Một số chính sách và biện pháp thúc đẩy xuất khẩu ở Việt Nam

thÓ, ®Ó khuyÕn khÝch theo h­íng nµy cÇn cã nh÷ng söa ®æi sau: + N©ng thêi gian miÔn thuÕ lîi tøc cho c¸c c¬ së míi thµnh lËp t¹i c¸c vïng kh«ng ph¶i ®èi t­îng chÝnh s¸ch lªn 3 n¨m. C¸c c¬ së nµy ®­îc miÔn gi¶m 50% thuÕ lîi tøc trong 3 ®Õn 5 n¨m tiÕp theo tuú theo ®ã lµ c¬ së chÕ biÕn n«ng hay s©u. + N©ng thêi gian miÔn thuª lîi tøc cho c¸c c¬ së ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ. cô thÓ, nÕu chØ më réng quy m« mét c¸ch th«ng th­êng ( chØ dÉn tíi sù thay ®æi vÒ l­îng mµ kh«ng dÉn tíi sù thay ®æi vÒ chÊt ) th× chØ ®­îc miÔn thuÕ lîi tøc cho phÇn lîi nhuËn t¨ng thªm trong vßng mét n¨m. NÕu cã ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao ®­îc cÊp ®é chÕ biÕn hµng ho¸ th× tuy theo tõng møc ®é sÏ ®­îc miÔn thuÕ lîi tøc cho phÇn lîi nhuËn t¨ng thªm trong vßng tõ 2 ®Õn 3 n¨m. Sau ®©y lµ møc quy ®Þnh cô thÓ vÒ møc ®é ­u ®·i vÒ thuÕ lîi tøc cho tõng lo¹i h×nh ( c¸c quy ®Þnh nµy chØ dµnh cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ). - §èi víi c¬ së míi thµnh lËp t¹i vïng kh«ng ph¶i ®èi t­îng chÝnh s¸ch th× miÔn trong 3 n¨m ®Çu. + NÕu lµ chÕ biÕn n«ng: gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo. + NÕu lµ chÕ biÕn võa: gi¶m 50% trong 4 n¨m tiÕp theo. + NÕu lµ chÕ biÕn tinh: gi¶m 50% trong 5 n¨m tiÕp theo. - §èi víi c¬ së míi thµnh lËp t¹i vïng ®èi t­îng chÝnh s¸ch, miÔn trong 3 ®Õn 4 n¨m ®Çu. + NÕu lµ chÕ biÕn n«ng: gi¶m 50% trong 3 ®Õn 5 n¨m tiÕp theo. + NÕu lµ chÕ biÕn võa: gi¶m 50% trong 4 ®Õn 6 n¨m tiÕp theo. + NÕu lµ chÕ biÕn tinh: gi¶m 50% trong 5 ®Õn 7 n¨m tiÕp theo. - §èi víi c¸c c¬ së ®Çu t­ më réng quy m«, n©ng cao s¶n l­îng nh­ng kh«ng cã sù thay ®æi vÒ cÊp ®é chÕ biÕn cña s¶n phÈm, miÔn cho phÇn lîi nhuËn t¨ng thªm trong n¨m tiÕp theo. - §èi víi c¬ së ®Çu tõ ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó lµm ra s¶n phÈm míi hoÆc n©ng cao cÊp ®é chÕ biÕn cña s¶n phÈm, miÔn cho phÇn lîi nhuËn t¨ng thªm trong 2 ®Õn 3 n¨m tiÕp theo. 1. 2 C¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 1.2.1 §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc thu hót vèn n­íc ngoµi. Nghiªn cøu ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi c¸c ®iÒu kiÖn thÝch hîp nh»m më thªm c¸c kªnh míi thu hót vèn n­íc ngoµi. + ThÝ ®iÓm viÖc cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mua cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc hoÆc cïng víi doanh nghiÖp trong n­íc thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn víi tû lÖ khèng chÕ nhÊt ®Þnh. + Nghiªn cøu vµ söa ®æi c¬ chÕ cho phÐp doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ®Ó thu hót vèn vµ më réng quy m« ®Çu t­. + CÇn c©n nh¾c viÖc tham gia thÞ tr­êng tr¸i phiÕu quèc tÕ ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh nî cña ®Êt n­íc, khuyÕn khÝch tõng b­íc nh­ ®Çu t­ chøng kho¸n ë thÞ tr­êng chøng kho¸n trong n­íc víi møc ®é b¶o hiÓm nhÊt ®Þnh ®Ó tr¸nh ®æ vì tiÒm tµng. + Sím ban hµnh c¸c quy chÕ vÒ cÇm cè, thÕ chÊp, b¶o l·nh ®Ó ®Èy nhanh viÖc gi¶i ng©n vèn vay cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ ho¹t ®éng cña c¸c quü ®Çu t­. 1.2.2 TiÕp tôc ban hµnh c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh»m c¶i thiÖn h¬n n÷a m«i tr­êng ®Çu t­. a. T¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc tiÕn tíi x©y dùng mét luËt ®Çu t­ chung: - Hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p lý chung vÒ kinh tÕ, t¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh hoµn thiÖn, sím ban hµnh c¸c luËt vÒ ng©n hµng, h¶i quan, chèng ®éc quyÒn, luËt kinh doanh bÊt ®éng s¶n.. - Nghiªn cøu xo¸ bá dÇn sù ph©n biÖt vÒ chÝnh s¸ch ®Çu t­ cã liªn quan ®Õn quyÒn lîi, nghÜa vô gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. TiÕn tíi thùc hiÖn chÝnh s¸ch thèng nhÊt ®èi víi ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi.Tr­íc m¾t rµ so¸t tÊt c¶ c¸c lo¹i gi¸ dÞch vô, lÖ phÝ.. ®Ó cã sù ®iÒu chØnh hîp lý nh»m thu hÑp kho¶ng c¸ch gi÷a gi¸ trong n­íc víi gi¸ c¶ c¸c n­íc trong khu vùc, gi¸ gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. b. Nghiªn cøu söa ®æi, bæ xung luËt ph¸p, chÝnh s¸ch vµ thñ tôc, t¹o thËn lîi cho ho¹t ®éng FDI. - Nghiªn cøu ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cho phÐp khu vùc d©n doanh ®­îc gãp vèn liªn doanh trong nh÷ng khu vùc kh«ng cÊm khu vùc t­ nh©n ®Çu t­. - Nghiªn cøu xem xÐt viÖc ®iÒu chØnh c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ nh­: thuÕ thu nhËp cao, thuÕ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc, x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ khuyÕn khÝch néi ®Þa ho¸ vµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt phô tïng ë ViÖt nam. - Rµ so¸t vµ hÖ thèng ho¸ toµn bé c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµm c¬ së cho viÖc h­íng dÉn, tuyªn truyÒn luËt ph¸p, chÝnh s¸ch s©u réng, trong c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ®Þa bµn vËn ®éng ®Çu t­. Bªn c¹nh ®ã, kÞp thêi ph¸t hiÖn c¸c m©u thuÉn, chång chÐo trong c¸c v¨n b¶n ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi, b·i bá nh÷ng quy ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt g©y ra c¸c thñ tôc phiÒn hµ, c¶n trë ho¹t ®éng ®Çu t­. 1.2.3 N©ng cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng lùc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng FDI. 1.2.3.1 §æi míi c«ng t¸c vËn ®éng vµ xóc tiÕn ®Çu t­. - §Èy m¹nh vËn ®éng ®Çu t­ mét c¸ch chñ ®éng theo c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n träng ®iÓm, h­íng m¹nh vµo c¸c ®èi t¸c Ch©u ©u, B¾c mü, Mü.. Chó träng c¸c tËp ®oµn cã tiÒm lùc vÒ vèn vµ c«ng nghÖ. - Phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Bé Ngo¹i giao, Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, Bé Th­¬ng m¹i ®Ó th­êng xuyªn trao ®æi th«ng tin, tiÕn hµnh ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­, xóc tiÕn th­¬ng m¹i tõ bªn ngoµi th«ng qua c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao vµ th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®¶m b¶o tiÕt kiÖm. Tranh thñ sù hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau víi c¸c tæ chøc xóc tiÕn ®Çu t­ quèc tÕ. Tr­íc hÕt lµ hîp t¸c trong khu«n khæ cña ASEAN, APEC, hîp t¸c ASEAN vµ Ch©u ©u, hîp t¸c víi c¸c c¬ quan cña NhËt, Mü, c¸c n­íc EU vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c. - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc h×nh thµnh c¸c hiÖp héi hoÆc c©u l¹c bé c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI t¹i ViÖt nam. T¨ng c­¬ng phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan xóc tiÕn ®Çu t­ th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc ë ViÖt nam ®Ó giíi thiÖu chÝnh s¸ch, luËt ph¸p, qu¶ng b¸ c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t­. Tæ chøc ®Þnh kú c¸c cuéc gÆp gì céng ®ång ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam ®Ó t×m hiÓu t×nh h×nh, th¸o gì khã kh¨n vµ hç trä cho c¸c doanh nghiÖp cã FDI ®ang ®Çu t­ t¹i ViÖt nam. 1.2.3.2 N©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch liªn quan ®Õn c«ng t¸c FDI. - X©y dùng quy ho¹ch ngµnh vµ c¸c s¶n phÈm chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh râ ph¹m vi vÒ ho¹t ®éng cña FDI vµ cña ®Çu t­ trong n­íc lµm c¬ së cho viÖc ®Þnh kú c«ng bè danh môc c¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh nh­ ®iÖn tö, xi m¨ng, s¾t thÐp, r­îu bia.. - Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Ó cã quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, ®Æc khu kinh tÕ mang tÝnh kh¶ thi phï hîp víi quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Þa ph­¬ng vµ vïng l·nh thæ. Tr­íc m¾t, cÇn tËp trung vµo c¸c gi¶i ph¸p x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - kü thËt - x· héi vµ thu hót vèn ®Çu t­ ®Ó lÊp ®Çy c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ®· phª duyÖt. §ång thêi, ®Ó n©ng cao h¬n n÷a sù hÊp dÉn cña khu vùc nµy, ChÝnh phñ nªn cho phÐp ¸p dông thÝ ®iÓm c¬ chÕ “ thñ tôc vµ dÞch vô mét cöa ” cho KCN -KCX. 1.2.3.3 Xö lý kÞp thêi c¸c v­íng m¾c cña c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh xem xÐt cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ vµ triÓn khai dù ¸n. - Nghiªn cøu x¸c lËp c¸c chñ tr­¬ng râ rµng vÒ c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c lµm c¬ së cho viÖc xö lý ®óng ®¾n c¸c tr­êng hîp cô thÓ nh­ c¸c vÊn ®Ò: b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, vÒ t­ nh©n ho¸, hîp t¸c víi n­íc ngoµi, vÒ nî cña khu vùc FDI, vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ ®· qua sö dông, vÒ h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi vµ tû lÖ gãp vèn cña ViÖt nam trong liªn doanh. + ViÖc b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc ph¶i ®­îc ®Æt trong bèi c¶nh ViÖt nam tham gia ASEAN, AFTA vµ chuÈn bÞ tham gia WTO. NghÜa lµ sÏ ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh ¸c liÖt do xu thÕ tù do ho¸ ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i mang ®Õn. Do ®ã, b¶o hé s¶n xuÊt kh«ng chØ b¶o hé riªng doanh nghiÖp ViÖt nam mµ c¶ doanh nghiÖp FDI trªn ®Êt ViÖt nam v× nã lµ mét bé phËn h÷u c¬ cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam. Kh«ng chØ b¶o hé ng­êi s¶n xuÊt mµ b¶o hé c¶ quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng ®­îc quyÒn sö dông c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, gi¸ c¶ hîp lý. B¶o hé s¶n xuÊt ph¶i cã ®iÒu kiÖn ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ nh»m t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, gi¸ rÎ h¬n gi¸ nhËp khÈu, kh«ng b¶o hé nh÷ng cung c¸ch kµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶, l¹c hËu, c¶n b­íc tiÕn cña tiÕn tr×nh CNH - H§H. + ViÖc x¸c ®Þnh ph¹m vi c¸c dù ¸n nµo trong n­íc lµm, dù ¸n nµo ®Ó FDI lµm ph¶i ®­îc ®Æt trong chiÕn l­îc bè trÝ vèn chung cña nÒn kinh tÕ. Quan ®iÓm chung lµ nªn dµnh vèn ng©n s¸ch cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së x· héi vµ c«ng tr×nh träng ®iÓm. Nh÷ng dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh nªn sö dông vèn ®Çu t­ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã cã FDI. + ViÖc sö dông c«ng nghÖ thiÕt bÞ n­íc ngoµi ph¶i kÕt hîp gi÷a c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ë nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng. Kh«ng nªn cã quan niÖm cøng nh¾c vÒ thiÕt bÞ cò. Nguyªn t¾c chung lµ nªn ®Ó nhµ ®Çu t­ tù quyÕt ®Þnh c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp nh­ng ph¶i b¶o ®¶m chÊt l­îng cao cña s¶n phÈm, kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng vµ ¶nh h­ëng tíi an toµn lao ®éng. ChÊt l­îng cña thiÕt bÞ ph¶i cµn trªn 80% vµ l­îng tiªu thô nhiªn liÖu kh«ng v­ît qu¸ møc quy ®Þnh. + Tû lÖ vèn cña ViÖt nam cao lµ tèt nh­ng kh«ng nªn qu¸ cøng nh¾c v× viÖc huy ®éng vèn gãp cña c¸c bªn ViÖt nam trong liªn doanh gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. MÆt kh¸c nguyªn t¾c chung cña liªn doanh lµ l·i cïng ¨n, lç cïng chÞu theo tû lÖ vèn gãp. NÕu tû lÖ gãp vèn cña phÝa ViÖt nam cao th× trong tr­êng hîp thua lç, phÝa ViÖt nam ph¶i chÞu tû lÖ lín mµ trong nhiÒu tr­êng hîp kh«ng cã kh¶ n¨ng g¸nh chÞu. Do ®ã, ®èi víi nh÷ng dù ¸n quan träng hay ®é rñi ro cao, khi b¾t ®Çu liªn doanh nªn ®Ó tû lÖ vèn gãp cña bªn ViÖt nam thÊp, tuy ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña tõng dù ¸n mµ quyÕt ®Þnh t¨ng phÇn gãp cña ViÖt nam trong liªn doanh b»ng c¸ch mua l¹i cæ phÇn cña bªn n­íc ngoµi theo tho¶ thuËn. + VÒ h×nh thøc ®Çu t­: nªn dµnh quyÒn lùa chän hÝnh thøc ®Çu t­ cho chñ ®Çu t­ trõ nh÷ng lÜnh vùc ph¶i yªu cÇu liªn doanh hay hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh theo quy ®Þnh cña nghÞ ®Þnh 10/2001/N§ - CP ban hµnh th¸ng 1/2001. - Rµ so¸t l¹i tÊt c¶ c¸c danh môc c¸c dù ¸n ®ang chuÈn bÞ ®Çu t­ ®Ó xö lý c¸c v­íng m¾c, thóc ®Èy dù ¸n sím hoµn thiÖn hç trî ®Ó cÊp phÐp. - Rµ so¸t cñng cè l¹i c¸c c«ng cô tµi chÝnh kÕ to¸n ®Ó t¨ng c­êng gi¸m s¸t kiÓm tra ho¹t ®éng tµi chÝnh doanh nghiÖp FDI nh»m kh¾c phôc c¸c c¬ së g©y thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých ViÖt nam. 1.2.3.4 T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng FDI. - N©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng FDI trªn c¬ së tæ chøc hîp lý ho¸ tõ Trung ­¬ng tíi ®Þa ph­¬ng, m¹nh d¹n ph©n cÊp, uû quyÒn cho c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI trªn ®Þa bµn ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, xö lý kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh. - Rµ so¸t vµ c¶i tiÕn m¹nh mÏ h¬n n÷a tÊt c¶ c¸c thñ tôc liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h­íng tinh gi¶m ®Çu mèi, c«ng khai quy ®Þnh thêi h¹n vµ ng­êi cã tr¸ch nhiÖm xö lý. 2. C¸c biÖn ph¸p vÒ tµi chÝnh tÝn dông. 2.1 KhuyÕn khÝch c¸c vÖ tinh cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu qua thuÕ. HiÖn nay viÖc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu trùc tiÕp vµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu míi chØ nh×n ®Õn c¸c doanh nghiÖp cã s¶n xuÊt trùc tiÕp hµng xuÊt khÈu vµ doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu. Trong thùc tÕ cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm nhiÖm vô cung øng nguyªn liÖu ®Çu vµo hoÆc b¸n thµnh phÈm cho c¸c c¬ së trùc tiÕp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Hä còng cã quyÒn ®­îc h­ëng ­u ®·i. V× lÝ do ®ã, nªn më réng ®Þnh nghÜa vÒ “ c¬ së s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ” trong luËt thuÕ doanh thu. Cô thÓ, c¸c c¬ së s¶n xuÊt nguyªn phô liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu còng cã thÓ ®­îc coi lµ c¬ së s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ còng ®­îc miÔn thuÕ doanh thu. NhiÒu n­íc ®· dµnh ­u ®·i cho c¸c xÝ nghiÖp vÖ tinh nµy, thËm chÝ cßn ®i s©u h¬n, ­u ®·i c¶ xÝ nghiÖp ®· cung cÊp sîi ®Ó dÖt v¶i cho may ¸o xuÊt khÈu. Cã thÓ lÊy mÆt hµng ¸o s¬ mi lµm vÝ dô: c¸c c¬ së may xuÊt khÈu hiÖn nay ®ang ®­îc miÔn thuÕ doanh thu nh­ng c¸c xÝ nghiÖp cung cÊp v¶i, cóc, cæ, chØ kh©u vµ bao b× cho c¸c c¬ së may ch­a ®­îc miÔn thuÕ doanh thu. NhiÒu n­íc ®· dµnh ­u ®·i cho c¸c xÝ nghiÖp vÖ tinh nµy, thËm chÝ cßn ®i s©u h¬n, ­u ®·i c¶ xÝ nghiÖp ®· cung cÊp sîi ®Ó dÖt v¶i cho may ¸o xuÊt khÈu. §èi víi n­íc ta, chóng ta ch­a ®ñ kh¶ n¨ng miÔn thuÕ nhiÒu tÇng th× cã thÓ ¸p dông cho c¸c tÇng thø nhÊt hay c¸c xÝ nghiÖp cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Nh­ trong vÝ dô trªn lµ c¸c xÝ nghiÖp dÖt, xÝ nghiÖp s¶n xuÊt cóc, bao b×... NÕu lµm nh­ vËy, th× sù ph¸t triÓn cña mét ngµnh hµng xuÊt khÈu nµo ®ã sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña nhiÒu ngµnh kh¸c, tÊt c¶ ®Òu h­íng vÒ xuÊt khÈu. §iÒu nµy dÉn tíi viÖc võa ®Èy m¹nh xuÊt khÈu gi¸ trÞ gia t¨ng ( kh«ng ph¶i nhËp nguyªn liÖu vµ nhËp thµnh phÈm theo kiÓu gia c«ng), võa t¹o ®iÒu kiÖn thu hót ®­îc c¸c nguån nh©n lùc vµ vËt lùc cña ®Êt n­íc vµo lÜnh vùc kinh tÕ cã hiÖu qu¶. 2.2 Gi¶m thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu dÞch vô. XuÊt khÈu dÞch vô vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm trÝ tuÖ cßn lµ viÖc míi, nh­ng trªn thùc tÕ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña lo¹i h×nh nµy theo nh÷ng con sè kh«ng chÝnh thøc ngµy cµng t¨ng. C¸c chuyªn gia cña bé th­¬ng m¹i ®· tÝnh to¸n vµ dù ®o¸n kh¶ n¨ng ph¸t triÓn lo¹i h×nh nµy trong t­¬ng lai lµ hiÖn thùc, dù ®o¸n l­îng ngo¹i tÖ thu ®­îc tõ xuÊt khÈu dÞch vô vµ s¶n phÈm trÝ tuÖ vµo n¨m 2003 cã thÓ lªn tíi 1,5 tû USD nÕu nh­ ViÖt nam cã c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc thóc ®Èy ho¹t ®éng nµy ngay tõ b©y giê. Do vËy, cÇn cã c¸c v¨n b¶n cô thÓ ®­îc c«ng bè vµ giao cho c¸c bé cïng c¸c c¬ quan cã chøc n¨ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vµ khuyÕn khÝch ®óng ®¾n ®Ó kh¶ n¨ng nµy trë thµnh hiÖn thùc. Tr­íc m¾t cÇn cã sù thay ®æi vÒ thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp gia c«ng, s¶n xuÊt phÇn mÒm tin häc. Nh÷ng bÊt hîp lý trong lÜnh vùc nµy cã thÓ nh×n thÊy rÊt râ nh­: thuÕ doanh thu phÇn mÒm lµ 2% ( thuÕ dÞch vô) trong khi thuÕ doanh thu bu«n b¸n phÇn cøng chØ lµ 1%, hoÆc thuÕ lîi tøc phÇn mÒm lªn tíi 45%. §©y lµ nh÷ng bÊt hîp lý mµ nªn ®­îc ®iÒu chØnh sím. C¸c lo¹i h×nh dÞch vô vµ c¸c s¶n phÈm trÝ tuÖ kh¸c, nÕu xuÊt khÈu thu ®­îc ngo¹i tÖ th× còng nªn xem xÐt cho miÔn gi¶m c¸c lo¹i thuÕ nh­ ®èi víi hµng ho¸ th«ng th­êng. 2.3 Quü b¶o hiÓm ( hay quü phßng ngõa rñi do). Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c hiÖp héi ngµy hµng tù nguyÖn thµnh lËp c¸c quü b¶o hiÓm ( phßng ngõa rñi do) cho ngµnh m×nh, nhÊt lµ trong nh÷ng ngµnh quan träng cã khèi l­îng xuÊt khÈu t­¬ng ®èi lín nh­ g¹o, cµ phª, cao su. C¸c quü nµy sÏ kh«ng lÊy nguån tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®Ó tr¸nh c¸c quy ®Þnh kh«ng thuËn lîi cña WTO vÒ vÊn ®Ò trî gi¸. Quü b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì c¸c thµnh viªn cña hiÖp héi khi gi¸ c¶ cña thÞ tr­êng biÕn ®éng thÊt th­êng, c¬ chÕ ho¹t ®éng sÏ do tõng hiÖp héi tù x¸c ®Þnh, nh­ng nh×n chung nªn ®Æt ra mét møc gi¸ b¶o hiÓm cho ng­êi s¶n xuÊt thu håi ®­îc vèn ®Çu t­, trang tr¶i ®­îc chi phÝ vµ cã lîi nhuËn tho¶ ®¸ng. Khi thÞ tr­êng thÕ giíi thuËn lîi, cã thÓ xuÊt khÈu víi gi¸ cao h¬n møc gi¸ b¶o hiÓm th× hiÖp héi sÏ ¸p dông biÖn ph¸p thu mét phÇn chªnh lÖch ®­a vµo quü b¶o hiÓm ( chªnh lÖch gi÷a gi¸ xuÊt khÈu vµ gi¸ b¶o hiÓm). Ng­îc l¹i khi thÞ tr­êng thÕ giíi kh«ng thuËn lîi, gi¸ xuÊt khÈu xuèng thÊp h¬n gi¸ b¶o hiÓm th× quü sÏ trÝch tiÒn ra hç trî l¹i cho c¸c thµnh viªn. VÒ h×nh thøc, cã thÓ c¸c thµnh viªn hiÖp héi thèng nhÊt thµnh lËp mét ph¸p nh©n ®­îc Nhµ n­íc cho h­ëng quy chÕ kinh doanh nh­ c¸c quü tÝn dông th«ng th­êng nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn nguån vèn. HoÆc ®¬n thuÇn chØ gãp tiÒn vÒ quü vµ giao cho mét nh©n hµng ®iÒu hµnh vµ kinh doanh quü nµy theo quy ®Þnh cña hiÖp héi. 2.4 C¸c ­u ®·i vÒ tÝn dông. MÆc dï Ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt nam ®· ra th«ng t­ vÒ viÖc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh cã tr¸ch nhiÖm ­u tiªn vÒ møc vèn cho vay ®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt vµ thu mua hµng xuÊt khÈu. Tuy nhiªn th«ng t­ l¹i kh«ng quy ®Þnh râ rµng vµ cô thÓ chØ nãi chung chung “ khuyÕn khÝch tû träng tÝn dông trung vµ dµi h¹n ”. Do vËy, viÖc cÇn lµm lµ ph¶i quy ®Þnh cô thÓ mét tû träng vèn vay dµi h¹n vµ trung h¹n trªn tæng d­ nî vµ mét khung l·i suÊt cè ®Þnh theo tõng thêi kú nh»m lµm viÖc tiÕp cËn nguån vèn tÝ dông ng©n hµng cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng xuÊt khÈu dÔ dµng h¬n, tr¸nh g©y mËp mê dÔ g©y tiªu cùc. 2.5 Thµnh lËp quü hç trî tÝn dông xuÊt khÈu. Thµnh lËp quü nµy ®Ó cÊp tÝn dông ­u ®·i vµ b¶o l·nh tÝn dông cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Do nguån vèn h¹n hÑp, ®Ó cã thÓ ®Èy nhanh tiÕn ®é h×nh thµnh quü, tr¸nh chång chÐo. ChÝnh phñ nªn: - H×nh thøc hç trî vèn cho c¸c dù ¸n s¶n xuÊt, kinh doanh xuÊt khÈu cã thêi h¹n tr¶ vèn d­íi 12 th¸ng cña quü hç trî xuÊt khÈu ( Bé tµi chÝnh ) xin chuyÓn sang quü tÝn dông hç trî xuÊt khÈu (Ng©n hµng nhµ n­íc) thùc hiÖn. - Nguån vèn 300 tû ®ång mµ Bé tµi chÝnh ®Ò nghÞ thñ t­íng ChÝnh phñ cho trÝch tõ Quü dù tr÷ ngo¹i tÖ ®Ó ®­a vµo quü hç trî xuÊt khÈu xin chuyÓn sang cho quü tÝn dông hç trî xuÊt khÈu ®Ó t¨ng thªm vèn ban ®Çu cho Quü nµy, ®¶m b¶o cho Quü cã thÓ gi¶i quyÕt ngay nh÷ng khã kh¨n tr­íc m¾t vÒ tÝn dông ng¾n h¹n cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. - Sö dông Quü hç trî ®Çu t­ Quèc gia ®Ó ®¸p øng c¸c môc tiªu vÒ hç trî dµi h¹n, kh«ng thµnh lËp riªng Quü hç trî xuÊt khÈu nh­ ®Ò nghÞ cña Bé tµi chÝnh n÷a. §©y lµ viÖc hÕt søc quan träng. ChÝnh phñ còng ®· cã chØ ®¹o tõ ®Çu n¨m 2001 nh­ng do khã kh¨n vÒ nguån vèn nªn ®Õn nay vÉn ch­a cã h×nh thøc hç trî tÝn dông nµo ®­îc h×nh thµnh. §Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy, ChÝnh phñ nªn tËp trung vèn ®Ó thùc hiÖn ®Ò ¸n cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ngay trong n¨m nay. Bé th­¬ng m¹i phèi hîp chÆt chÏ víi Ng©n hµng Nhµ n­íc trong viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng hç trî vµ ®Þnh møc hç trî ®Ó Quü sím ph¸t huy ®Çy ®ñ t¸c dông. 2.6 Nhµ n­íc nªn thµnh lËp ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu ViÖt nam. §Ó ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu th× ngoµi viÖc cã chiÕn l­îc xuÊt khÈu, cã chÝnh s¸ch trî gi¸, t¹o lîi nhuËn khuyÕn khÝch c¸c nhµ s¶n xuÊt cã sù “ ®Çu c¬ ”, b¶o trî cña Nhµ n­íc cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu, cÇn ph¶i cã mét ®­êng lèi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vÒ ng©n hµng sao cho c¸c Ng©n hµng ViÖt nam ph¸t huy ®­îc vai trß “bµ ®ì” cho nÒn kinh tÕ. HiÖn nay chóng ta ®· cã ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt nam, ng©n hµng th­¬ng m¹i, ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn XNK EXIMBANK, song c¸c ng©n hµng nµy cßn bÞ h¹n chÕ vÒ vèn, tr×nh ®é c«ng nghÖ, nghiÖp vô, ch­a phôc vô ®¾c lùc ®­îc cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt nam. Víi môc ®Ých hç trî nguån vèn cho xuÊt khÈu, b¶o hiÓm tÝn dông cho c¸c ng©n hµng, doanh nghiÖp tham gia tµi trî xuÊt khÈu. HÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu cã c¬ quan tµi trî vµ b¶o hiÓm tÝn dông xuÊt nhËp khÈu d­íi h×nh thøc ng©n hµng nh­: Ng©n hµng XNK Trung quèc (CHINA EXIMBANK), Ng©n hµng XNK NhËt b¶n, Ng©n hµng XNK TriÒu tiªn.. C¸c tæ chøc nµy ®Òu cã chung môc ®Ých lµ thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ cho quèc gia dùa trªn lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh vµ th©m nhËp thªm thÞ tr­êng míi. Kh«ng n»m ngoµi môc ®Ých trªn, trong t­¬ng lai gÇn, ViÖt nam chóng ta còng nªn thµnh lËp mét ng©n hµng chuyªn doanh mang tªn lµ ng©n hµng XNK ViÖt nam. Cã nh­ vËy chóng ta míi ®i ®­îc trªn ®«i ch©n cña m×nh, thùc hiÖn ®­îc sù b¶o hé cho c¸c ng©n hµng néi ®Þa, phôc vô sù nghiÖp CNH h­íng vÒ xuÊt khÈu ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh, ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt nam víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 2.7 VÒ hç trî tµi chÝnh. §Ó gi¶m nhÑ g¸nh nÆng hç trî trùc tiÕp tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc th«ng qua trî cÊp, trî gi¸ ChÝnh phñ nªn t¨ng c­êng sö dông c¸c biÖn ph¸p hç trî tµi chÝnh gi¸n tiÕp. cô thÓ lµ: 2.7.1 G¾n chØ tiªu nhËp khÈu mét sè mÆt hµng cã tû suÊt lîi nhuËn cao ( nh­ CKD xe m¸y, kÝnh x©y dùng, ®­êng...) víi kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. Chñ tr­¬ng cho phÐp ®æi hµng víi Lµo ®· ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc trong nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 2001. Trªn c¬ së nh÷ng kinh nghiÖm thu ®­îc qua viÖc ®æi hµng víi Lµo, xin ®Ò suÊt: + Trong n¨m 2002, ChÝnh phñ cho phÐp Bé Th­¬ng m¹i ®­îc sö dông chØ tiªu nhËp khÈu linh kiÖn CKD xe m¸y, kÝnh x©y dùng, ®­êng tinh, qu¹t ®iÖn d©n dông, g¹ch èp l¸t, hµng tiªu dïng b»ng sµnh sø thuû tinh, dÇu thùc vËt tinh chÕ, « t« kh¸ch, « t« t¶i d­íi 5 tÊn vµo môc ®Ých th­ëng xuÊt khÈu. + ChØ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®­îc hµng ho¸ thuéc danh môc khuyÕn khÝch (chÝnh phñ ®· x¸c ®Þnh danh môc nµy khi phª duyÖt chñ tr­¬ng ®æi hµng víi Lµo trong n¨m 2002) vµ c¸c doanh nghiÖp n©ng cao ®­îc hµm l­îng chÕ biÕn, hµm l­îng néi ®Þa cña s¶n phÈm míi ®­îc h­ëng c¬ chÕ th­ëng b»ng chØ tiªu nhËp khÈu trªn. + ChÕ ®é th­ëng sÏ ®­îc ¸p dông cho hµng ho¸ xuÊt khÈu ®i mäi thÞ tr­êng, kh«ng chØ riªng thÞ tr­êng Lµo. 2.7.2 C¶i tiÕn chÕ ®é thu vµ hoµn l¹i thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ( GTGT ) hiÖn nay ®­îc thu c¶ vµo nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu tõ tr­íc tíi nay vÉn cã thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu b»ng 0%. Víi møc thu tèi thiÓu lµ 5%, c¬ chÕ hoµn l¹i ch­a th«ng tho¸ng, c¸c doanh nghiÖp sÏ kh«ng gi¸m m¹nh d¹n bá vèn ®Çu t­ ®Ó më réng s¶n xuÊt vµ ®æi míi c«ng nghÖ. V× lý do ®ã, ChÝnh phñ nªn: + C¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ, phô tïng nhËp khÈu sÏ nép thuÕ GTGT t¹i cöa khÈu theo ph­¬ng thøc ghi thu ( doanh nghiÖp kh«ng ph¶i vay ng©n hµng ®Ó nép thuÕ). + NÕu sau 3 th¸ng sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña doanh nghiÖp vÉn lµ sè ©m th× Bé Tµi chÝnh sÏ lµm thñ tôc hoµn thuÕ cho doanh nghiÖp theo ph­¬ng thøc ghi chi ®Ó doanh nghiÖp quyÕt to¸n víi h¶i quan. NÕu lµm ®­îc theo c¸ch nµy th× sÏ gi¶m ®­îc g¸nh nÆng l·i suÊt cho c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho hä ®Èy m¹nh ®Çu t­, gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸. 2.8 ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i. Mét n­íc cã nhiÒu b¹n hµng bu«n b¸n cho nªn ®­a chØ sè gi¸ c¶ n­íc ngoµi vµo tÝnh to¸n tû gi¸ hèi ®o¸i cÇn ph¶i c©n nh¾c kü, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng b¹n hµng th­¬ng m¹i quan träng. C¸ch ®Þnh gi¸ tû gi¸ hèi ®o¸i rÊt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ. Võa qua, cuéc khñng kho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ §«ng nam ¸ x¶y ra còng mét phÇn do ChÝnh phñ c¸c n­íc nµy ¸p dông chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng thay ®æi trong khi tû gi¸ hèi ®o¸i do n­íc ®ã ®Þnh ra vÉn gi÷ møc cè ®Þnh th× sÏ g©y ra mét sè ¶nh h­ëng sau. Hµng nhËp khÈu trë nªn rÎ h¬n so víi s¶n phÈm néi ®Þa mµ chóng ph¶i chÞu chi phÝ t¨ng do l¹m ph¸t. C¸c nhµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm s¬ chÕ b¸n ra theo møc gi¸ c¶ quèc tÕ n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña hä sÏ bÞ thiÖt. Hä ph¶i chÞu chi phÝ cao h¬n do l¹m ph¸t trong n­íc. Hµng xuÊt khÈu cña hä trë nªn kÐm sinh lîi do ngo¹i tÖ thu ®­îc ph¶i b¸n l¹i víi tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh, kh«ng ®­îc t¨ng nªn ®Ó ®Òn bï l¹i chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n. C¸c nhµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o cã thÓ t¨ng gi¸ c¶ chÕ t¹o cã thÓ t¨ng gi¸ c¶ xuÊt khÈu cña hä ®Ó bï l¹i chi phÝ s¶n xuÊt néi ®Þa cao h¬n, nh­ng kÕt qu¶ kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng sÏ gi¶m. Hä còng cã thÓ gi÷ nguyªn møc gi¸ nh­ng lîi nhuËn sÏ thÊp ®i. KÕt qu¶ chung lµ nhËp khÈu t¨ng lªn vµ xuÊt khÈu gi¶m ®i. Nh­ vËy, nªn duy tr× mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i nh­ thÕ nµo ®Ó võa h¹n chÕ nhËp khÈu võa thóc ®Èy xuÊt khÈu. RÊt khã ®Ó ®­a ra mét c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c nh­ng ch¾c ch¾n chóng ta nªn ¸p dông chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t, phï hîp víi t×nh h×nh thÞ tr­êng trong n­íc vµ trªn thÕ giíi. 2.9 ChÝnh s¸ch ®a l·i suÊt. §Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ h¹n chÕ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng ch­a thiÕt yÕu, cã thÓ ¸p dông l·i suÊt ®èi víi vèn vay cho xuÊt khÈu b¾ng 50% møc l·i suÊt vèn vay ®Ó nhËp khÈu ( viÖc nµy c¶ Hµn Quèc vµ §µi Loan ®Òu ®· lµm trong thêi kú ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ ). 2.10 ChÝnh s¸ch b¸n ngo¹i tÖ. Mäi ngo¹i tÖ thu ®­îc tö xuÊt khÈu ®Õu ph¶i b¸n cho ng©n hµng. Sau khi b¸n, doanh nghiÖp sÏ ®­îc cÊp mét ho¸ ®¬n ®Æc biÖt x¸c nhËn l­îng ngo¹i tÖ ®· b¸n. NÕu doanh nghiÖp cÇn mua ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸ th× cã thÓ xuÊt tr×nh ho¸ ®¬n nµy ®Ó mua l­îng ngo¹i tÖ t­¬ng øng víi tû gi¸ ­u ®·i. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã ho¸ ®¬n nµy ®Òu ph¶i mua víi tû gi¸ cao h¬n. NÕu doanh nghiÖp cã ho¸ ®¬n kh«ng cã nhu cÇu nhËp khÈu th× cã thÓ chuyÓn nh­îng tù do ho¸ ®¬n nµy cho ng­êi kh¸c. BiÖn ph¸p nµy kh«ng nh÷ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu mµ cßn h¹n chÕ nh÷ng kho¶n nhËp khÈu b»ng tiÒn kh«ng râ nguån gèc xuÊt khÈu, gióp gi¶m dÇn nhËp siªu. Nh­ vËy, sÏ cã ba møc tû gi¸: tû gi¸ mua vµo, tû gi¸ b¸n ra cho c¸c ®èi t­îng cã ho¸ ®¬n vµ tû gi¸ b¸n ra cao h¬n cho c¸c ®èi t­îng kh«ng cã ho¸ ®¬n. 3. BiÖn ph¸p ®a d¹ng ho¸ chñ thÓ kinh doanh. TÝnh n¨ng ®éng vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ lµ yÕu tè hÕt søc quan träng gÇn nh­ mang tÝnh quyÕt ®Þnh tíi sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh héi nhËp trong xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i. Hai ®Æc tÝnh nµy sÏ ®­îc t¨ng c­êng nÕu ta khai th¸c ®­îc hÕt søc m¹nh cña chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Kinh tÕ nhµ n­íc sÏ tËp trung vµo mét sè lÜnh vùc then chèt nh­ n¨ng l­îng khai kho¸ng, viÔn th«ng, l­¬ng thùc.. cßn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c sÏ khuyÕn khÝch c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. ViÖc ®a d¹ng ho¸ chñ thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu hoµn toµn kh«ng tr¸i víi chñ tr­¬ng cña §¶ng. Chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸ chñ thÓ kinh doanh trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu cã thÓ ®­îc thùc hiÖn b­íc ®Çu tiªn th«ng qua biÖn ph¸p b·i bá giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cã giÊy phÐp kinh doanh XNK ®· ®­îc xuÊt khÈu hoÆc nhËn uû th¸c xuÊt khÈu c¶ nh÷ng mÆt hµng n»m ngoµi ngµnh hµng ®· ®¨ng ký trong giÊy phÐp kinh doanh, trõ nh÷ng mÆt hµng qu¶n lý theo c¬ chÕ riªng. §Ò nghÞ ChÝnh phñ b·i bá giÊy phÐp kinh doanh xuÊt khÈu ®èi víi nh÷ng mÆt hµng mµ nhµ n­íc kh«ng cÇn ph¶i qu¶n lý. Khi ®ã tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp hîp ph¸p, thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã quyÒn trùc tiÕp xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy bÊt kÓ lµ hµng do doanh nghiÖp s¶n xuÊt hay mua trªn thÞ tr­êng miÔn lµ ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu. VÒ l©u dµi, khi ho¹t ®éng cña c¸c Tæng c«ng ty lín ®· thùc sù æn ®Þnh cã thÓ ®iÒu tiÕt ®­îc thÞ tr­êng th× nªn nghiªn cøu cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nÕu ®¸p øng ®­îc ®iÒu kiÖn do Nhµ n­íc qu¶n lý hay ®éc quyÒn kinh doanh. ViÖc cho phÐp nh­ vËy còng sÏ t¹o ra ®éng lùc ph¸t triÓn xuÊt khÈu do viÖc gi¶m chi phÝ. Bªn c¹nh ®ã, còng ®Ò nghÞ ChÝnh phñ cho phÐp Bé Th­¬ng m¹i ®­îc më réng thªm ph¹m vi ®­îc phÐp kinh doanh xuÊt khÈu cho khèi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Cô thÓ, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ ®­îc quyÒn mua ®Ó xuÊt khÈu hoÆc nhËn uû th¸c tÊt c¶ c¸c mÆt hµng trõ g¹o, hµng dÖt may xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng cã quota, cµ phª nh©n vµ kho¸ng s¶n ( nh÷ng mÆt hµng nµy vÉn chØ ®­îc phÐp xuÊt khÈu theo giÊy phÐp ®Çu t­ ). 4. C¸c vÊn ®Ò chÊt l­îng, thÞ tr­êng vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i. 4.1 N©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu. Mét yÕu tè quyÕt ®Þnh tíi viÖc liÖu hµng ho¸ ViÖt nam cã th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi hay kh«ng ®ã lµ yÕu tè chÊt l­îng. ChÊt l­îng hµng xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc n©ng cao, t¹o uy tÝn vµ søc c¹nh tranh cho hµng ho¸ ViÖt nam b»ng c¸ch kiÓm tra b¾t buéc vÒ chÊt l­îng cña mét sè mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nh­ hµng dÖt - may, ®å ®iÖn tö, ®å ®iÖn, thùc phÈm chÕ biÕn, t¹p ho¸ tiªu dïng. C¸c nhµ m¸y kh«ng ®¹t tiªu chuÈn sÏ kh«ng ®­îc phÐp xuÊt khÈu. C¸c nhµ m¸y ®¹t tiªu chuÈn cã thÓ chia lµm 3 lo¹i : H¹ng nhÊt ®­îc phÐp xuÊt khÈu mµ kh«ng bÞ kiÓm tra hµng ho¸, chØ bÞ thanh tra hÖ thèng chÊt l­îng 1 n¨m 1 lÇn. H¹ng hai bÞ thanh tra 1 n¨m 2 lÇn vµ cã thÓ bÞ kiÓm tra ®ét xuÊt 1 lÇn trong 30 chuyÕn hµng. H¹ng ba bÞ thanh tra 4-5 lÇn mét n¨m vµ cø 15 chuyÕn hµng bÞ kiÓm tra 1 lÇn. Trong xu h­íng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi còng nh­ trong c«ng cuéc x©y dùng nÒn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ë n­íc ta, viÖc ¸p dông thùc hiÖn vµ ®­îc chøng nhËn ®¹t hoÆc phï hîp qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9000 ( ISO 9000 lµ bé tiªu chuÈn cña tæ chøc tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ bao gåm c¸c tiªu chuÈn quy ®Þnh c¸c chuÈn mùc ®Ó ®¸nh gi¸ mét hÖ thèng ®¶m b¶o chÊt l­îng cña mét tæ chøc kÓ c¶ s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô vµ c¸c c¬ quan ®¬n vÞ, tr­êng, viÖn.. ISO 9000 ®· ®­îc chÊp nhËn ë trªn 100 n­íc trong ®ã cã ViÖt nam ). ISO 9000 ®­îc coi nh­ mét ®iÒu kiÖn c¬ b¶n vµ lµ giÊy th«ng hµnh cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. Thùc hiÖn qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9000 lµ rò bá ®­îc nh÷ng lÒ lèi cò nh­ tr× trÖ chËm ph¸t triÓn, phong c¸ch lµm viÖc theo kiÓu ®¬n gi¶n ho¸ tÊt c¶ “ thµnh hay b¹i ” ®Òu ®æ vµo ®µu ban l·nh ®¹o. ¸p dông ISO 9000 kh«ng nh÷ng n©ng cao vai trß qu¶n lý chÊt l­îng tõ A ®Õn Z, tøc lµ tÊt c¶ mäi ng­êi tõ ban gi¸m ®èc ®Õn ng­êi s¶n xuÊt, ng­êi tiªu thô s¶n phÈm ®Òu hÕt mùc quan t©m tíi vÊn ®Ò chÊt l­îng vµ cïng chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ m×nh, mµ nã cßn gióp cho c¸c doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ b¶o tr×, tµi chÕ, t¨ng lîi nhuËn vµ c¸c ph­¬ng ph¸p thùc hiÖn c¸c qu¸ tr×nh chñ yÕu thóc ®Èy c¸c hÖ thèng lµm viÖc tèt h¬n. ISO 9000 lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý chÊt l­îng tèt nhÊt, nã cã t¸c dông thiÕt thùc ®Õn quyÒn lîi cña con ng­êi, ®ång thêi gi¶i ®¸p nh÷ng hoµi nghi, v­íng m¾c mµ tõ tr­íc tíi nay chóng ta hay vÊp ph¶i. ISO 9000 sÏ cã t¸c dông t¹o ®µ cho c¸c doanh nghiÖp n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm dÞch vô, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ ë thÞ tr­êng nhÊt ®Þnh viÖc chøng nhËn ISO 9000 lµ kh«ng ph¶i lµ muèn hay kh«ng mµ nã cßn ®­îc coi lµ yªu cÇu b¾t buéc ®Ó lµm c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu, më réng hîp t¸c liªn doanh trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. ThÊy râ lîi Ých vµ t¸c dông cña viÖc thùc hiÖn qu¶n lý chÊt l­îng theo ISO 9000. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký ¸p dông ISO 9000 lµ viÖc lµm hÕt søc chÝnh ®¸ng, mang l¹i hiÖu qu¶ cao. Song trong thêi gian qua, ë n­íc ta míi cã 16 doanh nghiÖp ®¹t ®­îc chøng chØ nµy, nh­ng chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hoÆc liªn doanh.Trong khi ®ã trªn thÕ giíi hiÖn nay cã kho¶ng 20000 c«ng ty, doanh nghiÖp, nhµ m¸y.. ¸p dông thµnh c«ng bé tiªu chuÈn ISO 9000. Tõ nay ®Õn n¨m 2005, n­íc ta phÊn ®¸u cã hµng tr¨m doanh nghiÖp sÏ thùc hiÖn qu¶n lý chÊt l­îng theo ISO 9000, v× cho r»ng chØ cã nh÷ng doanh nghiÖp cã vèn lín, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i míi ph¶i quan t©m. Cã mét nguyªn nh©n lµm cho mét sè ®¬n vÞ, doanh nghiÖp ch­a d¸m thùc hiÖn qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9000 v× cßn gÆp qu¸ nhiÒu khã kh¨n thùc t¹i ®ã lµ: n¨ng lùc, tr×nh ®é kü thuËt kÐm, quy tr×nh c«ng nghÖ cßn l¹c hËu, ch­a ®ång bé, s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng ch­a cao... cïng víi dù thiÕu v¾ng cña c¸c tæ chøc chøng nhËn ISO 9000 trong n­íc mµ ph¶i thuª c¸c tæ chøc cã tªn tuæi ë n­íc ngoµi. C¸c kh©u t­ vÊn, c¸c b­íc thùc hiÖn c¶i tiÕn hÖ thèng qu¶n lý, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm l¹i qu¸ cao nªn hÇu nh­ cac doanh nghiÖp ph¶i ®¾n ®o c©n nh¾c. N¨m 2005 ®ang ®Õn gÇn, mét thÞ tr­êng chung khu vùc ASEAN sÏ më ra, sù c¹nh trranh lóc ®ã sÏ ph¸t triÓn vµ kh¾c nghiÖt h¬n nhiÒu. C¸c doanh nghiÖp lµm hµng xuÊt khÈu ë n­íc ta ch­a cã dÊu chøng nhËn ISO 9000 ch¾c ch¾n sÏ chÞu thua thiÖt vµ kh«ng thÓ héi nhËp ®­îc víi th­¬ng tr­êng vµ khu vùc quèc tÕ. 4.2 Thµnh lËp trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i ViÖt nam. Mét kinh nghiÖm quan träng trong viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ thµnh lËp c¸c trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i. §©y lµ tæ chøc phi lîi nhuËn cã chøc n¨ng cung cÊp th«ng tin vµ tæ chøc xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, tiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ tæ chøc ®­a hµng ho¸ ViÖt nam ra thÞ tr­êng thÕ giíi trong ®ã quan träng nhÊt lµ gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam tham gia vµo hÖ thèng ph©n phèi hµng ho¸ ë c¸c n­íc. Trung t©m nµy sÏ cã mét ng©n hµng d÷ liÖu vÒ c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi, vÒ nh÷ng nhµ cung øng vµ ng­êi mua hµng trong vµ ngoµi n­íc. ViÖc thµnh lËp tæ chøc nµy cho phÐp më réng kh¶ n¨ng phèi hîp gi÷a c¸c bé, ngµnh, gi÷a c¸c c¬ quan còng nh­ kh¶ n¨ng ®­îc cung cÊp th«ng tin vµ kh¶ n¨ng tham gia vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam. Kinh nghiÖm thµnh lËp vµ vËn hµnh tæ chøc nµy chóng ta cã thÓ häc tËp kinh nghiÖn tõ NhËt b¶n víi JETRO, Hµn Quèc víi KOTRA vµ §µi Loan víi CETRA. HiÖn nay, ®· cã mét sè trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc cã mÆt t¹i ViÖt nam nh­ng céng t¸c phèi hîp víi c¸c tæ chøc nµy cßn yÕu. 4.3 Quü khen th­ëng xuÊt khÈu. Quü khen th­ëng xuÊt khÈu ®­îc thµnh lËp nh»m kÞp thêi ®éng viªn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. HiÖn nay, mét sè n­íc kh¸c trong khu vùc còng cã nh÷ng biÖn ph¸p th­ëng xuÊt khÈu. VÝ dô ë §µi Loan hµng n¨m cã gi¶i th­ëng cho 10 mÆt hµng cã chÊt l­îng cao nhÊt s¶n xuÊt t¹i §µi loan, ngoµi kho¶n vËt chÊt nhÊt ®Þnh, c¸c s¶n phÈm nµy ®­îc phÐp sö dông biÓu t­îng khi qu¶ng c¸o, c¸c nhµ s¶n xuÊt ®­îc g¾n biÓu t­îng nµy khi b¸n hµng. ë th¸i lan viÖc lùa chän c«ng bè nh÷ng “ top ten” cho mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu còng ®­îc lµm hµng n¨m, chÕ ®é th­ëng h¹n ng¹ch ®èi víi nh÷ng mÆt hµng nµy còng ®· ®­îc thùc hiÖn tõ nhiÒu n¨m nay. H×nh thøc th­ëng ®­îc thùc hiÖn theo hao c¸ch: Th­ëng tiÒn kÌm theo b»ng khen vµ huy ch­¬ng. Th­ëng b»ng h¹n ng¹ch. C¸c nguån ®Ó lËp quü khen th­ëng : Mét phÇn lÖ phÝ cña viÖc b¸n vµ ®Êu thÇu h¹n ng¹ch. Mét phÇn thu tõ lÖ phÝ cÊp c¸c lo¹i giÊy phÐp. C¸c nguån tµi trî kh¸c ®­îc chÝnh phñ cho phÐp C¸c ®èi t­îng ®­îc xÐt th­ëng lµ c¸c doanh nghiÖp cã mét trong c¸c tiªu chuÈn sau: Nh÷ng s¶n phÈm, nhãm hµng míi lÇn ®Çu tiªn x©m nhËp ®­îc thÞ tr­êng n­íc ngoµi Nh­ng s¶n phÈm hµng ho¸ ®­îc thÞ tr­êng n­íc ngoµi ­a chuéng, tÝn nhiÖm vµ c«ng nhËn vÒ mÆt chÊt l­îng. Nh÷ng lo¹i mÆt hµng cho xuÊt khÈu vµ n÷ng mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín ( quy ®Þnh cho tõng lo¹i mÆt hµng ). Nh÷ng lo¹i mÆt hµng cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt: sö dông nhiÒu lao ®éng ë trong n­íc, tû lÖ nguyªn liÖu trong n­íc cao.. 4.4 Th­¬ng m¹i c©n b»ng qua th­¬ng l­îng. ChÝnh phñ ph¶i cã c¸c ph­¬ng ¸n ®µm ph¸n víi mét sè n­íc hiÖn ®ang xuÊt siªu vµo ViÖt nam ®Ó ®ßi më cöa thÞ tr­êng cho hµng xuÊt khÈu ViÖt nam t­¬ng øng víi viÖc ViÖt nam nhËp hµng cña hä. 5. C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh. 5.1 KhuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, b»ng thñ tôc vµ dÞch vô mét cöa. C¸c khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghiÖp tËp trung víi lîi thÕ vÒ c«ng nghiÖp vµ tµi nguyªn sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Do vËy, viÖc ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh sÏ gióp cho khu vùc nµy cã søc hÊp dÉn h¬n kh«ng chØ nvowis ®Çu t­ n­íc ngoµi mµ c¶ ®èi víi ®Çu t­ trong n­íc. §Ò nghÞ ChÝnh phñ cho phÐp ¸p dông thÝ ®iÓm c¬ chÕ “ thñ tôc vµ dÞch vô mét cöa” cho mét khu chÕ xuÊt hay mét khu c«ng nghiÖp tËp trung. NÕu thµnh c«ng sÏ ¸p dông cho c¸c KCX, KCN kh¸c. 5.2 §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc gia c«ng. §Ó khuyÕn khÝch viÖc gia c«ng hµng xuÊt khÈu nªn b·i bá viÖc h¹n chÕ chñng lo¹i, sè l­îng, mÆt hµng gia c«ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp më réng gia c«ng hµng dÖt, may mÆc, giÇy dÐp, ®å ch¬i trÎ em.. xo¸ bá viÖc xÐt duyÖt hîp ®ång gia c«ng vµ ®¬n gi¶n ho¸ h¬n n÷a. Nh÷ng tr­êng hîp gia c«ng theo ph­¬ng thøc mua ®øt b¸n ®o¹n th× ®­îc coi nh­ ®Çu t­ chÕ biÕn sÏ ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi ®Çu t­ chÕ biÕn. 5.3 C«ng khai ho¸ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp rÊt thiÕu th«ng tin vÒ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc kinh doanh cña hä. Cã nhiÒu tr­êng hîp c¶ luËt s­ còng kh«ng cã ®­îc v¨n b¶n míi cña nhµ n­íc. Ngay c¶ c¸c chuyªn viªn cña Bé Th­¬ng m¹i, nÕu kh«ng chÞu khã s­u tÇm th× còng khã cã thÓ cã ®­îc c¸c quy ®Þnh cña c¸c ngµnh kh¸c vÒ qu¶n lý XNK. LuËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®· quy ®Þnh vÒ viÖc ®¨ng c«ng b¸o mäi v¨n b¶n cã liªn quan ®Õn qu¶n lý cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc ( trong vßng 15 ngµy kÓ tõ ngµy ban hµnh). §Ò nghÞ ChÝnh phñ cã chØ thÞ nh¾c nhë viÖc nµy vµ chØ ®¹o c¸c c¬ quan h÷u quan gióp v¨n phßng ChÝnh phñ ra c«ng b¸o nhanh h¬n, cËp nhËt h¬n. Cô thÓ ®Ò nghÞ ChÝnh phñ nªn quy ®Þnh râ: mäi v¨n b¶n vÒ qu¶n lý nhµ n­íc chØ cã hiÖu lùc thi hµnh sau khi ®· ®­îc ®¨ng trªn c«ng b¸o. Riªng Bé th­¬ng m¹i, ngoµi viÖc c«ng khai ho¸ quy tr×nh cÊp giÊy phÐp kinh doanh, giÊy phÐp hµng ho¸, cßn cã tr¸ch nhiÖm c«ng khai ho¸ toµn bé c¸c doanh nghiÖp ®­îc ph©n bæ quota hoÆc chØ tiªu nhËp khÈu ( trõ nh÷ng tr­êng hîp kh«ng thÓ c«ng khai ho¸ v× lý do an ninh, quèc phßng hay c¸c lý do chÝnh ®¸ng kh¸c ®­îc ChÝnh phñ cho phÐp ). 5.4 Rµ so¸t c¸c thñ tôc hµnh chÝnh. TiÕp tôc rµ so¸t c¸c thñ tôc hµnh chÝnh cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, thñ tôc cÊp giÊy phÐp kinh doanh, thñ tôc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i.. mµ luËt ®· quy ®Þnh, thñ tôc khai b¸o vµ kiÓm hµng ho¸ xuÊt khÈu t¹i c¸c cöa khÈu ®Ó b¶o ®¶m th«ng tho¸ng, kÞp thêi, nhanh chãng... Xö lý nghiªm nh÷ng tr­êng hîp g©y khã kh¨n phiÒn hµ, chËm trÔ ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh, nghiªn cøu ¸p dông c¬ chÕ båi th­êng, bï ®¾p thiÖt h¹i cho c¸c doanh nghiÖp nÕu c¸c c¬ quan qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t thi hµnh sai luËt g©y ra. 5.5 QuyÒn khiÕu kiÖn. §Ò nghÞ ChÝnh phñ cho ban hµnh nghÞ ®Þnh cho phÐp mäi c«ng d©n vµ tæ chøc cã quyÒn khiÕu kiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña tÊt c¶ c¸c c¬ quan tham gia qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu tr­íc toµ hµnh chÝnh ( hiÖn nay hä chØ míi ®­îc quyÒn khiÕu kiÖn c¸c quyÕt ®Þnh vÒ thuÕ cña H¶i quan). Hä còng ®­îc quyÒn khiÕu kiÖn trong tr­êng hîp bÞ g©y phiÒn hµ, chËm trÔ, ®­îc quyÒn ®ßi båi th­êng, bï ®¾p thiÖt h¹i nÕu chøng minh thiÖt h¹i ®ã lµ do c¸c c¬ quan qu¶n lý kiÓm tra, kiÓm so¸t sai luËt g©y ra. 5.6 M· hµng ho¸ thuéc diÖn qu¶n lý HiÖn nay cã sù bÊt ®ång gi÷a c¬ quan H¶i quan vµ c¸c doanh nghiÖp vÒ biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu v× viÖc qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu kh«ng thèng nhÊt theo tªn gäi vµ m· sè cña chóng t¹i danh môc hµng ho¸ XNK ViÖt nam hoÆc tªn gäi vµ m· sè trong biÓu thuÕ xuÊt nËp khÈu. ViÖc kh«ng ®ång nhÊt vÒ m· sè nµy ®· ®­îc c¸c c¬ quan biÕt ®Õn. Tuy nhiªn, c¸c c¬ quan nµy thi hµnh viÖc gi¶i quyÕt sù kh«ng ®ång nhÊt nµy rÊt chËm trÔ vµ sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan kh«ng ®ång bé dÉn tíi viÖc ch­a gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò trªn. ViÖc nµy ®· dÉn tíi c¸c t¸c h¹i sau: + §©y lµ kÏ hë ®Ó c¸c doanh nghiÖp lîi dông trèn thuÕ vµ lµ kÏ hë n¶y sinh c¸c tiªu cùc nh­ hèi lé tham nhòng. §iÒu nµy dÉn tíi thÊt thu cña Ng©n s¸ch Nhµ n­íc vÒ thuÕ nhËp khÈu. + ViÖc kh«ng ®ång nhÊt vÒ m· sè thuÕ g©y khã kh¨n cho chóng ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp vãi c¸c n­íc trong khu vùc (khi thùc sù héi nhËp vÒ thuÕ quan ®ßi hái n­íc ta ph¶i cã mét biÓu thuÕ víi m· sè thuÕ thèng nhÊt). + Lµm cho c«ng cô thuÕ nhËp khÈu kh«ng b¶o hé ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc, khiÕn cho hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc kh«ng thÓ c¹nh tr¹nh ®­îc víi hµng ho¸ ngo¹i nhËp. §Ó gi¶i quyÕt sù kh«ng ®ång nhÊt trªn, cÇn cã sù nhÊt trÝ cña c¸c c¬ quan liªn quan vÒ m· sè cña ®èi t­îng nép thuÕ, coi ®©y lµ mét kh©u quan träng trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch qu¶n lý nhµ n­íc theo h­íng chÝnh quy, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ¸p dông tin häc vµo c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ vµ c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc nãi chung. ViÖc cÇn lµm lµ: + Tr­íc m¾t tæng côc H¶i quan lµ ng­êi ®øng ra quy ®Þnh m· sè thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i ghi m· sè thuÕ trªn tÊt c¶ c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ cña m×nh. M· sè thuÕ nµy ®­îc c¨n cø theo danh môc hµng ho¸ XNK ViÖt nam do tæng côc thèng kª ban hµnh. + T­¬ng lai c¸c Bé sÏ phèi hîp ®Ó ¸p dông m· sè HS cho tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ gi¶i thÝch cho c¸c doanh nghiÖp vÒ c«ng ­íc “ HS ” C«ng ­íc “ HS ” lµ c«ng ­íc quan träng nhÊt cña H¶i quan thÕ giíi v× nã lµ mét c«ng ­íc vÒ “mét ng«n ng÷ chung toµn cÇu vÒ hµng ho¸ ” liªn quan ®Õn nhiÒu lÜnh vùc nh­ tµi chÝnh, th­¬ng m¹i, thèng kª.. Nhµ n­íc ta ph¶i cè g¾ng tham gia c«ng ­íc “ HS ”. Khi ®· trë thµnh thµnh viªn tham gia c«ng ­íc th× viÖc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña c«ng ­íc trë thµnh nghÜa vô cña mçi n­íc thµnh viªn. 5.7 Tæ chøc, s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp. Tæ chøc l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong lÜnh vùc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu theo h­íng thµnh lËp c¸c tæng c«ng ty vµ c¸c tËp ®oµn m¹nh, tõng b­íc t¹o tªn tuæi trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, tiÕn tíi cã nh÷ng nh·n m¸c hµng ho¸ cña ViÖt nam ®­îc thÕ giíi biÕt ®Õn vµ thõa nhËn. C¸c c«ng ty m¹nh ph¶i më ®­îc chi nh¸nh ë n­íc ngoµi ®Ó phôc vô c«ng t¸c Marketing. Tãm l¹i víi môc ®Ých t¨ng c­êng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu víi nh÷ng chi phÝ thÊp, t¨ng c­êng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt nam, c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®­îc kiÕn nghÞ trªn sÏ gióp hµng ho¸ ViÖt nam chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng n­íc ngoµi, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. KÕt luËn Trong xu thÕ khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ trªn thÕ giíi, xuÊt khÈu cµng ®ãng gãp vai trß quan träng h¬n ®èi víi mét nÒn kinh tÕ, nhÊt lµ ®èi víi nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ViÖt nam lµ mét n­íc ®ang trªn con ®­êng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, hoµ nhËp vµo khu vùc vµ thÕ giíi. V× vËy xuÊt khÈu ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng nhÊt ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu trªn. Nh»m ph¸t huy hÕt c¸c vai trß cña xuÊt khÈu, ChÝnh phñ ViÖt nam ®· cã nh÷ng ®Þnh h­íng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®óng ®¾n thóc ®Èy xuÊt khÈu nh­ thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i, chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu mÆt hµng, chÝnh s¸ch thÞ tr­êng, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­.. C¸c chÝnh s¸ch nµy ®· cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong nh÷ng n¨m qua. Tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu nhanh, c¬ cÊu mÆt hµng chuyÓn biÕn tÝch cùc, sè l­îng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ngµy cµng nhiÒu, ngo¹i tÖ thu ®­îc vÒ cho ®Êt n­íc t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam vÉn cßn gÆp nhiÒu trë ng¹i do c¸c yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan g©y nªn. V× vËy ®Ó gióp ho¹t ®éng xuÊt khÈu v­ît qua nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc ®ßi hái chóng ta thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña nhµ n­íc ph¶i ®­îc ®i kÌm víi c¸c nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Vµ cÇn thÊy mét ®iÒu quan träng lµ c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p thóc ®¶y xuÊt khÈu cña nhµ n­íc muèn thùc sù ph¸t huy t¸c dông th× ph¶i ®­îc thùc hiÖn nghiªm tóc trong thùc tÕ chø kh«ng ph¶i chØ dõng l¹i ë giÊy tê. Hy väng nh÷ng tiÒm lùc nh­ nh©n lùc vµ vËt lùc cña ViÖt nam cïng víi hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu ®óng d¾n cña nhµ n­íc ta sÏ lµ nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam ngµy mét ph¸t triÓn, x©y dùng n­íc nhµ ngµy mét phån vinh. Tµi liÖu tham kh¶o * S¸ch 1. Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ - ViÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn: “ c«ng nghiÖp ho¸ vµ chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng dùa trªn xuÊt khÈu”. NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 2000. 2.Bïi xu©n L­u: “ Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th­¬ng”. NXB gi¸o dôc - tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng 1998. 3. §inh xu©n Tr×nh vµ NguyÔn duy Bét: “ Th­¬ng m¹i quèc tÕ”. NXB Thèng kª - Hµ néi 1996. 4.§ç hoµng Toµn vµ Mai v¨n B­u: “ Gi¸o tr×nh qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ”. khoa khoa häc qu¶n lý- Tr­êng ®¹i häc KTQD- NXB gi¸o dôc. 5. Hoµng thÞ thanh Nhµn: “ C«ng nghiÖp ho¸ h­íng ngo¹i - sù thÇn kú cña NIE ch©u ¸”. NXB ChÝnh trÞ Quèc gia - Hµ néi 2000. 6. Lª ®¨ng Doanh, NguyÔn thÞ kim Dung, TrÇn h÷u Hu©n: “ N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranhvµ b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc - kinh nghiÖm cña NhËt b¶n vµ ý nghÜa ¸p dông ®èi víi ViÖt nam”. NXB Lao ®éng - Hµ néi 2001. 7. Lª xu©n Trinh: “ Kinh tÕ x· héi ViÖt nam n¨m 2003 ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p”. 8. Lª minh T©m: “ H­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu giai ®o¹n 1999-2003”. Vô kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ - trung t©m th«ng tin 7/1999. 9. Mai ngäc C­êng vµ Vò v¨n Hu©n : “ C«ng nghiÖp ho¸ theo h­íng xuÊt khÈu ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu ë ViÖt nam”. NXB Thèng kª- Hµ néi 1999. 10. Mohamed Ariff vµ Hal Hill: “ c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu - kinh nghiÖn cña ASEAN”. NXB khoa häc x· héi - ViÖn ch©u ¸ Th¸i Binh D­¬ng - 1995. 11.Vò Ngäc Thanh: “ chÝnh s¸ch thuÕ trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 1999-2003”. Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ - trung t©m th«ng tin - Hµ néi 5/1999. 12.Vâ thanh Thu: “ Kinh tÕ ®èi ngo¹i”. NXB Thèng kª 1997. 13.V¨n kiÖn §¹i héi VI, VII, VIII, NghÞ quyÕt T¦ 4 - Kho¸ VIII. * B¸o vµ T¹p chÝ: 1.T¹p chÝ Th­¬ng m¹i: sè 5,9,10,22,24/2000; sè 7,8,16,23/2001, sè 1/2002. 2.Tµi ChÝnh sè th¸ng 1/2002. 3.T¹p chÝ Con sè vµ sù kiÖn: 12/1999; sè 1+2/2002 4.T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 28 ( 1+2/2002) 5.T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ sè 98 (12/2001). 6.Th­¬ng nghiÖp thÞ tr­êng ViÖt nam 1+2/2002 7.B¸o ®Çu t­ sè 18 (ngµy 1/3/2002); sè 16 (ngµy 23/2/2001) 8.Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt nam sè 57 (18/7/2001); sè 65( ngµy 15/8/2001) 9.Nghiªn cøu kinh tÕ sè 239 (th¸ng 4/2001). 10.Tµi liÖu héi th¶o “ Kinh nghiÖm cña §øc vµ quèc tÕ vÒ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu”- Vô th­¬ng m¹i dÞch vô - Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. * Danh môc c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®· tham kh¶o. 1. NghÞ ®Þnh 75/CP - Quy ®Þnh vÒ chøc n¨ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tæ chøc bé m¸y Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. 2. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam 3. NghÞ ®Þnh 10/ 2001/N§-CP vÒ mét sè biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vµ b¶o ®¶m ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam 4. NghÞ ®Þnh 55/CP ngµy 3/3/2001 vÒ xuÊt nhËp khÈu 5. NghÞ ®Þnh 54/CP ngµy 28/8/1996 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt xuÊt khÈu, nhËp khÈu vµ luËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña luËt xuÊt khÈu, nhËp khÈu. 6. QuyÕt ®Þnh 178/2001/Q§ - TTg ngµy 19/9/2001 vÒ hç trî l·i suÊt vay vèn ng©n hµng ®èi víi mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu 7. QuyÕt ®Þnh 764/2001/Q§ - TTg ngµy 24/8/2001 vÒ viÖc lËp quü th­ëng xuÊt khÈu. 8. QuyÕt ®Þnh 11/2001/Q§ - TTg ngµy 30/12/2001 vÒ ®iÒu hµnh XNK hµng ho¸ n¨m 2002. 9. B¸o c¸o ®¸nh gi¸ t×nh h×nh XNK n¨m 2001 cña vô th­¬ng m¹i dÞch vô - Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. 10.Tê tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ kÕt qu¶ xuÊt khÈu n¨m 2001 vµ c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu n¨m 2002 ngµy 13/3/2002 - Bé th­¬ng m¹i. 11. QuyÕt ®Þnh 53/2002/Q§ - TTg ngµy 26/3/2002 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ mét sè biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Phô lôc t×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o N¨m ®.vÞ 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 S¶n l­îng Tr. TÊn 19,6 21,59 22,83 24,00 25,00 26,00 XuÊt khÈu Tr.tÊn 1,033 1,934 1,725 2,040 2,040 3,003 3,1 3,6 Nguån: Vô th­¬ng m¹i dÞch vô - Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ t×nh h×nh xuÊt khÈu cµ phª §¬n vÞ: 1000 tÊn N¨m 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 S¶n l­îng 102 119 136 180 218 410 420 XuÊt khÈu 93,5 116,2 122,7 176,4 210 283 404 360 Nguån: Vô th­¬ng m¹i dÞch vô - Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ T×nh h×nh hµng may mÆc xuÊt khÈu §¬n vÞ TriÖu USD N¨m 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Kim ng¹ch 158 220.7 335.0 554.0 850.0 1150.0 1300 1450 t×nh h×nh xuÊt khÈu dÇu th« N¨m S¶n l­îng( 1000 tÊn) Gi¸ trÞ xuÊt khÈu ( Tr USD) 1994 3956 581.0 1995 5501 806.0 1996 6312 843.0 1997 6850 866.3 1998 6949 1033 1999 7652 1159.2 2000 8705 1345.7 2001 12140 1244 ThÞ tr­êng hµng thuû s¶n cña ViÖt nam ThÞ tr­êng §.vÞ 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Kimng¹ch xuÊt khÈu Tr$ 239.1 285.4 306.5 368.6 483.4 630 651.0 Trong ®ã 37635 41577 45800 55680 60349 66478 68235 NhË B¶n TÊn 11368 16037 22005 30600 31543 35621 37056 Singapore TÊn 1435 15675 10730 11558 13278 14796 14815 Hongkong TÊn 3688 8804 10272 12177 13652 13957 14182 Australia TÊn 126 226 375 367 524 642 675 §µi Loan TÊn 429 107 162 216 275 303 Ph¸p TÊn 167 129 446 469 563 476 427 Anh TÊn 181 1782 260 270 450 481 C¸c n­íc kh¸c TÊn 20851 99 83 87 103 98 96 Nguån: Vô KÕ ho¹ch- thèng kª, Bé Th­¬ng m¹i KÕ ho¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc MÆt hµng §.vÞ 2003 2005 2010 2020 G¹o Tr tÊn 4 Cµ phª Tr tÊn 420 530 600 730 DÇu th« Tr tÊn 20 May mÆc Tû USD 3 2 5 10 GiÇy da Tû USD 1.5 2.3 3 5 Thuû s¶n Tû USD 1.2 1.5 1.9 2.5 §å ch¬i trÎ em Tû USD 2 1 5 S¶n phÈm ®iÖn tö Tû USD 1.8 2.5 4.0 12.0 DÞch vô phÇn mÒm Tû USD 1 2 5 10 Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu Tû USD 20 35 70 200 Nguån: Vô KÕ ho¹ch- thèng kª, Bé Th­¬ng m¹i Dù b¸o c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam n¨m 2003 MÆt hµng TrÞ gi¸ ( Tû USD) Tû träng ( % ) Hµng n«ng, l©m s¶n 6 3.0 Hµng thuû s¶n 1.2 6 Hµng CN nhÑ vµ tiÓu thñ CN 4.2 21 Hµng CN nÆng vµ kho¸ng s¶n 5.1 25.5 C¸c ngµnh dÞch vô 3.5 17.5 Tæng gi¸ trÞ 20 100 Nguån: Vô KÕ ho¹ch- thèng kª, Bé Th­¬ng m¹i Dù b¸o c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam §¬n vÞ % ThÞ tr­êng 1994 - 1998 2003 2010 2020 Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng 80 50 45 40 NhËt b¶n 28.5 12 11 10 ASEAN 18.0 10 10 10 Trung Quèc 7.4 8 7 6 §µi Loan 5.4 6 5 4 H«ng k«ng 4.9 5 4 3 Hµn Quèc 2.2 3 3 3 C¸c n­íc kh¸c 16.3 6 5 4 Ch©u ¢u 15 25 23 20 EU 12 15 15 15 Liªn Bang Nga 2.2 3 4 5 C¸c n­íc kh¸c 0.8 7 4 0 Ch©u Mü 2 20 25 30 Mü 1 8 12 15 C¸c n­íc kh¸c 1 12 13 15 Ch©u Phi 3 5 7 10 Tæng céng 100 100 100 100 Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I: Th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu 3 I/ Th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ vai trß cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia 3 1. C¸c lý luËn chung vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ 3 2. Vai trß cña th­¬ng m¹i quèc tÕ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia 7 II/ VÞ trÝ vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia 8 1. VÞ trÝ cña xuÊt khÈu hµng ho¸ 8 2. Vai trß cña xuÊt khÈu 13 III/ ChÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu 13 1. V× sao ph¶i cã chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu 13 2. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu 18 3. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc khi ¸p dông mét sè chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu 19 Ch­¬ng II: Mét sè chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu vµ t¸c ®éng cña nã tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë ViÖt Nam 23 I/ ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ 23 1. Néi dung cña chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ 23 2. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu 25 II/ ChÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông 34 III/ ChÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i 36 1. C¶i c¸ch thñ tôc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu 36 2. H¹n ng¹ch xuÊt nhËp khÈu 38 3. ChÝnh s¸ch thuÕ 39 IV/ ChÝnh s¸ch c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu 40 1. Néi dung cña chÝnh s¸ch c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu 40 2. T¸c ®éng cña chÝnh s¸ch c¬ cÊu mÆt hµng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong thêi gian qua 43 V/ ChÝnh s¸ch lùa chän thÞ tr­êng xuÊt khÈu 51 1. Mét sè thÞ tr­êng chñ yÕu cña ViÖt Nam 52 2. T¸c ®éng cña chÝnh s¸ch thÞ tr­êng ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu 56 VI/ Tham gia c¸c tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi 62 VII/ §µo t¹o nh©n lùc 63 Ch­¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu ë ViÖt Nam 64 I/ KÕ ho¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong t­¬nglai 64 1. KÕ ho¹ch xuÊt khÈu n¨m 2002 64 2. KÕ ho¹ch dµi h¹n 65 II/ Mét sè biÖn ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m ®æi míi chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu ë ViÖt Nam 69 1. C¸c biÖn ph¸p nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t­ 69 2. C¸c biÖn ph¸p vÒ tµi chÝnh tÝn dông 73 3. BiÖn ph¸p ®a d¹ng ho¸ chñ thÓ kinh doanh 78 4. C¸c vÊn ®Ò chÊt l­îng thÞ tr­êng vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i 79 5. C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh 82 KÕt luËn 85 Tµi liÖu tham kh¶o 86 Phô lôc 87