Luận văn Quy chế pháp lý về Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa và thực tiễn áp dụng ở Việt Nam

tõ mét n­íc thø ba còng lµ n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i, C¬ quan H¶i quan chÊp nhËn C/O do n­íc thø ba cÊp. + §èi víi hµng ho¸ cã xuÊt xø tõ mét n­íc thuéc diÖn ®­îc h­ëng ­u ®·i nh­ng ®­îc nhËp khÈu tõ mét n­íc thø ba kh«ng ®­îc h­ëng ­u ®·i, C¬ quan H¶i quan chÊp nhËn C/O cña n­íc thø ba cÊp kÌm b¶n sao C/O cña n­íc xuÊt xø . + Tr­êng hîp hµng ho¸ ®­îc b¸n qua nhiÒu n­íc råi míi ®Õn n­íc nhËp khÈu th× n­íc cuèi cïng tõ ®ã hµng ho¸ ®i ®Õn nhËp khÈu ®­îc xem nh­ lµ n­íc thø ba. 3. Thùc tiÔn sö dông GiÊy chøng nhËn xuÊt xø vµ t×nh cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø ë ViÖt Nam. Cïng víi tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ViÖt Nam ngµy cµng thÓ hiÖn b­íc ®i v÷ng vµng cña m×nh trong vßng quay cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë viÖc kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng, hµng hãa xuÊt khÈu t¨ng c¶ vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng. §ång thêi víi viÖc kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng, hµng hãa xuÊt khÈu t¨ng lµ nhu cÇu xin cÊp C/O cña c¸c doanh nghiÖp nh»m tranh thñ c¸c ­u ®·i tõ c¸c n­íc nhËp khÈu còng t¨ng theo. C¸c lo¹i C/O th­êng ®­îc xin cÊp liªn tôc lµ C/O mÉu A cÊp cho hµng hãa xuÊt khÈu sang c¸c n­íc cho h­ëng GSP, C/O mÉu T cÊp cho s¶n phÈm dÖt, may mÆc theo HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt, may ®­îc ký gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ EU, C/O cÊp cho hµng dÖt thñ c«ng xuÊt khÈu sang EU, C/O mÉu O cÊp cho cµ phª xuÊt khÈu sang c¸c n­íc lµ thµnh viªn cña HiÖp héi cµ phª quèc tÕ - ICO vµ C/O mÉu B cÊp cho hµng hãa kh«ng thuéc lo¹i ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i nh­ trªn. 3.1. T×nh h×nh cÊp GiÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸ cña Bé Th­¬ng m¹i. Bé Th­¬ng m¹i chØ cÊp C/O mÉu D cho c¸c mÆt hµng thuéc CEPT b¾t ®Çu tõ n¨m 1996 vµ C/O mÉu A cho mÆt hµng giÇy dÐp xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU tõ ngµy 01/01/2000. ChÝnh v× vËy, sè bé C/O do Bé Th­¬ng m¹i cÊp cho c¸c nhµ xuÊt khÈu xin cÊp C/O lµ kh«ng nhiÒu. Ta cã thÓ thÊy ®iÒu ®ã qua b¶ng sè liÖu thèng kª vÒ sè bé C/O ®­îc cÊp trong nh÷ng n¨m võa qua nh­ sau: B¶ng 2: T×nh h×nh cÊp C/O cña Bé Th­¬ng m¹i tõ 1996 – 2002 N¨m Sè bé C/O mÉu D (bé) Sè bé C/O mÉu A (bé) Tæng sè bé C/O mÉu A vµ mÉu D (bé) XuÊt khÈu sang c¸c n­íc TrÞ gi¸ hµng ho¸ xk dïng C/O mÉu D (1000 USD) TrÞ gi¸ hµng ho¸ xuÊt khÈu dïng C/O mÉu A (1000 USD) 1996 108 0 108 Malaysia, Singapore, Th¸i lan, Indonesia 2.900 1997 358 0 358 Malaysia, Singapore, Th¸i lan, Indonesia, Philippine 13.500 1998 318 0 318 nt 11.600 1999 908 0 908 nt 20.000 2000 1.209 1.065 2.274 nt vµ c¸c n­íc EU 24.597 1.215.000 2001 1.814 1.195 3.009 nt vµ c¸c n­íc EU 49.195 1.350.000 2002 2.327 1.319 3.646 nt vµ c¸c n­íc EU 67.145 1.513.000 §¬n vÞ tÝnh: Bé C/O Nguån: Vô chÝch s¸ch Th­¬ng m¹i ®a biªn – Bé Th­¬ng m¹i. Theo sè liÖu thùc tÕ tõ b¶ng 2, sè l­îng bé C/O cÊp ra cña Bé Th­¬ng m¹i t¨ng nhanh dÇn qua c¸c n¨m. Cã thÓ thÊy sè bé C/O cÊp ra trong ba n¨m gÇn ®©y lµ 2000, 2001 vµ 2002 t¨ng h¬n h¼n so víi c¸c n¨m tr­íc. Nguyªn nh©n dÉn ®ªn kÕt qu¶ trªn lµ do tõ ngµy 01/01/2000, Bé Th­¬ng m¹i ®­îc ChÝnh phñ uû quyÒn cÊp C/O mÉu A ®èi víi mÆt hµng giÇy, dÐp xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU. Tr­íc ®©y (tøc lµ tr­íc thêi ®iÓm 01/01/2000), Bé Th­¬ng m¹i chØ ®­îc phÐp cÊp C/O mÉu D cho c¸c mÆt hµng theo HiÖp ®Þnh CEPT. ViÖc cÊp c¸c lo¹i mÉu C/O kh¸c thuéc thÈm quyÒn cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt nam theo sù uû quyÒn cña ChÝnh phñ vµ theo c¸c HiÖp ®Þnh quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia ký kÕt, kÓ c¶ C/O mÉu A cÊp cho mÆt hµng giÇy dÐp xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU. Nh­ng trong hai n¨m 1995 – 1996, sè vô khiÕu n¹i cña EU vÒ viÖc lµm gi¶ C/O ®èi víi mÆt hµng giÇy dÐp xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU t¨ng mét c¸ch b¸o ®éng. Do ®ã, ChÝnh phñ ViÖt Nam quyÕt ®Þnh giao cho Bé Th­¬ng m¹i cÊp C/O mÉu A ®èi víi mÆt hµng nµy b¾t ®Çu tõ 01/01/2000, thay cho thÈm quyÒn cÊp tr­íc ®©y cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. N¨m 2001 sè bé C/O mÉu D vµ mÉu A do Bé Th­¬ng m¹i cÊp lµ 3.009 bé. Trong ®ã sè bé C/O mÉu D cÊp ra lµ 1.814 bé, t¨ng so víi n¨m 2000 lµ 605 bé (t¨ng 50,04%); vµ sè bé C/O cÊp cho mÆt hµng giÇy dÐp lµ 1.195 bé, t¨ng so víi n¨m 2000 lµ 130 bé (t¨ng 12,2%). N¨m 2002, tæng sè bé C/O ®­îc cÊp cho c¶ hai mÉu trªn lµ 3.646 bé, t¨ng h¬n so víi sè bé C/O ®­îc cÊp ra trong n¨m 2001 lµ 637 bé (t¨ng 20,16%), trong ®ã C/O mÉu D ®­îc cÊp ra lµ 2.327 bé vµ C/O mÉu A ®­îc cÊp lµ 1.319 bé. NÕu so s¸nh sè bé C/O ®­îc cÊp ra cho tõng lo¹i mÉu gi÷a n¨m 2001 vµ n¨m 2002, ta thÊy sè bé C/O mÉu D ®­îc cÊp n¨m 2002 cao h¬n n¨m 2001 lµ 513 bé (t¨ng 28,28%) vµ sè bé C/O mÉu A ®­îc cÊp n¨m 2002 cao h¬n so víi n¨m 2001 lµ 124 bé (t¨ng 10,37%). Nguyªn nh©n sè bé C/O mÉu D ®­îc cÊp trong hai n¨m 2001 vµ 2002 t¨ng m¹nh lµ do tiÕn tr×nh thùc hiÖn HiÖp ®Þnh vÒ ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®­îc ®Èy nhanh vµ nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc trong khu vùc ASEAN ®· ®i vµo æn ®Þnh, dÇn kh«i phôc sù suy tho¸i cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu vµ cã sù t¨ng tr­ëng h¬n so víi nh÷ng n¨m tr­íc. Trong n¨m 2002, hµng ho¸ xuÊt khÈu sang c¸c n­íc ASEAN theo ch­¬ng tr×nh CEPT/AFTA ®¹t 67.145 triÖu USD, t¨ng 36,49% so víi n¨m 2001. Nh­ng theo ®¸nh gi¸ cña Bé Th­¬ng m¹i, hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn ch­a quan t©m nhiÒu ®Õn lîi Ých cña CEPT, ch­a khai th¸c c¸c lîi Ých do HiÖp ®Þnh CEPT mang l¹i, mÆc dï chÝnh phñ, c¸c bé, ngµnh ®· triÓn khai nhiÒu ch­¬ng tr×nh phæ biÕn vÒ CEPT /AFTA. Thùc tÕ cho thÊy tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc ASEAN dïng C/O mÉu D theo ch­¬ng tr×nh CEPT chØ chiÕm kho¶ng 0,1% trªn tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc ASEAN, trong tû lÖ nµy ®­îc tÝnh ë mét sè n­íc ASEAN lµ 0,8% - 1%. §Ó thùc hiÖn tèt h¬n tiÕn tr×nh ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang c¸c n­íc ASEAN theo HiÖp ®Þnh CEPT, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã thÈm quyÒn ë ViÖt Nam cÇn ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp quan t©m ®Õn thÞ tr­êng nµy nhiÒu h¬n n÷a. Mét nguyªn nh©n kh¸c lµm cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn ch­a quan t©m nhiÒu ®Õn lîi Ých cña CEPT lµ do c¸c doanh nghiÖp vÉn cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n khi tham gia héi nhËp AFTA. HiÖn t¹i tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta so víi c¸c n­íc trong khu vùc cßn qu¸ chªnh lÖch. Trong khi c¸c n­íc ASEAN ®· chuyÓn sang sö dông lao ®éng cã tr×nh ®é ®Ó s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ kü thuËt cao nh­ hµng ®iÖn tö, c¬ khÝ chÕ t¹o, ho¸ chÊt…th× hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ n«ng s¶n ch­a qua chÕ biÕn, kho¸ng s¶n ë d¹ng th« hoÆc s¬ chÕ vµ c¸c hµng c«ng nghiÖp nhÑ sö dông nhiÒu lao ®éng víi tû träng s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ vµ trÝ tuÖ cßn rÊt nhá. Bªn c¹nh ®ã, c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña ta cã ®iÓm t­¬ng ®ång kh¸ râ nÐt so víi c¸c n­íc thµnh viªn cò cña ASEAN. ViÖt Nam cã lîi thÕ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, nguyªn liÖu th« vµ mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp nhÑ th× c¸c n­íc ASEAN còng cã lîi thÕ nµy. Víi c¬ cÊu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu hiÖn nay cña ViÖt nam, lîi Ých mµ ViÖt Nam tr­íc m¾t thu ®­îc tõ AFTA kh«ng ®¸ng kÓ. NÕu nh­ c¬ cÊu cña mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam chuyÓn dÞch theo h­íng t¨ng m¹nh nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghÖ chÕ biÕn, nh÷ng hµng hãa chñ yÕu n»m trong danh môc IL th× sù c¾t gi¶m vÒ thuÕ míi cã thÓ trë thµnh t¸c nh©n kÝch thÝch ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Çu t­ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu sang ASEAN. §èi víi sù t¨ng lªn cña C/O mÉu A cÊp cho mÆt hµng giÇy dÐp xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU, th× nguyªn nh©n cña sù t¨ng lªn nµy lµ do c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam rÊt quan t©m ®Õn c¸c ­u ®·i mµ nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng mµ thÞ tr­êng EU mang l¹i. H¬n n÷a, ë ViÖt Nam, da giÇy lµ mét trong nh÷ng ngµnh cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. §©y lµ ngµnh thu hót nhiÒu lao ®éng trong x· héi vµ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong hîp t¸c quèc tÕ, ®ång thêi cã lîi thÕ c¹nh tranh trong xuÊt khÈu vµ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu lín nªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam rÊt tranh thñ nh÷ng ­u ®·i, nh÷ng lîi thÕ riªng cña ngµnh nµy. Theo Bé Th­¬ng m¹i, cho ®Õn nay, s¶n phÈm giÇy dÐp cña ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang h¬n 40 n­íc trªn thÕ giíi vµ ®ang ®øng thø t­ trong sè 10 n­íc vµ vïng l·nh thæ xuÊt khÈu giÇy dÐp dÉn ®Çu thÕ giíi, chØ ®øng sau Trung Quèc, Hång K«ng, Italy.ThÞ tr­êng chÝnh xuÊt khÈu giÇy dÐp hiÖn nay cña ViÖt Nam lµ EU, Hoa Kú, NhËt B¶n, trong ®ã thÞ tr­êng EU lµ thÞ tr­êng chñ lùc.Theo sè l­îng thèng kª cña Bé Th­¬ng m¹i, n¨m 2002 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña mÆt hµng giÇy dÐp ®¹t 1.825 triÖu USD, nh­ng riªng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña mÆt hµng nµy sang thÞ tr­êng EU ®¹t 1.513 triÖu USD, chiÕm 82,9% trong tæng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ t¨ng 11,2% so víi n¨m 2001. Nh­ vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn sè bé C/O mÉu A cÊp cho mÆt hµng giÇy dÐp xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU t¨ng lªn lµ do c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· thùc sù quan t©m ®Õn nh÷ng lîi thÕ cña thÞ tr­êng nµy vµ biÕt tranh thñ nh÷ng ­u ®·i ®Æc biÖt còng nh­ biÕt khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng mµ thÞ tr­êng nµy dµnh cho ViÖt Nam. ViÖc chuyÓn thÈm quyÒn cÊp C/O mÉu A ®èi víi mÆt hµng giÇy dÐp sang cho Bé Th­¬ng m¹i sÏ lµ thuËn lîi h¬n cho c¸c doanh nghiÖp xin cÊp C/O cho viÖc ®i l¹i. Theo quy ®Þnh cña EU, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sang EU ph¶i cã C/O vµ GiÊy chøng nhËn xuÊt khÈu, mµ GiÊy chøng nhËn xuÊt khÈu thuéc thÈm quyÒn cÊp cña Bé Th­¬ng m¹i. Do ®ã, khi C/O mÉu A cÊp cho mÆt hµng giÇy dÐp thuéc thÈm quyÒn cÊp cña Bé Th­¬ng m¹i th× c¸c doanh nghiÖp xin cÊp C/O ®èi víi mÆt hµng nµy thÊy thuËn lîi h¬n trong viÖc xin c¶ hai lo¹i giÊy trªn. Vµ sù thuËn lîi h¬n trong viÖc xin cÊp C/O còng t¹o nªn nhu cÇu xin cÊp C/O cña c¸c doanh nghiÖp t¨ng lªn vµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÊy ng¹i mçi khi ®i xin cÊp C/O. Muèn khai xuÊt xø cho hµng ho¸ cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp mua c¸c mÉu C/O phï hîp víi hµng ho¸ cña m×nh theo quy ®Þnh cña Bé Th­¬ng m¹i. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ tù tiÕn hµnh khai còng cã thÓ yªu cÇu sù gióp ®ì cña c¸c nh©n viªn t¹i c¸c chi nh¸nh cña Bé Th­¬ng m¹i vµ Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. 3.2. T×nh h×nh cÊp GiÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸ cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ c¬ quan ®­îc cÊp c¸c lo¹i C/O (trõ C/O mÉu D vµ C/O mÉu A cÊp cho mÆt hµng giÇy dÐp xuÊt khÈu sang EU do Bé Th­¬ng m¹i cÊp). Phèi hîp víi C¬ quan H¶i quan cña ViÖt Nam, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam chØ cÊp cho c¸c lo¹i hµng ho¸ cã m· sè lµ 4 ch÷ sè (m· HS). HiÖn nay míi chØ cã gÇn 400 m· sè HS ®­îc cÊp, chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng dÖt, may mÆc, hµng n«ng s¶n thùc phÈm, hµng thñ c«ng mü nghÖ (gèm, sø, m©y tre…), cµ phª, kim lo¹i… Kh¶o s¸t tõ thùc tiÔn cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i Hµ Néi th× sè bé C/O ®­îc cÊp cao nhÊt lµ 100 bé/ngµy, thÊp nhÊt lµ 20 bé/ngµy. Theo c¸c b¸o c¸o hµng n¨m vÒ t×nh h×nh cÊp C/O cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i Hµ Néi vµ c¸c chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn ë c¸c tØnh, thµnh phè cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, cïng víi sè liÖu thèng kª cña Ban ph¸p chÕ - Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m võa qua, t×nh h×nh cÊp C/O ®­îc cô thÓ nh­ sau: B¶ng 3: Sè bé C/O do Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam cÊp trong c¸c n¨m 1997 – 2001. N¨m Sè bé C/O ®· ®­îc cÊp 1997 1998 1999 2000 2001 2002 116.191 154.909 194.990 184.369 197.241 209.397 §¬n vÞ tÝnh: Bé C/O Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt n¨m vÒ C/O tõ n¨m 1997 – 2002 Ban Ph¸p chÕ – Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam Qua b¶ng sè liÖu trªn, cã thÓ thÊy sè bé C/O ®­îc cÊp ra t¹i Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam cã xu h­íng t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m. §iÒu nµy thÓ hiÖn Nhµ n­íc ta ®· vµ ®ang quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng trong n­íc, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®·, ®ang quan t©m vµ h­íng tíi c¸c lîi Ých mµ C/O mang l¹i cho hä. Theo sè liÖu b¶ng 2, trong n¨m 1999 sè bé C/O ®­îc cÊp ra lµ 194.990 bé vµ trong n¨m 2000 sè bé C/O cÊp ra lµ 184.369 bé. Nh­ vËy, sè bé C/O ®­îc cÊp n¨m 2000 bëi Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· gi¶m h¬n 10.000 bé so víi sè bé C/O ®­îc cÊp n¨m 1999 (gi¶m 5,5%). Nguyªn nh©n cña hiÖn t­îng gi¶m sót sè bé C/O ®­îc cÊp ra trong n¨m 2000 lµ do nÒn kinh tÕ toµn cÇu trong n¨m 2000 bÞ suy tho¸i, thÞ tr­êng thÕ giíi bÞ thu hÑp ®· ¶nh h­ëng xÊu ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam, lµm cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam gi¶m m¹nh vµ mét nguyªn nh©n n÷a lµ do ChÝnh phñ ®· chuyÓn thÈm quyÒn cÊp C/O mÉu A ®èi víi mÆt hµng giÇy dÐp cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam sang cho Bé Th­¬ng m¹i b¾t ®Çu tõ ngµy 01/01/2000.Trong khi ®ã, sè bé C/O cÊp cho mÆt hµng giÇy, dÐp chiÕm mét sè l­îng ®¸ng kÓ trong tæng sè bé C/O do Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam cÊp ra tr­íc ®©y. Tuy sè bé C/O do Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam cÊp n¨m 2000 cã gi¶m h¬n so víi n¨m 1999, nh­ng ®Õn n¨m 2001 vµ 2002, sè bé C/O ®­îc cÊp cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ®· t¨ng trë l¹i, v­ît h¬n h¼n so víi n¨m 1999. Cô thÓ lµ sè bé C/O ®­îc cÊp n¨m 2001 t¨ng 2251 bé (t¨ng 1,15%) so víi n¨m 1999. Sè bé C/O ®­îc cÊp n¨m 2002 t¨ng 12.156 bé (t¨ng 6,16%) so víi n¨m 2001. Cã thÓ nãi sù t¨ng lªn vÒ sè bé C/O ®­îc cÊp ra trong n¨m 2001 vµ 2002 lµ mét sù khëi nguån tèt ®Ñp cña ViÖt Nam trong lÜnh vùc xu©ts khÈu. Còng trong n¨m 2000 kÓ tõ khi LuËt doanh nghiÖp míi ®­îc ®­a vµo thùc hiÖn, sè l­îng c¸c doanh nghiÖp ®· t¨ng lªn ®ét biÕn, chØ tÝnh riªng n¨m 2000 sè l­îng doanh nghiÖp t¨ng thªm lµ 14.000 doanh nghiÖp, n¨m 2001 lµ 20.000 doanh nghiÖp. Nhê vËy mµ sè bé C/O ®­îc cÊp ra bëi Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam trong c¸c n¨m 2001 vµ 2002 cã chiÒu h­íng t¨ng m¹nh. Dù ®o¸n trong vµi ba n¨m tíi, khi hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp còng ph¸t triÓn, kÐo theo nhu cÇu xin cÊp C/O còng sÏ t¨ng vät. Sù t¨ng lªn cña sè bé C/O ®­îc cÊp ra ®ång nghÜa víi viÖc c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam ®· biÕt tËn dông, tranh thñ ®­îc nh÷ng ­u ®·i tõ bªn ngoµi, biÕt t¹o lîi thÕ cho m×nh khi tham gia c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. NÕu xem xÐt t×nh h×nh cÊp C/O t¹i Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ë Hµ Néi vµ t¹i c¸c chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ë c¸c tØnh, thµnh phè kh¸c ta còng thÊy cã sù chªnh lÖch kh¸c biÖt vÒ sè bé C/O ®­îc cÊp ra gi÷a nh÷ng n¬i ®ã. Cã thÓ thÊy sù chªnh lÖch vÒ t×nh h×nh cÊp C/O t¹i c¸ chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam qua b¶ng sè liÖu sau: B¶ng 4: T×nh h×nh cÊp C/O t¹i c¸c chi nh¸nh, ®¹i diÖn Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. §Þa ®iÓm 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Hµ Néi 17.072 18.961 22.125 22.804 23.053 24.954 TP. Hå ChÝ Minh 89.445 119.040 152.298 144.837 156.600 164.536 H¶i Phßng 2.632 5.632 7.346 2.750 2.840 2.994 CÇn Th¬ 1.921 2.190 2.606 2.593 3.088 3.402 §µ N½ng 3.200 4.530 5.426 5.521 5.610 5.962 Vòng TÇu 800 1.062 1.244 597 865 1.194 Nha Trang 1.001 3.312 3.359 4.788 4.673 5.717 Vinh 120 182 586 479 512 635 Tæng 116.191 154.909 194.990 184.369 197.241 209.394 Nguån: Ban Ph¸p chÕ – Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam Nh×n b¶ng 4, cã thÓ thÊy sè bé C/O cÊp ra bëi Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i Hµ Néi, chi nh¸nh t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, chi nh¸nh t¹i CÇn Th¬, chi nh¸nh t¹i Nha Trang, chi nh¸nh t¹i §µ N½ng vµ v¨n phßng ®¹i diÖn Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i Vinh t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, cßn sè bé C/O ®­îc cÊp t¹i chi nh¸nh H¶i Phßng vµ t¹i v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Vòng TÇu thùc tÕ gi¶m ®i. Tuy nhiªn, sè bé C/O ®­îc cÊp ra t¹i c¸c n¬i nµy cã sù chªnh lÖch kh¸ lín. DÉn ®Çu trong viÖc cÊp C/O lu«n lµ chi nh¸nh Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh (chiÕm kho¶ng gÇn 80% tæng sè bé C/O ®­îc cÊp ra), sau ®ã lµ Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i Hµ Néi. V¨n phßng ®¹i diÖn Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i Vinh cã sè bé C/O ®­îc cÊp ra lµ thÊp nhÊt, chiÕm kho¶ng 0,25% trong tæng sè bé C/O ®­îc cÊp ra. NÕu lÊy n¨m 2001 vµ 2002 lµ mèc ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh cÊp vµ sö dông C/O, ta cã biÓu ®å so s¸nh t×nh h×nh cÊp C/O gi÷a c¸c tØnh, thµnh phè nh­ sau: BiÓu ®å 1: Tû lÖ sè bé C/O ®­îc cÊp t¹i mét sè chi nh¸nh- 2001 BiÓu ®å 2: Sè bé C/O ®­îc cÊp tai mét sè chi nh¸nh n¨m 2002 Theo c¸c biÓu ®å 1 vµ biÓu ®å 2, sè bé C/O ®­îc cÊp ra trong n¨m 2001 vµ n¨m 2002 ë tõng chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam kh«ng thay ®æi ®¸ng kÓ. Trong n¨m 2001, tû lÖ phÇn tr¨m sè bé C/O ®­îc cÊp ra t¹i chi nh¸nh thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 79,4%, t¹i Hµ Néi lµ 11,6%, t¹i chi nh¸nh Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ë H¶i Phßng lµ 1,44%, t¹i chi nh¸nh ë §µ N½ng lµ 2,84%, t¹i chi nh¸nh ë Nha Trang lµ 2,47% vµ t¹i c¸c chi nh¸nh kh¸c lµ 2,25%. Trong n¨m 2002, tû lÖ sè bé C/O ®­îc cÊp ra t¹i Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ë thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 78,58%, t¹i Hµ Néi lµ 11,9 %, t¹i chi nh¸nh Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ë H¶i Phßng lµ 1,43%, t¹i chi nh¸nh ë §µ N½ng lµ 2,85%, t¹i chi nh¸nh ë Nha Trang lµ 2,47% vµ t¹i c¸c chi nh¸nh kh¸c lµ 2,56%. Ch­¬ng 3. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn viÖc sö dông vµ cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸ ë ViÖt Nam. I. §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh. Ngµy nay C/O ®· trë thµnh mét chøng tõ quan träng, mét thñ tôc th«ng quan hµng hãa hç trî tÝch cùc trong viÖc xuÊt nhËp khÈu hµng hãa vµ lµ mét c«ng cô cÇn thiÕt ®Ó c¸c n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña m×nh. H¬n ba chôc n¨m qua, C/O ®· cïng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi, kh¼ng ®Þnh chÊt l­îng hµng hãa s¶n phÈm ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sö dông C/O ngµy cµng nhiÒu, thÓ hiÖn ë sè bé C/O ®­îc cÊp ngµy cµng t¨ng vµ t¨ng m¹nh trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y. Nh­ng trªn thùc tÕ, viÖc qu¶n lý, cÊp vµ sö dông C/O cßn nhiÒu khã kh¨n v­íng m¾c, trong ®ã nguyªn nh©n kh«ng chØ tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý, cÊp C/O mµ cßn tõ chÝnh c¸c doanh nghiÖp xin cÊp C/O. §ã chÝnh lµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong viÖc cÊp vµ sö dông C/O hiÖn nay ë ViÖt Nam. 1. Nh÷ng tån t¹i vÒ phÝa c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O Cho ®Õn nay ë ViÖt Nam ch­a cã mét v¨n b¶n riªng nµo quy ®Þnh cô thÓ vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O. Do vËy còng ch­a cã mét c¬ quan nµo chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý chung ho¹t ®éng cÊp C/O trªn c¶ n­íc. ViÖc qu¶n lý C/O vÉn dùa vµo thÈm quyÒn cÊp C/O, nghÜa lµ nh÷ng c¬ quan nµo cã thÈm quyÒn cÊp C/O th× ®ång thêi tù qu¶n lý lu«n nh÷ng ho¹t ®éng cÊp C/O ®ã. Sù tù qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cÊp C/O bao gåm tù ho¹t ®éng, tù b¸o c¸o, tù chÞu tr¸ch nhiÖm. Cô thÓ: bé Th­¬ng m¹i chÞu tr¸ch nhiÖm cÊp vµ qu¶n lý C/O mÉu D theo HiÖp ®Þnh CEPT vµ mÉu A ®èi víi mÆt hµng giµy dÐp, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam chÞu tr¸ch nhiÖm cÊp vµ qu¶n lý c¸c mÉu C/O cßn l¹i ngoµi hai mÉu do Bé Th­¬ng m¹i cÊp. Do kh«ng cã c¬ quan qu¶n lý chung nªn viÖc kh«ng thèng nhÊt víi nhau gi÷a c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp C/O sÏ lµ mét tån t¹i lín, g©y ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®èi víi ho¹t ®éng cÊp C/O. Nh­ chóng ta ®· biÕt, tr­íc thêi ®iÓm 01/01/2000, C/O mÉu A cÊp cho mÆt hµng giµy dÐp sang thÞ tr­êng EU vÉn do Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam cÊp, nh­ng sau c¸c vô khiÕu n¹i cña EU th× viÖc cÊp C/O mÉu A ®­îc giao cho c¬ quan cña ChÝnh phñ lµ Bé Th­¬ng m¹i cÊp. Theo ý kiÕn cña Bé Th­¬ng m¹i th× viÖc chuyÓn thÈm quyÒn cÊp nh­ vËy lµ hîp lý, phï hîp víi t×nh h×nh lóc bÊy giê vµ t¹o thuËn lîi cho doanh nghiÖp v× mÆt hµng giµy dÐp sang EU cßn ph¶i tr×nh c¶ GiÊy chøng nhËn xuÊt khÈu vèn thuéc thÈm quyÒn cÊp cña Bé Th­¬ng m¹i. Nh­ng nãi nh­ vËy th× c¸c c¬ quan qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cÊp C/O sÏ ph¶i cã biÖn ph¸p nh­ thÕ nµo ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt, may mÆc sang EU khi mµ hiÖn nay hä vÉn ph¶i xin GiÊy phÐp xuÊt khÈu ë Bé Th­¬ng m¹i vµ xin GiÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng hãa ë Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. Sù kh«ng thèng nhÊt trong viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O cßn thÓ hiÖn ë chç kh«ng thèng nhÊt trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ xuÊt xø hµng hãa. VÝ dô nh­ Bé th­¬ng m¹i vµ Tæng côc H¶i quan phèi hîp víi nhau cã ra Th«ng t­ liªn tÞch sè 09/2000/TTLT-BTM-TCHQ ngµy 17/04/2000 vÒ viÖc x¸c ®Þnh vµ kiÓm tra xuÊt xø hµng hãa. Sau khi Th«ng t­ nµy ban hµnh, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ngay lËp tøc cã c«ng v¨n ph¶n håi ®Õn Bé Th­¬ng m¹i, Tæng Côc H¶i quan vµ ViÖn KiÓm so¸t Nh©n d©n tèi cao vÒ sù ch­a chÝnh x¸c trong néi dung cña th«ng t­ sè 09 trªn. Vµ ngµy 29/09/2000 ViÖn KiÓm so¸t Nh©n d©n tèi cao ®· ra Kh¸ng nghÞ sè 22/VKSTC- KSVTTPL kh¸ng nghÞ vÒ sù kh«ng chÝnh x¸c cña Th«ng t­ liªn tÞch trªn. Nh­ vËy, cã thÓ nãi sù kh«ng thèng nhÊt trong viÖc qu¶n lý chung ho¹t ®éng cÊp C/O ®· g©y ra sù m©u thuÉn gi÷a c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp C/O trªn. Kh«ng nh÷ng vËy nã cßn cã nhiÒu ¶nh h­ëng kh«ng tèt cho c¸c doanh nghiÖp xin cÊp C/O trong thêi gian ®ã. Nh÷ng tån t¹i cña c¸c c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O cßn thÓ hiÖn ë chç c¸c c¬ quan qu¶n lý cßn thiÕu c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn, thiÕu c¸c quy chÕ qu¶n lý chung cho ho¹t ®éng cÊp C/O vµ ch­a quan t©m ®Õn viÖc h­íng dÉn, phæ biÕn cho doanh nghiÖp vÒ c¸c nghiÖp vô C/O. Cã thÓ nãi sù thiÕu th«ng tin cña c¸c c¬ quan nµy lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra sù thiÕu hiÓu biÕt vÒ nghiÖp vô C/O cho c¸c doanh nghiÖp. §©y còng lµ mét thiÕu sãt, mét khã kh¨n ®ßi hái sù cè g¾ng h¬n cña c¸c nhµ qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O. Mét tån t¹i kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi cña c¸c c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O lµ ch­a triÓn khai, qu¶n lý hÕt c¸c ho¹t ®éng cÊp C/O. Trªn v¨n b¶n giÊy tê, c¸c c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O cho phÐp Ban qu¶n lý khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm cÊp C/O cho c¸c doanh nghiÖp khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt trong ph¹m vi ®­îc ñy quyÒn. Nh­ng trªn thùc tÕ, Ban qu¶n lý khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt chØ tiÕn hµnh thÝ ®iÓm trong mét thêi gian, vµ ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i, trõ C/O mÉu D vµ C/O mÉu A do Bé Th­¬ng m¹i cÊp, th× tÊt c¶ c¸c mÉu C/O cßn l¹i do Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam cÊp. C¸c c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O vÉn ch­a ra mét v¨n b¶n cô thÓ nµo quy ®Þnh l¹i ®iÒu nµy. Do ®ã mµ vÉn cßn rÊt nhiÒu Ban qu¶n lý trong khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ch­a n¾m râ ®­îc quy chÕ cÊp C/O. 2. Nh÷ng tån t¹i vÒ phÝa c¬ quan cÊp C/O Trªn thùc tÕ, viÖc cÊp C/O cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn chñ yÕu dùa trªn c¸c chøng tõ hµng hãa, c¸c gi¶i tr×nh mµ doanh nghiÖp xin cÊp C/O cung cÊp, cßn rÊt h¹n chÕ tiÕn hµnh kiÓm nguån gèc xuÊt xø cña s¶n phÈm. Sù phô thuéc hoµn toµn vµo tÝnh trung thùc, tÝnh chÝnh x¸c trong c¸c lêi khai ghi trªn c¸c chøng tõ do doanh nghiÖp cung cÊp dÉn ®Õn sù bÞ ®éng cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp C/O tr­íc c¸c doanh nghiÖp. Tõ ®ã dÉn ®Õn viÖc kh«ng thÓ ®¶m b¶o ®­îc møc ®é chÝnh x¸c trong nh÷ng tr­êng hîp doanh nghiÖp cè t×nh gian lËn khi khai b¸o C/O. ViÖc cho phÐp doanh nghiÖp ®­îc xin C/O t¹i n¬i nµo thuËn tiÖn nhÊt còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù qu¶n lý kh«ng tèt cña c¸c c¬ quan cÊp C/O. Sù cho phÐp tù do nµy chÝnh lµ “lç hæng” ®Ó c¸c doanh nghiÖp lîi dông ®Ó trôc lîi, g©y khã kh¨n cho c¬ quan cÊp C/O khi muèn kiÓm tra, x¸c minh tÝnh chÝnh ch©n thùc vÒ xuÊt xø hµng hãa. V× thÕ cã mét sè tr­êng hîp sau khi cÊp C/O, c¬ quan cÊp míi ph¸t hiÖn ra nguyªn liÖu s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®Ó h­ëng ­u ®·i theo GSP cña doanh nghiÖp lµ hµng nhËp khÈu. Nh÷ng tr­êng hîp ®ã nÕu bÞ h¶i quan n­íc nhËp khÈu ph¸t hiÖn th× tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan cÊp C/O lµ rÊt lín. C«ng viÖc cña c¸c chuyªn viªn phßng C/O kh«ng chØ ®ßi hái hä n¾m v÷ng nghiÖp vô, kü thuËt vÒ C/O, vÒ xuÊt nhËp khÈu hµng hãa, ph¶i hiÓu biÕt réng vÒ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu, t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp mµ ph¶i cã kiÕn thøc vÒ ®Þa bµn, mïa vô... Nh÷ng yªu cÇu, ®ßi hái nh­ vËy lµ qu¸ réng ®èi víi c¸c c¸n bé kü thuËt phßng C/O. ChÝnh v× thÕ ®«i lóc kh«ng tr¸ch khái c¸c c¸n bé kh«ng thÓ kiÓm tra ®­îc chÝnh x¸c c¸c gi¶i tr×nh cña c¸c doanh nghiÖp vÒ nguån gèc, xuÊt xø cña hµng hãa. Cã nh÷ng tr­êng hîp c¸n bé cÊp C/O h­íng dÉn cho doanh nghiÖp kh«ng chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ. VÝ dô nh­ tr­êng hîp chi nh¸nh Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp Kh¸nh Hßa (Nha Trang) h­íng dÉn doanh nghiÖp khai sai m· sè lµm thñ tôc khiÕn H¶i quan n­íc nhËp khÈu kh«ng chÊp nhËn, do ®ã hµng ®Õn n­íc nhËp khÈu mµ kh«ng ®­îc chuyÓn ®Õn ng­êi mua. ViÖc kiÓm tra c¸c chøng tõ, khai b¸o cña chñ hµng tr­íc khi cÊp C/O cßn cã nh÷ng lóc kh«ng ph¸t hiÖn thÊy nh÷ng sai sãt, khai thiÕu, kh«ng ®Çy ®ñ... §Æc biÖt t¹i c¸c chi nh¸nh ®Þa ph­¬ng cßn thiÕu nh÷ng h­íng dÉn, phæ biÕn, cung cÊp tµi liÖu, c¸c khãa häc cho c¸c doanh nghiÖp vÒ C/O vµ c¸c thay ®æi vÒ danh môc hµng hãa, c¸c møc thuÕ ­u ®·i víi c¸c mÆt hµng... Nh­ ®· t×m hiÓu vÒ c¸c vô khiÕu n¹i cña EU vµo 2 n¨m 1995- 1996, nguyªn nh©n chÝnh thuéc vÒ ý thøc cña c¸c doanh nghiÖp. Nh­ng còng kh«ng thÓ kh«ng nãi mét phÇn tr¸ch nhiÖm thuéc vÒ c¬ quan cÊp C/O. Do kh«ng kiÓm tra kü nªn c¸c c¬ quan cÊp C/O ®· kh«ng ph¸t hiÖn xuÊt xø s¶n phÈm hoÆc biÕt mµ vÉn cè t×nh cÊp. Tuy nhiªn, ®èi víi nh÷ng C/O mÉu A giÇy dÐp ®­îc cÊp nh÷ng n¨m 1995- 1996 còng kh«ng thÓ ®æ lçi hoµn toµn cho ai ®­îc. V× yªu cÇu cña EU ch­a phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ n­íc ta lóc bÊy giê ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i lµm mäi c¸ch ®Ó ®­îc h­ëng GSP. G¸nh nÆng vµ ¸p lùc kinh doanh ®· buéc hä ph¶i ®i ng­îc l¹i nh÷ng quy ®Þnh trong cÊp C/O. 3. Nh÷ng tån t¹i vÒ phÝa doanh nghiÖp Sö dông vµ vËn dông C/O mét c¸ch ®óng ®¾n, mang l¹i lîi Ých hiÖn ®ang lµ vÊn ®Ò mµ nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam quan t©m. Sau 15 n¨m chuyÓn h­íng sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· ®i vµo æn ®Þnh, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thùc sù cã ®iÒu kiÖn cä x¸t, c¹nh tranh tù do trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Hä cã thªm c¬ héi ®Ó kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng, tiÒm lùc cña chÝnh m×nh cña hµng hãa cã xuÊt xø tõ ViÖt Nam. Trong tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi, giÊy chøng nhËn xuÊt xø C/O ®· cïng víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã b­íc ®i v÷ng vµng. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh sö dông C/O, vÉn cßn nhiÒu tån t¹i vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp. Nh÷ng tån t¹i ®ã th­êng lµ c¸c vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, c¸c doanh nghiÖp cßn thiÕu hiÓu biÕt vÒ nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu vµ quy tr×nh xin cÊp C/O cho hµng hãa xuÊt khÈu. Cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i, nhiÒu doanh nghiÖp cßn ch­a hiÓu ý nghÜa cña viÖc x¸c ®Þnh xuÊt xø hµng hãa vµ t¸c dông cña C/O. Cã nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng biÕt hµng hãa cña m×nh cã ®ñ tiªu chuÈn xuÊt xø ®Ó xin cÊp C/O hay kh«ng, hoÆc còng kh«ng biÕt C/O lµ mét chøng tõ quan träng ®Ó hµng hãa xuÊt khÈu ®­îc th«ng quan vµo thÞ tr­êng mét sè n­íc. Tõ sù thiÕu hiÓu biÕt nµy lµm cho nhiÒu doanh nghiÖp bá lì nh÷ng c¬ héi cã lîi cho chÝnh hä. VÝ dô nh­, cã mét doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng Italia, thùc tÕ doanh nghiÖp nµy kh«ng biÕt vÒ chÕ ®é ­u ®·i GSP cña Italia dµnh cho mét sè mÆt hµng ViÖt Nam, trong ®ã cã mÆt hµng dÖt may, nªn hä kh«ng xin C/O. Khi hµng ®Õn Italia, h¶i quan Italia ®¸nh thuÕ nhËp khÈu ®èi víi mÆt hµng nµy b»ng møc thuÕ th«ng th­êng nh­ víi c¸c mÆt hµng cïng lo¹i cña n­íc kh«ng ®­îc Italia cho h­ëng ­u ®·i. Cã thÓ thÊy doanh nghiÖp nµy ®· bá lì c¬ héi gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho mÆt hµng cña m×nh vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa ®ã qua viÖc cã thÓ ®µm ph¸n n©ng gi¸ hµng xuÊt khÈu. Sù thiÕu hiÓu biÕt cña c¸c doanh nghiÖp cßn thÓ hiÖn ë chç doanh nghiÖp kh«ng biÕt sö dông c¸c lo¹i mÉu C/O cho phï hîp víi hµng hãa cña m×nh, kh«ng biÕt c¸ch khai mÉu, kh«ng n¾m v÷ng quy tr×nh thñ tôc ®Ó xin cÊp C/O. §iÒu nµy g©y phiÒn hµ vµ mÊt thêi gian kh«ng chØ cho nh÷ng doanh nghiÖp ®ã mµ cho c¶ nh÷ng chuyªn viªn, nh÷ng c¸n bé chÞu tr¸ch nhiÖm cÊp C/O. NÕu kh«ng kÓ nh÷ng tr­êng hîp nh­ vÝ dô trªn, th× ng­îc l¹i, tõ thùc tÕ cßn cã nh÷ng doanh nghiÖp xin cÊp C/O nh­ng l¹i kh«ng biÕt r»ng thÞ tr­êng m×nh xuÊt khÈu kh«ng cã chÕ ®é cho h­ëng ­u ®·i. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· g©y l·ng phÝ thêi gian vµ tiÒn b¹c cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan qu¶n lý, cÊp C/O. Thø hai, nhiÒu doanh nghiÖp n¾m rÊt v÷ng vÒ quy tr×nh xin cÊp C/O, nh­ng cè t×nh gi¶m thiÓu c¸c kh©u, c¸c b­íc trong qu¸ tr×nh khai b¸o C/O hay cè t×nh quªn c¸c chøng tõ vÒ hµng hãa dïng ®Ó chøng minh nguån gèc xuÊt xø hµng hãa. C/O chØ ®­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp cho ng­êi xuÊt khÈu xin cÊp khi C/O xin cÊp ®ã ®­îc khai b¸o hoµn chØnh. Mét trong nh÷ng hãa ®¬n nhµ xuÊt khÈu hay “bá quªn” khi xin cÊp C/O lµ hãa ®¬n thu mua nguyªn vËt liÖu. C¸c chuyªn viªn hay c¸n bé cÊp C/O muèn x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c xuÊt xø cña hµng hãa th­êng ph¶i dùa vµo hãa ®¬n thu mua nguyªn liÖu ®Ó x¸c ®Þnh nguån gèc nguyªn liÖu t¹o ra s¶n phÈm xuÊt khÈu xin cÊp C/O ®ã. NÕu kh«ng cã hãa ®¬n nµy, c¸c chuyªn viªn cÊp C/O kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc nguån gèc cña hµng hãa còng nh­ kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc hµng hãa xin cÊp C/O cã ®¸p øng ®­îc c¸c quy t¾c xuÊt xø hay kh«ng. Nh÷ng sù “bá quªn” kh«ng ®¸ng cã nµy g©y mÊt rÊt nhiÒu thêi gian cho c¬ quan cÊp C/O lÉn ng­êi xin cÊp C/O. Thø ba, cã nh÷ng doanh nghiÖp cè t×nh gian lËn, sö dông sai mÉu nh»m h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ quan. Tr­êng hîp EU göi ®¬n khiÕu n¹i tíi c¬ quan cÊp C/O ë ViÖt Nam vÒ lµm gi¶ C/O, gian lËn C/O cho mÆt hµng giµy, dÐp xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU lµ mét b»ng chøng cô thÓ. Trong nh÷ng n¨m 1995- 1996, do viÖc nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ ®Ó s¶n xuÊt c¸c chi tiÕt nh­ ®Õ giÇy, tói khÝ tèn rÊt nhiÒu kinh phÝ nªn c¸c nhµ xuÊt khÈu giÇy, dÐp cña ViÖt Nam ®· nhËp khÈu c¸c bé phËn rêi nµy tõ Trung Quèc vÒ l¸p r¸p hoµn chØnh vµ xin cÊp C/O cho mÆt hµng giµy dÐp ®ã ®Ó xuÊt khÈu sang EU. Sù gian lËn nµy bÞ EU ph¸t hiÖn bëi c¸c s¶n phÈm nµy hÇu nh­ kh«ng ®¸p øng ®­îc tiªu chuÈn vÒ xuÊt xø do EU ®Æt ra. §Õn hÕt n¨m 1996, EU ®· göi 257 bé C/O mÉu A lµm gi¶ cho c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp C/O ë ViÖt Nam xö lý. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sè bé C/O lµm gi¶ ®· gi¶m ®i ®¸ng kÓ, nh­ng nã vÉn lµ mét tån t¹i lín mµ c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp C/O kh«ng thÓ phñ nhËn. Thø t­, nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam ñy th¸c cho c¸c c«ng ty vËn t¶i vµ giao nhËn, c¸c c«ng ty thuª tµu lµm thñ tôc (trong ®ã cã viÖc lµm C/O) cho hµng hãa xuÊt khÈu. §iÒu ®ã thùc sù rÊt thuËn tiÖn vµ nªn lµm v× c¸c c«ng ty giao nhËn ®«i khi n¾m ch¾c thñ tôc h¬n doanh nghiÖp. Nh­ng ®èi víi nh÷ng mÆt hµng phøc t¹p, cÇn gi¶i tr×nh cÆn kÏ nguån gèc cña tõng thµnh phÇn nguyªn liÖu, v× c¸c c¸ nh©n ®­îc ñy th¸c kh«ng trùc tiÕp thu mua, s¶n xuÊt hay gia c«ng chÕ biÕn s¶n phÈm nªn kh«ng hiÓu râ, dÉn ®Õn khã kh¨n cho c¶ doanh nghiÖp vµ c¬ quan cÊp C/O. Trong tr­êng hîp nµy, doanh nghiÖp nªn trùc tiÕp ®øng ra xin C/O hoÆc nÕu kh«ng ph¶i h­íng dÉn, cung cÊp ®Çy ®ñ thñ tôc cho ng­êi ®­îc ñy th¸c. Thø n¨m, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay vÉn ch­a thùc sù quan t©m ®Õn c¸c ch­¬ng tr×nh ­u ®·i vÒ thuÕ quan. §©y lµ mét vÊn ®Ò Ýt nhiÒu ¶nh h­ëng tíi qu¸ tr×nh xin cÊp C/O bëi c¸c ch­¬ng tr×nh ­u ®·i vÒ thuÕ quan th­êng g¾n liÒn víi C/O. Bá qua sù theo dâi c¸c ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan chÝnh lµ bá qua nh÷ng c¬ héi cã lîi cho b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp, bá qua sù ph¸t triÓn vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng hãa cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §Æc biÖt trong thêi gian tíi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ cã nh÷ng b­íc héi nhËp m¹nh mÏ: tham gia ®Çy ®ñ vµo AFTA, thùc thi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Mü, tham gia WTO, tham gia khu vùc tù do kinh tÕ ASEAN- Trung Quèc. NÕu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng n¾m lÊy nh÷ng c¬ héi ngay tõ b©y giê th× sau 5- 10 n¨m n÷a c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ bÞ lÐp vÕ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, thÞ tr­êng khu vùc, thËm chÝ ngay trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. Giai ®o¹n hiÖn nay chÝnh lµ thêi ®iÓm cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tÝch lòy vèn, kinh nghiÖm, nh©n lùc ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Riªng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng hãa xuÊt khÈu th× ®©y lµ giai ®o¹n C/O ®ãng mét vai trß to lín, mang l¹i nhiÒu lîi Ých trong viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, ph¸t triÓn doanh nghiÖp. II. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn viÖc sö dông vµ cÊp GiÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸ ë ViÖt nam. 1. VÒ phÝa c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O. Tr­íc hÕt Bé Th­¬ng m¹i, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam vµ Tæng côc H¶i quan nªn ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý quy ®Þnh cô thÓ chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O, ®Ó ®¶m b¶o viÖc qu¶n lý ®­îc ®ång bé vµ thèng nhÊt. CÇn th­êng xuyªn theo dâi t×nh h×nh cÊp C/O, chØ ®¹o viÖc xin vµ cÊp C/O vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p lý ®Ó ®¶m b¶o viÖc xin, cÊp ®óng thñ tôc vµ kh«ng cã vi ph¹m ph¸p luËt nh­: quy ®Þnh cô thÓ h×nh thøc ph¹t víi nh÷ng møc ®é vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ cÊp C/O cña c¸n bé vµ c¬ quan cÊp C/O. Trªn c¬ së c¸c b¸o c¸o cÊp C/O cña c¸c tæ chøc cÊp vµ c¸c kiÕn nghÞ cña c¸c tæ chøc cÊp C/O vÒ chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña Nhµ n­íc, c¬ quan qu¶n lý C/O cã kiÕn nghÞ lªn ChÝnh phñ, ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­, s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp nh­ chÝnh s¸ch chØ cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ sö dông nguyªn phô liÖu trong n­íc hoÆc tæ chøc s¶n xuÊt nguyªn phô liÖu trong n­íc ®Ó n©ng tû lÖ phÇn tr¨m néi ®Þa cña s¶n phÈm. Kh«ng phª duyÖt c¸c hîp ®ång gia c«ng mµ s¶n phÈm gia c«ng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn xuÊt xø mÉu A mµ c¸c doanh nghiÖp vÉn cam kÕt cÊp C/O mÉuA cho bªn n­íc ngoµi. KiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc cã nh÷ng chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch vay vèn thÝch hîp cho c¸c doanh nghiÖp, s¶n phÈm xuÊt khÈu cÇn cã sù hç trî, ch¼ng h¹n nh­ gi¶m thuÕ ®¸nh vµo gi¸ trÞ gia c«ng lµm gi¶m kh¶ n¨ng sù dông c¸c thµnh phÇn nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc cña c¸c doanh nghiÖp so víi viÖc sö dông nguyªn phô liÖu nhËp khÈu cã gi¸ trÞ nhËp khÈu rÎ h¬n, hoÆc ­u tiªn cho doanh nghiÖp vay vèn ®Çu t­ vµo mua s¾m c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm thay thÕ nguyªn phô liÖu nhËp khÈu. T¨ng c­êng chÝnh s¸ch quan hÖ víi ChÝnh phñ c¸c n­íc cho h­ëng GSP ®Ó kÞp thêi n¾m ®­îc c¸c th«ng tin chÝnh s¸ch vÒ chÝnh s¸ch chÕ ®é GSP còng nh­ n¾m ®­îc th«ng tin khi chÕ ®é ®ã thay ®æi. Trªn c¬ së c¸c th«ng tin nµy, ChÝnh phñ sÏ ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn c¬ quan cÊp C/O vÒ nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch cña c¸c n­íc vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp trong c«ng viÖc kinh doanh cña hä. Ngoµi ra, cÇn tæ chøc h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn xuÊt xø, c¸c vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan. VÝ dô nh­ hç trî trong viÖc xuÊt b¶n c¸c cuèn s¸ch h­íng dÉn viÖc thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn xuÊt xø khi vµo c¸c thÞ tr­êng. Thùc tÕ, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· xuÊt b¶n cuèn “XuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü”, cuèn “Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ GSP”, hay míi nhÊt lµ cuèn “Th©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi qua GSP”, trong ®ã ®Ò cËp ®Õn nh÷ng thay ®æi vÒ GSP, nh÷ng quy t¾c xuÊt xø vµ chÕ ®é xuÊt xø míi nhÊt cña mét sè thÞ tr­êng xuÊt khÈu träng ®iÓm cña ViÖt Nam. Ho¹t ®éng cÊp C/O ë c¸c chi nh¸nh cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, cã n¬i ®· cËp nhËt sè liÖu cÊp C/O vµo m¸y tÝnh tõng giê, tõng ngµy, nh­ng còng cã n¬i chØ ghi trªn sæ s¸ch, hay cËp nhËt vµo m¸y tÝnh chËm ch¹p vµ thiÕu chÝnh x¸c. HÖ thèng, ch­¬ng tr×nh cËp nhËt sè liÖu cÊp C/O t¹i c¸c chi nh¸nh kh¸c nhau nªn khi n¬i nµy muèn lÊy th«ng tin cña n¬i kia ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian. V× vËy qu¶n lý viÖc cÊp C/O rÊt khã cho Ban ph¸p chÕ- Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i Hµ néi. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam cÇn kiÕn nghÞ lªn ChÝnh phñ xin ng©n s¸ch nhµ n­íc ®Ó x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý d÷ liÖu, th«ng tin trªn m¸y tÝnh, nèi m¹ng thèng nhÊt trªn toµn quèc v× hiÖn nay viÖc lÊy sè liÖu vµ th«ng tin vÉn chñ yÕu lÊy tõ c¸c b¸o c¸o s¬ kÕt, tæng kÕt cña tõng chi nh¸nh. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng cÊp C/O vÉn cßn rÊt nhiÒu v­íng m¾c mµ c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng cÊp C/O cÇn xem xÐt vµ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p kÞp thêi, ch¼ng h¹n nh­: - VÊn ®Ò cung cÊp danh s¸ch c¸c tæ chøc cã thÈm quyÒn cÊp C/O vµ ®¨ng ký mÉu C/O, mÉu dÊu vµ mÉu ch÷ ký cña c¸c tæ chøc nµy. HiÖn t¹i cã 65 n­íc vµ vïng l·nh thæ ®­îc h­ëng thuÕ nhËp khÈu ­u ®·i cña ViÖt Nam. Qua nh÷ng th«ng tin s¬ bé do tham t¸n th­¬ng m¹i t¹i c¸c n­íc göi vÒ, sè l­îng c¸c tæ chøc cã thÈm quyÒn cÊp C/O t¹i 65 n­íc vµ vïng l·nh thæ nµy cã thÓ lªn tíi trªn 1.000 (riªng t¹i Malaysia lµ 60, Hµn Quèc lµ 44, §µi Loan thËm chÝ cã tíi 92 tæ chøc). NÕu ta ký ®­îc HiÖp ®Þnh víi Mü vµ NhËt, ®ång thêi gia nhËp ®­îc WTO th× sè l­îng c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ ®­îc h­ëng thuÕ nhËp khÈu ­u ®·i cña ViÖt nam cã thÓ lªn tíi gÇn 150, ®ång nghÜa víi viÖc sÏ cã hµng ngh×n tæ chøc cã thÈm quyÒn cÊp C/O vµ c¶ chôc ngh×n mÉu C/O, mÉu dÊu vµ ch÷ ký.ViÖc ®¨ng ký, ph¸t hµnh vµ cËp nhËt danh s¸ch c¸c tæ chøc cã thÈm quyÒn cÊp C/O, trong ®iÒu kiÖn ®ã, lµ hoµn tßan kh«ng kh¶ thi. Bé Th­¬ng m¹i cÇn thay ®æi ®Ó tiÕp cËn trong lÜnh vùc nµy. Bé Th­¬ng m¹i cÇn nghiªn cøu vµ ¸p dông th«ng lÖ quèc tÕ. Cô thÓ, thay v× kiÓm tra, ®èi chiÕu tõng C/O khi lµm thñ tôc nhËp khÈu, c¬ quan H¶i quan sÏ cho phÐp ng­êi nhËp khÈu tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh hîp lÖ cña C/O vµ tÝnh thuÕ trªn c¬ së C/O do ng­êi nhËp khÈu xuÊt tr×nh. NÕu sau nµy ph¸t hiÖn cã sù gian lËn th× sÏ xö lý nghiªm minh nh­ xö lý c¸c tr­êng hîp gian lËn thuÕ kh¸c. - VÒ tiªu chuÈn xuÊt xø. HiÖn nay ViÖc nam ch­a quy ®Þnh tiªu chuÈn x¸c ®Þnh xuÊt xø cho hµng ho¸ cña n­íc ngoµi (trõ tr­êng hîp quy ®Þnh hµm l­îng ASEAN trong ch­¬ng tr×nh CEPT/AFTA). TuyÖt ®¹i ®a sè C/O xuÊt tr×nh cho c¬ quan H¶i quan ®Ó h­ëng thuÕ ­u ®·i (thuÕ MFN) ®­îc cÊp theo quy ®Þnh cña n­íc xuÊt xø. §iÒu ®ã g©y ra nhiÒu khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp khi ®i xin cÊp C/O. Bé Th­¬ng m¹i nªn ®­a ra gi¶i ph¸p ®Ó t¹o thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp, ch¼ng h¹n nh­ Bé Th­¬ng m¹i nªn ®Ò nghÞ Tæng côc H¶i quan chØ ®¹o h¶i quan c¸c ®Þa ph­¬ng kh«ng ®ßi hái ng­êi nhËp khÈu ph¶i chøng minh hµm l­îng cña n­íc xuÊt xø khi kiÓm tra C/O. ViÖc ¸p dông thuÕ nhËp khÈu ­u ®·i sÏ ®­îc thùc hiÖn hoµn toµn trªn c¬ së C/O do chñ hµng xuÊt tr×nh, theo nguyªn t¾c tù chÞu tr¸ch nhiÖm nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn. C¸c tr­êng hîp cã nghi vÊn sÏ ®­îc ®iÒu tra riªng. NÕu ph¸t hiÖn cã gian lËn th× xö lý theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, kÓ c¶ ¸p dông biÖn ph¸p trõng ph¹t ®èi víi nh÷ng ®èi t¸c cè t×nh gian lËn xuÊt xø. - VÊn ®Ò C/O cña n­íc nµy nh­ng l¹i x¸c nhËn hµng ho¸ cã xuÊt xø tõ n­íc kh¸c. Trong thùc tiÔn th­¬ng m¹i quèc tÕ cã nhiÒu tr­êng hîp mµ n­íc lai xø (n¬i hµng ho¸ chØ ®i qua, tËp kÕt, chuyÓn t¶i, chia l« hoÆc thùc hiÖn mét sè thao t¸c gi¶n ®¬n nh­ t¸i chÕ bao b×) cÊp C/O x¸c nhËn hµng ho¸ cã xuÊt xø tõ mét n­íc thø ba. C¸c doanh nghiÖp ViÖt nam gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n khi tr×nh C/O trong tr­êng hîp nµy. Bé Th­¬ng m¹i nªn cã v¨n b¶n cô thÓ ®Ò nghÞ Tæng côc H¶i quan chØ ®¹o h¶i quan c¸c ®Þa ph­¬ng coi C/O lo¹i nµy lµ hîp lÖ vµ ¸p thuÕ cho hµng ho¸ theo xuÊt xø ghi trªn C/O ®ã kÓ c¶ c¸c tr­êng hîp kh«ng kÌm theo b¶n sao C/O cña n­íc xuÊt xø. 2. VÒ phÝa c¬ quan cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cßn v­íng m¾c trong kh©u kiÓm tra cÊp C/O ®Æc biÖt lµ C/O mÉu A vµ C/O mÉu D nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, tæ chøc cÊp C/O cÇn tiÕn hµnh kiÓm tra thùc tÕ quy tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. CÇn liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a chÝnh quyÒn, h¶i quan vµ chi nh¸nh cÊp C/O ë ®Þa ph­¬ng ®Ó n¾m v÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ nguån nguyªn liÖu mµ doanh nghiÖp sö dông. KiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn xuÊt xø quy ®Þnh. Tõ tr­íc ®Õn nay, viÖc kiÓm tra còng cã nh­ng th­êng chØ x¶y ra khi cã khiÕu n¹i tõ phÝa h¶i quan nhËp khÈu hoÆc cã sù nghi ngê vÒ tÝnh xuÊt xø ®Ó ®¶m b¶o doanh nghiÖp kh«ng lµm gi¶ xuÊt xø. Tr­íc kia, hµng hãa xin cÊp C/O mÉu D ph¶i xin ®­îc giÊy chøng nhËn kiÓm tra xuÊt xø hµng hãa do Vinacontrol cÊp, míi ®©y, trong quyÕt ®Þnh bæ sung cña Bé tr­ëng Bé Th­¬ng m¹i sè 0492/2000/Q§ - BTM më réng thÈm quyÒn cÊp giÊy chøng nhËn kiÓm tra xuÊt xø hµng hãa cho mäi c¬ quan gi¸m ®Þnh cã thÈm quyÒn kiÓm tra do ChÝnh phñ quy ®Þnh. C¸c tæ chøc cÊp C/O kh¸c, cÊp C/O mÉu kh¸c ngoµi C/O mÉu D còng nªn cã quy ®Þnh vÒ kiÓm tra hµng hãa xuÊt khÈu tr­íc khi xin cÊp C/O, ®Æc biÖt lµ C/O mÉu A, ®Ó gi¶m bít c«ng viÖc cho bé phËn chuyªn cÊp C/O. Th­êng xuyªn ph¶i thèng kª sè l­îng cÊp C/O ®Ó n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, kiÕn nghÞ lªn C¬ quan qu¶n lý cÊp C/O vÒ thùc tr¹ng hµng hãa xuÊt khÈu ®· ®¸p øng ®­îc tiªu chuÈn xuÊt xø ch­a, cßn thiÕu nh÷ng tiªu chuÈn g×. Qua ®ã cã thÓ kiÕn nghÞ lªn ChÝnh phñ ®Ó cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t­ s¶n xuÊt cho doanh nghiÖp, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc, cã kim ng¹ch xuÊt khÈu chiÕm tû träng lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Nh÷ng kiÕn nghÞ nµy lµ cÇu nèi gi÷a ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vèn ®Çu t­ nh»m n©ng cao c¶ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng cña s¶n phÈm. C¸n bé cÊp C/O cÇn nhiÖt t×nh h­íng dÉn cho c¸c doanh nghiÖp ch­a biÕt vÒ C/O. §Ó tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÕu sãt, nhÇm lÉn khai C/O kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng ®Çy ®ñ, c¸n bé cÊp C/O ph¶i lu«n tØnh t¸o, kiÓm tra cÈn thËn, ph¶i n¾m v÷ng nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¸ch khai, vÒ tiªu chuÈn xuÊt xø ¸p dông cho hµng hãa xuÊt khÈu ®Ó ®­îc cÊp C/O ®óng form. CÇn nghiªm kh¾c vµ nguyªn t¾c h¬n ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp doanh nghiÖp biÕt nh­ng cè t×nh gi¶m thiÓu chøng tõ hµng hãa, kh«ng cã thiÖn chÝ hîp t¸c víi c¬ quan cÊp C/O. §iÒu nµy sÏ gãp phÇn h¹n chÕ ®­îc nh÷ng vô khiÕu kiÖn tõ phÝa c¸c n­íc cho h­ëng ­u ®·i ®èi víi c¸c c¬ quan cÊp C/O ë ViÖt Nam. C¬ quan cÊp C/O nªn cã mét b­íc ®ét ph¸ vÒ thñ tôc trong kh©u cÊp C/O, cã mét c¸ch nh×n míi, ®æi míi t­ duy, kh«ng chØ tr«ng chê c¸c doanh nghiÖp ®Õn xin cÊp C/O mµ cÇn liªn hÖ trùc tiÕp b»ng ®iÖn tho¹i, th­ tõ, giÊy mêi... tíi c¸c doanh nghiÖp cã hµng hãa xuÊt khÈu t¹i ®Þa ph­¬ng, t­ vÊn trùc tiÕp, h­íng dÉn c¸c b­íc lµm C/O cho c¸c doanh nghiÖp. §iÒu ®ã kh«ng chØ mang l¹i lîi Ých cho doanh nghiÖp, cho ®Þa ph­¬ng, cho ®Êt n­íc mµ cßn ®em l¹i nguån thu cho c¬ quan cÊp C/O. C¬ quan cÊp C/O cÇn cËp nhËt c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn C/O, c¸c thay ®æi trong chÕ ®é ­u ®·i, danh môc s¶n phÈm ®­îc ­u ®·i, c¸c tiªu chuÈn xuÊt xø... T¨ng c­êng h¬n n÷a mèi quan hÖ víi c¸c c¬ quan ®¹i diÖn cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi víi ChÝnh phñ c¸c n­íc nhËp khÈu, nhÊt lµ nh÷ng n­íc cho h­ëng ­u ®·i, ®Ó n¾m b¾t ®­îc chÝnh s¸ch nhËp khÈu cña n­íc cho h­ëng ­u ®·i. Thèng kª kÞp thêi c¸c sè liÖu vÒ C/O ®· cÊp ®Ó chñ ®éng trong dù ®o¸n t×nh h×nh. Trªn c¬ së ®ã tæ chøc cÊp C/O th­êng xuyªn, tæ chøc c¸c héi th¶o, c¸c líp båi d­ìng vÒ C/O, c¸c chÕ ®é ­u ®·i GSP, CEPT, tiªu chuÈn xuÊt xø cã liªn quan... cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu còng nh­ c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c nµy. NÕu cã ®iÒu kiÖn c¸c tæ chøc cÊp C/O nªn giíi thiÖu cho c¸c doanh nghiÖp c¸c nguån cung cÊp nguyªn phô liÖu trong n­íc thay thÕ cho nguyªn phô liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n phÈm ®¸p øng ®­îc tiªu chuÈn xuÊt xø hµng hãa. Khi cã khiÕu n¹i cña H¶i quan n­íc nhËp khÈu vÒ bÊt kú lo¹i mÉu C/O nµo, c¬ quan cÊp C/O cÇn nhanh chãng tiÕn hµnh kiÓm tra vµ tr¶ lêi khiÕu n¹i ngay ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh ch©n thùc, chÝnh x¸c cña C/O do m×nh cÊp còng nh­ gi¶i táa mèi nghi ngê vÒ tÝnh xuÊt xø cña hµng hãa. Nh­ vËy sÏ gãp phÇn gióp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ xuÊt khÈu hµng hãa mét c¸ch nhanh chãng, gi¶m thiÓu ®­îc c¸c kho¶n tiÒn nh­ tiÒn l­u kho, b·i, vËn chuyÓn, gi¸m ®Þnh hµng hãa... ®ång thêi gi÷ ®­îc uy tÝn vµ t¹o mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a C¬ quan cÊp C/O vµ H¶i quan c¸c n­íc nhËp khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c l« hµng sau. Thùc tÕ ë Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· thµnh lËp “Ban KiÓm tra ho¹t ®éng cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø” vµo th¸ng 02/1998. Ban gåm 5 ng­êi vµ cã nh÷ng nhiÖm vô sau: - TËp hîp th«ng tin ph¶n ¸nh vÒ ho¹t ®éng cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø. - Rµ so¸t, kiÓm tra thùc tiÔn ho¹t ®éng cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø t¹i c¸c bé phËn cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø vµ quy chÕ cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø hiÖn hµnh. - B¸o c¸o, kiÕn nghÞ cho l·nh ®¹o Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp h­íng gi¶i quyÕt ®èi víi nh÷ng vi ph¹m nghiªm träng. - §Ò xuÊt víi l·nh ®¹o Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam vÒ chÕ ®é tr¸ch nhiÖm, quyÒn lîi vµ kû luËt cña c¸n bé, chuyªn viªn thùc hiÖn c«ng t¸c cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. 3. VÒ phÝa doanh nghiÖp. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, kh«ng cßn lµ thêi kú cña nh÷ng h×nh thøc lµm ¨n manh món, tr× trÖ, kÐm n¨ng ®éng. C¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ lµ c¸c nhµ bu«n mµ ph¶i cã tri thøc vµ sù hiÓu biÕt. Doanh nghiÖp ph¶i n¾m v÷ng nghiÖp vô ®Ó lµm chñ trong lÜnh vùc kinh doanh cña m×nh. Muèn sö dông tèt C/O tr­íc hÕt c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i hiÓu râ nh÷ng lîi Ých mµ C/O mang l¹i cho doanh nghiÖp m×nh. Doanh nghiÖp cÇn ®Çu t­ kinh phÝ ®µo t¹o c¸n bé nghiÖp vô chuyªn phô tr¸ch ho¹t ®éng vÒ C/O lµm sao ®Ó c¸c c¸n bé trong doanh nghiÖp m×nh biÕt c¸ch kª khai vµ biÕt ®­îc thñ tôc xin cÊp C/O. Doanh nghiÖp cÇn ®Çu t­ kinh phÝ thÝch ®¸ng cho viÖc nghiªn cøu c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu mµ doanh nghiÖp quan t©m, nghiªn cøu c¸c yªu cÇu vµ tiªu chuÈn xuÊt xø cña tõng khu vùc thÞ tr­êng cô thÓ. C¸c doanh nghiÖp cÇn n¾m b¾t râ c¸c th«ng tin vÒ c¸c mÆt hµng vµ c¸c thÞ tr­êng ®­îc h­ëng thuÕ ­u ®·i. Ngµy nay, C/O kh«ng cßn lµ mét vÊn ®Ò míi mÎ n÷a nh­ng vÉn cã kh«ng Ýt nh÷ng tr­êng hîp doanh nghiÖp ®· lµm C/O l©u n¨m mµ vÉn gÆp ph¶i kh«ng Ýt nh÷ng v­íng m¾c, khã kh¨n. Doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu kü c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn C/O, th­êng xuyªn cö c¸n bé ®i häc c¸c khãa huÊn luyÖn líp häc do Bé Th­¬ng m¹i vµ Phßng Th­¬ng m¹i tæ chøc. Doanh nghiÖp cÇn bá qua nh÷ng e ng¹i, kh«ng giÊu dèt, trùc tiÕp hái, tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia C/O trong nh÷ng t×nh huèng, tr­êng hîp cô thÓ mµ m×nh thÊy v­íng m¾c. Doanh nghiÖp cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Õn c¸c Ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan nh­ ch­¬ng tr×nh CEPT vµ GSP, cÇn tranh thñ nh÷ng ­u ®·i cña b¹n hµng. §ång thêi víi nh÷ng thö th¸ch, khã kh¨n trong thêi kú ®æi míi nÒn kinh tÕ lµ nh÷ng c¬ héi mµ chØ nh÷ng doanh nghiÖp cã ®Çu ãc kinh doanh míi n¾m b¾t ®­îc. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng tiªu chuÈn xuÊt xø cña c¸c n­íc dµnh ­u ®·i ®èi víi s¶n phÈm ViÖt Nam, doanh nghiÖp cÇn cè g¾ng ®Çu t­ kinh phÝ ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, nhËp khÈu d©y chuyÒn c«ng nghÖ nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng tù s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, n©ng cao hµm l­îng néi ®Þa hãa cña s¶n phÈm, còng chÝnh lµ ®¶m b¶o cho nh÷ng hµng hãa ViÖt Nam c¹nh tranh tèt trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi vµ th©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi. Doanh nghiÖp cÇn më réng mèi quan hÖ kinh doanh, th­¬ng m¹i víi c¸c ®èi t¸c thuéc c¸c n­íc cho h­ëng ­u ®·i cho phÐp sö dông tiªu chuÈn xuÊt xø n­íc b¶o trî hoÆc víi c¸c n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i kh¸c trong cïng khèi kinh tÕ ASEAN ®Ó t¨ng hµm l­îng néi ®Þa khu vùc ®­îc c¸c n­íc cho h­ëng ­u ®·i ¸p dông theo tiªu chuÈn xuÊt xø céng gép. Trªn c¬ së më réng quan hÖ víi c¸c n­íc cho h­ëng, trong tr­êng hîp kh«ng thÓ t×m ®­îc ®ñ nguån nguyªn phô liÖu trong n­íc phôc vô cho s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu, cã thÓ nhËp khÈu c¸c nguyªn phô liÖu tõ chÝnh c¸c n­íc cho h­ëng ®Ó khi xuÊt khÈu trë l¹i n­íc ®ã, c¸c thµnh phÇn nhËp khÈu vÉn ®­îc tÝnh vµo gi¸ trÞ hµm l­îng néi ®Þa ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh xuÊt xø cña s¶n phÈm. HoÆc trong tr­êng hîp xuÊt khÈu sang c¸c n­íc kh«ng ®ñ cung øng cho s¶n xuÊt hoÆc kh«ng cã mµ ph¶i nhËp khÈu, doanh nghiÖp cã thÓ t×m nguån nhËp khÈu tõ c¸c thÞ tr­êng lµ c¸c n­íc còng thuéc danh s¸ch c¸c n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i cña n­íc nhËp khÈu ®ã. §Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng hãa sang thÞ tr­êng EU- mét thÞ tr­êng träng ®iÓm cña ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp cÇn n©ng cao chÊt l­îng, uy tÝn cña s¶n phÈm ViÖt Nam ®èi thÞ tr­êng nµy. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i l­u ý vÒ vÊn ®Ò thùc hiÖn nghiªm tóc HiÖp ®Þnh chèng gian lËn th­¬ng m¹i ®· ký gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ EU (c¸c vÊn ®Ò vÒ gi¸ xuÊt khÈu, xuÊt xø nguyªn phô liÖu vµ thµnh phÈm...), kh«ng ®Ó x¶y ra viÖc tiÕn hµnh ®iÒu tra gian lËn th­¬ng m¹i nh­ b¸n ph¸ gi¸ hay sai lÖch vÒ xuÊt xø. C¸c doanh nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh viÖc khai th¸c thÞ tr­êng míi, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü, ®ång thêi kh«i phôc c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng nh­ Liªn bang Nga vµ §«ng ¢u. C¸c doanh nghiÖp cÇn thu hót ®Çu t­ cho s¶n xuÊt nguyªn liÖu phô liÖu ®Çu vµo, kiÕn nghÞ ChÝnh phñ gi¶m c¸c chi phÝ ®Çu vµo, t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm xuÊt khÈu, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, tõng b­íc chuyÓn tõ h×nh thøc gia c«ng sang b¸n FOB. Nh­ng trªn hÕt, doanh nghiÖp cÇn cã suy nghÜ ®óng ®¾n, ý thøc tèt trong kinh doanh, doanh nghiÖp cÇn tù rÌn luyÖn vµ n©ng cao ®¹o ®øc kinh doanh- ®ã míi lµ c¬ së cña mäi thµnh c«ng. Gian lËn th­¬ng m¹i chØ cã thÓ mang l¹i lîi nhuËn cho doanh nghiÖp trong ngµy mét ngµy hai chø kh«ng thÓ l©u dµi ®­îc. H¬n n÷a, lµm nh­ thÕ cã nghÜa lµ doanh nghiÖp ®ang lµm h¹i ®Õn c¸c doanh nghiÖp kh¸c vµ ®Õn lîi Ých cña quèc gia m×nh. KÕt LuËn Ngµy nay, kh¸i niÖm vÒ C/O kh«ng cßn míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trªn thÕ giíi nãi chung vµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng. C/O ®· trë thµnh mét chøng tõ quan träng, cÇn thiÕt vµ ®­îc sö dông rÊt nhiÒu trong bu«n b¸n quèc tÕ. Ng­êi ta kh«ng chØ thÊy trong ®ã nguån gèc, xuÊt xø, n¬i s¶n xuÊt chÕ biÕn, chÊt l­îng cña s¶n phÈm mµ cã thÓ thÊy c¶ chÝnh s¸ch kinh tÕ trong quan hÖ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng gi÷a c¸c quèc gia. ChÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam ®· ®­a ®Êt n­íc héi nhËp cïng nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, më ra rÊt nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc cho c¸c doanh nghiÖp muèn kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. C¸c HiÖp ®Þnh quèc tÕ nh­ HiÖp ®Þnh ­u ®·i thuÕ quan CEPT, GSP, hay c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng vÒ xuÊt nhËp khÈu hµng hãa... cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc h­ëng nhiÒu ­u ®·i, t¹o thuËn lîi vµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa trªn thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu. Nh­ng ®ång thêi víi nh÷ng ­u ®·i ®ã lµ nh÷ng quy ®inh chÆt chÏ vÒ xuÊt xø hµng hãa, vÒ tÝnh néi ®Þa cña s¶n phÈm. §ã lµ sù ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ mét c¸ch nghiªm tóc. C¬ héi lu«n ®i liÒn víi th¸ch thøc. Lµm thÕ nµo ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam n¾m ch¾c c¸c kiÕn thøc nghiÖp vô vÒ C/O, cïng víi sù hç trî cña c¸c c¬ quan qu¶n lý, c¸c tæ chøc cÊp C/O, khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng lîi Ých mµ C/O mang l¹i, gãp phÇn ph¸t triÓn lÜnh vùc xuÊt khÈu nãi riªng vµ ho¹t ®éng kinh tÕ quèc d©n nãi chung. §iÒu ®ã kh«ng chØ ®ßi hái sù nç lùc tõ riªng doanh nghiÖp mµ cÇn sù qu¶n lý ®ång bé, thèng nhÊt, chÆt chÏ tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ cÊp C/O. Chóng ta hy lu«n hy väng r»ng cïng víi nç lùc cña c¸c c¬ quan qu¶n lý, c¬ quan cÊp C/O vµ cña c¸c doanh nghiÖp, nh÷ng khã kh¨n sÏ ®­îc gi¶i quyÕt nhanh chãng. Lµm ®­îc ®iÒu ®ã còng chÝnh lµ c¸ch mµ chóng ta ®Èy m¹nh h¬n n÷a qu¸ tr×nh héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu.