Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của Việt Nam về xuất khẩu hạt điều

µnh nµy lµ Ên §é vµ Braxin, më ra mét triÓn väng míi vÒ mét n«ng s¶n xuÊt khÈu cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam. §øng tr­íc thùc tr¹ng nµy cïng víi yªu cÇu thùc tiÔn ®Æt ra, Nhµ n­íc ®· cã chñ tr­¬ng ph¸t triÓn ®iÒu. N¨m 1999 Bé N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn N«ng th«n ®· x©y dùng ®Ò ¸n ph¸t triÓn ®iÒu ®Õn n¨m 2010. Ngµy 07 th¸ng 05 n¨m 1999, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 120/1999/Q§-TTg vÒ viÖc phª duyÖt ®Ò ¸n nµy. Trong ®Ò ¸n ®· nªu râ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ®iÒu, ®Æc biÖt lµ vÒ ®Þnh h­íng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®iÒu. 1.§Þnh h­íng s¶n xuÊt VÒ n¬i trång ®iÒu, ®Ò ¸n nªu râ : ®iÒu kiÖn tù nhiªn vÒ khÝ hËu, ®Êt ®ai cña c¸c tØnh tõ phÝa nam ®Ìo H¶i V©n, nhÊt lµ vïng ®Êt x¸m b¹c mµu tõ B×nh §Þnh trë vµo Nam lµ rÊt thÝch hîp cho trång ®iÒu. Do ®ã cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trång ®iÒu ë nh÷ng n¬i nµy. Ngoµi ra, ®Ò ¸n còng nªu râ, do ®iÒu lµ lo¹i c©y dÔ trång, kh«ng cã ®ßi hái cao vÒ ®iÒu kiÖn dinh d­ìng, ®Êt ®ai nh­ c¸c lo¹i c©y kh¸c, nªn khuyÕn khÝch trång ë nh÷ng vïng ®Êt xÊu, n¬i nh÷ng lo¹i c©y kh¸c kh«ng thÓ ph¸t triÓn nh­ng l¹i phï hîp víi c©y ®iÒu. Chi phÝ trång ®iÒu thÊp nªn ®Ò ¸n còng khuyÕn khÝch nh÷ng ng­êi n«ng d©n nghÌo trång ®iÒu ®Ó c¶i thiÖn ®êi sèng ®ång thêi gióp ph¸t triÓn Ngµnh ®iÒu, t¹o nguån nguyªn liÖu cho chÕ biÕn, xuÊt khÈu. VÒ c¸c c¬ së chÕ biÕn, cÇn x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn ®ñ n¨ng suÊt chÕ biÕn toµn bé h¹t ®iÒu th« thµnh nh©n ®iÒu, tiÕn tíi ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ tæng hîp lîi dông c¸c s¶n phÈm phô cña ®iÒu. D­íi ®©y lµ c¸c chØ tiªu ph¸t triÓn ®iÒu ®Õn n¨m 2005 – 2010 cña ViÖt Nam. B¶ng 15 : ChØ tiªu ph¸t triÓn ®iÒu ®Õn n¨m 2005 – 2010 cña ViÖt Nam ChØ tiªu §VT 2005 2010 Tæng diÖn tÝch ha 340.000 500.000 DiÖn tÝch vïng th©m canh cao s¶n ha 240.000 340.000 DiÖn tÝch vïng phßng hé kinh tÕ ha 100.000 150.000 S¶n l­îng th« tÊn 200.000 320.000 S¶n l­îng nh©n tÊn 40.000 70.000 DÇu vá h¹t ®iÒu m3 2.000 4.000 Khèi l­îng v¸n Ðp tõ vá vµ gç tÊn 30.000 100.000 N­íc qu¶ tÊn - 3000 Gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng tû ®ång 2.700 4850 Nguån : §Ò ¸n ph¸t triÓn ®iÒu ®Õn n¨m 2010, Bé N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn N«ng th«n §Ó hoµn thiÖn c¸c chØ tiªu trªn vÒ s¶n xuÊt, ®Ò ¸n ®· x¸c ®Þnh chØ tiªu cô thÓ cho tõng giai ®o¹n : - Giai ®o¹n 1999 – 2005 : n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång b»ng viÖc c¶i t¹o c¸c v­ên ®iÒu hiÖn cã, xóc tiÕn th©m canh, ­u tiªn nh÷ng v­ên ®iÒu cã n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng æn ®Þnh. Dù kiÕn c¶i t¹o 100.000 ha trong tæng sè 250.000 ha hiÖn cã, t¨ng diÖn tÝch c¸c vïng phßng hé. Trång míi 80.000 ha theo ph­¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh. §Õn n¨m 2005 ®¹t s¶n l­îng ®iÒu lµ 200.000 tÊn, víi n¨ng suÊt b×nh qu©n vïng th©m canh cao s¶n ®¹t 0,7 tÊn/ha, vïng phßng hé 0,3 tÊn/ha, chÕ biÕn toµn bé h¹t ®iÒu th« thu ho¹ch ®­îc, ®¹t s¶n l­îng 40.000 tÊn nh©n ®iÒu xuÊt khÈu. Giai ®o¹n nµy b¾t ®Çu khuyÕn khÝch vµ ®Ò ra chØ tiªu cho ho¹t ®éng chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm phô tõ ®iÒu (mét ho¹t ®éng mµ tr­íc ®ã ch­a ®­îc quan t©m chó träng) nh­ chÕ biÕn dÇu vá h¹t ®iÒu ®¹t 2000 tÊn, s¶n xuÊt v¸n Ðp tõ vá vµ gç ®¹t 30.000 m3. ChØ tiªu tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng giai ®o¹n nµy mçi n¨m ®¹t 2700 tû ®ång. - Giai ®o¹n 2006 – 2010 : Trång míi 170.000 ha b»ng ph­¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh, kÕt hîp th©m canh ®­a n¨ng suÊt c¸c vïng th©m canh cao s¶n ®¹t 1 tÊn/ha. §Õn n¨m 2010, ®¹t s¶n l­îng ®iÒu lµ 320.000 tÊn h¹t/n¨m, chÕ biÕn toµn bé s¶n l­îng ®iÒu th« thu ho¹ch ®­îc, ®¹t s¶n l­îng 70.000 tÊn nh©n (t¨ng 75% so víi giai ®o¹n 1999 – 2005). §Çu t­ thªm c«ng suÊt, chÕ biÕn kho¶ng 100.000 tÊn h¹t/n¨m. §­a s¶n l­îng dÇu vá h¹t ®iÒu lªn 4.000 tÊn (t¨ng 100% so víi giai ®o¹n 1999 – 2005), s¶n xuÊt 100.000 m3 v¸n Ðp (t¨ng 300%) vµ chÕ biÕn n­íc uèng tõ qu¶ ®iÒu ®¹t 3000 tÊn/n¨m. ChØ tiªu tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng giai ®o¹n nµy mçi n¨m ®¹t 4850 tû ®ång. Quy ho¹ch diÖn tÝch trång ®iÒu ®Õn n¨m 2005 lµ 340.000 ha, n¨m 2010 lµ 500.000 ha (t¨ng hai lÇn so víi hiÖn nay). B¶ng 16 : Dù kiÕn diÖn tÝch trång ®iÒu ë c¸c vïng §¬n vÞ :1000 ha Tªn vïng HiÖn cã 2005 2010 Tæng sè Cho thu ho¹ch Toµn quèc 250 220 340 500 - §«ng Nam Bé 149 140 190 260 - Duyªn h¶i Nam Trung Bé 61 50 100 150 - T©y Nguyªn 27 20 40 80 - §ång b»ng S«ng Cöu Long 13 10 10 10 Nguån : §Ò ¸n ph¸t triÓn ®iÒu ®Õn n¨m 2010, Bé N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn N«ng th«n. Theo ®ã c¸c vïng ®­îc chó träng ph¸t triÓn trång ®iÒu lµ c¸c tØnh §«ng Nam Bé (chiÕm kho¶ng 53%), Duyªn h¶i MiÒn Trung (chiÕm kho¶ng 30%), T©y Nguyªn (chiÕm kho¶ng 15%) vµ mét sè tØnh cña §ång B»ng s«ng Cöu Long (chiÕm kho¶ng 2% tæng diÖn tÝch trång ®iÒu toµn quèc). 2. §Þnh h­íng xuÊt khÈu VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, môc tiªu vÉn lµ c¸c thÞ tr­êng hiÖn t¹i nh­ Mü, EU vµ Trung Quèc... TiÕp tôc gi÷ v÷ng vµ më réng c¸c thÞ tr­êng hiÖn cã nµy ®ång thêi t×m vµ x©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng míi nh­ §«ng ¢u, c¸c n­íc cßn l¹i cña T©y ¢u. B¶ng 17 : ChØ tiªu xuÊt khÈu ®iÒu cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2005 - 2010 ChØ tiªu §VT 2005 2010 S¶n l­îng nh©n ®iÒu XK tÊn 36.000 63.000 Kim ng¹ch XK ®iÒu nh©n triÖu USD 170 300 DÇu vá h¹t ®iÒu tÊn 2.000 4.000 N­íc qu¶ tÊn - 3.000 Nguån : §Ò ¸n ph¸t triÓn ®iÒu ®Õn n¨m 2010, Bé N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn N«ng th«n VÒ s¶n phÈm ®iÒu dµnh cho xuÊt khÈu, tiÕn tíi ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Ngoµi s¶n phÈm lµ nh©n ®iÒu xuÊt khÈu cßn xuÊt khÈu thªm dÇu vá h¹t ®iÒu vµ n­íc qu¶ Ðp tõ qu¶ ®iÒu. ChØ tiªu cô thÓ, giai ®o¹n 1999 – 2005 cè g¾ng ®Õn n¨m 2005 xuÊt khÈu 2000 tÊn dÇu vá h¹t ®iÒu, giai ®o¹n 2006 – 2010 cè g¾ng ®Õn n¨m 2010 sÏ xuÊt khÈu 4000 tÊn mçi n¨m. Ngoµi ra, trong giai ®o¹n 2006 – 2010 còng cã môc tiªu xuÊt khÈu 3000 tÊn n­íc qu¶ chÕ biÕn tõ qu¶ ®iÒu mçi n¨m. VÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu, ®Ò ¸n kh«ng nªu cô thÓ chØ tiªu tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu mµ chØ nªu chØ tiªu kim ng¹ch xuÊt khÈu nh©n h¹t ®iÒu. Cô thÓ, giai ®o¹n 1999 – 2005 cè g¾ng ®Õn n¨m 2005 xuÊt khÈu 90% s¶n l­îng nh©n thu ®­îc, ®¹t 36.000 tÊn víi kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 170 triÖu USD, giai ®o¹n 2006 – 2010 cè g¾ng ®Õn n¨m 2010 mçi n¨m xuÊt khÈu 90% s¶n l­îng nh©n chÕ biÕn ®­îc, ®¹t 63.000 tÊn víi kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 300 triÖu USD (t¨ng 77% so víi giai ®o¹n 1999 – 2005). §ã lµ c¸c chØ tiªu rÊt cô thÓ vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®iÒu. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®­îc c¸c chØ tiªu nµy ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p hÕt søc cô thÓ vµ hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ c¸c chØ tiªu vÒ xuÊt khÈu. §Ó ®¹t ®­îc c¸c chØ tiªu vÒ xuÊt khÈu th× c¸c gi¶i ph¸p cÇn cã kh«ng chØ trong giai ®o¹n hiÖn nay chÝnh lµ lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ xuÊt khÈu h¹t ®iÒu cña ViÖt Nam. II. Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu h¹t ®iÒu ViÖt Nam thêi kú 2003 - 2010 Qua ph©n tÝch c¬ së lý luËn vµ thùc tr¹ng xuÊt khÈu h¹t ®iÒu ViÖt Nam trong giai ®o¹n 1995 - 2002 cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu h¹t ®iÒu cã vai trß rÊt lín cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn; phï hîp víi chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vµ xu thÕ héi nhËp cña thêi ®¹i. Bªn c¹nh ®ã, mÆc dï ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, song vÉn cßn cã nhiÒu mÆt tån t¹i ®· h¹n chÕ ®Õn viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu h¹t ®iÒu ViÖt Nam thêi kú 2003- 2010, ®ßi hái ph¶i cã mét hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé, nh»m ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc, kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ vµ chuyÓn ®æi cho phï hîp víi xu h­íng cña thêi ®¹i nh­ sau: 1. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao chÊt l­îng vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña h¹t ®iÒu xu©t khÈu ViÖt Nam Nh­ trªn ®· ph©n tÝch yÕu tè cã tÝnh bao trïm ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu h¹t ®iÒu lµ chÊt l­îng h¹t ®iÒu. Do vËy, gi¶i ph¸p vÒ s¶n phÈm lµ gi¶i ph¸p cã tÝnh chiÕn l­îc vµ tÝnh l©u dµi ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt, ph¸t huy c¸c lîi thÕ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu vÒ mäi mÆt ®a d¹ng cña kh¸ch hµng vµ thÞ tr­êng. Trªn c¬ së rµ xÐt l¹i qui ho¹ch vµ quÜ ®Êt ®ai, ®iÒu chØnh l¹i mét c¸ch phï hîp ®Þnh h­íng ®Çu t­ c¸c vïng s¶n xuÊt cã lîi thÕ cÇn thùc hiÖn tèt c¸c néi dung sau: 1.1 Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung (vïng trång ®iÒu) t¹o vïng nguyªn liÖu cã chÊt l­îng cao, phôc vô cho chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu X¸c ®Þnh vµ qui ho¹ch ®Çu t­ mét c¸ch ®ång bé cho c¸c vïng s¶n xuÊt hµng hãa tËp trung t¹o vïng nguyªn liÖu cao cho chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. Vïng ®iÒu tËp trung th©m canh §«ng Nam Bé, Duyªn h¶i MiÒn Trung víi diÖn tÝch kho¶ng 300.000 ha. Trªn c¬ së c¸c vïng s¶n xuÊt, tiÕn hµnh x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n cô thÓ ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ trªn tõng vïng cô thÓ. CÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn s¸t thùc ®Ó khuyÕn khÝch vµ hÊp dÉn mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ph¸t triÓn kinh tÕ vïng. Quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y ®iÒu trong c¬ cÊu chung víi c¸c lo¹i c©y trång kh¸c. T¹o tû lÖ hîp lý trong c¬ cÊu kinh tÕ thèng nhÊt cña c¸c tØnh. Quy ho¹ch vïng trång ®iÒu ph¶i ®­îc x©y dông thµnh ph­¬ng ¸n, kÕ ho¹ch chi tiÕt. C¸c ®èi t­îng trång míi, c¶i t¹o v­ên cò cÇn cã kÕ ho¹ch chuÈn bÞ vÒ gièng, kü thuËt trång ch¨m sãc,... VÒ nguån vèn, cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî ®Ó n«ng d©n trång míi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n vay vèn, cã kÕ ho¹ch bao tiªu s¶n phÈm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý, nhµ m¸y chÕ biÕn. X¸c ®Þnh c¸c tiªu chuÈn ph©n chia lËp ®Þa trång ®iÒu ®· ®­îc x©y dùng ®Ó thµnh lËp vïng trång ®iÒu, diÖn tÝch trång vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®iÒu trong thêi gian tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. Chó träng nh÷ng vïng cã ®é cao tõ 200 – 500m. §èi víi nh÷ng vïng cã ®é cao trªn 500m cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt t¸c ®éng nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ (vÒ thµnh phÇn c¬ giíi ®Êt, hµm l­îng c¸c cation trao ®æi) b»ng c¸ch t¨ng c­êng bãn ph©n h÷u c¬, c¶i thiÖn ®Êt, trång c©y theo ®­êng ®ång møc, trång ®ai rõng ch¾n giã phßng hé. CÇn chó träng triÓn khai vËn dông chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp, huy ®éng vèn ®Çu t­, ph¸t huy néi lùc trong vïng (lao ®éng, ®Êt ®ai) ®Ó ph¸t triÓn c©y ®iÒu. §ång thêi víi nh÷ng triÓn khai trªn cÇn ph¶i x©y dùng c¸c vïng trång ®iÒu g¾n víi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Víi gi¸ trÞ toµn diÖn cña c©y ®iÒu vÒ s¶n phÈm kinh tÕ, x· héi, m«i tr­êng vµ thùc tr¹ng cña nh©n d©n trång ®iÒu ®a sè lµ ®ång bµo kinh tÕ míi, ®ång bµo c¸c d©n téc T©y Nguyªn... lµ c¸c hé nghÌo, kinh tÕ khã kh¨n nªn h­íng ®Õn æn ®Þnh s¶n xuÊt ®iÒu sÏ lµm ®êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn ®æi l¹i, hä sÏ yªn t©m s¶n xuÊt h¬n tr¸nh t×nh tr¹ng chÆt bá c©y ®iÒu trång c©y kh¸c lµm mÊt nguån cung øng nguyªn liÖu cho chÕ biÕn. HiÖn nay, ngoµi nh÷ng diÖn tÝch trång ®iÒu thuÇn loµi trong c¸c hé gia ®×nh, c¸c c¬ së quèc doanh ®· tiÕn hµnh trång ®iÒu xen víi c¸c loµi c©y kh¸c nh­ ®iÒu – cµ phª, ®iÒu – tÕch, muçng ®en trång bao quanh, ch¾n giã vµ b¶o vÖ v­ên ®iÒu... ®· gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt vµ t¸c dông hç trî gi÷a c¸c loµi c©y, t¨ng c­êng æn ®Þnh sinh th¸i. Cïng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn, viÖc t¨ng c­êng ph¸t triÓn gi¸o dôc y tÕ, c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng, t¹o nªn vïng sinh th¸i nh©n v¨n – kinh tÕ, c©y ®iÒu sÏ ®­îc ph¸t triÓn vµ cã ý nghÜa thùc tiÔn trong c¸c vïng trång ®iÒu. 1.2. N©ng cao ®Çu t­, ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt t¹o gièng cã n¨ng suÊt cao Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua ®· thÓ hiÖn phÇn nµo tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ViÖt Nam qua viÖc xuÊt khÈu mÆt hµng ®iÒu. Song, xÐt vÒ khÝa c¹nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ xuÊt khÈu, s¶n phÈm h¹t ®iÒu cña ViÖt Nam vÉn mang tÝnh chÊt cña nÒn s¶n xuÊt nhá, tù cung tù cÊp vµ míi ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn s¶n xuÊt hµng hãa. C¸c s¶n phÈm, mÉu m·, chñng lo¹i xuÊt khÈu tõ ®iÒu cßn ®¬n ®iÖu, nghÌo nµn, ch­a hÊp dÉn. N¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp dÉn ®Õn gi¸ c¶ thiÕu søc c¹nh tranh. Gi¸ c¸c h¹t ®iÒu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam b¸n víi gi¸ thÊp h¬n so víi gi¸ thÕ giíi tõ 7 – 10%. V× vËy, ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc, chñ yÕu lµ vµo kh©u thu ho¹ch b¶o qu¶n víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i lµ mét trong nh÷ng nh©n tè chñ yÕu n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm h¹t ®iÒu cña ViÖt Nam. Do ®ã, cÇn ®Èy m¹nh chÕ biÕn vµ tinh chÕ h¹t ®iÒu, ®a d¹ng hãa s¶n phÈm chÕ biÕn. §ång thêi, cÇn tËp trung cho c«ng t¸c nghiªn cøu lai t¹o gièng, t¹o ra nh÷ng gièng cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao phôc vô xuÊt khÈu. Cô thÓ, trong thêi gian tíi, cÇn t¹o ra b­íc chuyÓn biÕn míi ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña chiÕn l­îc c¹nh tranh vÒ xuÊt khÈu h¹t ®iÒu trªn thÞ tr­êng nh­ sau: - TËp trung ®Çu t­ cho nghiªn cøu khoa häc c¬ b¶n vµ øng dông, thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu gièng (lai t¹o, chän läc, nhËp néi) quèc gia, t¹o mét b­íc cã tÝnh ®ét ph¸ vÒ n¨ng suÊt chÊt l­îng, ph¸t triÓn c«ng nghÖ sau thu ho¹ch, nghiªn cøu kinh tÕ, ph¸t triÓn thÞ tr­êng. - T¨ng c­êng c«ng t¸c khuyÕn n«ng, n©ng cao tr×nh ®é canh t¸c vµ kü thuËt cña c¸c hé s¶n xuÊt. N©ng cao ®­îc ®é ®ång ®Òu vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng cña c¸c hé s¶n xuÊt lµ néi dung cã ý nghÜa kinh tÕ rÊt lín hiÖn nay. Qua nhiÒu tµi liÖu nghiªn cøu cho thÊy gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nªu trªn cã thÓ n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ lªn 20-25%. - KiÖn toµn vµ s¾p xÕp hÖ thèng nghiªn cøu, khoa häc ®Ó ph¸t huy søc m¹nh trÝ tuÖ cña ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt. T¨ng c­êng ®Çu t­ trang thiÕt bÞ vµ c¬ së vËt chÊt cho nghiªn cøu khoa häc. 2.3. §Çu t­ vèn ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n §Ó kh¾c phôc khã kh¨n vµ ph¸t huy ®­îc c¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh vèn cã cña m×nh, th× viÖc huy ®éng vèn ®Çu t­ cho n«ng s¶n nãi chung vµ mÆt hµng ®iÒu xuÊt khÈu nãi riªng cã ý nghÜa hµng ®Çu. V× vËy, cÇn cã mét l­îng vèn thÝch ®¸ng, ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc sau: - X©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho n«ng th«n nh­ thñy lîi, ®­êng x¸, ®iÖn n­íc ë c¸c vïng trång ®iÒu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. - X©y dùng c¸c vïng chuyªn canh, s¶n xuÊt ®iÒu trªn quy m« lín nh»m t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao víi chÊt l­îng s¶n phÈm tèt ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. - N©ng cÊp c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn hiÖn cã, trong ®ã nh÷ng nhµ m¸y qu¸ l¹c hËu th× rµ xÐt l¹i ®Ó cã h­íng xö lý trªn c¬ së lÊy hiÖu qu¶ lµm môc tiªu. §ång thêi, x©y dùng mét sè nhµ m¸y míi t¹i vïng trång ®iÒu ®Ó ®¶m b¶o t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®iÒu ®a d¹ng vÒ mÉu m· chñng lo¹i cã søc xuÊt khÈu cao. - Trªn c¬ së n¾m b¾t yªu cÇu cña thÞ tr­êng, x©y dùng ch­¬ng tr×nh hç trî ®æi míi c«ng nghÖ, ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng, chñ yÕu ë c¸c thÞ tr­êng míi, yªu cÇu chÊt l­îng vµ tiªu chuÈn vÖ sinh c«ng nghiÖp còng nh­ vÖ sinh thùc phÈm cao. - X©y dùng c«ng t¸c ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé kü thuËt, c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c nghiªn cøu, s¶n xuÊt ra c¸c gièng ®iÒu cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng tèt, c¸c nhµ nghiªn cøu, chÕ t¹o c«ng nghÖ chÕ biÕn ®iÒu nh»m tËn dông c¸c s¶n phÈm tõ ®iÒu, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®iÒu vµ c¸n bé qu¶n lý cã tr×nh ®é ®Ó gãp phÇn t¹o thÕ v÷ng ch¾c cho ngµnh ®iÒu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. ViÖc ®Çu t­ vèn vµo c¸c lÜnh vùc trªn võa mang tÝnh cÊp b¸ch võa mang tÝnh chÊt l©u dµi, ®ßi hái ph¶i cã mét l­îng vèn kh¸ lín vµ cã sù tham gia tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau. + Vèn ®Çu t­ tõ nguån ng©n s¸ch nhµ n­íc: §©y lµ nguån vèn quan träng hµng ®Çu trong c¬ cÊu ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n nãi chung vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn h¹t ®iÒu nãi riªng. §iÒu nµy kh«ng chØ thÓ hiÖn ë quy m« ®Çu t­ mµ cßn biÓu hiÖn ë nguån vèn chñ ®¹o trong viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, lÜnh vùc nµo mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng thÓ mµ còng kh«ng muèn ®Çu t­. CÇn nhËn thøc r»ng, vèn ng©n s¸ch nh­ lµ “vèn måi”, t¹o ra “có hÝch” thu hót ngµy cµng nhiÒu vèn kh¸c ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng s¶n xuÊt khÈu nãi chung, h¹t ®iÒu xuÊt khÈu nãi riªng. MÆc dï vËy, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tû träng nguån vèn nµy dµnh cho ®Çu t­ c«ng nghÖ chÕ biÕn cßn rÊt h¹n chÕ. V× vËy, cã thÓ t¨ng nguån thu ng©n s¸ch th«ng qua viÖc ®Ò nghÞ hç trî ®èi víi nh÷ng dù ¸n ph¸t triÓn ®iÒu cã môc tiªu, ph¸t sinh ngoµi dù kiÕn ng©n s¸ch nh­ng rÊt cÇn cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn h¹t ®iÒu xuÊt khÈu, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. + Vèn ®Çu t­ tõ nguån vèn tù cã cña nh©n d©n: Cïng víi viÖc giao ®Êt ®ai n«ng nghiÖp, ®Êt rõng cho n«ng d©n sö dông trong thêi gian dµi ®· kÝch thÝch lµm t¨ng nguån vèn ®Çu t­ tõ nguån tù cã cña nh©n d©n th«ng qua viÖc mua s¾m thiÕt bÞ, vËt t­ n«ng nghiÖp nh­ ph©n bãn, gièng c©y, m¸y n«ng nghiÖp... ®Ó tù chñ ®éng më réng diÖn tÝch trång ®iÒu. Sù tù ®Çu t­ cña n«ng d©n ®­îc biÓu hiÖn râ nhÊt trong mét lo¹i h×nh n«ng nghiÖp míi, ®ã lµ m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i víi sè vèn ®Çu t­ kho¶ng 90% vèn cña chÝnh nh÷ng ng­êi n«ng d©n. CÇn ®¸nh thøc, huy ®éng tèi ®a nguån vèn nµy, gì bá nh÷ng trë ng¹i vÒ ph¸p luËt, t©m lý cho nh©n d©n, t¹o mäi ®iÒu kiÖn vÒ m«i tr­êng luËt ph¸p còng nh­ m«i tr­êng ®Çu t­, chÝnh s¸ch thuÕ... ®Ó hä yªn t©m bá vèn ®Çu t­ më réng diÖn tÝch trång ®iÒu, ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn, khuyÕn khÝch nh÷ng n«ng d©n cã vèn cã c¬ héi tù tæ chøc hoÆc hîp t¸c víi nhau huy ®éng vèn ®Çu t­ th«ng qua viÖc h×nh thµnh c¸c c¬ së chÕ biÕn nhá t¹i hé gia ®×nh trong khu vùc trång ®iÒu. + §Çu t­ tõ vèn tÝn dông: §©y lµ nguån vèn chñ yÕu nh»m phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n n«ng s¶n nãi chung, h¹t ®iÒu nãi riªng, ®Æc biÖt lµ khi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn cÇn vèn ®Ó thu mua nguyªn liÖu ®iÒu th« phôc vô cho chÕ biÕn xuÊt khÈu.Tuy nhiªn thÞ tr­êng vèn tÝn dông dµnh cho ngµnh ®iÒu nh÷ng n¨m võa qua vÉn cßn mét sè tån t¹i nh­: nguån vèn vÉn cßn ph©n chia ®Òu cho c¸c hé n«ng d©n vay trung b×nh vµi ba triÖu, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hé lµm ¨n kinh tÕ tèt th× kh«ng ®ñ vèn cßn hé lµm ¨n kinh tÕ kÐm th× kh«ng sö dông hÕt vèn vµ kh«ng hiÖu qu¶; nguån vèn cho vay chñ yÕu lµ vèn ng¾n h¹n do vËy ch­a t¹o ®iÒu kiÖn ®Çu t­ theo chiÒu s©u - nhiÒu khi ch­a thùc hiÖn ®· ph¶i lo tr¶ nî. CÇn ph¶i kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trªn vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó ­u tiªn khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn h¹t ®iÒu xuÊt khÈu. Ch¼ng h¹n nh­, lËp ra bé phËn nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó tiÕp tôc më réng m¹ng l­íi ng©n hµng liªn x·, ng©n hµng l­u ®éng... ®Õn tËn c¬ së, vïng trång, chÕ biÕn ®iÒu tËp trung ; tÝch cùc më réng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña ng©n hµng th­¬ng m¹i nh»m thu hót nguån vèn t¹m nhµn rçi vµo ng©n hµng: më réng nguån tÝn dông ®Õn tËn hé gia ®×nh, c¸ nh©n, hîp t¸c x·... më réng tÝn dông cho n«ng d©n vay kho¶ng 10 triÖu ®ång trë xuèng th«ng qua Héi n«ng d©n. ChØ cã nh­ vËy n«ng d©n míi dÔ dµng tiÕp cËn gÇn h¬n víi ng©n hµng vµ ng­îc l¹i, ng©n hµng tiÕp cËn gÇn h¬n víi n«ng d©n, n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu tÝn dông cña hä ®Ó ®Çu t­ vèn an toµn. + §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI): Trong c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n, th× FDI cã vai trß quan träng ®Æc biÖt. V× FDI th­êng tËp trung vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn n«ng s¶n mòi nhän, n©ng cao ®­îc hµm l­îng chÕ biÕn. Vµ th­êng ®i kÌm víi chuyÓn giao c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, do vËy nã ®¶m b¶o ®­îc tÝnh ®ång bé vµ hiÖn ®¹i cña c¸c c¬ së chÕ biÕn hµng n«ng s¶n. Tuy nhiªn ®èi víi Ngµnh ®iÒu, tèc ®é ®Çu t­ chËm vµ cßn qu¸ khiªm tèn, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n cßn ®¸ng lo ng¹i. ViÖc ph©n bæ c¸c dù ¸n ch­a hîp lý. V× vËy, ®Ó thu hót ®­îc vèn FDI, mét mÆt cÇn chñ ®éng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ cã kÕ ho¹ch x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng ë c¸c vïng ®iÒu träng ®iÓm. MÆt kh¸c, tæ chøc c¸c c¬ së chÕ biÕn theo h­íng g¾n kÕt c¸c ®¬n vÞ cung cÊp nguyªn liÖu s¶n xuÊt - chÕ biÕn vµ tiªu thô. Tõ ®ã, chØ cã c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi thÊy râ c¸c lîi Ých trùc tiÕp mµ hä thu ®­îc khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ hoÆc liªn doanh víi ViÖt Nam. Khi c¸c dù ¸n cã søc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th× sÏ thu hót ®­îc vèn FDI ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña h¹t ®iÒu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. 1.4. ¸p dông chÕ ®é ®¨ng ký vµ kiÓm tra chÊt l­îng b¾t buéc ®èi víi h¹t ®iÒu xuÊt khÈu Trªn c¬ së x©y dùng hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn hµng hãa - dÞch vô xuÊt khÈu phï hîp víi ®ßi hái cña tõng thÞ tr­êng, h¹t ®iÒu xuÊt khÈu tr­íc khi xuÊt khÈu ph¶i ®­îc gi¸m s¸t vµ kiÓm tra chÊt l­îng chÆt chÏ theo nh÷ng quy ®Þnh ®ã. Th«ng qua biÖn ph¸p nµy sÏ thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh quan t©m h¬n n÷a ®Õn c«ng nghÖ (®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ s¹ch) tõ kh©u s¶n xuÊt - chÕ biÕn - b¶o qu¶n - vËn chuyÓn - xuÊt khÈu nh»m võa n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, võa t¨ng uy tÝn cho h¹t ®iÒu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ §Èy m¹nh viÖc ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng hµng n«ng s¶n theo tiªu chuÈn cña HACCP vµ ISO lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®¶m b¶o n©ng cao chÊt l­îng h¹t ®iÒu xuÊt khÈu. ChÊt l­îng hµng hãa lµ kh¶ n¨ng tËp hîp c¸c ®Æc tÝnh cña mét s¶n phÈm, mét hÖ thèng hay mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ c¸c bªn cã liªn quan. Nhu cÇu tiªu dïng lu«n lu«n thay ®æi, do vËy chÊt l­îng còng ph¶i thay ®æi theo cho phï hîp c¶ vÒ thêi gian, kh«ng gian vµ ®iÒu kiÖn sö dông. HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point - Ph©n tÝch nguy c¬ vµ kiÓm so¸t c¸c kh©u träng yÕu) lµ hÖ thèng qu¶n lý an toµn vÖ sinh thùc phÈm dùa trªn viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÓm nh¹y c¶m nhÊt (n¬i « nhiÔm nguy h¹i cã thÓ x¶y ra) vµ kiÓm tra chÆt chÏ tõng b­íc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kÞp thêi ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p phßng ngõa h÷u hiÖu nh»m gi¶m thiÓu ®­îc nguy h¹i hay « nhiÔm. ISO 9000 lµ bé tiªu chuÈn do Tæ chøc tiªu chuÈn hãa Quèc tÕ (ISO) ban hµnh nh»m ®­a ra nh÷ng yªu cÇu, néi dung vµ nh÷ng h­íng dÉn cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng cho c¶ mét tæ chøc nh­: ChÝnh s¸ch vµ chØ ®¹o vÒ chÊt l­îng, nghiªn cøu thÞ tr­êng, thiÕt kÕ triÓn khai s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh cung øng, kiÓm so¸t qu¸ tr×nh bao gãi, ph©n phèi, dÞch vô sau khi b¸n, xem xÐt ®¸nh gi¸ néi bé, kiÓm so¸t tµi liÖu, ®µo t¹o nh©n lùc. ViÖc ®¶m b¶o n©ng cao chÊt l­îng hµng hãa lµ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp vµ ng­êi s¶n xuÊt, nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn b»ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ t¹o hµnh lang ph¸p lý ®Ó doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Do vËy doanh nghiÖp ph¶i thËt sù chñ ®éng vÒ vÊn ®Ò nµy. HiÖn nay, c¸c hÖ thèng gi¸m ®Þnh thùc phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn ch­a theo kÞp sù t¨ng tr­ëng trong tû träng xuÊt khÈu, nhiÒu l« hµng vÉn bÞ chÆn l¹i t¹i cöa khÈu cña n­íc ngoµi. Do ®ã, ChÝnh phñ ®· ®Ò nghÞ Tæ chøc L­¬ng thùc ThÕ giíi - FAO hç trî t¨ng c­êng n¨ng lùc cña Tæng côc Tiªu chuÈn - §o l­êng – ChÊt l­îng ®Ó thiÕt lËp mét hÖ thèng chøng nhËn vµ gi¸m ®Þnh thùc phÈm xuÊt khÈu hiÖu qu¶, ®­îc qu¶n lý tèt vµ ®¸ng tin cËy ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña WTO. Mét dù ¸n cña FAO gÇn ®©y ®· ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t thùc phÈm hiÖn cã t¹i ViÖt Nam vµ ®­a ra kiÕn nghÞ ®Ó x©y dùng mét c¬ quan kiÓm so¸t thùc phÈm xuÊt khÈu thuéc Tæng côc Tiªu chuÈn - §o l­êng – ChÊt l­îng vµ ®Ò xuÊt mét quy tr×nh tõng b­íc vÒ kiÓm so¸t vµ cÊp giÊy chøng nhËn cho thùc phÈm xuÊt khÈu. Dù ¸n nµy hiÖn nay ®ang ®­îc ¸p dông cho h¹t tiªu xuÊt khÈu, tiÕn tíi sÏ ¸p dông cho h¹t ®iÒu vµ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n kh¸c. 1.5. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm c©y ®iÒu Nh­ ®· nãi tr­íc ®ã, ngoµi gi¸ trÞ lÊy h¹t ®Ó chÕ biÕn xuÊt khÈu lµ chÝnh hiÖn nay c©y ®iÒu cßn cã gi¸ trÞ kinh tÕ vÒ nhiÒu s¶n phÈm kh¸c: qu¶ gi¶ chøa nhiÒu hµm l­îng vitamin C, vitamin B2, dÇu vá h¹t ®iÒu cã gi¸ trÞ lín trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. ë n­íc ta trong ch­¬ng tr×nh “ph¸t triÓn c¸c loµi c©y cã dÇu ë ViÖt Nam” m· sè 02C, 1986 – 1990 ®· tiÕn hµnh mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu chÕ biÕn qu¶ ®iÒu: chÕ dÞch Ðp tõ qu¶ ®iÒu, n­íc kho¸ng dÞch ®iÒu cã ga, r­îu vang ®iÒu, xir« ®iÒu,... Ngoµi ra cßn cã thÝ nghiÖm chiÕt t¸ch tõ vá h¹t ®iÒu lÊy dÇu lµm s¬n c¸ch ®iÖn, s¬n phñ ®å hép... Nh÷ng s¶n phÈm trªn ®· ®­îc nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt ë quy m« thÝ nghiÖm vµ thu ®­îc kÕt qu¶ tèt, ®©y lµ nh÷ng c¬ së b­íc ®Çu ®Ó më ra triÓn väng cho viÖc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm c©y ®iÒu ë ViÖt Nam. ViÖc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vÒ c©y ®iÒu lµ qu¸ tr×nh kh«ng ®¬n gi¶n, ®ßi hái nhiÒu nç lùc vµ nhiÒu s¸ng t¹o cÇn ®­îc tiÕp tôc nghiªn cøu th¸o gì. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm c©y ®iÒu nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña h¹t ®iÒu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ®ång thêi còng lµm t¨ng gi¸ trÞ c©y ®iÒu, t¹o nhiÒu lîi nhuËn, gi¸ trÞ lín cho nÒn kinh tÕ vµ cho ng­êi trång trät chÕ biÕn ®iÒu, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho c¶ khu vùc n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp dÞch vô. §Ó thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm c©y ®iÒu cÇn chó träng t×m kiÕm c«ng nghÖ phï hîp b»ng c¸ch tiÕn hµnh nhËp khÈu c«ng nghÖ, triÓn khai nghiªn cøu øng dông ¸p dông c«ng nghÖ míi trong lÜnh vùc chÕ biÕn, t×m kiÕm thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, chuÈn bÞ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé kü thuËt phôc vô s¶n xuÊt xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm ®iÒu, ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch c¬ chÕ s¶n xuÊt, ®Çu t­ vèn, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ. 2. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ xóc tiÕn xuÊt khÈu h¹t ®iÒu 2.1. Cñng cè hÖ thèng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, ph¸t triÓn Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm x©y dùng khung ph¸p lý vµ thùc hiÖn sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, ®iÒu hoµ phèi hîp c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i trong c¶ n­íc, tõng b­íc h×nh thµnh c¸c trung t©m th­¬ng m¹i ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­, xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi, ®Æc biÖt trong viÖc thµnh lËp c¸c trung t©m th­¬ng m¹i, kho ngo¹i quan... ®Ó giíi thiÖu, ®­a nguyªn liÖu hµng ho¸ sang vµ tæ chøc s¶n xuÊt xuÊt khÈu ngay t¹i thÞ tr­êng ®ã. Bªn c¹nh ®ã, nh»m phôc vô thiÕt thùc cho viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ vµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm xuÊt khÈu nãi chung s¶n phÈm ®iÒu nãi riªng, cÇn t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña m¹ng l­íi c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao ë n­íc ngoµi, kÓ c¶ tham t¸n th­¬ng m¹i ®èi víi viÖc cung cÊp th«ng tin, hç trî doanh nghiÖp t×m kiÕm b¹n hµng, khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp më v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi ®Ó tiÕp thÞ, xóc tiÕn xuÊt khÈu. 2.2. Thµnh lËp quü b¶o hiÓm xuÊt khÈu h¹t ®iÒu Quü nµy cã t¸c dông b¶o hiÓm rñi ro thanh to¸n cho c¸c nhµ xuÊt khÈu h¹t ®iÒu khi tiÕp cËn thÞ tr­êng míi (b¶o hiÓm vËn chuyÓn khi xuÊt khÈu, b¶o hiÓm thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i). Ngoµi ra, ®Ó t¹o t©m lý yªn t©m cho c¸c nhµ xuÊt khÈu, quü nµy sÏ gióp hä b¶o hiÓm nh÷ng rñi ro khi gi¸ h¹t ®iÒu thÕ giíi xuèng thÊp hoÆc khi gi¸ nguyªn liÖu thu mua qu¸ cao khiÕn cho hä bÞ lç khi xuÊt khÈu. §iÒu nµy kh«ng chØ lµm c¸c nhµ xuÊt khÈu yªn t©m mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt, trång ®iÒu còng yªn t©m s¶n xuÊt h¬n, kh«ng lo lµ sÏ kh«ng cã ®Çu ra, g©y ø ®äng s¶n phÈm. 2.3. Nghiªn cøu ¸p dông c¸c h×nh thøc tÝn dông hç trî xuÊt khÈu h¹t ®iÒu §©y lµ mét ph­¬ng ph¸p ®Æc biÖt quan träng nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa lµ nhµ xuÊt khÈu võa lµ ng­êi chÕ biÕn. V× thùc tr¹ng hiÖn nay lµ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn h¹t ®iÒu xuÊt khÈu ®a phÇn kh«ng ®ñ vèn ®Ó nhËp khÈu mét lóc nhiÒu nguyªn liÖu ®iÒu th« ë ®Çu vô khi gi¸ thu mua thÊp. C¸c h×nh thøc tÝn dông hç trî cÇn ¸p dông nh­ b¶o l·nh tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt, cÊp tÝn dông bæ xung kÞp thêi vµo thêi ®iÓm quan träng, hîp t¸c tÝn dông gi÷a c¸c quü tÝn dông, c¸c ng©n hµng, kÓ c¶ víi c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu chñ yÕu h¹t ®iÒu cña ViÖt Nam. Ngoµi ra còng cÇn sím hoµn thiÖn Quü hç trî tÝn dông xuÊt khÈu theo ®óng tiªu chÝ cña LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, tiÕn tíi thµnh lËp Ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu, phôc vô cho viÖc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ xuÊt khÈu h¹t ®iÒu nãi riªng. 2.5. Thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö, x©y dùng c¸c trang Web vÒ h¹t ®iÒu, vÒ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu h¹t ®iÒu ë ViÖt Nam KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tham gia c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh­: tham gia héi chî triÓn l·m ë n­íc ngoµi, th«ng qua c¸c tham t¸n th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ë c¸c n­íc ®Ó giíi thiÖu vÒ doanh nghiÖp vµ c¸c s¶n phÈm tõ ®iÒu cña ViÖt Nam. VÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö, cÇn giíi thiÖu cho c¸c doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn h×nh thøc giao dÞch thuËn tiÖn nµy. Tuy nhiªn, do ë ViÖt Nam, ®iÒu kiÖn c¬ sá h¹ tÇng ch­a ph¸t triÓn nªn b­íc ®Çu sÏ thùc hiÖn i-commerce tr­íc e-commerce cô thÓ : - Bé th­¬ng m¹i, Bé tµi chÝnh vµ c¸c bé cã liªn quan cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thµnh lËp trang chñ vÒ Ngµnh ®iÒu vµ c¸c trang Web cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®iÒu. - Thµnh lËp c¸c portal khu vùc, lµ ®Þa chØ Internet tËp trung, kÕt nèi víi nhiÒu ®Þa chØ vµ c¬ së d÷ liÖu cã liªn quan, dïng ®Ó chØ dÉn cho c¸c nhu cÇu giao dÞch trªn m¹ng ®Ó ng­êi b¸n vµ ng­êi mua cã chç tù giíi thiÖu vµ giao dÞch. HiÖn nay ta ®· thiÕt lËp ®­îc mét sè portal kiÓu nµy (ch¼ng h¹n nh­ www.vnemarket.com chuyªn vÒ giao dÞch hµng thñ c«ng mü nghÖ do Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam phèi hîp víi C«ng ty §iÖn to¸n vµ TruyÒn sè liÖu thùc hiÖn). §Ó hç trî cho viÖc ph¸t triÓn c¸c portal nµy, Bé Th­¬ng m¹i ®Ò nghÞ hç trî kinh phÝ ®Ó thiÕt lËp vµ duy tr× portal trong 3 n¨m ®Çu tõ nguån hç trî xóc tiÕn th­¬ng m¹i hµng n¨m. Sau ®ã sÏ chuyÓn giao cho HiÖp héi ®iÒu ViÖt Nam hoÆc Phßng Th­¬ng m¹i qu¶n lý. VÊn ®Ò nµy sÏ sím ®­îc Bé Th­¬ng m¹i phèi hîp víi Bé B­u chÝnh ViÔn th«ng triÓn khai. - Phæ biÕn réng r·i kiÕn thøc vµ quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký tªn miÒn t¹i ViÖt Nam vµ quèc tÕ cho c¸c doanh nghiÖp. Môc tiªu chñ yÕu lµ n©ng cao nhËn thøc cña c¸c doanh nghiÖp vÒ ®¨ng ký tªn miÒn vµ tr¸nh tranh chÊp tªn miÒn trong t­¬ng lai (t­¬ng tù nh­ tranh chÊp th­¬ng hiÖu hiÖn nay). ViÖc nµy sÏ do Bé B­u chÝnh ViÔn th«ng triÓn khai h­íng dÉn cho c¸c doanh nghiÖp. 3. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng 3.1. T¹o lËp m«i tr­êng cho thÞ tr­êng tiªu thô h¹t ®iÒu, cÊu tróc thÞ tr­êng vµ m«i tr­êng ph¸p lý cho ph­¬ng thøc vµ c¬ chÕ vËn hµnh cña thÞ tr­êng ë ViÖt Nam, ®èi víi Ngµnh ®iÒu, do tr×nh ®é s¶n xuÊt, trång trät cña c¸c vïng cßn cã sù chªnh lÖch nhau kh¸ lín, céng víi c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm, nªn cÊu tróc thÞ tr­êng cßn nhiÒu bÊt cËp vµ ch­a ®ång bé vÒ mÆt ph¸p lý. Sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña ChÝnh phñ trong bèi c¶nh ®ã cßn béc lé nhiÒu mÆt tiªu cùc lµm cho thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶ cßn biÕn ®éng kh¸ lín t¹o nªn nh÷ng c¬n “sèt nãng, sèt rÐt” vÒ gi¸ c¶, sù khan hiÕm vµ d­ thõa nguyªn liÖu ®iÒu th« côc bé vµ gi¶ t¹o. MÆt kh¸c ch­a khai th¸c vµ ph¸t huy tèt thÞ tr­êng trong n­íc (thÞ tr­êng néi ®Þa) nhÊt lµ thÞ tr­êng n«ng th«n søc mua thÊp nhiÒu vïng cßn hoang s¬, ®¬n gi¶n, c¹nh tranh hçn lo¹n vµ cßn nhiÒu yÕu tè ®Çu c¬ trôc lîi, lµm lîi cho tÇng líp th­¬ng nh©n trung gian. Qu¸n triÖt quan ®iÓm cña nghÞ quyÕt §¹i Héi §¶ng lÇn thø VIII lµ: “X©y dùng ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng, t¹o m«i tr­êng cho sù vËn ®éng n¨ng ®éng cña hµng hãa theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã trËt tù...”. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng trªn, vÊn ®Ò tr­íc m¾t còng l©u dµi ph¶i thùc hiÖn c¸c néi dung sau: Mét lµ: Kh«ng ngõng më réng thÞ tr­êng tiªu thô h¹t ®iÒu trong vµ ngoµi n­íc, t¨ng c­êng giao l­u c¸c s¶n phÈm ®iÒu trªn tÊt c¶ c¸c vïng ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt- tiªu dïng. KhuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ë ngoµi m¹ng l­íi ®¹i lý, ph©n phèi hµng, kho ngo¹i quan, trung t©m tr­ng bµy c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ ®iÒu, ¸p dông c¸c h×nh thøc mua b¸n thanh to¸n linh ho¹t. Hai lµ: §a d¹ng hãa c¸c kªnh vµ c¸c cÊp ®é l­u th«ng, ®Ó h¹t ®iÒu l­u th«ng th«ng suèt mét c¸ch nhanh nhÊt, chi phÝ thÊp nhÊt tõ s¶n xuÊt ®Õn c¸c ®Þa chØ tiªu dïng (trong n­íc vµ xuÊt khÈu). Hoµn thiÖn th­¬ng m¹i trung gian, t¹o ra c¸c kªnh tiªu thô nguyªn liÖu ®iÒu th« lín, (tËp trung nh­ng kh«ng ®éc quyÒn) gãp phÇn gi¶i quyÕt vµ ®iÒu chØnh quan hÖ “cung-cÇu” vÒ ®iÒu vµ h­íng dÉn s¶n xuÊt (bao gåm: hç trî vèn, khoa häc c«ng nghÖ cho s¶n xuÊt vµ bao tiªu s¶n phÈm...) Ba lµ: Trong cÊu tróc thÞ tr­êng ®a d¹ng nãi trªn, coi träng vai trß cña m« h×nh ®Æc thï: “chî, tô ®iÓm th­¬ng m¹i” ë c¸c vïng ®iÒu träng ®iÓm. Sù g¾n kÕt c¸c chî n«ng th«n, c¸c tô ®iÓm kinh tÕ, ®Ó tõng b­íc hiÖn ®¹i hãa thÞ tr­êng th«ng qua h×nh thøc ph¸t triÓn c¸c côm kinh tÕ - v¨n hãa kü thuËt - th­¬ng m¹i - dÞch vô cho c¸c vïng ®iÒu träng ®iÓm vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn b¶o qu¶n. Qui ho¹ch hÖ thèng th­¬ng m¹i gãp phÇn thóc ®Èy nh©n tè th­¬ng m¹i trong c¸c vïng. * KhuyÕn khÝch h×nh thµnh c¸c kªnh tiªu thô dµi, s©u vµ réng víi cÊp ®é l­u th«ng tiªu thô h¹t ®iÒu lín ®ñ søc c¹nh tranh. Tøc lµ: thùc hiÖn tæ chøc x©y dùng m« h×nh g¾n kinh doanh víi s¶n xuÊt, c¬ së chÕ biÕn víi vïng nguyªn liÖu... sù g¾n kÕt trë thµnh nh÷ng ngµnh kinh tÕ kü thuËt tõ Trung ­¬ng tíi ng­êi s¶n xuÊt b»ng chÊt dÝnh kÕt: kü thuËt, vèn, c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng. Nªn tæ chøc vµ qui ho¹ch l¹i hÖ thèng th­¬ng m¹i (bao gåm c¶ hÖ thèng th­¬ng m¹i trung gian), tr¸nh c¸c biÓu hiÖn vÒ “nhiÔu kªnh, nhiÔu sãng” g©y thiÖt h¹i cho ng­êi trång ®iÒu vµ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu h¹t ®iÒu. Gi¶m ®Çu mèi th­¬ng m¹i trung gian, c¸c th­¬ng l¸i kinh doanh nguyªn liÖu ®iÒu th« theo kiÓu “chôp giËt ®Çu c¬ trôc lîi” lµm rèi lo¹n thÞ tr­êng. X¸c ®Þnh vµ qui ®Þnh c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i trung gian, tõ ®ã ph¶i cã sù hç trî d­íi nhiÒu h×nh thøc nh­ hç trî vèn kü thuËt c«ng nghÖ cho c¸c hé n«ng d©n, ®Þnh h­íng vµ h­íng dÉn n«ng d©n s¶n xuÊt ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng. KhuyÕn khÝch më v¨n phßng ®¹i diÖn vµ ®¹i lý ë n­íc ngoµi, g¾n kÕt tr¸ch nhiÖm l©u dµi gi÷a s¶n xuÊt - chÕ biÕn vµ tiªu thô, n©ng cao vÞ thÕ cña c¸c Ngµnh ®iÒu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. * §èi víi vïng nguyªn liÖu trång ®iÒu tËp trung, khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty chÕ biÕn, th­¬ng m¹i më réng ®¹i lý thu gom nguyªn liÖu ®iÒu th« d­íi h×nh thøc hîp ®ång víi ng­êi trång ®iÒu, t¹o g¾n kÕt th­¬ng m¹i chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt nguyªn liÖu; hç trî vèn c«ng nghÖ kü thuËt cho hé n«ng d©n, ®Þnh h­íng s¶n xuÊt cho hé n«ng d©n, më réng ®¹i lý tiªu thô s¶n phÈm tõng b­íc më réng vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng gãp phÇn æn ®Þnh ®iÒu hßa thÞ tr­êng toµn quèc. Bèn lµ: Më réng thÞ tr­êng tiªu thô h¹t ®iÒu ngoµi n­íc: xóc tiÕn thµnh lËp tæ chøc khuyÕn khÝch th­¬ng m¹i thuéc chÝnh phñ, cã nhiÖm vô khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, trao ®æi th«ng tin, trao ®æi khoa häc vµ c«ng nghÖ. Tæ chøc cung cÊp dÞch vô th«ng tin vÒ hÖ thèng th­¬ng m¹i thÞ tr­êng cña ViÖt Nam vµ c¸c n­íc kh¸c, cung cÊp dÞch vô ®iÒu tra th«ng tin kinh doanh cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi vµ cña ViÖt Nam cho c¸c bªn ®èi t¸c, dÞch vô th­¬ng m¹i thanh to¸n quèc tÕ vµ c¸c n­íc cã quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam, dÞch vô th«ng tin quèc tÕ t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt lÉn nhau. MÆt kh¸c c¸c bé cã liªn quan nh­: Bé Th­¬ng m¹i vµ Bé N«ng nghiÖp PTNT (c¸c Bé chuyªn ngµnh) cÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu h¹t ®iÒu xóc tiÕn më v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi theo ®óng NghÞ ®Þnh 40/CP ngµy 19/5/1994, nh»m cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng, b¹n hµng, ®ång thêi hoµn thiÖn nh÷ng qui ®Þnh vµ ®Þnh chÕ hç trî xuÊt khÈu trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi quèc tÕ. §ång thêi cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch th­ëng xuÊt khÈu vµ t×m kiÕm më réng ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu h¹t ®iÒu, nh»m n©ng cao tÝnh n¨ng ®éng, sù tÝch cùc trong viÖc t×m kiÕm më réng ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®iÒu... 3.2.§Þnh h­íng më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu h¹t ®iÒu. Qua nghiªn cøu lîi thÕ, ®Æc ®iÓm vµ triÓn väng thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®èi víi h¹t ®iÒu, cÇn më réng thÞ tr­êng träng ®iÓm cho tõng khèi, tõng khu vùc (g©y uy tÝn, t¹o h×nh ¶nh s¶n phÈm ViÖt Nam...) vµ lÊy ®ã lµm ®iÓm tùa ®Ó më réng vµ lan táa vµo c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc vµ trong c¸c khèi. §Ó lµm ®­îc viÖc nµy cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sau: Mét lµ: ph¸t triÓn m¹nh c«ng t¸c thÞ tr­êng ë c¶ tÇm vÜ m«, kh¾c phôc ®ång thêi c¶ 2 biÓu hiÖn “û l¹i Nhµ n­íc vµ phã th¸c cho doanh nghiÖp” §µm ph¸n th­¬ng m¹i song ph­¬ng, ®a ph­¬ng ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp. Hai lµ: t¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin vµ c¸c dÞch vô vÒ thÞ tr­êng, tõ t×nh h×nh chung cho tíi c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, dù b¸o chiÒu h­íng cung cÇu vÒ ®iÒu trªn thÕ giíi, c¸c th«ng tin chiÕn l­îc chiÕn thuËt vµ c¸c biÖn ph¸p cña c¸c n­íc s¶n xuÊt ®iÒu chÝnh... §Ó n©ng cao hiÖu øng vµ tÝnh linh ho¹t cã hiÖu qu¶ tíi s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Do ViÖt Nam lµ n­íc cã thÞ phÇn vÒ h¹t ®iÒu lín trªn thÕ giíi, cÇn cã gi¶i ph¸p øng phã kÞp thêi, bao gåm c¶ viÖc k×m chÕ tèc ®é b¸n ra tham gia vµo c¸c kÕ ho¹ch quèc tÕ ®iÒu tiÕt nguån cung trong c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ.. nh»m t¸c ®éng vµo thÞ tr­êng vµ gi¸ cã lîi. Ba lµ: §èi víi c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®iÒu chÝnh hiÖn nay cña ViÖt Nam nh­ thÞ tr­êng Mü, thÞ tr­êng EU, Trung §«ng... cÇn tiÕp tôc khai th¸c, më réng quy m« xuÊt khÈu nh»m chiÕm lÜnh mét thÞ phÇn lín vÒ h¹t ®iÒu t¹i c¸c thÞ tr­êng nµy, t¹o ®µ më réng xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng míi. Bèn lµ: khuyÕn khÝch xuÊt khÈu h¹t ®iÒu sang thÞ tr­êng SNG vµ §«ng ¢u, mét thÞ tr­êng cã dung l­îng trao ®æi lín vµ yªu cÇu vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng kh¾t khe nh­ c¸c thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn ®ång thêi vèn cã mèi quan hÖ th­¬ng m¹i truyÒn thèng víi ViÖt Nam. Theo nhËn ®Þnh cña Bé th­¬ng m¹i, trong nh÷ng n¨m tíi thÞ tr­êng nµy vÉn cã nhu cÇu lín vÒ h¹t ®iÒu. ViÖc chñ ®éng khai th¸c thÞ tr­êng SNG vµ §«ng ¢u, mét mÆt võa lµ sù chñ ®éng cña doanh nghiÖp, mÆt kh¸c c¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m« ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kh©u nèi ®µm ph¸n. N¨m lµ: khai th¸c thÞ tr­êng Trung Quèc, lµ thÞ tr­êng cã d©n sè ®«ng, cã kh¶ n¨ng tiªu thô lín, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· nhËp nhiÒu h¹t ®iÒu cña ViÖt Nam, nh­ng ®ang ë d¹ng tiÓu ng¹ch. Nh­ng ®èi víi thÞ tr­êng nµy ph¶i cã sù chØ ®¹o thèng nhÊt cña nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Ó gi¶m bít rñi ro, tæn thÊt. §¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm hai bªn, thùc hiÖn ®µm ph¸n ký c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ë c¸c cÊp ®é kh¸c nhau (cÊp tØnh, cÊp trung ­¬ng, thËm chÝ cÊp huyÖn vµ doanh nghiÖp) nh»m ®¶m b¶o quan hÖ ngo¹i th­¬ng l©u dµi vµ æn ®Þnh. S¸u lµ: ThÞ tr­êng c¸c n­íc ASEAN lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng ®èi víi h¹t ®iÒu...cô thÓ Singapore, Th¸i Lan, Malaixia ®· b¾t ®Çu nhËp khÈu h¹t ®iÒu cña ViÖt Nam. §©y lµ nh÷ng n­íc cã ®êi sèng, møc thu nhËp tiªu dïng cao ë khu vùc §«ng Nam ¸, nhu cÇu vÒ h¹t ®iÒu kh¸ cao. Do vËy cÇn tËp trung nghiªn cøu khai th¸c trong thêi gian tíi còng nh­ l©u dµi. III. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ xuÊt khÈu h¹t ®iÒu cña ViÖt Nam 1. §èi víi Nhµ n­íc - Nhµ n­íc nªn ®µm ph¸n ký kÕt c¸c Biªn b¶n ghi nhí, Hîp ®ång ChÝnh phñ vÒ h¹t ®iÒu ®èi víi mét sè n­íc cã nhu cÇu vÒ h¹t ®iÒu mµ ViÖt Nam vèn cã quan hÖ th­¬ng m¹i l©u n¨m. - T¨ng c­êng phèi hîp víi c¸c Tham t¸n th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi ®Ó trao ®èi th«ng tin. §Ò nghÞ ChÝnh phñ hç trî kinh phÝ ®Ó bè trÝ Tham t¸n n«ng nghiÖp t¹i mét sè thÞ tr­êng quan träng, tr­íc m¾t lµ thÞ tr­êng Trung Quèc, thÞ tr­êng tiªu thô mét sè n«ng s¶n chñ lùc cña ViÖt Nam trong ®ã cã h¹t ®iÒu. - Ph¸t triÓn m¹ng l­íi th«ng tin thÞ tr­êng tíi c¸c ®Þa ph­¬ng, cô thÓ lµ c¸c vïng ®iÒu träng ®iÓm, tíi tËn c¸c hé n«ng d©n trång ®iÒu. - CÇn nhanh chãng ¸p dông biÖn ph¸p “Hîp lùc 4 nhµ, Nhµ n­íc- nhµ khoa häc – nhµ n«ng – nhµ doanh nghiÖp” ®èi víi Ngµnh ®iÒu. Trong ®ã, Nhµ nuíc thÓ hiÖn vai trß lµ ng­êi gi¸m s¸t kiÓm tra viÖc phèi hîp 4 nhµ. Nhµ khoa häc sÏ nghiªn cøu ra c¸c lo¹i gièng ®iÒu tèt, chÊt l­îng, n¨ng suÊt cao. Nhµ doanh nghiÖp sÏ ký hîp ®ång bao tiªu víi nhµ n«ng ®èi víi nguyªn liÖu ®iÒu th«. Vµ nhµ n«ng sÏ trùc tiÕp trång ®iÒu ®Ó cã thÓ cung cÊp ®óng theo hîp ®ång ®· ký víi nhµ doanh nghiÖp. Trong viÖc hîp lùc nµy, Nhµ n­íc cã vai trß hÕt søc quan träng, lµ ng­êi gi¸m s¸t s¸t sao vµ c«ng b»ng. Nhµ n­íc còng cÇn ®­a ra khung ph¸p lý ®èi víi viÖc vi ph¹m hîp ®ång trong liªn kÕt 4 nhµ, nh»m t¨ng tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn trong sù phèi hîp nµy. - Quy ®Þnh gi¸ trÇn gi¸ sµn ®èi víi thu mua nguyªn liÖu ®iÒu th«, tr¸nh thiÖt h¹i cho ng­êi trång ®iÒu còng nh­ nh÷ng nhµ m¸y chÕ biÕn. 2. §èi víi doanh nghiÖp - Ngay tõ khi ký hîp ®ång bao tiªu s¶n phÈm víi ng­êi trång ®iÒu, c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn cÇn quy ®Þnh râ vÒ chÊt l­îng h¹t th«. Nªn lÊy tiªu chuÈn sau ®Ó quy ®Þnh gi¸: träng l­îng h¹t ph¶i ®¹t 6,4 kg/h¹t hoÆc kh«ng qu¸ 156 h¹t trong 1 kg ®iÒu th« víi tû lÖ nh©n bªn trong chiÕm h¬n 25% träng l­îng h¹t th«. Khi l« h¹t ®iÒu th« v­ît c¶ hai tiªu chuÈn trªn hoÆc chØ v­ît mét tiªu chuÈn th× quy ®Þnh møc gi¸ thu mua cao cßn ng­îc l¹i nÕu kh«ng ®¹t th× sÏ gi¶m gi¸ so víi gi¸ cña hîp ®ång hoÆc cña thÞ tr­êng. - §èi víi c¸c c¸n bé thùc hiÖn kiÓm tra chÊt l­îng nguyªn liÖu ®iÒu th«, cÇn ph¶i ®µo t¹o bµi b¶n, cã quy ®Þnh c¸ch thøc kiÓm tra râ rµng, chø kh«ng chØ b»ng c¶m quan nh­ hiÖn nay. - VÒ c¸c s¶n phÈm ®iÒu xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp, cÇn quy ®Þnh th­¬ng hiÖu mét c¸ch râ rµng, cô thÓ nh»m t¹o uy tÝn ®«ng thêi tr¸nh t×nh tr¹ng tranh chÊp vÒ th­¬ng hiÖu sau nµy, hiÖn t­îng ®· x¶y ra ®èi víi mét sè n«ng s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Ên §é hiÖn nay næi tiÕng víi hai th­¬ng hiÖu ®iÒu ®ã lµ “Kinh of Cashew” vµ “Jumbo”, mét ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a lµm ®­îc. Cã thÓ nãi, th­¬ng hiÖu lµ h×nh thøc thÓ hiÖn bªn ngoµi, t¹o ra Ên t­îng, thÓ hiÖn c¸i bªn trong (cho s¶n phÈm hoÆc doanh nghiÖp). Th­¬ng hiÖu t¹o ra nhËn thøc vµ niÒm tin cña ng­êi tiªu dïng ®èi víi s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp cung øng. X©y dùng th­¬ng hiÖu lµ vÊn ®Ò ®ßi hái thêi gian, kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ ý chÝ kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §Ó x©y dùng mét th­¬ng hiÖu cã kh¶ n¨ng ®øng v÷ng trªn thÞ truêng quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn h¹t ®iÒu cÇn chó ý nh÷ng vÊn ®Ò sau: + CÇn cã nhËn thøc ®óng vµ ®Çy ®ñ vÒ th­¬ng hiÖu trong toµn thÓ doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ ®Ò ra vµ thùc thi mét chiÕn l­îc th­¬ng hiÖu trªn c¸c mÆt: x©y dùng, b¶o vÖ, qu¶ng b¸ vµ ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu. ChiÕn l­îc x©y dùng th­¬ng hiÖu ph¶i n»m trong mét chiÕn l­îc marketing tæng thÓ, xuÊt ph¸t tõ nghiªn cøu thÞ tr­êng kü l­ìng, x¸c ®Þnh ®èi t­îng kh¸ch hµng môc tiªu, kÕt hîp víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn s¶n phÈm, qu¶ng b¸, chÝnh s¸ch gi¸ c¶ nh»m t¹o cho doanh nghiÖp vµ c¸c s¶n phÈm ®iÒu cña hä cã mét h×nh ¶nh riªng trong t©m trÝ nµ nhËn thøc cña kh¸ch hµng trong t­¬ng quan víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. + CÇn ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu h¹t ®iÒu trong vµ ngoµi n­íc. Lµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp, th­¬ng hiÖu cÇn ®­îc qu¶n lý mét c¸ch chÆt chÏ, ®¶m b¶o uy tÝn vµ h×nh ¶nh cña th­¬ng hiÖu kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao. §iÒu nµy ®ßi hái doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®i vµo chiÒu s©u, t¹o sù kh¸c biÖt so víi ®èi thñ c¹nh tranh. §ång thêi doanh nghiÖp cÇn x©y dùng vµ g×n gi÷ mèi quan hÖ mËt thiÕt víi kh¸ch hµng, t¹o sù g¾n bã vÒ mÆt t×nh c¶m gi÷a ng­êi tiªu dïng vµ th­¬ng hiÖu. - VÒ bao b× cña h¹t ®iÒu xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp còng nªn chó ý h¬n. HiÖn nay, nh©n ®iÒu cña ViÖt Nam ®­îc ®ãng trong thïng thiÕc theo tiªu chuÈn quèc tÕ , nh­ng ®©y l¹i lµ lo¹i bao b× truyÒn thèng tõ nh÷ng n¨m 1950 – 1960. Nã ®­îc tiªu chuÈn kÝch cì vµ träng l­îng theo tiªu chuÈn Anh – Mü. Bao b× nµy cã ­u ®iÓm lµ c¸ch ly hµng víi m«i tr­êng bªn ngoµi, gi÷ vµ b¶o qu¶n tèt nh©n nh­ng nh­îc ®iÓm lµ h×nh d¸ng bªn ngoµi kh«ng ®Ñp, khi vËn chuyÓn chiÕm diÖn tÝch lín vµ g©y sãc, lµm vì nh©n, ¶nh h­íng ®Õn chÊt l­îng nh©n ®iÒu tr­íc khi ®Õn tay ng­êi tiªu dïng. C¸c doanh nghiÖp nªn chuyÓn sang sö dông lo¹i bao b× míi mµ hiÖn nay ®ang ®uîc thÞ tr­êng ®iÒu thÕ giíi sö dông nhiÒu. §ã lµ bao b× b»ng tói giÊy nh«m cã nhiÒu ­u ®iÓm h¬n lo¹i bao b× thïng thiÕc, h×nh thøc ®Ñp h¬n, b¶o qu¶n l©u h¬n, Ýt chiÕm diÖn tÝch, qu¸ tr×nh vËn chuyÓn kh«ng lµm vì thªm h¹t v× víi bao b× giÊy nh«m, nh©n ®iÒu ®­îc ®ãng vµo tói hót ch©n kh«ng nªn b¶o qu¶n tèt h¬n, cßn thuËn tiÖn h¬n trong viÖc in Ên nh·n hiÖu cña nh©n ®iÒu. - VÒ nh·n hiÖu nh©n ®iÒu, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ in nh·n hiÖu gåm c¸c néi dung sau: + Tªn doanh nghiÖp, vÝ dô VINAFIMEX v× hiÖn nay, mét sè doanh nghiÖp chÕ biÕn ®iÒu ViÖt Nam còng cã tªn tuæi trªn thÞ tr­êng ®iÒu thÕ giíi. + Tªn nh·n hiÖu nh©n ®iÒu + Tªn, ký hiÖu phÈm cÊp h¹t ®iÒu ,vÝ dô W320. Víi s¶n phÈm nh©n ®iÒu ®· x¸c ®Þnh phÈm cÊp chÊt l­îng cao, nªn ghi thªm “Super quality” cho thªm phÇn hÊp dÉn. + §Þa chØ doanh nghiÖp, ®Þa chØ m¹ng nÕu cã + Ghi xuÊt xø “made in Vietnam”. §iÓm nµy kh¸ quan träng v× h¹t ®iÒu ViÖt Nam hiÖn ®ang ®­îc ®¸nh gi¸ kh¸ cao trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. - VÒ “hîp lùc 4 nhµ”, c¸c doanh nghiÖp cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c bªn cßn l¹i, ®Æc biÖt lµ víi nhµ n«ng, nh÷ng ng­êi trång ®iÒu. C¸c doanh nghiÖp cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi trång ®iÒu trong qu¸ tr×nh trång trät nh­ cã thÓ øng tr­íc vèn cho hä nÕu cÇn hay cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ lthÞ tr­êng, t¹o t©m lý yªn t©m cho ng­êi trång ®iÒu. KÕt luËn Trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò chung vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu h¹t ®iÒu cña ViÖt Nam thêi gian võa qua còng nh­ triÓn väng thÞ tr­êng h¹t ®iÒu thÕ giíi nh÷ng n¨m s¾p tíi, ®Ò tµi ®· ®Æt ra nh÷ng luËn cø ®Ó nh×n nhËn mét c¸ch khoa häc vµ nghiªm tóc nh÷ng c¬ héi tiÒm n¨ng còng nh­ th¸ch thøc cÇn th¸o gì trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tiÕn tíi héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Dùa trªn c¸c nguån th«ng tin, sè liÖu kh¸c nhau ®Ò tµi nghiªn cøu: “Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam vÒ xuÊt khÈu h¹t ®iÒu” ®· tiÕn hµnh ph©n tÝch, luËn gi¶i c¸c vÊn ®Ò thuéc néi dung nghiªn cøu nh»m ®­a ra c¸c kÕt luËn, nhËn ®Þnh cÇn thiÕt gãp phÇn vµo n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña h¹t ®iÒu ViÖt Nam trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010. ViÖt Nam tuy cã lîi thÕ tiÒm n¨ng ®èi víi s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn h¹t ®iÒu xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ cao, xong ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ ®ßi hái ph¶i ¸p dông ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ - tæ chøc- kü thuËt, ®Æc biÖt trong sù c¹nh tranh gay g¾t cña qu¸ tr×nh héi nhËp. §Ò tµi ®· tæng hîp mét c¸ch cã hÖ thèng vµ cËp nhËt c¸c th«ng tin ph©n tÝch thÞ tr­êng, kim ng¹ch vµ sè l­îng h¹t ®iÒu xuÊt khÈu,... Tõ ®ã nªu lªn c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. VÊn ®Ò kho¸ luËn ®­a ra kh«ng ph¶i lµ míi nh­ng mong muèn gãp phÇn t¨ng thªm nh÷ng nhËn ®Þnh ®Ó chóng ta cã thÓ ®¹t ®­îc mét kÕt qu¶ tèt h¬n trong xuÊt khÈu h¹t ®iÒu. Hy väng r»ng, ViÖt Nam víi lîi thÕ cña m×nh vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ ®óng ®¾n cña §¶ng trong nh÷ng n¨m tíi sÏ thóc ®Èy c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam nãi chung vµ h¹t ®iÒu nãi rieng kh«ng nh÷ng phong phó vÒ chñng lo¹i, chÊt l­îng tèt, khèi l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng mµ cßn t¹o nªn “søc lan to¶” m¹nh mÏ cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, em ®· nhËn ®­îc sù h­íng dÉn, gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o THS. NguyÔn Xu©n N÷. Mét lÇn n÷a em xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh sù gióp ®ì quÝ b¸u ®ã. Hµ néi, ngµy 26 th¸ng 11 n¨m 2003 Sinh viªn Vò Thu HuyÒn Tµi liÖu tham kh¶o LuËn ¸n tiÕn sü : Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña mét sè nh©n tè sinh th¸i ®Õn sinh tr­ëng vµ n¨ng suÊt h¹t ®iÒu (Anacardium Occidentale L.) trång ë tØnh B¾c T©y Nguyªn, NguyÔn V¨n Hoµ - 2001. LuËn ¸n tiÕn sü: Nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu h¹t ®iÒu, Ph¹m V¨n §øc – 1996 LuËn v¨n tèt nghiÖp : Mét sè biÖn ph¸p x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh h¹t ®iÒu xuÊt khÈu ë Tæng C«ng ty XNK N«ng s¶n vµ Thùc phÈm ChÕ biÕn, 1999 LuËn v¨n tèt nghiÖp : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam, PhÝ TuÊn Thµnh – 2002 Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, §Ò ¸n ph¸t triÓn ®iÒu ®Õn n¨m 2010 Cashew, Ohler J.G., Amsterdam Cashew growing, Ohler J.G., Netherlands T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i ®iÒu trªn thÕ giíi, Bavappa K.V.A. Nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu vÒ s¶n xuÊt ®iÒu ë ViÖt Nam, Hoµng Sü Kh¶i, NguyÔn ThÕ Nh· T×nh h×nh ph¸t triÓn c©y ®iÒu ë tØnh B×nh D­¬ng, Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n B×nh D­¬ng Kü thuËt trång ®iÒu, Hoµng Ch­¬ng, Cao VÜnh H¶i, TP Hå ChÝ Minh – 2001 C«ng b¸o sè 23, QuyÕt ®Þnh sè 120/1999/Q§ -TTg ngµy 07/05/1999 S¬ bé t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô n«ng l©m thuû s¶n n¨m 2000, 2001, 2002, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n §¸nh gi¸ ho¹t ®éng xuÊt khÈu n¨m 2002, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ S¶n xuÊt vµ tiªu thô ®iÒu ë ViÖt Nam, T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 56, th¸ng 02/2002 www.khuyennongvn.gov.vn, HuyÖn EaKar - §¾c L¾c trång míi 300 c©y ®iÒu ghÐp www.AgroViet.gov.vn, Moz¨mbich th­¬ng nh©n quan t©m ph¸t triÓn ngµnh ®iÒu www.khuyennongvn.gov.vn, §¾c L¾c ®­a nhµ m¸y chÕ biÕn h¹t ®iÒu vµo ho¹t ®éng www.vneconomy.vnn.vn ,T¹o ®éng lùc míi cho c©y ®iÒu héi nhËp www.vneconomy.vnn.vn, Ho¹t ®éng kinh doanh ngµnh ®iÒu n¨m 2003 www.saigonnet.vn ,Môc tiªu ngµnh ®iÒu ViÖt Nam ®Õn n¨m 2005 www.khuyennongvn.gov.vn, §Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ ®Ó b×nh æn gi¸ ®iÒu N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp, T¹p chÝ N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n sè th¸ng 4/2001 www.AgroViet.gov.vn, Tõ th¸ng 4 – 6/ 2003, xuÊt khÈu h¹t ®iÒu cña Ên §é gi¶m 500 triÖu rupee www.khuyennongvn.gov.vn, B×nh Ph­íc s¶n xuÊt vµ cung øng gièng ®iÒu cao s¶n Ngµnh ®iÒu ViÖt Nam víi thÞ tr­êng thÕ giíi, T¹p chÝ Th­¬ng M¹i sè 31 th¸ng 8/2003 www.khuyennongvn.gov.vn,ThÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam vÒ h¹t ®iÒu www.AgroViet.gov.vn,Tanzania mÊt hµng tû siling mçi n¨m do xuÊt khÈu ®iÒu th« www.khuyennongvn.gov.vn, Qu¶ng Nam x©y dùng nhµ m¸y chÕ biÕn h¹t ®iÒu www.khuyennongvn.gov.vn,Tia hy väng míi cho ngµnh ®iÒu Kenya www.AgroViet.gov.vn, Ngµnh ®iÒu Kenya, thay v× 2 tû USD n«ng d©n chØ thu ®­îc 1 triÖu USD www.vneconomy.vnn.vn, Thªm mét dù ¸n chÕ biÕn h¹t ®iÒu www.vneconoy.vnn.vn , Hµng lo¹t nhµ m¸y chÕ biÕn ®iÒu tr­íc nguy c¬ ph¸ s¶n Ngµnh ®iÒu ViÖt Nam chñ ®éng ®Ó héi nhËp, T¹p chÝ N«ng th«n míi th¸ng 7/2003 www.khuyennongvn.gov.vn, DiÔn biÕn thÞ tr­êng ®iÒu thÕ giíi gÇn ®©y www.khuyennongvn.gov.vn, C©y ®iÒu v÷ng b­íc xuÊt ngo¹i §Ó cã 40.000 tÊn ®iÒu nh©n xuÊt khÈu, Thêi b¸o tµi chÝnh ngµy 12/9/2003 T¹o thÕ v÷ng ch¾c cho h¹t ®iÒu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, Thêi b¸o tµi chÝnh sè 55 ngµy 7/5/2003 C©y ®iÒu thÕ m¹nh hµng ho¸ n«ng nghiÖp cña §ång Nai, T¹p chÝ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n sè 5/2003 XuÊt khÈu h¹t ®iÒu cña §¾c LÆc nh×n tõ C«ng ty N«ng s¶n XuÊt khÈu 722, T¹p chÝ th­¬ng m¹i sè 20/2003 www.khuyennongvn.gov.vn, Ngµnh ®iÒu ViÖt Nam n©ng c«ng suÊt chÕ biÕn www.khuyennongvn.gov.vn, Gi¸ h¹t ®iÒu t¨ng do thiÕu nguyªn liÖu www.khuyennongvn.gov.vn, XuÊt khÈu ®iÒu, cÇn hµi hoµ lîi Ých gi÷a n«ng d©n vµ doanh nghiÖp www.khuyennongvn.gov.vn, B­íc ®ét ph¸ cho c©y ®iÒu vïng c¸t tr¾ng §«ng Nam Bé Th«ng tin th­¬ng m¹i ngµy 30/6/2003 C©y ®µo lén hét, Ph¹m V¨n Nguyªn, Tæng C«ng Ty VINALIMEX Gi¸o tr×nh Kinh tÕ Th­¬ng m¹i- Tr­êng §HKTQD, 2001 Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ Doanh nghiÖp Th­¬ng m¹i- Tr­êng §HKTQD, 2001 Gi¸o tr×nh Th­¬ng m¹i quèc tÕ- Tr­êng §HKTQD, 2001 Gi¸o tr×nh Marketing Th­¬ng m¹i. - Tr­êng §HKTQD, 2001 Gi¸o tr×nh Kinh tÕ Th­¬ng m¹i- Tr­êng §HKTQD, 2001. Bé Th­¬ng m¹i- B¸o c¸o ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam qua c¸c n¨m, 2002 Niªn gi¸m thèng kª 1995- 2001, NXB Thèng kª Hµ néi. Ph¸t huy lîi thÕ, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam, NguyÔn §×nh Long, NguyÔn TiÕn M¹nh - NXB N«ng nghiÖp 1999.