Phân tích tình hình sử dụng lao động trong các trang trại ở Thanh Hoá

chiÕm 31,1%. Sè liÖu ®iÒu tra ë trªn ph¶n ¸nh mét thùc tÕ lµ tr×nh ®ä cña c¸c chñ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ vÉn cßn thÊp: sè ng­êi tèt nghiÖp cÊp III cßn Ýt, phÇn lín chñ trang tr¹i lµ n«ng d©n. Ta biÕt r»ng kinh tÕ trang tr¹i lµ nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng, lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp bao gåm c¸c ho¹t ®éng tr­íc, trong vµ sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸, nã tiªn tiÕn h¬n c¸c lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt tr­íc ®©y. V× vËy mµ ng­êi chñ trang tr¹i ph¶i ®­îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt vÒ qu¶n lý, vÒ khoa häc kü thuËt... ngµy cµng cao h¬n ®Ó cã thÓ n¾m b¾t, ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ph©n tÝch nhu cÇu thÞ tr­êng, lùa chän thÝch hîp c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ¸p dông nh÷ng kü thu©t míi, c«ng nghÖ míi vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸. Kh«ng nh÷ng thÕ hä cßn ph¶i cã kiÕn thøc vÒ luËt ph¸p nh»m vËn dông trong qu¸ tr×nh ký kÕt c¸c hîp ®ång vÒ mua b¸n, cung øng vËt t­, hµng ho¸; thuª m­ín lao ®éng (ký kÕt hîp ®ång lao ®éng), kiÕn thøc vÒ ph¸p luËt ®Êt ®ai trong viÖc mua, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt...Nh÷ng kiÕn thøc ®o hiÖn nay c¸c chñ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ ®ang cßn thiÕu cÇn ®­îc trang bÞ båi d­ìng. 1.2.2.§èi víi ng­êi lao ®éng lµm thuª. MÆc dï kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ tuy cßn nhá bÐ vµ míi b­íc ®Çu h×nh thµnh, ph¸t triÓn. nh­ng tuú theo quy m« vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh phÇn lín kinh tÕ trang tr¹i ®Òu sö dông lao ®éng lµm thuª (cã ®Õn 98% sè trang tr¹i lµ sö dông lao ®éng lµm thuª). Lao ®éng lµm thuª (th­êng xuyªn, thêi vô) lµ nh÷ng ng­êi lµm c«ng, s¶n xuÊt thuª cho c¸c chñ trang tr¹i vµ ®­îc chñ trang tr¹i tr¶ cho phÇn thï lao nhÊt ®Þnh. Víi 8696 lao ®éng lµm thuª trong c¸c trang tr¹i, mét con sè qu¸ Ýt trong sè 2,9 triÖu ng­êi lao ®éng trong c¸c ngµnh n«ng-l©m-ng­ nghiÖp. Sè lao ®éng nµy mang tÝnh thêi vô cao nªn sè lao ®éng d«i d­ trong n«ng nghiÖp nhiÒu, chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, kh«ng cã nghÒ. Cïng víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i th× mét phÇn lao ®éng d«i d­ trong n«ng nghiÖp sÏ ®­îc c¸c chue trang tr¹i thuª m­ín, sö dông. 2. Sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i. 2.1. Sö dông lao ®éng theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Theo ®iÒu tra sè lao ®éng trung b×nh trong mçi trang tr¹i lµ 7,1 lao ®éng (2,5 lao ®éng gia ®×nh vµ 4,6 lao ®éng lµ thuª). Nh­ng sè lao ®éng ®­îc sö dông trong trang tr¹i cßn biÕn ®éng theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh. BiÓu 7 Sè lao ®éng ®­îc sö dông b×nh qu©n mét trang tr¹i theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt §¬n vÞ: ng­êi/trang tr¹i ChØ tiªu Lao ®éng gia ®×nh Lao ®éng thuª t. xuyªn Lao ®éng thuª thêi vô Tæng sè lao ®éng ®· quy ®æi Trång c©y hµng n¨m 2,52 0,9 8 7,42 Trång c©y CNH-H§H-c©y ¨n qu¶ 2,6 0,88 5 5,98 Ch¨n nu«i 2,4 1,7 1,2 4,7 L©m nghiÖp 2,35 0,8 7 6,65 Nu«i trång thuû s¶n 3,6 1,8 6,6 8,7 N«ng-l©m- thuû s¶n kÕt hîp 2,75 1,6 5,8 7,25 Lo¹i kh¸c 2,2 1,3 3,2 5,1 ( Nguån : Côc Thèng kª - Së NN-PTNT) Tõ b¶ng sè liÖu trªn cho ta thÊy c¸c trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n sö dông nhiÒu lao ®éng nhÊt, trung b×nh 8,7 lao ®éng (sö dông 3,6 lao ®éng gia ®×nh vµ 1,8 lao ®éng thuª th­êng xuyªn - cao nhÊt trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt) nhê cã lîi thÕ lµ cã bê biÓn dµi cã nhiÒu vòng vÞnh, hÖ thèng s«ng nhá dÉn n­íc mÆn, ®ång tròng ao, hå. §iÒu nµy cã thÓ ®­îc gi¶i thÝch lµ c¸c trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ®­îc ®Çu t­ mét l­îng vèn t­¬ng ®èi lín céng víi kü thuËt ch¨n nu«i khã kh¨n h¬n, chÕ ®é ch¨m sãc vµ nu«i ¨n ®ßi hái ph¶i th­êng xuyªn v× thÕ nã sÏ thÝch hîp víi nh÷ng hé gia ®×nh ®«ng ng­êi, cã nhiÒu vèn vµ ®Æc biÖt lµ cã kinh nghiÖm trong chän gièng, nu«i trång, thu ho¹ch tõ ®ã còng ®ßi hái chñ trang tr¹i ph¶i thuª lao ®éng th­êng xuyªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc: tõ n¹o vÐt, khoanh bê, diÖt trõ mÇm bÖnh tíi chän gièng nu«i ¨n vµ thu ho¹ch. V× lµ sö dông nhiÒu lao ®éng th­êng xuyªn nªn trong qu¸ tr×nh sö dông lao ®éng chñ trang tr¹i còng cÇn ký kÕt hîp ®ång lao ®éng víi ng­êi lao ®éng lµm thuª trªn c¬ së ®ã ®Ò ra thêi h¹n lµm viÖc, tiÒn c«ng, còng nh­ kÕ ho¹ch båi d­ìng, ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng. Do tÝnh chÊt nh­ vËy nªn c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i còng sö dông nhiÒu lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng thuª th­êng xuyªn (trung b×nh cã 4,7 lao ®éng ®· quy ®æi trong ®ã lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng thuª th­êng xuyªn lµ 4,1 ng­êi, chØ thuª 0,6 lao ®éng thêi vô ®· quy ®æi) Bªn c¹nh ®ã c¸c trang tr¹i trång c©y hµng n¨m còng sö dông nhiÒu lao ®éng (7,2 lao ®éng ®· quy ®æi, chñ yÕu lµ lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng thuª thêi vô). Sè trang tr¹i nµy l¹i chiÕm ®a sè vµ cã xu h­íng ph¸t triÓn m¹nh, vßng quay vèn ng¾n, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng cña lao ®éng n«ng th«n. C¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ë Thanh Ho¸ cã lîi thÕ lµ ®Êt ®ai ®åi nói nhiÒu còng ®ang ngµy cµng sö dông nhiÒu lao ®éng thuª thêi vô ( 3,5 lao ®éng ®· quy ®æi trong sè 6,65 lao ®éng cña trang tr¹i). §©y lµ m« h×nh s¶n xuÊt thùc hiªn tèt ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ trång míi 5 triÖu ha rõng, ngoµi ra nã cßn gióp nh©n d©n vïng cao ®Þnh canh, ®Þnh ®Þnh c­ æn ®Þnh ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §èi víi lo¹i h×nh nµy nhµ n­íc vµ c¸c chñ trang tr¹i nªn cã kÕ ho¹ch tËp huÊn cho lao ®éng trong viÖc trång vµ b¶o vÖ rõng trång. 2.2. Sö dông lao ®éng theo thêi gian. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ sö dông lao ®éng theo ngµy c«ng lao ®éng (®­îc ¸p dông c¶ ®èi víi lao ®éng thuª th­êng xuyªn vµ lao ®éng thuª thêi vô). §èi víi lao ®éng thuª thêi vô ®¸nh gi¸ th«ng qua sè ngµy c«ng lao ®éng, theo ®iÒu tra chän mÉu n¨m 1999 trong 268 hé ta cã: BiÓu 8 Sö dông ngµy c«ng lao ®éng cña lao ®éng thuª thêi vô ChØ tiªu Sè trang tr¹i Tû lÖ(%) Thuª d­íi 500 c«ng lao ®éng 143 53.36 Thuª tõ 500-900c«ng lao ®éng 75 29.78 Thuª h¬n 1000 c«ng lao ®éng 46 18.66 (Nguån : B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ cña tr­êng §H Kinh TÕ Quèc D©n) Ta thÊy sè trang tr¹i thuª d­íi 500 c«ng lao ®éng ®· chiÕm tíi 53,36%(TÝnh ra toµn tØnh cã kho¶ng 1000 trang tr¹i). Thùc tÕ nµy lµ mét h¹n chÕ cho viÖc n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n, trong khi c¸c trang tr¹i thuª lao ®éng thêi vô víi h¬n 1000 ngµy c«ng lao ®éng ch­a b»ng 1/3 so víi c¸c trang tr¹i thuª d­íi 500 c«ng lao ®éng. V× thÕ tØnh cÇn cã chÝnh s¸ch t¨ng sè trang tr¹i sö dông lao ®éng thêi vô nhiÒu h¬n, nhÊt lµ viÖc quy ho¹ch ®Êt ®ai, khuyÕn khÝch h×nh thµnh c¸c trang tr¹i trång c©y hµng n¨m ë vïng ®ång b»ng vµ ven biÓn. Mét vÊn ®Ò trong sö dông lao ®éng theo thêi gian ®ã lµ hiÖn nay ë Thanh Ho¸ cã mét sè trang tr¹i ®· sö dông thêi gian lao ®éng kÐo dµi lµm ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông thêi gian lao ®éng. Ngµy c«ng lao ®éng dùa trªn khèi l­îng c«ng viÖc nh­ng ph¶i tr¸nh t×nh tr¹ng kÐo dµi ngµy c«ng lao ®éng. NÕu cã lµm thªm giê th× còng ph¶i cã sù tho¶ thuËn gi÷a chñ trang tr¹i vµ ng­êi lao ®éng lµm thuª vÒ sè giê lµm thªm vµ tiÒn c«ng mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc khi lµm thªm giê. 2.3. Sö dông lao ®éng theo tr×nh ®é, chuyªn m«n. Mét thùc tr¹ng hiÖn nay lµ lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ phÇn lín lµ lao ®éng phæ th«ng kh«ng cã tr×nh ®é, tay nghÒ, chuyªn m«n. Qua biÓu 5 cho ta thÊy sè l­îng lao ®éng ®­îc ®µo t¹o lµ rÊt Ýt (14 ng­êi qua ®µo t¹o n»m r¶i r¸c ë mét sè huyÖn). Do sè lao ®éng cña trang tr¹i ®­îc thu hót trong n«ng nghiÖp cã tr×nh ®é thÊp (tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é tay nghÒ), ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn n¨ng suÊt cña lao ®éng trong trang tr¹i. Khi ®­îc sö dông trong trang tr¹i th× chØ mét bé phËn nhá lao ®éng th­êng xuyªn lµ ®¹t ®­îc ®é thµnh th¹o, cã kinh nghiÖm ®­îc chñ trang tr¹i thuª lµm viÖc th­êng xuyªn. VÝ dô: C¸c trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ®ßi hái sö dông nhiÒu lao ®éng th­êng xuyªn th× ng­êi chñ th­êng thuª nh÷ng ng­êi cã kinh nghiÖm, cã kiÕn thøc chuyªn vÒ nu«i ¨n, ch¨m sãc, thu ho¹ch s¶n phÈm cho trang tr¹i. Cßn ®èi víi c¸c trang tr¹i kh¸c phÇn nhiÒu còng kh«ng yªu cÇu nh÷ng lao ®éng cã tr×nh ®é cao, mµ chØ cÇn cã ®é thµnh th¹o nhÊt ®Þnh. §iÒu nµy còng cã thÓ gi¶i thÝch ®­îc lµ do kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ nãi chung vµ n­íc ta nãi riªng míi chØ ph¸t triÓn trong giai ®o¹n ®Çu (quy m«, tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt, c¬ giíi ho¸ ...cßn thÊp) nªn ®ßi hái vÒ tr×nh ®é cña ng­êi lµm thuª lµ ch­a cao. Kh«ng nh­ trang tr¹i ë c¸c n­íc ®· CNH ®­îc ®Çu t­ vÒ c¬ së h¹ tÇng, kü thuËt, trang bÞ s¶n xuÊt tiªn tiÕn nªn lao ®éng trong c¸c trang tr¹i cña hä cÇn ph¶i cã mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, ph¶i qua ®µo t¹o th× míi lµm ®­îc. Cã thÓ chóng ta khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®Ó thu hót nhiÒu lao ®éng trong n«ng nghiÖp nh­ng kinh tÕ trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vÉn ph¶i t¹o ra nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng ®ång thêi còng ph¶i t¨ng søc c¹nh tranh cho n«ng s¶n hµng ho¸ bëi hiÖn nay cã rÊt nhiÒu c¸c lo¹i n«ng s¶n hµng ho¸ cña c¸c n­íc trong khu vùc trµn ngËp thÞ tr­êng ViÖt nam nh­ mÝa ®­êng, dÇu ¨n, hoa qu¶ v.v.. §iÒu nµy buéc chóng ta ph¶i xem xÐt l¹i ®ã lµ cÇn cã sù ®Çu t­ lín cho ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i (®Çu t­ vÒ vèn, c¬ së h¹ tÇng, KHCN vµ ®Çu t­ cho ®µo t¹o, båi d­ìng lao ®éng trong trang tr¹i) cã nh­ vËy míi n©ng cao ®­îc n¨ng lùc s¶n xuÊt cña kinh tÕ trang tr¹i ®¸p øng yªu cÇu CNH-H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n. 3. HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i. HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i thÓ hiÖn ë c¸c chØ tiªu: - KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i (Tæng doanh thu, tæng lîi nhuËn, tiÒn c«ng b×nh qu©n ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc) - Sè lao ®éng mµ kinh tÕ trang tr¹i thu hót vµ sö dông trong kinh tÕ trang tr¹i - Sù thay ®æi hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n. 3.1. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸. Tuy míi ra ®êi vµ ph¸t triÓn nh­ng kinh tÕ trang tr¹i ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ cao vÒ mÆt kinh tÕ. N¨m 1997 b×nh qu©n mét trang tr¹i cã doanh thu lµ 46,898 triÖu ®ång t¨ng 34,5% so víi n¨m 1995. Lîi nhuËn cña mçi trang tr¹i ®¹t 22,4 triÖu ®ång/n¨m t¨ng 41% so víi n¨m 1995. BiÓu hiÖn râ nhÊt ë c¸c trang tr¹i trång mÝa, cãi, døa gai cã thÞ tr­êng tiªu thô æn ®Þnh. Trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt th× c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i vµ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n lµ c¸c trang tr¹i mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. BiÓu 9 Thu nhËp cña trang tr¹i theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt §¬n vÞ: 1000 ®ång Lo¹i h×nh s¶n xuÊt Tæng thu bq trang tr¹i/n¨m Thu nhËp bq trang tr¹i/n¨m Thu nhËp bq nh©n khÈu/n¨m Thu nhËp bq lao ®éng chñ trang tr¹i/n¨m TÝnh chung Trong ®ã: - C©y hµng n¨m - C©y CN, c©y ¨n qu¶ - Ch¨n nu«i - L©m nghiÖp - Nu«i trång thuû s¶n - N-T-S kÕt hîp - Lo¹i kh¸c 46.896 49.823 29.081 74.411 28.719 66.755 47.623 49.024 22.381 23.092 16.321 39.254 17.434 28.846 21.377 24.164 4.010 4.319 2.836 6.1938 2.938 5.212 3.608 4.946 9.840 9.517 6.739 13.888 6.424 12.494 8.314 10.648 (Nguån: Tµi liÖu ®iÒu tra cña Côc thèng kª Thanh Ho¸ n¨m 1998) Trang tr¹i ch¨n nu«i ®¹t 74,411 triÖu ®ång/n¨m. Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ®¹t gi¸ trÞ tæng thu 66,775 triÖu ®ång/n¨m, tiÕp theo lµ c¸c trang tr¹i C©y hµng n¨m, N«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp vµ trang tr¹i L©m nghiÖp cã møc tæng thu thÊp nhÊt ®¹t 28,719 triÖu ®ång/n¨m. Theo ®ã lîi nhuËn, thu nhËp b×nh qu©n nh©n khÈu vµ thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng lµ chñ trang tr¹i cña hai lo¹i h×nh s¶n xuÊt nµy(Ch¨n nu«i vµ Nu«i trång thuû s¶n) còng ®¹t møc cao nhÊt, thu nhËp b×nh qu©n mét lao ®éng cña chñ trang tr¹i ch¨n nu«i ®¹t gÇn 14 triÖu ®ång/n¨m vµ thu nhËp b×nh qu©n cña nh©n khÈu trang tr¹i ch¨n nu«i ®¹t 6,194triÖu ®ång/n¨m, thu nh©p b×nh qu©n cña lao ®éng lµ chñ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ®¹t gÇn 12,5 triÖu vµ cña nh©n khÈu trong trang tr¹i nµy lµ 5,212 triÖu. Trong khi trang tr¹i trång c©y hµng n¨m còng ®¹t møc t­¬ng ®èi cao víi thu nhËp b×nh qu©n ®¹t 49,823 triÖu, thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng lµ chñ trang tr¹i vµ cña nh©n khÈu ®¹t 9,517 vµ 4,319 triÖu ®ång/n¨m. NÕu so s¸nh thu nhËp b×nh qu©n gi÷a c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i ta thÊy: thu nhËp b×nh qu©n mét nh©n khÈu cña hé trong trang tr¹i trång c©y hµng n¨m gÊp 1,03 lÇn møc b×nh qu©n chung, trang tr¹i ch¨n nu«i gÊp 1,55 lÇn, trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n gÊp 1,3 lÇn møc thu hËp b×nh qu©n chung mét nh©n khÈu cña hé. Trong khi thu nhËp b×nh qu©n lao ®éng cña chñ hé ë c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i vµ nu«i trång thuû s¶n gÊp 1,4 vµ 1,3 lÇn so víi møc b×nh qu©n chung. So víi thu nhËp b×nh qu©n chung cña x· héi th× nh÷ng lao ®éng nµy cã møc thu nhËp cao h¬n nhiÒu c¸c ngµnh nghÒ trong x· héi ch­a kÓ ®Õn so víi lao ®éng n«ng th«n. §Ó so s¸nh thu nhËp b×nh qu©n lao ®éng, vµ nh©n khÈu cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ víi trang tr¹i ë c¸c tØnh kh¸c th«ng qua BiÓu 10. BiÓu 10 Møc thu nhËp b×nh qu©n lao ®éng trong ®é tuæi vµ nh©n khÈu cña c¸c trang tr¹i ®iÒu tra §¬n vÞ : 1000 ®ång ChØ tiªu Tr¹i c¸c tØnh TN cña mét lao ®éng TN cña mét nh©n khÈu bq 1 n¨m bq 1 th¸ng bq 1 n¨m bq 1 th¸ng B×nh qu©n chung Trong ®ã: Yªn B¸i Hµ Néi Thanh Ho¸ NghÖ An Gia Lai §¾k L¾k Kh¸nh Hoµ §ång Nai Long An Cµ Mau 16.120 7.762 14.315 21.113 7.230 15.233 26.073 30.220 22.004 13.978 12.737 1.343 647 1.193 1.759 602 1.269 2.173 2.518 1.834 1.165 1.061 7.920 4.012 7.817 9.974 3.347 7.185 11.055 15.434 11.099 7.818 7.672 660 334 651 831 279 599 921 1.286 925 652 639 Nguån: T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 257, th¸ng 10/1999 Ta thÊy c¶ thu nhËp cña lao ®éng (bq 21.113 triÖu/n¨m) vµ thu nhËp (9,974 triÖu/n¨m) cña mét nh©n khÈu trong c¸c trang tr¹i cña Thanh Ho¸ ®Òu cao h¬n thu nhËp cña lao ®éng vµ nh©n khÈu trong c¸c trang tr¹i ë c¸c tØnh phÝa b¾c kÓ c¶ Hµ Néi. Thu nhËp cña lao ®éng vµ nh©n khÈu trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ ®¹t gÇn b»ng víi c¸c trang tr¹i ë T©y Nguyªn. §iÒu nµy cho thÊy c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ cã quy m« nhá h¬n, vèn ®Çu t­ Ýt h¬n nh­ng l¹i cã møc thu nhËp t­¬ng ®èi cao chøng tá hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ lµ t­¬ng ®èi cao. 3.2. VÒ mÆt x· héi (sè lao ®éng mµ kinh tÕ trang tr¹i thu hót vµ sö dông). Tõ khi lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn ®Õn nay nã ®· thu hót vµ sö dông h¬n 20.000 lao ®éng gãp phÇn kh«ng nhá vµo t¹o viÖc lµm vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho gÇn 5000 hé. Mét sè n«ng d©n ®· giµu lªn nhanh chãng, møc sèng cña ng­êi d©n ®­îc n©ng cao h¬n tr­íc BiÓu 11 KÕt qu¶ gi¶i quyÕt viÖc lµm §¬n vÞ: ng­êi N¨m ChØ tiªu 1996 1997 1998 1999 2000 Tæng sè Sèlao®éng ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm 26702 32731 32963 33000 35000 160396 Trong ®ã: n«ng-l©m nghiÖp 21940 24101 19455 19850 20011 105357 Ng­ nghiÖp 3009 631 2053 2100 2681 10474 C«ng nghiÖp- x©y dùng- giao th«ng -375 2633 4145 4500 5788 16691 Th­¬ng m¹i- du lÞch- dÞch vô 137 948 2536 2750 3520 9891 Qu¶n lý nhµ n­íc- §¶ng, ®oµn thÓ 1991 4418 4774 3800 3000 17983 Kinh tÕ trang tr¹i 3725 1800 (Nguån: B¸o c¸o ch­¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm tõ 1996-2000 cña Së L§-TBXH Thanh Ho¸) Nh×n trªn b¶ng sè liÖu ë trªn ta thÊy sè lao ®éng mµ kinh tÕ trang tr¹i thu hót vµ sö dông trong n¨m 1998 ®· nhiÒu h¬n sè lao ®éng ®­îc thu hót vµo c¸c ngµnh th­¬ng m¹i - du lÞch - dÞch vô, ng­ nghiÖp vµ gÇn b»ng sè lao ®éng mµ ngµnh c«ng nghiÖp - x©y dùng vµ giao th«ng t¹o ra. §iÒu nµy cho thÊy ®­îc hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i lµ thu hót vµ t¹o ra chç lµm viÖc m¬Ý cho ng­êi lao ®éng. Tuy ®Õn n¨m 2000 sè lao ®éng ®­îc kinh tÕ trang tr¹i thu hót cã gi¶m ®i do sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i bÞ chËm l¹i (sè trang tr¹i t¨ng lªn kh«ng nhiÒu tõ n¨m 1999-2000 sè trang tr¹i chØ t¨ng tõ 1867 lªn 1874 trang tr¹i mÆt kh¸c do quy m« cña trang tr¹i kh«ng ®­îc më réng nhiÒu do cßn cã nh÷ng v­íng m¾c, bÊt cËp trong viÖc giao ®Êt cho n«ng d©n, c¬ chÕ cho vay vèn cña ng©n hµng, thÞ tr­êng tiªu thô n«ng s¶n phÈm kh«ng æn ®Þnh...).V× thÕ mµ sè lao ®éng ®­îc thu hót vµ sö dông trong kinh tÕ trang tr¹i gi¶m ®i cßn 1800 lao ®éng (n¨m 2000). Nh­ng nh×n chung viÖc sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i vÉn mang l¹i hiÖu qu¶ cao kh«ng chØ vÒ kinh tÕ mµ cßn gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm cho mét bé phËn kh«ng nhá ng­êi lao ®éng vµ n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng trong n«ng nghiÖp. Tõ n¨m 1996 - 2000 hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n kh«ng ngõng t¨ng lªn N¨m 1996 (66,7%), n¨m 1997(69,4%), n¨m 1998 (72,6%), n¨m 1999(73%), n¨m 2000 (74,3%).(Theo b¸o c¸o kÕt qu¶ gi¶i quyÕt viÖc lµm 1996-2000 cña Së L§-TBXH Thanh Ho¸ ). Trong khi tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n chung cho c¶ n­íc lµ 72,11% (1996), 72,9% (1997), 70,88% (1998), 73,28% (1999)(®iÒu tra cña Bé L§-TBXH)O Thùc tr¹ng lao ®éng - viÖc lµm ë ViÖt Nam qua c¸c n¨m 1996,1997,1998,1999. . Ta thÊy tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng n«ng th«n ë Thanh Ho¸ T¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m nh­ng ®Õn n¨m 1999 míi ®at møc b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc Cßn giai ®o¹n tr­íc th× tû lÖ ®ã thÊp h¬n. IV. Mét sè nh©n tè h¹n chÕ sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸. Ta biÕt r»ng t×nh h×nh sö dông lao ®éng ë c¸c trang tr¹i phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i. Mét khi kinh tÕ trang tr¹i ®· ph¸t triÓn nã sÏ thu hót vµ sö dông mét l­îng lín lao ®éng trong n«ng nghiÖp. ThÕ nh­ng kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn l¹i phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè nh­ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, ®Êt ®ai, vèn, h¹ tÇng c¬ së vËt chÊt, thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm... 1. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i lµ m« h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë Thanh Ho¸ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 vµ ®Õn nh÷ng n¨m gÇn ®©y tØnh míi cã sù quan t©m nghiªn cøu. N¨m 1998 tiÕn hµnh ®iÒu tra vµ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p t¹m thêi nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i. ChÝnh v× thÕ sau h¬n 10 n¨m kinh tÕ trang tr¹i ra ®êi tØnh míi cã v¨n b¶n ®­a ra ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®ã lµ NghÞ quyÕt 07 cña Ban th­êng vô TØnh uû (2-6-1999) vµ triÓn khai NghÞ quyÕt sè 05/2000/NQ-CP cña ChÝnh phñ (02-2-2000) nh­ng cho ®Õn nay vÉn ch­a cã nh÷ng v¨n b¶n tiÕp theo nh»m cô thÓ ho¸ vµ thùc hiÖn ë tuyÕn c¬ së. MÆt kh¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ nghiªn cøu kinh tÕ trang tr¹i ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc, chÝnh s¸ch vÒ khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, khuyÕn ng­ ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ, chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai, cho vay vèn cßn nhiÒu bÊt cËp. Nh­ vËy trong 10 n¨m m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i cña tØnh ph¸t triÓn mét c¸ch tù ph¸t theo nhu cÇu lµm kinh tÕ cña nh©n d©n, c¸c ®Þa ph­¬ng ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý còng chØ lµ nh÷ng chÝnh s¸ch chung cña nhµ n­íc, kh«ng cã sù ph©n biÖt tuú theo ®Æc ®iÓm riªng cña tõng vïng. 2. §Êt ®ai. B×nh qu©n mét trang tr¹i Thanh Ho¸ sö dông 9,75 ha ®Êt lµ mét con sè t­¬ng ®èi lín nh­ng so víi tiÒm n¨ng th× cã thÓ më réng ®­îc n÷a. §Êt ®­îc giao l©u dµi chiÕm 46,4%, ®Êt ch­a ®­îc giao chiÕm 53,6% víi nguån gèc rÊt ®a d¹ng nh­ nhËn thÇu cña x·, nhËn kho¸n cña c¸c n«ng, l©m tr­êng v.v.. Thùc hiÖn theo luËt ®Êt ®ai vµ c¸c NghÞ quyÕt, QuyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ ®ã lµ khuyÕn khÝch hîp t¸c, chuyÓn nh­îng, tËp trung quü ®Êt, giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi, cÊp giÊy phÐp sö dông ®Êt. ThÕ nh­ng møc h¹n ®iÒn cßn h¹n chÕ, ch­a phï hîp ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i víi quy m« lín, §iÒu 44 luËt ®Êt ®ai quy ®Þnh h¹n ®iÒn trång c©y hµng n¨m kh«ng qu¸ 3 ha/hé, so víi thùc tr¹ng diÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n lµ 5,57 ha/ hé. nh­ vËy so víi thùc tr¹ng nhu cÇu th× quy ®Þnh cßn kh¸ xa. Theo QuyÕt ®Þnh ban hµnh kÌm theo NghÞ quyÕt sè 64-CP ngµy 27/9/1993 cña chÝnh phñ th× ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó trång c©y l©u n¨m mçi hé kh«ng qu¸ 10 ha ë ®ång b»ng vµ 30 ha ë miÒn nói, nh­ vËy sÏ kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc viÖc ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i cã quy m« lín còng nh­ khuyÕn khÝch ®Çu t­ lªn vïng cao, miÒn nói. QuyÕt ®Þnh 773-TTg ngµy 2/12/1994 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ: “H¹n møc chung tõ 1-3 ha ®Êt ®èi víi dù ¸n n«ng-l©m nghiÖp, Dù ¸n n«ng-l©m-thuû s¶n th× tõ 2-10 ha trong ®ã nu«i trång thuû s¶n lµ 10-20%, n«ng-l©m nghiÖp lµ 70-80%, phÇn thæ c­ lµm kinh tÕ v­ên tõ 0,5-2 ha. So víi thùc tr¹ng th× h¹n møc nµy th­êng bÞ vi ph¹m do nhu cÇu ®Çu t­, më réng s¶n xuÊt. H¹n møc nµy sÏ lµ mét h¹n chÕ kh«ng nhá ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i n«ng-l©m-thuû s¶n, trong khi ®è lo¹i h×nh nµy ®ang cã chiÒu h­íng t¨ng lªn do s¶n xuÊt hiÖu qña, t¹o ra thu nhËp cao, tù t¹o ®ùc nguån vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ thu hót, sö dông mét sè l­îng lao ®éng kh«ng nhá. H¬n n÷a thêi gian vµ thñ tôc ký hîp ®ång vÒ ®Êt cßn chËm, c¸c h×nh thøc chuyÓn nh­îng, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt hay cÊp giÊy phÐp sö dông ®Êt cßn nhiÒu bÊt cËp. 3. Nguån vèn. HiÖn nay quy m« vèn ®Çu t­ cho c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ cßn nhá, sè trang tr¹i cã vèn ®Çu t­ lín cßn Ýt, theo kÕt qu¶ ®iÒu tra pháng vÊn trùc tiÕp (1998) th× cã tíi 82,2% chñ trang tr¹i hiÖn ®ang thiÕu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh, cÇn sù hç trî vÒ vèn cña nhµ n­íc. Nhu cÇu vèn cÇn vay cña mét chñ trang tr¹i ngµy cµng lín, so víi yªu cÇu nguån vèn cña ng©n hµng cho vay cßn qu¸ Ýt, thêi h¹n cho vay l¹i ng¾n, thñ tôc ®i vay cßn nhiÒu v­íng m¾c vÒ tµi s¶n thÕ chÊp, nhiÒu chñ trang tr¹i quan t©m tíi viÖc thÕ chÊp g× cho hîp lý? VÒ nhµ vµ tµi s¶n th× gi¸ trÞ nhá, cßn ®Êt th× nhiÒu chñ trang tr¹i ch­a cã b×a ®á, míi cã giÊy chøng nhËn cña UBND x·, thÕ chÊp c©y con th× ch­a cã chñ tr­¬ng cña ng©n hµng. MÆt kh¸c nguån vèn tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc, nÒn t¶ng cho viÖc ®Çu t­ vµo n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nãi chung, trang tr¹i nãi riªng cßn Ýt vµ nhá dät. 4. H¹ tÇng c¬ së vËt chÊt kü thuËt. C¬ së h¹ tÇng ë Thanh Ho¸ hiÖn nay cßn yÕu kÐm, tuy ®· cã nhiÒu tuyÕn ®­êng liªn huyÖn nh­ng chÊt l­îng cßn thÊp vµ nhá hÑp, rÊt khã kh¨n cho vËn chuyÓn hµng ho¸. Nguån n¨ng l­îng, th«ng tin, tuyªn truyÒn ch­a ®ñ réng kh¾p ®Õn c¸c vïng trong tØnh. HÇu hÕt c¸c trang tr¹i vïng s©u, vïng xa kh«ng sö dông ®iÖn n¨ng trong s¶n xuÊt. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ ho¸ cßn qu¸ nghÌo nµn, l¹c hËu. ViÖc sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ, ¸p dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt kh«ng nhiÒu. Mét phÇn lµ do gi¸ c¶ m¸y mãc, thiÕt bÞ ®Õn tay ng­êi tiªu dïng ch­a hîp lý, m¹ng l­íi cung cÊp cßn h¹n chÕ, dÞch vô cho thuª ch­a nhiÒu. chi phÝ mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ ®ßi hái l­îng vèn qu¸ lín trong tæng sè vèn ®Çu t­. 5. ThÞ tr­êng tiªu tô s¶n phÈm. Tuy s¶n phÈm hµng ho¸ cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ lµm ra nhiÒu, nh­ng thÞ tr­êng tiªu thô mét sè lo¹i s¶n phÈm cßn khã kh¨n. Cã tíi 33,4% trang tr¹i tiªu thô s¶n phÈm qua t­ th­¬ng, 61% chñ trang tr¹i cho r»ng gi¸ hµng ho¸ ch­a hîp lý. MÆt kh¸c s¶n phÈm b¸n ra hÇu hÕt ë d¹ng th« (98%) do c¬ së chÕ biÕn Ýt, tËp trung ë mét sè vïng ®ång b»ng, gÇn ®­êng giao th«ng nªn gi¸ trÞ cña n«ng s¶n hµng ho¸ do trang tr¹i lµm ra cßn thÊp.  PhÇn III Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ I. §Þnh h­íng chung cho thu hót vµ sö dông lao ®éng. Tõ quan ®iÓm vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo nghÞ quyÕt 07NQ/T¦ cña ban th­êng vô tØnh uû Thanh Ho¸ lµ: TËp trung ®Çu t­, n©ng cao quy m«, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cña c¸c trang tr¹i hiÖn cã, khuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i sö dông nh÷ng lîi Ých chÝnh ®¸ng do ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®em l¹i ®Ó ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, c¶i thiÖn cuéc sèng t¹o thªm viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng ...Cïng víi viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ ®Ó cã thÓ ®i vµo nh÷ng ®Þnh h­íng cô thÓ sau: 1. §èi víi c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt. Qua so s¸nh vÒ vÊn ®Ò sö dông lao ®éng trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt, tèc ®é vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ta thÊy c¸c trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n lµ c¸c trang tr¹i thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ cao. NÕu so s¸nh sè trang tr¹i theo hai tiªu chuÈn cña trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng th× sè trang tr¹i theo tiªu chuÈn cña ®Þa ph­¬ng th× sè trang tr¹i theo tiªu chuÈn cña ®Þa ph­¬ng lín gÊp hai lÇn. §iÒu nµy chøng tá tiÒm n¨ng ph¸t triÓn më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña lo¹i h×nh nµy lµ rÊt lín cã thÓ cßn thu hót ®­îc mét l­îng lao ®éng lín trong x· héi. ChÝnh v× thÕ cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch kÞp thêi ®Ó khuyÕn khÝch lo¹i h×nh nµy ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n n÷a. TËn dông mäi diÖn tÝch mÆt n­íc cã thÓ ®Ó ®­a vµo s¶n xuÊt b»ng c¸c chÝnh s¸ch nh­: quy ho¹ch cho thuª, cho vay vèn ­u ®·i, thuÕ hîp lý, nghiªn cøu t¹o ra nh÷ng gièng míi cho n¨ng suÊt cao, c¶i t¹o mÆt n­íc vµ t¨ng diÖn tÝch th©m canh ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. HiÖu qu¶ nhÊt trong vÊn ®Ò thu hót vµ sö dông lao ®éng trong n«ng nghiÖp ph¶i nãi ®Õn c¸c trang tr¹i trång c©y hµng n¨m: vèn ®Çu t­ nhá, thu hót ®­îc l­îng lao ®éng lín trong khi diÖn tÝch sö dông kh«ng qu¸ lín. nhÊt lµ trong vÊn ®Ò n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n. chÝnh v× thÕ cÇn cã sù ­u tiªn ®Çu t­ x©y dùng c¸c m« h×nh nµy d­íi c¸c h×nh thøc hç trî vÒ vèn, quy ho¹ch nhanh chãng l¹i c¸c vïng, m¶nh ®­a ra ®Êu thÇu ®Ó nhanh chãng ®­a vµo s¶n xuÊt. Cã sù ®iÒu chØnh trong h¹n ®iÒn ®Ó t¹o diÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña c¸c ®µn ®¹i gia sóc vµ c¸c trang tr¹i n«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp. §©y lµ nh÷ng trang tr¹i kh«ng nh÷ng thu hót, sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ mµ cßn lµ nh÷ng trang tr¹i mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao trong s¶n xuÊt hµng ho¸ C¸c trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶ cÇn cã sù gióp ®ì trong vÊn ®Ò chän gièng, quy ho¹ch thiÕt kÕ s¶n xuÊt, chó ý ®Õn vÊn ®Ò kÕt hîp c©y trång vËt nu«i trong diÖn tÝch hiÖn cã ®Ó tËn dông hÕt tiÒm n¨ng cu¶ trang tr¹i, cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi n«ng d©n tiÕp tôc trång c©y c«ng nghiÖp nh­ chÌ, cao su. Tr¸nh t×nh tr¹ng ph¸ bá c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp nµy do kh«ng cã kh¶ n¨ng tiªu thô tèt nªn hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi c¸c hé kh«ng cao. chÝnh v× thÕ cÇn t¹o lËp m¹ng l­íi thu mua réng kh¾p, cñng cè c¸c c¬ së chÕ biÕn ®Çu ra cho lo¹i s¶n phÈm nµy ®Ó tiÕp tôc khuyÕn khÝch lo¹i h×nh nµy tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 2. §èi víi c¸c vïng kinh tÕ. Víi tiÒm n¨ng vµ ­u thÕ vÒ s¶n xuÊt n«ng-l©m-ng­ nghiÖp dÉn ®Õn sè l­îng trang tr¹i kh¸c nhau th× gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng còng kh«ng gièng nhau: - §èi víi vïng ®ång b»ng: §Êt ®ai Ýt, d©n sè ®«ng. Do ®ã cÇn khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña KTTT ®Ó gi¶i quyÕt mét l­îng lao ®éng lín ®ang cã nhu c©ï vÒ viÖc lµm, nhÊt lµ c¸c trang tr¹i trång c©y hµng n¨m. KhuyÕn khÝch dån ®iÒn, dån thöa ®Ó cã ®ñ diÖn tÝch h×nh thµnh c¸c trang tr¹i míi. KhuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c trang tr¹i ®Çu t­ ph¸t triÓn theo chiÒu s©u: th©m canh, c¶i t¹o ®Êt, ¸p dông gièng míi, n©ng cao hÖ sè sö dông ®Êt, tËn dông mÆt n­íc ao hå ®Ó nu«i trång thuû s¶n .. - §èi víi khu vùc ven biÓn cã sè lao ®éng b×nh qu©n trong mçi trang tr¹i lín, bê biÓn dµi, nhiÒu cöa l¹ch. do vËy cÇn cã sù khuyÕn khÝch vµ hç trî ®Çu t­ thÝch ®¸ng h×nh thµnh nh÷ng trang tr¹i phï hîp, khuyÕn khÝch nh÷ng trang tr¹i ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Ó c¶i t¹o, më réng diÖn tÝchnu«i trång vµ n©ng cao n¨ng suÊt, t¹o nguån nguyªnliÖu cho xuÊt khÈu. - §èi víi vïng trung du, miÒn nói: TiÕp tôc thùc hiÖn giao ®Êt, giao rõng, kÕt hîp trång rõng phßng hé vµ rõng kinh tÕ . Quy ho¹ch vïng trång c©y nguyªn liÖu phôc vô cho mét sè nghµnh c«ng nghiÖp trong tØnh nh­: mÝa, thuèc l¸, cãi, chÌ, giÊy.. . Ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, nhÊt lµ h×nh thµnh ®µn ®¹i gia sóc. N©ng cÊp hÖ thèng giao th«ng, ®iÖn, Th«ng tin liªn l¹c ...nh»m khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói nãi chung vµ kinh tÕ trang tr¹i nãi riªng, thu hót lao ®éng tõ ®ång b»ng-®« thÞ lªn khai th¸c tiÒm n¨ng cña vïng. II.Nh÷ng gi¶i ph¸p thu hót vµ sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸. Thanh Ho¸ lµ mét tØnh cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ - x· héi vµ nhÊt lµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i mét c¸ch ®a d¹ng, hiÖu qu¶. Tuy míi h×nh thµnh nh­ng ®· ph¸t triÓn nhanh, mang l¹i hiªu qu¶ cao. Lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ n«ng th«n, gãp phÇn kh«ng nhá vµo c«ng t¸c gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng trong n«ng th«n. §Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i mét c¸ch v÷ng ch¾c nh»m thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ th× tr­íc tiªn ph¶i d­¹ vµo tiÒm lùc néi sinh s½n cã qua hai gi¶i ph¸p chÝnh ®ã lµ: gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ gi¶i ph¸p vÒ lao ®éng. 1. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. 1.1. ChÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai. TÝch tô, tËp trung ®Êt ®ai cña phÇn lín c¸c trang tr¹i trong thêi gian qua chñ yÕu th«ng qua sù ®iÒu tiÕt tõ c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, song tíi ®©y viÖc ®iÒu tiÕt ®ã sÏ Ýt ®i vµ thay b»ng h×nh thøc thuª m­ín, mua b¸n, chuyÓn nh­îng. Do vËy TØnh cÇn: - Hoµn thiÖn quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c vïng, c¸c huyÖn, tËp trung vµo vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Æc biÖt lµ c¸c vïng cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung vµ hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu. - §èi víi nh÷ng trang tr¹i lµm ¨n cã hiÖu qu¶, cÇn xem xÐt kh¶ n¨ng cho phÐp qu¶n lý ®Êt ®ai v­ît møc h¹n ®iÒn theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh phï hîp víi tõng vïng, tõng lo¹i c©y. §èi víi c¸c trang tr¹i hiÖn ®ang qu¶n lý sè ruéng ®Êt qu¸ møc h¹n ®iÒn, nÕu lµm ¨n cã hiÖu qu¶ cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho hä ph¸t triÓn vµ ®iÒu tiÕt th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch kh¸c nh­ thuª... - Nghiªn cøu bæ sung cho phÐp ng­êi lao ®éng kÐo dµi thêi h¹n sö dông ®Êt ®ai nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt. Thêi gian kÐo dµi c¨n cø vµo tõng lo¹i c©y trång, tõng vïng vµ ®Æc biÖt lµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. §a phÇn c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ sö dông diÖn tÝch ®Êt vµ mÆt n­íc cßn nhá, quy m« trang tr¹i kh«ng lín. Sè trang tr¹i cã diÖn tÝch h¬n 10 ha ch­a nhiÒu (trõ c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp). ChÝnh v× thÕ cÇn ph¶i x©y dùng vµ ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ ®Êt ®ai ®Ó khuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i më réng quy m« s¶n xuÊt nh­: - Thùc hiÖn chÝnh s¸ch giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi cho c¸c hé. §èi víi nh÷ng gia ®×nh cã kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu sö dông ®Êt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cÇn ®­îc nhµ n­íc giao ®Êt hoÆc cho thuª vµ ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. PhÊn ®Êu hoµn thµnh viÖc giao ®Êt vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®Õn tõng «, thöa cho c¸c hé, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c quyÒn vÒ chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng, cho thuª, thõa kÕ vµ thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt. T¹o ®iÒu kiÖn ®i ®«i víi yªu cÇu h­íng dÉn c¸c hé ®­a ®Êt vµo canh t¸c ®¹t hiÖu qu¶ cao. KhuyÕn khÝch nh÷ng hé cã ®Êt nh­ng kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc ®· cã ngµnh nghÒ vµ thu nhËp æn ®Þnh chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông cho c¸c hé kh¸c ph¸t triÓn trang tr¹i. MÆt kh¸c, ph¶i ng¨n chÆn viÖc lîi dông ®Ó chiÕm ®Êt, mua b¸n ®Êt kiÕm lêi bÊt chÝnh, ®Èy nh÷ng hé khã kh¨n ®Õn t×nh tr¹ng ph¶i b¸n quyÒn sö dông ®Êt. - CÇn cã sù thay ®æi trong quy ®Þnh vÒ h¹n ®iÒn sö dông ®Êt n«ng-l©m nghiÖp còng nh­ sö dông mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n nh»m khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i cã quy m« lín ra ®êi, t¨ng h¹n ®iÒn ®èi víi ®Êt trång c©y hµng n¨m. §èi víi nh÷ng vïng cã nhiÒu ao hå, kÓ c¶ nh÷ng vïng n­íc lî, cÇn t¨ng h¹n ®iÒn vÒ ®Êt v­ên vµ ®Êt trßng c©y n«ng nghiÖp ®Ó khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i n«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp ph¸t triÓn. Cã nh­ vËy míi tËn dông hÕt tiÒm n¨ng cña diÖn tÝch ®Êt vµ mÆt n­íc, c¸c trang tr¹i kh«ng cã ®ñ vèn míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn theo h­íng lÊy ng¾n nu«i dµi. - Kh«ng h¹n chÕ diÖn tÝch ®Êt ®èi víi nh÷ng vïng ®Êt trèng ®åi nói träc kh«ng thuËn tiÖn Ýt ng­êi muèn khai th¸c. - TiÕp tôc ®Çu t­ quy ho¹chl¹i c¸c vïng s¶n xuÊt hµng ho¸, c¸c vïng cã s¶n phÈm lµ nguyªn liÖu cho c¸c khu c«ng nghiÖp chÕ biÕn (nh­ nguyªn liÖu mÝa cho khu c«ng nghiÖp mÝa ®­êng Lam S¬n, N«ng Cèng, Th¹ch Thµnh; nguyªn liÖu gç, tre, luång cho c«ng nghiÖp giÊy Lam S¬n, Môc S¬n... ), vïng cã s¶n phÈm lµ hµng ho¸ xuÊt khÈu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ niÒm tin cho c¸c chñ trang tr¹i m¹nh d¹n ®Çu t­ víi kÕ ho¹ch dµi h¹n, më réng quy m«, diÖn tÝch s¶n xuÊt. - KÕt hîp gi÷a c¸c dù ¸n ph¸t triÓn cña tØnh víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i nh»m ®Èy nhanh viÖc giao ®Êt, quy ho¹ch ph¸t triÓn cho tõng vïng, gióp c¸c chñ trang tr¹i ®Þnh h­íng dÔ dµng trong kh©u dÞnh h­íng s¶n xuÊt. 1.2. Nguån vèn ®Çu t­. Tõ thùc tr¹ng nguån vèn ®Çu t­ cho c¸c trang tr¹i rÊt h¹n hÑp, nhá lÎ, ®a sè c¸c chñ trang tr¹i cã nguån vèn ®Çu t­ kh«ng ®ñ lín. V× vËy: - CÇn cã sù t¨ng c­êng nguån vãn hç trî tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ nguån vèn vay tõ c¸c ng©n hµng NN-PTNT, ng©n hµng th­¬ng m¹i. So víi l­îng vèn ®Çu t­ th× l­îng vèn hç trî vµ cho vay cßn qu¸ nhá, thêi h¹n cho vay kh«ng ®ñ dµi. §a sè c¸c chñ trang tr¹i cã ý kiÕn cÇn kÐo dµi thêi gian cho vay, nhÊt lµ nguån vèn cho vay trung vµ dµi h¹n víi l·i suÊt tõ 0,5-0,7%. Nhµ n­íc cÇn t¹o hµnh lang ph¸p lý, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc vay vèn cña c¸c chñ trang tr¹i th«ng qua viÖc thÕ chÊp tµi s¶n ®¶m b¶o b»ng ®Êt ®ai, c©y con. TËp trung nguån vèn ng©n s¸ch x©y dùng c«ng tr×nh h¹ tÇng thuû lîi, giao th«ng, c¬ së thu mua, chÕ biÕn, tiªu thô n«ng s¶n ë nh÷ng vïng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. - Tæ chøc c¸c quü tÝn dông nh©n d©n cã sù tham gia cña c¸c chñ trang tr¹i nh»m huy ®éng nguån vèn trong d©n, khuyÕn khÝch ng­êi cã vèn vµ chñ trang tr¹i hç trî nhau trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ s¶n xuÊt. - CÇn ph©n lo¹i ®èi t­îng trang tr¹i ®Ó cho vay vèn ­u tiªn nh÷ng trang tr¹i lµm ¨n cã hiÖu qu¶ hoÆc ®Çu t­ ban ®Çu lín, cho vay víi khèi l­îng lín h¬n vµ thêi gian phï hîp ®Ó ng­êi chñ trang tr¹i cã thÓ yªn t©m ®Çu t­. - ¦u tiªn cho vay vèn ®èi víi c¸c hé nghÌo, hé d©n téc gióp hä tù t¹o viÖc lµm vµ t¹o ra thu nhËp, ®ång thêi cã sù kÕt hîp gi÷a hai nguån vèn tõ ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ ch­¬ng tr×nh t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. - §¬n gi¶n thñ tôc cho vay nh­ v¬is tµi s¶n thÕ chÊp, ngoµi phÇn thÕ chÊp tµi s¶n b»ng quyÒn sö dông ®Êt cÇn cho phÐp thÕ chÊp tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt nh­ v­ên c©y, c«ng tr×nh kiÕn tróc hoÆc ®µn gia sóc hiÖn cã. - Huy ®éng nguån vèn tõ c¸c h×nh thøc hîp t¸c gi÷a c¸c hé cã ®Êt vµ hé cã vèn, sù liªn doanh, liªn kÕt gi÷a c¸c trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trang tr¹i cã s¶n phÈm ®Çu ra lµ nguyªn kiÖu cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, cÇn cã sù ký kÕt hîp ®ång ®Ó vay ®ñ vèn víi thêi h¹n phï hîp. HoÆc sù liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c trang tr¹i víi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn cã thÓ h×nh thµnh th«ng qua viÖc tham gia cña c¸c chñ trang tr¹i th«ng qua cæ phÇn ®ãng gãp (gièng nh­ h×nh thøc liªn kÕt ë c«ng ty cæ phÇn mÝa ®­êng Lam S¬n). Cæ phÇn ®ãng gãp ë ®©y cã thÓ b»ng tiÒn mÆt hoÆc b»ng chÝnh s¶n phÈm cña trang tr¹i m×nh lµm nguyªn liÖu cho nhµ m¸y. §©y lµ c¬ héi thuËn lîi cho c¶ ®«i bªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 1.3. ChÝnh s¸ch vÒ thÞ tr­êng. C¸c phÇn trªn ®· nªu ®Êt lµ “cèt lâi”, vèn lµ “tiÒn ®Ò” cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Gi¶i quyÕt 2 vÊn ®Ò trªn lµ bµi to¸n khã. Tuy nhiªn c¸i khã h¬n lµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. HiÖn nay s¶n phÈm n«ng s¶n hµng ho¸ cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ lµm ra ngµy mét t¨ng v× vËy vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm ®ang rÊt ®­îc quan t©m. Cã tíi 61% chñ trang tr¹i cho r»ng gi¸ s¶n phÈm ch­a hîp lý, h¬n 30% c¸c trang tr¹i b¸n s¶n phÈm ra bÞ t­ th­¬ng Ðp gi¸. V× vËy : - TØnh nªn tæ chøc tèt viÖc cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng, khuyÕn c¸o khoa häc kü thuËt, gióp cho c¸c chñ trang tr¹i ®Þnh h­íng s¶n xuÊt phï hîp víi nhu cÇu vÒ hµng ho¸ trong, ngoµi tØnh vµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - TØnh cÇn cã chiÕn l­îc thÞ tr­êng nãi chung vµ thÞ tr­êng n«ng-l©m-thuû s¶n nãi riªng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh “®Çu vµo” vµ “®Çu ra” cho s¶n xuÊt VÝ dô nh­ thÞ tr­êng Gièng, Ph©n bãn, m¸y mãc thiÕt bÞ...Vµ thÞ tr­êng lao ®éng thÞ tr­êng nµy cÇn cã sù quan t©m cña tÊt c¶ c¸c ngµnh cã liªn quan, ®iÒu chØnh cung vµ cÇu thÞ tr­êng lao ®éng n«ng th«n. Trong c¸c n¨m tíi cÇn cñng cè l¹i c¸c ®Çu mèi cung øng vËt t­ vµ tiªu thu s¶n phÈm. T¨ng c­êng qu¶n lý ®Ó c¹nh tranh lµnh m¹nh, h¹n chÕ tranh mua, tranh b¸n, Ðp gi¸ vµ Ðp phÈm cÊp s¶n phÈm nh­ mÝa, thuèc l¸ ë Thach Thµnh, Hµ Trung, t«m ë Ho»ng Ho¸, Qu¶ng X­¬ng, TÜnh Gia. -H­íng dÉn vµ gióp ®ì c¸c chñ trang tr¹i tù t×m kiÕm thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, nhÊt lµ xuÊt khÈu s¶n phÈm ra n­íc ngoµi. Qua mÊy n¨m ph¸t triÓn, tíi nay c¸c s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, c©y ¨n qu¶, c¸c s¶n phÈm tõ ®Êt rõng ®· tíi kú thu ho¹ch. TØnh cÇn cã chñ tr­¬ng cho c¸c x· t×m kiÕm thi tr­êng, liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi tØnh, c¸c ngµnh ë tØnh liªn kÕt víi thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, ®­a c«ng nghÖ s¬ chÕ s¶n phÈm n«ng-l©m-thuû s¶n ®Ó tiªu dïng vµ xuÊt khÈu 1.4. T¨ng c­êng øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt. §Èy nhanh viÖc nghiªn cøu vµ øng dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn nh»m ®¶m b¶o an toµn s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cÇn thùc hiÖn: TËp trung vµ c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ chÕ biÕ vµ b¶o qu¶n, Sù øng ùng c«ng cña khoa häc c«ng nghÖ sÏ gióp c¸c trang tr¹i ®a d¹ng ho¸ c©y trång, vËt nu«i, t¨ng n¨ng suÊt. C«ng nghÖ chÕ biÕn b¶o qu¶n lµm t¨ng gi¸ tri hµng ho¸ n«ng-l©m-thuû s¶n, h¹n chÕ s¶n phÈm th«, t¨ng gi¸ trÞ hµng ho¸ , t¹o ra hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. - Ph¸t triÓn nhanh nguån nh©n lùc khoa häc c«ng nghÖ b»ng chÝnh s¸ch ®µo t¹o, ®·i ngé thÝch ®¸ng víi lùc l­îng lao ®éng nghiªn cøu, ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. - T¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i trang bÞ m¸y mãc, thiÕt bÞ vÒ chÕ biÕn( chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc..chÕ biÕn n«ng s¶n phÈm ngay t¹i c¸c trang tr¹i). 2. Gi¶i ph¸p vÒ lao ®éng. Tõ nghÞ quyÕt 05/2000/NQ-CP vÒ kinh tÕ trang tr¹i trong ®ã chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng ®­îc ®­a ra lµ: - Nhµ n­íc khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn hç trî ®Ó c¸c chñ trang tr¹i më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o ®­îc nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n, ­u tiªn sö dông lao ®éng cña hé n«ng d©n kh«ng ®Êt, thiÕu ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hé nghÌo thiÕu viÖc lµm. Chñ lao ®éng ®­îc thuª lao ®éng kh«ng h¹n chÕ vÒ sè l­îng, tr¶ c«ng lao ®éng trªn c¬ së tho¶ thuËn víi ng­êi lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ. Chñ trang tr¹i ph¶i trang bÞ ®å gia dông b¶o hé lao ®éng theo tõng lo¹i nghÒ cho ng­êi lao ®éng vµ cã tr¸ch nhiÖm v¬Ý ng­êi lao ®éng khi gÆp rñi ro, tai n¹n èm ®au trong thêi gian lµm viÖc theo hîp ®ång. - §èi víi ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®Æc biÖt khã kh¨n, chñ trang tr¹i ®­îc ­u tiªn vay vèn thuéc ch­¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®Ó t¹o viÖc lµm cho lao ®éng t¹i chç, thu hót lao ®éng ë c¸c vïng ®«ng d©n c­ ®Õn ph¸t triÓn s¶n xuÊt. - Nhµ n­íc cã kÕ ho¹ch hç trî ®µo t¹o nghÒ nghiÖp cho lao ®éng trong trang tr¹i b»ng nhiÒu h×nh thøc tËp huÊn, båi d­ìng ng¾n h¹n. 2.1. Nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng : XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm vµ thùc tr¹ng cña kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸ hiÖn nay. Tuy kinh tÕ trang tr¹i ®· thu hót vµ sö dông nhiÒu lao ®éng trong n«ng nghiÖp nh­ng viÖc thiÕt lËp quan hÖ lao ®éng l¹i ch­a ®Æt trong mét c¬ së ph¸p lý nµo hay ch­a cã v¨n b¶n ph¸p lý nµo ®­îc ¸p dông cho lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸. V× vËy tØnh ph¶i kiÕn nghÞ víi trung ­¬ng ®Ó ®Ò ra ph¸p luËt hoÆc nh÷ng v¨n b¶n cã liªn quan ®Õn thuª loa ®éng trong n«ng nghiÖp. §©y lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. hiÖn nay ®a sè ng­êi lao ®éng lµm thuª ®Òu chØ cã tho¶ thuËn b»ng miÖng víi chñ trang tr¹i, kh«ng chØ víi lao ®éng thuª thêi vô mµ c¶ víi lao ®éng thuª th­êng xuyªn, kh«ng cã tho¶ thuËn râ rµng vÒ quyÒn lîi cña c¸c bªn, nhÊt lµ quyªn lîi cua ng­êi lao ®éng. hoÆc tØnh cã thÓ ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n quy ®Þnh t¹m thêi vÒ vÊn ®Ò nµy nh»m ®¶m b¶o kÞp thêi cho quyÒn lîi cña chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh qu¶n lý s¶n xuÊt còng nh­ cho ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm thuª: - Tr­íc tiªn lµ vÊn ®Ò hîp ®ång lao ®éng: tØnh cã thÓ ¸p dông quy ®Þnh vÒ hîp ®ång lao ®éng trong bé luËt hiÖn hµnh ®èi víi lao ®éng lµm thuª trong c¸c trang tr¹i hiÖn nay. T¹m thêi cã thÓ h­íng d·n vµ b¾t buéc c¸c chñ trang tr¹i ký kÕt c¸c hîp ®ång víi ng­êi lao ®éng lµm thuª th­êng xuyªn víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n nh­: thêi h¹n ký kÕt hîp ®ång lao ®éng; thêi gian lµm viÖc vµ nghØ ng¬i; nh÷ng c«ng viÖc c¬ b¶n mµ ng­êi lao ®éng ph¶i thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh lao ®éng; tiÒn c«ng tiÒn l­¬ng ng­êi lao ®éng ®­îc nhËn , h×nh thøc tr¶ c«ng (tiÒn mÆt hay s¶n phÈm...); c¸c chÕ ®é phô cÊp nh­ èm ®au, tai n¹n, lµm qu¸ giê, b¶o hé lao ®éng, ®ãng b¶o hiÓm x· héi (nÕu cã). Cã nh­ vËy th× míi b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh­ cña ng­êi chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh qu¶n lý kinh doanh. §èi víi lao ®éng thuª thêi vô cã thÓ cã sù thay ®æi kh«ng nhiÒu vÒ néi dung theo tÝnh chÊt cña thuª lao ®éng thêi vô kh¸c víi thuª lao ®éng th­êng xuyªn: thêi h¹n lao ®éng trong mét mïa vô (chñ trang tr¹i cã thÓ ký kÕt víi ng­êi lao ®éng trong thêi gian 1 ®Õn 2 n¨m hoÆc dµi h¬n n÷a, mçi n¨m thuª vµo thêi ®iÓm nµo, bao nhiªu vô mçi vô lµ bao l©u). Víi c¸h ký hîp ®ång nh­ vËy sÏ æn ®Þnh ®­îc viÖc lµm thêi vô cho ng­êi lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng sÏ cã tr¸ch nhiÖm cao h¬n trong qu¸ tr×nh lao ®éng, ®ång thêi chñ trang tr¹i còng dÔ dµng trong viÖc thuª m­ín lao ®éng thêi vô, kh«ng ph¶i cø mçi vô l¹i ký hîp ®ång mét lÇn; trong hîp ®ång còng ph¶i ®Ò cËp ®Õn thêi gian lµm viÖc trong ngµy (thêi gian b¾t ®Çu vµ kÕt thóc); tiÒn c«ng ng­êi lao ®éng ®­îc nhËn (theo giê c«ng hay theo ngµy c«ng, b»ng tÒn mÆt hay s¶n phÈm); c¸c chÕ ®é lµm qu¸ giê, b¶o hiÓm .. - CÇn thiÕt ph¶i ®­a vÊn ®Ò b¶o hé lao ®éng, b¶o hiÓm th©n thÓ vµ nhu cÇu vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng lµm thuª, chÕ ®é b¶o hé lao ®éng lµ mét viÖc hÕt søc cÇn thiÕt mµ ®a phÇn c¸c chñ trang tr¹i ch­a hoÆc Ýt quan t©m ®Õn. Lao ®éng n«ng-l©m-ng­ nghiÖp còng nh­ mäi lao ®éng kh¸c, trong qu¸ tr×nh lao ®éng còng cÇn cã nh÷ng chÕ ®é b¶o hé nhÊt ®Þnh, nhÊt lµ b¶o hiÓm th©n thÓ: trang bÞ dµy, ñng, quÇn ¸o b¶o hé lµ trang bÞ cÇn thiÕt nhÊt (vÝ dô ®èi víi lao ®éng trong trang tr¹i trång mÝa khi thu ho¹ch cÇn trang bÞ giµy, quÇn ¸o lao ®éng v¶i dµy, g¨ng tay..HoÆc lao ®éng trong trang tr¹i l©m nghiÖp cÇn cã giµy, ñng, g¨ng tay..) Trong h­íng dÉn ký kÕt hîp ®ång lao ®éng, tØnh cÇn cã quy ®Þnh râ vÒ vÊn ®Ò b¶o hé lao ®éng nh­ trªn tuú thuéc theo tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt mµ cã sù quy ®Þnh kh¸c nhau. §ång thêi ph¶i cã sù kiÓm tra giÊm s¸t th­êng xuyªn viÖc thùchiÖn hîp ®ång lao ®éng cña c¸c chñ trang tr¹i. - C¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn cã kÕ ho¹ch kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thuª m­ín vµ tr¶ c«ng lao ®éng cho ng­êi lµm thuª trong c¸c trang tr¹i b»ng c¸ch lËp c¸c sæ theo dâi, qu¶n lý lao ®éng yªu cÇu chñ trang tr¹i ph¶i ghi ®Çy ®ñ lµm c¬ së kiÓm tra, ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng. bëi trªn thùc tÕ cã chñ trang tr¹i sö dngj thêi gian lao ®éng kÐo dµi, c­êng ®é lao ®éng lín nh­ng tr¶ c«ng l¹i kh«ng hîp lý - Nhµ n­íc vµ tØnh cÇn bá quy ®Þnh sè ng­êi lao ®éng ®­îc thuª cña mét chñ trang tr¹i. NÕu quy ®Þnh sè ng­êi ®­îc thuª sÏ h¹n chÕ sù ph¸t triÓn quy m« s¶n xuÊt còng nh­ thu hót vµ sö dông lao ®éng trong n«ng th«n (bëi v× thuª nhiÒu lao ®éng, s¶n xuÊt víi quy m« lín buéc hä ph¶i thµnh lËp c«ng ty t­ nh©n, ®ãng b¶o hiÓm x· héi b¶o hiÓm th©n thÓ cho ng­êi lao ®éng). NhÊt lµ ®èi víi chñ trang tr¹i lµ ®¶ng viªn mµ ®¶ng viªn lµ nh÷ng ng­êi cã kiÕn thøc, cã ý chÝ lµm giµu vµ g­¬ng mÉu. ChÝnh v× thÕ cã ý kiÕn cho r»ng ®¶ng vµ nhµ n­íc cÇn ph¶i c«ng nhËn vµ cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m thay ®æi quan niÖm thuª lao ®éng cña nh÷ng ®Èng viªn lµ chñ trang tr¹i ®Ó hä cã thÓ b×nh ®¼ng víi c¸c chñ trang tr¹i kh¸c trong qu¸ tr×nh ®Çu, t­ thuª m­ín nh©n c«ng vµ tiÕn hµnh qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖn nay cã mèt sè trang tr¹i ®ang x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt víi quy m« lín, l­¬ng lao ®éng thuª h¬n 20 ng­êi. nh­ng viÖc quy ®Þnh sè ng­êi ®­îc thuª m­ín ®· h¹n chÕ hä. NÕu muèn s¶n xuÊt víi quy m« lín buéc hä ph¶i thµnh lËp c«ng ty t­ nh©n ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi ®Çy ®ñ quyÒn lîi cho b¶n th©n còng nh­ ng­êi lµm thuª cho chÝnh m×nh. Nh­ vËy cÇn cã sù ®iÒu chØnh vµ cã nh÷ng quy ®Þnh riªng ®èi víinh÷ng hé thuª m­ín nhiÒu lao ®éng, gi¶m thuÕ vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch kh¸c ®Ó khuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. 2.2. §èi víi lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. - §èi víi chñ trang tr¹i: tõ thùc tr¹ng ta thÊy tr×nh ®é v¨ ho¸ cña chñ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ cßn rÊt thÊp, ®a sè chØ cã tr×nh ®é cÊp I vµ II. NÕu cã tr×nh ®é v¨n hãa cao th× ®a sè lµ c¸n bé ®ang lµm trong c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp hoÆc ®· nghØ h­u, cßn l¹i lµ n«ng d©n cã tr×nh ®é thÊp. §iÒu nµy cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh tiÕp thu vµ vËn dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, n¨ng lùc qu¶n lý kinh doanh còng bÞ h¹n chÕ rÊt lín, dÉn ®Õn chØ s¶n xuÊt theo kinh nghiÖm vµ c©y trång vËt nu«i ph¸t triÓn phô thuéc vµo tù nhiªn, chÝnh v× thÕ ®Ó n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý s¶n xuÊt, ¸p dông khoa häc kü thuËt cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò c¸c chñ trang tr¹i nh­: + Tæ chøc c¸c líp häc ng¾n vµ trung h¹n ®èi víi c¸c chñ trang tr¹i ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò nh­: ®Æc tÝnh c©y trång vËt nu«i, ®Êt ®ai, quy ho¹ch s¶n xuÊt, canh t¸c, sö dông lao ®éng s½n cã... Nguån kinh phÝ ®µo t¹o cã thÓ do chñ trang tr¹i ®ãng gãp hoµn toµn hay nhµ n­íc hç trî mét phÇn (cã thÓ xem tæ chøc líp häc miÔn phÝ lµ h×nh thøc hoâ trî vÒ vèn cho c¸c chñ trang tr¹i . + KhuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i tù thµnh lËp, tæ chøc c¸c líp häc. §èi víi c¸c chñ trang tr¹i cã ®ñ tr×nh ®é khuyÕn khÝch hä tham gia c¸c líp ®µo t¹o chÝnh kho¸ hoÆc kh«ng chÝnh kho¸ t¹i c¸c tr­êng n«ng-l©m-thuû s¶n. + Thµnh lËp c¸c héi, nhãm, tæ chøc ®Ó c¸c chñ trang tr¹i cã thÓ gÆp gì trao ®æi kinh nghiÖm, kiÕn thøc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt + H­íng dÉn lý thuyÕt vµ khuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i trùc tiÕp tham gia nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò vÒ gièng c©y trång vËt nu«i .. - §èi víi ®éi ngò lao ®éng : §éi ngò lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ chñ yÕu lµ n«ng d©n, lao ®éng gi¶n ®¬n, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp. ChÝnh v× thÕ cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt cho ng­êi lao ®éng: + Thùc hiÖn phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc ®èi víi mäi c«ng d©n trong x· héi, nhÊt lµ nh÷ng lao ®éng n«ng th«n nh»m n©ng cao d©n trÝ, gióp ng­êi lao ®éng biÕt ®äc, viÕt ®Ó cã kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc s¶n xuÊt. + §èi víi lao ®éng thuª th­êng xuyªn chñ trang tr¹i cã thÓ ký hîp ®ång l©u dµi vµ cã sù ®Çu t­ ®µo t¹o kü thuËt cho ng­êi lao ®éng (nÕu trang tr¹i cÇn) tuú theo sù tho¶ thuËn cña hai bªn tr¸nh thiÖt thßi cho chñ trang tr¹i khi bá chi phÝ ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng. + Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chñ trang tr¹i cã thÓ truyÒn ®¹t kiÕn thøc,kinh nghiÖm s¶n xuÊt cho ng­êi lao ®éng. NhÊt lµ khi nhËp vµ sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ míi, ¸p dông gièng c©y trång, vËt nu«i míi. 2.3.T¨ng c­êng sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. Víi d©n sè n¨m 2000 lµ 3.515.000 ng­êi trong ®ã l­c l­êng lao ®éng chiÕm 51% d©n sè. Thanh Ho¸ lµ mét tØnh ®«ng d©n, nguån lao ®éng dåi dµo, tËp trung chñ yÕu ë n«ng th«n ®©y lµ mét lîi thÕ lín ®Ó ph©n tÝch kinh tÕ nÕu sè lao ®éng trªn ®­îc sö dông. Kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸ tõ khi ra ®êi vµ ph©n tÝch ®· thu hót mét l­îng lao ®éng t­¬ng ®èi lín (víi 13210 ng­êi- ®iÒu tra cña Côc Thèng kª Thanh Ho¸) con sè nµy so víi lùc l­îng lao ®éng trong n«ng nghiÖp th× cßn rÊt nhá. Bëi vËy ®Æt ra vÊn ®Ò lµ ph¶i: - KhuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i sö dông nhiÒu lao ®éng sèng trong kh©u canh t¸c, khai hoang. VÝ dô nh­ trong kh©u lµm ®Êt: nÕu khai hoang víi diÖn tÝch lín th× nªn t¨ng hÖ sè sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ, nh­ng ®èi víi nh÷ng vïng ®Êt khã kh¨n cho viÖc vËn chuyÓn m¸y mãc thiÕt bÞ hoÆc chi phÝ m¸y mãc qu¸ cao th× nªn thuª lao ®éng trong viÖc khai ph¸ ®Êt ®ai ®Ó s¶n xuÊt. - Sö dông lao ®éng ®Ó quai ®ª lÊn biÓn, khai th¸c tiÒm n¨ng vïng ven biÓn kÕt hîp víi ®Çu t­, th©m canh vµ b¸n th©m canh trong c¸c trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n. - Sö dông nhiÒu lao ®éng ®Ó khai th¸c vïng gß ®åi ë vïng trung du miÒn nói b»ng c¸ch thµnh lËp vµ ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i trång c©y c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m vµ trång rõng. - Sö dông lao ®éng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo chiÒu réng: th«ng qua x©y dùng vïng kinh tÕ míi, khuyÕn khÝch lao ®éng tõ ®ång b»ng - ®« thÞ ®Çu t­ lªn nh÷ng vïng cã tiÒm n¨ng h×nh thµnh nhiÒu lo¹i h×nh trang tr¹i thÝch hîp. - Sö dông vµ bè trÝ lao ®éng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo chiÒu s©u: ¸p dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng còng nh­ t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i. NghÜa lµ cÇn cã sù ®µo t¹o lao ®éng mét c¸ch tho¶ ®¸ng ®Ó cã thÓ ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt ®ång thêi t¹o ra nh÷ng viÖc lµm míi trong mçi trang tr¹i KÕt luËn Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ nh»m ®¸nh gi¸ t×nh h×nh còng nh­ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ lµ mét ®Ò tµi míi, nhay c¶ ®èi víi nghiªn cøu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò trong kinh tÕ trang tr¹i nh÷ng n¨m gÇn ®©y. tõ thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña nã tíi kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nh­ chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp theo h­íng CNH-H§H, t¹o thªm viÖc lµm vµ thunhËp cho ng­êi lao ®éng, gãp phÇn tÝch cùc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng sinh th¸i. Qua ®Ò tµi: “Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸” em ®· ®i s©u vµo t×m hiÓu t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸, th«ng qua sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng, t×nh h×nh sö dông lao ®éng theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt, theo thêi gian, theo tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng. Vµ cho r»ng kinh tÕ trang tr¹i lµ lo¹i h×nh thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ trong n«ng nghiÖp - n«ng th«n. Do thêi gian cã h¹n còng nh­ tr×nh ®é, kinh nghiÖm thùc tÕ ch­a nhiÒu vµ sè liÖu ®iÒu tra cßn h¹n chÕ nªn viÖc ph©n tÝch trong ®Ò tµi nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, t¸c gi¶ mong ®­îc sù quan t©m, gãp ý cña ng­êi ®äc. Trong qu¸ t×nh nghiªn cøu ®Ò tµi nµy em ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c B¸c, c¸c C« Chó ë Së L§-TBXH, Së NN-PTNT, Côc Thèng kª Thanh Ho¸ vµ sù h­íng dÉn chi tiÕt, tËn t×nh cña thÇy: TrÇn Xu©n CÇu ®Ó hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n vÒ sù gióp ®ì quý b¸u ®ã. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸ -Tµi liÖu ®iÒu tra thèng kª 1998 - Côc Thèng kª Thanh Ho¸ thùc hiÖn - N¨m1999 2. B¸o c¸o t×nh h×nh kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸ trong nh÷ng n¨m qua vµ nh÷ng chñ tr­¬ng biÖn ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña Së NN-PTNT-2000. 3. B¸o c¸o vÒ lao ®éng viÖc lµm ë Thanh Ho¸ trong nh÷ng n¨m qua cña Së L§-TBXH Thanh Ho¸- N¨m 2001 4. NghÞ quyÕt 05/2000NQ-CP vÒ kinh tÕ trang tr¹i -T¹p chÝ Ngiªn cøu kinh tÕ sè 260-1999. 5. NghÞ quyÕt 07NQ/TU Cña Ban th­êng vô TØnh uû Thanh Ho¸ -N¨m 1999 6. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 258,260(N¨m 1999) Sè 262,265, 271 (N¨m2000).