Luận văn Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng nhằm mục đích giảm nghèo của đồng bào dân tộc M’nông tỉnh Đak Nông

đạo trong việc ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn của người dân, cũng như đề xuất những kiến nghị thiết thực cho các cơ quan, chính quyền và các ngân hàng cái nhìn thiết thực trong vấn đề này, thông qua kết quả khảo sát, tác giả sử dụng kỹ thuật phân tích nhân tố khám phá (EFA: Explore factor analysis) để phân tích, tổng hợp những nhân tố rời rạc đã phân tích trên thành những nhân tố cơ bản nhất. Kết quả phân tích chủ yếu dựa vào phần thông tin giải thích, với những nội dung chủ yếu từ những trở ngại từ phong tục, tập quán, năng lực tiếp cận dịch vụ vay vốn còn hạn chế, và các yếu tố bên ngoài. Thang đo khảo sát được hình thành với 5 mức độ (1. Hoàn không đồng ý và đến 5 là Hoàn toàn đồng ý). Giả thiết nghiên cứu: (1) Tất cả các biến quan sát đều có những tương quan với nhau nhằm giải thích cho những nhân tố tiềm ẩn sẽ được phát hiện sau khi phân tích mô hình và (2) Những nhân tố được kỳ vọng tác động mạnh vào khả năng, năng lực tiếp cận vốn tín dụng của người dân có liên quan mạnh đến những nhân tố: phong tục tập quán, năng lực tiếp cận nguồn vốn, các trở ngại từ phía ngân hàng, và sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước. Quy trình nghiên cứu mô hình: tác giả tiến hành đánh giá thang đo bằng công cụ crondbach alpha để chọn những biến quan sát có ý nghĩa trong mô hình. Tổng số biến quan sát được đưa vào đánh giá là 19. Tuy nhiên, hệ số crondbach alpha thu được là 0,753. Kết quả cho thấy, hai biến là v.2.1.c (Lượng vốn cho vay ít) và v.2.1.g (Mạng lưới tín dụng ít) ít có ý nghĩa thống kê giải thích trong mô hình13. Vì thế, quá trình đánh giá thang đo được tiến hành lần hai với số lượng biến quan sát còn lại là 17 biến. Kết quả phân tích cho thấy, tất cả các biến 13 Xem phụ lục số 2 ( mục 2.4.1) đánh giá thang đo crondbach alpha lần 1 - 55 - quan sát (17 biến quan sát) trong mô hình đều có ý nghĩa thống kê dùng cho mô hình phân tích nhân tố. Bảng 40: Đánh giá thang cronbach alpha Đánh giá lần 1 Đánh giá lần 2 Cronbach's Alpha N of Items Cronbach's Alpha N of Items ,753 19 ,776 17 Nguồn: Khảo sát thực tế tháng 12 - 2008 Kết quả mô hình phân tích nhân tố được thiết lập xây dựng như sau: Đọc kết quả phân tích ở Baûng ma traän nhaân toá ñaõ xoay trong keát quaû EFA ở Bảng 41 dưới đây ta thấy các Factor loading lớn nhất của 17 biến quan sát đều lớn hơn 0.5 nên chúng thoả mãn tiêu chuẩn trong phân tích EFA. Điều này có nghĩa những nhân tố được hình thành qua phân tích có ý nghĩa giải thích tốt cho mô hình. Như vậy, ta có thể dùng 17 biến quan sát này để đánh giá các nhân tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân. Năm nhân tố được tổng hợp như sau: - Nhân tố 1 gồm có các biến số: Do dựa vào cộng đồng, sản xuất nương rẫy không cần vay vốn; không quen ngại vay vốn; do vợ chồng không thống nhất vay vốn. Tên của nhân tố này có thể gọi là Nhân tố trở ngại từ phong tục và bản thân người dân. - Nhân tố thứ 2 gồm các biến số: Chưa có cơ quan tư vấn pháp lý, hỗ trợ thị trường; Các tổ chức xã hội chỉ quan tâm đến số lượng người vay, chưa quan tâm đến hiệu quả sử dụng vốn; Cơ quan khuyến nông, khuyến lâm chưa hỗ trợ tích cực; Các cơ quan liên quan chỉ hỗ trợ vay, chưa hỗ trợ lập kế hoạch sản xuất. Tên của nhân tố này là Nhân tố hỗ trợ của các cơ quan, tổ chức. - 56 - Bảng 41: Kết quả phân tích nhân tố Nguồn: Khảo sát thực tế tháng 12 - 2008 - Nhân tố thứ 3 gồm các biến số: Quản lý vốn không hiệu quả, không biết lập kế hoạch sử dụng vốn vào sản xuất, không chủ động tìm vay vốn. Tên của nhân tố này là Nhân tố kiến thức và sự năng động của người dân. - Nhân tố thứ 4 gồm các biến số: Ít thông tin về việc cho vay vốn, các thủ tục cho vay vốn phức tạp, điều kiện đi lại khó khăn. Tên của nhân tố này là Nhân tố thông tin, thủ tục và điều kiện đi lại. - Nhân tố thứ 5 gồm các biến số: Thái độ của cán bộ tín dụng không nhiệt tình, lãi suất cao, sợ không trả được tiền lãi, thời gian cho vay ngắn. Tên của nhân tố này là Nhân tố thái độ, năng lực cán bộ và lãi suất, thời hạn cho vay của ngân hàng. Tuy nhiên, xét thấy sự tương đồng ở Nhân tố thứ 4 và Nhân tố thứ 5 nên Component 1 2 3 4 5 Do dựa vào cộng đồng ,874 Sản xuất nương rẫy, không cần vay vốn ,853 Không quen, - ngại vay vốn ,829 Do vợ chồng không thống nhất ,699 Chưa có cơ quan tư vấn pháp lý – hỗ trợ thị trường ,840 Chỉ quan tâm đến số lượng người vay, chưa quan tâm đến hiệu quả vay ,804 Cơ quan khuyến nông, khuyến lâm chưa hỗ trợ ,803 Chỉ hỗ trợ vay, không hỗ trợ kế hoạch sản xuất ,793 Quản lý vốn không hiệu quả ,832 Không biết lập kế hoạch ,823 Không chủ động tìm vay vốn ,500 Ít thông tin về việc cho vay vốn ,851 Các thủ tục cho vay phức tạp ,803 Điều kiện đi lại khó khăn ,505 Thái độ của cán bộ tín dụng không nhiệt tình ,787 Lãi suất cao, sợ không trả nổi tiền lãi ,719 Thời gian cho vay thấp ,535 - 57 - tác giả gộp hai nhân tố này thành một nhân tố gọi là Nhân tố chất lượng dịch vụ ngân hàng và điều kiện đi lại. Theo kỳ vọng ban đầu, những biến quan sát giải thích cho các nhân tố mới có một số không giống như kỳ vọng. Cụ thể, trong 19 biến quan sát, có hai quan sát không có khả năng giải thích và bị loại khỏi mô hình. Một số biến theo kỳ vọng sẽ giải thích cho nhân tố này, nhưng kết quả phân tích lại có có mối tương quan chặt chẽ và giải thích mạnh cho nhân tố khác. 2.2.2. Kiểm định mô hình Kiểm định tương quan giữa các biến quan sát trong mô hình: Kết quả từ kiểm định KMO và Bartlett’s với giá trị sig =0%, tác giả tiến hành kiểm định với mức ý nghĩa α=10% cho thấy, tất cả 17 biến quan sát được đưa vào mô hình đều có những tương quan với nhau. Vì thế, chúng có thể liên kết nhau tạo thành những nhân tố giải thích cho khả năng tiếp cận tín dụng của người dân. Bảng 42: Kết quả kiểm định tương quan giữa các biến quan sát (Kiểm định KMO và Bartlet’s test) Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy, ,699 Approx, Chi-Square 1618,581 Df 136 Bartlett's Test of Sphericity Sig, ,000 Nguồn: Khảo sát thực tế tháng 12 - 2008 Khả năng phù hợp của mô hình: Kết quả phân tích trên cho thấy 17 biến quan sát hợp thành 5 nhân tố tiềm ẩn. Theo phân tích ở bảng 43 dưới đây thì quan trọng nhất là nhân tố thứ nhất có khả năng giải thích được 17,8% giá trị thực thế; nhân tố thứ hai có khả năng giải thích được 16,35% giá trị thực tế; và tổng năm nhân tố được hình thành có khả năng giải thích được 68,7% giá trị thực tế, còn lại khoảng 32,3% các giá trị thực tế còn lại được giải thích bởi những nhân tố khác14. Kết quả này cho thấy mức độ phù hợp của mô hình khá cao. 14 Thông thường, khả năng giải thích trên 50% có thể được xem là mô hình tốt - 58 - Bảng 43: Khả năng giải thích mô hình Comp o-nent Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Squared Loadings Total % of Varianc e Cumulati ve % Total % of Varianc e Cumulati ve % Total % of Varianc e Cumula -tive % 1 3,989 23,466 23,466 3,989 23,466 23,466 3,027 17,809 17,809 2 3,450 20,295 43,761 3,450 20,295 43,761 2,780 16,353 34,162 3 1,698 9,987 53,747 1,698 9,987 53,747 2,086 12,272 46,434 4 1,411 8,300 62,047 1,411 8,300 62,047 2,042 12,014 58,448 5 1,130 6,646 68,694 1,130 6,646 68,694 1,742 10,246 68,694 6 ,969 5,699 74,392 7 ,870 5,120 79,513 8 ,743 4,371 83,884 9 ,589 3,466 87,350 10 ,526 3,095 90,445 11 ,414 2,436 92,881 12 ,277 1,627 94,508 13 ,259 1,522 96,030 14 ,236 1,390 97,420 15 ,196 1,154 98,574 16 ,164 ,967 99,541 17 ,078 ,459 100,000 Extraction Method: Principal Component Analysis. Nguồn: Khảo sát thực tế tháng 12 - 2008 Như vậy phaân tích nhaân toá laø thích hôïp. Mức ý nghĩa của kiểm định Bartlett = 0.000 (<0.1) nên các biến quan sát có tương quan với nhau xét trên phạm vi tổng thể. Phương sai trích bằng 68,69% (>50%), con soá naøy cho bieát năm nhaân toá giaûi thích ñöôïc 68,69% bieán thieân cuûa caùc bieán quan saùt (tức là 5 nhân tố này giải thích được 68.69% các nhân tố tác động đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân). 2.2.3. Nhận xét từ kết quả mô hình So với kỳ vọng ban đầu, xét trong nhóm nhân tố về phong tục tập quán và bản thân của người dân, kỳ vọng của tác giả đã được mô hình kiểm chứng chính xác. Với nhóm các yếu tố bên ngoài có một số thay đổi nhỏ so với kỳ vọng. Trong đó hai biến quan sát Mạng lưới tín dụng ít và Lượng vốn cho vay ít không có ý nghĩa thống kê nên bị loại khỏi mô hình (không như kỳ vọng của tác giả). - 59 - Hai biến số bị loại là phù hợp vì: thực tế hoạt động sản xuất của người dân không có nhu cầu vay số lượng vốn lớn và mạng lưới tín dụng nhiều hay ít không cản trở đến việc vay vốn vì yếu tố giao thông đi lại khó khăn tác động không lớn đến việc vay vốn. Tuy nhiên nhìn chung những kỳ vọng của tác giả về các nhân tố tác động đến khả năng tiếp cận nguồn tín dụng của người dân có thể khẳng định là khá chính xác trong mô hình này. Qua phân tích trên, ta có thể nhận định như sau: Những nhân tố tác động đến khả năng tiếp cận nguồn tín dụng của đồng bào dân tộc địa phương có thể hình thành từ khá nhiều nhân tố, trong đó 5 nhân tố được đúc kết từ mô hình qua sự thực hiện phương pháp phân tích nhân tố (EFA) với sự trợ giúp của phần mềm SPSS và tác giả gộp lại thành 4 nhân tố sau: (1) Nhân tố trở ngại từ phong tục và bản thân người dân, (2) Nhân tố hỗ trợ từ các cơ quan, tổ chức, (3) Nhân tố kiến thức và sự năng động của người dân, (4) Nhân tố chất lượng dịch vụ của ngân hàng và điều kiện đi lại. Nhóm 4 nhân tố này có thể lý giải tác động đến 68,69% khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân, trong đó hai nhân tố quan trọng nhất là Nhân tố trở ngại từ phong tục tập quán và bản thân người dân chiếm 17,8%, Nhân tố hỗ trợ từ các cơ quan, tổ chức chiếm 16,35%. Đối chiếu với tình hình thực tế tiếp cận vốn tín dụng của đồng bào dân tộc M’Nông tại tỉnh Đak Nông thì các kết luận của mô hình trên có nhiều vấn đề cần lưu ý. Thứ nhất, từ trước đến nay các cơ quan chức năng, các tổ chức chính trị xã hội cũng như các tổ chức tín dụng ở tỉnh Đak Nông ít chú ý đến nhân tố thứ nhất, nhất là yếu tố các phong tục tập quán ảnh hưởng đến việc tiếp cận vốn tín dụng của người dân, mà hầu hết đều đặt nặng nhân tố kiến thức và sự năng động của người dân. Thứ hai, trong các báo cáo đánh giá của một số cơ quan quản lý nhà nước thường cho rằng nhân tố chất lượng dịch vụ của ngân hàng là nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân, nhưng trong - 60 - mô hình này thì nhân tố chất lượng và dịch vụ ngân hàng không phải là nhân tố quan trọng nhất. 2.2.4. Kiểm định mối quan hệ giữa các nhân tố đến khả năng vay vốn của người dân Qua sự phân tích nhân tố (EFA), ta có 5 nhân tố tác động đến khả năng vay vốn của người dân tại địa phương và mức tác động của từng nhân tố là không giống nhau. Giả thiết nêu ra là có thể cả 5 nhân tố này đều có vai trò tác động như nhau đến khả năng vay vốn của người dân (khác với kết quả phân tích của mô hình nêu trên). Điều này liên quan đến phần đề ra các biện pháp để tăng khả năng tiếp cận tín dụng , có thể cần phải thực hiện tất cả các nhân tố trên ở mức độ như nhau để giúp người dân dễ dàng tiếp cận tín dụng. Kiểm định giả thiết này, tác giả dùng mô hình hồi quy logit (Binary logistic) với biến phụ thuộc Đã từng vay vốn của người dân (Biến này có giá trị 1: cho những người đã từng vay vốn và 0: cho những người đã tiếp cận nhưng không vay được vốn). Mô hình kì vọng của tác giả như sau: Y = β0 + β1F1 + β2F2 + β3F3 + β4F4 + β5F5 + εi − Y : Đã từng vay vốn − F1 : Nhân tố trở ngại từ phong tục và bản thân người dân − F2 : Nhân tố hỗ trợ của các cơ quan, tổ chức − F3 : Nhân tố kiến thức và sự năng động của người dân − F4 : Nhân tố thông tin, thủ tục và điều kiện đi lại − F5 : Nhân tố thái độ, năng lực cán bộ và lãi suất, thời hạn cho vay của ngân hàng − ε : Sai số trong ước lượng Kết quả số liệu được hình thành từ quá trình phân tích nhân tố (EFA) với các nhân tố được chuẩn hóa. Vì vậy, những hệ số hồi quy trong mô hình không - 61 - có ý nghĩa trong việc giải thích ý nghĩa thực tế nhưng có vai trò lớn trong việc xác định độ mạnh - yếu của tính tác động của từng nhân tố. Kết quả từ mô hình cho thấy: từ kiểm định Omnibus của hệ số hồi quy từ mô hình, theo thống nhất mức ý nghĩa kiểm định của đề tài là 10% trong khi giá trị sig từ kiểm định Omnibus là 0%, cho thấy mô hình này hoàn toàn có ý nghĩa thống kê khi dùng để có những nhận xét về tính tác động của từng nhân tố trong khả năng tiếp cận tín dụng của người dân. Mặt khác, hệ số -2LL (Kig Likelihood) bằng 216, đây là chỉ số khá thấp để khẳng định mô hình là phù hợp trong việc ứng dụng. Tóm lược mô hình (Model sumary) Step -2 Log likelihood Cox & Snell R Square Nagelkerke R Square 1 216.289a .203 .271 Đồng thời, với kiểm định Hosmer và Lemesho về sự khác biệt giữa giá trị thực tế và giá trị dự báo cho thấy sig chỉ là 0% (nhỏ hơn 10%) nên ta chấp nhận giả thiết cho rằng không có sự khác biệt đáng kể giữa giá trị thực tế và giá trị dự báo. Kiểm định Hosmer và Lemeshow (Hosmer and Lemeshow Test) Step Chi-square df Sig. 1 9.480 8 .303 Với 3 kiểm định trên đều đi đến kết luận việc sử dụng mô hình logit để đánh giá tác động của từng nhân tố đến khả năng vay vốn của người dân là hoàn toàn có cơ sở chấp nhận được. Cụ thể theo kết quả từ bảng phân loại (Classification table) cho thấy, mô hình dự báo về khả năng không vay được vốn Kiểm định Omnibus của hệ số hồi quy mô hình (Omnibus Tests of Model Coefficients) Chi-square df Sig. Step 42.608 5 .000 Block 42.608 5 .000 Step 1 Model 42.608 5 .000 - 62 - của người dân chính xác 77,7% và khả năng có thể vay được vốn của người dân chiếm 68,2%. Xét đối với tổng thể mô hình, mô hình có thể dự đoán chính xác 73,4%. Đây là chỉ số khá cao trong việc dự báo. Bảng phân loại dự so sánh giá trị so sánh và giá trị thực tế (Classification Tablea) Predicted Da tung vay ngan hang Observed Khong Co Percentage Correct Khong 80 23 77.7Da tung vay ngan hang Co 27 58 68.2 Step 1 Overall Percentage 73.4 a. The cut value is .500 Từ những phân tích trên, tác giả xác định sự tác động của từng nhân tố tác động và khả năng vay vốn của người dân địa phương được mô tả qua bảng các nhân tố trong phương trình hồi quy sau (Variable in the equation). Năm nhân tố được hình thành từ quá trình phân tích nhân tố (EFA) có thể được phân thành hai nhóm: (1) nhóm nhân tố có sự tác động mạnh vào khả năng vay vốn của người dân gồm nhân tố thứ nhất (Nhân tố trở ngại từ phong tục và bản thân người dân), nhân tố thứ 4 (Nhân tố thông tin, thủ tục và điều kiện đi lại) và nhân tố thứ 5 (Nhân tố thái độ, năng lực cán bộ và lãi suất, thời hạn cho vay của ngân hàng). Vì căn cứ vào các giá trị sig của các nhân tố đều nhỏ hơn mức ý nghĩa α=10% (nghĩa là những nhân tố này có sự tác động tốt đến khả năng vay vốn của người dân; (2) nhóm nhân tố có sự tác động không rõ ràng gồm nhân tố thứ 2 (Nhân tố hỗ trợ của các cơ quan, tổ chức) và nhân tố thứ 3 (Nhân tố kiến thức và sự năng động của người dân). (vì giá trị sig của hai nhân tố này đều lớn hơn so với mức ý nghĩa α=10%). Xét trong nhóm thứ nhất: gồm những nhân tố có sự tác động khá rõ lên khả năng vay vốn của người dân ta có thể thấy rõ nhân tố thứ 4 (Nhân tố thông tin, thủ tục và điều kiện đi lại) có ảnh hưởng mạnh nhất đến người khả năng vay vốn của người dân (vì hệ số hồi quy đã chuẩn hóa đối với nhân tố này là lớn nhất (-0,979)). Sau đó là nhân tố thứ nhất (Nhân tố trở ngại từ phong tục và bản thân - 63 - người dân) có sự tác động mạnh thứ hai trong nhóm 5 nhân tố. Cuối cùng là nhân tố thứ 5 (Nhân tố thái độ, năng lực cán bộ và lãi suất, thời hạn cho vay của ngân hàng). Bảng 44: Các nhân tố tác động đến khả năng vay vốn trong mô hình hồi quy B S.E. Wald df Sig. Exp(B) F1 -.472 .184 6.602 1 .010 .624 F2 -.025 .169 .022 1 .882 .975 F3 -.056 .163 .119 1 .730 .945 F4 -.979 .195 25.060 1 .000 .376 F5 .292 .166 3.082 1 .079 1.339 Step 1a Hằng số -.225 .167 1.824 1 .177 .799 a. Variable(s) entered on step 1: FAC1_1, FAC2_1, FAC3_1, FAC4_1, FAC5_1. Từ kết quả phân tích mô hình logit về khả năng vay vốn và khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân tại địa phương, tác giả có một số nhận định như sau: Trước hết cần đặc biệt chú trọng vào nhân tố thứ tư: nhân tố về thông tin, thủ tục và điều kiện đi lại của người dân. Điều này cho thấy, thông tin về tín dụng và quy trình, thủ tục vay vốn tín dụng càng rõ ràng, kết hợp với điều kiện đi lại giảm bớt khó khăn thì khả năng tiếp cận và vay vốn tín dụng của người dân càng được nâng cao. Vấn đề quan trọng thứ hai là những trở ngại từ phong tục, tập quán của người dân cũng gây khó khăn, trở ngại lớn cho người dân trong quá trình tiếp cận tín dụng. Cuối cùng thái độ của nhân viên tín dụng, lãi suất của ngân hàng, thời gian cho vay phù hợp với mục đích vay cũng ảnh hưởng mạnh đến khả năng vay vốn của người dân. Riêng hai nhân tố sự năng động của người dân và các yếu tố hỗ trợ từ các tổ chức xã hội, chính quyền tại địa phương, mặc dù có sự tác động đến khả năng tiếp cận, vay vốn của người dân nhưng sự tác động này chưa được rõ ràng. Tuy nhiên điều này không có nghĩa là không cần quan tâm đến hai nhân tố này. Bởi vì mô hình trên chỉ nghiên cứu dưới góc độ sự tác động trực tiếp vào khả năng vay - 64 - vốn của người dân, cho nên có thể nhân tố sự hỗ trợ của các tổ chức xã hội, của các cấp chính quyền chính quyền không thể hiện ở sự hỗ trợ trực tiếp mà dưới dạng gián tiếp như các hệ thống chính sách, các lớp tập huấn … Tóm tắt chương: Qua phân tích , có thể nêu ra một số nhận định như sau: Phần lớn người nông dân đều có mức sống trung bình trở xuống, trình độ học vấn thấp và đều tham gia vào quá trình sản xuất nương rẫy, trong số đó, hầu hết đều có nhu cầu vay vốn để cải thiện hoạt động sản xuất nương rẫy hiện tại. Những trở ngại của người dân trong quá trình tiếp cận nguồn vốn có thể tóm lại ở hai vấn đề sau: Thứ nhất, hầu hết người dân đều không đồng ý hoặc hoàn toàn không đồng ý với những quan điểm cho rằng sản xuất nương rẫy không cần vay vốn, sản xuất chủ yếu dựa vào cộng đồng, do người dân địa phương có tâm lý ngại vay vốn và do sự thiếu thống nhất trong quan điểm vay vốn của hai vợ chồng. Người dân cũng không đồng ý với những quan điểm cho rằng người dân không biết lập kế hoạch và không quản lý vốn hiệu quả, chưa chủ động trong tìm vốn sản xuất và do điều kiện đi lại khó khăn. Thứ hai, hầu hết người dân đều đồng ý với quan điểm cho rằng hiện tại có quá ít những thông tin về vay vốn đến với người dân, thủ tục vay vốn hiện tại còn nhiều phức tạp, lượng vốn cho vay ít, thời gian cho vay ngắn, cán bộ tín dụng không nhiệt tình, và cuối cùng là mạng lưới tín dụng cho vay trên địa bàn còn quá ít. Xét về các nhân tố tác động đến khả năng vay vốn của người dân: có thể nêu ra thành 5 nhân tố chính gồm: (i) những trở ngại từ phong tục tập quán, (ii) nhân tố hỗ trợ của các cơ quan, tổ chức, (iii) nhân tố kiến thức và sự năng động của người dân, (iv) nhân tố thông tin, thủ tục và điều kiện đi lại và cuối cùng (v) nhân tố về thái độ, năng lực cảu cán bộ và các điều kiện cho vay của ngân hàng.Trong 5 nhân tố trên, cần đặc biệt quan tâm đến hai nhóm nhân tố gồm nhân tố thông tin, thủ tục, điều kiện đi lại của người dân và nhân tố về phong tục tập quán của người dân. Giải quyết những vấn đề trên sẽ góp phần quan trọng hỗ trợ người dân tộc M’Nông tỉnh ĐakNông sẽ gia tăng thêm khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. - 65 - Chương 3 CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC M’NÔNG TỈNH ĐAK NÔNG Từ kết quả phân tích mô hình nêu trên, có thể thấy mức độ các nhân tố tác động đến khả năng tiếp cận nguồn tín dụng của nhóm đồng bào dân tộc và tác giả nêu ra một số gợi ý, đề xuất về mặt chính sách nhằm nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng của đồng bào dân tộc M’Nông tại tỉnh Đak Nông như sau: 3.1. Giải pháp trực tiếp Thứ nhất, chính quyền địa phương và các tổ chức chính trị xã hội từ tỉnh, huyện, xã cần có các chương trình tác động nhằm làm thay đổi những phong tục, tập quán lạc hậu của người dân như nhanh chóng giải quyết dứt điểm tình trạng sản xuất tự cung tự cấp dựa vào nương rẫy, nhanh chóng triển khai các chương trình hỗ trợ người dân sản xuất các loại cây trồng, vật nuôi có tính hàng hóa cao, nhất là những vùng thích hợp cây cà phê, đậu đỗ, chăn nuôi. Các chương trình để thay đổi thói quen trong nhận thức của người dân cho rằng việc phát triển sản xuất chủ yếu dựa vào sự hỗ trợ từ cộng đồng, cần làm cho họ thấy sự cần thiết phải dựa vào những nhân tố hỗ trợ từ bên ngoài, đặc biệt là nguồn vốn để mở rộng quy mô sản xuất. Để đạt mục đích này, cần tăng cường vai trò và hiệu quả hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội tại địa phương trong việc tác động và thay đổi các phong tục, tập quán cũng như nhận thức của người dân. Chính quyền tỉnh cần khai thác tốt sự đóng góp của các dự án ODA về hỗ trợ kỹ thuật phát triển sản xuất nông lâm nghiệp của các tổ chức GTZ ( Đức), DANIDA (Đan Mạch ), ADB ( Ngân hàng phát triển Châu Á), Oxfam (Anh, Hồng Kông)… để tổ chức các lớp tập huấn, tham quan học hỏi kinh nghiệm sản xuất. Các chương trình nâng cao năng lực của các dự án này không chỉ tập trung vào kiến thức sản xuất, phổ biến khoa học kỹ thuật mà còn tập huấn nâng cao nhận thức người dân, từng bước từ bỏ các phong tục tập quán lạc hậu, tự tin tiếp - 66 - cận với các hoạt động kinh tế thị trường. Thứ hai, chính quyền địa phương, các ngân hàng và các tổ chức xã hội cần đặc biệt chú ý đến Nhân tố kiến thức và sự năng động của người dân, đó sự chủ động tiếp cận vốn vay, khả năng quản lý, sử dụng vốn vay của người dân. Về vấn đề này, tác giả đề xuất giải pháp tập trung hỗ trợ người dân lần đầu tiên tiếp cận với ngân hàng để vay tín dụng và/ đồng thời phát huy vai trò của người người dân đã vay tín dụng nhiều lần. Đối với những người dân bước đầu tiếp cận vốn tín dụng cần có nhiều biện pháp kết hợp từ khâu thông tin tuyên truyền của các ngân hàng, công tác vận động của các tổ chức xã hội ở địa phương như Hội nông dân, Hội phụ nữ để cho người dân nắm được các thủ tục vay vốn, cách thức sử dụng vốn, điều kiện hoàn trả vốn. Bên cạnh đó ngân hàng và các tổ chức xã hội cần động viên những người đã vay vốn nhiều lần làm cộng tác viên để tuyên truyền, truyền đạt kinh nghiệm, hướng dẫn cho những người mới lần đầu tiếp cận vốn tín dụng, thậm chí các ngân hàng có thể hợp đồng trả lương hoặc phí dịch vụ cho những cộng tác viên này vì đây có thể là một trong những kênh thông tin tuyên truyền đạt hiệu quả cao. Công tác thông tin tuyên truyền cũng cần chú ý phát huy vai trò của nam giới (sự chủ động, mạnh dạn) đồng thời cũng chú ý phát huy đến vai trò của nữ giới (kế hoạch sử dụng vốn) để các hộ mạnh dạn hơn trong quá trình tiếp cận vốn tín dụng. Thứ ba, ngân hàng và các cơ quan, tổ chức cần đẩy mạnh công tác tư vấn việc vay vốn tín dụng cho người dân. Các ngân hàng cần có sự phối hợp với các trung tâm khuyến nông, khuyến lâm xác định đối tượng vay vốn, tư vấn loại cây trồng, vật nuôi mà người dân cần đưa vào kế hoạch thực hiện, xác định lượng vốn dự kiến theo nhu cầu, thời gian dự kiến của vòng quay có thể thu hồi vốn đối với quy trình sản xuất nông nghiệp tại địa phương, cần chú ý về thời gian cho vay vốn phải phù hợp với vòng quay của sản phẩm nông nghiệp mà người dân đang thực hiện. - 67 - Giải pháp này cho thấy sự cần thiết phải gia tăng sự liên kết giữa 3 nhà: nhà nông, nhà nước, nhà doanh nghiệp, cụ thể là giữa nông dân với các trung tâm khuyến nông, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, các ngân hàng và sự hỗ trợ của chính quyền địa phương nhằm gia tăng tính hiệu quả của việc sử dụng vốn, hiệu quả của sản xuất, tính liên kết giữa “các nhà” với nhau để tạo ra sản phẩm có tính hàng hoá cao, vì mục đích cuối cùng là giảm nguy cơ dễ bị tổn thương của người nông dân và cũng là của các ngân hàng. Sự liên kết này cũng có nghĩa cần có sự về tư vấn pháp lý và hỗ trợ thị trường cho người dân trong quá trình sản xuất nông nghiệp. Thứ tư, về nâng cao chất lượng dịch vụ tín dụng, các ngân hàng cần xây dựng thêm các cơ sở tín dụng tại các địa bàn xa xôi đi lại khó khăn và cần chăm lo, chú trọng đến chất lượng dịch vụ như: công bố hệ thống thông tin rõ ràng, dễ hiểu, hoàn chỉnh về tất cả các đối tượng khách hàng, đơn giản hóa các thủ tục cho vay tạo điều kiện để người dân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn. Cần xây dựng đội ngũ nhân viên nhiệt tình, thân thiện với người dân, cán bộ tín dụng biết tiếng dân tộc M’Nông để dễ dàng giao tiếp, tránh việc tạo khoảng cách đối với những “thượng đế” của mình nhằm tạo hình ảnh dễ gần gũi, dễ tiếp cận để người nông dân có tâm trạng thoải mái trong quá trình tiếp cận vay vốn. Các điểm tín dụng cần có các bảng thông báo về các chính sách, hướng dẫn các thủ tục đầy đủ, dễ hiểu bằng hai thứ tiếng Việt-M’Nông. Kết hợp với giải pháp thứ hai nêu trên, các ngân hàng cần đặc biệt chú trọng đến những người đã vay vốn từ lần thứ hai trở đi, đưa họ vào diện khách hàng VIP, ngân hàng kết hợp với các cơ quan, tổ chức tư vấn hỗ trợ cho số khách hàng này để họ mở rộng quy mô sản xuất và phát triển thêm ngành nghề mới để tăng cung tín dụng cho số khách hàng này, và chính số khách hàng này sẽ là cách maketing tốt nhất đến các hộ dân đang còn e ngại với việc tiếp cận các ngân hàng. 3.2. Giải pháp hỗ trợ - Các chính sách đề xuất nêu trên chỉ được thực hiện có hiệu quả khi có sự - 68 - hỗ trợ của các cơ quan Nhà nước Trung ương và địa phương, sự tham gia của các tổ chức chính trị, xã hội. Dưới đây xin đề xuất một số giải pháp hỗ trợ như sau:- Nâng cao trình độ học vấn người dân và định hướng nghề nghiệp, phương pháp sản xuất, đây là giải pháp mang tính chiến lược nhằm nâng cao nhận thức của người dân. Đồng thời, người dân địa phương tuổi đời còn ở mức khá trẻ nên việc định hướng cho người dân về nghề nghiệp, về phương thức canh tác, về những thay đổi, những chuyển đổi của nền kinh tế nhằm giúp người dân thích nghi dần với những phương pháp canh tác, sản xuất mới. - Tăng cường nguồn vốn cho thị trường tín dụng nông thôn, Chính phủ cần ban hành những chính sách mới ưu tiên về tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn, trong đó tập trung vào các mục tiêu chính như: tạo ra cơ chế phù hợp để chuyển vốn cho vay trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn với lãi suất phù hợp; tạo điều kiện thuận lợi để khách hàng dễ dàng tiếp cận với nguồn vốn tín dụng ngân hàng thông qua đơn giản hoá thủ tục, giảm bớt những điều kiện kém lợi thế cho khách hàng; hỗ trợ nông dân khi gặp rủi ro do nguyên nhân khách quan bất khả kháng; khuyến khích các tổ chức tín dụng đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. - Tăng cường triển khai tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất vùng đồng bào dân tộc ít người, kể cả lĩnh vực sản xuất nông nghiệp và các ngành nghề khác. Phương pháp triển khai tiến bộ khoa học kỹ thuật cần chú trọng việc đào tạo, huấn luyện tại chỗ cho bản thân lao động là đồng bào dân tộc. Trong chính sách này, các trung tâm khuyến nông, khuyến lâm của tỉnh và của các huyện đóng vai trò trọng tâm trong việc cung cấp các thông tin về cây giống, con giống, các phương pháp trồng trọt và kể cả các nguy cơ tiềm ẩn cho người dân. Đồng thời, nâng cao tần suất tiếp xúc với người dân nhằm giảm thiểu nguy cơ dễ bị tổn thương từ việc áp dụng không đúng phương pháp, hiểu sai phương pháp và những nguy cơ có nguồn gốc từ bên ngoài. - Mở mang ngành nghề truyền thống, tăng cường thực hiện các dự án hỗ trợ xây dựng các làng nghề truyền thống như dệt thổ cẩm, đan lát hàng thủ công - 69 - mỹ nghệ…để phát huy tiềm năng và tạo việc làm cho lao động là dân tộc ít người. Đây được xem là giải pháp chiến lược nhằm hạn chế sự di chuyển lao động từ địa phương này ra các địa phương khác, giải phóng thời gian nông nhàn của người dân và duy trì những ngành nghề mang tính truyền thống, văn hóa, góp phần nâng cao thu nhập, đời sống người dân và ổn định nguồn nhân lực tại địa phương. - 70 - KẾT LUẬN Việt Nam là một trong những quốc gia đạt nhiều thành tích trong chiến lược tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo. Tuy nhiên hiện nay nước ta là một trong những quốc gia có tỷ lệ hộ nghèo cao so với khu vực và thế giới, nhất là tình trạng nghèo đói ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc ít người. Do đó giải quyết vấn đề nghèo đói nói chung và đối với đồng bào dân tộc ít người nói riêng luôn là một vấn đề có tính thời sự và là yêu cầu cấp bách. Nghèo đói là do con người thất bại trong việc tiếp cận và kiểm soát các nguồn lực như: lao động, đất đai, vốn… để tạo ra hàng hóa. Vì vậy trong những năm qua bằng sự giúp đỡ của các tổ chức tài chính quốc tế, ngân sách của các chính phủ, các tổ chức phi chính phủ, Việt Nam đã tích cực triển khai hoạt động tín dụng phục vụ cho các chương trình giảm nghèo. Tuy nhiên thời gian qua ở khu vực Tây Nguyên nói chung và ở tỉnh Đak Nông nói riêng, đồng bào dân tộc ít người gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận và sử dụng các nguồn vốn tín dụng từ các tổ chức tín dụng chính thức. Điều này xuất phát từ hai yếu tố cơ bản, (1) do sự khác biệt giữa tín dụng với người nghèo: một bên đó là nguồn lực kinh tế thị trường, vận động theo các nguyên tắc của thị trườngg và một bên là người nghèo với năng lực yếu kém, chậm chuyển đổi sang cơ chế thị trường và (2) đồng bào dân tộc ít người có đặc điểm, phong tục tập quán, trình độ hiểu biết riêng, gặp những trở ngại đặc biệt về điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội nên khả năng họ tiếp cận vốn tín dụng và ngược lại con đường để các nguồn tín dụng đến với họ cũng gặp những trở ngại riêng. Tuy nhiên từ trước đến nay có rất ít các nghiên cứu về vấn đề tín dụng đối với đồng bào dân tộc ít người nói chung và tín dụng đối với từng nhóm dân tộc ít người nói riêng để từ đó giúp họ các giải pháp tiến cận vốn tín dụng phát triển kinh tế nhằm nhanh chóng thoát nghèo. Trong bối cảnh như vậy, đề tài “ Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng nhằm mục đích giảm nghèo của đồng bào dân tộc - 71 - M’Nông tỉnh Đak Nông” đã đáp ứng phần nào nhu cầu đặt ra của thực tiễn tại địa phương. Trên cơ sở xác định rõ mục đích và nội dung nghiên cứu của đề tài, luận văn đã hoàn thành những vấn đề cơ bản sau: 1. Làm rõ bản chất của nghèo, bản chất của tín dụng và vai trò của tín dụng với tư cách là công cụ giúp giảm nghèo. 2. Phân tích và làm rõ các trở ngại, nguyên nhân nội tại của tình trạng thiếu khả năng tiếp cận vốn tín dụng, sắp xếp mức độ tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp vốn tín dụng của đồng bào dân tộc M’nông tại tỉnh Đak Nông. 3. Nghiên cứu kinh nghiệm hoạt động của một tổ chức hoạt động tín dụng cho người nghèo tại Bangladesh để từ đó rút ra bài học đối với hoạt động tín dụng cho người nghèo ở Việt Nam như: phương pháp quản lý thông tin khách hàng, chính sách khuyến khích khách hàng trả vốn và nợ đúng hạn, giám sát hoạt động sử dụng tín dụng của khách hàng. 4. Từ sự phân tích thực trạng tiếp cận vốn tín dụng của đồng bào dân tộc M’Nông ngay tại các địa bàn họ sinh sống, luận văn rút ra các nguyên nhân tồn tại hạn và đưa ra kết luận 4 nhóm nhân tố có thể tác động đến 68,69% khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân, trong đó hai nhân tố quan trọng nhất là Nhân tố trở ngại từ phong tục tập quán và bản thân người dân và Nhân tố hỗ trợ từ các cơ quan Nhà nước. Như vậy sự tồn tại của những tập quán lạc hậu, năng lực yếu kém và chậm chuyển đổi sang kinh tế thị trường của người dân không tương thích với vốn tín dụng- nguồn lực của kinh tế thị trường, là một trong những rào cản lớn nhất để họ tiếp cận với vốn tín dụng. 5. Vấn đề nâng cao năng lực tiếp cận vốn tín dụng của đồng bào dân tộc ít người và nhóm dân tộc M’Nông tại tỉnh Đak Nông ngoài 4 nhóm nhân tố nêu trên còn nhiều nhân tố khác mà luận văn chưa có khả năng và điều kiện để phân tích. Tuy nhiên để giúp người dân nâng cao năng lực tiếp cận nguồn tín dụng cần phải được sự phối kết hợp thực hiện từ nhiều phía bao gồm Nhà nước, Ngân hàng, các ngành, các cấp chính quyền địa phương, các đoàn thể xã hội, bản thân người đi vay … bằng các hoạt động như: hỗ trợ nâng cao năng lực người dân - 72 - nhất là năng lực tổ chức sản xuất, tiếp cận và sử dụng vốn tín dụng, tăng cường công tác thông tin tuyên truyền về hoạt động tín dụng, phát huy tốt vai trò của các tổ chức, cá nhân gần gũi với nông dân như Hội phụ nữ, Đoàn thanh niên, phát huy vai trò của Già làng, Trưởng buôn. Bên cạnh đó phải đa dạng hóa các sản phẩm tín dụng, đổi mới hoạt động cho vay của các định chế tài chính trong lĩnh vực nông thôn, nhất là phù hợp với vùng đồng bào dân tộc ít người. 6. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng của đồng bào dân tộc M’nông, trong đó cần chú ý giải pháp nâng cao năng lực và sự tự thân vận động của chính người dân, đồng thời để thực hiện các giải pháp này cần sự hỗ trợ từ Nhà nước, từ các doanh nghiệp như triển khai tiến bộ kỹ thuật, mở mang ngành nghề truyền thống và nâng cao năng lực tiếp cận thị trường. Bên cạnh một số kết quả đạt được, luận văn không thể tránh khỏi những vấn đề còn hạn chế. Hạn chế lớn nhất là trong quá trình nghiên cứu tác giả đưa ra các nhân tố kỳ vọng ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng chưa đầy đủ do đó các biến số chưa hoàn chỉnh ảnh hưởng đến chất lượng của mô hình nghiên cứu. Trong thời gian tới tác giả kiến nghị cần tiếp tục nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn tín dụng, đồng thời đề ra được các giải pháp nâng cao hiệu quả vốn tín dụng trong vùng đồng bào dân tộc M’Nông tỉnh Đak Nông. Đây là một vấn đề rất quan trọng vì việc giúp người dân vay được vốn là khó nhưng làm thế nào để sử dụng vốn đúng mục đích và hiệu quả lại càng khó hơn. Tác giả hy vọng rằng trong các nghiên cứu tiếp theo với sự giúp đỡ của các cơ quan nghiên cứu, các nhà khoa học, vấn đề này sẽ được tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện. - 73 - TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bách khoa toàn thư mở Wikipedia (2005), Ngân hàng Grameen. 2. Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright (2007), Phân tích nhân tố khám phá (Exploratory Factor Analysis) bằng SPSS, Tài liệu giảng dạy chương trình Fulbright. 3. Đỗ Kim Chung (2005), “Tài chính vi mô cho xóa đói giảm nghèo - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”, ( số Tháng 11/2005), Tạp chí nghiên cứu kinh tế. 4. Kim Thị Dung (2005), “Tín dụng nông nghiệp nông thôn - Thực trạng và một số đề xuất” , ( số Tháng 11/2005), Tạp chí nghiên cứu kinh tế. 5. Hà Thị Hạnh (2003), “Một số ý kiến về hiệu quả tín dụng ngân hàng đối với hộ nghèo”, (Số 15/2003), Tạp chí Ngân hàng. 6. Đinh Phi Hổ (2000-2001), Chương trình điều tra về 62 định chế tín dụng thuộc khu vực chính thức ở Đồng bằng sông Cửu Long. Giáo trình giảng dạy môn Kinh tế nông nghiệp. 7. Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Đak Nông (2007), Báo cáo tổng kết 5 năm hoạt động 2003-2007. 8. Nguyễn Thị Tố Quyên (2005), Nâng cao năng lực tiếp cận và sử dụng có hiệu quả vốn tín dụng của người nghèo ở nông thôn Việt Nam. Luận án tiến sỹ kinh tế. 9. Tạp chí ngân hàng (2009), (Số 3/2009), Tín dụng nông nghiệp, nông thôn Việt Nam, thực trạng và định hướng phát triển sau khi gia nhập WTO. 10. Vương Xuân Tình (2009), Bài trả lời phỏng vấn về thị trường vùng cao, (số ra ngày 19/3/2009), Báo Đại đoàn kết. 11. Uỷ ban nhân dân tỉnh Đak Nông ( 2005), Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội tỉnh Đak Nông giai đoạn 2006 – 2010 và tầm nhìn đến 2020. 12. Viện Dân tộc học - Tổ chức phát triển quốc tế Anh (2006), Nghiên cứu về định canh định cư ở Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. - 74 - PHỤ LỤC Phụ lục 1: Bảng câu hỏi phỏng vấn BẢNG CÂU HỎI PHỎNG VẤN Đánh giá khả năng tiếp cận vay vốn ngân hàng Xin kính chào Anh (Chị), Tôi là Hoàng Công Thắng, học viên cao học ngành Kinh tế phát triển thuộc Trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh. Tôi đang thực hiện đề tài nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng nhằm mục đích giảm nghèo của đồng bào dân tộc M’Nông. Xin Anh (Chị) vui lòng trả lời các câu hỏi dưới đây của tôi theo hướng dẫn bên dưới. Ý kiến của Anh (Chị) sẽ có ý nghĩa đối với đề tài nghiên cứu của tôi và những thông tin của Anh (Chị) chỉ được sử dụng cho mục đích nghiên cứu khoa học. Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của Anh ( Chị). Hoàng Công Thắng BẢNG CÂU HỎI Mã số: I. THÔNG TIN NHẬN DẠNG NGƯỜI ĐƯỢC HỎI - Họ và tên: - Tuổi: - Giới tính: º Nam º Nữ - Học vấn: º Tiểu học º Trung học cơ sở º Phổ thông trung học - Đào tạo nghề: ºNgắn hạn (3 tháng) º Trung hạn (6 tháng) ºBằng nghề (trên 9 tháng) - 75 - II. THÔNG TIN GIAO TIẾP - Họ và tên điều tra viên: - Ngày tháng năm - Địa điểm phỏng vấn: Buôn (Bon): . . . . . . . ., xã: . . . . . . . . ., huyện:. . . . . . . . . . . III. THÔNG TIN TÌNH HÌNH TÍN DỤNG - Anh chị có mong muốn vay tiền ngân hàng không? º Có º Không - Từ trước đến nay Anh (Chị) đã vay tiền từ ngân hàng chưa? º Có º Chưa - Đã vay tiền ngân hàng mấy lần: ………lần - Mỗi lần vay bao nhiêu tiền: ………….. triệu đồng IV. THÔNG TIN KINH TẾ - Quy mô sản xuất của hộ gia đình: + Diện tích đất sản xuất (ha): Rẫy: ........,lúa nước: ......,cây công nghiệp: ............. + Chăn nuôi (con): Bò:............, heo:............, dê:................, con khác:……………. - Tự đánh giá đời sống: º Khá º Trung bình º Nghèo - Đánh giá đời sống của điều tra viên: º Khá º Trung bình º Nghèo V. THÔNG TIN GIẢI THÍCH Dưới đây là các ý kiến liên quan đến khả năng vay vốn ngân hàng của các Anh (Chị). Các Anh (Chị) nêu ý kiến của mình bằng cách đánh dấu X vào một trong các ô từ 1- 5 dưới đây. Ví dụ có ý kiến cho rằng: do sản xuất nương rẫy nên Anh (Chị) không cần vay vốn ngân hàng, nếu Anh (Chị) hoàn toàn không đồng ý thì đánh dấu X vào ô số 1, nếu không đồng ý thì đánh dấu X vào ô số 2, nếu không có ý kiến thì đánh dấu X vào ô số 3, nếu đồng ý thì đánh dấu X vào ô số 4 và nếu hoàn toàn đồng ý thì đánh vào ô số 5. - 76 - Câu 1: Các yếu tố từ phía người dân 1.1 Những trở ngại do phong tục, tập quán a Do sản xuất nương rẫy không cần vay vốn 1 2 3 4 5 b Do từ trước đến nay dựa vào cộng đồng 1 2 3 4 5 c Do không quen hoặc e ngại vay vốn 1 2 3 4 5 d Do giữa hai vợ chồng không thống nhất vay vốn 1 2 3 4 5 1.2 Năng lực tiếp cận dịch vụ cho vay vốn còn hạn chế a Không biết lập kế hoạch sử dụng vốn 1 2 3 4 5 b Không biết quản lý vốn hiệu quả 1 2 3 4 5 c Do điều kiện đi lại khó khăn 1 2 3 4 5 d Không chủ động tìm vay vốn 1 2 3 4 5 Câu 2: Các yếu tố từ bên ngoài 2.1 Từ phía các ngân hàng 1 2 3 4 5 a Ít có thông tin về việc cho vay vốn b Các thủ tục cho vay phức tạp 1 2 3 4 5 c Lượng vốn cho vay ít 1 2 3 4 5 d Thời gian cho vay ngắn 1 2 3 4 5 e Lãi suất cao, sợ không trả được tiền lãi 1 2 3 4 5 f Thái độ phục vụ của cán bộ tín dụng không nhiệt tình 1 2 3 4 5 g Mạng lưới tín dụng ít 1 2 3 4 5 2.2 Sự hỗ trợ của các tổ chức xã hội (hội nông dân, phụ nữ...) a Chỉ hỗ trợ vay, không hỗ trợ việc lập kế hoạch sản xuất 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 Hoàn toàn không đồng ý Không đồng ý Không có ý kiến Đồng ý Hoàn toàn đồng ý - 77 - b Chỉ quan tâm số lượng người vay, chưa hướng dẫn sử dụng vốn hiệu quả 1 2 3 4 5 2.3 Sự phối hợp giữa ngân hàng và các cơ quan nhà nước 1 2 3 4 5 a Cơ quan khuyến nông, khuyến lâm chưa hỗ trợ 1 2 3 4 5 b Chưa có cơ quan tư vấn về trợ giúp pháp lý, tư vấn thị trường 1 2 3 4 5 - 78 - Phụ lục 2: Các thông tin và các kết quả của mô hình 2.1. Dân cư 2.1.1. Trình độ học vấn Tần số Tần suất Phần trăm hợp lệ Tần suất tích lũy Tiểu học 121 64,4 64,7 64,7 THCS 59 31,4 31,6 96,3 THPT 7 3,7 3,7 100,0 Hợp lệ Tổng 187 99,5 100,0 Phiếu lỗi 1 ,5 Tổng 188 100,0 2.1.2. Thống kê độ tuổi bình quân của người dân Mô tả Statistic Sai số chuẩn Trung bình 38,24 ,753 Giới hạn trung bình dưới 36,99 90% Khoảng tin cậy của giá trị trung bình Giới hạn trung bình trên 39,48 5% Trung bình chuẩn hóa 37,73 Trung vị 37,00 Phương 104,845 Độ lệch chuẩn 10,239 Giá trị nhỏ nhất 19 Giá trị lớn nhất 68 Khoảng biến thiên 49 Độ trải giữa 16 Tuổi người được khảo sát Skewness ,673 ,179 - 79 - 2.1.3. Đào tạo nghề Tần số Tần suất Phần trăm hợp lệ Tần suất tích lũy Ngắn hạn 2 1,1 50,0 50,0 Trung hạn 2 1,1 50,0 100,0 Hợp lệ Tổng 4 2,1 100,0 Phiếu lỗi 184 97,9 Tổng 188 100,0 2.1.4. Giới tính và Đào tạo nghề Crosstabulation Nghề nghiệp Ngắn hạn Trung hạn Tổng Giới tính Nữ 1 0 1 Nam 1 2 3 Tổng 2 2 4 2.1.5. Giới tính và Địa điểm điều tra Crosstabulation Địa điểm điều tra Tổng P. Nghĩa Tân Xã Đak Mâm Xã Quảng Khê Nữ 1 14 14 38 67Giới tính Nam 1 36 22 62 121 Tổng 2 50 36 100 188 2.2. Thông tin tình hình tín dụng 2.2.1. Số tiền vay mỗi lần Giới tính Trung bình Độ lệch chuẩn Sai số chuẩn N Nữ 15,12 6,073 1,128 29 - 80 - Nam 16,29 9,427 1,260 56 Tổng 15,89 8,414 ,913 85 2.2.2. Có nhu cầu vay vốn và Đã từng vay ngắn hạn Crosstabulation Đã từng vay ngắn hạn Không Co Tổng Không 1,0% ,0% ,5% Có nhu cầu vay vốn Co 99,0% 100,0% 99,5% Tổng 100,0% 100,0% 100,0% 2.2.3. Đã từng vay ngắn hạn và Giới tính Crosstabulation Giới tính Nữ Nam Tổng Đã từng vay ngắn hạn Không 38 65 103 Có 29 56 85 Tổng 67 121 188 2.2.4. Đã từng vay ngắn hạn và Địa điểm điều tra Crosstabulation Địa điểm điều tra p,nghiatan, tx,gianghia x,dakmam, h,krongno x,quangkhe, h,dakglong Tổng Không 2 10 7 84 103Đã từng vay ngắn hạn Co 0 40 29 16 85 Tổng 2 50 36 100 188 2.2.5. Đã từng vay ngắn hạn và Trình độ học vấn Crosstabulation Trình độ học vấn Tổng - 81 - Tiểu học THCS THPT Đã từng vay ngắn hạn Không 63 39 1 103 Co 58 20 6 84 Tổng 121 59 7 187 2.2.6. Đã từng vay ngắn hạn và Đào tạo nghề Crosstabulation Nghề nghiệp Ngắn hạn Trung hạn Tổng Đã từng vay ngắn hạn Co 2 2 4 Tổng 2 2 4 2.3. Tình hình kinh tế, đời sống 2.3.1. Đất sản xuất Diện tích rẫy (sào) Diện tích lúa (sào) Diện tích cây công nghiệp (sào) Hợp lệ 186 26 170N Phiếu lỗi 2 162 18 Trung bình 13,2957 2,0192 9,2118 Trung vị 11,0000 2,0000 10,0000 Mode 10,00 2,00 10,00 Độ lệch chuẩn 5,84980 1,08149 3,82485 Giá trị nhỏ nhất 2,00 1,00 1,00 Giá trị lớn nhất 30,00 5,00 20,00 30 10,0000 1,0500 7,0000Tần suất 70 15,0000 2,0000 10,0000 - 82 - 2.3.2. Kiểm định hai mẫu phụ thuộc Trung bình N Độ lệch chuẩn Sai số chuẩn Diện tích rẫy (sào) 13,6923 169 5,92312 ,45562 Diện tích cây công nghiệp (sào) 9,2367 169 3,82234 ,29403 2.3.3. Dân cư tự đánh giá đời sống Tần số Tần suất Phần trăm hợp lệ Tần suất tích lũy Nghèo 62 33,0 33,0 33,0 Trung bình 111 59,0 59,0 92,0 Khá 15 8,0 8,0 100,0 Hợp lệ Tổng 188 100,0 100,0 2.3.4. Điều tra viên đánh giá đời sống Tần số Tần suất Phần trăm hợp lệ Tần suất tích lũy Nghèo 70 37,2 37,2 37,2 Trung bình 94 50,0 50,0 87,2 Khá 24 12,8 12,8 100,0 Hợp lệ Tổng 188 100,0 100,0 2.3.5. Đã từng vay ngắn hạn và Đánh giá đời sống Crosstabulation Đánh giá đời sống Nghèo Trung bình Khá Tổng Đã từng vay ngắn hạn Không 37 56 10 103 Co 25 55 5 85 Tổng 62 111 15 188 - 83 - Kiểm định chi_bình phương Value df Asymp, Sig, (2-sided) Pearson Chi-Square 2,296(a) 2 ,317 Likelihood Ratio 2,319 2 ,314 Linear-by-Linear Association ,096 1 ,756 N of Hợp lệ Cases 188 2.4. Mô hình phân tích nhân tố 2.4.1. Phân tích nhân tố với 19 biến quan sát Đánh giá thang đo cronbach’s alpha Cronbach's Alpha N of Items ,753 19 Thống kê tương quan biến tổng Scale Trung bình if Item Deleted Scale Phương if Item Deleted Corrected Item-Tổng Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted Sản xuất nương rẫy không cần vay vốn 58,37 55,528 ,392 ,738 Dựa vào cộng đồng 58,27 56,145 ,343 ,741 Không quen - ngại vay vốn 58,17 55,340 ,362 ,739 Vợ chồng không thống nhất 58,25 56,231 ,345 ,741 Không biết lập kế hoạch 57,71 51,898 ,588 ,720 Quản lý vốn không hiệu quả 57,68 52,402 ,552 ,723 Điều kiện đi lại khó khăn 57,13 54,009 ,299 ,748 Không chủ động tìm vốn 57,19 53,813 ,416 ,734 - 84 - Ít thông tin về việc vay vốn 56,07 55,712 ,386 ,738 Các thủ tục cho vay phức tạp 56,04 55,950 ,395 ,738 Lượng vốn cho vay ít 56,56 60,975 ,016 ,762 Thời gian cho vay thấp 56,93 58,888 ,166 ,753 Lãi suất cao, sợ không trả nổi tiền lãi 56,85 55,635 ,324 ,743 Thái độ của cán bộ tín dụng không nhiệt tình 57,10 57,236 ,265 ,747 Mạng lưới tín dụng ít 56,59 61,624 -,043 ,766 Chỉ hỗ trợ cho vay, không hỗ trợ kế hoạch sản xuất 56,40 55,567 ,331 ,742 Chỉ quan tâm đến số lượng người vay, chưa quan tâm đến hiệu quả 56,30 55,954 ,317 ,743 Cơ quan khuyến nông, khuyến lâm chưa hỗ trợ 56,39 57,084 ,313 ,744 Chưa có cơ quan tư vấn pháp lý, hỗ trợ thị trường 56,13 57,449 ,272 ,746 Ma trận xoay các nhân tố Component 1 2 3 4 5 6 Không quen - ngại vay vốn ,842 -,111 Dựa vào cộng đồng ,801 -,137 ,301 Sản xuất nương rẫy không cần vay vốn ,783 -,211 ,366 Vợ chồng không thống nhất ,768 -,165 ,104 Không biết lập kế hoạch ,690 ,128 ,284 ,245 -,169 -,289 Quản lý vốn không hiệu quả ,668 ,258 ,307 -,134 -,312 - 85 - Chưa có cơ quan tư vấn pháp lý, hỗ trợ thị trường ,836 ,145 - ,100 Chỉ quan tâm đến số lượng người vay, chưa quan tâm đến hiệu quả ,807 ,219 -,105 - ,102 Cơ quan khuyến nông, khuyến lâm chưa hỗ trợ ,803 ,130 ,132 ,106 Chỉ hỗ trợ cho vay, không hỗ trợ kế hoạch sản xuất ,788 ,172 Ít thông tin về việc vay vốn ,203 ,845 Các thủ tục cho vay phức tạp ,143 ,801 ,150 ,287 Không chủ động tìm vốn ,352 ,551 ,224 -,237 Điều kiện đi lại khó khăn ,264 ,515 -,385 ,472 Thái độ của cán bộ tín dụng không nhiệt tình ,103 ,822 ,123 ,132 Lãi suất cao, sợ không trả nổi tiền lãi ,157 ,140 ,783 Lượng vốn cho vay ít ,830 Thời gian cho vay thấp ,168 ,197 ,737 ,135 Mạng lưới tín dụng ít -,135 -,102 ,194 ,749 Extraction Method: Principal Component Analysis, Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization, a Rotation converged in 8 iterations, 2.4.2. Bảng đánh giá thang đo lần sau, sau khi loại bỏ hai biến ( mạng lưới tín dụng ít và lượng vốn cho vay ít) Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items ,776 17 Tương quan biến tổng Scale Trung bình if Item Deleted Scale Phương if Item Deleted Corrected Item-Tổng Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted Sản xuất nương rẫy không cần vay vốn 51,06 54,718 ,390 ,763 - 86 - Dựa vào cộng đồng 50,96 55,319 ,342 ,766 Không quen - ngại vay vốn 50,86 54,376 ,371 ,764 Vợ chồng không thống nhất 50,94 55,360 ,348 ,766 Không biết lập kế hoạch 50,40 50,808 ,609 ,744 Quản lý vốn không hiệu quả 50,37 51,410 ,565 ,748 Điều kiện đi lại khó khăn 49,82 52,958 ,311 ,772 Không chủ động tìm vốn 49,88 52,468 ,451 ,757 Ít thông tin về việc vay vốn 48,76 54,664 ,403 ,762 Các thủ tục cho vay phức tạp 48,73 55,183 ,390 ,763 Thời gian cho vay thấp 49,62 58,675 ,115 ,781 Lãi suất cao, sợ không trả nổi tiền lãi 49,54 54,752 ,328 ,768 Thái độ của cán bộ tín dụng không nhiệt tình 49,79 56,614 ,248 ,773 Chỉ hỗ trợ cho vay, không hỗ trợ kế hoạch sản xuất 49,09 54,660 ,336 ,767 Chỉ quan tâm đến số lượng người vay, chưa quan tâm đến hiệu quả 48,99 54,770 ,341 ,766 Cơ quan khuyến nông, khuyến lâm chưa hỗ trợ 49,08 56,416 ,299 ,769 Chưa có cơ quan tư vấn pháp lý, hỗ trợ thị trường 48,82 56,416 ,287 ,770 - 87 - Rotated Component Matrix(a) Component 1 2 3 4 5 Do dựa vào cộng đồng ,874 Sản xuất nương rẫy, không cần vay vốn ,853 Không quen, - ngại vay vốn ,829 Do vợ chồng không thống nhất ,699 Chưa có cơ quan tư vấn pháp lý – hỗ trợ thị trường ,840 Chỉ quan tâm đến số lượng người vay, chưa quan tâm đến hiệu quả vay ,804 Cơ quan khuyến nông, khuyến lâm chưa hỗ trợ ,803 Chỉ hỗ trợ vay, không hỗ trợ kế hoạch sản xuất ,793 Quản lý vốn không hiệu quả ,832 Không biết lập kế hoạch ,823 Không chủ động tìm vay vốn ,500 Ít thông tin về việc cho vay vốn ,851 Các thủ tục cho vay phức tạp ,803 Điều kiện đi lại khó khăn ,505 Thái độ của cán bộ tín dụng không nhiệt tình ,787 Lãi suất cao, sợ không trả nổi tiền lãi ,719 Thời gian cho vay thấp ,535 - 88 - Phụ lục 3: Danh sách chuyên gia khảo sát định tính Nhóm 1: Các nhà khoa học TS. Mai Xuân Sơn, Trưởng phòng nhân học, Viện Phát triển bền vững vùng trung bộ, Viện khoa học xã hội Việt Nam. Nhóm 2: Các cơ quan quản lý Ông K’Bốt, trưởng ban dân tộc tỉnh ĐakNông và các thành viên của ban dân tộc. Một số chuyên viên thuộc Phòng Kinh tế thuộc 3 huyện huyện Đak Glong, huyện Krông Nô và thị xã Gia Nghĩa. Nhóm 3: Nhóm chuyên gia ngân hàng Ông Trần Đình Chánh, phó giám đốc Chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Đak Nông và các cán bộ trưởng, phó phòng thuộc Chi nhánh ngân hàng. Nhóm 4: Nhóm cán bộ cơ sở Các Già làng, trưởng các Buôn thuộc 3 xã vùng nghiên cứu. Các cán bộ của Chi đoàn Thanh niên, Chi hội phụ nữ, Hội nông dân tại địa bàn xã Quảng Khê, xã Đắk Mâm và phường Nghĩa Tân. - 89 - Phụ lục 4: Bản đồ hành chính khu vực khảo sát Xã Đak Mâm, huyện Krông Nô - 90 - Phường Nghĩa Tân, thị xã Gia Nghĩa - 91 - Xã Quảng Khê, huyện Đak Glong - 92 -