Luận văn Nghiên cứu vai trò của vi sinh vật trong quá trình xử lí nước thải đô thị trên mô hình hợp khối aeroten và lọc sinh học

thÓ tÝch mÉu ph©n tÝch (ml) 2.4.2.2. X¸c ®Þnh chÊt r¾n huyÒn phï (SS)[14] MÉu ®−îc trén ®Òu ®em läc qua giÊy läc ®· biÕt tr−íc khèi l−îng. CÆn cßn l¹i trªn giÊy läc ®−îc sÊy kh« ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi ë 1030C - 1050C. a. C¸ch tiÕn hμnh §Æt giÊy läc ®· biÕt khèi l−îng vμo phÔu thñy tinh, chän thÓ tÝch mÉu ®Ó l−îng cÆn cßn l¹i kh«ng nhá h¬n 2,5 mg. Nhá vμi giät n−íc ®Ó giÊy läc dÝnh s¸t phÔu, sau ®ã läc l−îng mÉu ®· trén ®Òu qua giÊy läc. Röa cÆn b»ng n−íc cÊt vμ tiÕp tôc hót ch©n kh«ng. T¸ch giÊy läc khái phÔu ®em ®i sÊy tíi khèi l−îng kh«ng ®æi ë nhiÖt ®é 103 - 1050C, sau ®ã ®em c©n. b. TÝnh to¸n kÕt qu¶ SS = V ba 1000).(  (mg/l) Trong ®ã: a: khèi l−îng cÆn vμ giÊy läc sau khi sÊy (mg) b: khèi l−îng giÊy läc (mg) V: thÓ tÝch mÉu (ml) 2.4.2.3. X¸c ®Þnh nång ®é bïn MLSS [19] MLSS gåm bïn ho¹t tÝnh vμ chÊt r¾n l¬ löng cßn l¹i ch−a ®−îc vi sinh vËt kÕt b«ng. Thùc chÊt ®©y lμ hμm l−îng bïn cÆn (cã c¶ bïn ho¹t tÝnh vμ chÊt r¾n v« c¬ d¹ng l¬ löng ch−a ®−îc t¹o thμnh bïn ho¹t tÝnh). LÊy mét l−îng x¸c ®Þnh (ml) bïn ho¹t tÝnh cho vμo b¸t sø råi x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chÊt r¾n bay h¬i (®· tr×nh bμy ë trªn). §¬n vÞ cña MLSS lÊy theo mg/l. §©y lμ th«ng sè quan träng trong xö lÝ n−íc th¶i b»ng ph−¬ng ph¸p bïn ho¹t tÝnh. 2.4.2.4. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chỉ số SVI bùn[19] B»ng c¸ch x¸c ®Þnh chØ sè thÓ tÝch cña bïn ho¹t tÝnh SVI: ChØ sè thÓ tÝch SVI ®−îc ®Þnh nghÜa lμ sè ml n−íc th¶i ®ang xö lí l¾ng ®−îc 1 gam bïn ( theo chÊt kh« kh«ng tro) trong 30 phót vμ ®−îc tÝnh nh− sau: Cho 1000 ml hçn hîp SVI = MLSS V 1000. (ml/g) SVI : chØ sè thÓ tÝch bïn ho¹t tÝnh. MLSS: khèi l−îng hçn hîp láng - r¾n thu ®−îc sau khi l¾ng trong (mg/l). V: thÓ tÝch mÉu thö (n−íc th¶i ®ang xö lÝ ®em l¾ng) ®Ó l¾ng trong èng ®ong 1 lÝt trong 30 phót (ml/l). M: sè gam bïn kh« ( kh«ng tro). 1000: hÖ sè qui ®æi mg ra gam. Gi¸ trÞ SVI ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng kÕt l¾ng cña bïn ho¹t tÝnh. Gi¸ trÞ ®iÓn h×nh cña SVI ®èi víi hÖ thèng bïn ho¹t tÝnh lμm viÖc ë nång ®é MLSS tõ 2000 ®Õn 3500mg/l th−êng n»m trong kho¶ng 80 – 150mg/l. 2.4.2.5. Ph−¬ng ph¸p ho¹t hãa bïn Cho bïn gièng vμo n−íc th¶i theo tØ lÖ 1 : 5, bæ sung c¸c chÊt dinh d−ìng cÇn thiÕt vμo hçn hîp bïn - n−íc th¶i theo tØ lÖ BOD5 : N : P = 100 : 5 : 1. Sôc khÝ kho¶ng 4 - 5 giê, sau ®ã cho l¹i vμo aeroten ®Ó dïng cho mÎ tiÕp theo. 2.4.2.6. Phương pháp xác định độ dày của màng sinh học. -Dùng thước đo có mức độ chính xác đến mm để đo đường kính của các hạt xốp dùng làm giá thể trước và sau khi tạo thành màng sinh học. Sau đó, lấy hiệu số giữa hai chỉ số trên ta thu được chỉ số về độ dày của màng sinh học. 2.4.2.7. X¸c ®Þnh hμm l−îng Nit¬ tæng sè [28] a. Hãa chÊt - H2SO4 ®Æc, CuSO4, K2SO4, H2SO4 0,1N, H2SO4 0,02N. - NaOH 40%, H3BO3 3 %, HCl lo·ng, H2O2 30%. - ChØ thÞ Taxiro: hçn hîp 2:1 cña dung dÞch metyl ®á 0,1% trong r−îu vμ metylen xanh 0,1% trong r−îu etylic. b. Ph−¬ng ph¸p tiÕn hμnh - Ph¸ mÉu theo ph−¬ng ph¸p Kendal: Hót 10 ml mÉu cho vμo b×nh Kendal. Chó ý ®Ó mÉu vËt kh«ng dÝnh b¸m lªn thμnh cæ b×nh. Cho tiÕp vμo b×nh Kendal 5 ml H2SO4 ®Æc. Thªm 0,5 g hçn hîp xóc t¸c CuSO4 vμ K2SO4 theo t× lÖ 1:3, l¾c ®Òu. §Ëy b×nh b»ng mét chiÕc phÔu nhá råi ®Æt lªn bÕp ®un. §un nhÑ 15 phót, sau ®ã míi ®un m¹nh ®Õn s«i. Khi dung dÞch cã mμu xanh nhạt trong suốt th× ®un tiÕp 15 phót n÷a. LÊy ra ®Ó nguéi, chuyÓn toμn bé dung dÞch vμo b×nh ®Þnh møc 100 ml, dïng n−íc cÊt tr¸ng b×nh ®èt vμ lªn thÓ tÝch ®Õn v¹ch ®Þnh møc. Nit¬ trong n−íc th¶i ®−îc chuyÓn vÒ d¹ng amonisunphat. §Ó x¸c ®Þnh Nit¬ ë d¹ng nμy ta dïng ph−¬ng ph¸p chuÈn ®é. - CÊt vμ chuÈn ®é x¸c ®Þnh ammoniac: Dïng kiÒm ®Æc NaOH 40% cho vμo b×nh n−íc cÊt chøa dung dÞch sau khi ph¸ mÉu, khi ®ã x¶y ra ph¶n øng: (NH4)2SO4 + 2 NaOH 2NH3 + H2O + Na2SO4 Dïng axit boric 3 % ®Ó hÊp phô NH3, sö dông chØ thÞ mμu taxiro: NH3 + H3BO3 (NH4)3BO3 Dïng dung dÞch axit H2SO4 0,02 N ®Ó chuÈn l¹i l−îng s¶n phÈm t¹o thμnh (NH4)3BO3 + H2SO4 H3BO3 + (NH4)2SO4 c. TÝnh to¸n kÕt qu¶ NTS (g/l) = Vm ba . 100.28.0).(  a: sè ml H2SO4 0,02 N dïng ®Ó chuÈn ®é mÉu ph©n tÝch b: sè ml H2SO4 0,02 N dïng ®Ó chuÈn ®é mÉu tr¾ng. 0,28: sè mg Nit¬ øng víi 1 ml H2SO4 0,02 N. m: sè ml mÉu ®em ®i ph¸ mÉu. V: sè ml mÉu lÊy ®Ó ph©n tÝch tõ b×nh ®Þnh møc 100 ml. 100: thÓ tÝch b×nh ®Þnh møc. 2.4.2.8. X¸c ®Þnh pH §Ó x¸c ®Þnh pH cña mÉu n−íc, chóng t«i kiÓm tra b»ng m¸y ®o pH. 2.4.2.9. X¸c ®Þnh COD (TCVN 6491:1999, ISO 6060: 1989- ChÊt l−îng n−íc - X¸c ®Þnh nhu cÇu oxi hãa häc) a. Hãa chÊt - B¹c sunfat - axit sunfuric (Ag2SO4 - H2SO4) Cho 10g b¹c sunfat (Ag2SO4) vμ 35ml n−íc. Cho tõ tõ 965 ml axit sunfuric ®Æc (ρ = 1.84g/ml), ®Ó 1 hoÆc 2 ngμy cho tan hÕt. KhuÊy dung dÞch ®Ó t¨ng thªm nhanh sù ®iÒu hßa. - Dung dÞch kali bicromat C©n 12,259 g kali bicromat ®· sÊy kh« ë 1050C trong 2 giê, hßa tan vμo n−íc cÊt vμ ®Þnh møc ®Õn 1000ml. - Dung dÞch muèi Mohr: S¾t (II) amoni sunfat, dung dÞch chuÈn cã nång ®é, c[(NH4)2Fe(SO4)2.6H2O]  0.12mol/l Hßa tan 47.0g s¾t (II) amoni sunfat ngËm 6 ph©n tö n−íc (Fe(NH4)2(SO4)2.6H2O) vμo n−íc cÊt. Thªm 20ml axit sunfuric ®Æc (ρ = 1.84g/ml). §Ó nguéi vμ thªm n−íc cÊt cho ®ñ 1000ml (ChuÈn l¹i dung dÞch muèi Mohr b»ng dung dÞch K2Cr2O7 tr−íc khi dïng). Dung dÞch nμy ph¶i chuÈn l¹i hμng ngμy theo c¸ch nh− sau: Pha lo·ng 10.0ml dung dÞch kali dicromat ®Õn kho¶ng 100ml víi axit sunfuric. ChuÈn ®é dung dÞch nμy b»ng dung dÞch s¾t (II) amoni sunfat nãi trªn sö dông 2 hoÆc 3 giät chØ thÞ feroin Nång ®é cña s¾t (II) amoni sunfat (mol/l) ®−îc tÝnh theo c«ng thøc: V c = V dung dÞch K2Cr2O7 × 0,25 Trong ®ã: V lμ thÓ tÝch dung dÞch s¾t (II) amoni sunfat tiªu (ml) - Thñy ng©n sunfat (HgSO4): lo¹i tinh dïng cho ph©n tÝch hãa häc. - ChØ thÞ ferroin Hßa tan 0,7 g FeSO4.7H2O cïng víi 1,5 g chÊt 1, 10 - phenantrolindihidrat trong n−íc, l¾c cho ®Õn khi tan hÕt. Pha lo·ng thμnh 100 ml. b. ThiÕt bÞ, dông cô - Bé ch−ng cÊt håi l−u gåm cã 1 b×nh cÇu chÞu nhiÖt cã cæ nh¸m nèi víi 1 èng sinh hμn. - BÕp ®un - Buret chÝnh x¸c - H¹t thñy tinh th« ®−êng kÝnh 2mm ®Õn 3mm. c. C¸ch tiÕn hμnh Cho 10 ml mÉu vμo b×nh cÇu, thªm 5 ml dung dÞch kali bicromat, thªm 0,4 g thñy ng©n sunfat. Thªm vμi h¹t thñy tinh vμo mÉu thö vμ l¾c trén ®Òu. Thªm tõ tõ 15 ml dung dÞch b¹c sunfat trong axit sunfuric vμ nhanh chãng l¾p b×nh vμo èng sinh hμn. §−a hçn hîp ph¶n øng tíi s«i trong 10 phót vμ tiÕp tôc ®un 110 phót n÷a. NhiÖt ®é cña hçn hîp ph¶n øng cÇn ph¶i ®¹t lμ 1480C. Lμm nguéi ngay b×nh cÇu b»ng n−íc l¹nh cho ®Õn kho¶ng 600C vμ röa èng sinh hμn b»ng n−íc cÊt. Pha lo·ng hçn hîp ph¶n øng ®Õn 75 ml vμ lμm nguéi ®Õn nhiÖt ®é phßng. ChuÈn ®é l−îng kali bicromat d− b»ng s¾t (II) amoni sunfat, sö dông 1 hoÆc 2 giät chØ thÞ feroin. TiÕn hμnh phÐp thö tr¾ng song song cho mçi lÇn x¸c ®Þnh theo qui tr×nh ®· tiÕn hμnh víi mÉu thö, thay thÕ 10 ml mÉu thö b»ng 10 ml n−íc cÊt. Nhu cÇu COD ( mgO2/l) ®−îc tÝnh theo c«ng thøc: COD = 0 21 8000.).( V cVV  (mg/l) Trong ®ã: c: nång ®é cña s¾t (II) amoni sunfat (mol/l). V0: thÓ tÝch mÉu thö (ml). V1: thÓ tÝch cña s¾t (II) amoni sunfat sö dông khi chuÈn ®é mÉu tr¾ng (ml). V2: thÓ tÝch cña s¾t (II) amoni sunfat sö dông khi chuÈn ®é mÉu thö (ml). 8000: khèi l−îng mol cña 1/2 O2 (mg/l) 2.4.2.10. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh BOD5 b»ng ph−¬ng ph¸p Winkler c¶i tiÕn [28] a. Nguyªn t¾c BOD lμ l−îng oxi cÇn thiÕt ®Ó oxi hãa c¸c chÊt h÷u c¬ cã trong n−íc b»ng vi sinh vËt (chñ yÕu lμ vi khuÈn) ho¹i sinh, hiÕu khÝ. §©y lμ mét ®¹i l−îng ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é « nhiÔm (vÒ mÆt chÊt h÷u c¬ vμ vi sinh vËt cña n−íc). Ph−¬ng ph¸p Winkler dùa trªn sù oxi hãa Mn+2 thμnh Mn+4 bëi l−îng oxi hßa tan trong n−íc. NÕu n−íc kh«ng cã oxi hßa tan th× kÕt tña Mn(OH)2 vÉn gi÷ mμu tr¾ng sau khi thªm dung dÞch iodua - kiÒm vμo mÉu cã s½n MnSO4. NÕu mÉu cã oxi hßa tan th× mét phÇn Mn+2 bÞ oxi hãa thμnh Mn+4 cã mμu n©u theo ph¶n øng: L−îng oxi hßa tan trong ph¶n øng trªn ®−îc ®Þnh ph©n gi¸n tiÕp qua l−îng iod sinh ra khi MnO2 tiÕp tôc t¸c dông víi iodua khi thªm dung dÞch iodua – kiÒm vμo mÉu theo ph¶n øng: b. Dông cô: - B×nh ñ BOD 300 ml - Buret 25 ml - C©n ph©n tÝch - Pipet 2 ml - B×nh ®Þnh møc Mn+2 + 2OH- + 1/2O2 MnO2 + H2O MnO2 + 2I- + 4H+ Mn+2 + I2 + H2O 2S2O3-2 + I2 S4O6-2 + 2I- - Phßng ñ l¹nh 200C c. Hãa chÊt * Dung dÞch ph©n tÝch - Axit sunfuric H2SO4 98% - Hå tinh bét 1%: hßa tan 1 g hå tinh bét trong 100 ml n−íc, ®un nãng. Thªm dung dÞch I2 - KI 0,01 mol/l cho tíi khi cã ¸nh xanh, thªm mét vμi h¹t HgI2 ®Ó b¶o vÖ dung dÞch. - Dung dÞch MnSO4 (Mix I): hßa tan 480 g MnSO4.4H2O, sau ®ã ®Þnh møc n−íc cÊt lªn 1000 ml. - Hçn hîp dung dÞch iod - kiÒm - azide (MixII): hßa tan 500 g NaOH vμ 135 g NaI ®Þnh møc n−íc cÊt lªn 1000 ml. Thªm vμo dung dÞch nμy 10 g NaN3 ®· hßa tan vμ ®Þnh møc trong 40 ml b»ng n−íc cÊt. - Dung dÞch Na2S2O3 0,025N: hßa tan 6,205 g Na2S2O3.5H2O vμ ®Þnh møc thμnh 1000 ml b»ng n−íc cÊt. * Hãa chÊt pha lo·ng: - Dung dÞch ®Öm phosphate: hßa tan 8,5 g KH2PO4 vμ 1,7 g NH4Cl vμo b×nh ®Þnh møc 1 lÝt, ®Þnh møc ®Õn 1000 ml b»ng n−íc cÊt. Dung dÞch ph¶i cã pH = 7.2. - Dung dÞch MgSO4: hßa tan 22,5 g MgSO4.7H2O trong n−íc cÊt vμ ®Þnh møc thμnh 1000 ml. - Dung dÞch CaCl2: hßa tan 27.5 g CaCl2 trong n−íc cÊt vμ ®Þnh møc thμnh 1000 ml. - Dung dÞch FeCl3: hßa tan 0,25 g FeCl3.6H2O trong n−íc cÊt vμ ®Þnh møc thμnh 1000 ml. - Dung dÞch axit vμ kiÒm 1 N: dïng ®Ó ®iÒu chØnh pH nÕu cÇn. * ChuÈn bÞ dung dÞch pha lo·ng mÉu LÊy chai to miÖng réng, cho t−¬ng øng c¸c dung dÞch ®Öm phosphate, MgSO4, FeCl3 mçi lo¹i 1 ml vμ thªm n−íc cÊt vμo thμnh 1000 ml. Thæi kh«ng khÝ s¹ch ë 200C vμo n−íc vμ l¾c nhiÒu lμm cho oxi b·o hßa (th−êng thæi khÝ kho¶ng h¬n 2 giê) * TØ lÖ pha lo·ng: Tïy thuéc vμo lo¹i n−íc mÉu mμ ta pha lo·ng víi c¸c møc ®é kh¸c nhau. Thø tù Nguån lÊy mÉu Kho¶ng gi¸ trÞ BOD5(mg/l) ThÓ tÝch mÉu (ml) ThÓ tÝch dung dÞch pha lo·ng (ml) HÖ sè pha lo·ng (lÇn) 1 R, L 0 – 6 1000 0 1 2 R, L, E 4 – 12 500 500 2 3 R, E 10 – 30 200 800 5 4 E, S 20 – 60 100 900 10 5 S 40 – 120 50 950 20 6 S, C 100 – 300 20 970 50 7 S, C 200 – 600 10 990 100 8 I, C 400 – 1200 5 995 200 9 I 1000 – 3000 2 998 500 10 I 2000 – 6000 1 999 1000 Trong ®ã: L: hå R: s«ng hoÆc hå chøa E: n−íc cèng sau khi xö lÝ sinh häc S: n−íc cèng æn ®Þnh hoÆc n−íc th¶i c«ng nghiÖp nhÑ C: n−íc cèng th« ( ch−a xö lÝ hoÆc æn ®Þnh) I: n−íc th¶i c«ng nghiÖp « nhiÔm nÆng c. C¸ch tiÕn hμnh: Rãt ®Çy mÉu vμo chai BOD cã dung tÝch 300 ml, tr¸nh bät b¸m trªn thμnh chai, ®Ëy nót lo¹i bá mÉu thõa. ñ 5 ngμy, t−íi n−íc cÊt lªn n¾p b×nh vμo mçi buæi s¸ng ®Ó tr¸nh bät khÝ, sau ®ã phñ lªn b×nh b»ng giÊy b¸o. Buång ñ cã nhiÖt ®é 200C. * X¸c ®Þnh DO5: - Cho 2 ml dung dÞch Mix I vμ 2 ml dung dÞch Mix II vμo mÉu sau khi ñ 5 ngμy råi ®Ëy nót vμ l¾c m¹nh ®Ó ph¶n øng x¶y ra hoμn toμn. - §îi kÕt tña l¾ng yªn, cho thªm 2 ml H2SO4 98% råi l¾c m¹nh ®Ó hßa tan hÕt kÕt tña. - Dïng èng ®ong lÊy 203 ml mÉu sau khi cho hãa chÊt. - ChuÈn ®é b»ng dung dÞch Na2S2O3 0,025N tíi lóc mÉu chuyÓn sang mμu vμng chanh th× cho thªm 1 - 3 giät hå tinh bét, sau ®ã l¾c nhÑ vμ chuÈn ®é tiÕp cho ®Õn khi mÉu b¾t ®Çu mÊt mμu. - Ghi l¹i thÓ tÝch Na2S2O3 (ml) ®· dïng, thÓ tÝch nμy ®óng b»ng nång ®é DO5 (mg/l). - TiÕn hμnh song song víi mét mÉu n−íc cÊt cã sôc khÝ b·o hßa. * X¸c ®Þnh DO0: X¸c ®Þnh gièng DO5 nh−ng lμm trªn mÉu võa lÊy vÒ kh«ng ñ (x¸c ®Þnh ngay sau khi chuÈn bÞ mÉu xong). C«ng thøc tÝnh: BOD5(mg/l) = D00 – DO5 P Chó ý: cø 1 ml dung dÞch Na2S2O3.H2O 0,025N t−¬ng øng 0,2 mg DO nªn mçi ml chuÈn ®é t−¬ng øng 1 mg DO/l khi mÉu n−íc ban ®Çu lμ 203 ml (1ml O2 = 0,7*1mg O2/l). Trong ®ã: DO0: nång ®é DO cña hçn hîp mÉu vμ dung dÞch cÊy tr−íc khi ñ. DO5: nång ®é DO cña hçn hîp mÉu vμ dung dÞch cÊy sau khi ñ 5 ngμy. P: V1/V2. V1: thÓ tÝch mÉu. V2: thÓ tÝch mÉu vμ dung dÞch cÊy. 2.4.3 Ph−¬ng ph¸p vi sinh 2.4.3.1 Ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng vi sinh vËt b»ng ph−¬ng ph¸p ®Õm sè khuÈn l¹c trªn th¹ch ®Üa [7, 21, 22,30] a. Pha lo·ng mÉu - Hót 1 ml n−íc th¶i vμo èng nghiÖm thø nhÊt cã chøa 9 ml n−íc cÊt v« khuÈn. - Trén ®Òu dung dÞch b»ng c¸ch hót lªn råi thæi xuèng 3 - 5 lÇn. §é pha lo·ng mÉu lóc nμy lμ 10- 1. - TiÕp tôc hót 1 ml ë èng nghiÖm thø nhÊt cho vμo èng nghiÖm thø hai chøa 9 ml n−íc cÊt v« khuÈn. - Trén ®Òu nh− trªn. §é pha lo·ng mÉu lóc nμy lμ 10-2. - Cø tiÕp tôc nh− vËy ®Ó cã mÉu ë c¸c ®é pha lo·ng 10-3, 10-4, 10-5, 10-6,… Tïy theo nång ®é vi sinh vËt −íc ®o¸n trong mÉu mμ tiÕn hμnh pha lo·ng mÉu víi c¸c tØ lÖ kh¸c nhau. b. C¸ch tiÕn hμnh - ChuÈn bÞ m«i tr−êng th¹ch ®Üa: m«i tr−êng MPA, Czapek, Hansen ®−îc khö trïng ë 1 atm trong 30 phót, ®æ vμo c¸c ®Üa petri v« trïng, chê th¹ch ®«ng vμ kh« mÆt th¹ch. - Ghi vμo ®¸y ®Üa petri cã m«i tr−êng th¹ch thÝch hîp víi tõng lo¹i vi sinh vËt c¸c th«ng tin: + Nång ®é pha lo·ng + Ngμy cÊy - Dïng pipetman g¾n ®Çu c«n v« trïng lÊy tõ c¸c ®é pha lo·ng thÝch hîp nhá vμo mçi ®Üa petri 0,1 ml (t−¬ng ®−¬ng víi 2 giät dÞch ), mçi ®é pha lo·ng ®−îc lÆp l¹i 3 lÇn. Dïng que g¹t v« trïng dμn ®Òu dÞch tÕ bμo lªn kh¾p bÒ mÆt th¹ch. Sè tÕ bμo cÊy trªn bÒ mÆt th¹ch ph¶i ®−îc dμn ®Òu vμ kh«ng nªn v−ît qu¸ vμi tr¨m. - C¸c ®Üa petri ®· ®−îc cÊy dÞch tÕ bμo, gãi kÝn vμ ®Æt óp ng−îc ®Üa trong tñ Êm 370C. Sau 24 giê ®Õm sè khuÈn l¹c trong mçi ®Üa. c. C¸ch ®Õm - LÊy bót ch× kÎ hai ®−êng vu«ng gãc d−íi ®¸y ®Üa Petri vμ ®¸nh dÊu thø tù tõng vïng I, II, III, IV. - §Õm sè khuÈn l¹c trong tõng vïng, nhí ®¸nh dÊu c¸c khuÈn l¹c ®· ®Õm. - Sè l−îng tÕ bμo vi sinh vËt trong 1 ml mÉu ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau ®©y: Sè tÕ bμo n ml mÉu v = . D Trong ®ã: n: sè khuÈn l¹c trung b×nh trong mét ®Üa petri ë mét ®é pha lo·ng nhÊt ®Þnh. v: thÓ tÝch dÞch mÉu ®em cÊy. D: hÖ sè pha lo·ng 2.4.3.2 Ph−¬ng ph¸p ph©n lËp vi khuÈn tõ bïn ho¹t tÝnh và màng sinh học [2, 30, 38] a. Pha lo·ng mÉu ( tiÕn hμnh t−¬ng tù nh− trªn) b. CÊy mÉu - ThÓ tÝch c¸c mÉu ®−îc cÊy lªn th¹ch ®Üa th−êng lμ 0,1 ml. - LÊy que g¹t v« khuÈn ph©n bè ®Òu mÉu trªn bÒ mÆt th¹ch. §Ëy n¾p ®Üa l¹i ®Ó thÊm hót hÕt mÉu trong vμi phót. - Úp ng−îc ®Üa th¹ch råi ®em ñ trong tñ Êm ë 370C. c. Chän khuÈn l¹c ®Æc tr−ng vμ x¸c ®Þnh h×nh th¸i khuÈn l¹c - Chän nh÷ng khuÈn l¹c ®Æc tr−ng, lÊy mét vßng que cÊy khuÈn l¹c cho vμo n−íc cÊt v« trïng, sau ®ã pha lo·ng víi c¸c nång ®é thÝch hîp, chän nång ®é pha lo·ng sao cho khi cÊy 0,1 ml vμo ®Üa th¹ch sÏ xuÊt hiÖn c¸c khuÈn l¹c gièng nhau riªng rÏ. - §Æt vμo tñ Êm 370C trong 24 giê. - TiÕn hμnh quan s¸t c¸c khuÈn l¹c nμy tõ c¸c phÝa (tõ trªn xuèng, tõ bªn c¹nh), chó ý vÒ kÝch th−íc, h×nh d¹ng mÐp, h×nh d¹ng khuÈn l¹c, bÒ mÆt, ®é dμy, cã nóm hay kh«ng, ®é trong, mμu s¾c (trªn, d−íi, cã khuÕch t¸n ra m«i tr−êng hay kh«ng). 2.4.3.3 Ph−¬ng ph¸p nhuém Gram [7, 21 ] §©y lμ ph−¬ng ph¸p nhuém vi khuÈn cña Christian Gram. Nhuém Gram kh«ng nh÷ng gióp ph©n biÖt vi khuÈn nhê c¸c ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vμ sù s¾p xÕp cña tÕ bμo mμ cßn cung cÊp th«ng tin vÒ líp vá tÕ bμo. Khi nhuém theo ph−¬ng ph¸p nμy, tÕ bμo vi khuÈn Gram d−¬ng cã líp vá tÕ bμo dμy t¹o bëi peptidoglycan sÏ cã mμu tÝm, cßn vi khuÈn Gram ©m cã líp vá tÕ bμo máng h¬n (do cã Ýt peptidoglycan h¬n) vμ ®−îc bao bäc bëi mét líp mμng máng sÏ cã mμu hång. a. Hãa chÊt Gentian violet 1g R−îu ªtylic 960 10ml Phªnol ®· tinh chÕ l¹i 5g N−íc cÊt 100ml 1) 2) b. C¸ch tiÕn hμnh - Dïng que cÊy lÊy tõ 1 ®Õn 2 giät canh tr−êng chøa vi khuÈn cÇn quan s¸t b«i lªn phiÕn kÝnh råi ®Ó kh«. - Cè ®Þnh vÕt b«i b»ng c¸ch h¬ nhÑ phiÕn kÝnh lªn ngän löa ®Ìn cån. - Nhuém tÝm gentian trong 1 phót råi röa b»ng n−íc cÊt kh«ng qu¸ 2 gi©y (cho dßng n−íc ch¶y nhÑ qua tiªu b¶n, tr¸nh kh«ng xèi lªn vÕt b«i). - Ng©m trong dung dÞch lugol 1 phót. - TÈy mμu b»ng cån trong 30 gi©y vμ röa l¹i b»ng n−íc cÊt. - Lμm kh« vÕt b«i vμ nhuém bæ sung b»ng dung dÞch fuchsin trong 10 – 30 giây. - Röa l¹i b»ng n−íc cÊt råi h¬ qua ®Ìn cån cho kh«. - Quan s¸t d−íi kÝnh hiÓn vi quang häc cã ®é phãng ®¹i 1000 lÇn. - KÕt qu¶: TÕ bμo b¾t mμu tÝm lμ vi khuÈn Gram +, tÕ bμo b¾t mμu hång lμ vi khuÈn Gram -. 2.4.3.4 Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh sù cã mÆt cña vi khuÈn nitrate hãa Pha mét l−îng n−íc cã (NH4)2SO4 vμ mét l−îng n−íc th¶i víi bïn, l¾c trong mét thêi gian thÝch hîp (kho¶ng 1 -2h), ph©n tÝch l−îng NH4+ ®Çu vμ cuèi, nÕu NH4+ gi¶m th× chøng tá cã vi khuÈn nitrate hãa. Sau khi l¾c ®Ó yªn, ph©n tÝch l−îng NO3- ®Çu vμ cuèi, nÕu gi¶m th× chøng tá cã vi khuÈn ph¶n nitrate hãa. 2.4.4 Ph−¬ng ph¸p hãa sinh 2.4.4.1 Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c ho¹t tÝnh enzyme cña bïn ho¹t tÝnh và màng sinh học Khi c¸c enzyme amylase, protease, cellulose t¸c dông lªn c¬ chÊt thÝch hîp lÇn l−ît lμ tinh bét tan, casein, CMC trong m«i tr−êng th¹ch, c¬ chÊt bÞ ph©n gi¶i lμm cho ®é ®ôc cña m«i tr−êng bÞ gi¶m ®i, m«i tr−êng trë nªn trong suèt. §é trong suèt ®−îc t¹o ra cña m«i tr−êng tØ lÖ víi ®é ho¹t ®éng cña enzyme. C¸ch tiÕn hμnh: - ChuÈn bÞ m«i tr−êng th¹ch cã chøa c¬ chÊt thÝch hîp (tinh bét tan, casein, CMC) ®−îc ph©n ®Òu vμo c¸c ®Üa petri. Sau khi th¹ch ®«ng, ®ôc nh÷ng giÕng nhá cã ®−êng kÝnh 8 mm trªn bÒ mÆt th¹ch, dïng pipetman lÊy dÞch bïn cÊy vμo c¸c lç khoan, gi÷ ë 370C. Sau 24 giê, kiÓm tra vßng ph©n gi¶i cña bïn. - Sau mét thêi gian thÝ nghiÖm + Nhá dung dÞch lugol, nÕu bïn cã ho¹t tÝnh sinh enzyme amylase vμ cellulose sÏ t¹o thμnh c¸c vßng s¸ng xung quanh giÕng th¹ch. + Nhá dung dÞch HgCl2, nÕu bïn cã ho¹t tÝnh sinh enzyme protease sÏ t¹o thμnh c¸c vßng s¸ng xung quanh giÕng th¹ch. 2.4.4.2 Ph−¬ng ph¸p kiÓm tra ho¹t tÝnh amylase, protease, cellulase cña c¸c lo¹i vi khuÈn Khi c¸c enzyme amylase, protease, cellulase t¸c dông lªn c¬ chÊt thÝch hîp (tinh bét tan, casein, CMC) trong m«i tr−êng th¹ch, c¬ chÊt bÞ ph©n gi¶i lμm cho ®é ®ôc cña m«i tr−êng bÞ gi¶m ®i, m«i tr−êng trë nªn trong suèt. §é trong suèt ®−îc t¹o ra cña m«i tr−êng tØ lÖ víi ®é ho¹t ®éng cña enzyme. C¸ch tiÕn hμnh: - ChuÈn bÞ m«i tr−êng th¹ch cã chøa c¬ chÊt thÝch hîp (tinh bét tan, casein, CMC) ®−îc ph©n ®Òu vμo c¸c ®Üa petri. - CÊy chÊm ®iÓm c¸c chñng vi khuÈn lªn bÒ mÆt th¹ch. Sau 24 giê ñ ë 370C, kiÓm tra vßng ph©n gi¶i xuÊt hiÖn xung quanh khuÈn l¹c. - Nhá dung dÞch lugol, nÕu bïn cã ho¹t tÝnh sinh enzyme amylase vμ cellulase sÏ t¹o thμnh c¸c vßng s¸ng xung quanh giÕng th¹ch. - Nhá dung dÞch HgCl2, nÕu bïn cã ho¹t tÝnh sinh enzyme protease sÏ t¹o thμnh c¸c vßng s¸ng xung quanh giÕng th¹ch. 2.4.4.3 Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng sinh enzyme catalase [2, 22] Nhá mét giät dung dÞch H2O2 nång ®é 10% lªn phiÕn kÝnh, dïng ®Çu que cÊy lÊy mét Ýt vi khuÈn míi ho¹t hãa (24h) trén vμo giät H2O2 trªn phiÕn kÝnh. NÕu chñng vi khuÈn nμo sinh enzyme catalase sÏ t¹o thμnh bät khÝ trªn phiÕn kÝnh. 2.4.5. Ph−¬ng ph¸p xö lÝ sè liÖu Ứng dông phÇn mÒm Word, Excel ®Ó xö lí c¸c sè liÖu. Chương 3: Kết quả và biện luận 3.1. Đánh giá chất lượng nước thải đô thị trên kênh Tân Hóa tại cầu Hòa Bình quận 11 Tp. Hồ Chí Minh. Trước khi chọn lựa phương pháp xử lí nước thải thì việc đánh giá mức độ ô nhiễm của nguồn nước là quan trọng nhất, vì đây là cơ sở giúp cho ta chọn lựa được phương pháp thích hợp nhất cho việc xử lí nước thải. Nguồn gốc của nước thải, các chỉ tiêu của nước thải là COD, BOD5, pH, thành phần vi sinh vật là quan trọng nhất. Kênh Tân Hóa là con kênh kéo dài gần 20 km, nằm trên địa bàng của nhiều quận. Nước thải dùng cho quá trình nghiên cứu được lấy tại kênh Tân Hóa đoạn đi qua đường Hòa Bình, Quận 11, Tp. Hồ Chí Minh. Đây là một trong những đoạn kênh tiếp nhận nhiều nguồn nước thải khác nhau như từ khu công nghiệp, nước thải của những nhà máy và xí nghiệp sản xuất trên địa bàng, và là nơi xả thải nước sinh hoạt của những hộ dân sống trên địa bàng khu vực này. Qua quá trình phân tích thì nước thải thuộc đoạn kênh này chứa nhiều chất hữu cơ, ngoài ra còn có những chất vô cơ hòa tan, cát, và nhiều chất lơ lửng.. Chúng tôi đã thực hiện lấy mẫu và phân tích từ tháng 7/ 2009 đến tháng 11/2009 và thu được các chỉ tiêu được trình bày trong bảng 3.1. Bảng 3.1. Các chỉ tiêu hóa lí nước thải kênh Tân Hóa tại cầu Hòa Bình quận 11 Tp.HCM 0 100 200 300 400 500 COD 7 8 9 10 11 THỜI GIAN (tháng trong năm) Lần 1 Lần 2 Lần 3 Biểu đồ 3.1. Chỉ tiêu COD của nước thải trên kênh Tân Hóa lấy mẫu tại cầu Hòa Bình quận 11 Thời gian COD BOD5 Nt Pt TS SS pH Cảm quan Tháng 7 Lần 1 450 270 30 5,25 205 89 7,00 Nước lấy kiểm tra đều có màu đen và mùi hôi thối Lần 2 380 225 35 5 183 87 6,9 Lần 3 425 276 40 7,51 197 90 7,2 Tháng 8 Lần 1 398 220 37,1 3,9 176,5 97 6,8 Lần 2 260 187 29,9 3,5 125 79 6,65 Lần 3 465 285 30,1 4,82 201 115 7,00 Tháng 9 Lần 1 359 200 34 3,71 174 112 6,55 Lần 2 415 285 23,5 4.1 186 132 6,7 Lần 3 340 219 22,1 4,15 157 81 6.91 Tháng 10 Lần 1 401 260 30 5,25 256 173 7,1 Lần 2 289 170 20,5 4,01 143 75 6,95 Lần 3 370 225 23,2 3,91 164 84 7 Tháng 11 Lần 1 480 290 25 4,9 295 185 7,4 Lần 2 375 215 31 5,2 205 137 6,9 Lần 3 350 228 30 5 198 108 7,2 050 100 150 200 250 300 BOD5 7 8 9 10 11 THỜI GIAN ( tháng trong năm) Lần 1 Lần 2 Lần 3 Biểu đồ 3.2. Chỉ tiêu BOD5 của nước thải trên kênh Tân Hóa lấy mẫu tại cầu Hòa Bình quận 11 Kết quả bảng trên cho thấy mức độ ô nhiễm của nước thải trên đoạn kênh này khá cao, tuy nhiên cũng có sự thay đổi mà nguyên nhân chính là vào tháng 8, tháng 9 và tháng 10 là những tháng mưa nhiều. Như vậy khi so sánh với tiêu chuẩn quy định của nước thải theo tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) 5945 - 1995 thì hầu như các chỉ tiêu đều vượt quá tiêu chuẩn nước thải loại B rất nhiều, chỉ có pH là đạt tiêu chuẩn. Về mặt cảm quan thì nước thải được lấy mẫu để phân tích lúc nào cũng có màu đen và mùi rất hôi thối. Bảng 3.2.Tiªu chuÈn ViÖt Nam TCVN 5945 – 1995 ChØ tiªu Møc cho phÐp A B COD (mg/l) <50 <100 BOD (mg/l) <20 <50 SS (mg/l) <50 <100 pH 6,5 - 7,5 6 – 9 Vi sinh vật sống trong nước thải là yếu tố rất quan trọng trong quá trình xử lí nước thải chính vì vậy chúng tôi đã tiến hành phân tích thành phần và số lượng vi sinh vật được trình bày trong bảng 3.3. Bảng 3.3. Số lượng vi sinh vật trong nước thải kênh Tân Hóa lấy mẫu tạicầu Hòa Bình quận 11 Tp. HCM Về mặt vi sinh vật trong nước thải thì vi khuẩn chiếm phần lớn trong thành phần vi sinh của nước thải. Nấm mốc và nấm men tuy có mặt nhưng với số lượng ít hơn nhiều. Nguyên nhân chính nước thải không phải môi trường thuận lợi cho nấm mốc và nấm men phát triển. Qua những đánh giá ban đầu như trên cho thấy nước thải thuộc đoạn kênh này ô nhiễm nặng, tỉ số COD/BOD5 ≤ 2, tỉ số BOD5 : N tổng : P tổng ≤ 100 : 5: 1, đồng thời số lượng vi khuẩn trong nước thải là rất nhiều. Từ những cơ sở trên chúng tôi quyết định xử lí nước thải này bằng phương pháp sinh học. Chúng tôi lựa chọn phương pháp hợp khối hiếu khí aroten và lọc sinh học là phương pháp xử lí nước thải này, kết hợp với việc khảo sát vai trò của vi sinh vật trong quá trình xử lí nước thải. 3.2. Nghiên cứu xử lí nước thải theo mẻ 3.2.1. Chế tạo mô hình hợp khối Để thực hiện đề tài nghiên cứu thì trước nhất phải chế tạo mô hình, chính vì vậy chúng tôi đã tiến hành chế tạo mô hình như sau: Các vật liệu dùng chế tạo mô hình gồm: thùng nhựa 80 – 100l, mô hình hợp khối chế tạo bằng thủy tinh 50 lít, thùng nhựa 40l, máy nén khí 8 đầu phun, các van và ống nước bằng nhựa PVC, lưới lọc inox kích thước 1 – 2mm, vật liệu lọc là những hạt xốp d = 0,5 cm. Bể thủy tinh dùng chế tạo mô hình hợp khối chia thành 4 ngăn nhỏ mỗi ngăn có thể tích như chú thích trong hình 3.1. Trong đó, có hai ngăn có nhồi hạt xốp dùng làm ngăn lọc xen kẽ với hai ngăn không nhồi hạt xốp dùng làm aeroten. Thùng nhựa 80 lít dùng làm bể điều hòa và bể lắng sơ cấp của nước thải đầu vào. Thùng nhựa 50 lít dùng làm bể lắng thứ cấp của nước thải sau khi xử lí. Thời gian lấy mẫu Vi khuẩn Nấm mốc Nấm men Tháng 7 Lần 1 5.106 2.103 102 Lần 2 6.107 3.102 102 Lần 3 4.106 2.103 2.102 Tháng 8 Lần 1 7.105 103 102 Lần 2 2.104 8.102 102 Lần 3 3.104 2.103 102 Tháng 9 Lần 1 3,5.105 4.103 102 Lần 2 3.105 2.103 102 Lần 3 4,5.105 103 2.102 A1: Aroten 1 (20 lít) A2: Aroten 2 (10 lít) L1: Lọc 1 ( 10 lít) L2: Lọc 2 ( 10 lít) Cơ chế hoạt động của mô hình hợp khối như sau: Nước thải sau khi được lấy về sẽ được đưa vào bể điều hòa thông qua lưới lọc nhằm để tách rác có kích thước lớn ra khỏi nước thải. Đồng thời tại bể điều hòa này thì những cát và những thành phần không hòa tan, có kích thước lớn trong nước thải sẽ lắng xuống và loại bỏ qua van xả sau này. Nước sau khi ở bể điều hòa 2 – 3 giờ sẽ được cho chạy sang bể hợp khối. Tại đây, nước sẽ đi vào ngăn A1 và L1 vì giữa hai ngăn này là vách ngăn có các lỗ thông nhau. Nước khi vào ngăn A1 và L1 không thể sang A2 và L2 vì giữa chúng là vách ngăn kín. Tuy nhiên, sau một thời gian thì nước sẽ dâng lên và tràn sang ngăn A2 và L2, đồng thời giữa hai ngăn A2 và L2 này cũng có những lỗ thông nhau qua vách ngăn. Tại ngăn L2 sau khi nước dâng lên đầy sẽ tràn ra ngoài thông qua van xả vào bể lắng thứ cấp. Tại bể hợp khối, để cung cấp oxi cho hoạt động hiếu khí của vi khuẩn nhằm tạo thành lượng bùn hoạt tính tối ưu có SVI = 80 – 150ml/L và màng sinh học có chiều dày tối ưu là d = 1 – 4 mm thì chúng tôi đã bố trí máy nén khí với công suất 55W. Khí từ máy nén khí sẽ được đưa vào bể hợp khối từ dưới lên qua các ống dẫn và phân tán khí nhằm cung cấp oxi đều cho bể. Việc cung cấp oxi sẽ giúp cho vi khuẩn hoạt động và gia tăng nhanh sinh khối. Bể điều hòa (Nước vào) Bể lắng ( Nước sau xử lí) A1 L1 A2 L2 Máy nén khí Hình 3.1. Sơ đồ bố trí mô hình thí nghiệm 1. Thùng điều hòa 2. Bể xử lí hợp khối 3. Bể lắng và xử lí N 4. Máy sục khí và hệ thống vòi phun khí 3.2.2. Nghiên cứu xử lí nước thải theo mẻ Để ứng dụng aroten và lọc sinh học xử lí nước thải thì điều quan trọng nhất là phải tạo được bùn hoạt tính và màng sinh học đạt tiêu chuẩn và làm việc ổn định. Chính vì vậy mà phải tiến hành xử lí nước thải theo mẻ với những thời gian khác nhau nhằm xác định thời gian cho mô hình làm việc ổn định cũng như tạo bùn hoạt tính và màng sinh học tối ưu. Nước đầu vào để tiến hành chạy theo mẻ có thông số đầu vào chung như sau: Bảng 3.4. Thông số của nước thải trước khi xử lí C¸c chØ sè Hμm l−îng C¶m quan COD (mg/l) 383 - 460 Mμu ®en, mïi h«i thèi BOD5 (mg/l) 250 - 290 1 2 3 4 Hình 3.2. Mô hình thí nghiệm Tæng N (mg/l) 25 - 40 Tæng P (mg/l) 4 – 7,5 SS 150 - 167 pH 6,5 – 7,5 Với những số liệu trên thì chúng tôi thấy rằng nước thải ở địa điểm này hoàn toàn phù hợp với phương pháp xử lí hiếu khí trên mô hình hợp khối. Chúng tôi đã tiến hành chạy 6 mẻ nối tiếp nhau với thời gian giảm dần qua từng mẻ. Mẻ 1: nước thải được đưa vào bể hợp khối mà không có bổ sung bùn giống, bùn và màng sẽ được tự tạo thành sau 60 h sục khí tích cực. Mẻ 2: nước thải được đưa vào bể hợp khối xử lí trong 50 h trên nền bùn và màng sinh học đã dần hình thành của mẻ 1. Chúng tôi tiếp tục thực hiện tương tự như trên ở 4 mẻ còn lại với thời gian giảm dần theo từng mẻ là 40, 30, 20 và 10h. Một lưu ý ở đây là chúng tôi không thực hiện hồi lưu bùn sau mỗi mẻ vì bùn được tạo thành và đi ra theo nước đã xử lí là không đáng kể, đây chính là điểm ưu việt của mô hình hợp khối so với mô hình aeroten. Đồng thời với việc xử lí thì nước đầu ra sau mỗi mẻ được đưa qua bể lắng thứ cấp sau đó được đem đi phân tích các chỉ tiêu hóa lí và được kết quả trong bảng 3.5. Bảng 3.5. Kết quả xử lí nước thải theo mẻ Chỉ tiêu Mẻ xử lí Kết quả xử lí theo thời gian 0h 10h 20h 30h 40h 50h 60h COD (mg/l) 1 460 400 355 315 290 255 225 2 455 385 325 260 205 165 3 415,5 285 205 165 110 4 383 271 189 95 5 396,8 156 67,8 6 405 49,5 1 290 260 200 170,5 151,1 140 131 2 278 225 186,5 167 139,5 115 BOD5 (mg/l) 3 255 195 158,7 115 81 4 250 135 97,3 68 5 255 115 54 6 287 38,1 pH 1 7,1 7,17 7,25 7,28 7,3 7,35 7,44 2 6,92 6,99 7,15 7,22 7,28 7,34 3 7,1 7,14 7,15 7,15 7,2 4 7,2 7,28 7,3 7,4 5 6,9 7,34 7,45 6 6,85 7,3 Chỉ tiêu Mẻ xử lí Kết quả xử lí theo thời gian 0h 10h 20h 30h 40h 50h 60h Cảm quan 1 Đen, thối Đen ít thối Vàng hơi thối Vàng tanh Hơi vàng ít tanh Hơi trong, hơi tanh Hơi trong, không mùi 2 Đen thối Vàng hơi thối Vàng hôi Hơi vàng tanh Trong, ít tanh Trong, không mùi 3 Đen, thối Vàng, hôi Vàng, tanh Trong, ít thanh Trong, không mùi 4 Đen, thối Vàng, tanh Trong, ít tanh Trong, không mùi 5 Đen, thối Trong, hơi tanh Trong, không mùi Như vậy ở mẻ 1 và 2 thì nước đầu ra vẫn chưa đạt tiêu chuẩn loại B vì các chỉ số COD và BOD5 còn khá cao. Nguyên nhân chính là ở những mẻ này bùn hoạt tính và màng sinh học đang dần được hình thành nên khả năng làm sạch nước chưa cao. Tuy nhiên ở những mẻ tiếp theo nước đầu ra luôn đạt được chỉ tiêu loại B, trong đó đặc biệt ở mẻ 6 thì nước đầu ra đạt chỉ tiêu B+. Nguyên nhân là ở những mẻ này thì lượng bùn hoạt tính cũng như màng sinh học đã tạo thành đến mức độ ổn định nên đạt hiệu suất làm sạch cao. Đồng thời qua khảo sát chúng tôi đã xác định được lượng bùn hoạt tính là 3,1 g/l và bề dày của màng sinh học là 3,5mm là tối ưu trong quá trình xử lí. Nước trước xử lí, đang xử lí, sau xử lí, bùn hoạt tính, màng sinh học được trình bày trong những hình 3.3. 6 Đen, thối Trong, không mùi Nước thải trước xử lí Nước thải sau xử lí Hỗn hợp nước và bùn để lắng 30 phút 3.2.3. Xác định số lượng vi sinh vật trong bùn hoạt tính và màng sinh học Sau khi đã tạo được lượng bùn hoạt tính và màng sinh học đạt mức ổn định và có khả năng làm sạch với hiệu suất cao, chúng tôi đã tiến hành kiểm tra lại số lượng vi sinh vật trong bùn và màng. Các số liệu được trình bày trong các bảng 3.6 và 3.7. Kết quả trên đem so sánh với bảng khảo sát sát vi sinh vật của nước thải ở bảng 3.3 thì ta thấy rằng số lượng vi khuẩn tăng lên rõ rệt, trong khi đó thì số lượng nấm mốc và nấm men lại giảm đi. Nguyên nhân do trong môi trường kiềm của nước thải chỉ thích hợp cho vi khuẩn phát triển nhưng lại là điều kiện bất lợi với nấm mốc và nấm men. Sự tăng lên của số lượng vi khuẩn, sự giảm đi của nấm mốc và nấm men cũng chứng minh rằng tác nhân chính sử dụng chất hữu cơ và làm sạch nước thải là vi khuẩn. 3.2.4. Xác định hoạt tính enzyme của bùn hoạt tính và màng sinh học Thμnh phÇn vi sinh vËt Sè l−îng (CFU/ml) Vi khuÈn 108 – 6.1010 NÊm men 102 NÊm mèc 10 Thμnh phÇn vi sinh vËt Sè l−îng (CFU/ml) Vi khuÈn 109 – 6.109 NÊm men 10 NÊm mèc 10 Bảng 3.6.Số lượng vi sinh vật trong bùn hoạt tính Bảng 3.7. Số lượng vi sinh vật trong màng sinh học Nước thải đang xử lí Màng sinh học bám vào giá thể Hình 3.3. Bùn hoạt tính, màng sinh học, nước thải trước và sau xử lí Việc xử dụng những chất hữu cơ có trong nước để làm sạch nước thải có liên quan mật thiết tới hoạt tính enzyme có trong bùn hoạt tính và màng sinh học. Vì vậy chúng tôi đã tiến hành khảo sát hoạt tính của các enzyme và kết quả được trình bày trong những hình 3.4 và 3.5. Hoạt tính cellulase của bùn hoạt tính Hoạt tính amylase của bùn hoạt tính Hoạt tính protease của bùn hoạt tính Hình 3.4. Hoạt tính sinh học của bùn hoạt tính Kết quả khảo sát trên cho thấy bùn hoạt tính và màng sinh học đều có khả năng phân giải những chất hữu cơ dễ phân giải như: tinh bột, protein và cellulose. Những chất hữu cơ trên là những chất thường xuất hiện trong nước thải đô thị, điều này chứng minh rằng bùn hoạt tính và màng sinh học có khả năng làm sạch nước thải đô thị. 3.2.5. Đặc điểm sinh học, hoạt tính của các chủng vi khuẩn có mặt trong bùn hoạt tính và màng sinh học Bùn hoạt tính và màng sinh học là tập hợp của nhiều chủng vi khuẩn khác nhau vì vậy chúng tôi đã tiến hành phân lập và nghiên cứu các đặc điểm sinh học của chúng, kết quả được trình bày trong các bảng 3.8, 3.9, 3.10 và 3.11. Hoạt tính amylase của màng sinh học Hoạt tính cellulase của màng sinh học Hoạt tính protease của màng sinh học Hình 3.5. Hoạt tính sinh học của màng sinh học Bảng 3.8. Hoạt tính enzyme của các chủng vi khuẩn trên màng sinh học Bảng 3.9. Hoạt tính enzyme của các chủng vi khuẩn trong bùn hoạt tính Bảng 3.10. Đặc điểm khuẩn lạc và tế bào của một số chủng vi khuẩn trên màng sinh học Chủng Amylase (mm) Cellulase (mm) Protease (mm) M1 6 20 - M2 4 8 12 M3 10 20 16 M4 - 12 9 M5 - 15 5 M6 12 - 10 M7 - - - M8 - 14 - M9 - 10 18 M10 - 10 10 M11 4 14 19 M12 8 14 15 M13 5 23 13 M14 - - 16 M15 7 15 18 M16 - 14 11 M17 - - 13 M18 - 12 - Chủng Amylase Cellulase Protease B1 6 7 17 B3 4 2 13 B5 - 18 B6 - 8 5 B7 - 11 B8 11 1 17 B9 5 - - B 0 4 2 15 B 1 13 - 9 B 3 8 3 - B 4 - - B15 1 14 - B16 4 8 11 B18 6 11 13 B19 5 17 11 B20 5 11 14 B21 - 11 9 B22 5 12 6 B23 4 11 9 B26 - 14 - B28 9 16 9 Hình thái khuẩn lạc Kích thước khuẩn lạc Màu sắc khuẩn lạc Hình thái tế bào Hoạt tính catalase Nhuộm gram M1 Không đều To Hồng nhạt Que, to, kết thành chuỗi + _ M2 Tròn Nhỏ Trắng Trứng, đơn + _ M3 Tròn, nhô cao Nhỏ Trắng đục Trứng, đơn + _ M4 Tròn, phẳng To Trắng đục Trúng, đơn + _ M5 Tròn, nhẵn bóng Nhỏ Vàng Cầu hay trứng nhỏ, đơn _ + M6 Tròn, trơn, nhẵn Nhỏ Trong Trúng, đơn + _ M7 Nhẵn bóng, nhô cao Nhỏ Trong Cầu, đơn, nhỏ + _ M8 Mép răng cưa, nếp nhăn ở giữa nhô cao Nhỏ Trắng đục Cầu, rất nhỏ, đơn _ _ M9 Không đều, răng cưa To Trắng Trứng, đơn + _ Hình thái khuẩn lạc Kích thước khuẩn lạc Màu sắc khuẩn lạc Hình thái tế bào Hoạt tính catalase Nhuộm gram Chủng Đặc điểm Chủng Đặc điểm M10 Không đều, phẳng, răng cưa To Trắng Trứng, đơn, nhỏ + + M11 Tròn, nếp nhăn nhô cao Nhỏ Trắng đục Trứng, đơn, to + + M12 Mép răng cưa, tròn, gờ tròn nhô cao Nhỏ Trắng đục Trứng, đơn, nhỏ + + M13 Tròn, nhô cao Nhỏ Trắng đục Que đơn hay kết chuỗi, to + _ M14 Không đều, nhô cao To Trắng đục Que, kết thành chuỗi, to + + M15 Tròn, mép răng cưa, nếp nhăn nhô cao Nhỏ Trắng Trứng, đơn, nhỏ + + M16 Không đều, mép xẻ To Trắng đục Que, đơn, to + _ M17 Không đều, răng cưa, phẳng To Trắng đục Trứng, to, đơn + + M18 Tròn, nhô cao, trơn bóng Nhỏ Trong Cầu, nhỏ, đơn + _ Bảng 3.11. Đặc điểm khuẩn lạc và tế bào của một số chủng vi khuẩn trong bùn hoạt tính Hình thái khuẩn lạc Kích thước khuẩn lạc Màu sắc khuẩn lạc Hình thái tế bào Hoạt tính catalase Nhuộm gram B1 Không đều, mép răng cưa To Trắng đục Que, đơn, nhỏ + - B3 Khuẩn lạc tròn, khô Nhỏ Trắng đục Trứng, đơn, nhỏ + - B5 Không đều, phẳng, khô To Trắng đục Cầu, rất nhỏ, đơn + - B6 Nhô cao, khô Nhỏ Vàng Cầu, dính với nhau thành chùm, to + + B7 Tròn, có gờ nhô cao To Trắng đục Trứng, nhỏ, đơn + - B8 Không đều, răng cưa To Trắng Trứng, nhỏ, đơn + + B9 Tròn, gờ nhô cao Nhỏ Trắng Cầu, đơn, nhỏ + - B10 Không đều, To Trắng đục Trứng, rất nhỏ, đơn + - Chủng Đặc điểm Hình thái khuẩn lạc Kích thước khuẩn lạc Màu sắc khuẩn lạc Hình thái tế bào Hoạt tính catalase Nhuộm gram B13 Tròn To Trắng đục Trứng, đơn, to + - B14 Tròn Nhỏ Trong Cầu, đơn, to + - B15 Không đều, răng cưa Nhỏ Trắng đục Trứng, to, đơn + + B16 Không đều, mép răng cưa To Trắng đục Trứng, nhỏ, đơn + + B18 Không đều, gờ nhỏ nhô cao Nhỏ Trắng đục Trứng, to, đơn + - B19 Không đều, nhô cao Nhỏ Trắng đục Trứng, to, đơn + + B20 Không đều, mép răng cưa Nhỏ Trắng đục Trứng, to, đơn + - B21 Tròn, khô Nhỏ Trắng đục Trứng, nhỏ, đơn + + B22 Không đều, khô Nhỏ Trắng đục Trứng, nhỏ, đơn + + Chủng Đặc điểm Hình thái khuẩn lạc Kích thước khuẩn lạc Màu sắc khuẩn lạc Hình thái tế bào Hoạt tính catalase Nhuộm gram B23 Không đều To Trắng đục Cầu, to, đơn + - B26 Tròn, khô, có gờ nhô cao To Trắng Que, nhỏ, đơn + - B28 Không đều, phẳng khô To Trắng đục Trứng, đơn, nhỏ + - Kết quả nghiên cứu trên chứng minh rằng chính vi khuẩn có mặt trong bùn hoạt tính và màng sinh học là tác nhân chính trong quá trình phân hủy các chất hữu cơ làm sạch nước thải. 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình xử lí nước thải 3.3.1. Sự ảnh hưởng của pH Trong quá trình xử lí thì pH là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của vi khuẩn trong bùn hoạt tính và màng sinh học. Chính vì vậy việc tìm ra khoảng pH thích hợp cho vi khuẩn phát triển là vô cùng quan trọng. Cũng vì lý do trên mà chúng tôi đã tiến hành khảo sát xử lí nước thải với thời gian sục khí 10 giờ ở những pH khác nhau và kết quả được trình bày trong bảng 3.12. Nước được đưa vào thí nghiệm có cùng chỉ số như sau: COD (mg/l) = 455; BOD5(mg/l) = 250; SS = 167; màu đen và mùi hôi thối. Chủng Đặc điểm Bảng 3.12. Kết quả xử lý nước thải theo pH Các chỉ tiêu Kết quả xử lí nước thải theo pH tương ứng Mẫu 1 Mẫu 2 Mẫu 3 Mẫu 4 Mẫu 5 Mẫu 6 Mẫu 7 pH 8,5 COD mg/l 215 164,5 78 80 97 109 287 BOD5 mg/l 105 85 45 51 63 71 135 SS mg/l 87 65 48 50 51 55 90 Từ bảng số liệu trên ta có thể thấy với pH = 6,5 – 8,5 thì vi khuẩn hoạt động mạnh và cho hiệu suất làm sạch cao, và hiệu suất làm sạch mạnh nhất là ở pH = 7. Trong khi đó tại pH < 6 thì khả năng làm sạch của vi khuẩn kém. Nguyên nhân chính là do vi khuẩn tham gia trong quá trình làm sạch này là những vi khuẩn ưa kiềm. Mặc dù vậy từ bảng số liệu 3.12 cũng cho thấy rằng nếu pH quá kiềm > 8,5 thì vi khuẩn cũng bị ức chế và hoạt động kém đi. 3.3.2. Sự ảnh hưởng của chế độ thông khí Phương pháp xử lí nước thải trên mô hình hợp khối là phương pháp xử lý hiếu khí dựa trên sự hoạt động của các vi khuẩn hiếu khí là chủ yếu. Chính vì vậy để cho vi khuẩn hoạt động tốt thì việc cung cấp không khí cho vi khuẩn là vô cùng quan trọng. Nếu lượng khí cung cấp không đủ thì khả năng hoạt động của vi khuẩn sẽ kém, hiệu suất xử lí nước thải sẽ thấp. Ngược lại việc cung cấp không khí quá nhiều không những có thể gây ức chế sự hoạt động của vi khuẩn mà còn gây tốn kém. Chính vì vậy việc tìm ra chế độ thổi khí thích hợp, sao cho vi khuẩn hoạt động đạt hiệu suất cao mà không gây lãng phí cũng là rất quan trọng. Chúng tôi đã thực hiện thí nghiệm với các chế độ thông khí khác nhau trong thời gian sục khí là 10 giờ và kết quả được trình bày trong bảng 3.13. Nước thải được xử dụng cho thí nghiệm có các chỉ tiêu đầu như sau: COD (mg/l) = 480; BOD5(mg/l) = 267, SS(mg/l) = 181; nước thải có màu đen và mùi hôi thối Bảng 3.13. Kết quả xử lí theo các chế độ thông khí khác nhau Qua bảng số liệu 3.13 cho thấy ở chế độ thổi khí càng tăng thì hiệu suất làm sạch càng cao. Trong đó ở chế độ thổi khí 0,5/1/1 thì hiệu quả làm sạch kém, ở chế độ thổi khí còn lại thì hiệu suất làm sạch đạt yêu cầu. Trong đó ở chế độ thông khí 2/1/1 thì hiệu suất làm sạch cao nhất, tuy nhiên về phương diện kinh tế thì chế độ thông khí 1/1/1 là thích hợp nhất. 3.4. Xử lí nước thải theo dòng liên tục Sau khi đã khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình xử lý nước thải, tạo được lượng bùn và màng sinh học đạt yêu cầu thì chúng tôi tiến hành xử lí nước thải theo dòng liên tục. Mỗi lần thí nghiệm chúng tôi xử dụng nước thải tại giá trị pH, chế độ thông khí tối ưu đã khảo sát ở trên cùng với các tốc độ dòng chảy khác nhau là 3l/h, 5l/h, 7l/h, và 10l/h nhằm tìm ra tốc độ dòng thích hợp cho quá trình xử lí. Nước thải đưa vào thí nghiệm có những thông số sau: COD (mg/l) = 495; BOD5 (mg/l) = 281; SS (mg/l) = 189; nước thải có màu đen và mùi hôi thối. Sau 10 giờ chúng tôi tiến hành kiểm tra phân tích nước thải và kết quả được trình bày trong bảng 3.14. Bảng 3.14. Kết quả xử lí theo tốc độ dòng khác nhau Tốc độ dòng Các chỉ tiêu COD BOD5 Cảm quan 3l/h 58,5 31.8 Trong, không mùi 5l/h 67 35 Trong, không mùi 7l/h 78 38,5 Trong, hơi tanh 10l/h 88,5 43 Vàng, hơi tanh Chế độ thổi khí (v/V/phút) Các chỉ tiêu COD BOD5 Cảm quan 0,5/1/1 195 85,4 Vàng, tanh 1/1/1 75 41 Trong, không mùi 1,5/1/1 70 36,7 2/1/1 67,5 31,5 Qua kết quả thu được trong bảng 3.14 ta nhận thấy rằng với tốc độ dòng càng cao thì hiệu quả làm sạch cũng giảm dần, và tại tốc độ dòng 3l/h thì cho hiệu quả làm sạch tốt nhất. Tuy nhiên để tăng tốc độ xử lí, tiết kiệm thời gian thì chúng tôi đề nghị chọn tốc độ dòng là 5l/h. 3.5. Khảo sát khả năng xử lí Nitơ của các chủng vi khuẩn trong bùn hoạt tính và màng sinh học Trong bùn hoạt tính và màng sinh học, ngoài những vi khuẩn phân giải những chất hữu cơ thì còn có những vi khuẩn Nitrat hóa và phản Nitrat hóa. Nhóm vi khuẩn này đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý Nitơ trong nước thải. Chúng tôi đã tiến hành thí nghiệm để khảo sát và chúng minh sự hiện diện của nhóm vi khuẩn này trong bùn hoạt tính và màng sinh học và kết quả trình bày trong bảng 3.15. Bảng 3.15. Kết quả khảo sát khả năng xử lí Nitơ của các chủng vi khuẩn trong bùn hoạt tính và màng sinh học. Thời điểm khảo sát NH4+ NO3- Trước khi sục khí 49,7 0.07 Sau khi sục khí 25,5 0.14 Để yên 4 giờ sau sục khí - 0,085 Qua bảng 3.15, ta thấy sau khi sục khí thì NH4+ giảm xuống và NO3- tăng lên chứng tỏ có sự hoạt động của nhóm vi khuẩn nitrat hóa, chúng chuyển NH4+ thành NO3-. Sau khi sục khí để yên 4 giờ trong điều kiện thiếu khí thì ta thấy rằng hàm lượng NO3- giảm xuống chúng tỏ đã có sự hoạt động của nhóm vi khuẩn phản Nitrat hóa chuyển NO3- thành N2. Kết luận và đề nghị Kết luận - Đánh giá chất lượng nước thải đô thị trên kênh Tân Hóa lấy mẫu tại cầu Hòa Bình với các chỉ tiêu COD, BOD5, N tổng số, P tổng số, TS, SS... Các chỉ tiêu này đều cao hơn 4 – 7 lần so với tiêu chuẩn cho phép chứng tỏ nước thải này không đủ tiêu chuẩn xả thải ra môi trường. Trên mô hình xử lí nước thải tự tạo đã: - Đã xử lí được nước thải ô nhiễm nặng trên kênh Tân Hóa đủ tiêu chuẩn xả thải ra môi trường. - Xác định được lượng bùn hoạt tính và màng sinh học tối ưu là 3,1 g/l và 3,5 mm. - Xác định được các hoạt tính amylase, xenlulase, protease bùn hoạt tính và màng sinh học chứng tỏ khả năng phân hủy những chất hữu cơ có trong nước thải của bùn hoạt tính và màng sinh học. - Phân lập sơ bộ được 21 chủng vi khuẩn trong bùn hoạt tính, 18 chủng vi khuẩn trên màng sinh học. Đồng thời đã tiến hành xác định các đặc điểm sinh học cũng như khả năng sinh enyme amylase, protease, xenlulase của từng chủng. - Đã chứng minh được khả năng xử lí Nitơ trong nước thải của các chủng vi khuẩn trong bùn hoạt tính và màng sinh học. - Xác định được pH ban đầu phù hợp là từ 6,5 – 7,5. - Xác định chế độ thổi khí phù hợp là 1/1/1. - Xác định được tốc độ dòng phù hợp là 5l/h. Như vậy trong quá trình xử lí nước thải trên mô hình hợp khối aeroten và lọc sinh học thì vai trò chính và quyết định đến quá trình làm sạch nước thải chính là vi khuẩn. Đề nghị Do thời gian có giới hạn chúng tôi chỉ dừng lại ở việc xử lí những chất hữu cơ dễ phân hủy. Đề nghị những đề tài sau có liên quan có thể tiếp tục khảo sát khả năng xử lý các kim loại nặng trong nước thải. Đề tài chỉ dừng lại ở việc khảo sát những đặc điểm sinh học của các chủng vi khuẩn, vì vậy nếu có điều kiện mong rằng sẽ có đề tài đi sâu để định danh những chủng vi khuẩn có trong bùn hoạt tính và màng sinh học. Phương pháp kết hợp giữa aeroten và lọc sinh học thì nước thải đầu ra có ít bùn lắng, đồng thời có khả năng xử lí những nước thải đô thị có hiệu quả cao. Vì vậy đề tài có thể là cơ sở cho nghiên cứu xây dựng trạm xử lí nước thải đô thị trong thành phố TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt 1. Báo cáo môi trường quốc gia 2006 – Hiện trạng môi trường các sông Nhuệ, Đáy, Đồng Nai. 2. Nguyễn Lân Dũng, Đoàn Xuân Mưu, Nguyễn Phùng Tiến, Đặng Đức Trạch, Phạm Văn Ty (1972) – Một số phương pháp nghiên cứu vi sinh vật – NXBKHKT .( T158 – 222) 3. Trần Đức Hạ (2006) - Xử lý nước thải sinh hoạt quy mô nhỏ và vừa – NXBKHKT – 2006.( 5 – 14, 24 – 30, 127 – 163) 4. Trần Đức Hạ (2006) – Xử lý nước thải đô thị - NXBKHKT. (T8 – 44) 5. Hoàng Huệ ( 1996) – Xử lý nước thải – NXBXD (T30 77, 82 – 127) 6. Hoàng Văn Huệ (2004) – Công nghệ môi trường. Tập 1: Xử lý nước – NXBXD. (T8- 17, 59 – 78,177 – 204, 221 – 238, 241 – 311, 325 - 552) 7. Nguyễn Đức Lượng, Phan Thị Huyền, Nguyễn Ánh Tuyết (2003) – Thí nghiệm công nghệ sinh học (tập 2) – Thí nghiệm vi sinh vật học – NXBĐHQGTPHCM. 8. Nguyễn Đức Lượng, Nguyễn Thùy Dương (2003) – Công nghệ sinh học môi trường (tập 1). Công nghệ xử lý nước thải – NXBĐHQGTPHCM. (T362 – 381) 9. Đặng Lê Minh (2006) – Khảo sát khả năng tổng hợp đặc tính protease của một số Bacillus sp. Phân lập từ các sản phẩm thuốc thú y và thủy sản – Báo cáo thực tập tốt nghiệp – Trường ĐHKHTN TPHCM. 10 Nguyễn Xuân Nguyên, Phạm Hồng Hải (2003) – Lý thuyết và mô hình hóa quá trình xử lý nước thải bằng phương pháp sinh học – NXBKHKT. 11. Trần Văn Nhân, Ngô Thị Nga (2006) – Giáo trình công nghệ xử lý nước thải – NXBKHKT. (T9 – 224) 12. Trần Hiếu Nhuệ, Trần Đức Hạ, Lê Hiền Thảo (1996) – Các quá trình vi sinh vật trong các công trình cấp thoát nước – NXBKHKTHN. (T145 – 158, 179 – 188). 13. Lương Đức Phẩm (2009) – Cơ sở vi sinh vật trong công nghệ xử lý môi trường – NXBGD. 14. Lương Đức Phẩm (2007) – Công nghệ xử lý nước thải bằng biện pháp sinh học – NXBGD. 15. Nguyễn Văn Phước (2004) – Xử lý nước thải bằng bùn hoạt tính – NXBĐHQGTPHCM. 16. Trịnh Văn Sơn (1996) – Đánh giá hiện trạng và đề xuất biện pháp cải thiện môi trường lưu vực dọc kênh Tân Hóa Lò Gốm một phần quận Tân Bình, Q6, Q11 – Luận văn cao học. 17. Phạm Văn Ty, Vũ Nguyên Thành – Công nghệ sinh học (T5) Công nghệ vi sinh và môi trường – NXBGD. (T149) 18. Nguyễn Xuân Thành, Nguyễn Thị Hiền (2007) – Vi sinh vật học nông nghiệp – NXBĐHSP (T296 – 313). 19. Trần Thị Thanh (2007) – Công nghệ vi sinh – NXBGD. 20. Nguyễn Văn Thành – Đánh giá hiện trạng hệ thống thoát nước và các dự án thoát nước đô thị như : dự án Jica ( Việt Nam – Nhật), dự án CDM (Việt Nam – Mỹ), dự án 415 (Việt Nam – Bỉ). Đề xuất giải pháp xử lý nước thải không tập trung ở Tp. HCM – Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật môi trường – Viện Tài nguyên môi trường Tp. HCM. (T15 – 26) 21. Trần Thanh Thủy ( 1999) – Hướng dẫn thực hành vi sinh vật – NXBGD 22. Trần Linh Thước (2006) – Phương pháp phân tích vi sinh vật trong nước, thực phẩm và mĩ phẩm – NXBGD. 23. Lâm Minh Triết, Đỗ Hồng Lan Chi (2004) - Vi sinh vật môi trường – NXBKHKT. (T109 – 149, 175 – 204) 24. Lâm Minh Triết, Nguyễn Thanh Hùng, Nguyễn Phước Dân (2006) – Xử lý nước thải đô thị và công nghiệp, tính toán thiết kế công trình – NXBĐHQGTPHCM. (T1 – 85) 25. Lâm Minh Triết – Xử lý nước thải và khu dân cư - 26. Lê Trình, Lê Quốc Hùng (2004) – Môi trường lưu vực sông Đồng Nai - Sài Gòn – NXBKHKT. (T116 – 130) 27. Trung tâm đào tạo nghành nước và môi trường (1999) – Sổ tay xử lý nước (tập 1, 2) – NXBXD 28. Đồng An Thụy – Phương pháp phân tích nước – Viện khoa học thủy lợi miền Nam – tài liệu lưu hành nội bộ. 29. Trần Cẩm Vân (2001) – Giáo trình vi sinh vật môi trường – NXBĐHQGHN. (T80 – 84) 30. Đào Thị Thanh Xuân (2008) – Nghiên cứu sử dụng nhóm vi khuẩn Bacillus tạo chế phẩm sinh học xử lý môi trường nước nuôi trồng thủy sản – Luận văn thạc sĩ sinh học – HN (T29 – 35) Tiếng Anh 31. Mark J. Hammer (1993) – Water and wastewater technology – Prentice Hall Intrenational Edition. (T411 – T436) 32. Henze, Harremoes, Iansen, arvin (1995) – Wastewater treatment biological and chemical processes – Spinger. 33. I. Grulo (1985) – Công trình làm sạch nước thải loại nhỏ - NXBXD (T102 – 121) 34. G. Rheiheimer, Kiều Hữu Ảnh, Ngô Tự Thành (1985) – Vi sinh vật học của các nguồn nước – NXBKHKT. (T114 – 189). 35. Spiros, N. Agathos, Walter Deineke (2003) – Biotechnology for enviroment : Wastewater treatment – Kluner academic. 36. Shegeshisa Iwai, Takane Kitao (1994) – Wastewater treatment with microbial films – Teachnomic. 37. Special (1990) – Wastewater Biology The Microlife ( T39 – 75,87 -95, 121 – 231) 38. John G. Holt, Noel R. Krieg, Peter H. A.Sneath, James T.Staley, Stanley T.William – Bergey’s Manual of determine bacteriology – A Waverly company – 1994 (T30, 83, 486, 532, 566) 39. WEF ( 1994) – Basic activated sludge process control. Các trang web 40. .html 41. 42. 43. 44. ID1=99&CHANNEL_ID=22&NEWS_ID=265&MENU_SUB=0&LOAI_ID=265.htm 45. %20DANA%20Project%20%20(English).pdf 46. 47. tuc&Itemid=5 48 . 49 . PHỤ LỤC 1. Ảnh khuẩn lạc các chủng vi khuẩn trong bùn hoạt tính B1 B3 B5 B6 B7 B9 B10 B13 B16 B18 B14 B15 B19 B20 B21 B22 B23 B26 B28 2. Ảnh khuẩn lạc các chủng vi khuẩn trên màng sinh học M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 3. Ảnh nhuộm Gram của các chủng vi khuẩn trong bùn hoạt tính B1 B3 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B13 B14 B15 B16 B18 B20 B21 B22 B19 B23 B26 B28 4. Ảnh nhuộm Gram của các chủng vi khuẩn trên màng sinh học M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 M7 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 5. Ảnh hoạt tính enzyme của các chủng vi khuẩn trong bùn hoạt tính a. Amylase b. Xenlulase c. Protease 6.Ảnh hoạt tính enzyme của các chủng vi khuẩn trên màng sinh học a. Amylase b. xenlulase c. Protease