Một số vấn đề cơ bản về hoạt động xuất khẩu rau quả

kinh tÕ ®· chÝnh thøc chuyÓn sang guång m¸y kinh tÕ thÞ tr­êng, viÖc nhËp khÈu kh«ng cßn theo kÕ ho¹ch n÷a. C¸c vËt t­ hµng ho¸ nhËp khÈu võa ®­îc sö dông ®Ó phôc vô cho sx, võa phôc vô cho kinh doanh. N¨m 1998-2000, tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu g©n fnh­ c©n b»ng nhau. §iÒu nµy cho thÊy r»ng ho¹t ®éng kinh doanh XNK cña TCT kh«ng bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng nhËp siªu mµ ®ã chÝnh lµ sù tiÕn bé vÒ c¶i tiÕn ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh c¶u TCT: mua c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, gièng c©y trång míi cho n¨ng suÊt chÊt l­îng cao ... §Õn n¨m 2001, tû träng nµy vÉn cã xu h­íng gi¶m xuèng víi tû lÖ nhËp khÈu ®¹t 58,38% do TCT ®· më thªm 1 lo¹t c¸c n«ng tr­êng vµ c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i, do ®ã viÖc nhËp c¸c thiÕt bÞ lµ yªu cÇu tÊt yÕu. Nguyªn nh©n thø ba lµm cho kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m lµ do sù sôp ®æ cña hÖ thèng c¸c n­íc XHCN §«ng ¢u vµ Liªn X«. v× c¸c thÞ tr­êng §«ng ¢u vµ Liªn X« lµ nh÷ng thÞ tr­êng tiªu thô lín, ë gÇn nh­ng mÊt æn ®Þnh. Trong khi ®ã nh÷ng thÞ tr­êng ë xa muèn mua nhiÒu nh­ng c«ng nghÖ b¶o qu¶n còng nh­ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c cña TCT ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®ã. Do ®ã ®Ó m¸t nhiÒu hîp ®ång tõ c¸c thÞ tr­êng nµy. 2.3.2 VÒ c¬ cÊu mÆt hµng kinh doanh TCT cã 4 nhãm hµng rau qu¶ xuÊt khÈu chñ yÕu ®ã lµ: Rau qu¶ hép: døa khoanh, døa rÎ qu¹t, døa miÕng nhá, n­íc døa ®­îc ®èng trong n­íc ®­êng ®Ëm, nh¹t hoÆc trong n­íc døa tù nhiªn, v¶i n­íc ®­êng, ch«m ch«m, xoµi, thanh long, nÊm hép, d­a chuét vµ c¸c lo¹i hoa qu¶ nhiÖt ®íi kh¸c ®ãng hép. Rau qu¶ ®«ng l¹nh: Døa, xoµi, ch«m ch«m, ®Ëu, n­íc døa Rau qu¶ sÊy kh«: Chuèi, xoµi, thanh long, nh·n, v¶i kh« Rau qu¶ muèi: D­a chuét, gõng, nÊm, m¬, ít Ngoµi ra, TCT cßn kinh doanh mét sè mÆt hµng rau qu¶ t­¬i (khoai t©y, b¾p c¶i, su hµo, cµ rèt ...); H¹t gièng rau (hµnh t©y, cµ chua, d­a chuét, ®Ëu) qu¶ t­¬i (cam, quýt, chanh, b­ëi, nh·n, xoµi ...); gia vÞ (ít qu¶ kh«, ít bét, gõng bét, quÕ thanh, tiªu ®en, hoa håi ...) vµ mét sè lo¹i n«ng s¶n kh¸c nh­ l¹c, ®Ëu xanh, võng vµng, ®Ëu t­¬ng ... 2.3.3 ThÞ tr­êng vµ c¬ cÊu thÞ tr­êng cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam Trong kinh doanh XNK, viÖc më réng thÞ tr­êng lµ vÊn ®Ò thiÕt yÕu cña mçi ®¬n vÞ kinh doanh vµ lµ chiÕn l­îc quan träng cÇn ph¶i quan t©m. §èi víi TCT rau qu¶ViÖt Nam còng vËy, viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng lµ mét vÊn ®Ò quan träng. Tõ n¨m 1989 –1989, TCT cã quan hÖ bu«n b¸n víi 18 n­íc trªn thÕ giíi th× n¨m 1990 lµ 21 n­íc vµ ®Õn n¨m 2001 lµ 43 n­íc. STT Tªn n­íc Tæng KN (USD) XuÊt khÈu (USD) 1 Mü 2.840.305 2.140.478 2 §øc 1.800.650 712.421 3 Italia 2.205.947 2.124.146 4 NhËt 4.524.825 3.247.234 5 Trung Quèc 4.909.994 3.864.031 6 Liªn bang Nga 2.544.788 1.124.146 ... ... ... ... §©y lµ mét sè thÞ tr­êng nhËp khÈu chñ yÕu c¸c s¶n phÈm cña TCT MÆc dï kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Nga ngµy mét gi¶m ®i, song nã vÉn chiÕm tû träng cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu c¶u TCT, v× vËy TCT nhËn ®Þnh r»ng Nga vÉn lµ thÞ tr­êng rau qu¶ lín cña m×nh. Do vËy TCT ph¶o cã c¸c biÖn ph¸p lµm t¨ng tû träng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Nga còng nh­ c¸c thÞ tr­êng kh¸c. 3. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh, TCT rau qu¶ ViÖt Nam ®· t¨ng nhanh ®­îc kim ng¹ch sang c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi víi nhiÒu mÆt hµng míi nh­ døa khoanh hçn hîp ch«m ch«m vµ døa, døa nghiÒn ®ãng hép, n­íc døa ®«ng l¹nh, m¨ng hép, nÊm muèi, d­a chuét dÇm giÊm ®ãng lä thuû tinh ... ChÊt l­îng còng ®· ®¸p øng phÇn lín c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l­îng nªu trong hîp ®ång. Trong quan hÖ ngo¹i th­¬ng, nh÷ng n¨m võa qua ViÖt Nam ®· më réng quan hÖ víi nhiÒu, trong ®ã cã mét sè thÞ tr­êng kim ng¹ch ngµy cµng t¨ng víi c¸c mÆt hµng phong phó ®a d¹ng. §iÒu nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho TCT trong viÖc më réng thÞ tr­êng vµ kh«ng ngõng nang cao chÊt l­îng mÆt hµng cho phï hîp thÞ hiÕu vµ së thÝch cña ng­êi tiªu dïng. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc ®¹t ®­îc, TCT vÉn cßn c¸c h¹n chÕ vµ khã kh¨n trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu c¶u m×nh. V× vËy, TCT cµng cÇn ph¶i sím ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p c¸c khã kh¨n vµ h¹n chÕ nµy. 4. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü 4.1 X©m nhËp vµ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü 4.1.1 X©m nhËp thÞ tr­êng QuyÕt ®Þnh x©m nhËp thÞ tr­êng Mü cña TCT lµ sù ®óng ®¾n dùa trªn c¬ së tiÒm lùc s½n cã vµ c¬ héi thÞ tr­êng. Víi nhiÒu n«ng tr­¬ng quy m« lín nhá kh¸c nhau, víi s¶n l­îng hµng n¨m lu«n ë møc cao cïng nhiÒu nhµ m¸y chÕ biÕn t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i vÇ c«ng suÊt kh¸ lín, TCT cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®¬n ®Æt hµng tõ phÝ Mü, mÆc dï lµ kh«ng lín. Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh xuÊt khÈu gi¸n tiÕp qua c¸c ®¹i lý, c«ng ty ®iÒu hµnh XNK, c«ng ty TM hoÆc tiÕn hµnh xuÊt khÈu trùc tiÕp. Trªn thùc tÕ, cho ®Õn n¨m 1993 ch­a cã 1 tÊn hµng ho¸ nµo cña ViÖt Nam vµo ®­îc thÞ tr­êng theo con ®­êng chÝnh ng¹ch, chØ cã mét sè Ýt hµng ho¸ vµo ®­îc th× do ®i vßng vÌo qua n­íc thø 3 nh­ Singapore, Hång K«ng vµ §µi Loan ... Cßn hiÖn nay ph­¬ng thøc giao dÞch chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ lùa chän ph­¬ng thøc xuÊt hµng trùc tiÕp cho nhµ nhËp khÈu Mü; liªn doanh liªn kÕt víi n­íc ngoµi dùa vµo c¸c nhµ nhËp khÈu tõ n­íc thø 3 nh­ Hång K«ng, §µi Loan ... ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü, ®¸p øng yªu cÇu vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cña thÞ tr­êng Mü. §èi víi c¸c s¶n phÈm cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam, nh÷ng nhµ nhËp khÈu Mü do lu«n coi träng uy tÝn vµ chÊt l­îng nªn khi tiÕn hµnh nhËp khÈu hä tæ chøc c¸c cuéc viÕng th¨m trùc tiÕp c¸c n«ng tr­êng, c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt chÕ biÕn ®ång thêi kiÓm tra uy tÝn c¶u TCT. LÇn ®Çu tiªn nhËp hµng cña ViÖt Nam c¸c nhµ nhËp khÈu tõ Mü ®· ®Æt víi mét khèi l­îng nhá vµ chØ khi c¸c s¶n phÈm cña TCT ®­îc ng­êi Mü chÊp nhËn th× c¸c nhµ nhËp khÈu nµy míi chÝnh thøc ®Æt quan hÖ lµm ¨n l©u dµi víi TCT. Riªng ®èi víi c¸c mÆt hµng døa, mÆt hµng ®­îc ng­êi Mü ­u thÝch vµ tiªu dïng nhiÒu nhÊt th× TCT vµ c¸c nhµ nhËp khÈu Mü ký mét b¶n tho¶ thuËn ®éc quyÒn tøc lµ TCT chØ xuÊt khÈu cho nhµ nhËp khÈu ®éc quyÒn vµ ng­îc l¹i, nhµ nhËp khÈu chØ cã thÓ nhËp khÈu tõ TCT, ®ång thêi hai bªn còng quy ®Þnh kim ng¹ch tèi thiÓu mét n¨m ph¶i ®¹t 100 container t­¬ng ®­¬ng 1500-2000 MT vµ phÝa ViÖt Nam ph¶i gióp ®â c¸c nhµnhËp khÈu t×m kiÕm c¸c h·ng tµu vËn chuyÓn hµng sang Mü còng nh­ gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ thiÕu th«ng tin, vÒ kho¶ng c¸ch mµ c¸c nhµ nhËp khÈu kh«ng thÓ c¸ng ®¸ng ®­îc. B­íc ®Çu tiªn x©m nhËp thÞ tr­êng Mü, hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc lµ kh«ng ®¸ng kÓ. §iÒu quan träng cña viÖc th©m nhËp nµy lµ ®Ó cã c¬ héi lµm ¨n l©u dµi víi thÞ tr­êng Mü, mét thÞ tr­êng lín nhÊt vµ giµu cã nhÊt thÕ giíi nµy. NhËn ®Þnh ®­îc tÇm quan träng nµy, TCT ®ang cã kÕ ho¹ch më c¸c v¨n phßng giao dÞch trªn ®Êt Mü vµ tham gia nhiÒu h¬n vµo c¸c héi trî, triÓn l·m ... 4.1.2 C¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü C¸c s¶n phÈm rau qu¶ mµ Mü nhËp khÈu chñ yÕu ®Õn tõ Mexico, Canada cßn l¹i lµ tõ mét sè n­íc Ch©u Phi, Ch©u ©u vµ Ch©u ¸ ... C¸c n­íc ®øng ®Çu vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü lµ Mexico, Canada, T©y Ban Nha, Trung Quèc ... S¶n l­îng c¸c mÆt hµng rau qu¶ ViÖt Nam còng kh¸ lín vµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü mÊy n¨m gÇn ®©y cã dÊu hiÖu kh¶ quan nh­ng râ rµng tiÒm n¨ng nµy kh«ng b»ng c¸c n­íc kh¸c, vÝ dô nh­ n­íc l¸ng giÒng Th¸i Lan. §iÒu thua thiÖt lµ quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ Mü rÊt phøc t¹p; ta l¹i míi vµo thÞ tr­êng Mü ®­îc h¬n 5 n¨m do ®ã thÞ phÇn xuÊt khÈu rau qu¶ c¶u ta sang Mü chØ chiÕm 1 tû träng rÊt nhá, kho¶ng 0,65% n¨m 1998; 0,87% n¨m 1999; 0,38% n¨m 2000 vµ 0,85% n¨m 2001. §Ó n©ng cao thÞ phÇn trªn thÞ tr­êng Mü c¸c s¶n phÈm rau qu¶ cña ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh ®­îc víi c¸c s¶n phÈm c¶u n­íc kh¸c mÆc dï vÊn ®Ò nµy ®èi víi ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ rÊt khã. Trong sù c¹nh tranh, cso 4 vÊn ®Ò mµ c«ng ty ph¶i ®­¬ng ®Çu lµ: s¶n phÈm, gi¸ c¶, ph©n phèi vµ xóc tiÕn b¸n hµng. Tr­íc hÕt lµ c¹nh tranh vÒ s¶n phÈm. C¸c s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu sang Mü t­¬ng ®èi ®a d¹ng, nhÊt lµ mÆt hµng døa: døa khoanh, døa nghiÒn, døa h¹t dÎ qu¹t .. vµ còng ®· ®em l¹i lîi nhuËn. Tuy nhiªn hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm cßn l¹i ®Òu kh«ng cã kim ng¹ch lín bëi kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh ®èi víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i c¶u c¸c n­íc kh¸c nh­ Canada, Th¸i Lan ..., mét sè mÆt hµng kh¸c tuy s¶n xuÊt ®­îc nhiÒu nh­ ch«m ch«m døa, døa thanh ... còng Ýt ®­îc phÝa Mü quan t©m nhiÒu. ChÊt l­îng c¸c mÆt hµng rau qu¶ xuÊt khÈu ®i Mü hiÖn nay t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu c¶u b¹n hµng. §iÒu nµy ®¹t ®­îc lµ do c¸c n«ng tr­êng ®· bá ra rÊt nhiÒu tiÒn nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu c¸c lo¹i gièng cã chÊt l­îng cao, ®ång thêi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn còng ®Çu t­ nhiÒu vµo c«ng nghÖ, c¸c kh©u tõ ph©n lo¹i, s¶n xuÊt, bao b× - ®ãng gãp, vËn chuyÓn ... còng ngµy ®­îc coi träng vµ thùc hiÖn tèt h¬n. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c l« hµng xuÊt sang Mü cña TCT ch­a bÞ phÝa Mü phµn nµn vÒ hiÖn t­îng chÊt l­îng kÐm, ®ã lµ mét thµnh c«ng rÊt lín cña TCT trong viÖc x©y dùng vµ b¶o vÖ uy tÝn s¶n phÈm vµ c«ng ty nãi riªng vµ hµng ho¸ ViÖt Nam nãi chung. C¹nh tranh vÒ gi¸ c¶: TCT cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Þnh gi¸ ®èi víi c¸c s¶n phÈm rau qu¶ c¶u m×nh khi xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi nãi chung hay sang Mü nãi riªng nh­: §Þnh gi¸ dùa vµo møc phÝ tæn Gi¸ b¸n = gi¸ thµnh + lîi nhuËn §Þnh gi¸ dùa trªn gi¸ trÞ c¶m nhËn ®­îc cña ng­êi mua §Þnh gi¸ dùa vµo c¹nh tranh tøc lµ c¨n cø vµo gi¸ cu¶ ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó ra quyÕt ®Þnh vÒ gi¸ cña s¶n phÈm cña TCT. Dï cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Þnh gi¸ nh­ trªn nh­ng so gi¸ cña TCT víi gi¸ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c ë c¸c n­íc kh¸c nhau th× gi¸ cña TCT ë c¸c c¸ch ®Òu cao h¬n. §iÒu ®Æt ra ®èi víi TCT lµ lµm sao h¹ thÊp ®­îc gi¸ thµnh sao cho gi¸ b¸n hîp lý h¬n ®Ò cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi s¶n phÈm cña n­íc kh¸c. gi¸ thµnh = biÕn phÝ + ®Þnh phÝ. Kho¶n ®Þnh phÝ lµ khã thay ®æi nªn muèn gi¶m gi¸ thµnh, TCT chó ý vµo viÖc gi¶m yÕu tè biÕn phÝ nh­: chi phÝ nguyªn liÖu, bao b×, c¸c chi phÝ l­u th«ng, qu¶n lý, giao dÞch ... C¸c khã kh¨n nµy lµ chñ quan nh­ng ®øng vÒ mÆt kh¸ch quan th× viÖc lµm cho gi¸ cña TCT cao lµ do thuÕ nhËp khÈu mµ Mü ¸p dông cho ViÖt Nam ®èi víi mÆt hµng rau qu¶ lµ 35% (®Õn tËn cuèi n¨m 1999) vµ gi¶m xuèng 20% (kÓ tõ sau 3 n¨m khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt ngµy 13/7/2000) trong khi c¸c n­íc kh¸c, Mü chØ ¸p dông møc thuÕ 3 –6%. Ph©n phèi Ph©n phèi lµ mét kh©u phøc t¹p trong qu¸ tr×nh tiÕp thÞ. Nã bao hµm viÖc lùa chän kªnh ph©n phèi, tæ chøc qu¶n lý c¸c mèi quan hÖ víi trung gian vµ kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, kh©u ph©n phèi cña TCT l¹i ®¬n gi¶n, chØ bao hµm mèi quan hÖ víi ng­êi mua trùc tiÕp, kh«ng cã liªn hÖ víi ng­êi b¸n bu«n thø 2 nh÷ng ng­êi b¸n lÎ vµ kh¸ch hµng, do ®ã th«ng tin trong kªnh ph©n phèi kh«ng ®Çy ®ñ, kh¶ n¨ng truyÒn th«ng víi kh¸ch hµng rÊt Ýt, gi¸ b¸n lÎ, vËn chuyÓn vµ l­u kho ®Çu n¨m ngoµi tÇm ®iÒu chØnh ®iÒu chØnh cña TCT, thËm chÝ TCT kh«ng biÐt hµng cña m×nh ®­îc b¸n tiÕp cho ai, c¸ch ph©n phèi nh­ thÕ nµo? ë ®©y, ®­êng d©y ph©n phèi cña TCT lµ kiÓu ph©n phèi truyÒn thèng. Nhµ s¶n xuÊt b¸n sØ, b¸n lÎ ho¹t ®éng ®éc l¹p, kh«ng cã thµnh viªn nµo thùc sù n¾m quyÒn kiÓm so¸t thµnh viªn kh¸c vµ kh«ng cã gu«ng m¸y nµo chÝnh thøc ph©n chia nhiÖmvô hay gi¶i quyÕt xung ®ét. §iÒu nµy râ rµng h¹n chÕ hiÖu qu¶ ph©n phèi. Trong khi ®ã nhiÒu n­íc ®· h­íng sang kiÓu tiÕp thÞ däc, mét hÖ thèng gåm nhµ s¶n xuÊt, b¸n sØ, b¸n lÎ ho¹t ®éng nh­ 1 thÓ thèng nhÊt, ®­a alÞ sù tiÕt kiÖm chi phÝ theo quy m«, t¨ng kh¶ n¨ng mua b¸n xo¸ bá ®­îc nh÷ng c«ng viÖc trïng lÆp vµ cung cÊp th«ng tin nh¹y bÐn. Sù lùa chän kªnh ph©n phèi nµy b¾t nguån tõ nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã chñ yÕu lµ TCT kh«ng cã tiÒm n¨ng ®ñ lín ®Ó tham dù ®Çy ®ñ vµo 1 kªnh ph©n phèi hoµn chØnh, kh«ng cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®ñ ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ cho c¸c mèi quan hÖ trong kªnh, kh«ng cã kinh nghiÖm trong lÜnh vùc ph©n phèi, ®Æc biÖt trªn thÞ tr­êng míi nh­ Mü. Trong thêi gian nµy, TCT ®ang tiÕn hµnh më v¨n phßng ®¹i diÖnc ïng víi më c¸c ®¹i lý ph©n phèi ë nh÷ng ®Þa ®iÓm thuËn lîi trªn ®Êt Mü. Xóc tiÕn b¸n hµng: TCT thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p chµo hµng ngÉu nhiªn tøc lµ tËn dông c¸c mèi quan hÖ quen biÕt tõ b¹n hµng c¸c n­íc vµ mét sè doanh nghiÖp mü ®· tõng lµm ¨n trong c¸c mÆt hµng kh¸c, qua con ®­êng ®¹i sø qu¸n, th­¬ng vô cña ta ë n­íc ngoµi ®Ó t×m ng­êi mua r«id göi ®¬n chµo hµng kÌm nh÷ng catalogue ®­îc chuÈn bÞ kü cµng, in Ên ®Ñp cho phÝa b¹n. Ngoµi ra, TCT c÷ng göi c¸c mÆt hµng cña m×nh trªn b¸o th«ng tin qu¶ng c¸o, b¸o Business Directory vµ n¨m 1999, TCT ®· cã mÆt trong cuèn s¸ch giíi thiÖu vÒ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam, mét mèi th«ng tin chung quan träng ®èi víi doanh nghiÖp 2 n­íc. So víi c¸c n­íc kh¸c, do cã ®­îc quan hÖ quen biÕt tõ l©u nªn viÖc gÜ­ b¹n hµng hä cã thÓ trî cÊp mua tøc lµ trõ bít 1 kho¶n ph¶i thanh to¸n sau thêi gian lµm ¨n nhÊt ®Þnh hay tµi trî hµng, tµi trî tr­ng bµy ... Hä giíi thiÖu hµng trªn nhiÒu mÆt b¸o, qua triÓn l·m, héi chî ... do vËy, h×nh ¶nh vÒ s¶n phÈm cña hä sÏ in ®Ëm h¬n so víi s¶n phÈm cña ViÖt Nam. Trong hoµn c¶nh tiÒm lùc s¶n xuÊt ch­a cao, kinh phÝ h¹n hÑp, quan hÖ ch­a ®­îc khai th«ng hµon tµon, TCT ph¶i lùa chän c¸ch thøc c¹nh tranh phï hîp nhÊt - ®ã lµ tËp trung gi¶m chi phÝ trong khi vÉn b¶o ®¶m ch¸t l­îng. Kh©u ph©n phèi vµ cæ ®éng ®­îc quan t©m ë bËc thø 2 vµ còng theo h­íng tiÕt kiÖm gi¶m chi phÝ. 4.2 Quy tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu sang Mü Thùc hiÖn mét hîp ®ång xuÊt khÈu ph¶i qua c¸c b­íc sau: ChuÈn bÞ giao dÞch §µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång Thùc hiÖn hîp ®ång C«ng viÖc chuÈn bÞ giao dÞch bao gåm viÖc nghiªn cøu vµ lËp ph­¬ng ¸n kinh doanh. Sau khi ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng ®¹t hiÖu qu¶, phßng kinh doanh thùc hiÖn b­íc tiÕp theo lµ ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång. Giai ®o¹n ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång ®­îc coi lµ kh©u quan träng quyÕt ®Þnh viÖc hîp ®ång cã ®­îc ký kÕt hay kh«ng. Trong giao dÞch ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång b»ng th­ tÝn th­¬ng m¹i vµ tr×nh tù nh­ sau: * Chµo hµng Chµo hµng tù do: kh«ng rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chµo hµng, chñ yÕu lµ ®Ó qu¶ng c¸o, th¨m dß thÞ tr­êng, duy tr× b¹n hµng ... H×nh thøc nµy ®­îc TCT sö dông trong thêi gian ®Çu ch­a cã b¹n hµng. Sau nµy khi ®· cã b¹n hµng th­êng xuyªn, TCT sö dông ®¬n chµo hµng cè ®Þnh. Chµo hµng cè ®Þnh; lµ chµo hµng rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ph¸t ®¬n chµo hµng. * ChÊp nhËn chµo hµng: lµ thÓ hiÖn ý muèn ký kÕt hîp ®ång cña ng­êi ®­îc chµo víi ng­êi chµo. Trong tr­êng hîp phÝa b¹n chÊp nhËn cã sö ®æi mét sè ®iÓm, TCT ph¶i th«ng b¸o cho phÝa b¹n lµ chÊp nhËn söa ®æi ®ã. Khi ký kÕt hîp ®ång cÇn l­u ý nh÷ng ®iÓm sau: §èi t­îng hîp ®ång: ph¶i ghi râ tªn hµng víi sè l­îng, chÊt l­îng vµ bao b× ra sao. Gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn thanh to¸n Gi¸ c¶: Ghi râ ®¬n gi¸, tæng gi¸ trÞ, ®ång tiÒn tÝnh gi¸ vµ ®«ng ftiÒn thanh to¸n §iÒu kiÖn thanh to¸n; TCT th­êng chän ®iÒu kiÖn thanh to¸n tÝn dông chøng tõ nh­ng riªng hîp ®ång xuÊt khÈu sang Mü, b¹n hµng th­¬ng lo ng¹i ph­¬ng thøc nµy v× phøc t¹p, tèn kÐm vµ ­a h×nh thøc nªn dÔ cã tranh chÊp nªn hä th­êng yªu cÇu p¸ dông ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn. So víi L/C tuy ph­¬ng thøc nµy nhanh h¬n nh­ng kh«ng ®¶m b¶o thanh to¸n cho ng­êi xuÊt khÈu. Giao hµng: ghi râ thêi h¹n giao hµng vµ ®iÒu kiÖn giao... Giai ®o¹n thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu ChuÈn bÞ hµng ®Ó xuÊt khÈu: TCT lµ ®Çu mèi cuèi cïng tËp trung hµng tõ c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn v× vËy ph¶i kiÓm tra hµng kü ®Ó lµm c¸c thao t¸c tiÕp theo vÝ dô: kiÓm tra ®é an toµn c¶u kiÖn, ®é an toµn cña c¸c thanh gç, c¸c nót ®inh, kÎ ký m· hiÖu, lËp phiÕu ®ãng gãi theo mÉu riªng cña TCT ... KiÓm nghiÖm, kiÓm dÞch xin giÊy chøng nhËn vÖ sinh; tr­íc khi giao hµng ng­êi xuÊt khÈu cã nghÜa vô kiÓm tra hµng ho¸ vÒ ph¶m chÊt, ssã l­îng, trong l­îng, bao b×. ViÖc kiÓm dÞch vÖ sinh lµ mét kh©u b¾t buéc tiÕn hµnh nagy t¹i ®¬n vÞ s¶n xuÊt hay n¬i thu mua: n«ng tr­êng, tr¹m, cöa khÈu ... ë ViÖt Nam, TCT xin giÊy chøng nhËn vÖ sinh ë Bé Y tÕ, c¸c giÊy tê nµy chØ cã gi¸ trÞ 7 ngµy nÕu hµng kh«ng xuÊt khÈu ®­îc. Thuª ph­¬ng tiÖn vËn t¶i vµ mua b¶o hiÓm. Tr­íc kia, do ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm vµ vËn t¶i trong n­íc kÐm ph¸t triÓn nªn TCT chñ yÕu b¸n hµng theo ®iÒu kiÖn FOB do ®ã kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm thuª tµu vµ mua b¶o hiÓm. HiÖn nay, do ®iÒu kiÖn thay ®æi, TCTC ®· b¸n hµng ®­îc theo ®iÒu kiÖn CIF C«ng ty b¶o hiÓm th­êng xuyªn c¶u TCT lµ B¶o ViÖt. Do xuÊt khÈu sang Mü ®­îc giao thµnh nhiÒu chuyÕn hµng nhá hµng n¨m nªn TCT th­êng chän mua b¶o hiÓm cho c¶ n¨m. khi giao hµng xong chØ cÇn göi ®Õn B¶o ViÖt 1 v¨n b¶n gäi lµ giÊy b¸o b¨t ®Çu vËn chuyÓn. H·ng tµu th­êng xuyªn cña TCT lµ Vietran. Do cã mèi quan hÖ l©u dµi nªn thñ tôc thuª tµu diÔn ra ®¬ngi¶n, thuËn tiÖn. Lµm thñ tôc h¶i quan, ®­îc thùc hiÖn theo 3 b­íc Khai b¸o h¶i quan: ph¶i kª khai chÝnh x¸c, chuÈn bÞ mét sè giÊy tê nh­ ho¸ ®¬n, phiÕu ®ãng gãi, giÊy phÐp kinh doanh XNK, b¶ng kª chi tiÕt... KiÓm tra hµng ho¸: TCT cã bé phËn s¾p xÕp s½n hµng ho¸ theo trËt tù ®Ó thuËn tiÖn viÖc kiÓm tra vµ chÞu chi phÝ nh©n c«ng vÒ më vµ ®ãng c¸c kiÖn hµng. Thùc hiÖn quyÕt ®Þnh cña h¶i quan – theo quyÕt ®Þnh cña h¶i quan hµng ho¸ sÏ ®­îc phÐp th«ng quan. Giao hµng: TCT cã thÓ giao hµng trùc tiÕp lªn tµu hoÆc th«ng qua VIETRANS. Mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu b»ng container th× TCT cã tr¸ch nhiÖm thuª container, ®ãng gãi vµo container vµ lËp b¶n kª khai hµng trong container. Trong tr­êng hîp kh«ng dñ 1 container, TCT ph¶i lËp “b¶n ®¨ng ký hµng chuyªn chë”, sau khi ®­îc chÊp nhËn TCT míi giao hµng ®Õn b·i container cho ng­êi vËn t¶i. Thanh to¸n vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i: Sau khi giao hµng, TCT lËp bé chøng tõ thanh to¸n gåm ho¸ ®¬n, vËn ®¬n, c¸c lo¹i giÊy chøng nhËn, ®¬n b¶o hiÓm vµ mét sè chøng tõ kh¸c. Cho ®Õn nay, ch­a cã mét hîp ®ång xuÊt khÈu sang Mü gÆp ph¶i tr­êng hîp khiÕu n¹i. Trªn ®©y lµ toµn bé quy tr×nh ®µm ph¸n ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu sang Mü nãi chung. Tuú tõng mÆt hµng cô thÓ mad ta cã c¸c ph¸t sinh ®ßi hái TCT ph¶i n¾m b¾t linh ho¹t kÞp thêi ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p ®èi phã. 4.3 C¸c kÕt qu¶ cô thÓ vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ tr­êng Mü cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam. X©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Mü lµ mét trong nh÷ng b­íc ®ét ph¸ cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam. Cã thÓ nãi, giai ®o¹n 1998 –2001 lµ giai ®o¹n ®Çy th¨ng trÇm cña TCT trong lÜnh vùc xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü. Sau ®©y ta sÏ ®i ph©n tÝch mét sè kÕt qu¶ næi bËt vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña TCT sang thÞ tr­êng Mü. §¬n vÞ USD Tr­íc hÕt lµ vÒ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu trong giai ®o¹n 1997 –2001. Trong giai ®o¹n nµy, khi mµ nÒn kinh tÕ ®ang vÊp ph¶i nh÷ng b­íc rÊt khã kh¨n; ViÖt Nam l¹i n¨m trong khu vùc khñng ho¶ng tiÒn tÖ n¨m 1997 nªn ho¹t ®éng cña TCT nãi chung còng rÊt khã kh¨n. ThÞ tr­êng qua c¸c n¨m hÇu nh­ kh«ng t¨ng, kim ng¹ch xuÊt khÈu còng kh«ng æn ®Þnh vµ thÞ tr­êng míi lµ Mü còng vËy. Ta quan s¸t b¶ng sè liÖu sau vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña TCT sang thÞ tr­êng Mü STT N¨m Gi¸ trÞ So s¸nh 1 1997 2.369.748 2 1998 1.476.301 62,3 % 3 1999 2.288.201,5 154,99 % 4 2000 2.454.125 107,25 % 5 2001 1.875.906 76,43 % MÆc dï lµ n­íc cã s¶n l­îng rau qu¶ lín trªn thÕ giíi nh­ng hµng n¨m Mü vÉn nhËp khÈu hµng tû USD c¸c mÆt hµng nµy tõ c¸c n­íc kh¸c trong ®ã cã ViÖt Nam. Tõ khi bá cÊm vËn víi ViÖt Nam, l­¬ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü chiÕm kho¶ng 0,056% n¨m 1998; n¨m 1999 lµ 0,071%; n¨m 2000 lµ 0,061% vµ n¨m 2001 lµ 0,058%. Nh­ vËy ta thÊy tû träng rau qu¶ xuÊt khÈu c¶u ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü chØ chiÕm 1 phÇn rÊt khiªm tèn. §iÒu nµy còng lµ mét ®iÒu dÔ hiÓu ®èi víi ViÖt Nam bëi v× Mü tuy lµ thÞ tr­êng lín ®Çy tiÒm n¨ng nh­ng hµng ho¸ cña ViÖt Nam míi ®­îc biÕt trªn thÞ tr­êng Mü; c¸c s¶n phÈm c¶u ViÖt Nam ch­a ®ñ ®a d¹ng, phong phó ®Ó tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu th­êng xuyªn thay ®æi cña ng­êi tiªu dïng Mü. VÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c n¨m trªn b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy cã sù t¨ng gi¶m bÊt th­êng. N¨m 1997 kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 2.369.748 USD nh­ng ®Õn n¨m 1998 l¹i gi¶m 62,3% cßn 1.476.301 USD. C¸c n¨m 1999 vµ 2000 ®Òu cã sù t¨ng lªn hÕt søc ®¸ng kÓ vµ t­ëng chõng dÕn n¨m 2001, khi mµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt th× kim ng¹ch sÏ t¨ng lªn nh­ng ®iÒu nµy kh«ng x¶y ra. N¨m 2001, kim ng¹ch chØ ®¹t 1.875.906 USD, chØ b»ng 76,43% n¨m 2000 (2.454.125 USD n¨m 2000). Sù biÕn ®éng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu nµy cã nhiÒu nguyªn nh©n: C¸c n¨m 1997, 1998 vµ 1999 do ViÖt Nam ch­a ký ®­îc HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi phÝa Mü nªn viÖc c¹nh tranh víi hµng ho¸ c¸c n­íc cïng trong mÆt hµng rau qu¶ lµ rÊt khã kh¨n. Do gi¸ b¸n c¸c mÆt hµng rau qu¶ cña ViÖt Nam qóa cao so víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c n­íc kh¸c nªn kh«ng ®­îc phÝ Mü chÊp nhËn. ViÖc xuÊt khÈu sng Mü chØ dõng l¹i ë møc b¸n s¶n phÈm cho c¸c nhµ nhËp khÈu phÝ Mü chø ch­a cã hÖ thèng ph©n phèi cña m×nh t¹i Mü. Sang n¨m 2001, khi mµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc, song viÖc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ theo nh­ c¸c nhµ ph©n tÝch th× viÖc x¶y ra t×nh tr¹ng nµy lµ do gi¸ s¶n phÈm vÉn cao. Thø hai ta nghiªn cøu vÒ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü. Cã thÓ nãi, c¸c s¶n phÈm cña TCT t­¬ng ®èi ®a d¹ng víi nhiÒu lo¹i s¶n phÈm vµ mÉu m· kh¸c nhau, ta cã thÓ chia thµnh c¸c nhãm chÝnh sau: Rau qu¶ t­¬i Rau qu¶ hép: døa khoanh, døa rÎ qu¹t, døa miÕng nhá, n­íc døa ®­îc ®ãng trong n­íc ®­êng, ch«m ch«m, thanh long, nÊm hép, d­a chuét... Rau qu¶ ®«ng l¹nh: døa, xoµi, ch«m ch«m, ®Ëu, n­í dõa Rau qu¶ sÊy kh« - muèi: chuèi, xoµi, long nh·n, v¶i kh«... C¸c lo¹i gia vÞ vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c STT Nhãm hµng 1998 1999 2000 2001 1 Rau qu¶ t­¬i 2,6 % 4 % 8 % 8,4 % 2 Rau qu¶ hép 28 % 27 % 25 % 26,5 % 3 Rau qu¶ ®«ng l¹nh 0 3 % 9 % 14 % 4 rau qu¶ sÊy – muèi 10,6 % 6 % 7 % 7,4 % 5 C¸c lo¹i kh¸c 58,8 % 60 % 51 % 43,7 % BiÓu c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu sang Mü cña TCT c¸c n¨m Nh×n b¶ng sè liÖu ta thÊy c¬ cÊu c¸c lo¹i s¶n phÈm xuÊt khÈu sang Mü cã sù biÕn ®éng qua c¸c n¨m. Trong khi c¸c lo¹i rau qu¶ t­¬i vµ rau qu¶ ®«ng l¹nh cã sù t¨ng lªn (cô thÓ lµ rau qu¶ t­¬i n¨m 1998 chiÕm 2,6% nh­ng ®Õn n¨m 2001 ®· chiÕm tíi 8,4%; rau qu¶ ®«ng l¹nh tõ con sè 0% n¨m 1998 ®· t¨ng lªn vµ chiÕm tíi 14% vµo n¨m 2001) th× rau qu¶ hép vµ rau qu¶ sÊy muèi cã xu h­íng gi¶m xuèng, ®Æc biÖt lad rau qu¶ hép, 1 lo¹i s¶n phÈm ®­îc coi lµ nßng cèt, chñ lùc cña TCT trong c¸c n¨m qua. Sù biÕn ®éng nµy ph¶n ¸nh sù cè g¾ng cña TCT trong viÖc t×m kiÕm 1 c¬ cÊu s¶n phÈm hîp lý, phï hîp víi ®ßi hái vÒ xu h­íng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng Mü tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §iÒu quan t©m tiÕp theo khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü lµ vÊn ®Ò gi¸ c¶. XuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü, TCT chän viÖc ®Þnh gi¸ tæng hîp trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt nhu cÇu thÞ tr­êng, sù c¶m nhËn cña kh¸ch hµng vÒ s¶n phÈm vµ gi¸ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. DiÔn biÕn theo quy luËt thÞ tr­êng, gi¸ c¶ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng rau qu¶ sang Mü cã nh÷ng biÕn ®éng vµ ®­îc thÓ hiÖn d­íi biÓu sau ®©y Gi¸ FOB b×nh qu©n mét sè s¶n phÈm xuÊt khÈu cña TCT Stt Tªn s¶n phÈm Träng l­îng Sè hép /carton Sè carton/ can (20 feat) Gi¸ FOBHP (USD/tÊn) 98 99 2000 2001 1 Døa miÕng nhá 800 24 1300 8,46 7,24 6,64 6,13 2 Døa khoanh 800 24 1300 10,57 9,74 8,57 8,21 3 N­íc døa 830 24 900 7,85 7,40 5,60 5,26 4 Ng« rau 450 24 1650 9,88 8,74 7,12 7,01 5 N­íc qu¶ 250 24 3200 6,42 6,48 4,27 4,05 Qua c¸c sè liÖu ®­a ra chóng ta thÊy r»ng hÇu hÕt gi¸ cña c¸c laäi s¶n phÈm xuÊt khÈu sang Mü ®Òu cã xu h­íng gi¶m ®i. Nguyªn nh©n g©y ra hiÖn t­îng nµy lµ vµo c¸c n¨m 1999 vµ 200, c¸c n­íc trong khu vùc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm nµy ®­îc mïa lín nªn gi¸ xuÊt khÈu c¶u hä gi¶m xuèng. MÆt kh¸c b­íc sang n¨m 2000 TCT thùc sù ®i vµo c¹nh tranh vµ chÊp nhËn gi¸ c¹nh tranh sau mét thêi gian dµi th¨m dß thÞ tr­êng Mü. §©y lµ mét giai ®o¹n cùc kú khã kh¨n ®èi víi TCT trªn con ®­êng khai th¸c tiÒm n¨ng thÞ tr­êng Mü. NhËn xÐt chung Trong c¸c hîp ®ång xk cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi th× xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü chiÕm mét vÞ trÝ quan träng. Tuy xÐt vÒ lîi nhuËn vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cã thÓ ch­a ®¸ng kÓ nh­ng xÐt vÒ c¬ héi lµm ¨n lµ rÊt l©u dµi, vµ nh­ vËy TCT thùc sù ®· ®¹t ®­îc 1 sè thµnh c«ng nhÊt ®Þnh. Trong khi nhiÒu doanh nghiÖp cßn ch­a ¸m nghÜ tíi thÞ tr­êng Mü ®Ó xuÊt khÈu sang ®ã th× tõ n¨m 1995, TCT ®· nghiªn cøu thÞ tr­êng tranh thñ c¸c nguån th«ng tin, giíi thiÖu mÆt hµng vµ t×m ®­îc b¹n hµng kh¸ æn ®Þnh trong 7 n¨m liÒn gãp phÇn gióp ngµnh rau qu¶ nãi riªng vµ ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung cã nh÷ng khëi s¾c trong nh÷ng n¨m qua, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh cho hµng ngµn c«ng nh©n ë c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn vµ hµng v¹n lao ®éng ë c¸c n«ng tr­êng. Mèi quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt chÕ biÕn, xuÊt khÈu vµ thÞ tr­êng nÕu ®­îc gi¶i quyÕt tèt sÏ ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ vµ x· héi hoµn h¶o. VÊn ®Ò ®Æt ra cho TCT hiÖn nay lµ lµm nh­ thÕ nµo ®Ó phèi hîp c¸c mèi quan hÖ nµy trong vai trß ng­êi lµm chñ, tËn dông vµ t¹o dùng hoµn c¶nh ®Ó ph¸t triÓn. CH¦¥NG III PH¦¥NG H¦íng, gi¶i ph¸p vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ sang thÞ tr­êng mÜ t¹i tæng C«ng ty rau qu¶ viÖt nam I. môc tiªu vµ ®Þnh h­íng xuÊt khÈu cña tæng C«ng ty rau qu¶ ®Õn n¨m 2010. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i t×m cho m×nh nh÷ng môc tiªu, nh÷ng h­íng ®Ých ®Ó ®¹t ®Õn. §Æc biÖt lµ xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i nãi chung vµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vµo xuÊt khÈu nãi riªng, th× môc tiªu cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu lµ thu ®­îc c¸c kÕt qu¶ tèt qua c¸c nghiÖp vô xuÊt khÈu , cô thÓ lµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ ®Ó gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng nhËp khÈu ( m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn liÖu, hµng ho¸, ... ). Nh­ng víi mçi doanh nghiÖp tuú theo ®Æc ®iÓm, lÜnh vùc kinh doanh, thùc tr¹ng kinh doanh vµ c¸c yÕu tè m«i tr­êng kh¸c nhau mµ hä tù t×m ra cho m×nh nh÷ng c¸ch kh¸c nhau ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã. ë Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam, thùc tÕ ®Æt ra lµ ph¶i ®­a ®­îc nh÷ng môc tiªu vµ ®Þnh h­íng ®óng ®¾n, kh¶ thi vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn h÷u hiÖu nh»m ®¹t ®­îc kÕt qu¶ vµ mang l¹i sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cho tæng C«ng ty trong thêi gian tíi. 1.Môc tiªu cña Tæng C«ng ty ®Õn n¨m 2010 2005 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 100 triÖu USD 2010 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 200 triÖu USD Quy ho¹ch ho¸ l¹i vïng l¹uvïng s¶n xuÊt cho hîp lý, cã hiÖu qu¶ h¬n nh»m gãp phÇn n©ng coa s¶n l­îng vµ chÊt l­îng nguyªn liÖu chÕ biÕn. T¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn vµ ng­êi lao ®éng trong Tæng C«ng ty. Tõng b­íc x©y dùng mét ®éi ngò c¸n bbé giái, v÷ng vµng trong qu¶n lÝ kinh doanh; mét hÖ thèng thiÕt bÞ m¸y mãc, chÕ biÕn b¶o qu¶n, vËn chuyÓn rau qu¶ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, h×nh thøc ®Ñp, khèi l­îng lín, gi¸ thµnh ®ñ søc c¹nh tranh víi thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. 2. Ph­¬ng h­íng xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty trong thêi gian tíi 2.1 §Þnh h­íng vÒ kim ng¹ch vµ tiÕn ®é xuÊt khÈu . B¶ng17 TiÕn ®é xuÊt khÈu dù kiÕn ®Õn 2010 cña Tæng C«ng ty N¨m Kim ng¹ch T¨ng tr­ëng (%) 2002 52 15 2003 62 19 2004 74 19 2005 100 35 2006 112 12 2007 125 12 2008 140 12 2009 160 14 2010 200 25 Nguån: §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam giai ®o¹n 1998- 2000) C¬ së ®Ó ®Ò ra kim ng¹ch vµ tiÕn ®é xuÊt khÈu lµ dùa trªn t×nh h×nh thùc tÕ nh÷ng n¨m qua vµ dù b¸o cña t×nh h×nh tiªu thô rau qu¶ cña thÕ giíi còng nh­ c¸c mÆt hµng cña Tæng C«ng ty trong thêi gian tíi. Ngoµi ra cßn c¨n cø vµo møc ph¸t triÓn ngµnh rau qu¶ trong n­íc tõ nay ®Õn 2010. 2.2 §Þnh h­íng vÒ s¶n phÈm vµ chiÕn l­îc xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty . Trong nh÷ng n¨m tíi, thÞ tr­êng sÏ ngµy cµng trë nªn phøc t¹p, ®èi thñ c¹nh tranh ngµy cµng nhiÒu ®ã lµ nh÷ng khã kh¨n cña Tæng C«ng ty, ch¾c ch¾n r»ng Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam sÏ ph¶i cã nh÷ng nç lùc v­ît bËc, nh÷ng ®Þnh h­íng vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cô thÓ. Nh­ng chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng víi nh÷ng g× ®· ®¹t ®­îc hiÖn nay sÏ lµ c¬ së ®Ó Tæng C«ng ty cã ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn v÷ng ch¾c trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh. Trong ®Þnh h­íng vÒ c¬ cÊu s¶n phÈm vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu giai ®o¹n 1998- 2010 Tæng C«ng ty sÏ cè g¾ng phÊn ®Êu ®Ó tíi 2005 tæng khèi l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu ®¹t 160 ngh×n tÊn, trong ®ã rau qu¶ hép, n­íc qu¶ c« ®Æc ®«ng l¹nh chiÕm vai trß chñ ®¹o víi 57 ngh×n tÊn, kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 40 triÖu USD ( chiÕm 40% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ). Rau qu¶ sÊy muèi vµ gia vÞ ®Òu chiÕm 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. MÆt hµng n«ng s¶n thùc phÈm theo ®Þnh h­íng chØ ®ãng gãp vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 5 triÖu USD víi tØ träng rÊt nhá lµ 5% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. N¨m 2010 sÏ lµ thêi ®iÓm ®Ønh cao trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn giai ®o¹n1998 tíi 2010 cña Tæng C«ng ty víi tæng s¶n l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu sÏ lµ 350 ngh×n tÊn, kim ng¹ch ®¹t 200 triÖu USD. Tuy nhiªn tØ träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng sÏ kh«ng cã nhiÒu thay ®æi lín, mÆt hµng rau qu¶ t­¬i sÏ t¨ng 5% thay cho sù gi¶m xuèng 5% mÆt hµng gia vÞ trong tØ träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty so víi n¨m 2005. B¶ng 18 C¬ cÊu s¶n phÈm vµ tØ träng kim ng¹ch xuÊt khÈu giai ®o¹n 2005-2010 cña Tæng C«ng ty . N¨m S¶n phÈm 2005 2010 Kim ng¹ch xuÊt khÈu tØ träng (%) Khèi l­îng (Ngh×n tÊn) Kim ng¹ch xuÊt khÈu TØ träng (%) Khèi l­îng (Ngh×n tÊn) 1. Rau qu¶ t­¬i 15 15 50 40 20 130 2. Rau qu¶ hép, n­íc qu¶ c« ®Æc, ®«ng l¹nh 40 40 57 80 40 120 3. Rau qu¶ sÊy muèi 20 20 33 40 20 68 4. Gia vÞ 20 20 13 30 15 20 5. N«ng s¶n thùc phÈm 5 5 7 10 5 12 Tæng 100 100 160 200 100 350 ( Nguån: §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam giai ®o¹n 1998- 2000) VÒ s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng cña m×nh, tíi n¨m 2010 th× rau qu¶ t­¬i, ®å hép n­íc qu¶ ®«ng l¹nh, rau qu¶ sÊy muèi, gia vÞ vµ n«ng s¶n thùc phÈm, ... s¶n xuÊt vÉn lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña Tæng C«ng ty. Giai ®o¹n nµy Tæng C«ng ty còng sÏ thùc hiÖn viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm ( ph¸t triÓn thªm c¸c s¶n phÈm míi n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng mÉu m· s¶n phÈm cò) ®Ó phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn vµ nhu cÇu thÞ tr­êng . C¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng nh­ liªn bang Nga, §«ng ¢u, NhËt B¶n, Trung Quèc, Italia,... sÏ ®­îc cñng cè vµ gi÷ v÷ng. Bªn c¹nh ®ã Tæng C«ng ty còng sÏ tiÕn hµnh th¨m dß, x©m nhËp vµ ph¸t triÓn mét sè thÞ tr­êng míi cã triÓn väng ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü. B¶ng 19. §Þnh h­íng c¬ cÊu s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng ®Õn 2010 cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. S¶n phÈm chñ lùc S¶n phÈm ®a d¹ng kh¸c ThÞ tr­êng chÝnh Rau qu¶ t­¬i -B¾p c¶i, khoai t©y, hµnh t©y, d­a hÊu tái, cµ rèt, gõng, nghÖ, muèi tiªu.. - Hoa lay ¬n, loa kÌn, phong lan... -Su hµo, sóp l¬, tái t©y, ®Ëu qu¶, cµ chua, d­a chuét,... -Thanh long, nh·n, quýt b­ëi, chan - -Døa, ch«m ch«m, ®u®ñ, sÇu riªng,... -Liªn Bang Nga, mét sè n­íc ch©u ¸. -§«ng B¾c ¸, Trung Quèc, Trung CËn §«ng... §å hép, n­íc qu¶ ®«ng l¹nh -Døa, d­a chuét, v¶i, thanh long, xoµi,... -N­íc gi¶i kh¸t hoa qu¶ tù nhiªn -§«ng l¹nh: døa,... - C« ®Æc vµ pure: døa, xoµi, cµ chua,... -Chuèi, æi, na, ®Ëu c« ve, ®Ëu Hµ lan, m¨ng tre, nÊm, rau, gia vÞ kh¸c. -Rau ®«ng l¹nh -Pure qu¶ kh¸c Liªn bang Nga, B¾c ¢u, Mü, NhËt B¶n, Trung Quèc,... 3.Rau qu¶ sÊy muèi -Chuèi sÊy nh©n h¹t ®iÒu - D­a chuét nÊm muèi C¸c lo¹i rau qu¶ muèi kh¸c Liªn Bang Nga, NhËt B¶n, mét sè n­íc B¾c Mü. 4.Gia vÞ -H¹t ®iÒu ít tái gõng NghÖ, quÕ, håi, gõng Ch©u Phi, Liªn bang Nga, Trung §«ng 5. Gièng rau: H¹t rau muèng, c¶i c¸c lo¹i, tái... C¸c lo¹i h¹t gièng rau, ®Ëu, gia vÞ nhiÖt ®íi kh¸c Ch©u Mü La Tinh, Ch©u Phi, Ch©u ¸... 6. N«ng s¶n kh¸c: cao su, cµ phª, l¹c, võng,... N«ng s¶n kh¸c Trung Quèc (Nguån: §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam giai ®o¹n 1998- 2000) 2.3 §Þnh h­íng vÒ gi¸ c¶ Trong nh÷ng n¨m tr­íc kim ng¹ch xuÊt khÈu ®­îc tÝnh theo gi¸ FOB. Møc gi¸ chung cho c¸c nhãm hµng lµ: rau t­¬i 300 USD/tÊn., rau hép vµ ®«ng l¹nh lµ 700 USD/tÊn, rau sÊy muèi lµ 600USD/ tÊn, gia vÞ 1500 USD/tÊn. C¸c lo¹i n«ng s¶n kh¸c 800 USD/tÊn. Tuy nhiªn møc gi¸ nµy kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh, nã phô thuéc vµo tõng hµng trong nhãm hµng, dùa vµo mÆt b»ng gi¸ c¶ chung cña thÕ giíi. Møc gi¸ chÝnh thøc ®­îc x¸c ®Þnh sÏ lµ møc gi¸ mµ Tæng C«ng ty ®µm ph¸n kÝ kÕt hîp ®ång víi kh¸ch hµng. Møc gi¸ còng cã thÓ dÇn dÇn gi¶m ®i khi Tæng C«ng ty sö dông nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt. 2.4 §Þnh h­íng nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ th©m nhËp Trong giai ®o¹n nµy chñ yÕu lµ t¨ng c­êng c¸c ®oµn cña Tæng C«ng ty ®i kh¶o s¸t t×m hiÓu, tham gia c¸c héi chî kh¶o s¸t vÒ rau qu¶, cô thÓ lµ ë khu vùc thÞ tr­êng nh­; Ch©u ¸, Nga, Trung Quèc, Mü. §Æc biÖt lµ cö chuyªn gia sang thÞ tr­êng Mü nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ thuÕ quan hµng rµo chÊt l­îng, t×nh h×nh c¹nh tranh cïng lo¹i s¶n phÈm cña Th¸i lan, In®«nªxia, Philipin... 2.5 C¸c ®Þnh h­íng chñ yÕu vÒ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü cña Tæng C«ng ty . VÒ s¶n phÈm: ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nh­ng vÉn x¸c ®Þnh c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ døa vÉn ®ãng vai trß chñ ®¹o trong chiÕn l­îc xuÊt khÈu. Trong giai ®o¹n b­íc ®Çu th©m nhËp ®Çy khã kh¨n, ®Ó c¹nh tranh ®­îc víi c¸c s¶n phÈm cña c¸c n­íc kh¸c còng nh­ b¶n th©n c¸c mÆt hµng cña c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam th× viÖc ®a d¹ng ho¸ lµ cÇn thiÕt. Ngoµi c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng nh­ rau qu¶ t­¬i, rau qu¶ hép ®«ng l¹nh, rau qu¶ sÊy muèi th× Tæng C«ng ty cã kÕ ho¹ch kÕt hîp c¸c lo¹i rau qu¶ cã tÝnh chÊt kh¸c nhau ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm hçn hîp cã tÝnh hÊp dÉn cao, phï hîp víi thÞ hiÕu yªu cÇu cña ng­êi d©n Mü. VÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu : §Þnh h­íng cña Tæng C«ng ty n¨m 2005 ®¹t 100.000.000 USD vµ n¨m 2010 ®¹t 200.000.000 USD. Riªng ®èi víi thÞ tr­êng Mü trong giai ®o¹n 2002- 2010 Tæng C«ng ty sÏ cè g¾ng ®Ó ®¹t tíi møc gi¸ trÞ b×nh qu©n 4.200.000 USD/n¨m. §Þnh h­íng vÒ thÞ tr­êng : ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng , trong giai ®o¹n míi th©m nhËp, c¸c s¶n phÈm cña Tæng C«ng ty chØ ®­îc mét sè rÊt nhá nh÷ng danh nh©n nhËp khÈu vµ c¸c s¶n phÈm nµy Tæng C«ng ty còng kh«ng biÕt sÏ ®­îc ph©n phèi nh­ thÕ nµo. V× vËy trong giai ®o¹n 2002- 2010 Tæng C«ng ty sÏ më c¸c ®¹i lý ph©n phèi vµ v¨n phßng ®¹i diÖn cña m×nh trªn nh÷ng vïng cã nhu cÇu lín vµ nh¹y c¶m víi mÆt hµng rau qu¶ nµy. II. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. Giai ®o¹n th©m nhËp thÞ tr­êng Mü lµ cã mét khã kh¨n, tuy vËy Tæng C«ng ty x¸c ®Þnh r»ng thÞ tr­êng Mü nh÷ng n¨m tíi ch¾c ch¾n sÏ trë thµnh nguån quan träng ®èi víi ViÖt Nam vµ víi Tæng C«ng ty. Dù kiÕn ®Õn n¨m2020 bu«n b¸n 2 chiÒu sÏ chiÕm 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. §Ó ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü ®¹t hiÖu qu¶ cao, em xin ®Ì xuÊt mét sè gi¶ ph¸p vµ kiÕn nghi sau: VÒ phÝa Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam §èi víi vïng nguyªn liÖu: Víi môc tiªu 15000 ha diÖn tÝch ®Êt gieo trång, Tæng C«ng ty cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶, tiÕn hµnh c«ng t¸c quy ho¹ch, x©y dùng vïng rau qu¶ tËp trung lµm nguyªn liÖu cho chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu .CÇn cã b­íc ®i thÝch hîp ch tõng n¨m. Tõng vïng vµ cã c¸c dù ¸n cô thÓ cho tõng vïng vµ tõng lo¹i c©y cô thÓ lµ: N©ng cao kh¶ n¨ng khai th¸c, ho¹t ®éng cña c¸c n«ng tr­êng, c¸c vïng nguyªn liÖu hiÖn cã. X¸c ®Þnh c¸c tiÓu vïng quy ho¹ch s¶n xuÊt, mçi tiÓu vïng sinh th¸i rµ so¸t l¹i quy ho¹ch s¶n xuÊt, bè trÝ l¹i c¬ cÊu c©y trång phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, khÝ hËu cña tõng vïng, g¾n ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu víi c¬ së chÕ biÕn. Tr­íc m¾t tËp trung c¶i t¹o v­ên t¹p, x©y dùng c¸c vïng chuyªn canh tËp trung, th©m canh mét sè c©y trång cã lîi thÕ, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh nh­: døa, chuèi, v¶i, xoµi, rau s¹ch... Ngoµi ra Tæng C«ng ty còng cÇn cã nh÷ng hç trî thªm vÒ vèn, c¬ së vËt chÊt vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c ®Ó ®¶m b¶o kh©u bao th©u s¶n phÈm cho c¸c vïng nguyªn liÖu nµy. 1.2 C«ng t¸c t¹o nguån hµng Muèn ho¹t ®éng xuÊt khÈu tiÕn hµnh ®­îc th× ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ph¶i cã hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu nghÜa lµ ph¶i cã nguån hµng ®Ó xuÊt khÈu. C«ng t¸c t¹o nguån xuÊt khÈu chiÕm phÇn lín thêi gian qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô xuÊt khÈu vµ ®ãng vai trß quan träng ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty . ë Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam ®èi víi mÆt hµng rau qu¶ mÆc dï trong sè n¨m qua Tæng C«ng ty ®· thùc hiªn viÖc më réng c¸c lo¹i h×nh thu gom, tr¸nh ®­îc viÖc t¹o nguån hµng chØ trong néi bé mang tÝnh chÊt tù tóc, tù cÊp, khÐp kÝn. Song c¸c h×nh thøc thu mua cßn manh món ch­a tËp trung thµnh c¸c ®Çu mèi lín lµm gi¶m chÊt l­îng nguyªn liÖu s¶n xuÊt, c«ng t¸c kiÓm tra s¶n phÈm thu mua kÐm chÆt chÏ s¸t sao, tõ ®ã dÉn ®Õn chÊt l­îng c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra thÊp mµ gi¸ thµnh l¹i rÊt cao. §ßi hái trong nh÷ng n¨m tíi Tæng C«ng ty ph¶i thµnh lËp ®­îc m¹ng l­íi thu mua réng kh¾p, víi c¸c ®Çu mèi thu mua quy tô lín, gi¸m ®Þnh s¶n phÈm thu mua chÆt chÏ, ®¶m b¶o sè l­îng vµ chÊt l­îng nguyªn liÖu chÕ biÕn, gi¶m chi phÝ l­u th«ng tõ ®ã n©ng cao ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm nãi chung vµ s¶n phÈm døa trªn thÞ tr­êng Mü nãi riªng. 1.3 §èi víi s¶n xuÊt chÕ biÕn. §Çu t­ cho c«ng nghÖ sau chÕ biÕn: §Ó ®¸p øng yªu cÇu xuÊt khÈu , cÇn ®Çu t­ cho c«ng nghÖ sau thu ho¹ch (b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn). Nghµnh chÕ biÕn rau qu¶ ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn 30 n¨m. Tuy nhiªn cho ®Õn nay hÇu hÕt c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ë t×nh tr¹ng l¹c hËu, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu b¶o qu¶n, chÕ biÕn phôc vô xuÊt khÈu (trõ mét sè nhµ m¸y míi ®­îc x©y dùng vµ ®Çu t­ míi thuéc Tæng C«ng ty). §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña rau qu¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cÇn triÓn khai viÖc ®Çu t­ më réng c¸c nhµ m¸y hiªn cã vµ x©y dùng míi theo h­íng: - N©ng cÊp c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn hiÖn cã, më réng quy m« t­¬ng xøng víi nhu cÇu chÕ biÕn. - X©y dùng mét sè nhµ m¸y chÕ biÕn ®Æt t¹i vïng nguyªn liÖu ®· ®­îc quy ho¹ch nh»m gi¶m chi phÝ vËn t¶i, cung cÊp nguyªn liÖu kÞp thêi cho chÕ biÕn vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng t¹i chç. Khi x©y dùng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶ ®Æt t¹i vïng nguyªn liÖu nªn tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm kh¸c thêi vô ®Ó cã thÓ tËn dông tèi ®a c«ng suÊt m¸y. Lµm tèt c«ng t¸c b¶o qu¶n rau qu¶: ®èi víi rau qu¶, trong t­¬ng lai nhu cÇu xuÊt khÈu t­¬i sÏ chiÕm tØ träng lín. Do vËy viÖc ®Çu t­ cho c«ng nghÖ b¶o qu¶n t­¬i lµ rÊt quan träng. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Æt ra ®èi víi vÊn ®Ò nµy lµ kÕt hîp xö lÝ b¶o qu¶n t¹i vïng nguyªn liÖu, t¹i c¸c kho c¶ng bÕn b·i, phô thuéc vµo ®Æc tÝnh cña tõng lo¹i rau qu¶ ®Ó võa gi÷ ®­îc chÊt l­îng rau qu¶, võa gi¶m tØ lÖ h­ hao, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. CÇn ¸p dông réng r·i c¸c kinh nghiÖm cæ truyÒn vÒ b¶o qu¶n rau qu¶, kÕt hîp víi c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vµo b¶o qu¶n ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm khi thêi gian cung cÊp rau qu¶ cho thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®ßi hái kÐo dµi. Riªng ®èi víi thÞ tr­êng Mü, ngoµi ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu trªn th× c«ng t¸c kiÓm nghiÖm ®¶m b¶o vÖ sinh còng cÇn hÕt søc chó ý, do ®ã Tæng C«ng ty cÇn cã nh÷ng c¸n bé chuyªn viªn n¾m v÷ng nghiÖp vô kiÓm tra vÒ chÊt l­îng hµng ho¸. Thªm vµo ®ã, Tæng C«ng ty còng ph¶i ®Çu t­ vµo d©y truyÒn s¶n xuÊt nh·n m¸c, vá hép ®Ó phï hîp víi thÞ hiÕu vµ yªu cÇu cña ng­êi d©n Mü. 1.4 §èi víi th«ng tin thÞ tr­êng . ThÞ tr­êng Mü cã tiÒm n¨ng rÊt lín ®èi víi ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c s¶n phÈm cña Tæng C«ng ty nãi riªng nh­ng thÞ tr­êng Mü còng lµ thÞ tr­êng kh¾t khe, phøc t¹p vµ cã søc c¹nh tranh lín. §iÒu ®ã ®ßi hái Tæng C«ng ty ph¶i x©u dùng mét ®éi ngò giái vÒ nghiÖp vô kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, biÕt thu thËp vµ xö lÝ th«ng tin, biÕt th«ng th¹o mét ®Õn hai ngo¹i ng÷ ( nhÊt lµ tiÕng Anh) vµ ph¶i ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ thiÕt bÞ thu thËp th«ng tin, qua ®ã n¾m b¾t nh¹y bÐn c¸c th«ng tin, nh÷ng sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng Mü. §¾c biÖt Tæng C«ng ty nªn cã c¸c chuyÕn ®i thùc tÕ sang thÞ tr­êng ®Ó n¾m b¾t c¸c th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n ®ång thêi qua ®ã t¹o lËp c¸c mèi quan hÖ lµm ¨n trùc tiÕp víi b¹n hµng. Thµnh lËp phaßng Marketing thay thÕ cho phßng tæng hîp. Ngoµi viÖc ®¶m nh©n chøc n¨ng th«ng tin cña phßng tæng hîp, nã sÏ ®i s©u nghiªn cøu c¸c khu vùc thÞ tr­êng cô thÓ, ®Ò ra c¸c chiÕn l­îc thÞ tr­êng , phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c phßng ban ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. 1.5 §èi víi viÖc xóc tiÕn ho¹t ®éng xuÊt khÈu : Tæng C«ng ty cÇn chó träng c«ng t¸c qu¶ng c¸o, giíi thiÖu s¶n phÈm b»ng nhiÒu h×nh thøc: truyÒn tin, t¹p chÝ, pan«, ¸p phÝch, c¬ héi triÓn l·m trong vµ ngoµi n­íc. Mét thùc tÕ chøng minh r»ng: mÆc dï thÞ tr­êng Liªn X« vµ §«ng ¢u ®· mÊt song kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty sang liªn bang Nga vÉn cao lµ do Tæng C«ng ty cã v¨n phßng ®¹i diªn bªn ®ã lµm nhiÖm vô kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Do ®ã Tæng C«ng ty cÇn thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ cÇn m¹nh d¹n sö dông c¸c dÞch vô t­ vÊn trªn thÞ tr­êng Mü. Hiªn nay c¸c C«ng ty n­íc ngoµi ®· sö dông dÞch vô t­ vÊn cña c¸c C«ng ty Mü, kÓ c¶ trong viÖc ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh cÊp chÝnh phñ. §Ó cã thÓ c¹nh tranh ®­îc, Tæng C«ng ty còng nªn xem xÐt kh¶ n¨ng nµy. 2. VÒ phÝa chÝnh phñ vµ nhµ n­íc. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nãi chung phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè trong ®ã cùc kú quan träng lµ qu¶n lÝ vÜ m«. Qu¶n lý vÜ m« ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã thÓ thÊy trong c¸c mÆt: hÖ thèng thuÕ, tØ gi¸ hèi ®o¸i, c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý phi thuÕ quan, c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu n­íc nhµ nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam nãi riªng ( ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu døa sang Mü) cïng víi kinh nghiÖm thóc ®Èy xuÊt khÈu cña c¸c n­íc nh­ Trung Quèc, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc nh­ ®· nghiªn cøu. Em cã mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi nhµ n­íc vÒ qu¶n lý vÜ m« nh­ sau: 2.1 Nhµ n­íc nªn cã chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i phï hîp. Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i lµ nh©n tè quan träng ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Tû gi¸ hèi ®o¸i ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng chÞu ¶nh h­ëng cña tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc (TGH§CT) vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ (TGH§TT) . Tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc lµ tû gi¸ hèi ®o¸i do nhµ n­íc c«ng bè t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Nh­ng tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ th× kh«ng ph¶i lµ nh­ vËy mµ cßn phô thuéc vµo tû lÖ l¹m ph¸t trong n­íc vµ l¹m ph¸t ë c¸c n­íc cã quan hÖ th­¬ng m¹i. TGHHTT vµ TGH§CT cã mèi liªn hÖ sau: TGH§C T* chØ sè gi¸ c¶ trong n­íc TGH§TT = ChØ sè gi¸ c¶ n­íc ngoµi. ViÖc ®­a chØ sè gi¸ c¶ n­íc ngoµi vµo tÝnh gi¸ thùc tÕ cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn cÈn thËn vµ c©n nh¾c kü v× mét n­íc cã thÓ bu«n b¸n víi nhiÒu n­íc kh¸c. §Ó sö dông cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸nh tû gi¸ hèi ®o¸i cã thÓ ph¶i tÝnh to¸n tû gi¸ hèi ®o¸i song ph­¬ng ®èi víi tõng b¹n hµng th­¬ng m¹i quan träng. NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc lµ cè ®Þnh vµ chØ sè gi¸ c¶ trong n­íc t¨ng lªn h¬n so víi chØ sè gi¸ c¶ n­íc ngoµi th× tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ t¨ng lªn vµ ng­îc l¹i. TGH§TT thay ®æi ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c C«ng ty, c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã nã cã thÓ g©y t¸c ®éng k×m h·m hay khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §iÒu nµy thÓ hiÖn: NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ qu¸ cao th× hµng nhËp khÈu trë nªn rÎ h¬n so víi s¶n phÈm néi ®Þa mµ chóng ta chÞu chi phÝ cao h¬n do l¹m ph¸t nh­ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu trë nªn kÐm sinh lîi do ngo¹i tÖ thu ®­îc, b¸n víi tû gi¸ cè ®Þnh thÊp. NÕu c¸c nhµ xuÊt khÈu t¨ng gi¸ xuÊt khÈu ®Ó bï ®¾p chi phÝ th× sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong vÊn ®Ò chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Nh­ vËy, tû gi¸ thùc tÕ t¨ng so víi tû gi¸ chÝnh thøc sÏ khuyÕn khÝch nhËp khÈu nh­ng l¹i k×m hµm nhËp khÈu. ChÝnh v× vËy, §Ó ®¶m b¶o cho viÖc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nhµ n­íc cÇn cã c¸c gi¶i ph¸t gi¶m l¹m ph¸t æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn néi ®Þa vµ cã tû gi¸ chÝnh thøc hîp lý phï hîp víi môc tiªu chung trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn. Lµ mét ®¬n vi xuÊt khÈu ®ang b­íc ®Çu t¹o lËp quan hÖ víi thÞ tr­êng Mü, mét quèc gia cã ®ång tiÒn m¹nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, th× chÝnh s¸ch trªn cña chÝnh phñ còng t¹o ®éng lùc vµ lµ c¬ së ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®«ng xuÊt khÈu rau qu¶ sang thÞ tr­êng nµy ë Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. 2.2 Nhµ n­íc nªn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh tÝn dông nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. ViÖc nhµ n­íc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tµi, chÝnh tÝn dông nh»m më réng xuÊt khÈu lµ rÊt quan träng, nhÊt lµ c¸c nhµ xuÊt khÈu cã quy m« võa vµ nhá. §Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc ngoµi, thÞ tr­êng mµ ë ®ã c¹nh tranh cùc kú khèc liÖt nhµ xuÊt khÈu cÇn ph¶i thùc hiÖn tr¶ hoÆc chËm d­íi h×nh thøc tÝn dông hµng ho¸ víi l·i suÊt ­u ®·i cho nh­êi mua. Trong tr­êng hîp nµy, sù hç trî cña nhµ n­íc lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c ®¬n vÞ. Sù hç trî trong viÖc ®¶m b¶o tµi chÝnh tÝn dông, thÓ hiÖn qua c¸c h×nh thøc: Nhµ n­íc thùc hiÖn cÊp tÝn dông xuÊt khÈu + CÊp tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu: Vèn bá ra cho viÖc thùc hiÖn hîp ®ång s¶n xuÊt xuÊt khÈu th­êng rÊt lín. Ng­êi xuÊt khÈu ph¶i cã vèn tr­íc vµ sau khi giao hµng ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. NhiÒu khi ng­êi xuÊt khÈu cÇn ph¶i cã vèn ®Ó kÐo dµi kho¶n tÝn dông dµnh cho kh¸ch hµng. §Æc biÖt víi c¸c C«ng ty hay Tæng C«ng ty, vÊn ®Ò vè ®ang lµ vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n nªn rÊt cÇn ®Õn sù cung cÊp tÝn dông cña nhµ n­íc víi l·i suÊt ­u ®·i. CÊp tÝn dông trùc tiÕp cho Tæng C«ng ty kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù hç trî gióp ®Ó thùc hiÖn xuÊt khÈu mµ cßn gióp cho Tæng C«ng ty gi¶m chi phÝ vÒ vèn cho kh¸ch hµng xuÊt khÈu vµ gi¸ thµnh xuÊt khÈu. ViÖc ®¶m b¶o tÝn dông ngoµi viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu cßn n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu v×: Cã vèn Tæng C«ng ty cã thÓ thùc hiÖn viÖc mµ gi¸ b¸n chÞu th­êng bao gåm c¶ gi¸ b¸n tr¶ ngay céng víi phÝ tæn b¶o ®¶m lîi tøc. C¸c ng©n hµng nªn hç trî cho Tæng C«ng ty ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¶ tr­íc vµ sau khi giao hµng. + Mét lµ tÝn dông tr­íc khi giao hµng. Tr­íc khi giao hµng Tæng C«ng ty cÇn mét l­îng vèn ®Ó mua vËt liÖu phôc vô s¶n xuÊt thu gom hµng xuÊt khÈu, trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ, vËn chuyÓn hµng tíi c¶ng quy ®Þnh tr¶ tiÒn c­íc, b¶o hiÓm, thuÕ... L·i suÊt tÝn dông xuÊt khÈu lµ yÕu tè ¶nh h­ëng tíi sù c¹nh tranh cña tæng C«ng ty. L·i suÊt thÊp cho phÐp Tæng C«ng ty b¸n ®­îc gi¸ thÊp ®Ó c¹nh tranh víi hµng ho¸ kh¸c, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nhµ xuÊt khÈu n­íc ngoµi nh­: Trung Quèc, Hµ Lan... +Hai lµ tÝn dông sau khi giao hµng: §©y lµ h×nh thøc mua hèi phiÕu xuÊt khÈu t¹m øng theo chøng tõ hµng ho¸ cu¶ ng©n hµng ®èi víi Tæng C«ng ty. Lo¹i tÝn dông nµy th­êng ®Ó tr¶ c¸c kho¶n tÝn dông tr­íc khi giao hµng. Nhµ n­íc b¶o ®¶m tÝn dông Nh­ nhiÒu ®¬n vÞ xuÊt khÈu kh¸c, trong ®iÒu kiÖn cho phÐp ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng , Tæng C«ng ty, thùc hiÖn b¸n chÞu, tr¶ chËm cho n­íc ngoµi. ViÖc b¸n chÞu nh­ vËy th­êng cã rñi ro dÉn ®Õn mÊt vèn. Trong tr­êng hîp nµy, ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nhµ n­íc cÇn ph¸t huy h¬n hiÖy qu¶ cña dÞch vô b¶o hiÓm xuÊt khÈu, ®Òn bï mÊt vèn ®Ó Tæng C«ng ty còng nh­ c¸c nhµ xuÊt khÈu kh¸c yªn t©m ho¹t ®éng vµ tr¸nh ®­îc rØu ro. Tuy nhiªn b¶n th©n Tæng C«ng ty còng sÏ rÊt quan t©m ®Õn viÖc kiÓm tra kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ nhËp khÈu vµ thu tiÒn b¸n hµng khi hÕt thêi h¹n sö dông tÝn dông. 2.3 Nhµ n­íc nªn ®Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn tr¬ cÊp xuÊt khÈu. Môc ®Ých cña trî cÊp xuÊt khÈu lµ gióp cho Tæng C«ng ty t¨ng thu nhËp, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu do ®ã ®Èy m¹nh ®­îc xuÊt khÈu. §èi víi mÆt hµng rau qu¶ xuÊt khÈu sanh thÞ tr­êng Mü hiÖn nay cña Tæng C«ng ty ®anh chÞu møc lç rÊt cao (Do bÞ c¹nh tranh m¹nh mÏ mµ ch­a ®­îc h­ëng thuÕ GSP vµ MSN.) ChÝnh v× vËy viÖc trî cÊp xuÊt khÈu cho tæng C«ng ty sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng nµy ®¹t hiÖu qu¶ tèt h¬n v­ît qua ®­îc khã kh¨n trong hiÖn t¹i. Trî cÊp trùc tiÕp: Lµ viÖc ¸p dông thuÕ ­u ®·i víi hµng xuÊt khÈu, miÔn hoÆc gi¶m thuÕ ®èi víi nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, cho nhµ xuÊt khÈu ®­îc h­ëng gi¸ ­u ®·i ®èi víi c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt. §èi víi Tæng C«ng ty, do ®­îc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nªn thuÕ xuÊt khÈu ®­îc miÔn, mÆc dï vËy h×nh thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp cÇn ph¶i ®­îc ph¸t huy t¸c dông h¬n n÷a, nhÊt lµ viÖc hoµn l¹i thuÕ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt vµ gi¸ ­u ®·i víi c¸c ®Çu vµo kh¸c. Trî cÊp gi¸n tiÕp: lµ h×nh thøc trî cÊp cña Nhµ n­íc th«ng qua viÖc Nhµ n­íc dïng ng©n s¸ch cña m×nh ®Ó giíi thiÖu, triÔn l·m, qu¶ng c¸o...t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho giao dÞch xuÊt khÈu hoÆc nhµ n­íc trî gióp vÒ kÜ thuËt, ®µo t¹o chuyªn gia, Tæng C«ng ty rÊt cÇn sù gióp ®ì cña ChÝnh phñ trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng, cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, giíi thiÖu, triÓn l·m, qu¶ng c¸o hµng. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy b¶n th©n Tæng C«ng ty lµm kh«ng cã hiÖu qu¶ cao ®Æc biÖt lµ ®èi víi thÞ tr­êng Mü. 2.4 BiÖn ph¸p vÒ thÓ chÕ tæ chøc. Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho xuÊt khÈu b»ng ph­¬ng ph¸p th©m nhËp thÞ tr­êng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiªu thô hµng ho¸ ë n­íc ngoµi th«ng qua viÖc: -C«ng nhËn hoÆc thõa nhËn, tham gia ký kÕt c¸c c«ng ­íc chung vÒ th­¬ng m¹i... LËp c¸c viÖn nghiªn cøu cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ,kÞp thêi chÝnh x¸c cho c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ Tæng c«ng ty nãi riªng. §µo t¹o c¸n bé chuyªn gia gióp tæng c«ng ty. 2.5 Hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu: trong qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu Nhµ n­íc lu«n chó träng ®Ò ra c¸c biÖn ph¸op khuuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, më réng quyÒn kinh doanh xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ... Tuy c¬ chÕ míi lµm cho thñ tôc xuÊt khÈu thuËn tiÖn ®¬n gi¶n h¬n nhiÒu nh­ng vÉn tån t¹i mét sè thñ tôc phiÒn hµ, cÇn sím hoµn thiÖn ®iÒu chØnh. vÒ hÖ thèng thuÕ xuÊt nhËp khÈu, cÇn hoµn thiÖn mét sè ®iÓm ®Ó thùc sù trë thµnh c«ng cô qu¶n lý cã hiÖu qu¶, nh­ nhËn xÐt cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ th× biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam v\õa qu¸ ®¬n gi¶n võa qu¸ phøc t¹p vµ thuÕ xuÊt ®èi víi mét sè mÆt hµng tiªu dïng qu¸ cao lµm t¨ng bu«n lËu vµ gi¶m hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. mét sè vÊn ®Ò quan träng n÷a lµ trong thêi gian tíi nhµ n­íc vµ chÝnh phñ cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m thóc ®Èy th«ng qua hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü ®· ký kÕt ®­îc h­ëng c¸c quy chÕ ®·i ngé tèi huÖ quèc MFN vµ chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp GSP. BiÓu 21. BiÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu mét sè mÆt hµng vµo Mü Hµng ho¸ Kh«ng cã MFN Cã MFN Cã GSP 1. Hµng may 80-90 45-50 - 2. Cao su giÇy dÐp 88 37 - 3. §å ch¬i 70 0 - 4. S¶n phÈm thÐp 20 0-5 - 5. ¸o kho¸c n÷ 55 19 - 6. ¸o Jacket nam 54,5 21 2 7. ¸o s¬ mi cäc tay 90 21 2 8. Døa 35 6 3 ( Nguån: Vô ©u Mü- Bé Th­¬ng M¹i ) §©y sÏ lµ ®éng lùc vµ thuËn lîi cho Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu døa sang Mü trong nh÷ng n¨m tíi.