Khóa luận Thương mại điện tử và thực trạng ứng dụng thương mại điện tử trong doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam

®©y mÆc dï ®­îc thiÕt kÕ c«ng phu nh­ng cho tíi nay, sau 3-4 n¨m còng chØ míi cã trªn 1000 l­ît truy cËp. Trong sè ®ã, trang web cña c«ng ty TNHH Haminco (www.haminco.com.vn) ®­îc ®¸nh gi¸ cao nhÊt víi c¸ch thiÕt kÕ ®Ñp, tèc ®é truy cËp nhanh, cã ®ñ c¸c th­ môc nh­ giíi thiÖu truyÒn thèng lÞch sö lµng gèm sø, tr­ng bµy c¸c mÉu míi, c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng... nh­ng ®· 4 n¨m tr«i qua mµ kh¸ch ®Õn liªn hÖ qua trang web míi chØ ®­îc vµi ba ng­êi. ChÝnh v× ch­a thÊy ®­îc hiÖu qu¶ thùc tÕ nªn nhiÒu website sau thêi gian ®Çu ®­îc ®Çu t­ kh¸ c«ng phu, ®­îc cËp nhËt th­êng xuyªn th× hiÖn nay trë nªn tr× trÖ, kh«ng ®­îc cËp nhËt, ngay nh­ trang web cña Haminco trong vÝ dô trªn còng ph¶i nöa n¨m míi ®­îc cËp nhËt mét lÇn, thËm chÝ nhiÒu trang web c¶ 1-2 n¨m kh«ng ®­îc cËp nhËt. §iÒu nµy g©y l·ng phÝ cho c¸c doanh nghiÖp bëi ngoµi chi phÝ ban ®Çu ®Ó lËp trang web, mçi n¨m doanh nghiÖp còng ph¶i mÊt mét sè tiÒn kh«ng nhá ®Ó duy tr× trang web. ViÖc giao dÞch trùc tiÕp qua website ë c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng cßn rÊt h¹n chÕ hay nãi c¸ch kh¸c lµ ch­a cã mÊy doanh nghiÖp thùc hiÖn giao dÞch b¸n hµng trùc tiÕp qua website. Nguyªn nh©n lµ c¸c giao dÞch trùc tuyÕn qua m¹ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá gÆp kh«ng Ýt trë ng¹i mµ c¸c doanh nghiÖp lín Ýt khi m¾c ph¶i. §ã lµ nh÷ng trë ng¹i vÒ vèn, chi phÝ, thÈm ®Þnh ®èi t¸c, thanh to¸n, giao nhËn vËn chuyÓn... Theo c¸c doanh nghiÖp, sau khi ®­îc nèi kÕt qua m¹ng th× viÖc thÈm ®Þnh ®èi t¸c rÊt quan träng ®Ó ®i ®Õn nh÷ng giao dÞch nh­ng viÖc thÈm ®Þnh nµy l¹i n»m ngoµi kh¶ n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c th«ng tin trªn m¹ng kh«ng ®ñ ®Ó c¸c doanh nghiÖp biÕt râ t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c ®èi t¸c, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ®èi t¸c n­íc ngoµi. KÕ ®Õn, víi quy m« nhá, c¸c doanh nghiÖp nµy khã ®­îc c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi tin t­ëng giao cho thùc hiÖn c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i cã sè l­îng hµng ho¸ khæng lå ®Ó cã thÓ ®em l¹i lîi nhuËn cao vµ æn ®Þnh. Nh×n chung, kh¸ch hµng ch­a ®ñ tin t­ëng vµo t­ c¸ch ph¸p nh©n cña ng­êi lËp nªn trang web nªn viÖc ®Æt hµng qua m¹ng cßn rÊt h¹n chÕ. Thªm vµo ®ã, kh¸ch hµng vÉn gi÷ thãi quen xem trùc tiÕp hµng ho¸ tr­íc khi mua, ®Æc biÖt lµ víi nh÷ng mÆt hµng nh­ thñ c«ng mü nghÖ, hiÖn chiÕm tû lÖ lín trong sè c¸c website cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam, nh÷ng h×nh ¶nh, th«ng tin ®­îc giíi thiÖu trªn website ch­a ®ñ ®Ó kh¸ch hµng tin t­ëng vµo chÊt l­îng cña hµng ho¸ ®Ó cã thÓ ®Æt mua trùc tuyÕn. H¬n n÷a, thËm chÝ ngay c¶ khi cã kh¸ch ®Æt hµng trùc tuyÕn th× viÖc vËn chuyÓn vµ giao hµng tËn n¬i còng lµ mét ®iÓm h¹n chÕ víi c¸c doanh nghiÖp v× khi ®ã doanh nghiÖp ph¶i chÞu mäi chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn bëi, víi quy m« nhá, c¸c doanh nghiÖp nµy khã cã ®­îc hÖ thèng ph©n phèi réng kh¾p ®Ó ®¶m b¶o tù ®­a hµng ®Õn n¬i kh¸ch yªu cÇu. Chi phÝ cho viÖc vËn chuyÓn giao hµng tËn n¬i cã thÓ rÊt cao so víi gi¸ trÞ hµng ho¸, nhÊt lµ khi kh¸ch hµng l¹i ë n­íc ngoµi. Mét sè doanh nghiÖp cho r»ng hä rÊt khã kh¨n vÒ vèn, kÓ c¶ vèn ®Çu t­ mua s¾m trang thiÕt bÞ vµ ®æi míi c«ng nghÖ. HÇu hÕt c¸c gi¸m ®èc doanh nghiÖp võa vµ nhá cho biÕt hä cßn gÆp khã kh¨n trong qu¶n lý, vËn hµnh doanh nghiÖp do thiÕu kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó thuª nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é qu¶n lý thµnh th¹o vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. Khã kh¨n vÒ vèn còng lµ mét yÕu tè c¶n trë c¸c doanh nghiÖp qu¶ng b¸ website ®Õn kh¸ch hµng mét c¸ch hiÖu qu¶ bëi theo nhiÒu chuyªn gia c«ng nghÖ th«ng tin, chi phÝ lín nhÊt cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö chÝnh lµ chi phÝ qu¶ng b¸ website ®Õn c¸c kh¸ch hµng. §Ó website ®­îc nhiÒu ng­êi biÕt ®Õn ph¶i qu¶ng b¸ nã b»ng c¸ch ®­a vµo c¸c search engine (c«ng cô t×m kiÕm) cµng nhiÒu cµng tèt nh­ng chi phÝ cho viÖc qu¶ng b¸ nµy kh¸ cao, mét doanh nghiÖp cì nhá ph¶i chi Ýt nhÊt 500-1000 USD mét n¨m cho viÖc “ph¸t triÓn vµ qu¶ng b¸ website” vµ thùc tÕ ë ViÖt Nam ch­a cã c«ng ty nµo lµm dÞch vô nµy. Ngoµi ra, trong sè 3% doanh nghiÖp cã thùc hiÖn th­¬ng m¹i ®iÖn tö, nhiÒu doanh nghiÖp cho r»ng khã kh¨n lín nhÊt lµ ë kh©u thanh to¸n ®iÖn tö bëi, theo hä, c«ng nghÖ b¶o mËt th«ng tin ë ViÖt Nam cßn qu¸ thÊp, doanh nghiÖp khã lßng giao phã viÖc thanh to¸n trong kinh doanh b»ng thÎ tÝn dông mét khi ch­a tin t­ëng vµo hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö cña ng©n hµng. Tãm l¹i, viÖc øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam cho tíi nay vÉn cßn ë giai ®o¹n khëi ®Çu, giai ®o¹n thö nghiÖm khi c¸c doanh nghiÖp b¾t ®Çu b­íc vµo mét h×nh thøc kinh doanh míi dùa trªn sù ph¸t triÓn cña nÒn c«ng nghÖ th«ng tin. Do vËy, cïng víi nh÷ng h¹n chÕ vèn cã vÒ quy m« vµ vèn, nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá khi tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ khã tr¸nh khái. Tuy nhiªn, nh÷ng h¹n chÕ nµy lµ c¬ së ®Ó c¸c doanh nghiÖp rót ra kinh nghiÖm, tõ ®ã cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö khi h×nh thøc kinh doanh nµy trë nªn phæ biÕn h¬n ë ViÖt Nam. III. triÓn väng øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam 1. TriÓn väng øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam Cho ®Õn nay, th­¬ng m¹i ®iÖn tö kh«ng cßn lµ mét lÜnh vùc kinh doanh qu¸ míi mÎ trªn thÕ giíi còng nh­ ë ViÖt Nam. Trong xu thÕ ph¸t triÓn chung cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö toµn cÇu, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam còng ®ang tõng b­íc tham gia vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö, nhiÒu doanh nghiÖp ®· cã nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu, thõa nhËn nh÷ng lîi Ých mµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®em l¹i. MÆc dï cßn mét sè h¹n chÕ khi th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®­îc øng dông trong doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam nh­ng trong thêi gian tíi, th­¬ng m¹i ®iÖn tö sÏ cßn ph¸t triÓn h¬n n÷a. Víi nh÷ng lîi Ých tiÒm n¨ng mµ c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thu ®­îc khi øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ víi tÝnh linh ho¹t s½n cã cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong t­¬ng lai kh«ng xa, th­¬ng m¹i ®iÖn tö cã thÓ ®­îc øng dông trong hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®Æc biÖt khi nh÷ng c¬ së h¹ tÇng cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam ®­îc ph¸t triÓn hoµn thiÖn h¬n vµ ng­êi tiªu dïng ®· t¹o dùng ®­îc thãi quen t×m kiÕm th«ng tin vµ mua hµng qua m¹ng. Khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë mäi ngµnh nghÒ, lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu cã thÓ sö dông nh÷ng tiÕn bé cña c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó thùc hiÖn nh÷ng chu tr×nh giao dÞch hoµn chØnh trªn m¹ng, tõ t×m hiÓu th«ng tin thÞ tr­êng, t×m kiÕm kh¸ch hµng, qu¶ng b¸ s¶n phÈm ®Õn nhËn ®Æt hµng vµ thanh to¸n. §èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam, ®iÒu cÇn thiÕt hiÖn nay lµ ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng nh÷ng mÆt thuËn lîi còng nh­ nh÷ng khã kh¨n mµ doanh nghiÖp cã thÓ gÆp ph¶i khi ¸p dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö, tõ ®ã, doanh nghiÖp míi cã thÓ x©y dùng mét chiÕn l­îc kinh doanh thÝch hîp ®Ó khai th¸c tèt nh÷ng mÆt thuËn lîi vµ kh¾c phôc khã kh¨n, tiÕn tíi ®Ó cã thÓ khai th¸c tèi ®a nh÷ng tiÖn Ých mµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®em l¹i, chuÈn bÞ cho viÖc gia nhËp s©u h¬n, toµn diÖn h¬n vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö trªn ph¹m vi toµn cÇu. 2. ThuËn lîi vµ khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá trong viÖc øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö 2.1 ThuËn lîi XÐt ë tÇm vÜ m«, thuËn lîi lín nhÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay khi øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ t×nh h×nh kinh tÕ - th­¬ng m¹i cña ®Êt n­íc ®ang cã nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trong xu thÕ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Víi viÖc héi nhËp vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c cam kÕt CEPT/AFTA, triÓn khai thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú vµ tham gia vµo Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, nÒn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng thay ®æi theo h­íng tÝch cùc, ®iÒu nµy t¹o ra c¬ héi vµ c¶ th¸ch thøc cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung còng nh­ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, tham gia vµo th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ mét gi¶i ph¸p ®óng ®¾n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ sím tiÕp cËn víi “nÒn kinh tÕ sè ho¸” - xu thÕ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong thêi gian tíi. Ngµy 24/10/2000, ViÖt Nam ®· tham gia ký kÕt HiÖp ®Þnh khung e-ASEAN, (e-ASEAN Framework Agreement). Môc ®Ých cña HiÖp ®Þnh lµ nh»m ®Èy m¹nh hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn, t¨ng c­êng vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng (ITC - Information Communication Technology) trong ASEAN, t¨ng c­êng c¸c dÞch vô th­¬ng m¹i ®iÖn tö, gi¶m møc ®é ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ kü thuËt sè trong tõng n­íc vµ gi÷a c¸c n­íc ASEAN, ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i, thóc ®Èy ®Çu t­ ICT trong c¸c n­íc ASEAN. Tham gia vµo hiÖp ®Þnh e-ASEAN sÏ ®em l¹i cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ta nhiÒu c¬ héi, ®ã lµ sù liªn kÕt gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn vÒ mÆt x· héi, kinh tÕ trong kh«ng gian ®iÖn tö e-ASEAN sÏ thóc ®Èy giao l­u vÒ mÆt th­¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc sÏ cã dÞp trao ®æi c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng ®­îc nhanh chãng, thuËn tiÖn; thùc hiÖn c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i trªn m¹ng (th­¬ng m¹i ®iÖn tö, doanh nghiÖp ®iÖn tö, chî c«ng nghÖ ¶o…). ThuËn lîi tiÕp theo ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ ViÖt Nam lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn nªn mét sè c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn giao tõ n­íc ngoµi vµo. Tuy ra ®êi sau nh­ng th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn häc hái kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc ®Ó h¹n chÕ bít rñi ro trong nghiªn cøu vµ chi phÝ ®Çu t­ vµo nghiªn cøu. H¬n thÕ n÷a, ViÖt Nam vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi céng víi sè d©n ®«ng lµ mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng nªn ®· thu hót ®­îc sù quan t©m chó ý vµ ®Çu t­ cña nhiÒu h·ng lín vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi. VÝ dô nh­, ngµy 23/10/2003, h·ng Intel ®· c«ng bè ch­¬ng tr×nh hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c«ng nghÖ th«ng tin. Theo ®ã, Intel sÏ cung cÊp cho c¸c nhµ ph©n phèi, ®¹i lý, c¸c nhµ ph¸t triÓn hÖ thèng vµ cung cÊp gi¶i ph¸p nh÷ng hç trî kü thuËt vµ tiÕp thÞ ®Ó h­íng dÉn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®¸nh gi¸ vµ triÓn khai hÖ thèng m¸y tÝnh, trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh nh÷ng g× cÇn thay thÕ vµ c¸c c«ng nghÖ míi vÒ phÇn cøng vµ phÇn mÒm ®Ó cã thÓ thóc ®Èy c«ng viÖc lµm ¨n cña doanh nghiÖp. Sù ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ë ViÖt Nam còng lµ mét thuËn lîi kh«ng nhá gióp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá dÔ dµng h¬n trong viÖc tiÕp cËn th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Víi m¹ng l­íi ®iÖn tho¹i réng kh¾p, hÖ thèng ®­êng truyÒn Internet ngµy cµng ph¸t triÓn víi chÊt l­îng vµ tèc ®é ngµy mét cao h¬n vµ gi¸ c­íc truy cËp còng ngµy cµng rÎ h¬n víi sù gia t¨ng sè l­îng c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô Internet, c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc nhiÒu h¬n víi Internet vµ khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng tiÖn Ých cña nã phôc vô cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö. §ång thêi, viÖc c¸c ng©n hµng ngµy cµng ph¸t triÓn nhiÒu h¬n c¸c dÞch vô míi phôc vô cho thanh to¸n ®iÖn tö còng lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®èi víi viÖc øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö cña c¸c doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn nh÷ng nç lùc cña ChÝnh phñ trong viÖc x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch hç trî nh»m thóc ®Èy viÖc øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nh­ chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch gi¸ c¶, chÝnh s¸ch ®Çu t­… h­íng vµo ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin, x©y dùng c¸c dù ¸n quèc gia vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ tÝch cùc chuÈn bÞ cho viÖc ban hµnh Ph¸p lÖnh th­¬ng m¹i ®iÖn tö - mét cã së ph¸p lý quan träng cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam. §¸ng chó ý lµ: Ngµy 5/6/2000, Thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i ®· ký nghÞ quyÕt sè 07/2000/N§-CP vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ phÇn mÒm giai ®o¹n 2000-2005, trong ®ã x¸c ®Þnh b­íc ®Çu chó träng h×nh thøc xuÊt khÈu qua gia c«ng vµ cung cÊp c¸c dÞch vô cho c¸c c«ng ty n­íc ngoµi, ®ång thêi më réng thÞ tr­êng trong n­íc, tËp trung ph¸t triÓn phÇn mÒm trong n­íc sím mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, thay thÕ phÇn mÒm nhËp khÈu; nhanh chãng tæ chøc xuÊt khÈu lao ®éng phÇn mÒm vµ phÇn mÒm ®ãng gãi ®Ó c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam tõng b­íc ®¹t vÞ thÕ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. NghÞ quyÕt 07 cña ChÝnh phñ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ®ßn bÈy chiÕn l­îc ®Ó ViÖt Nam ph¸t triÓn, x©y dùng nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp phÇn mÒm. QuyÕt ®Þnh sè 128/Q§-TTg ngµy 20/11/2000 còng ®· quy ®Þnh mét sè chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­, ph¸t triÓn c«ng nghÖ phÇn mÒm víi néi dung chÝnh nh­ sau: - Doanh nghiÖp phÇn mÒm sÏ ®­îc gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong vßng 4 n¨m kÓ tõ khi cã thu nhËp chÞu thuÕ; - Doanh nghiÖp phÇn mÒm sÏ ®­îc miÔn gi¶m thuÕ sö dông ®Êt, tiÒn thuª ®Êt vµ ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ c¬ së h¹ tÇng viÔn th«ng; - §­îc h­ëng c¸c møc thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp ­u ®·i; - S¶n phÈm vµ c¸c dÞch vô phÇn mÒm ®­îc h­ëng ­u ®·i cao nhÊt vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng; - MiÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c nguyªn liÖu phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt phÇn mÒm mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc; - MiÔn thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®èi víi s¶n phÈm phÇn mÒm; - Ng­êi lao ®éng ViÖt Nam trùc tiÕp tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt, dÞch vô phÇn mÒm ®­îc ¸p dông møc khëi ®iÓm chÞu thuÕ vµ møc luü tiÕn nh­ quy ®Þnh ®èi víi ng­êi n­íc ngoµi; - C¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc thµnh lËp c¸c c¬ së ®µo t¹o vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. C¸c quy ®Þnh nh­ trªn lµ mét ®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi cho ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ph¸t triÓn, gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Ngoµi ra, sù quan t©m cña chÝnh phñ cßn thÓ hiÖn ë c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®iÖn tö kh¸c mµ ®¸ng kÓ nhÊt lµ viÖc Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam thµnh lËp sµn giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö VNEMART, khai tr­¬ng ngµy 23/4/2003. Dù ¸n VNEMART nh»m môc tiªu gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp trong n­íc lµm quen dÇn dÇn víi th­¬ng m¹i ®iÖn tö, tõng b­íc thö nghiÖm giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö, tiÕn tíi sö dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö nh­ mét c«ng cô h÷u hiÖu t×m kiÕm b¹n hµng míi, ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Nh­ vËy, trong qu¸ tr×nh tham gia vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam cã kh«ng Ýt nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, ®©y lµ nh÷ng nh©n tè quan träng gãp phÇn thóc ®Èy viÖc tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®­îc nhanh chãng vµ ngµy cµng toµn diÖn h¬n. C¸c doanh nghiÖp cÇn n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng thuËn lîi nµy, kÕt hîp víi nç lùc chñ quan cña b¶n th©n doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh cho m×nh mét lé tr×nh øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö thÝch hîp nh»m thu ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh. 2.2 Khã kh¨n Bªn c¹nh nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, viÖc ph¸t triÓn øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam vÉn cßn mét sè khã kh¨n sau: VÒ nh©n lùc: nguån nh©n lùc cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vÉn cßn rÊt thiÕu so víi nhu cÇu. MÆc dï hiÖn nay tin häc vµ c«ng nghÖ th«ng tin ®· ®­îc nhiÒu tr­êng tõ ®¹i häc, cao ®¼ng cho tíi phæ th«ng quan t©m ®­a vµo gi¶ng d¹y nh­ng sè l­îng ®Çu ra ®¹t chÊt l­îng vÉn cßn thÊp. T©m lý chung nh÷ng ng­êi cã b»ng ®¹i häc lo¹i giái th­êng muèn häc tiÕp lªn cao vµ muèn lµm viÖc cho c¸c c«ng ty lín. Trong sè nh©n viªn hiÖn cã cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng cã nhiÒu ng­êi cã hiÓu biÕt vÒ Internet vµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö nh­ng tr×nh ®é kh«ng ®ång ®Òu, dÉn ®Õn nhiÒu khã kh¨n khi nh©n réng c¸c øng dông cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nhÊt lµ khi ph¶i ¸p dông c¸c c«ng nghÖ míi, phøc t¹p. VÒ nhËn thøc: NhËn thøc cña ng­êi d©n vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö ch­a cao. T©m lý ng­êi tiªu dïng vÉn ch­a quen víi viÖc mua hµng mµ kh«ng xem tËn m¾t, viÖc xem hµng ho¸ trªn m¹ng kh«ng ®ñ ®Ó hä yªn t©m vÒ chÊt l­îng cña hµng ho¸. Ph­¬ng thøc thanh to¸n trùc tuyÕn mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¶ doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng nh­ng, trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam hiÖn nay, thãi quen sö dông tiÒn mÆt vÉn ch­a thÓ thay ®æi ngay, møc sèng trung b×nh cña ng­êi d©n cßn ch­a cao khiÕn sè ng­êi quan t©m ®Õn tiÒn ®iÖn tö vµ thanh to¸n ®iÖn tö cßn Ýt. VÒ phÝa doanh nghiÖp, kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã thÓ thuyÕt phôc ®­îc ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp tham gia vµ hç trî trùc tiÕp cho dù ¸n øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong khi c¸c chiÕn l­îc tæ chøc l¹i doanh nghiÖp cho phï hîp víi th­¬ng m¹i ®iÖn tö cÇn cã sù tham gia chØ ®¹o cña cÊp cao nhÊt trong doanh nghiÖp. VÒ n¨ng lùc c¹nh tranh: C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam lµ c¸c doanh nghiÖp cã quy m« nhá vµ cßn non trÎ, tham gia héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ, th­¬ng m¹i thÕ giíi trong ®iÒu kiÖn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ kh¸ chÆt chÏ, thÞ tr­êng thÕ giíi ®· ®­îc ph©n chia t­¬ng ®èi æn ®Þnh, ph¶i c¹nh tranh víi c¸c tËp ®oµn ®a quèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp lín, dÉn ®Õn sù c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi cµng khã kh¨n, quyÕt liÖt h¬n. VÒ c¬ së ph¸p lý: HÖ thèng ph¸p luËt trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö cßn ch­a hoµn thiÖn, do ®ã ch­a t¹o ®­îc lßng tin cña kh¸ch hµng còng nh­ cña doanh nghiÖp khi tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng vµ quyÒn lîi cña doanh nghiÖp mÆc dï ®· cã quy ®Þnh trong nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt nh­ng cßn ch­a thùc sù cã t¸c dông khi tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Bªn c¹nh ®ã, cßn cã nh÷ng khã kh¨n nh­ viÖc giao hµng sai hÑn, sai ®¬n hµng hoÆc kh«ng ®óng chÊt l­îng nh­ qu¶ng c¸o lµ mét trë ng¹i do chÝnh doanh nghiÖp t¹o ra, h¹n chÕ kh¸ch hµng ®Õn víi doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ®iÖn tö. ë ViÖt Nam, nhiÒu tr­êng hîp s¶n phÈm, tªn tuæi vµ chÊt l­îng ch­a g¾n chÆt víi nhau, nªn viÖc mua hµng trùc tuyÕn cßn h¹n chÕ vµ kh«ng ®ñ c¬ së ®Ó tin cËy. N¹n sao chÐp lËu ph¸t triÓn trµn lan g©y trë ng¹i kh«ng nhá ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm. ViÖc thùc thi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n còng lµ mét th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp khi tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Tãm l¹i, dï ®· tr¶i qua h¬n nöa thËp kû kÓ tõ khi ViÖt Nam b­íc ch©n vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö, sù ph¸t triÓn øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam cã thÓ coi vÉn trong giai ®o¹n khëi ®Çu. Tuy nhiªn, nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu thu ®­îc vµ nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn còng nh­ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp khi ¸p dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ nh÷ng nÒn t¶ng kinh nghiÖm c¬ b¶n ®Ó c¸c doanh nghiÖp tiÕn s©u h¬n vµo th­¬ng m¹i ®iÖn tö, chuÈn bÞ cho viÖc gia nhËp vµo “nÒn kinh tÕ sè ho¸”. §ång thêi, ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö còng lµ mét gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, n©ng cao vai trß cña bé phËn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Ch­¬ng III: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam I. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam 1. Quan ®iÓm vµ môc tiªu ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam 1.1 Quan ®iÓm ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam KÕ thõa c¸c quan ®iÓm c¬ b¶n cña NghÞ quyÕt 49/CP (ngµy 4/8/1993) cña ChÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn CNTT ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m 90, thùc hiÖn nghiªm tóc chØ thÞ sè 58/CT-TW cña Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng ngµy 17/10/2000 vÒ viÖc ®Èy m¹nh øng dông vµ ph¸t triÓn CNTT phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, nhanh chãng triÓn khai NghÞ quyÕt sè 07/2000/NQ-CP ngµy 5/6/2000 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm giai ®o¹n 2001-2005, quan ®iÓm øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi lµ: - øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam cÇn ®­îc coi lµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc trao ®æi cã tÝnh chÊt th­¬ng m¹i trong giai ®o¹n míi nh»m ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc, tõng b­íc chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc; - øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam cÇn theo h­íng x· héi ho¸, t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸ nh©n tham gia, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cã vai trß ®i tiªn phong; - øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö cÇn ®Þnh h­íng vµo thÞ tr­êng th«ng qua viÖc t¹o dùng mét m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi gåm nh÷ng chÝnh s¸ch mÒm dÎo vµ thÝch hîp; - CÇn ph¶i cã mét hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®ång bé vµ hiÖn ®¹i phôc vô cho øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö, trong ®ã c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ lµ then chèt vµ ph¶i ®i tr­íc mét b­íc. 1.2 Môc tiªu ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam Trong bèi c¶nh kinh tÕ x· héi n­íc ta hiÖn nay, dùa vµo quan ®iÓm ph¸t triÓn nªu trªn, môc tiªu ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi lµ t¹o ra m«i tr­êng th«ng tho¸ng, ®Çy ®ñ vµ ®ång bé khuyÕn khÝch th­¬ng m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn ë ViÖt Nam vµ s½n sµng ¸p dông réng r·i th­¬ng m¹i ®iÖn tö trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Víi môc tiªu trªn, mét sè ®Þnh h­íng vµ chñ tr­¬ng lín nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam sÏ lµ: § N©ng cao nhËn thøc vµ kiÕn thøc vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö cho mäi tÇng líp x· héi, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c c¸n bé l·nh ®¹o vµ qu¶n lý lÜnh vùc kinh tÕ, th­¬ng m¹i vµ nh÷ng ngµnh liªn quan: CÇn ph¶i nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ tÝnh tÊt yÕu vµ møc ®é t¸c ®éng cña “kinh tÕ sè ho¸” nãi chung vµ “th­¬ng m¹i ®iÖn tö” nãi riªng. C¸c chñ thÓ, ®Æc biÖt lµ ng­êi tiªu dïng vµ doanh nghiÖp cã kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö; § X©y dùng m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi vµ c¸c chÝnh s¸ch mÒm dÎo khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, më réng thÞ tr­êng vµ t¨ng c­êng trao ®æi th­¬ng m¹i, ph¸t triÓn dÞch vô, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ hîp t¸c quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö; § TriÓn khai x©y dùng mét chiÕn l­îc quèc gia vÒ h×nh thµnh nÒn “kinh tÕ sè ho¸” nãi chung vµ “th­¬ng m¹i ®iÖn tö” nãi riªng lµm ®Þnh h­íng chØ ®¹o l©u dµi; thiÕt lËp mét ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng tr­íc m¾t, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña ViÖt Nam, trªn c¬ së ®ã, triÓn khai nhanh viÖc phæ cËp, ®µo t¹o, thö nghiÖm... X©y dùng ®­îc mét sè s¶n phÈm mËt m· ¸p dông trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö, ®Æc biÖt cÇn chó träng viÖc x©y dùng h¹ tÇng mËt m· ho¸ c«ng khai (PKI); § X©y dùng vµ n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö gåm: kÕt cÊu h¹ tÇng viÔn th«ng; c«ng nghiÖp viÔn th«ng; c«ng nghÖ ®iÖn tö; c«ng nghÖ th«ng tin; c«ng nghiÖp ®iÖn lùc; Internet. X©y dùng c¸c chuÈn kü thuËt vµ c«ng nghÖ thèng nhÊt quèc gia vµ quèc tÕ. X©y dùng vµ tæ chøc triÓn khai mét sè ®Ò ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ cô thÓ phôc vô ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë n­íc ta. Môc tiªu cña c¸c ho¹t ®éng nµy lµ x©y dùng ®­îc h¹ tÇng CNTT tiªn tiÕn, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö lín trªn m¹ng (tr­íc hÕt lµ giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö néi ®Þa, tiÕp ®Õn lµ giao dÞch víi b¹n hµng n­íc ngoµi), s½n sµng cho viÖc héi nhËp cña ViÖt Nam víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö toµn cÇu; § TÝch cùc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö; § TriÓn khai thö nghiÖm réng r·i c¸c lo¹i h×nh dÞch vô cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë c¸c møc ®é kh¸c nhau ®Ó rót kinh nghiÖm vµ nh©n réng; TiÕn hµnh thö nghiÖm c¸c h×nh th¸i giao dÞch cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö cho mét sè doanh nghiÖp, kÓ c¶ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ t­ nh©n, c¸c giao dÞch bao gåm tõ viÖc chµo hµng, ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång ®Õn viÖc thanh to¸n th«ng qua m¹ng; § X©y dùng hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý th­¬ng m¹i ®iÖn tö thÝch hîp. 2. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam 2.1 Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn Trªn c¬ së t×nh h×nh ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö trªn thÕ giíi, thùc tr¹ng th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam trong thêi gian qua vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña ChÝnh phñ vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam cã thÓ ph¸t triÓn øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö theo c¸c møc ®é sau: §Møc ®é 1: Qu¶ng c¸o - TiÕp thÞ - Th«ng tin C¸c doanh nghiÖp sÏ sö dông Internet vµ c¸c website cña m×nh nh­ mét c«ng cô tÝch cùc ®Ó khai th¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, s¶n phÈm, qu¶ng c¸o tªn tuæi vµ s¶n phÈm, dÞch vô cña m×nh, giao tiÕp víi c¸c ®èi t¸c lµ c¸c doanh nghiÖp ë thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. § Møc ®é 2: Trao ®æi d÷ liÖu b»ng ®iÖn tö trong néi bé doanh nghiÖp C¸c th«ng tin néi bé sÏ ®­îc trao ®æi b»ng ®iÖn tö gi÷a c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn qu¶n lý nh©n sù, qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh th«ng qua m¹ng m¸y tÝnh trong doanh nghiÖp. ViÖc nµy sÏ hç trî rÊt nhiÒu cho c¸c t­¬ng t¸c b»ng ®iÖn tö trùc tiÕp gi÷a kh¸ch hµng víi c¸c bé phËn chøc n¨ng cña doanh nghiÖp. § Møc ®é 3: Trao ®æi d÷ liÖu b»ng ®iÖn tö víi c¸c ®èi t¸c Doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng trao ®æi d÷ liÖu b»ng ®iÖn tö gi÷a c¸c bé phËn trong vµ ngoµi doanh nghiÖp. ë møc ®é nµy, c¸c giao dÞch gi÷a c¸c bé phËn chøc n¨ng cña doanh nghiÖp víi kh¸ch hµng ®· hoµn thiÖn h¬n nhiÒu, nhiÒu chøc n¨ng giao dÞch ®­îc tù ®éng ho¸. § Møc ®é 4: Tù ®éng ho¸ mét phÇn c¸c giao dÞch trªn website Víi c¸c chøc n¨ng ®­îc tù ®éng ho¸ trªn website, c¸c ®èi t¸c cã thÓ sö dông website cña doanh nghiÖp ®Ó trao ®æi th«ng tin víi doanh nghiÖp. § Møc ®é 5: Th­¬ng m¹i ®iÖn tö Mäi c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh giao dÞch ®Òu cã thÓ thùc hiÖn ngay trªn website cña doanh nghiÖp, ng­êi mua cã thÓ xem hµng, ®Æt hµng vµ thanh to¸n ngay trªn m¹ng. §©y lµ giai ®o¹n mµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö theo ®óng nghÜa b¾t ®Çu ph¸t triÓn víi quy m« lín. Nh­ vËy, trong thêi gian tíi, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ tõng b­íc triÓn khai øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë c¸c møc ®é kh¸c nhau tuú theo ®Æc ®iÓm, môc ®Ých kinh doanh còng nh­ quy m«, n¨ng lùc cña m×nh. 2.2 M« h×nh øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong doanh nghiÖp võa vµ nhá trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay Do cßn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹ tÇng th«ng tin, thanh to¸n ®iÖn tö, chi phÝ sö dông Internet… nªn viÖc øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö hoµn chØnh tõ kh©u mua hµng ®Õn kh©u thanh to¸n trùc tuyÕn sÏ khã lµ hiÖn thùc trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t ë c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Do vËy, trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp nµy cã thÓ ¸p dông m« h×nh th­¬ng m¹i ®iÖn tö kÕt hîp gi÷a c¸c giao dÞch ®iÖn tö qua m¹ng Internet vµ c¸c giao dÞch truyÒn thèng. §©y sÏ lµ b­íc ®i ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ th­¬ng m¹i truyÒn thèng sang th­¬ng m¹i ®iÖn tö hiÖn ®¹i cña mét doanh nghiÖp. Theo m« h×nh nµy, c¸c doanh nghiÖp sÏ x©y dùng c¸c website trong ®ã thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶ng c¸o s¶n phÈm, dÞch vô, giao dÞch víi kh¸ch hµng vµ c¸c ®èi t¸c kh¸c ®Ó trao ®æi th«ng tin, nhËn ®Æt hµng, doanh nghiÖp còng sÏ thùc hiÖn mét phÇn qu¸ tr×nh hç trî sau b¸n hµng th«ng qua website do kh¸ch hµng cã thÓ göi th«ng tin ph¶n håi vÒ s¶n phÈm, dÞch vô qua trang web cña doanh nghiÖp vµ doanh nghiÖp t­ vÊn cho kh¸ch hµng còng th«ng qua h×nh thøc nµy. Qu¸ tr×nh trao ®æi th«ng tin trong néi bé doanh nghiÖp còng ®­îc thùc hiÖn b»ng ®iÖn tö th«ng qua m¹ng m¸y tÝnh. Bªn c¹nh c¸c giao dÞch b»ng ®iÖn tö, c¸c giao dÞch kh¸c nh­ giao hµng, thanh to¸n, b¶o hµnh… vÉn cã thÓ ®­îc doanh nghiÖp thùc hiÖn b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng. Khi øng dông m« h×nh nµy, tæ chøc cña doanh nghiÖp cã thÓ cÇn thay ®æi ®Ó phï hîp h¬n víi c¸c qu¸ tr×nh kinh doanh míi, c¸c phßng ban trong c«ng ty sÏ tham gia trùc tiÕp vµo c¸c qu¸ tr×nh giao dÞch b»ng ®iÖn tö bæ sung cho c¸c qu¸ tr×nh giao dÞch truyÒn thèng. VÒ mÆt kü thuËt, doanh nghiÖp sÏ sö dông mét ch­¬ng tr×nh catalog ®iÖn tö trªn Internet ®Ó giíi thiÖu chi tiÕt c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cña doanh nghiÖp. Ch­¬ng tr×nh catalog ®iÖn tö sÏ t¹o c¸c trang web tù ®éng trªn c¬ së d÷ liÖu vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô cña doanh nghiÖp. Catalog nµy còng cho phÐp doanh nghiÖp cã thÓ cËp nhËt c¬ së d÷ liÖu kh¸ch hµng, ®¬n hµng, s¶n phÈm, dÞch vô, cßn kh¸ch hµng cã thÓ ®Æt hµng vµ theo dâi qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®¬n hµng. Do vÊn ®Ò tiÒn ®iÖn tö t¹i ViÖt Nam cßn h¹n chÕ, viÖc thanh to¸n cã thÓ vÉn ®­îc doanh nghiÖp thùc hiÖn trùc tiÕp theo h×nh thøc chuyÓn kho¶n hoÆc b»ng tiÒn mÆt. Tuy nhiªn, c¸c th«ng tin trªn website vÉn lµ c¸c c¨n cø chÝnh ®Ó thùc hiÖn viÖc thanh to¸n. Ho¹t ®éng cña tõng bé phËn còng cã thay ®æi. C¸c kÕ ho¹ch tiÕp thÞ cña bé phËn tiÕp thÞ kh«ng chØ nh»m vµo c¸c kh¸ch hµng ë ®Þa ph­¬ng m×nh mµ sÏ nh»m vµo mét sè lo¹i kh¸ch hµng nµo ®ã trªn ph¹m vi toµn cÇu. Ph­¬ng thøc tiÕp thÞ còng thay ®æi, ng­êi ta kh«ng chØ qu¶ng c¸o c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cña m×nh trªn c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng cña ®Þa ph­¬ng mµ mµ víi Internet, c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cña c¸c nhµ tiÕp thÞ cã thÓ ®i kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, ®em c¸c th«ng tin nµy ®Õn tËn n¬i cho nh÷ng ng­êi ®ang quan t©m t×m kiÕm trªn Internet. Bé phËn b¸n hµng cÇn ph¶i s½n sµng víi c¸c ®èi t­îng kh¸ch hµng kh¸c nhau ë c¸c khu vùc ®Þa lý kh¸c nhau thËm chÝ lµ ë phÝa bªn kia ®Þa cÇu. Do ®ã, c¸c th«ng tin vÒ thuÕ xuÊt khÈu hµng ho¸, chi phÝ vËn chuyÓn tíi ®Þa chØ cña kh¸ch hµng, c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n ®­îc chÊp nhËn, c¸c ®iÒu kiÖn vÒ cung cÊp s¶n phÈm, dÞch vô, b¶o hµnh... còng cÇn ®­îc chuÈn bÞ hÕt søc kü l­ìng, ®¶m b¶o cho viÖc tr¶ lêi c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh chãng vµ viÖc thùc hiÖn c¸c ®¬n hµng kh«ng gÆp ph¶i c¸c trë ng¹i kh«ng cÇn thiÕt. Bé phËn hç trî kh¸ch hµng còng cÇn chuÈn bÞ tr­íc c¸c th«ng tin cho kh¸ch hµng vÒ viÖc b¶o tr×, b¶o d­ìng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cña m×nh. D÷ liÖu vÒ “Nh÷ng c©u hái th­êng gÆp” cµng nhiÒu vµ cµng ®Çy ®ñ th× cµng gióp cho bé phËn nµy gi¶m ®­îc c¸c yªu cÇu hç trî ®¬n gi¶n do kh¸ch hµng còng cã thÓ tù gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nµy sau khi ®· ®äc c¸c c©u hái vµ tr¶ lêi trªn website. Bé phËn kÕ to¸n sÏ ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®¬n hµng th«ng qua website ®Ó cã ®­îc th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶, liªn hÖ víi kh¸ch hµng ®Ó trao ®æi c¸c th«ng tin vÒ ho¸ ®¬n, c«ng nî, tµi kho¶n ng©n hµng. Bé phËn giao hµng mçi khi cã th«ng b¸o vÒ viÖc chuyÓn hµng cho kh¸ch th«ng qua website hoÆc email sÏ lÊy hµng tõ kho vµ liªn hÖ víi kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn viÖc bµn giao cho bé phËn nhËn hµng cña kh¸ch hµng. VÒ phÝa kh¸ch hµng, hä kh«ng cÇn ph¶i ®i ®Õn tËn cöa hµng tr­ng bµy s¶n phÈm ®Ó cã ®­îc c¸c th«ng tin vÒ s¶n phÈm, dÞch vô mµ hä quan t©m. Víi Internet hä cã thÓ t×m ®­îc c¸c nhµ cung cÊp phï hîp, lÊy ®­îc ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt nh­ tÝnh n¨ng kü thuËt, diÔn gi¶i chi tiÕt, gi¸ c¶, phÝ vËn chuyÓn, c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n, b¶o hµnh... Khi quyÕt ®Þnh mua, kh¸ch hµng chØ cÇn cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ thÎ tÝn dông, ®Þa chØ chuyÓn hµng,... vµ chÊp nhËn thanh to¸n phÝ vËn chuyÓn nÕu cã. NÕu kh«ng cã thÎ tÝn dông, kh¸ch hµng sÏ liªn hÖ trùc tiÕp víi bé phËn kÕ to¸n ®Ó thùc hiÖn c¸c thñ tôc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n. Trong qu¸ tr×nh sö dông, kh¸ch hµng vÉn cã thÓ liªn l¹c b»ng ®iÖn tö víi doanh nghiÖp ®Ó yªu cÇu gióp ®ì hoÆc göi th«ng tin gãp ý. Tãm l¹i, viÖc øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö b»ng c¸ch kÕt hîp gi÷a c¸c giao dÞch truyÒn thèng vµ c¸c giao dÞch b»ng ®iÖn tö lµ mét b­íc chuyÓn tiÕp cã tÝnh kh¶ thi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam. §Ó cã thÓ øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö hoµn toµn, c¸c doanh nghiÖp cßn cÇn nhiÒu ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan kh¸c. Tuy nhiªn, ®Ó tr¸nh nguy c¬ tôt hËu qu¸ xa so víi xu thÕ ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö thÕ giíi, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam cÇn ph¶i x¸c ®Þnh sím h­íng ®i ®Ó b¾t ®Çu c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö cña m×nh theo ®iÒu kiÖn thùc tÕ m«i tr­êng kinh doanh hiÖn cã cña ViÖt Nam còng nh­ n¨ng lùc cña chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp. II. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam 1. VÒ phÝa ChÝnh phñ 1.1 Hç trî vÒ c¬ së h¹ tÇng, tèi ®a ho¸ phæ biÕn c¸c lîi Ých kinh tÕ - x· héi - Th­êng xuyªn ®­a c¸c th«ng tin vµ c¸ch khai th¸c th­¬ng m¹i ®iÖn tö phôc vô nhu cÇu ®a d¹ng cña x· héi; - §¶m b¶o kü thuËt vµ gi¶m c­íc viÔn th«ng, phÝ truy cËp; - X©y dùng hÖ thèng ph©n phèi víi c­íc phÝ vËn chuyÓn thÊp; - Phæ cËp ho¸ Internet th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cÊp phæ th«ng vµ ®¹i häc vµ c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî c¸c tæ chøc kinh tÕ - x· héi kh¸c; - Ban hµnh chÝnh s¸ch thuÕ ­u ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ kinh doanh CNTT; 1.2 T¹o m«i tr­êng tin cËy vµ an toµn cho c¸c giao dÞch - §¶m b¶o viÖc thõa nhËn tÝnh ph¸p lý cña c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö (ho¸ ®¬n, chøng tõ, thuÕ...); - Cung cÊp c¸c dÞch vô x¸c thùc vµ s¶n phÈm mËt m· víi kho¸ mËt m· theo tiªu chuÈn quy ®Þnh cña ph¸p luËt; - X©y dùng c¸c tiªu chuÈn ®¶m b¶o an toµn giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö; - Cung cÊp c¸c dÞch vô c¬ së h¹ tÇng, ®¶m b¶o tÝnh riªng t­ cña cac thµnh viªn tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö; - Phæ biÕn c¸c biÖn ph¸p chèng truy cËp bÊt hîp ph¸p vµ ®Ò phßng tin tÆc; - Ban hµnh c¸c quy ph¹m ph¸p luËt vµ x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ ®Ó truy b¾t, xö ph¹t c¸c hµnh vi vi ph¹m nghiÖp vô, lîi dông trong tõng kh©u hoÆc toµn bé qu¸ tr×nh giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö. 1.3 Ph¸t triÓn h¬n n÷a c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng § C¬ së h¹ tÇng viÔn th«ng vµ Internet - §¶m b¶o chÊt l­îng c¸c dÞch vô viÔn th«ng ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn CNTT víi gi¸ c­íc b»ng hoÆc thÊp h¬n so víi c¸c n­íc trong khu vùc; - T¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p nh»m phæ biÕn réng r·i dÞch vô Internet trong toµn d©n, më réng h¬n n÷a m¹ng c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô Internet (ISP) vµ c¸c nhµ cung cÊp néi dung (ICP) cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ, kh«ng h¹n chÕ sè l­îng c¸c ISP vµ ICP; - Cho phÐp sö dông mäi dÞch vô ®· cã vµ sÏ cã trªn Internet ®Ó ph¸t triÓn CNTT, t¨ng dung l­îng ®­êng truyÒn vµ më thªm cæng ra quèc tÕ; § ChuÈn ho¸ th«ng tin - Lùa chän vµ chÊp nhËn nh÷ng tiªu chuÈn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong n­íc ®ång thêi nhanh chãng x©y dùng c¸c tiªu chuÈn c«ng nghÖ ®Æc thï cña ViÖt Nam; - Hoµn chØnh vµ sím quy ®Þnh chuÈn ho¸ c¸c lo¹i th«ng tin cho c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý ®iÒu hµnh quan träng cña Nhµ n­íc, c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ phï hîp víi khu vùc vµ quèc tÕ. § H¹ tÇng nh©n lùc vµ ®µo t¹o c¸n bé - §a d¹ng ho¸ vµ x· héi ho¸ c¸c h×nh thøc ®µo t¹o vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c tæ chøc quÇn chóng, x· héi nh­ Héi tin häc ViÖt Nam vµ c¸c héi thµnh viªn, c¸c trung t©m ®µo t¹o... më c¸c líp båi d­ìng th­êng xuyªn cho c¸c ®èi t­îng trong x· héi vÒ CNTT vµ ®Çu t­ thªm ®Ó hoµn chØnh mét bé gi¸o tr×nh tèt cho viÖc gi¶ng d¹y, ph©n lo¹i tr×nh ®é häc viªn ®Ó so¹n gi¸o tr×nh vµ gi¶ng d¹y cho phï hîp; - T¨ng c­êng göi ng­êi ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Hç trî c¸c doanh nghiÖp göi ng­êi ®i ®µo t¹o theo c¸c häc bæng cña n­íc ngoµi. KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸ nh©n ®i häc ë n­íc ngoµi vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö b»ng nguån vèn tù cã; - X©y dùng ph­¬ng ¸n tæ chøc vµ triÓn khai c¸c ho¹t ®éng cña Trung t©m ph¸t triÓn nguån lùc th­¬ng m¹i ®iÖn tö tr×nh ChÝnh phñ phª duyÖt ®Ó sím thùc hiÖn nhiÖm vô cña trung t©m nµy. 1.4 §Çu t­ nghiªn cøu vµ øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö - Nhµ n­íc ®Çu t­ cho mét sè h­íng nghiªn cøu vµ triÓn khai phôc vô trùc tiÕp c¸c øng dông quan träng cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö. ChÝnh phñ cÇn ®Çu t­ x©y dùng mét trung t©m nghiªn cøu vµ thö nghiÖm quèc gia vÒ Internet vµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Trung t©m nghiªn cøu, thö nghiÖm nh÷ng c«ng nghÖ, ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch cho Internet, th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ më réng c¸c dÞch vô Internet lµ mét ®iÒu cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch; - Nhµ n­íc hç trî doanh nghiÖp mét phÇn kinh phÝ thùc hiÖn c¸c ®Ò ¸n triÓn khai th­¬ng m¹i ®iÖn tö, nÕu trong ®ã cã nh÷ng néi dung nghiªn cøu khoa häc hoÆc tiÕp thu chuyÓn giao c«ng nghÖ nh»m t¹o ra c«ng nghÖ míi do doanh nghiÖp tù thùc hiÖn hoÆc phèi hîp víi c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc thùc hiÖn. 1.5 T¹o ra mét m«i tr­êng vÜ m« thuËn lîi cho ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö Tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ vÊn ®Ò cã tÇm chiÕn l­îc quèc gia, vÊn ®Ò cã tÝnh sèng cßn ®èi víi t­¬ng lai cña ®Êt n­íc vµ ®ang lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nh¹y c¶m vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ trªn ph¹m vi quèc tÕ. V× thÕ, néi dung c¸c b¶n tuyªn bè chÝnh thøc cña ViÖt Nam trªn c¸c diÔn ®µn quèc tÕ, viÖc tham gia ký kÕt vÒ mÆt nhµ n­íc c¸c cam kÕt cã tÝnh rµng buéc trong c¸c tæ chøc quèc tÕ trªn tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò th­¬ng m¹i ®iÖn tö cÇn ph¶i ®­îc th¶o luËn kü l­ìng, b¶o ®¶m tÝnh chñ ®éng, hiÖu qu¶, an toµn vµ cã tÝnh l©u dµi. Nhµ n­íc cÇn sím ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch hç trî cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö nh»m ®Èy nhanh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam nh­: - ChÝnh s¸ch ®Çu t­: §Ó h×nh thµnh ®ång bé hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - kü thuËt cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®ßi hái ph¶i cã nguån vèn ®Çu t­ rÊt lín tõ mäi nguån, trong ®ã vèn cña Nhµ n­íc cã vai trß quan träng. Tr­íc hÕt ë kh©u ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - kü thuËt cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö, trong ®ã tËp trung ­u tiªn ®Çu t­ c¸c lÜnh vùc nh­ nghiªn cøu ph¸t triÓn CNTT, hÖ thèng thanh to¸n tù ®éng, b¶o mËt vµ an toµn, tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i. ChÝnh phñ c©n nh¾c thµnh lËp Quü hç trî øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Quü nµy ®­îc h×nh thµnh tõ nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc vµ ®­îc giao cho c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö qu¶n lý sö dông vµo viÖc hç trî, båi th­êng rñi ro cho c¸c ®¬n vÞ, doanh nghiÖp thö nghiÖm øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö nh»m khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®i tiªn phong thö nghiÖm, øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö. V× ViÖt Nam cã tr×nh ®é ph¸t triÓn ë møc thÊp, c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá nªn khã cã kh¶ n¨ng doanh nghiÖp tù bá tiÒn ®Çu t­ øng dông c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö. - ChÝnh s¸ch thuÕ: Nhµ n­íc ¸p dông chÝnh s¸ch thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dung liÖu sè ho¸ (c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô Internet, c¸c trung gian Internet...) ®Ó t¹o c¬ së h¹ thÊp gi¸ c¸c dÞch vô trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö. - ChÝnh s¸ch gi¸ c¶: C¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö ph¶i h­íng vµo kÝch thÝch ph¸t triÓn c¸c kh¸ch hµng thuª bao, c¸c kh¸ch hµng sö dông c¸c dÞch vô cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Do ®ã, Nhµ n­íc cÇn sö dông c«ng cô gi¸ c¶ ®Ó ®iÒu tiÕt cung - cÇu th«ng qua viÖc quy ®Þnh møc gi¸ trÇn c¸c dÞch vô ®Ó kÝch thÝch t¨ng tr­ëng nhanh nhu cÇu sö dông c¸c dÞch vô cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö, ng¨n chÆn c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô tuú tiÖn n©ng gi¸ c¸c dÞch vô, v­ît qu¸ søc mua cña kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êngtrong n­íc. - VÒ mÆt tæ chøc: ChÝnh phñ sím h×nh thµnh mét tæ chøc ®a ngµnh bao gåm ng©n hµng, tµi chÝnh, t­ ph¸p, c«ng an, b­u chÝnh viÔn th«ng... ®ång thêi so¹n th¶o c¬ chÕ vËn hµnh, hµnh lang ph¸p lý cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Nªn thµnh lËp ngay mét ®Çu mèi quèc gia vÒ “kinh tÕ sè ho¸” vµ “th­¬ng m¹i ®iÖn tö”. Mét tæ chøc ®Çu mèi quèc gia vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö (cã thÓ lµ Héi ®ång) gåm ®¹i diÖn cña nhiÒu bé ngµnh vµ giíi cã liªn quan lµ mét tæ chøc cÇn thµnh lËp ®Ó cã thÓ héi tô ®­îc kiÕn thøc vµ sù nh×n nhËn tõ nhiÒu khÝa c¹nh. V× héi ®ång lµ mét tæ chøc mang tÝnh t­ vÊn lµ chñ yÕu, nªn theo kinh nghiÖm c¸c n­íc, sÏ cÇn tíi mét Uû ban quèc gia (hoÆc t­¬ng ®­¬ng) cã chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n ra quyÕt ®Þnh, chØ ®¹o vµ xö lý gi¶i quyÕt. Héi ®ång vµ Uû ban sÏ lµ ®Çu mèi ®­a ra chiÕn l­îc còng nh­ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö, ®ång thêi chØ ®¹o thùc hiÖn chiÕn l­îc vµ ch­¬ng tr×nh ®ã, tr¸nh ®­îc c¸c xu h­íng thiÕu nh×n nhËn toµn diÖn, hoÆc cho lµ ch­a thÓ lµm g× víi th­¬ng m¹i ®iÖn tö, hoÆc ng­îc l¹i, tiÕn hµnh mét c¸ch véi v·, nÆng vÒ ph« diÔn, kh«ng nh÷ng kh«ng thu ®­îc kÕt qu¶ mong muèn mµ cßn ®Ó l¹i hËu qu¶ khã cã thÓ kh¾c phôc sau nµy. 2. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp 2.1 N©ng cao nhËn thøc vµ chñ ®éng tham gia vµo th­¬ng m¹i ®iÖn tö C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cÇn x¸c ®Þnh râ xu thÕ ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong nÒn kinh tÕ nãi chung vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh do nh÷ng lîi Ých mµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö cã thÓ ®em l¹i, tõ ®ã, dùa vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña doanh nghiÖp mµ x©y dùng chiÕn l­îc øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö cho phï hîp. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng cÇn n¾m ®­îc vai trß cña m×nh trong nÒn kinh tÕ vµ x¸c ®Þnh: trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö doanh nghiÖp lµ ng­êi trùc tiÕp kinh doanh nªn ph¶i ®ãng vai trß tiªn phong, cßn nhµ n­íc chØ mang tÝnh hç trî. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nªn chñ ®éng tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ lËp kÕ ho¹ch cô thÓ vÒ møc ®é tham gia, chuÈn bÞ c¸c b­íc cÇn thiÕt ®Ó khái lì mÊt c¬ héi kinh doanh. §iÒu nµy sÏ lµm doanh nghiÖp tù chñ h¬n trong kinh doanh vµ, h¬n thÕ n÷a, cã thÓ ®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn thiÕt thùc cho nhµ n­íc ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö mét c¸ch cã hiÖu qu¶, b¶o vÖ quyÒn lîi cho doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng tham gia. C¸c doanh nghiÖp còng nªn chñ ®éng tham gia c¸c héi th¶o vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö do chÝnh phñ hoÆc c¸c tæ chøc n­íc ngoµi tæ chøc, mÆt kh¸c, tham kh¶o vµ häc hái kinh nghiÖm n­íc ngoµi vÒ c¸ch thøc kinh doanh trªn Internet. 2.2 ChuÈn bÞ nguån nh©n lùc C¸c doanh nghiÖp nªn tuyÓn dông, ®µo t¹o ®éi ngò nh©n viªn cã tr×nh ®é, cã thÓ n¾m b¾t nhanh c¸c kü thuËt th­¬ng m¹i ®iÖn tö, sö dông nh÷ng ng­êi cã hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó qu¶n lý, kiÓm so¸t c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö. §ång thêi, b¶n th©n l·nh ®¹o doanh nghiÖp còng cÇn hiÓu râ c¸ch thøc vËn hµnh tæ chøc th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®Ó cã thÓ ®­a ra chiÕn l­îc kinh doanh phï hîp còng nh­ cã thÓ qu¶n lý ®­îc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp khi thùc hiÖn øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong s¶n xuÊt kinh doanh. 2.3 Xem xÐt l¹i quy tr×nh kinh doanh cho phï hîp víi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö Mçi doanh nghiÖp khi tham gia vµo m¹ng Internet tr­íc hÕt cÇn x¸c ®Þnh râ môc tiªu vµ chiÕn l­îc kinh doanh bëi môc tiªu vµ chiÕn l­îc kinh doanh trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö cã thÓ cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt so víi trong ph­¬ng thøc kinh doanh truyÒn thèng. Doanh nghiÖp cã thÓ tham kh¶o ý kiÕn c¸c chuyªn gia trong qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh. Doanh nghiÖp còng cÇn kiÓm tra kü l­ìng tõng b­íc trong kÕ ho¹ch kinh doanh tr­íc khi ®­a vµo triÓn khai ®Ó tr¸nh nh÷ng sai sãt cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh. 2.4 X©y dùng website cña doanh nghiÖp Khi tham gia vµo th­¬ng m¹i ®iÖn tö, doanh nghiÖp nªn x©y dùng cho m×nh mét website riªng hoÆc ®¨ng qu¶ng c¸o t¹i mét website nµo ®ã. §Ó website thùc sù lµ mét c«ng cô h÷u Ých trong ho¹t ®éng kinh doanh th­¬ng m¹i ®iÖn tö cña doanh nghiÖp, website cña doanh nghiÖp ph¶i ®­îc thiÕt kÕ b¶o ®¶m c¸c yªu cÇu sau: Cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c: Website ph¶i tr×nh bµy mét c¸ch râ rµng vµ chÝnh x¸c c¸c th«ng tin chi tiÕt liªn quan ®Õn doanh nghiÖp mµ c¸c ®èi t¸c kinh doanh cÇn biÕt nh­ ®Þa chØ trô së lµm viÖc, ®Þa chØ e-mail, sè ®iÖn tho¹i, fax..., c¸c th«ng tin vÒ chÊt l­îng, gi¸ c¶ s¶n phÈm hoÆc dÞch vô, ph­¬ng thøc vËn chuyÓn hµng, ph­¬ng thøc thanh to¸n, thêi gian b¶o hµnh. Doanh nghiÖp cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng t×m hiÓu nguån gèc, xuÊt xø còng nh­ tÝnh n¨ng sö dông cña s¶n phÈm ngay trªn website nµy. ThiÕt kÕ website linh ho¹t: Th«ng tin trªn website ph¶i lu«n ®­îc cËp nhËt sao cho website nµy lµ nguån th«ng tin tèt nhÊt vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô cña doanh nghiÖp. §ång thêi h×nh ¶nh còng nh­ c¸c file d÷ liÖu ph¶i thËt sù g©y Ên t­îng cho mäi ®èi t­îng truy nhËp, lu«n cã c¸c s¸ng kiÕn ®æi míi ®Ó t¹o ®­îc trang web víi nh÷ng h×nh ¶nh sèng ®éng, ©m thanh vui t­¬i mang b¶n s¾c riªng vµ nÐt ®Æc tr­ng riªng cña doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, website còng ph¶i ®¶m b¶o tèc ®é truy cËp nhanh b»ng c¸ch lo¹i bá c¸c ®o¹n kh«ng cÇn thiÕt, gi¶m h×nh ¶nh giíi thiÖu s¶n phÈm ë kÝch th­íc võa ph¶i, doanh nghiÖp còng cã thÓ thiÕt kÕ mét hÖ thèng ®Þnh h­íng cho phÐp kh¸ch hµng chän s¶n phÈm dÔ dµng h¬n vµ nhanh h¬n. Nh÷ng ®iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng truy cËp website th­êng xuyªn h¬n. §¶m b¶o an toµn: Website cña doanh nghiÖp ph¶i ch¾c ch¾n t¹o ®­îc lßng tin ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Do vËy, doanh nghiÖp cÇn chó träng quan t©m ®Õn viÖc b¶o mËt cho kh¸ch hµng ®ång thêi b¶o ®¶m tÝnh an toµn cho hÖ thèng thanh to¸n cña doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó ®¶m b¶o cho website ®­îc nhiÒu ng­êi biÕt ®Õn, doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng chó ý ®Õn viÖc giíi thiÖu ®Þa chØ website trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin kh¸c bëi website chØ cã thÓ thùc hÞªn ®­îc chøc n¨ng cña nã khi ®­îc mäi ng­êi biÕt ®Õn vµ truy cËp. 2.5 Tham gia sµn giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö Trªn thùc tÕ, viÖc x©y dùng vµ duy tr× mét website cã hiÖu qu¶ cã thÓ tèn kh¸ nhiÒu chi phÝ vµ lµ mét khã kh¨n ®èi víi nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá v× quy m« vèn cña c¸c doanh nghiÖp nµy th­êng kh«ng lín. Tham gia sµn giao dÞch lµ mét gi¶i ph¸p gióp c¸c doanh nghiÖp gi¶m nhÑ ®­îc khã kh¨n vÒ chi phÝ. §ång thêi, c¸c doanh nghiÖp tham gia sµn giao dÞch sÏ ®­îc hç trî vÒ ®µo t¹o, ®µo t¹o c¶ cho ng­êi qu¶n lý vµ ng­êi triÓn khai, ®Ó hä cã thÓ chñ ®éng t¹o cho m×nh mét gian hµng trùc tuyÕn, b»ng c¸c c«ng cô trong sµn giao dÞch. Th«ng qua sµn giao dÞch, c¸c doanh nghiÖp sÏ ®­îc cung cÊp th«ng tin vµ t­ vÊn vÒ c¸c v¨n b¶n, chÝnh s¸ch, c¸c quy ®Þnh vµ tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ, nh»m gióp doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh khi héi nhËp quèc tÕ. Sµn giao dÞch còng lµ diÔn ®µn cho c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn trao ®æi, häc hái kinh nghiÖm, hái ®¸p nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m. Nh­ vËy, cã thÓ nãi, sµn giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö gióp c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi th­¬ng m¹i ®iÖn tö mét c¸ch chñ ®éng, kÓ c¶ trong ®iÒu kiÖn nguån kinh phÝ h¹n chÕ. 2.6 C¸c doanh nghiÖp cÇn cã chiÕn l­îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu Th­¬ng hiÖu lµ mét tµi s¶n quan träng cña doanh nghiÖp. Mét sè doanh nghiÖp bÞ thÊt b¹i lµ do kh«ng cñng cè ®­îc tªn tuæi cña m×nh trªn m¹ng vµ g¾n nã víi nh÷ng h×nh t­îng dµnh cho kh¸ch hµng. VÊn ®Ò th­¬ng hiÖu trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö phøc t¹p vµ dÔ gÆp r¾c rèi h¬n so víi th­¬ng hiÖu trong kinh doanh truyÒn thèng v×, trong kinh doanh truyÒn thèng, th­¬ng hiÖu th­êng cã tÝnh chÊt khu vùc nh­ng trªn Internet l¹i kh«ng tån t¹i c¸c khu vùc truyÒn th«ng. TÝnh toµn cÇu cña Internet cã thÓ g©y ra nh÷ng tranh c·i vÒ th­¬ng hiÖu. Thªm vµo ®ã, t×nh tr¹ng vi ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vÉn cßn lµ mét vÊn ®Ò lín ®ang tån t¹i vµ cã nguy c¬ ngµy cµng gia t¨ng khi th­¬ng m¹i ®iÖn tö ph¸t triÓn. V× vËy, ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu tham gia vµo th­¬ng m¹i ®iÖn tö, c¸c doanh nghiÖp ph¶i v¹ch cho m×nh mét chiÕn l­îc x©y dùng, cñng cè, ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ th­¬ng hiÖu cña m×nh. KÕt luËn Th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®·, ®ang ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng trªn thÕ giíi vµ sÏ lµ thµnh phÇn quan träng cña th­¬ng m¹i nãi chung vµo thÕ kû 21. Kh«ng chØ cã c¸c n­íc ph¸t triÓn mµ c¶ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng ngµy cµng nhËn thøc s©u s¾c tÇm quan träng cña viÖc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong xu thÕ héi nhËp, toµn cÇu ho¸ vµ h­íng tíi ph¸t triÓn “nÒn kinh tÕ sè ho¸”. C¸c quèc gia kh«ng tÝnh ®Õn xu thÕ nµy sÏ khã tr¸nh khái nguy c¬ tôt hËu nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn mµ ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é nh­ vò b·o hiÖn nay. Víi ViÖt Nam, trong tiÕn tr×nh tham gia th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®· cã nhiÒu kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ ®Æc biÖt lµ vÒ viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng phôc vô cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Tuy nhiªn, ®Ó th­¬ng m¹i ®iÖn tö cã thÓ ph¸t triÓn hoµn thiÖn ë ViÖt Nam, trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam ®ang vµ sÏ tham gia vµo nhiÒu tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ HiÖp ®Þnh khung e-ASEAN, cßn cã nhiÒu vÊn ®Ò ®ßi hái n­íc ta ph¶i gi¶i quyÕt nh­ x©y dùng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö, b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ph¸t sinh trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö, b¶o vÖ d÷ liÖu c¸ nh©n vµ b¶o vÖ lîi Ých cña ng­êi tiªu dïng… Do vËy, n­íc ta cÇn tiÕp tôc t¨ng c­êng x©y dùng h¹ tÇng c¬ së th«ng tin, n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô viÔn th«ng, gi¶m gi¸ b¸n c¸c lo¹i dÞch vô viÔn th«ng cho phï hîp víi mÆt b»ng chung cña thÕ giíi. §ång thêi, cÇn tËp trung ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vÒ c«ng nghÖ th«ng tin cã chÊt l­îng cao h¬n n÷a, n©ng cao tr×nh ®é ngo¹i ng÷, nhÊt lµ tiÕng Anh bëi ®©y lµ ng«n ng÷ giao dÞch phæ biÕn trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö trªn thÕ giíi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam, lµ mét thµnh phÇn quan träng trong nÒn kinh tÕ xÐt vÒ tû träng trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp còng nh­ xÐt vÒ khÝa c¹nh gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, viÖc tham gia øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö hiÖn nay míi ë giai ®o¹n khëi ®Çu vµ kÕt qu¶ thu ®­îc cßn thÊp nh­ng trong t­¬ng lai, ch¾c ch¾n th­¬ng m¹i ®iÖn tö sÏ cã hiÖu qu¶ cao h¬n ®em l¹i nhiÒu lîi Ých h¬n n÷a cho c¸c doanh nghiÖp vµ cã thÓ ®­îc øng dông trong hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¶i chñ ®éng chuÈn bÞ vµ ®Çu t­ c¸c thiÕt bÞ, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®iÒu chØnh c¬ cÊu, quy tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trong nÒn kinh tÕ vµ tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. §iÒu quan träng lµ mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã ®­îc nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ x©y dùng ®­îc cho m×nh mét kÕ ho¹ch øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö phï hîp víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ tri thøc. §ã lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam ®Ó ph¸t triÓn v÷ng ch¾c trong xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ sè ho¸ hiÖn nay. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Th­¬ng m¹i ®iÖn tö - Häc viÖn hµnh chÝnh quèc gia - NXB Lao ®éng 2003 2. KhÝa c¹nh v¨n ho¸ trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö - NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2003 3. Th­¬ng m¹i ®iÖn tö cho doanh nghiÖp - NXB Khoa häc kü thuËt 2001 4. T­¬ng lai cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö - Sayling Wen - NXB B­u ®iÖn 2002 5. Giao dÞch th­¬ng m¹i ®iÖn tö - Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n - NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2002 6. Th­¬ng m¹i ®iÖn tö víi ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá - ViÖn kinh tÕ thÕ giíi 2001 7. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam - NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2002 8. Dù th¶o Ph¸p lÖnh th­¬ng m¹i ®iÖn tö (lÇn thø 6) - Bé Th­¬ng m¹i 9. Dù ¸n quèc gia kü thuËt th­¬ng m¹i ®iÖn tö - Bé Th­¬ng m¹i 10. Nghiªn cøu øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam - LuËn ¸n tiÕn sü - Lª Minh L­¬ng 11. Vietnam e-Readiness and e-Needs Assessment Report (5/2003) 12. Mét sè kho¸ luËn tèt nghiÖp cña sinh viªn §¹i häc Ngo¹i th­¬ng 13. C¸c b¸o vµ t¹p chÝ: - Tin häc vµ ®êi sèng sè 6,10/2002, sè 1,4,9/2003 - Kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng sè 2, 8,10/2001, 2/2002 - Ngo¹i th­¬ng sè 7,8/2003 - Ph¸t triÓn kinh tÕ sè 5/2003 - Th­¬ng m¹i c¸c sè n¨m 2003 - TuÇn tin C«ng nghiÖp - Th­¬ng m¹i ViÖt Nam (Bé Th­¬ng m¹i) - B­u chÝnh viÔn th«ng sè 5,6,7,8/2003 - Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 11/2002 - DiÔn ®µn doanh nghiÖp sè 8/2003 - Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 5/2003 14. Th«ng tin trªn c¸c trang Web - www.thuongmaidientu.com - www.mot.gov.vn - www.ecommercetimes.com - www.ebusinessforum.com - www.vnexpress.net - www.it-life.vnn.vn - www.vnn.vn - www.bvom.com/news/