ nhËp khÈu theo AFTA. §æi l¹i Nga ph¶i cho cã chÕ ®é thuÕ nhËp khÈu ®Æc biÖt cho hµng ho¸ cña ta. Ngoµi ra cÇn hÕt søc chó träng h×nh thøc hîp t¸c cÊp tØnh thµnh phè ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng t×m kiÕm c¸c hîp ®ång ®æi hµng, ®iÒu rÊt khã lµm ë cÊp ChÝnh phñ. §Ó bu«n b¸n víi Nga, nhÊt ®Þnh ph¶i cã luång tµu biÓn hîp lý, víi c­íc phÝ vËn t¶i ë møc chÊp nhËn ®­îc. Gi¶i ph¸p cho thêi gian ®Çu lµ Nhµ n­íc nªn trî gi¸ mét phÇn c­íc phÝ cho c¸c doanh nghiÖp. Nh÷ng tµu ch¹y chuyÕn Nga sÏ ®­îc miÔn mäi kho¶n thu cña Nhµ n­íc nh­ phÝ cËp cÇu, phÝ hoa tiªu, thuÕ vèn, thËm chÝ cã thÓ hoµn thuÕ nhiªn liÖu (nÕu cã)… ®Ó gi¶m chi phÝ. Môc tiªu ®Æt ra cho thêi gian tíi ®©y lµ ®Èy m¹nh kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng: cao su, chÌ, thùc phÈm chÕ biÕn, rau qu¶, ho¸ phÈm tiªu dïng, dÖt may, giµy dÐp vµ thñ c«ng mü nghÖ… Trªn c¬ së nh÷ng ®Þnh h­íng nªu trªn, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy sÏ ®¹t møc t¨ng tr­ëng trªn 40%/n¨m trong giai ®o¹n 2001-2005 vµ 15-27.7%/n¨m trong giai ®o¹n 2006-2010. 4. ThÞ tr­êng Hoa Kú Víi søc m¹nh kinh tÕ cña m×nh, Hoa Kú lµ mét thÞ tr­êng réng lín vµ nhiÒu tiÒm n¨ng. Søc mua cña ng­êi tiªu dïng cao, ®a d¹ng, ®a cÊp nªn c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Òu cè g¾ng t¨ng c­êng xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh sang Hoa Kú. Trong thêi gian tíi ®©y, ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú, chÝnh s¸ch th©m nhËp thÞ tr­êng nµy cña ViÖt Nam cÇn ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn theo h­íng: TÝch cùc vËn ®éng ChÝnh phñ Hoa Kú dµnh cho ViÖt Nam quy chÕ GSP. Hç trî, cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú lµm cÇu nèi gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Bé Th­¬ng m¹i ph¶i phèi h¬n víi c¸c HiÖp héi nghiªn cøu thÞ tr­êng Hoa Kú theo tõng ngµnh hµng chuyªn s©u (vÝ dô rau qu¶ cã thÓ th©m nhËp ®­îc lo¹i rau g×, qu¶ g×, nhu cÇu cña Hoa Kú cã g× ®Æc thï, luËt ph¸p ra sao, c¹nh tranh thÕ nµo…) ®Ó t¨ng c­êng th©m nhËp vµo m¹ng l­íi ph©n phèi trªn thÞ tr­êng nµy. Trªn c¬ së ®ã, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng dÖt may, giµy dÐp, s¶n phÈm nhùa, s¶n phÈm c¬ khÝ-®iÖn, s¶n phÈm gç thñ c«ng mü nghÖ, thuû s¶n, cµ phª, h¹t tiªu, nh©n ®iÒu, chÌ, gia vÞ, rau qu¶ vµ thùc phÈm chÕ biÕn. Bé th­¬ng m¹i nªn xóc tiÕn nhanh viÖc thµnh lËp trung t©m giíi thiÖu s¶n phÈm t¹i Hoa Kú, ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch hç trî doanh nghiÖp thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Hoa Kú, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp cã kim ng¹ch xuÊt khÈu cßn nhá nh­ng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn, nghiªn cøu thµnh lËp mét bé phËn chuyªn tr¸ch viÖc ph¸t triÓn, ®¨ng ký vµ b¶o vÖ th­¬ng hiÖu ®ã trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi nãi chung vµ Hoa Kú nãi riªng. Trªn c¬ së c¸c ®Þnh h­íng thÞ tr­êng nªu trªn, ViÖt Nam dù b¸o trong giai ®o¹n 2001-2005, xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú sÏ ®¹t nhÞp ®é t¨ng b×nh qu©n 30%/n¨m (ph­¬ng ¸n I) vµ 25%/n¨m (ph­¬ng ¸n II). Trong giai ®o¹n 2006-2010, xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy sÏ ®¹t 21-30%/n¨m (ph­¬ng ¸n I) vµ 27.5%/n¨m (ph­¬ng ¸n II) B¶ng 11: Dù b¸o kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Hoa Kú §¬n vÞ: triÖu USD 2005 2010 Kim ng¹ch dù kiÕn Tû träng (%) Kim ng¹ch dù kiÕn Tû träng (%) Ph­¬ng ¸n I 2460 8.41% 6460 11.96% Ph­¬ng ¸n II 2270 8.25% 7650 13.99% 5. ThÞ tr­êng óc vµ ch©u §¹i D­¬ng Trong nh÷ng n¨m qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy mµ chñ yÕu lµ óc ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn vµ chñ yÕu t¨ng nhê xuÊt khÈu dÇu th«.Trong nh÷ng n¨m tíi ®©y, ®Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy kh«ng chØ vÒ dÇu th« mµ cßn c¸c s¶n phÈm kh¸c nh­ giµy dÐp, dÖt may, h¶i s¶n… chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam ®èi víi thÞ tr­êng cÇn ho¹ch ®Þnh theo h­íng: Hîp t¸c víi th­¬ng nh©n óc ®Ó nhËp khÈu da cña ®Ó nhËp khÈu da cña ®Ó nhËp khÈu da cña óc, gia c«ng thµnh c¸c bé phËn giµy t¹i ViÖt Nam vµ xuÊt khÈu trë l¹i thÞ tr­êng óc ®Ó hoµn chØnh, tËn dông møc thuÕ nhËp khÈu thÊp ®èi víi b¸n thµnh phÈm. T¨ng c­êng uy tÝn cña doanh nghiÖp còng nh­ th­¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng óc bëi v× th­¬ng nh©n óc th­êng g¾n bã víi kh¸ch hµng quen, coi träng ch÷ tÝn trong kinh doanh. Tãm l¹i, vÒ viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng óc ®ßi hái ph¶i cã mét sù kiªn tr× nhÊt ®Þnh trong viÖc t×m kiÕm, t¹o lËp vµ cñng cè quan hÖ b¹n hµng. Trong thêi kú 2001-2010, triÓn väng t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang khu vùc thÞ tr­êng nµy sÏ kh«ng cao. Dù b¸o nÕu xuÊt khÈu dÇu má cña ViÖt Nam sang óc gi¶m (so víi hiÖn nay) 30% vµo n¨m 2005 vµ 50% vµo n¨m 2010, ®ång thêi xuÊt khÈu c¸c hµng kh¸c t¨ng ë nhÞp ®é 32,3%/n¨m trong giai ®o¹n 2001-2005 th× xuÊt khÈu hµng ho¸ chung sang thÞ tr­êng nµy t¨ng 3,2%/n¨m vµ xuÊt khÈu c¸c hµng ho¸ kh¸c t¨ng ë nhÞp ®é 17,5% trong giai ®o¹n 2006-2010 th× xuÊt khÈu hµng ho¸ chung sang thÞ tr­êng nµy t¨ng 7,5%/n¨m. NÕu xuÊt khÈu dÇu má cña ViÖt Nam sang óc gi¶m (so víi hiÖn nay) 70% vµo n¨m 2005 vµ 2010, ®ång thêi xuÊt khÈu c¸c hµng ho¸ kh¸c chØ t¨ng ë nhÞp ®é 15,28%/n¨m trong giai ®o¹n 2001-2005 th× xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung sang thÞ tr­êng nµy sÏ gi¶m 1,25%/n¨m vµ xuÊt khÈu c¸c hµng ho¸ kh¸c t¨ng ë nhÞp ®é 18,3%/n¨m trong giai ®o¹n 2006-2010 th× xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung sang thÞ tr­êng nµy sÏ t¨ng 8,3%/n¨m. 6. ThÞ tr­êng ch©u Phi Ch©u Phi lµ mét thÞ tr­êng cßn nhiÒu tiÒm n¨ng cho hµng ho¸ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam, Trung Quèc, Th¸i Lan vµ nhiÒu n­íc kh¸c rÊt coi träng vµ cã chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng nµy. §Ó thóc ®Èy hîp t¸c mäi mÆt gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ch©u Phi, c¶ hai bªn nªn dµnh ­u tiªn cho c¸c h­íng: T¨ng c­êng vµ më réng quan hÖ ®oµn kÕt, h÷u nghÞ vµ hîp t¸c truyÒn thèng gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ch©u Phi vÒ mäi lÜnh vùc cïng cã lîi, trªn c¬ së t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ cña nhau. ¦u tiªn thóc ®Èy vµ më réng quan hÖ kinh tÕ vµ hîp t¸c song ph­¬ng ®a ph­¬ng, tr­íc hÕt vÒ c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i, ®Çu t­, n«ng nghiÖp, lao ®éng, chuyªn gia, th«ng tin…, t¨ng c­êng hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ mçi n­íc, thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. KÕt hîp gi÷a quan hÖ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng, t¨ng c­êng phèi hîp víi nhau t¹i c¸c diÔn ®µn ®a ph­¬ng vµ quèc tª, gãp phÇn thóc ®Èy quan hÖ gi÷a c¸c tæ chøc t­¬ng øng ë hai ch©u lôc, phÊn ®Êu cho hoµ b×nh, hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn, cho mèi quan hÖ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ quèc tÕ b×nh ®¼ng T¹i khu vùc ch©u Phi, thÞ tr­êng träng ®iÓm sÏ lµ Nam Phi bëi ®©y lµ thÞ tr­êng cã søc tiªu thô kh¸ dï d©n sè chØ kho¶ng 42 triÖu ng­êi, c¸c c«ng ty cña Nam Phi thuéc lo¹i cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, lµm ¨n nghiªm tóc theo t¸c phong ch©u ¢u. V× vËy, ta cÇn ®Èy m¹nh viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng nµy mét c¸ch bµi b¶n. §Ó x©m nhËp thÞ tr­êng ch©u Phi cÇn cã sù hç trî cña Nhµ n­íc. Tr­íc m¾t, cÇn t¨ng c­êng tæ chøc c¸c ®oµn c¸n bé cao cÊp cña ViÖt Nam sang lµm viÖc t¹i mét sè n­íc ch©u Phi, cã sù tham gia cña c¸c doanh nghiÖp, ®Ó tiÕp tôc ký c¸c tho¶ thuËn th­¬ng m¹i vµ ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu. C¸c mÆt hµng cã nhiÒu tiÒm n¨ng xuÊt khÈu lµ g¹o, chÌ, s¶n phÈm nhùa, ®å may mÆc… §Ó hç trî cho xuÊt khÈu vµo khu vùc nµy, cÇn nhanh chãng ®­a vµo ¸p dông c¸c c«ng cô tµi chÝnh, tÝn dông míi nh­ chiÕt khÊu chøng tõ, b¶o hiÓm rñi ro kh«ng thanh to¸n. Trªn c¬ së c¸c ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng nãi trªn, dù b¸o trong giai ®o¹n 2001-2005, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc ch©u Phi sÏ ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 22.2-31.1%/n¨m vµ trong giai ®o¹n 2006-2010 lµ 14.4-17.9%/n¨m. Tõ nh÷ng dù b¸o ®­îc tr×nh bµy ë phÇn trªn, tæng hîp dù b¸o xuÊt khÈu theo thÞ tr­êng nh­ sau: Ph­¬ng ¸n I: Dù b¸o c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 2005 2010 Tæng sè (triÖu USD) Tû träng (%) Tæng sè (triÖu USD) Tû träng (%) Tæng sè 27530 100.0% 54690 100.0% 1. Ch©u ¸ 16078 58.4% 27090 49.5% NhËt B¶n 4033 14.6% 5400 9.9% Trung Quèc 3360 12.2% 6470 11.8% ASEAN 5860 21.3% 11282 20.6% N­íc kh¸c 2825 10.3% 3938 7.2% 2. Ch©u ¢u 7330 26.6% 13155 24.1% EU 5812 21.1% 10020 18.3% Nga vµ §«ng ¢u 1518 5.5% 3135 5.7% 3. Ch©u Mü 3480 12.6% 9960 18.2% Hoa Kú 2460 8.9% 6460 11.8% N­íc kh¸c 1020 3.7% 3500 6.4% 4. Ch©u §¹i d­¬ng vµ óc 1510 5.5% 2160 3.9% 5. Ch©u Phi 842 3.1% 1650 3.0% Ph­¬ng ¸n II: Dù b¸o c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu ViÖt Nam 2005 2010 Tæng sè (triÖu USD) Tû träng (%) Tæng sè (triÖu USD) Tû träng (%) Tæng sè 27530 100.0% 54690 100.0% 1. Ch©u ¸ 15380 59.5% 24700 45.2% NhËt B¶n 4222 15.3% 5920 10.8% Trung Quèc 3085 11.2% 5680 10.4% ASEAN 5610 20.4% 10355 18.9% N­íc kh¸c 2463 8.9% 2835 5.2% 2. Ch©u ¢u 7730 28.1% 16400 30% EU 6190 22.5% 11165 20.4% Nga vµ §«ng ¢u 1540 5.6% 5235 9.6% 3. Ch©u Mü 3140 11.4% 10570 19.3% Hoa Kú 2270 8.2% 7650 14.0% N­íc kh¸c 870 3.2% 2920 5.3% 4. Ch©u §¹i d­¬ng vµ óc 710 2.6% 1650 3.0% 5. Ch©u Phi 570 2.1% 1300 2.4% Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam §Ó chñ ®éng th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ, khu vùc, t©m ®iÓm cña c«ng t¸c thÞ tr­êng trong thêi gian tíi ®©y lµ thùc hiÖn nguyªn t¾c ®a ph­¬ng ho¸ thÞ tr­êng trªn c¬ së c©n b»ng lîi Ých gi÷a c¸c ®èi t¸c, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó t¨ng møc xuÊt khÈu trªn tÊt c¸c c¸c thÞ tr­êng ®· cã song song víi viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng cã søc mua lín (nh­ NhËt B¶n, EU, Mü), më c¸c thÞ tr­êng míi (nh­ Mü-Latinh, ch©u Phi, Trung §«ng), ®æi míi c«ng t¸c thÞ tr­êng ë c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m« theo h­íng ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc, hiÖp héi vµ c¸c doanh nghiÖp. I. VÒ phÝa Nhµ n­íc T¨ng c­êng hiÖu qu¶ quèc gia trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu N©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i. Néi dung cã b¶n trong ®µm ph¸n th­¬ng m¹i cÇn h­íng vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ gi¶m nhËp siªu ®Ó tiÕn tíi c©n b»ng c¸n c©n th­¬ng m¹i mét c¸ch hîp lý, cã l­u ý ®Õn tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ song ph­¬ng, trong ®ã c¸c vÊn ®Ò nh­ viÖn trî vµ ®Çu t­, sù c©n b»ng th­¬ng m¹i chung gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc thuéc khu vùc thÞ tr­êng nµy. Ngoµi ra, cÇn t¨ng c­êng ®µm ph¸n ®Ó thèng nhÊt c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng còng nh­ c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, níi láng c¸c hµng rµo phi quan thuÕ ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c tham t¸n vµ ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ViÖt Nam ë c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi. HiÖn nay ta ®· cã 42 Tham t¸n vµ ®¹i diÖn th­¬ng m¹i t¹i thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Hµng ngò tham t¸n lµ nguån cung cÊp thÞ tr­êng quan träng, lµ cÇu nèi gi÷a thÞ tr­êng trong n­íc së t¹i víi c¸c c¬ quan cÊp cao cña ChÝnh phñ, ®ång thêi lµ ng­êi ®Ò ®¹t c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ vÒ tæ chøc viÖc th©m nhËp vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn trong thêi gian qua do nhiÒu mÆt cßn h¹n chÕ nªn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hµng ngò tham t¸n th­¬ng m¹i ch­a ®¹t kÕt qu¶ nh­ mong muèn, ch­a th­êng xuyªn ph¶n ¸nh mét c¸ch kÞp thêi chÝnh x¸c vµ ®Ò xuÊt c¸c ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt tr­íc nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p cña thÞ tr­êng c¸c n­íc së tai. V× vËy, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng trë thµnh mét chøc n¨ng quan träng cña Nhµ n­íc mµ tr­íc hÕt lµ cña c¸c Tham t¸n th­¬ng m¹i. T¹i thÞ tr­êng n­íc ngoµi, c¸c tham t¸n ph¶i lµ t¸c nh©n g¾n kÕt gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña hai bªn vµ c¸c doanh nghiÖp trong nøc víi c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng mµ c¸c tham t¸n ho¹t ®éng. Do ®ã, ®Ó ph¸t huy vai trß cña c¸c Tham t¸n th­¬ng m¹i, cÇn ph¶i n©ng cao chÊt l­îng cña c¸c Tham t¸n vµ ph¶i xóc tiÕn viÖc thiÕt lËp c¸c Tham t¸n hoÆc ®¹i diÖn th­¬ng m¹i míi t¹i c¸c thÞ tr­êng cßn thiÕu. Hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin, t¨ng c­êng trao ®æi th«ng tin víi c¸c tæ chøc kinh tÕ-th­¬ng m¹i n­íc ngoµi. Kh«ng ngõng hiÖn ®¹i ho¸, bæ sung th«ng tin vÒ c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi vµ b¹n hµng trong n­íc. Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc (v¨n phßng ChÝnh phñ, Bé Th­¬ng m¹i, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc, Bé Ngo¹i giao vµ c¸c §¹i sø qu¸n, ®¹i diÖn th­¬ng m¹i …), c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam (®ang ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ muèn tham gia xuÊt khÈu) trong viÖc khai th¸c, xö lý th«ng tin phôc vô xuÊt khÈu. Tr­íc hÕt, cÇn h×nh thµnh mét trung t©m th«ng tin chiÕn l­îc cña quèc gia ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ th«ng tin thÞ tr­êng cho c¸c c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ phôc vô cña th«ng tin vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi, tr­íc hÕt cÇn h×nh thµnh c¸c tæ chøc, m¹ng l­íi thu thËp vµ xö lý th«ng tin. C¸c tæ chøc nµy ph¶i cã nhiªm vô thu thËp vµ xö lý th«ng tin tõ c¸c nguån kh¸c nhau víi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. C¸c nguån cung cÊp chñ yÕu lµ tõ c¸c ®¹i sø qu¸n cña b¹n t¹i ViÖt Nam, tõ Tham t¸n th­¬ng m¹i cña ta ë n­íc ngoµi, tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸c tæ chøc kh¸c. H×nh thøc thu thËp th«ng tin cã thÓ lµ qua m¹ng, th­ ®iÖn tö, qua ®iÖn tho¹i, s¸ch b¸o, t¹p chÝ… CÇn xö lý c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc, ®Ó h×nh thµnh c¸c th«ng tin chÝnh x¸c, phôc vô cho c¸c ®èi t­îng kh¸c nhau nh­ c¸c nhµ qu¶n lý, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ nghiªn cøu vµ ®Æc biÖt lµ cho c¸c doanh nghiÖp. ChÊt l­îng th«ng tin cïng víi tÝnh chÝnh x¸c kÞp thêi lµ mét trong nh÷ng yÕt tè quan träng nhÊt cña c«ng t¸c ho¹t ®éng th«ng tin. C¸c th«ng tin phai ®­îc cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng cÇn thiÕt theo con ®­êng ng¾n nhÊt víi gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng, mÆt kh¸c, ®«ic víi mét sè th«ng tin nhÊt ®Þnh, Nhµ n­íc cã thÓ cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng theo h×nh thøc bao cÊp. 2. TiÕp tôc t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi nh»m cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng ngoµi n­íc Nhµ n­íc nªn tiÕp tôc tiÕn hµnh nhiÒu c«ng viÖc ®Ó t¹o m«i tr­êng thuËn lîi nh»m cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng ngoµi n­íc cho c¸c doanh nghiÖp th«ng qua viÖc ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh­: c¸c gi¶i ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c hîp ®ång ChÝnh phñ vÒ xuÊt khÈu g¹o; c¸c biÖn ph¸p kiÓm tra khÈn cÊp vµ nghiªm ngÆt ®èi víi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng EU; x©y dùng quy chÕ khu b¶o thuÕ t¹i khu kinh tÕ cöa khÈu biªn giíi; ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ nhËp khÈu theo gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vµ viÖc ¸p dông h¹n ng¹ch thuÕ quan ®èi víi ba mÆt hµng nhËp khÈu: thuèc l¸ l¸, b«ng vµ muèi; ban hµnh danh môc ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) cña ViÖt nam, thuÕ nhËp khÈu ®Ó thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m thuÕ nhËp khÈu theo HiÖp ®Þnh hµng dÖt may ký víi EU giai ®o¹n 2002-2005; qu¶n lý kinh doanh theo ph­¬ng thøc chuyÓn khÈu, t¹m nhËp t¸i xuÊt, t¹m xuÊt t¸i nhËp; ban hµnh Quy chÕ, phæ biÕn c¬ chÕ qu¶n lý h¹n ng¹ch vµ tæ chøc viÖc ®Êu thÇu h¹n ng¹ch dÖt may xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng cã quy ®Þnh h¹n ng¹ch; ký biªn b¶n vÒ hîp t¸c xuÊt khÈu g¹o gi÷a ViÖt nam víi c¸c n­íc Th¸i Lan, Ên §é, Pakistan vµ Trung Quèc; ký kÕt mét sè tho¶ thuËn cÊp ChÝnh phñ víi ¨nggola, M«d¨mbic, Srilanka, Niger… ®Ó t¨ng c­êng quan hÖ th­¬ng m¹i vµ më thÞ tr­êng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt nam. Trong thêi gian tíi, ChÝnh phñ nªn xem xÐt ban hµnh NghÞ ®Þnh h­íng dÉn thùc hiÖn Ph¸p lÖnh ®èi xö tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia trong th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ Ph¸p lÖnh vÒ quyÒn tù vÖ trong th­¬ng m¹i hµng ho¸ víi n­íc ngoµi. TriÓn khai viÖc nghiªn cøu dù th¶o Ph¸p lÖnh Th­¬ng m¹i ®iÖn tö, Ph¸p lÖnh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸, Ph¸p lÖnh thuÕ chèng trî cÊp…X©y dùng ®Ò c­¬ng chiÕn l­îc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ h­íng dÉn tuyªn truyÒn vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 3. §Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c song ph­¬ng, ®a ph­¬ng vµ héi nhËp Tr­íc hÕt, ë cÊp ChÝnh phñ cÇn t¨ng c­êng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ®Ó ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng còng nh­ c¸c hîp t¸c vÒ kinh tÕ-th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc. Quan hÖ vÒ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt nam víi c¸c n­íc ngµy cµng ph¸t triÓn. ViÖt nam ®· ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi 87 n­íc vµ vïng l·nh thæ. Ngoµi viÖc duy tr× c¸c thÞ tr­êng ®· cã, n¨m 2002 ViÖt nam ®· cã thªm nhiÒu thÞ tr­êng míi. §Õn nay, hµng ho¸ cña ViÖt nam ®· cã mÆt ë 200 n­íc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi. Trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt nam cÇn tÝch cùc ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp WTO, ký kÕt HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i víi c¸c ®èi t¸c bu«n b¸n chñ yÕu nh­ NhËt B¶n, Nga, c¸c n­íc cßn l¹i cña EU vµ c¸c n­íc lµ thÞ tr­êng míi më. §ång thêi, cÇn t¨ng c­êng ®µm ph¸n ®Ó ®¹t ®­îc c¸c tho¶ thuËn víi c¸c n­íc nµy vÒ c«ng nhËn hÖ thèng tiªu chuÈn kü thuËt, tiªu chuÈn chÊt l­îng, tiªu chuÈn vÖ sinh, c¸c quy ®Þnh cña H¶i quan n­íc ta vµ ®µm ph¸n ®Ó níi láng c¸c hµng rµo phi quan thuÕ ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt nam. §Æc biÖt, cÇn sö dông ®µm ph¸n më cöa thÞ tr­êng míi, mÆt hµng míi ®Ó tiÕn tíi c©n b»ng c¸n c©n th­¬ng m¹i, bu«n b¸n truyÒn thèng víi tõng n­íc cô thÓ ®Ó ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh cÊp ChÝnh phñ ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ta chiÕm tû träng lín trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nh­ng l¹i chÞu nhiÒu biÕn ®éng bÊt lîi vÒ gi¸ c¶ nh­ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n. 4. §Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn Th­¬ng m¹i ë cÊp ChÝnh phñ Cñng cè ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i. ë n­íc ta, Côc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i thuéc Bé th­¬ng m¹i ®· ®­îc thµnh lËp víi nhiÖm vô chÝnh lµ phæ biÕn th«ng tin vµ tæ chøc xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Trªn c¬ së chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng ®· ®­îc ho¹ch ®Þnh, trong ®ã bao hµm c¶ viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng míi, Côc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i cã nhiÖm vô t­ vÊn cho Bé Th­¬ng m¹i x©y dùng lé tr×nh ho¹t ®éng cô thÓ ®Ó ®­a hµng ho¸ ViÖt nam vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, Côc xóc tiÕn míi ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 2000 nªn kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ, mÆt kh¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ ®éi ngò c¸n bé cßn ch­a ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ nªn hiÖu qu¶ ch­a cao. Trong nh÷ng n¨m tíi Nhµ n­íc cÇn cã ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho tæ chøc nµy, nghiªn cøu c¸c m« h×nh tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc kh¸c, nhÊt lµ c¸c n­íc trong khu vùc cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh t­¬ng ®ång víi ta ®Ó hoµn thiÖn ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy. VÝ dô nh­ ViÖt nam nªn nghiªn cøu m« h×nh Cetra cña §µi Loan, bëi lÏ §µi Loan gièng ViÖt nam ë chç cã nhiÒu doanh nghiÖp nhá vµ võa, chó träng vµo s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu. §©y lµ m« h×nh tæ chøc do chÝnh quyÒn vµ t­ nh©n cïng lËp ra, kinh phÝ ho¹t ®éng ®­îc tµi trî bëi ng©n s¸ch vµ c¸c hiÖp héi c«ng nghiÖp-th­¬ng m¹i. Tæ chøc nµy ho¹t ®éng hiÖu qu¶ nhê m¹ng l­íi v¨n phßng ®¹i diÖn ë hÇu hÕt c¸c n­íc. Néi dung c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña ChÝnh phñ gåm: Ngoµi viÖc t¹o ra c¬ së vµ c¬ héi kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp, môc tiªu vµ néi dung c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng xóc tiÕn Th­¬ng m¹i cña ChÝnh phñ cßn lµ t­ vÊn kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc (nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá) vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Giíi thiÖu doanh nghiÖp vµ t×m kiÕm b¹n hµng, th«ng qua tæ chøc c¸c ®oµn doanh nghiÖp ViÖt nam giao tiÕp víi b¹n hµng n­íc ngoµi vµ ng­îc l¹i, th«ng qua c¸c cuéc gÆp mÆt, to¹ ®µm… ®Ó c¸c doanh nghiÖp tù t×m kiÕm b¹n hµng. Giíi thiÖu vµ phæ biÕn th«ng tin thÞ tr­êng n­íc ngoµi, th«ng qua hÖ thèng b¸o chÝ, ®Üa CD, m¹ng th«ng tin… Tæ chøc doanh nghiÖp tham gia héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i ë ngoµi n­íc, giíi thiÖu, qu¶ng c¸o hµng ho¸, t×m kiÕm b¹n hµng vµ thÞ tr­êng tiªu thô. Tæ chøc trung t©m th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi, gióp c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh hoÆc thµnh lËp c«ng ty ViÖt nam ë n­íc ngoµi, hoÆc cöa hµng b¶n thö s¶n phÈm… Nghiªn cøu tæ chøc thö nghiÖm vµ giíi thiÖu c¸c h×nh thøc th­¬ng m¹i míi nh­: th­¬ng m¹i ®iÖn tö, ®Æt hµng qua b­u ®iÖn, kinh doanh trªn thÞ tr­êng kú h¹n hµng ho¸… Kh¶o s¸t, ®iÒu tra m«i tr­êng kinh doanh th«ng qua ®inh kú thu thËp ý kiÕn, nguyÖn väng cña c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc, h­íng dÉn doanh nghiÖp ®Ò xuÊt nhu cÇu vµ ®¸p øng nguyÖn väng cña hä, kiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng… Hîp t¸c quèc tÕ vÒ xóc tiÕn th­¬ng m¹i, ®Ó më réng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thÞ tr­êng ngoµi n­íc víi sù ®a d¹ng ho¸ h¹n hµng cho c¸c doanh nghiÖp. Ph¸t triÓn hîp ®ång th­¬ng m¹i cÊp ChÝnh phñ ®èi víi xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng míi, ®èi víi c¸c thÞ tr­êng míi th©m nhËp vµ thanh to¸n khã kh¨n. Ngoµi c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn trªn ®©y ë cÊp ®é quèc gia cßn cã thÓ tiÕn hµnh mét sè gi¶i ph¸p kh¸c ®Ó ph¸t triÓn c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ®ã lµ c¸c gi¶i ph¸p nh­ sö dông linh ho¹t c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch, c¸c c«ng cô kinh tÕ, c¸c c«ng cô hç trî ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng, tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi… 5. H×nh thµnh c¸c tæ chøc hç trî xuÊt khÈu §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ViÖt Nam ph¶i cã mét khu«n khæ, tæ chøc cã hiÖu qu¶ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c lÜnh vùc nh­ thu thËp th«ng tin, ph©n phèi th«ng tin vµ tiÕp thÞ. Nh÷ng h×nh thøc ®Èy m¹nh tæ chøc hç trî bao gåm viÖc thµnh lËp nh÷ng tæ chøc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, gióp ®ì cho viÖc tiÕp thÞ xuÊt khÈu vµ hç trî cho c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i. Kinh nghiÖm mét sè n­íc lµm tèt c«ng t¸c thµnh lËp c¸c tæ chøc hç trî xuÊt khÈu. VÝ dô nh­ Trung Quèc ®· thµnh lËp héi ®ång xóc tiÕn mËu dÞch quèc tÕ, ë Ên §é thµnh lËp 19 héi xóc tiÕn xuÊt khÈu ®¶m tr¸ch c«ng t¸c ®Èy m¹nh vµ më réng xuÊt khÈu theo tõng nhãm s¶n phÈm kh¸c nhau. Ng­îc l¹i, ë In®onexia h×nh thµnh ngay trong Bé Th­¬ng m¹i mét tæ chøc quèc gia ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m xóc tiÕn mËu dÞch hoÆc nh­ Th¸i Lan ®· thµnh lËp Vô xóc tiÕn xuÊt khÈu trùc tiÕp thuéc Bé Th­¬ng m¹i. C¸c tæ chøc hç trî xuÊt khÈu tËp trung ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh kh¶ thi ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ xuÊt khÈu cã nh÷ng ®iÒu kiÖn dÔ dµng nh­: hç trî ngo¹i tÖ cho c¸c c«ng ty nhËp khÈu th«ng qua c¸c h×nh thøc cho vay víi l·i suÊt ­u ®·i, cÊp c¸c thñ tôc ®Æc biÖt, ®Çu t­ vµo mét sè c«ng ty mËu dÞch quèc tÕ, tæ chøc trao ®æi gi÷a c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ®Ó thèng nhÊt môc tiªu xuÊt khÈu. 6. Huy ®éng ViÖt kiÒu vµ chuyªn gia n­íc ngoµi vµo ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu HiÖn cã trªn 2 triÖu ng­êi ViÖt nam ®ang sinh sèng ë n­íc ngoµi, ®ã lµ tiÒm lùc to lín xÐt c¶ vÒ kh¶ n¨ng vèn ®Çu t­ lÉn n¨ng lùc chÊt x¸m vµ vai trß cÇu nèi gi÷a nÒn kinh tÕ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch thÝch hîp ®éng viªn, sö dông lùc l­îng ng­êi ViÖt nam ë n­íc ngoµi ®Ó t­ vÊn, hîp t¸c, chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Trong sè h¬n 2 triÖu ng­êi ViÖt nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi, cã kho¶ng h¬n 20000 ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn, mét sè kh¸ ®«ng ®ang lµm viÖc trong c¸c tæ chøc nghiªn cøu vµ doanh nghiÖp c«ng nghÖ cao, ®¹i ®a sè cã mong ­íc ®­îc gióp søc lµm cho d©n téc ®­îc thÞnh v­îng. Cã thÓ nãi, võa qua, nguån tiÒm n¨ng lín nµy cña ®Êt n­íc cßn bÞ l·ng phÝ. ë cÊp quèc gia vµ cÊp tØnh, thµnh phè cã thÓ sím h×nh thµnh c¸c ch­¬ng tr×nh c¬ chÕ ®Ó ph¸t huy tèi ®a nguån lùc nµy. XÐt vÒ gãc ®é ph¸t triÓn thÞ tr­êng ngoµi n­íc th× trong thêi gian võa qua, ViÖt kiÒu cã vai trß kh«ng nhá. RÊt nhiÒu ng­êi trong sè hä ®· chñ ®éng lËp c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ë n­íc ngoµi, tù t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ vÒ n­íc liªn hÖ víi c¸c c«ng ty trong n­íc ®Ó xuÊt khÈu. ViÖc lËp c¸c trung t©m th­¬ng m¹i cña ViÖt nam ë n­íc ngoµi trong t­¬ng lai rÊt cÇn ®Õn lùc l­îng nµy. ë mét sè n­íc thuéc §«ng ¢u vµ SNG, ng­êi ViÖt gÇn nh­ n¾m quyÒn chi phèi mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh, trong ®ã cã nhiÒu mÆt hµng cña ViÖt nam. Hµng n¨m, lùc l­îng ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi th­êng vÒ th¨m nhµ vµo dÞp tÕt nguyªn ®¸n, v× vËy, cïng víi Uû ban ViÖt kiÒu Trung ­¬ng, Bé th­¬ng m¹i, Phßng th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt nam nªn tæ chøc c¸c cuéc gÆp gì, giao l­u víi hä. §ång thêi, th­êng xuyªn liªn hÖ víi c¸c tæ chøc ViÖt kiÒu ë mét sè n­íc ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c xóc tiÕn, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam ë mét sè n­íc. Ngoµi c¸c gi¶i ph¸p trªn ®©y, Nhµ n­íc cßn cã thÓ hç trî viÖc th©m nhËp vµ më réng thÞ tr­êng th«ng qua viÖc thu hót ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. §©y lµ gi¶i ph¸p nªn chó träng bëi v× c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia lµ nh÷ng c«ng ty cã ­u thÕ vÒ n¨ng lùc tæ chøc s¶n xuÊt to lín, n¨ng lùc vÒ nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, lîi thÕ vÒ c¹nh tranh tiªu thô… C¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra t¹i mét n­íc th­êng n»m trªn mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt, tiªu thô mang tÝnh toµn cÇu. V× vËy, th«ng qua thu hót ®Çu t­ cña c¸c tËp ®oµn nµy sÏ tù ®¶m b¶o ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu qua hÖ thèng ph©n phèi toµn cÇu, lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng thÞ phÇn vµ dÇn g©y uy tÝn cña hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam. II. VÒ phÝa doanh nghiÖp 1. T¨ng c­êng tiÕp xóc trùc tiÕp víi ®èi t¸c vµ víi thÞ tr­êng xuÊt khÈu Cã nhiÒu c¸ch ®Ó tiÕp xóc trùc tiÕp víi ®èi t¸c vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi nh­ tæ chøc ®i nghiªn cøu thÞ tr­êng, tham gia triÓn l·m trong vµ ngoµi n­íc, tham dù c¸c héi chî, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ë n­íc ngoµi, qua ®ã, gÆp gì t×m kiÕm c¸c c¬ héi hîp t¸c vµ kinh doanh, ®Èy m¹nh tiªu thô s¶n phÈm. §Ó nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt th× doanh nghiÖp ph¶i cã sù chuÈn bÞ hÕt søc chu ®¸o, kü l­ìng ®èi víi tõng ho¹t ®éng, tr¸nh biÓu hiÖn tham gia mét c¸ch hêi hît. Tr­íc hÕt, doanh nghiÖp cÇn ph¶i liªn hÖ víi c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc cã chøc n¨ng tæ chøc c¸c ph¸i ®oµn tham quan, héi th¶o, héi chî triÓn l·m vµ t×m hiÓu xem cã nh÷ng vÊn ®Ò g× liªn quan ®Õn thÞ tr­êng cÇn th©m nhËp còng nh­ mÆt hµng mµ hiÖn c«ng ty ®ang s¶n xuÊt hoÆc kinh doanh. §èi víi c¸c héi chî triÓn l·m do c¸c tæ chøc n­íc ngoµi tæ chøc cã thÓ yªu cÇu tµi trî mét phÇn kinh phÝ. C¸c doanh nghiÖp còng cã thÓ t×m c¸ch tiÕp xóc trùc tiÕp víi c¸c doanh nghiÖp cña n­íc ngoµi hiÖn ®ang lµm ¨n t¹i n­íc ta, tranh thñ tiÕp xóc víi hä hoÆc cã thÓ mêi hä sang th¨m ViÖt nam. Doanh nghiÖp nªn t×m hiÓu, th¨m dß thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng, yÕu tè nµy rÊt quan träng v× kh«ng ph¶i mçi mÆt hµng ®Òu cã thÕ tiªu thô nh­ nhau ë mçi thÞ tr­êng kh¸c nhau, thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng ¶nh h­ëng rÊt lín tíi søc tiªu thô mÆt hµng. Doanh nghiÖp cã thÓ t×m c¸ch tiÕp cËn thãi quen ng­êi tiªu dïng th«ng qua c¸c ®¹i lý, ®¹i diÖn cña m×nh ë n­íc ngoµi, nhê chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn tiÕn hµnh ®iÒu tra, thu thËp th«ng tin. Qua ®ã, nhµ s¶n xuÊt võa thu ®­îc ®ãng gãp tõ kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm, hµng ho¸, võa lµ c¬ héi ®Ó doanh nghiÖp n©ng cao søc c¹nh tranh cña mÆt hµng m×nh xuÊt khÈu b»ng viÖc so s¸nh c¸c mÆt hµng cïng lo¹i cña ®èi thñ c¹nh tranh, t×m ra khe hë cña ®èi thñ ®Ó t¹o thÕ v÷ng ch¾c cho s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr­êng. C«ng viÖc kh«ng kÐm phÇn quan träng khi ®­a hµng ho¸ ra thÞ tr­êng thÕ giíi ®ã chÝnh lµ qu¶ng c¸o. Qu¶ng c¸o lµ cÇu nèi gi÷a hµng ho¸ víi ng­êi tiªu dïng. Th«ng qua qu¶ng cao mµ ng­êi tiªu dïng biÕt ®Õn s¶n phÈm, hµng ho¸ cña doanh nghiÖp. NÕu chØ chó träng vµo s¶n xuÊt mµ kh«ng chó träng tíi kh©u qu¶ng c¸o cho mÆt hµng th× cã thÓ coi lµ mÆt hµng ch­a sèng ®­îc. Cã nhiÒu h×nh thøc qu¶ng c¸o kh¸c nhau mµ doanh nghiÖp cã thÓ khai th¸c trªn thÞ tr­êng quèc tÕ nh­: qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng n­íc së tai nh­ tivi, b¸o, ®µi, t¹p chÝ…, qua c¸c Th­¬ng vô n­íc m×nh t¹i n­íc së t¹i. TiÕp cËn, ph©n tÝch th«ng tin ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu ViÖc thu thËp vµ xö lý th«ng tin cã ý nghÜa hÕt søc quan träng, mét trong nh÷ng néi kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn míi, mçi doanh nghiÖp ph¶i cã c¸c h×nh thøc phï hîp ®Ó xö lý c¸c th«ng tin. Tõ viÖc thu thËp, xö lý c¸c th«ng tin cã hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp míi cã c¸c kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó thùc hiÖn c«ng cuéc kinh doanh cña m×nh. §Ó cã ®­îc c¸c th«ng tin phôc vô môc tiªu kinh doanh cña m×nh, tr­íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh c¸c m¶ng néi dung th«ng tin cÇn cung cÊp. Th«ng th­êng, ®èi víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi, cã hai m¶ng th«ng tin mµ doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m v÷ng lµ m¶ng th«ng tin liªn quan ®Õn nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch Nhµ n­íc vµ m¶ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. M¶ng trong n­íc bao gåm c¸c quy ®Þnh nh­ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn XNK, chÝnh s¸ch thuÕ, c¸c dÞch vô gi¸m ®Þnh, vËn t¶i, b¶o hiÓm… M¶ng n­íc ngoµi bao gåm th«ng tin vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc nhËp khÈu, thãi quen tiªu dïng, c¸c chÝnh s¸ch vÒ vÊn ®Ò nhËp khÈu cña n­íc nhËp khÈu… §Ó thu thËp ®­îc th«ng tin lµm c¬ sá cho viÖc xö lý, c¸c doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh râ c¸c nguån cung cÊp th«ng tin. §ã lµ c¸c nguån tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý nh­ Bé Th­¬ng m¹i, trong ®ã bao gåm c¸c Vô cã liªn quan, tõ Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tõ c¸c Së th­¬ng m¹i… tõ c¸c tæ chøc ngµnh nghÒ, tõ c¸c tæ chøc dÞch vô th«ng tin kh¸c. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp cßn cã thÓ khai th¸c c¸c nguån th«ng tin kh¸c nh­ qua c¸c ®¹i sø qu¸n, qua c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp nªn tiÕp cËn víi c¸c nguån cung cÊp th«ng tin, kÓ c¶ c¸c m¹ng tin trong n­íc còng nh­ c¸c m¹ng tin cña n­íc ngoµi. §èi víi viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng míi, c¸c doanh nghiÖp n­íc ta cã rÊt Ýt th«ng tin, nguån th«ng tin còng cßn rÊt h¹n chÕ. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn tËn dông vµ n©ng cao hiÖu qu¶ hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc vµ ChÝnh phñ. 3. TÝch cùc ®Çu t­ cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu C¸c doanh nghiÖp nªn ®Èy m¹nh nghiªn cøu, triÓn khai øng dông c«ng nghÖ míi vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt, ®ång thêi x©y dùng nh·n hiÖu s¶n phÈm vµ th­¬ng hiÖu doanh nghiÖp. Sù thay ®æi nhanh chãng vµ th­êng xuyªn trong nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng, lµm cho chu kú sèng cña mét s¶n phÈm ngµy cµng ng¾n. Do ®ã, doanh nghiÖp ph¶i t¹o ra ®­îc nhiÒu lo¹i s¶n phÈm míi b»ng th­¬ng hiÖu riªng cña m×nh. Ngoµi ra doanh nghiÖp cÇn kh«ng ngõng c¶i tiÕn mÉu m·, bao b× s¶n phÈm, v× cïng mét lo¹i hµng ho¸ víi gi¸ nh­ nhau, t©m lý ng­êi tiªu dïng thÝch hµng ho¸ cã bao b× ®Ñp. §©y còng cã thÓ coi lµ mét nghÖ thuËt b¸n hµng, tiÕp thÞ, nh­ng ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu phong tôc, tËp qu¸n thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng môc tiªu. MÉu m· mÆt hµng xuÊt khÈu ngµy nay thay ®æi liªn tôc, lµm cho sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. NÕu kh«ng nghiªn cøu phong tôc tËp qu¸n th× s¶n phÈm cã thÓ kh«ng tiªu thô ®­îc bëi v× ng­êi tiªu dïng Nam Mü rÊt sî mµu tÝm, cßn ng­êi tiªu dïng Trung Quèc l¹i rÊt thÝch bao b× nhiÒu mµu, sÆc sì, trong khi ng­êi d©n T©y ¢u thÝch bao b× s¶n phÈm mµu s¸ng. Tãm l¹i, nÕu doanh nghiÖp n¾m b¾t nhanh nh¹y vÊn ®Ò nµy, sÏ cã lîi thÕ trong c¹nh tranh víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña quèc gia kh¸c. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp nªn ¸p dông c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn quèc tÕ nh­ iso 9000, ISO 14000, HACCP… ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp c¶i tiÕn hÖ thèng qu¶n lý nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn n¨ng suÊt, b¶o ®¶m chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¶m l·ng phÝ nguyªn vËt liÖu… NÕu hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp ®¸p øng ®­îc c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn nãi trªn th× sÏ ®­îc tiªu thô mét c¸ch dÔ dµng trªn thÞ tr­êng. 4. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cÊp doanh nghiÖp trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu §Ó tõng b­íc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh, ®¸p øng th©m nhËp thµnh c«ng vµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp n­íc ta cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau ®©y: - N©ng cao n¨ng lùc cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp: L·nh ®¹o, qu¶n lý doanh nghiÖp lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Thùc tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cña n­íc ta ngoµi c¸c kh©u cßn yÕu ít nh­ vèn, c«ng nghÖ, nguån nh©n lùc… th× mét trong nh÷ng mÆt cßn yÕu nhÊt lµ tr×nh ®é l·nh ®¹o. Ngoµi mét sè doanh nghiÖp liªn doanh víi n­íc ngoµi n¨ng lùc qu¶n lý doanh nghiÖp lµ t­¬ng ®èi tèt, cßn l¹i c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c¸n bé cßn yÕu, lµm ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. VÒ vÊn ®Ò nguån nh©n lùc, c¸c doanh nghiÖp ph¶i coi träng viÖc sö dông nguån nh©n lùc (nÕu kh«ng nãi lµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh). CÇn nghiªn cøu, hç trî, båi d­ìng c¸c nh©n viªn ®Ó h×nh thµnh ®éi ngò doanh nh©n cã n¨ng lùc, øng xö linh ho¹t. H¬n n÷a, cÇn cã nh÷ng khuyÕn khÝch ­u ®·i vËt chÊt tho¶ ®¸ng cho nh÷ng doanh nh©n giái. Víi nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc, cÇn hç trî ®µo t¹o vµ sö dông hîp lý, bªn c¹nh ®ã, cÇn ph¶i ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Sö dông hiÖu qu¶ mäi sù hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc: Nh­ trªn ®· tr×nh bµy, vÒ l©u dµi, sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i trong viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng, t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ khi kinh doanh víi c¸c thÞ tr­êng phô thuéc vµo kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp lu«n ®­îc sù b¶o trî nhÊt ®Þnh tõ phÝa Nhµ n­íc nh­ cung cÊp th«ng tin, hç trî vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc, hç trî vÒ vèn vµ c¸c sù hç trî kh¸c. Sù hç trî nµy sÏ gi¶m dÇn trong tiÕn tr×nh héi nhËp, theo c¸c cam kÕt khi chóng ta gia nhËp vµo c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i cña khu vùc vµ thÕ giíi còng nh­ theo c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng. V× vËy, trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, víi sù hç tyŽ nhÊt ®Þnh, c¸cÄdoanh ghiÖp cÇn tranhn‹hñ tËn eông sù hç trî žé phÝa Nhµ n­íc ®Ó n©ng cao kh¶ U¨ng c¹nh tra÷h ;ña m×nh. Sù hç trî vÒ vèn cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tr­íc hÕt th«ng qua c¸c¿biÖn!sh¸p tµi chÝnh, t… dôn“, tiÒn tÖ vµ c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vÜ m«. §ã lµ c¸c chÝnh s¸Fh Mh­ ­utiªn vÒ ”Ýn dôDg ¯èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh XNK, lËp quü hç trî, quü kheþ th­Õrg xuÊt khÈu. Th«æü quaEng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh chuyªn doanh XNK tËp trung tÝn Aôn trun¼ vµ dµi h¹n cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ, nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu phôc vÉ cho xuÊt khÈu.hñiÖc sö dông hiÖu qu¶ c¸c h×nh thøc hç trî tµi chÝnh tõ ÛhÝa Nhµ n­íc ®ßu hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông mét c¸ch cã kÕ ho¹ch, ®óng môc ®Ých, h¹n chÕ tèi ®a viÖc lîi dông c¸c nguånxÔç trî nµy ®Ó tham nhòng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ ®Ó ®Çu t­ õµo c¸c c«ng viÖc sai môc ®Ých kinh tÕ x· héi ®èi víi doanh nghiÖp t­ nh©n T¨ng c­êng liªn hÖ víi c¸c tham t¸n th­¬ng m¹i cña ta t¹i c¸c n­íc thuéc khu vùc thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ khu vùc T©y Nam ¸-Trung CËn §«ng, cã thÓ göi hµng mÉu nhê hä chµo hµng vµ t×m hiÓu thö thñ tôc cña b¹n vÒ c¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan. 5. Chñ ®éng x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh vµ chiÕn l­îc thÞ tr­êng C¸c doanh nghiÖp cÇn x©y dùng mét chiÕn l­îc kinh doanh, chiÕn l­îc thÞ tr­êng trªn thÕ chñ ®éng trong tÇm nh×n dµi h¹n. H­íng c¹nh tranh chñ yÕu sÏ lµ th«ng qua viÖc hîp lý ho¸ quy tr×nh s¶n xuÊt, qu¶n lý ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt b×nh qu©n, t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, chñ ®éng më réng thÞ tr­êng trong ®ã chó träng tíi c¶ c¸c thÞ tr­êng “ng¸ch” vÒ s¶n phÈm, thêi vô, ®Ó t¨ng c­êng th©m nhËp vµ gia t¨ng thÞ phÇn. Mét trong nh÷ng néi dung mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chó ý ®Õn trong c«ng viÖc kinh doanh cña m×nh lµ cÇn ph¶i tiÕp cËn víi c¸c ph­¬ng thøc kinh doanh míi. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ tri thøc ®ang h×nh thµnh vµ ngµy cµng ¶nh h­ëng s©u réng tíi th­¬ng m¹i quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp cÇn hÕt søc chó träng ®Õn nh÷ng thay ®æi trong ph­¬ng thøc kinh doanh, ph­¬ng thøc tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng trªn thÕ giíi ®Ó cã thÓ vËn dông trong ®iÒu kiÖn cho phÐp. Nh÷ng lÜnh vùc míi mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ®Çu t­ t×m hiÓu lµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö, c¸c nghiÖp vô tù b¶o hiÓm t¹i c¸c së giao dÞch kú h¹n ( ®èi víi th­¬ng m¹i n«ng s¶n), kinh doanh chøng kho¸n… III. VÒ phÝa c¸c hiÖp héi ngµnh hµng 1. N©ng cao vai trß cña c¸c hiÖp héi ngµnh nghÒ Thêi gian qua, c¸c hiÖp héi ngµnh hµng ®· ph¸t triÓn kh¸ nhanh vÒ sè l­îng, ho¹t ®éng ®ang dÇn ®i vµo chiÒu s©u. Tõ chç chØ cã 10 hiÖp héi ngµnh hµng tr­íc n¨m 1998, tíi nay c¶ n­íc ®· cã tíi h¬n 30 hiÖp héi ngµnh hµng trong c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô. Mét sè hiÖp héi ®· thùc hiÖn kh¸ tèt c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña m×nh trong tËp hîp vµ ®¹i diÖn cho c¸c héi viªn trong quan hÖ ®èi néi vµ ®èi ngo¹i, lµ cÇu nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ Nhµ n­íc (HiÖp héi nu«i trång vµ chÕ biÕn thuû s¶n, HiÖp héi l­¬ng thùc). Tuy nhiªn, còng cã kh«ng Ýt hiÖp héi cßn mang tÝnh h×nh thøc, ch­a t¹o ®­îc mèi liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh nghÒ trong t×m kiÕm thÞ tr­êng, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, hç trî nhau s¶n xuÊt-kinh doanh, b¶o vÖ quyÒn lîi cña héi viªn. C¸ biÖt cã n¬i cßn nÆng t­ duy “quèc doanh ho¸” vµ “Nhµ n­íc ho¸” hiÖp héi khiÕn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ. Do tÇm quan träng cña HiÖp héi trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, trong nh÷ng n¨m tíi, cÇn thùc hiÖm mét sè biÖn ph¸p sau: TiÕp tôc n©ng cao h¬n n÷a vai trß cña c¸c hiÖp héi trong lÜnh vùc hîp t¸c quèc tÕ, thèng nhÊt hµnh ®éng trong c¸c doanh nghiÖp, héi viªn nh»m tæ chøc s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, ®¶m b¶o lîi Ých cña toµn ngµnh. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña tÊt c¶ c¸c hiÖp hé ph¶i lµ nguyªn t¾c më, tr¸nh ®ång thêi c¶ hai biÓu hiÖn: “quèc doanh ho¸” hoÆc “Nhµ n­íc ho¸” hiÖp héi. ViÖc ph¸t triÓn héi viªn míi cÇn chó ý tíi c¸c doanh nghiÖp d©n doanh vµ xem xÐt c¶ viÖc ký n¹p c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cïng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh vµo HiÖp héi. C¬ quan ®iÒu hµnh hiÖp héi cÇn mang tÝnh chuyªn nghiÖp vµ chuyªn tr¸ch, kh«ng nªn cho thµnh lËp c¸c hiÖp héi kh«ng cã trô së riªng vµ kh«ng cã bé phËn chuyªn tr¸ch riªng. Tæng th­ ký cña tÊt c¶ c¸c hiÖp héi ®Òu ph¶i lµ c¸n bé chuyªn tr¸ch, kh«ng nªn cö c¸n bé kiªm nhiÖm. §Þnh h×nh l¹i néi dung ho¹t ®éng cña HiÖp héi theo c¸c h­íng chñ yÕu sau ®©y: Hç trî c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn xuÊt khÈu vµ më réng thÞ tr­êng néi ®Þa, cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng trong c¸c doanh nghiÖp héi viªn. X¸c ®Þnh ph­¬ng h­¬ng liªn kÕt vµ hîp t¸c trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm trªn c¬ së tù nguyÖn cña c¸c thµnh viªn. Sím thµnh lËp Quü b¶o hiÓm xuÊt khÈu ngµnh hµng theo QuyÕt ®Þnh sè 110/2002/Q§-TTg ngµy 21/08/2002 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc lËp, sö dông vµ qu¶n lý Quü b¶o hiÓu xuÊt khÈu ngµnh hµng. B¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c héi viªn trong c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ hoÆc chèng b¸n ph¸ gi¸. Ph¶n ¸nh ý kiÕn cña c¸c héi viªn vÒ quy ho¹ch vµ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt-kinh doanh ngµnh hµng lªn c¸c c¬ quan ChÝnh phñ. Nh×n chung, khi ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh ph¸t triÓn, c¸c hiÖp héi liªn kÕt sÏ tù h×nh thµnh, Nhµ n­íc chØ cÇn hç trî b»ng viÖc t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý phï hîp, kh«ng nªn g­îng Ðp bëi sÏ kh«ng cã hiÖu qu¶. 2. CÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Nhµ n­íc, hiÖp héi, doanh nghiÖp trong viÖc tiÕp cËn vµ më réng thÞ tr­êng Bªn c¹nh viÖc ph©n ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc, hiÖp héi vµ doanh nghiÖp, cÇn chó träng x©y dùng c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c nhãm chñ thÓ trªn ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tiÕp cËn vµ më réng thÞ tr­êng. Nh­ ®· ph©n tÝch, vai trß chñ yÕu cña Nhµ n­íc sÏ lµ t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÞ tr­êng. Vai trß nµy ®­îc thÓ hiÖn víi c¸c møc ®é kh¸c nhau ®èi víi tõng thÞ tr­êng cô thÓ vµ tõng giai ®o¹n cô thÓ. §èi víi viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng míi do vai trß chñ yÕu cña Nhµ n­íc lµ t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr­êng kinh doanh nªn viÖc khai th«ng thÞ tr­êng trong thêi gian ®Çu thuéc vÒ Nhµ n­íc. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cña ta do h¹n chÕ c¶ vÒ kinh phÝ lÉn n¨ng lùc nªn ch­a thÓ ®¶m ®­¬ng ®­îc c«ng viÖc nµy. Tuy nhiªn, khi thÞ tr­êng ®­îc khai th«ng th× Nhµ n­íc l¹i “bµn giao nã” cho doanh nghiÖp vµ hiÖp héi ngµnh nghÒ. V× vËy, ®Ó sau khi “bµn giao”, c¸c doanh nghiÖp ph¸t huy ®­îc ngay th× trong qu¸ tr×nh khai th«ng, Nhµ n­íc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ tr­êng. H¬n n÷a, viÖc khai th«ng thÞ tr­êng lµ mét qu¸ tr×nh, do vËy, khai th«ng ®Õn ®©u th× tiÕp cËn ®Õn ®ã, theo ph­¬ng thøc võa khai th«ng võa tiÕp cËn ®ång thêi. Lµ cÇu nèi gi÷a Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp, chøc n¨ng cña hiÖp héi trong viÖc lµm “cÇu nèi” lµ hÕt søc quan träng. Th«ng qua hiÖp héi, c¸c kiÕn nghÞ, khã kh¨n cña doanh nghiÖp sÏ ®­îc ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vµ nhanh chãng tíi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, ®ång thêi, hiÖp héi còng cã thÓ ®Ò xuÊt, tham m­u cho Nhµ n­íc trong viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh. Bªn c¹nh viÖc ph©n ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc, ®Þa ph­¬ng vµ doanh nghiÖp, cÇn chó träng x©y dùng c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c nhãm chñ thÓ trªn ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tiÕp cËn vµ më réng thÞ tr­êng. Nh­ ®· ph©n tÝch, vai trß chñ yÕu cña Nhµ n­íc sÏ lµ t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÞ tr­êng. §Þa ph­¬ng lµ cÇu nèi gi÷a trung ­¬ng vµ doanh nghiÖp, võa lµ vÜ m« võa lµ vi m«. Trong mèi liªn hÖ ®ã, chøc n¨ng cña ®Þa ph­¬ng-cÇu nèi gi÷a Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp lµ rÊt quan träng. C¸c kiÕn nghÞ, khã kh¨n cña doanh nghiÖp sÏ ®­îc ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vµ nhanh chãng tíi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, ®ång thêi ®Þa ph­¬ng còng cã thÓ ®Ò xuÊt, tham m­u cho Nhµ n­íc trong viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh. KÕt luËn Trong thêi gian qua, kh«ng chØ ViÖt Nam mµ c¶ thÕ giíi ®Òu thay ®æi lín, t×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÕ giíi biÕn ®éng d÷ déi. Trong m«i tr­êng quèc tÕ nh­ vËy ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc ­u tiªn hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña m×nh lµ ph¸t triÓn quan hÖ h÷u nghÞ hîp t¸c víi c¸c n­íc l¸ng giÒng trong khu vùc, phôc vô cho c«ng cuéc ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Cã thÓ nãi, ch­a bao giê ho¹t ®éng ngo¹i giao nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi riªng cña ViÖt Nam l¹i giµnh ®­îc th¾ng lîi to lín c¶ vÒ bÒ næi lÉn chiÒu s©u gãp phÇn n©ng cao vµ cñng cè v÷ng ch¾c vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ nh­ trong nh÷ng n¨m qua. §iÓm ®¸ng chó ý lµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ lµm chiÕc cÇu nèi ®Ó ViÖt Nam hoµ nhËp vµo khu vùc vµ thÕ giíi. ViÖc më réng quan hÖ víi nhiÒu n­íc ®· gióp ViÖt Nam ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh c«ng c¶ vÒ v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt vµ ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc kinh tÕ. Trong t­¬ng lai, ®Ó tiÕp tôc v÷ng b­íc trªn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸, ViÖt Nam ph¶i x©y dùng mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cã tÇm nh×n dµi h¹n trong ®ã vÉn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. ViÖc ®Ò ra ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020 ph¶i c¨n cø vµo c¸c xu h­íng ph¸t triÓn cña kinh tÕ, cña th­¬ng m¹i vµ cña thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ lµ cña thÞ tr­êng thÕ giíi. Trong thêi kú tíi, mÆc dï ®ang gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, trë ng¹i nh­ng ViÖt Nam vÉn cã nhiÒu kh¶ n¨ng thµnh c«ng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc cña m×nh. Nh­ vËy, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­ ®· nªu trong kho¸ luËn lµ rÊt cÇn thiÕt. Song cÇn ph¶i ®Æt nã trong mèi quan hÖ tæng hoµ víi c¸c c«ng cô qu¶n lý kh¸c cña Nhµ n­íc t¹i tõng thêi kú ®Ó cã nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp, ®em l¹i kÕt qu¶ nh­ mong muèn. C¸c ch÷ viÕt t¾t: APEC : Asia Pacific Economic Co-operation Tæ chøc diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng ASEAN : Association of South-East Asia Nations HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ASEM :DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ¸-¢u Benilux : Liªn minh kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc BØ, Hµ Lan, Lucxambua CEPT : Common Effective Preferential Tariff Danh môc ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung EU : European Union Liªn minh ch©u ¢u EFTA : European Free Trade Association Khu vùc mËu dÞch tù do ch©u ¢u EMU : European Monetary Union Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u GDP : Gross Domestic Production Tæng s¶n phÈm quèc d©n GSP : Generalized System of Preferences ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp HACCP : HÖ thèng ph©n tÝch nguy c¬ vµ kiÓm so¸t c¸c kh©u träng yÕu trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn thùc phÈm KH-CN : Khoa häc-c«ng nghÖ MFN : Most Favourite Nation Nguyªn t¾c tèi huÖ quèc NAFTA : North American Free Trade Association HiÖp ®Þnh mËu dÞch tù do B¾c Mü NICs : New Industrial Countries C¸c n­íc c«ng nghiÖp míi R&D : Research and Development Nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn SEV : Héi ®ång t­¬ng trî kinh tÕ TNCs : Transnational Corporations C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia WTO : World Trade Organisation Tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ XHCN : X· héi chñ nghÜa XNK : XuÊt nhËp khÈu. Tµi liÖu tham kh¶o S¸ch: Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, gi¸o tr×nh Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng, 2003, Hµ Néi, NXB. Gi¸o Dôc. Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n, s¸ch chuyªn kh¶o Th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu, 2003, Hµ Néi, NXB. Thèng kª. Tr­êng §¹i häc Tµi chÝnh, gi¸o tr×nh Kinh tÕ quèc tÕ, 2002, Hµ Néi, NXB. Thèng kª. PTS Ph¹m QuyÒn, PTS Lª Minh T©m, H­íng ph¸t triÓn XNK cña ViÖt Nam tíi n¨m 2010, 1997, Hµ Néi, NXB. Thèng kª. ViÖt Nam víi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, 2003, Hµ Néi, NXB. ChÝnh trÞ quèc gia. ViÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn, C¬ së khoa häc cña mét sè vÊn ®Ò trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020, 2001, Hµ Néi, NXB. ChÝnh trÞ quèc gia. ViÖt Nam h­íng tíi 2010, tuyÓn tËp b¸o c¸o phèi hîp nghiªn cøu chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña c¸c chuyªn gia quèc tÕ vµ ViÖt nam, Hµ Néi 2001, NXB. ChÝnh trÞ quèc gia. Chuyªn ®Ò, b¸o c¸o, t¹p chÝ: 8. Dù ¸n VIE/98/021: §¸nh gi¸ s¬ bé tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, Do ChÝnh phñ Thuþ SÜ vµ UNDP tµi trî, VIETRADE & ITC thùc hiÖn th¸ng 10/2001, Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i Bé Th­¬ng m¹i. Chuyªn ®Ò: TiÕp cËn thÞ tr­êng Hoa Kú, Hµ Néi 2003, Bé Th­¬ng m¹i B¸o c¸o: Ph¸t triÓn xuÊt khÈu thêi kú 2001-2005, Hµ néi th¸ng 12/1999, Bé Th­¬ng m¹i. B¸o c¸o tæng kÕt: ChÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt nam thêi kú 2001-2010, tÇm nh×n ®Õn 2020, Hµ Néi th¸ng 11/2001, Bé Th­¬ng m¹i. B¸o c¸o: T×nh h×nh c«ng t¸c thÞ tr­êng ngoµi n­íc vµ ho¹t ®éng cña th­¬ng vô ViÖt Nam ë n­íc ngoµi trong thêi gian qua vµ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô s¾p tíi, Hµ Néi th¸ng 6/2003, Bé Th­¬ng m¹i B¸o c¸o chuyªn ®Ò: Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu 2003, Hµ Néi th¸ng 2/2003, Bé Th­¬ng m¹i. T¹p chÝ Kinh tÕ thÕ giíi (Sè 05/2001, sè 2/2003, sè 4/2003) T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn (Sè 63/2002, sè 65/2002, sè 74/2003) B¸o C«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i (Sè 27, sè 31, sè 36/2003) T¹p chÝ Th­¬ng m¹i Webside: