Pháp luật hình sự về tội hành hạ người khác

hoÆc téi ph¹m ®Æc biÖt nghiªm träng . Ng­êi d­íi 14 tuæi sÏ kh«ng bÞ truy cøu TNHS vÒ mäi téi ph¹m . C¨n cø vµo tÝnh chÊt, møc ®é nguy hiÓm cña hµnh vi §iÒu 8 ®· chØ ra r»ng téi ph¹m rÊt nghiªm träng lµ téi ph¹m g©y nguy h¹i rÊt lín cho x· héi mµ møc cao nhÊt cña khung h×nh ph¹t ®èi víi téi Êy lµ ®Õn m­êi l¨m n¨m tï, téi ®Æc biÑt nghiªm träng lµ téi g©y nguy h¹i ®Æc biÖt lín cho x· héi mµ møc cao nhÊt cña khung h×nh ph¹t lµ trªn m­êi l¨m n¨m tï, tï trung th©n hoÆc tö h×nh .T¹i Kho¶n 2 ®iÒu 110 møc cao nhÊt cña khung h×nh ph¹t ¸p dông ®èi víi téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ ®Õn ba n¨m tï . C¨n cø kho¶n 3 ®iÒu 8 th× ®©y chØ lµ mét téi ph¹m Ýt nghiªm träng . Tõ c¸c ph©n tÝch trªn cho thÊy chØ cã ng­êi tõ ®ñ 16 tuæi trë lªn míi ph¶i chôi TNHS vÒ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c . Thø hai, ng­êi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi trong khi cã n¨ng lùc TNHS . Tøc lµ kh«ng r¬i vµo mét trong c¸c tr­êng hîp quy ®Þnh t¹i ®iÒu 13 kho¶n 1- T×nh tr¹ng kh«ng cã n¨ng lùc TNHS . §iÒu luËt ®· chØ ra hai tr­êng hîp ®­îc coi lµ kh«ng cã n¨ng lùc TNHS . Tr­êng hîp ng­êi thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi trong khi ®ang m¾c bÖnh t©m thÇn, hoÆc bÖnh kh¸c lµm mÊt kh¶ n¨ng nhËn thøc, kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn hµnh vi . BÖnh nµy kh¸c ®iÓm bÖnh t©m thÇn ë chç bÖnh cã thÓ kh«ng ph¸t th­êng xuyªn, liªn tôc . Cã nh÷ng lóc bÖnh nh©n cã kh¶ n¨ng nhËn thøc nh­ ng­êi b×nh th­êng nh­ng cø gÆp mét kÝch ®éng nµo ®ã th× bÖnh l¹i ph¸t . Ch¼ng h¹n cã ng­êi cø nghe tiÕng cho sña hoÆc nghe tiÕng sÊm sÐt th× kh«ng thÓ nhËn thøc vµ ®iÒu khiÓn hµnh vi cña m×nh trë nªn rÊt hung d÷ . §èi víi nh÷ng ng­êi m¾c bÖnh nµy ( lµm mÊt kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ ®iÒu khiÓn hµnh vi ) chØ khi ph¹m téi trong lóc ph¸t bÖnh th× míi ®­îc miÔn TNHS . Theo luËt h×nh sù ViÖt Nam, téi ph¹m chØ cã thÓ lµ hµnh vi cña c¸ nh©n, chñ thÓ cña mét hµnh vi ph¹m téi chØ cã thÓ lµ mét con ng­êi cô thÓ, khi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi ph¶i cã lçi tøc lµ ®ñ tuæi theo luËt ®Þnh vµ cã n¨ng lùc TNHS . Ngoµi hai dÊu hiÖu chung vÒ tuæi vµ n¨ng lùc TNHS ra th× chñ thÓ cña mét sè téi ph¹m ®ßi hái ph¶i cã thªm mét sè dÊu hiÖu ®Æc biÖt kh¸c , chØ khi cã dÊu hiÖu ®ã míi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc hµnh vi ph¹m téi . Nh÷ng chñ thÓ cña téi ph¹m ®ßi hái thªm nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc biÖt ®­îc gäi lµ chñ thÓ ®Æc biÖt . Téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ mét trong nh÷ng téi ph¹m ®ßi hái chñ thÓ thùc hiÖn téi ph¹m ph¶i lµ chñ thÓ ®Æc biÖt . Chñ thÓ cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ bÊt kú ng­êi nµo cã n¨ng lùc TNHS vµ ®¹t ®é tuæi tõ 16 trë lªn . Ngoµi hai dÊu hiÖu trªn, chñ thÓ cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c ®ßi hái thªm dÊu hiÖu bæ sung kh¸c, chØ khi cã ®Çy ®ñ dÊu hiÖu chung vµ dÊu hiÖu bæ sung nµy th× ng­êi ®ã míi cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi .Do ®ã ®Æc ®iÓm thø ba cña chñ thÓ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ: Chñ thÓ cña téi ph¹m lµ ng­êi cã quan hÖ lÖ thuéc víi n¹n nh©n, trong ®ã n¹n nh©n lµ ng­êi bÞ lÖ thuéc . ChØ khi tho¶ m·n dÊu hiÖu nµy míi trë thµnh chñ thÓ cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c. Do cã quan hÖ lÖ thuéc mµ chñ thÓ téi ph¹m ®· coi th­êng h¹ thÊp ng­êi lÖ thuéc m×nh ®«i khi cßn tù cho m×nh cã quyÒn ®¸nh m¾ng “ dËy b¶o “ ng­êi lÖ thuéc m×nh . Còng tõ quan hÖ lÖ thuéc nµy mµ ng­êi bÞ h¹i cã t©m lý cam chÞu kh«ng d¸m tè c¸o, nhê c¬ quan bÈo vÖ ph¸p luËt gióp ®ì . Thùc tÕ cho thÊy phÇn lín c¸c n¹n nh©n chØ sau khi tho¸t ra khái quan hÖ lÖ thuéc nµy míi d¸m kiÖn ng­êi ®· hµnh h¹ m×nh . Quan hÖ lÖ thuéc cã thÓ lµ lÖ thuéc vÒ mÆt vËt chÊt nh­ quan hÖ gi÷a chñ nî víi ng­êi bÞ nî , quan hÖ c«ng viÖc … , còng cã thÓ chØ lÖ thuéc vÒ mÆt tinh thÇn ®ã lµ tr­êng hîp ng­êi bÞ h¹i lu«n coi träng ng­êi hµnh h¹ m×nh nh­ mét biÓu t­îng lu«n lu«n ®óng vµ hä s½n sµng ®ãn nhËn nh÷ng hµnh ®éng cö chØ bÊt c«ng víi m×nh , cã thÓ thÊy lo¹i quan hÖ lÖ thuéc nµy gi÷a thÇy gi¸o vµ häc sinh hay gi÷a cha cè vµ con chiªn . C¸c quan hÖ lÖ thuéc phæ biÕn ngµy nay lµ quan hÖ gi÷a cÊp trªn víi cÊp d­íi , gi÷a «ng chñ víi ng­êi lµm thuª gi÷a ng­êi gióp viªc víi chñ nhµ hay gi÷a thÇy gi¸o víi häc sinh, cha sø víi gi¸o d©n … C¸c quan hÖ lÖ thuéc do h«n nh©n ,huyÕt thèng hoÆc quan hÖ phô thuéc gi÷a cÊp trªn víi cÊp d­íi trong lùc l­îng vò trang kh«ng thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña ®iÒu luËt nµy . MÆt kh¸ch quan cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c : MÆt kh¸ch quan cña téi ph¹m ®­îc hiÓu lµ mÆt bªn ngoµi cña téi ph¹m bao gåm nh÷ng biÓu hÞªn cña téi ph¹m diÔn ra hoÆc tån t¹i bªn thÕ giíi kh¸ch quan . MÆt kh¸ch quan bao gåm hµnh vi kh¸ch quan, hËu qu¶, mèi quan hÖ nh©n qu¶ , c«ng cô ph­¬ng tiÖn ph¹m téi , thêi gian ®Þa ®iÓm,…Trong ®ã hµnh vi kh¸ch quan lµ biÓu hiÖn c¬ b¶n trong mÆt kh¸ch quan cña téi ph¹m . NÕu kh«ng cã hµnh vi kh¸ch quan th× kh«ng thÓ nãi ®Õn c¸c biÓu hiÖn kh¸ch quan kh¸c . Hµnh vi kh¸ch quan lµ nguyªn nh©n g©y ra sù biÕn ®æi t×nh tr¹ng cña nh÷ng ®èi t­îng t¸c ®éng cña téi ph¹m vµ do vËy lµ nguyªn nh©n cña sù g©y ra thiÖt h¹i . Hµnh vi kh¸ch quan lµ cÇu nèi gi÷a kh¸ch thÓ vµ chñ thÓ . Kh«ng cã hµnh vi kh¸ch quan th× kh«ng cã téi ph¹m . Hµnh vi ®­îc hiÓu lµ nh÷ng biÓu hiÖn ra bªn ngoµi thÕ giíi kh¸ch quan cña con ng­êi d­íi nh÷ng h×nh thøc cô thÓ . Hµnh vi x©m h¹i tíi c¸c quan hÖ x· héi ®­îc luËt h×nh sù b¶o vÖ ®­îc ph©n biÖt víi sù vi ph¹m ph¸p luËt th«ng th­êng kh¸c ë chç . Hµnh vi ®ã cã møc nguy hiÓm cho x· héi cao ®­îc quy ®Þnh trong bé luËt h×nh sù .Mét chñ thÓ b×nh th­êng cã kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ ®iÒu khiÓn hµnh vi mµ x©m h¹i tíi kh¸ch thÓ ®­îc luËt h×nh sù b¶o vÖ cã thÓ ph¶i g¸nh chÞu mét hËu qu¶ n»ng nÒ ®ã lµ bÞ ¸p dông mét h×nh ph¹t – mét chÕ tµi nghiªm kh¾c nhÊt . Hµnh vi cã thÓ thÓ hiÖn d­íi d¹ng hµnh ®éng nh­ ®¸nh ®Ëp ,chöi m¾ng … hoÆc kh«ng hµnh ®éng nh­ bá ®ãi , thÊy ng­êi kh¸c gÆp nguy hiÓm mµ kh«ng cøu . Trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c th× ng­êi ph¹m téi ®· cã hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc m×nh . Hµnh vi lµm cho ng­êi bÞ h¹i ®au ®ín vÒ mÆt thÓ x¸c , ®au khæ vÒ mÆt tinh thÇn . Hµnh vi kh¸ch quan cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c nãi riªng còng nh­ c¸c téi x©m ph¹m søc khoÎ nãi chung tuy cã kh¸c nhau vÒ mÆt h×nh thøc thÓ hiÖn còng nh­ møc ®é nghiªm träng cña hµnh vi . Tuy nhiªn tÊt c¶ ®Òu cã cïng mét tÝnh chÊt lµ g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cho con ng­êi , x©m ph¹m quyÒn tù do , quyÒn ®­îc t«n träng vµ ®­îc b¶o vÖ vÒ søc khoÎ cña con ng­êi . §Ó ®­îc coi lµ hµnh vi kh¸ch quan cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c th× hµnh vi ®ã ph¶i cã dÊu hiÖu b¾t buéc, ®ã lµ hµnh vi ®èi xö tµn ¸c ®èi víi ng­êi lÖ thuéc m×nh . Theo tõ ®iÓn gi¶i thÝch thuËt ng÷ luËt h×nh sù th× : Hµnh vi ®èi xö tµn ¸c lµ nh÷ng hµnh vi cã tÝnh chÊt hµnh h¹, g©y ®au ®ín vÒ thÓ x¸c vµ tinh thÇn cho ng­êi lÖ thuéc nh­ ®¸nh ®Ëp, giam kh«ng cho ra khái nhµ, b¾t nhÞn ¨n ….Hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc ph¶i xÈy ra mét c¸ch cã hÖ thèng ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn . Th«ng th­êng, hµnh vi hµnh h¹ mang tÝnh chÊt kÐo dµi , ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i trong nhiÒu ngµy, nhiÒu tuÇn thËm chÝ nhiÒu n¨m . Trong ®iÒu luËt kh«ng quy ®Þnh cô thÓ thêi gian hµnh h¹ ph¶i lµ bao l©u, còng ch­a cã v¨n b¶n cô thÓ nµo cña toµ ¸n tèi cao h­íng dÉn vÒ téi nµy. Tuy nhiªn theo quan ®iÓm chung cña c¸c thÈm ph¸n trong qu¸ tr×nh xÐt xö còng nh­ c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häc luËt th× hµnh vi hµnh h¹ ph¶i diÔn ra trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ lÆp l¹i nhiÒu lÇn . VÝ dô nh­ c¶ Lan vµ Hoa ®Òu lµ c«ng nh©n may cña doanh nghiÖp t­ nh©n X ®ãng t¹i Hµ Néi . Do «ng chñ doanh nghiÖp thÝch c« Lan nh­ng nhiÒu lÇn bÞ Lan tõ chèi «ng rÊt tøc . Th­êng Lan m¾c mét lçi rÊt nhá còng bÞ m¾ng ,bÞ ®¸nh mét h«m Lan chØ ®i muén 5 phót mµ bÞ «ng chñ gäi vµo phßng riªng , t¹i ®©y «ng chñ ®· chãi c« Lan vµo ghÕ ban ®Çu lµ «ng «m c« h«n c« råi sau ®ã «ng s¸ch hai s« n­íc l¹nh buèt mét déi lªn ng­êi m×nh mét déi lªn ng­êi Lan gi÷a trêi mïa ®«ng l¹nh buèt . TiÕp tôc «ng cëi th¾t l­ng cña c« ra vµ dïng nã vôt tíi tÊp vµo ng­êi Lan song «ng bá ®i ra mÆc Lan ë ®ã chØ ®Õn cuèi ngµy khi b¶o vÖ ®i kiÓm tra ®Ó kho¸ c¸c phßng míi biÕt vµ cëi trãi cho c« . NhiÒu lÇn Lan muèn xin nghØ nh­ng bÞ «ng chñ do¹ nÕu c« nghØ sÏ ph¶i båi th­êng hîp ®ång lµ 200 triÖu nªn Lan l¹i th«i . HÕt thêi h¹n ba n¨m trong hîp ®ång Lan míi ®­îc tho¸t khái doanh nghiÖp . NghÜ l¹i thêi gian ë doanh nghiÖp X Lan l¹i thÊy sî h·i h×nh ¶nh «ng chñ bÖnh ho¹n cña m×nh . Hoa lµ b¹n th©n cña Lan ®· khuyªn Lan nªn tè c¸o hµnh vi cña æng chñ cò, ®ång thêi Hoa còng kiÖn «ng v× cho r»ng «ng ®· ph¹m téi hµnh h¹ víi c¶ Lan vµ m×nh . Cã lÇn Hoa bªnh Lan ®· bÞ «ng chñ ®¸nh ( lÇn ®ã «ng ®· t¸t Hoa hai c¸i hai bªn m¸ nh­ng th­¬ng tæn kh«ng ®¸ng kÓ ) . Lan ®· kh«ng kiÖn v× muèn cho qua mäi chuyÖn . ë ®©y hµnh vi ®èi xö tµn ¸c cña «ng chñ doanh nghiÖp ®èi víi c« Lan ®· cÊu thµnh téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c (. Hµnh vi ®èi xö tµn ¸c cña «ng chñ ®· ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng hµnh vi cô thÓ ®ã lµ m¾ng, ®¸nh ,chãi , déi n­íc l¹nh …. Thêi gian lµ ba n¨m ) . Cßn ®èi víi c« Hoa «ng chØ ®¸nh cã mét lÇn nÕu cã g©y th­¬ng tÝch nÆng th× cã thÓ bÞ truy cøu TNHS vÒ téi cè ý g©y th­¬ng tÝch chø kh«ng thÓ truy cøu tr¸ch nhiÖm cña «ng vÒ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c . Hµnh vi ®èi víi c« Hoa chØ lµ nhÊt thêi trong lóc nãng giËn kh«ng mang tÝnh chÊt hµnh h¹ . ë ®©y th­¬ng tÝch còng kh«ng ®¸ng kÓ do vËy «ng chñ doanh nghiÖp tu nh©n X ®ãng t¹i Hµ Néi kh«ng ph¶i chiô TNHS trong tr­êng hîp cña c« Hoa. VÝ dô trªn chøng minh cho viÖc hµnh vi kh¸ch quan cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ hµnh vi ®èi xö tµn ¸c ph¶i ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh . Hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi kh¸c cã thÓ chØ diÔn ra trong vµi ngµy . §ã lµ tr­êng hîp anh S do bÞ nghi ngê liªn quan tíi ®­êng d©y ma tuý nghiªm träng nªn bÞ b¾t t¹m giam ®Ó ®iÒu tra . C¸n bé qu¶n gi¸o phô tr¸ch trùc tiÖp S do tr­íc ®ã ®· cã t­ thï nªn gÇn nh­ ®· bá ®ãi anh ta trong suèt thêi gian bÞ t¹m giam, mçi ngµy chØ cho anh ta uèng mét Ýt ch¸o lo·ng nh­ n­íc hå . Sau mét tuÇn khi cã ®ñ b»ng chøng kÕt luËn S kh«ng liªn quan g× tíi vô ¸n , S ®­îc th¶ tù do ng­êi nhµ ®Õn ®ãn kh«ng cßn nhËn ra anh víi bé d¹ng xanh xao, S ®· ngÊt xØu sau khi ra khái phßng t¹m giam do bÞ suy nh­îc c¬ thÓ . Hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc m×nh trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c cã thÓ thùc hiÖn b»ng hµnh ®éng hoÆc kh«ng hµnh ®éng . Chñ thÓ téi ph¹m thùc hiÖn hµnh vi b»ng c¸c hµnh ®éng nh­ ®¸nh ®Ëp, m¾ng chöi trùc tiÖp t¸c ®éng lªn n¹n nh©n, lµm cho n¹n nh©n ®au ®ín vÒ thÓ x¸c, tæn th­¬ng lßng tù träng . Chñ thÓ téi ph¹m cã thÓ thùc hiÖn téi ph¹m b»ng c¸ch kh«ng hµnh ®éng . §ã lµ tr­êng hîp ng­êi ph¹m téi ®· kh«ng lµm g× c¶ “ mÆc kÖ “ cho ng­êi lÖ thuéc m×nh ph¶i chÞu ®au ®ín tñi hæ . Trong tr­êng hîp nµy ng­êi ph¹m téi cã nghÜa vô ph¶i gióp ®ì, can thiÖp ®èi víi ng­êi lÖ thuéc m×nh . VÝ dô sau sÏ lµ mét tr­êng hîp cô thÓ cu¶ tr­êng hîp kh«ng hµnh ®éng ph¹m téi . Anh Lß Ngäc T lµ c¸n bé qu¶n gi¸o tr¹i giam, do tÝnh v« tr¸ch nhiÖm mµ anh T th­êng ®Ó c¸c tï nh©n “ tù xö “ nhau . Mét lÇn T thÊy hai tï nh©n A, N ®ang v©y ®¸nh K nh­ng anh kh«ng can thiÖp , kÕt qu¶ lµ A,N ®· ®Ëp ®Çu K vµo song s¾t g©y bÓ mét m¶ng lín trªn tr¸n vµ chÈy nhiÒu m¸u . Khi K thÊy ch¶y m¸u lín ®· kªu T cøu gióp nh­ng T b¶o : “ Míi chØ x©y x¸t cã tÝ ®· kªu Çm, sao lóc giÕt ng­êi th× kh«ng kªu “ . ChØ khi thÊy K lÞm dÇn trªn vòng m¸u cïng sù ho¶n lo¹n cña hai tï nh©n cïng phßng T míi gäi xe cÊp cøu . Th«ng th­êng c¸c hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc bÞ khëi tè ,xÐt xö th­êng thÓ hiÖn d­íi d¹ng hµnh ®éng . §ång thêi víi hµnh vi ®èi xö tµn ¸c th× ®èi t­îng bÞ ®èi xö tµn ¸c ph¶i lµ ng­êi kh¸c, tøc lµ ng­êi lÖ thuéc víi ng­êi ph¹m téi . NÕu tù hµnh h¹ vµ g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cña m×nh th× kh«ng ph¹m téi nµy vµ còng kh«ng ph¹m téi nµo c¶ . NÕu ®èi t­îng bÞ hµnh h¹ thuéc lùc l­îng vò trang; «ng ,bµ, cha, mÑ, vî, chång, con ,ch¸u, ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng m×nh th× còng kh«ng ph¶i lµ hµnh vi kh¸ch quan cña téi nµy . Hµnh vi ®ã cã thÓ bÞ truy cøu vÒ téi lµm nhôc hoÆc nhôc h×nh víi cÊp d­íi ( §iÒu 130- Bé luËt h×nh sù 1999) hoÆc téi Ng­îc ®·i «ng bµ , cha, mÑ, vî chång, con ch¸u , ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng m×nh ( ®iÒu 151 – Bé luËt h×nh sù 1999) Téi ph¹m ®­îc coi lµ hoµn thµnh kÓ tõ khi ng­êi ph¹m téi cã hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc m×nh . Trong mÆt kh¸ch quan cña cÊu thµnh téi ph¹m kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn hµnh vi, hËu qu¶, mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi vµ hËu qu¶ . BÊt kú téi ph¹m nµo còng cã hµnh vi kh¸ch quan , hËu qu¶ cña hµnh vi nh­ng kh«ng ph¶i mäi cÊu thµnh téi ph¹m ®Òu quy ®Þnh hËu qu¶ lµ dÊu hiÖu b¾t buéc ®Ó ®Þnh téi . ChØ cã mét sè téi ph¹m quy ®Þnh hËu qu¶ lµ dÊu hiÖu b¾t buéc nh­ trong téi giÕt ng­êi ®iÒu 93, lµ dÊu hiÖu b¾t buéc ®Ó ®Þnh téi . HËu qu¶ lµ nh÷ng thiÖt h¹i do hµnh vi ph¹m téi g©y ra cho quan hÖ x· héi lµ kh¸ch thÓ b¶o vÖ cña luËt h×nh sù . ThiÖt h¹i g©y ra cho kh¸ch thÓ ®­îc thÓ hiÖn qua sù biÕn ®æi t×nh tr¹ng ban ®Çu cña c¸c bé phËn cÊu thµnh quan hÖ x· héi lµ kh¸ch thÓ cña téi ph¹m . TÝnh chÊt vµ møc ®é thiÖt h¹i ( hËu qu¶ ) ®­îc x¸c ®Þnh bëi tÝnh chÊt vµ møc ®é biÕn ®æi cña ®èi t­îng t¸c ®éng . BÊt cø mét téi pham nµo còng ®Ò cã thÓ g©y ra nh÷ng nguy hiÓm cho x· héi nhÊt ®Þnh . Nh­ng cã nh÷ng nguy hiÓm cã thÓ ®Þnh l­îng ®­¬c cã nguy hiÓm kh«ng thÓ ®Þnh l­îng ®­îc . Víi téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c trong néi dung quy ®Þnh t¹i ®iÒu 110 kh«ng nh¾c tíi vÊn ®Ò hËu qu¶ . Trong thùc tÕ hµnh vi ®èi xö tµn ¸c sÏ g©y ra hËu qu¶ lµ lµm tæn h¹i tíi søc khoÎ ,g©y ¶nh h­ëng tíi c«ng viÖc , n¨ng suÊt lao ®éng , g©y chai l× cÈm xóc, ph¶n øng chËm….®ã lµ tæn h¹i vÒ søc khoÎ ( vÒ thÓ chÊt ) vµ vÒ tinh thÇn .Nh­ vËy téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ mét trong nh÷ng téi cã cÊu thµnh h×nh thøc . CÊu thµnh téi ph¹m cña téi nµy chØ ®ßi hái ng­êi ph¹m téi cã hµnh vi ®èi xö tµn ¸c , cÊu thµnh téi ph¹m kh«ng ®ßi hái hµnh vi ®èi xö tµn ¸c ph¶i g©y ra hËu qu¶ th­¬ng tÝch hay tæn h¹i søc khoÎ cña ng­êi bÞ lÖ thuéc . Tuy nhiªn nh­ trªn ®· ®Ò cËp hµnh vi ®èi xö tµn ¸c ph¶i ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh, cã nghÜa lµ ph¶i lµm cho n¹n nh©n lu«n lu«n bÞ dÇy vß vÒ mÆt t×nh c¶m , sØ nhôc vÒ danh dù, ®au khæ vÒ tinh thÇn, hoÆc bÞ th­¬ng tÝch hay tæn h¹i søc khoÎ d­íi 10% hoÆc hµnh vi ph¹m téi g©y d­ luËn bÊt th­êng trong nh©n d©n . §Ó ®¸nh gÝa hËu qu¶ do téi ph¹m g©y ra nghiªm träng hay kh«ng, cÇn ph¶i xem xÐt ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn c¸c tæn thÊt vÒ thÓ x¸c vµ tinh thÇn cña ng­êi bÞ h¹i . Téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c cã ®Æc ®iÓm la kh«ng chØ ®¬n thuÇn x©m h¹i tíi tÝnh m¹ng nh­ téi giÕt ng­êi ( ®iÒu 93 ) hay g©y th­¬ng tÝch, tæn h¹i søc khoÎ nh­ téi cè ý g©y th­¬ng tÝch ( ®iÒu 104 ) , chØ x©m h¹i tíi danh dù nh©n phÈm nh­ téi lµm nhôc ng­êi kh¸c, .. mµ ®ång thêi x©m h¹i tíi c¶ søc khoÎ vµ danh dù nh©n phÈm cña ng­êi lÖ thuéc . VÒ quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi vµ hËu qu¶ . Tuy trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c kh«ng quy ®Þnh hËu qu¶ lµ dÊu hiÖu b¾t buéc ®Ó ®Þnh téi , nh­ng chóng ta vÉn ph¶i t×m hiÓu hµnh vi hµnh h¹ thùc tÕ cã lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn c¸c hËu qu¶ lµ tæn h¹i søc khoÎ tinh thÇn cho ng­êi lÖ thuéc kh«ng . §iÒu ®ã sÏ ¶nh h­ëng tíi quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi ng­êi ph¹m téi . VÒ nguyªn t¾c chung mét ng­êi chØ ph¶i chÞu TNHS vÒ hËu qu¶ nguy hiÓm cho x· héi nÕu hËu qu¶ ®ã do chÝnh hµnh vi tr­íc ®ã cña m×nh . ChØ khi nµo, c¬ quan tiÕn hµnh tè tông chøng minh ®­îc mèi quan hÖ ®ã th× míi kh«ng bá lät téi ph¹m hoÆc b¾t oan ng­êi v« téi . Ch¼ng h¹n nh­ tr­êng hîp cña c« NguyÔn Ph­¬ng A lµ ng­êi lµm thuª cho qu¸n c¬m b×nh d©n cña bµ Ph¹m ThÞ L . Do trong qu¸ tr×nh lµm viÖc ë ®©y gi÷a bµ L vµ c« A cã n¶y sinh nhiÒu m©u thuÉn . Bµ L thùc tÕ ch­a bao giê ®¸nh A tuy nhiªn cã mét lÇn A b­ng nåi n­íc s«i trªn bÕp cao xuèng thÊp do kh«ng cÈn thËn ®· ®Ó ®æ nåi n­íc vµo ng­êi g©y báng nÆng ( Kho¶ng 70 % c¬ thÓ bÞ báng trong ®ã cã 50 % báng nÆng ) , Bµ L ®· ®­a c« A vµo viÖn qu©n y ®Ó c¾t thuèc , nh­ng thuèc kh«ng gióp A lµnh vÕt th­¬ng nhanh nªn A ®· xin vÒ quª ®Ó ®iÒu trÞ . Bµ L ®ång ý, sau khi ®iÒu trÞ song th× c« A l¹i lªn lµm viÖc cho bµ L . Bµ L kh«ng hái vµ thanh to¸n tiÒn thuèc g× cho c« A trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ ë quª . Tuy c« A kh«ng nãi nh­ng m©u thuÉn gi÷a c« A vµ bµ L ngµy cµng t¨ng . Vµo th¸ng 1 n¨m 2008 sau mét trËn c·i v· qua l¹i gi÷a bµ chñ vµ c« lµm viÖc thuª, A ®· bá vÒ quª lóc nµy bµ L còng kh«ng nh÷ng to tiÕng nãi A lµ hçn l¸o mµ còng chØ tr¶ tiÒn l­¬ng cßn thiÕu . A vÒ quª qua xem trªn b¸o chÝ vµ truyÒn h×nh cã nãi vÒ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c cïng sù xói giôc cña b¹n bÌ, hµng xãm A ®· lµm ®¬n kiÖn bµ L vÒ téi hµnh h¹ víi m×nh . T¹i c¬ quan ®iÒu tra A khai :” bµ L ®· nhiÒu lÇn ®¸nh ®Ëp ,chöi m¾ng... Cã lÇn bµ L cßn bª c¶ nåi n­íc ®ang s«i trªn bÕp déi th¼ng vµo ng­êi A do bùc tøc g©y báng nÆng vµ hiÖn giê cßn ®Ó l¹i sÑo kh¾p ng­êi “ . Trong tr­êng hîp nµy nÕu kh«ng chøng minh ®­îc mèi quan hÖ gi÷a hµnh vi déi n­íc s«i vµ hËu qu¶ bÞ báng cña A .ChØ dùa vµo lêi khai cña A mµ cho r»ng bµ L ®· cã hµnh vi ®æ n­íc s«i lªn A lµ kh«ng cã c¬ së vµ bµ L sÏ bÞ oan . V× thùc tÕ ë ®©y nguyªn nh©n g©y ra vÕt báng lín cña A lµ do tai n¹n, do A kh«ng cÈn thËn chø kh«ng ph¶i do hµnh vi déi n­íc cña bµ L, thùc tÕ bµ L kh«ng tõng déi n­íc vµo A , bµ L chØ m¾ng chöi A mét vµi lÇn do A lµm viÖc kh«ng tèt kh«ng hÒ cã c¸c hµnh vi ®¸nh ®Ëp , hay déi n­íc s«i nh­ A ®· khai trong tr­êng hîp nµy viÖc chøng minh ®­îc hay kh«ng chøng minh ®­îc mèi quan hÖ gi÷ hµnh vi vµ hËu qu¶ sÏ quyÕt ®Þnh viÖc bµ L cã ph¹m téi hay kh«ng . Mét ®»ng bµ L chØ m¾ng chöi mét vµi lÇn vµ mét ®»ng lµ bµ L th­êng xuyªn ®¸nh ®Ëp , m¾ng chöi thËm chÝ déi c¶ n­íc s«i lªn A . §èi víi téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c, nguyªn nh©n lµ hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc m×nh vµ hËu qu¶ chÝnh lµ tÝnh chÊt vµ møc ®é cña thiÖt h¹i . Nh÷ng thiÖt h¹i vÒ thÓ x¸c vµ tinh thÇn cña ng­êi lÖ thuéc còng ph¶i ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh, trong ®iÒu 110 nh÷ng tæn h¹i kh«ng ®­îc ®Þnh l­îng mét c¸ch cô thÓ nh­ trong téi cè ý g©y th­¬ng tÝch . Ta cã thÓ hiÓu tæn h¹i trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c ph¶i nhá h¬n téi cè ý g©y th­¬ng tÝch . NÕu tæn h¹i b»ng hoÆc lín h¬n th× sÏ cÊu thµnh téi cè ý g©y th­¬ng tÝch . Tæn h¹i nhá h¬n nh­ng còng ph¶i cã tæn h¹i nhÊt ®Þnh, tæn h¹i ®¸ng kÓ, kho¶ng tõ 5 – 10% nÕu ph¹m téi víi mét ng­êi vµ cã thÓ d­íi 5% nÕu ph¹m téi víi nhiÒu ng­êi . Nh÷ng tæn h¹i nµy chØ mang tÝnh chÊt hµnh h¹, ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i . Trong tr­êng hîp hµnh vi võa mang tÝnh chÊt hµnh h¹ ng­êi lÖ thuéc võa g©y th­¬ng tÝch nÆng ( tõ 11% trë lªn hoÆc d­íi nh­ng g©y cè tËt cho n¹n nh©n ) , th× hµnh vi nµy cã thÓ cÊu thµnh hai téi tøc ng­êi cã hµnh vi ®ã cã thÓ bÞ khëi tè, xÐt xö víi hai téi danh lµ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c theo ®iÒu 110 vµ téi cè ý g©y th­¬ng tÝch ®iÒu 104 bé luËt h×nh sù . Trong nh÷ng biÓu hiÖn ra bªn ngoµi thÕ giíi kh¸ch quan ngoµi hµnh vi kh¸ch quan, hËu qu¶ mèi quan hÖ nh©n qu¶ th× cßn cã c¸c biÓu hiÖn kh¸c nh­ ph­¬ng tiÖn ,c«ng cô thêi gian , ®Þa ®iÓm ph¹m téi …. Ph­¬ng tiÖn ph¹m téi ®­îc hiÓu lµ nh÷ng ®èi t­îng ®­îc chñ thÓ cña téi ph¹m sö dông ®Ó thùc hiÖn téi ph¹m . C«ng cô ph¹m téi lµ mét d¹ng cô thÓ cña ph­¬ng tiÖn ph¹m téi . Ph­¬ng tiÖn, c«ng cô ph¹m téi cho thÊy møc ®é nguy hiÓm cña hµnh vi . VÝ dô trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c, dïng doi tre ®Ó vôt ng­êi lÖ thuéc møc ®é nguy hiÓm nhá h¬n dïng d©y ®iÖn ch¾p nhiÒu lÇn ®Ó vôt dïng tay ®Ó l«i ng­êi ®i th× kh¸c víi dïng k×m ®Ó kÑp vµo s­ên n¹n nh©n kÐo ®i . …Víi c¸c dÊu hiÖu nµy cã cÊu thµnh téi ph¹m quy ®Þnh lµ dÊu hiÖu b¾t buéc . Cã cÊu thµnh téi ph¹m kh«ng quy ®Þnh . Víi téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ téi cã cÊu thµnh kh¸ ®¬n gi¶n . Trong cÊu thµnh nµy kh«ng cã c¸c biÓu hiÖn cña c«ng cô ph­¬ng tiÖn còng nh­ ph­¬ng ph¸p thñ ®o¹n ph¹m téi … Nh­ vËy ®Ó chøng minh mét ng­êi cã ph¹m téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c kh«ng chØ cÇn chøng minh hä cã hµnh vi ®èi xö tµn ¸c mang tÝnh hµnh h¹ ng­êi lÖ thuéc m×nh mµ kh«ng cÇn chøng minh anh ta dïng c«ng cô ph­¬ng tiÖn g× ®Ó thùc hiÖn téi ph¹m . Tuy nhiªn khi quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t th× ph¶i xem xÐt tÊt c¶ c¸c yÕu tè trªn . V× ®ã lµ c¨n cø ®Ó quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t cô thÓ . Tãm l¹i viÖc nghiªn cøu lµm s¸ng tá nh÷ng biÓu hiÖn trong mÆt kh¸ch quan cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc ®Þnh téi , ®¸nh gi¸ møc ®é nguy hiÓm cña hµnh vi ph¹m téi, ®Þnh khung h×nh ph¹t . Qua ®ã gióp viÖc ®Êu tranh phßng chèng cã hiÖu qu¶ téi ph¹m nµy . §ång thêi cã ý nghÜa cho sù ph©n biÖt gi÷a téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c vµ mét sè téi ph¹m cã cÊu thµnh gÇn gièng quy ®Þnh trong bé luËt h×nh sù hiÖn hµnh . MÆt chñ quan cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c . Téi ph¹m lµ sù thèng nhÊt cña hai mÆt kh¸ch quan vµ chñ quan . NÕu nh­ mÆt kh¸ch quan lµ toµn bé nh÷ng biÓu hiÖn ra bªn ngoµi thÕ giíi kh¸ch quan nh­ hµnh vi ph¹m téi, hËu qu¶ , c«ng cô ph­¬ng tiÖn …. Th× ng­îc l¹i mÆt chñ quan lµ toµn bé nh÷ng diÔn biÕn t©m lý bªn trong cña chñ thÓ lóc ph¹m téi . ChÝnh mÆt chñ quan nµy thóc ®Èy chñ thÓ thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi , thÓ hiÖn th¸i ®é víi hËu qu¶ ( ho¶ng lo¹n tr­íc hËu qu¶ chÕt ng­êi hay thê ¬ bá ®i hay l¹i tiÕp tuc chÆt chÐm tö thi ra thµnh nhiÒu m¶nh . ) . MÆt chñ quan còng thóc ®Èy chñ thÓ lùa chän c¸c c«ng cô, thñ ®o¹n ph¹m téi …Víi lý do ®ã mÆt chñ quan kh«ng bao giê tån t¹i ®éc lËp mµ lu«n lu«n g¾n víi mÆt kh¸ch quan cña téi ph¹m v× chØ khi mÆt chñ quan ®ã ®­îc thÓ hiÖn ra bªn ngoµi qua hµnh vi th× míi cÊu thµnh téi ph¹m . NÕu ch­a ®­îc thÓ hiÖn ra bªn ngoµi th× ®¬n gi¶n míi chØ lµ suy nghÜ trong ®Çu . LuËt h×nh sù kh«ng truy cøu tr¸ch nhiÖm mét ng­êi ®èi víi suy nghÜ . H¬n n÷a nÕu chØ lµ suy nghÜ th× ch­a g©y ra nguy h¹i, møc ®é ®e do¹ ch­a cao cho kh¸ch thÓ b¶o vÖ cña luËt h×nh sù . MÆt chñ quan cña téi ph¹m bao gåm lçi, môc ®Ých vµ ®éng c¬ . Trong ®ã lçi ®­îc ph¶n ¸nh trong tÊt c¶ c¸c téi ph¹m . Lçi lµ dÊu hiÖu b¾t buéc, môc ®Ých vµ ®éng c¬ ph¹m téi tuy còng lµ dÊu hiÖu thuéc mÆt chñ quan cña téi ph¹m nh­ng chØ lµ dÊu hiÖu ®Æc tr­ng cña mét sè téi ph¹m cô thÓ . Lçi lµ th¸i ®é t©m lý cña con ng­êi ®èi víi hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi cña m×nh vµ ®èi víi hËu qu¶ do hµnh vi ®ã g©y ra ®­îc biÓu hiÖn d­íi h×nh thøc cè ý hoÆc v« ý . Theo ®iÒu 8 BLHS th× “ Téi ph¹m lµ hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi ®­îc quy ®Þnh trong Bé luËt h×nh sù, do ng­êi cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù thùc hiÖn mét c¸ch cè ý hoÆc v« ý ….” Nh­ vËy lçi ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng c¬ së cña TNHS . Mét hµnh vi g©y thiÖt h¹i cho x· héi sÏ bÞ coi lµ cã lçi nÕu hµnh vi ®ã lµ kÕt qu¶ cña sù lùa chän vµ quyÕt ®Þnh cña chñ thÓ trong khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan ®Ó lùa chän vµ quyÕt ®Þnh mét xö sù kh¸c phï hîp víi yªu cÇu cña x· héi . Gi÷a hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi víi ý thøc chñ quan cña ng­êi ph¹m téi cã mèi quan hÖ thèng nhÊt trong ng­êi ph¹m téi . V× vËy trong luËt h×nh sù ViÖt Nam nguyªn t¾c cã lçi ®­îc coi lµ mét nguyªn t¸c c¬ b¶n . Theo nguyªn t¾c nµy luËt h×nh sù ViÖt Nam kh«ng chÊp nhËn viÖc “ quy téi kh¸ch quan ” nghÜa lµ truy cøu TNHS chØ dùa trªn c¬ së hµnh vi kh¸ch quan mµ kh«ng xÐt tíi lçi cña ng­êi cã hµnh vi . ViÖc thõa nhËn nguyªn t¾c cã lçi trong luËt h×nh sù chÝnh lµ sù thõa nhËn vµ t«n träng tù do thùc sù cña con ng­êi . Khi nghiªn cøu vÒ lçi ta thÊy lçi lµ mÆt t©m lý bªn trong cña cña mçi con ng­êi, ®­îc t¹o thµnh tõ hai yÕu tè lµ lý trÝ vµ ý chÝ .Mét xö sù g©y ra thiÖt h¹i cho x· héi chØ ®­îc coi lµ cã lçi khi chñ thÓ nhËn thøc râ tÝnh chÊt cña hµnh vi vµ quyÕt ®Þnh thùc hiÖn hµnh vi xö sù ®ã . §ã lµ sù tù lùa chän vµ quyÕt ®Þnh cña chñ thÓ trong khi chñ thÓ cã ®iÒu kiÖn ®Ó lùa chän mét xö sù kh¸c phï hîp ®ßi hái cña x· héi . D­íi gãc ®é lý luËn t×m hiÓu vÒ møc ®é nguy hiÓm cho x· héi tõ yÕu tè lçi th× lçi ®­îc ph©n thµnh lçi cè ý vµ lçi v« ý . Lçi cè ý bao gåm cè ý trùc tiÕp vµ cè ý gi¸n tiÕp, møc ®é nguy hiÓm cña hµnh vi cao h¬n nÕu ®­îc thùc hiÖn víi lçi cè ý trùc tiÕp . Lçi v« ý bao gåm v« ý do qu¸ tù tin vµ v« ý do cÈu th¶ . ë téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c còng nh­ phÇn lín c¸c téi ph¹m trong cïng ch­¬ng téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn víi lçi cè ý . Tr­êng hîp ng­êi ph¹m téi thùc hiÖn hµnh vi cña m×nh víi lçi cè ý trùc tiÕp lµ tr­êng hîp ng­êi ph¹m téi nhËn thøc râ hµnh vi cña m×nh lµ nguy hiÓm cho x· héi, thÊy tr­íc hËu qu¶ cña hµnh vi Êy vµ mong muèn cho hËu qu¶ x¶y ra . Ng­êi ph¹m téi nhËn thøc ®­îc r»ng hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc m×nh lµ nguy hiÓm cho x· héi, thÊy tr­íc hËu qu¶ vµ mong muèn cho hËu qu¶ ®ã x¶y ra ng­êi ph¹m téi nhËn thøc râ hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc lµ hµnh vi nguy hiÓm , thÊy tr­íc hËu qu¶ lµ lµm cho ®au ®ín vÒ thÓ x¸c vµ tinh thÇn, mong muèn sù ®au ®ín ë ng­êi lÖ thuéc . Mét ng­êi ®èi xö tµn ®èi víi ng­êi lÖ thuéc m×nh ®­îc coi lµ cã lçi cè ý trùc tiÕp nÕu : VÒ mÆt lý trÝ : Ng­êi ph¹m téi nhËn thøc râ tÝnh nguy hiÓm cña hµnh vi vµ vµ hËu qu¶ cña hµnh vi . “ ThÊy tr­íc ” lµ sù dù liÖu cña ng­êi ph¹m téi vÒ sù ph¸t triÓn cña hµnh vi . Ng­êi ph¹m téi cã dù kiÕn hµnh vi tÊt sÏ g©y ra hËu qu¶ . Tuy nhiªn téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c cã cÊu thµnh h×nh thøc, hËu qu¶ kh«ng ph¶i lµ dÊu hiÖu b¾t buéc do vËy viÖc thÊy tr­íc hay kh«ng thÊy tr­íc hËu qu¶ kh«ng ®Æt ra khi xem xÐt lý trÝ cña ng­êi ph¹m téi . Cã mét vÊn ®Ò ®Æt ra khi xem xÐt vÒ mÆt lý trÝ cña ng­êi ph¹m téi khi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi lµ . Kh«ng ph¶i ng­êi ph¹m téi nµo khi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi còng nhËn thøc râ hµnh vi cña m×nh lµ vi ph¹m ph¸p luËt h×nh sù . NÕu nh­ trong téi giÕt ng­êi th× phÇn lín nh©n d©n ®Òu hiÓu “ giÕt ng­êi lµ ph¶i ®Òn m¹ng” hoÆc “ giÕt ng­êi th× ph¶i ®i tï ” . Víi téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c ng­êi cã hµnh vi hµnh h¹ ng­êi lÖ thuéc m×nh lµ cÊp trªn hay lµ «ng chñ ®èi víi ng­êi lµm thuª , gi÷a thÇy gi¸o víi häc sinh . Nªn nh÷ng ng­êi nµy khi thùc hiÖn hµnh vi “ hµnh h¹ , ®èi xö tµn ¸c ” ®èi víi ng­êi lÖ thuéc lµ cè ý nh­ hä kh«ng nhËn thøc ®­îc hµnh vi cña m×nh lµ tr¸i ph¸p luËt h×nh sù , lµ cã thÓ ph¶i ®i tï . Hä cßn cho r»ng m×nh ®­îc quyÒn lµm vËy ®Ó ng­êi lÖ thuéc lµm viÖc tèt h¬n hoÆc ®Ó häc sinh ngoan h¬n . VÒ mÆt ý chÝ ng­êi ph¹m téi mong muèn thùc hiÖn ®­îc hµnh vi, mong muèn cho hËu qu¶ xÈy ra sau khi ®· nhËn thøc râ hµnh vi cña m×nh lµ nguy hiÓm cho x· héi vµ hËu qu¶ thiÖt h¹i cã thÓ xÈy ra . ChÝnh mÆt ý chÝ nµy ®· thóc ®Èy ng­êi ph¹m téi thùc hiÖn hµnh vi ®Õn cïng, trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c mÆt ý chÝ cña ng­êi ph¹m téi thÓ hiÖn ë viÖc ng­êi cã hµnh vi ®· nhiÒu lÇn thùc hiÖn hµnh vi ®çi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc . NhËn thøc râ hµnh vi cña m×nh cã thÓ g©y ra nh÷ng th­¬ng tÝch, tæn h¹i cho søc khoÎ cña ng­êi lÖ thuéc nh­ng ng­êi ph¹m téi vÉn thùc hiÖn hµnh vi vµ cßn lÆp l¹i ë lÇn sau . Ng­êi ph¹m téi mong muèn ng­êi bÞ hµnh h¹ ®èi xö tµn ¸c ph¶i c¶m thÊy ®au ®ín vÒ thÓ x¸c, tinh thÇn . Ng­êi ph¹m téi hµnh h¹ còng cã thÓ thùc hiÖn téi ph¹m víi lçi cè ý gi¸n tiÕp . Theo ®iÒu 9 BLHS hiÖn hµnh th× : Lçi cè ý gi¸n tiÕp lµ tr­êng hîp ng­êi ph¹m téi nhËn thøc râ hµnh vi cña m×nh lµ nguy hiÓm cho x· héi thÊy tr­íc hËu qu¶ cã thÓ xÈy ra, tuy kh«ng mong muèn nh­ng cã ý thøc ®Ó mÆc cho hËu qu¶ xÈy ra . H×nh thøc lçi nµy ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ ë hai mÆt lý trÝ vµ ý trÝ nh­ sau : VÒ mÆt lý trÝ ng­êi ph¹m téi nhËn thøc râ hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi , thÊy tr­íc hËu qu¶ thiÖt h¹i cã thÓ xÈy ra . Ng­êi ph¹m téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c trong tr­êng hîp nµy nhËn thøc râ hµnh vi ®¸nh ®Ëp, m¾ng chöi cña m×nh ®èi víi ng­êi bÞ lÖ thuéc lµ kh«ng ®óng, cã thÓ g©y ra hËu qu¶ lµ nh÷ng tæn h¹i cho søc khoÎ tinh thÇn cho ng­êi bÞ h¹i . VÒ mÆt ý chÝ ng­êi ph¹m téi tuy kh«ng mong muèn nh­ng cã ý thøc ®Ó mÆc cho hËu qu¶ xÈy ra . Lçi cè ý trùc tiÕp vµ cè ý gi¸n tiÕp chØ kh¸c nhau vÒ mÆt ý chÝ cña ng­êi ph¹m téi . §ã lµ viÖc ng­êi ph¹m téi cã hay kh«ng mong muèn hËu qu¶ xÈy ra . VÝ dô sau sÏ ph©n tÝch sù kh¸c nhau gi÷a lçi cè ý trùc tiÕp vµ cè ý gi¸n tiÕp khi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c. Tr­êng hîp thø nhÊt lµ c« NguyÔn ThÞ H lµ ®iÒu d­ìng trong nhµ d­ìng l·o T×nh Th­¬ng thuéc thµnh phè H. Trong nhµ d­ìng l·o nµy cã bµ Vò ThÞ V lµ mét bµ l·o c« ®¬n kh«ng n¬i n­¬ng tùa, tr­íc ®©y lµ mÑ kÕ cña H . Khi H cßn ë víi bè vµ mÑ kÕ , bµ V th­êng xuyªn b¾t H ph¶i ¨n ®ãi mÆc r¸ch , l¹i bÞ lµm viÖc vÊt v¶ mµ vÉn bÞ m¾ng chöi th­êng xuyªn . Nay thÊy bµ V ph¶i vµo nhµ d­ìng l·o H rÊt vui vµ quyÕt t©m hµnh h¹ bµ mét thêi gian,®Ó cho bµ V biÕt c¶m gi¸c ®ãi rÐt lµ nh­ thÕ nµo . Mçi ngµy H chØ cho bµ V ¨n mét l­ng b¸t c¬m, víi suy nghÜ nh­ vËy bµ V sÏ bÞ ®ãi cã thÓ l¶ nh­ng kh«ng thÓ chÕt ®ãi . Bµ V cã hái th× H b¶o: “ cã n¬i ®Ó ë lµ phóc cho bµ l¾m råi cßn ®ßi hái g×” . Mïa ®«ng H kh«ng mang ch¨n b«ng cho bµ nh­ nh÷ng ng­êi kh¸c mµ chØ cã mét c¸i vá ch¨n máng . H liªn tôc lµm nh­ vËy trong suèt hai th¸ng . Bµ V ®· nhiÒu lÇn bÞ l¶ vµ viªm häng, viªm phÕ quÈn do bÞ l¹nh, nh­ng kh«ng nguy hiÓm tíi tÝnh m¹ng . H ®· nhËn thøc râ hµnh vi cña m×nh cã thÓ lµm bµ V ®ãi cã thÓ l¶ , rÐt cã thÓ èm nh­ng H vÉn lµm vµ lµm nhiÒu lÇn cho dï bµ V ®· bÞ l¶ bÞ èm . H ®· dù liÖu tr­íc hËu qu¶ cã thÓ xÈy ra vµ mong muèn cho hËu qu¶ x¶y ra . H ®· cè ý trùc tiÕp ®èi víi hµnh vi ®çi xö tµn ¸c, hµnh h¹ bµ V . Tr­êng hîp thø hai nh­ trong tr­êng hîp Lß Ngäc T lµ c¸n bé qu¶n gi¸o tr¹i giam . Khi thÊy Nvµ A ®¸nh K, T kh«ng can thiÖp ®· dÉn tíi viÖc K bÞ ®Ëp ®Çu vµo song s¾t g©y vì ®Çu . T ®· kh«ng nhËn thøc tr­íc ®­îc hËu qu¶ lµ K bÞ ®Ëp ®Çu vµo song s¾t g©y tæn th­¬ng nghiªm träng khi thÊy c¸c tï nh©n ®¸nh nhau . T ®· cã ý thøc mÆc kÖ cho hËu qu¶ xÈy ra khi cø ®Ó kÖ c¸c tï nh©n ®¸nh nhau vµ khi K ®· bÞ th­¬ng vÉn cho r»ng ®ã lµ mét vÕt th­¬ng nhá . Téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c do ®Æc ®iÓm cña hµnh vi ®èi xö tµn ¸c lµ ph¶i mang tÝnh hµnh h¹ ng­êi kh¸c ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn, trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh . Nªn kh«ng cã tr­êng hîp ng­êi ph¹m téi nµy víi lçi v« ý tuy nhiªn vÉn cã quan ®iÓm cho r»ng ng­êi ph¹m téi cè ý thùc hiÖn hµnh vi hµnh h¹ ng­êi lÖ thuéc, nh­ng ng­êi thùc hiÖn hµnh vi kh«ng biÕt lµ hµnh vi cña m×nh lµ vi ph¹m ph¸p luËt ®©y lµ tr­êng hîp ph¹m téi víi lçi v« ý . Nãi ®Õn mÆt chñ quan cña téi ph¹m ng­êi ta th­¬ng ®Ò cËp tíi yÕu tè lçi, ®éng c¬, môc ®Ých . §éng c¬ lµ nh÷ng yÕu tè, ®éng lùc bªn trong thóc ®Èy ng­êi ph¹m téi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi cã cÊu thµnh téi ph¹m quy ®Þnh ®éng c¬ lµ dÊu hiÖu b¾t buéc . Trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c kh«ng quy ®Þnh dÊu hiÖu ®éng c¬ lµ dÊu hiÖu b¾t buéc . Do vËy mét ng­êi cã thÓ bÞ buéc téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c kh«ng phô thuéc vµo viÖc hä cã ®éng c¬ g× khi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi . §éng c¬ kh«ng lµ dÊu hiÖu ®Þnh téi còng nh­ quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t, mÆc dï thùc tÕ ®éng c¬ ph¹m téi cã t¸c ®éng tíi tÝnh chÊt møc ®é nguy hiÓm cña hµnh vi ph¹m téi . Khi mét ng­êi thùc hiÖn hµnh vi hµnh h¹ ng­êi lÖ thuéc m×nh víi ®éng c¬ lµ ®Ó tr¶ thï cho nh÷ng hµnh ®éng tr­íc kia cña ng­êi lÖ thuéc ®èi víi m×nh th× tÝnh chÊt møc ®é cña hµnh vi hµnh h¹ cã thÓ khñng khiÕp h¬n c¸c tr­êng hîp ph¹m téi hµnh h¹ b×nh th­êng kh¸c . Môc ®Ých cña ng­êi ph¹m téi còng lµ mét néi dung c¬ b¶n trong mÆt chñ quan cña cÊu thµnh téi ph¹m . Víi nhiÒu téi ph¹m cô thÓ môc ®Ých ph¹m téi lµ dÊu hiÖu b¾t buéc téi lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tµi s¶n, l¹m dông tÝn nhiÖm chiÕm ®o¹t tµi s¶n . Trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c kh«ng quy ®Þnh môc ®Ých lµ dÊu hiÖu b¾t buéc. Ng­êi ph¹m téi thùc hiÖn hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc m×nh cã nh÷ng môc ®Ých riªng nh­ ®Ó tr¶ thï , d¹y b¶o cho ngoan h¬n , …Ng­êi thùc hiÖn hµnh vi kh«ng nh»m môc ®Ých g©y th­¬ng tÝch hay c­íp ®o¹t tÝnh m¹ng cña ng­êi bÞ h¹i mµ chØ muèn hµnh h¹ . Hµnh vi ®èi xö tµn ¸c ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn nh»m lµm cho ng­êi lÖ thuéc c¶m thÊy ®au ®ín vÒ thÓ x¸c còng nh­ tinh thÇn . C¸c yÕu tè cÊu thµnh téi ph¹m lu«n tån t¹i trong mèi quan hÖ chÆt chÏ, kh«ng t¸ch rêi nhau . Do vËy khi ®¸nh gi¸ téi ph¹m nãi chung téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c cÇn ph¶i xem xÐt ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn tÊt c¶ c¸c yÕu tè cÊu thµnh téi ph¹m . Qua ®ã míi cã thÓ ®Þnh téi vµ quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t mét c¸ch chÝnh x¸c . Ph©n biÖt téi hµnh hµnh h¹ ng­êi kh¸c víi mét sè téi cã dÊu hiÖu gÇn gòi . Téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c víi téi bøc tö ( ®iÒu 100) Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 100 BLHS vÒ téi bøc tö : Ng­êi nµo ®èi xö tµn ¸c, th­êng xuyªn øc hiÕp, ng­îc ®·i hoÆc lµm nhôc ng­êi lÖ thuéc m×nh lµm ngõ¬i ®ã tù s¸t th× bÞ ph¹t tï tõ hai n¨m tíi bÈy n¨m . Ph¹m téi lµm nhiÒu ng­êi tù s¸t th× bÞ ph¹t tï tõ n¨m n¨m ®Õn m­êi l¨m n¨m . §Ó ph©n biÖt hai téi ph¹m nµy chñ yÕu dùa vµo mÆt kh¸ch quan cña cÊu thµnh téi ph¹m . VÒ hµnh vi kh¸ch quan ë c¶ hai ®iÒu luËt ®Òu cã hµnh vi ®èi xö tµn ¸c . §ã lµ hµnh vi ®¸nh ®Ëp giam h·m hoÆc b¾t nhÞn ¨n nhÞn uèng … lµm cho ng­êi lÖ thuéc ®au ®ín vÒ thÓ x¸c hoÆc tinh thÇn . Tuy nhiªn møc ®é nguy hiÓm cña hµnh vi hµnh h¹ trong téi bøc tö cao h¬n . Cã vËy míi lµm cho ng­êi lÖ thuéc kh«ng chôi ®ùng ®­îc mµ ph¶i lùa chän hµnh vi tù s¸t ®Ó gi¶i tho¸t cho m×nh . Hµnh vi kh¸ch quan trong téi bøc tö ®a d¹ng h¬n trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c . Ngoµi hµnh vi ®èi xö tµn ¸c th× cßn cã hµnh vi “ th­êng xuyªn øc hiÕp, ng­îc ®·i lµm nhôc ng­êi lÖ thuéc m×nh ” . Ng­êi ph¹m téi bøc tö cã thÓ chØ cã mét trong c¸c hµnh vi ®ã hoÆc cã tÊt c¶ c¸c hµnh vi ®ã trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn téi ph¹m . Trong téi bøc tö b¾t buéc ph¶i cã hËu qu¶ lµ hµnh vi tù s¸t cña n¹n nh©n . Trong khi ®ã ë téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c ®iÒu 110 chØ cÇn ng­êi ph¹m téi cã hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc m×nh lµ cã thÓ bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù . HËu qu¶ ë ®iÒu 100 chØ cÇn ng­êi bÞ h¹i cã hµnh vi tù s¸t kh«ng yªu cÇu hËu qu¶ chÕt ng­êi xÈy ra . Nh­ vËy ë ®©y cã thÓ cã sù chuyÓn ho¸ tõ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c sang téi bøc tö khi ng­êi lÖ thuéc cã hµnh vi tù s¸t . Cïng lµ hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc m×nh, nÕu n¹n nh©n vÉn chôi ®ùng ®­îc hoÆc bá trèn råi tè c¸o th× ng­êi cã hµnh vi bÞ khëi tè xÐt xö vÒ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c . Còng vÉn hµnh vi ®ã nÕu n¹n nh©n kh«ng chÞu ®ùng ®­îc mµ cã hµnh ®éng tù s¸t th× ng­êi cã hµnh vi ®èi xö tµn ¸c sÏ bÞ buéc téi bøc tö . Chñ thÓ cña téi ph¹m trong téi bøc tö réng h¬n téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c .Chñ thÓ cña téi bøc tö lµ ngõ¬i cã quan hÖ lÖ thuéc víi n¹n nh©n kh«ng chØ vÒ mÆt c«ng viÖc , nh­ trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c mµ cßn cã thÓ lµ quan hÖ h«n nh©n, huyÕt thèng . N¹n nh©n trong téi bøc tö cã thÓ lµ «ng bµ, cha mÑ, con ch¸u, ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng …Cã thÓ nãi chñ thÓ cña téi ph¹m, còng nh­ n¹n nh©n cña téi bøc tö lµ sù tæng hîp cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c (®iÒu 110 )vµ téi ng­îc ®·i, hµnh h¹ «ng bµ, cha mÑ , vî chång , con ch¸u , ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng ( ®iÒu 151) . §©y lµ sù chuyÓn ho¸ cña hai téi ®­îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 110 vµ ®iÒu 151 BLHS tuú thuéc vµo hËu qu¶ cña hµnh vi . VÒ mÆt chñ quan ng­êi ph¹m téi bøc tö thùc hiÖn téi ph¹m víi lçi cè ý vÒ hµnh vi nh­ng v« ý vÒ hËu qu¶ . Ng­êi ph¹m téi kh«ng biÕt tr­íc ng­êi bÞ h¹i cã thÓ sÏ tù tö . H×nh ph¹t ¸p dông víi téi bøc tö lµ nghiªm kh¸c h¬n téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c . Nh­ vËy qua so s¸nh vµ ph©n tÝch trªn vÒ cÊu thµnh téi ph¹m còng nh­ vÒ hËu qu¶, h×nh ph¹t ¸p dông cho mçi téi ph¹m cho th©ý téi bøc tö cã møc ®é nghiªm träng h¬n téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c . Ph©n biÖt téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c víi téi ng­îc ®·i hoÆc hµnh h¹ «ng bµ, vî chång, con ch¸u ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng m×nh ( ®iÒu 151 ) §iÒu 151 vµ ®iÒu 110 tuy ®­îc quy ®Þnh ë hai ch­¬ng kh¸c nhau nh­ng ®Òu lµ nh÷ng téi trùc tiÕp x©m h¹i tíi søc khoÎ vµ danh dù, nh©n phÈm cña ng­êi bÞ h¹i, ®Òu cã hµnh vi hµnh h¹ ng­êi kh¸c . §ã lµ hµnh vi ®èi xö tµn ¸c, g©y ®au ®ín vÒ mÆt thÓ x¸c, dµy vß vÒ mÆt tinh thÇn cho ng­êi bÞ h¹i . C¶ hai téi nµy ®Òu cã cÊu thµnh h×nh thøc . Tuy nhiªn kh¸ch thÓ bÞ x©m h¹i cña téi hµnh h¹, ng­îc ®· «ng bµ, cha mÑ, vî chång, con ch¸u ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng m×nh lµ x©m ph¹m chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh nªn gi÷a hai téi ph¹m nµy cã mét sè ®iÓm kh¸c biÖt . Theo ®iÒu 151 quy ®Þnh : Ng­êi nµo ng­îc ®·i hoÆc hµnh h¹ «ng bµ, cha mÑ , vî chång, con ch¸u ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng m×nh g©y hËu qu¶ nghiªm träng hoÆc ®· bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ hµnh vi mµ cßn vi ph¹m th× bÞ ph¹t c¶nh c¸o, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn ba n¨m hoÆc bÞ ph¹t tï tõ ba th¸ng ®Õn ba n¨m . Kh¸ch thÓ cña téi quy ®Þnh t¹i ®iÒu 151 lµ x©m ph¹m chÕ ®é h«n nh©n ®­îc ph¸p luËt b¶o hé, ng­êi ph¹m téi ®· cã hµnh vi vi ph¹m nghiªm träng nghÜa vô cã tÝnh ®¹o lý gi÷a nh÷ng ng­êi th©n trong gia ®×nh . §ång thêi hµnh vi ng­îc ®·i cßn trùc tiÕp x©m h¹i tíi søc khoÎ nh©n phÈm cña ng­êi bÞ h¹i . Hµnh vi ng­îc ®·i, hµnh h¹ trong téi nµy ®ßi hái ph¶i g©y ra hËu qu¶ nghiªm träng . §èi t­îng t¸c ®éng ( ng­êi bÞ thiÖt h¹i do hµnh vi ph¹m téi g©y ra ) trong hai téi kh¸c nhau . §èi t­îng t¸c ®éng cña téi pham trong quy ®Þnh ë ®iÒu 151 ph¶i lµ «ng bµ cha mÑ, vî chång, con ch¸u , ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng ng­êi ph¹m téi . Nh÷ng ng­êi nµy th­êng kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng do giµ yÕu, bÖnh tËt mµ bÞ lÖ thuéc vÒ mÆt kinh tÕ . Trong khi ®ã ®èi t­îng bÞ h¹i cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ nh÷ng ng­êi bÞ lÖ thuéc vÒ mÆt c«ng t¸c nh­ l·nh ®¹o víi nh©n viªn, «ng chñ víi ng­êi lµm thuª, hoÆc cha cè víi con chiªn, gi÷a thÇy gi¸o víi häc sinh .Víi ®Æc ®iÓm kh¸c nhau nµy mµ kh«ng bao giê cïng mét hµnh vi hµnh h¹ ng­êi kh¸c mµ l¹i võa bÞ khëi tè vÒ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c theo ®iÒu 110 l¹i võa bÞ khëi tè vÒ téi ng­îc ®·i hµnh h¹ ,«ng bµ, cha mÑ , vî chång, con ch¸u ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng m×nh theo ®iÒu 151 . Còng tõ ®Æc ®iÓm nµy mµ ngoµi hµnh vi hµnh h¹ trong ®iÒu 151 cßn quy ®Þnh hµnh vi ng­îc ®·i . Hµnh vi ng­îc ®·i cã thÓ hiÓu lµ hµnh vi ®èi xö ®i ng­îc l¹i víi truyÒn thèng ®¹o lý th«ng th­êng ch¼ng h¹n nh­ hµnh vi con c¸i ®uæi cha mÑ ra khái nhµ, b¨t cha mÑ nhÞn ®ãi, th­êng xuyªn m¾ng chöi cha mÑ … C¶ hai téi ph¹m nµy ®Òu ®­¬c thùc hiÖn víi lçi cè ý . Ng­êi ph¹m téi mong muèn thùc hiÖn hµnh vi ®èi xö tµn ¸c, ng­îc ®·i víi ng­êi lÖ thuéc m×nh . Tuy nh©n thøc râ hµnh vi cña m×nh lµ sai, vi ph¹m ph¸p luËt , tr¸i víi lu©n th­êng ®¹o lý nh­ng vÉn thùc hiÖn hµnh vi cña m×nh . Víi c¸ch quy ®Þnh h×nh ph¹t ë hai téi cho thÊy nhµ lµm luËt ®¸nh gia møc ®é nghiªm träng ë hai téi lµ t­¬ng ®­¬ng . C¶ hai ®iÒu luËt ®Òu cã møc h×nh ph¹t cao nhÊt lµ ®Õn ba n¨m tï giam . Ph©n biÖt téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c víi téi cè ý g©y th­¬ng tÝch ( ®iÒu 104) C¶ hai téi nµy ®Òu x©m h¹i ®Õn søc khoÎ cña ng­êi bÞ h¹i . §Òu ®­îc thùc hiÖn víi lçi cè ý. Theo quy ®Þnh cña ®iÒu 104 vÒ téi cè ý g©y th­¬ng tÝch th×: Ng­êi nµo cè ý g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cña ng­êi kh¸c mµ tû lÖ th­¬ng tËt tõ 11% ®Õn 30 % hoÆc d­íi 11 % nh­ng thuéc mét trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y, th× bÞ ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn ba n¨m hoÆc bÞ ph¹t tï tõ ba th¸ng ®Õn ba n¨m : Dïng hung khÝ nguy hiÓm hoÆc dïng thñ ®o¹n g©y nguy h¹i cho nhiÒu ng­êi . G©y cè tËt nhÑ cho n¹n nh©n . Ph¹m téi nhiÒu lÇn víi cïng mét ng­êi hoÆc ®èi víi nhiÒu ng­êi . §èi víi trÎ em, phô n÷ cã thai, ng­êi giµ yªu, èm ®au hoÆc ng­êi kh«ng cã kh¶ n¨ng tù vÖ . ®) §èi víi «ng, bµ, cha, mÑ , ng­êi nu«i d­ìng, thÇy gi¸o,c« gi¸o cña m×nh Cã tæ chøc . Trong thêi gian ®ang bÞ t¹m gi÷ , t¹m giam hoÆc ®ang bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së gi¸o dôc . Thuª g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y th­¬ng tÝch thuª . Cã tÝnh chÊt c«n ®å hoÆc t¸i ph¹m nguy hiÓm . §Ó c¶n trë ng­êi thi hµnh c«ng vô hoÆc v× lý do c«ng vô cña n¹n nh©n . Ph¹m téi g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cña ng­êi kh¸c mµ tØ lÖ th­¬ng tËt tõ 31 % ®Õn 60 % hoÆc tõ 11% ®Õn 30% , nh­ng thuéc mét trong c¸c tr­êng hîp quy ®Þnh t¹i ®iÓm a ®Õn ®iÓm k - Kho¶n mét ®iÒu nµy , th× bÞ ph¹t tï tõ hai ®Õn bÈy n¨m . Ph¹m téi g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cho ng­êi kh¸c mµ tû lÖ th­¬ng tËt tõ 61% trë lªn hoÆc dÉn ®Õn chÕt ng­êi hoÆc tõ 31% ®Õn 60%, nh­ng thuéc mét trong nh÷ng tr­êng hîp quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÓm a ®Õn k kho¶n 1 ®iÒu nµy, th× bÞ ph¹t tï tõ m­êi n¨m ®Õn hai m­¬i n¨m . Pham téi dÉn ®Õn chÕt nhiÒu ng­êi hoÆc trong tr­êng hîp ®Æc biÖt nghiªm träng kh¸c, th× bÞ ph¹t tï tõ m­êi n¨m ®Õn hai m­¬i n¨m hoÆc tï trung th©n . Trong mÆt kh¸ch quan cña téi ph¹m . Téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ mét téi ph¹m cã cÊu thµnh h×nh thøc, téi ph¹m hoµn thµnh khi ng­êi ph¹m téi cã hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc . Trong khi ®ã víi téi cè ý g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cña ng­êi kh¸c ®ßi hái ph¶i cã hËu qu¶ xÈy ra lµ mét tû lÖ th­¬ng tËt nhÊt ®Þnh ®­îc quy ®Þnh cô thÓ trong ®iÒu 104 . VÒ hµnh vi cô thÓ, téi hµnh h¹ ngõ¬i kh¸c ng­êi ph¹m téi cã hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ng­êi lÖ thuéc m×nh nh­ ®¸nh ®Ëp, giam h·m, b¾t nhÞn ®ãi …. Nh»m lµm cho n¹n nh©n ®au ®ín vÒ thÓ x¸c, ®Ì nÐn vÒ tinh thÇn. Téi cè ý g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cña ng­êi kh¸c, ng­êi ph¹m téi cã hµnh vi t¸c ®éng lªn th©n thÓ ng­êi kh¸c, lµm ng­êi ®ã bÞ tæn th­¬ng, lµm biÕn ®æi nghiªm träng t×nh tr¹ng cña ng­êi bÞ h¹i nh­ g©y th­¬ng tÝch, g©y th­¬ng tËt , lµm mét sè bé phËn trªn c¬ thÓ ng­êi bÞ h¹i . Cã sù gÇn gòi ®¨c biÖt gi÷a téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c víi téi cè ý g©y th­¬ng tÝch g©y tæn h¹i søc khoÎ ng­êi kh¸c ë ®iÓm c kho¶n 1 ®iÒu 104 “ ph¹m téi nhiÒu lÇn ®èi víi mét ng­êi hµnh vi cña ng­êi ph¹m téi cã thÓ g©y th­¬ng tÝch d­íi 11% nh­ng hµnh vi nµy lÆp l¹i nhÒu lÇn . Hµnh vi trong téi quy ®Þnh t¹i ®iÒu 104 chØ g©y th­¬ng tæn vÒ mÆt søc khoÎ . Cßn téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c hµnh kh¸ch quan cña téi ph¹m võa t¸c ®éng tíi søc khoÎ võa t¸c ®éng tíi tinh thÇn ng­êi bÞ h¹i . Hµnh vi kh¸ch quan cña téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c võa cã thÓ thùc hiÖn ë d¹ng hµnh ®éng võa cã thÓ thùc hiÖn hµnh vi cña m×nh d­íi d¹ng kh«ng hµnh ®éng . Cßn ®èi víi téi cè ý g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cña ng­êi kh¸c chØ cã thÓ ®­îc thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi d­íi d¹ng hµnh ®éng Cã thÓ ph©n biÖt téi cè ý g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cña ng­êi kh¸c víi téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c ë ®Æc ®iÓm cña chñ thÓ téi ph¹m . Chñ thÓ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ chñ thÓ ®Æc biÖt, ng­êi ph¹m téi cã mèi quan hÖ lÖ thuéc víi n¹n nh©n . ChÝnh quan hÖ lÖ thuéc nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn téi ph¹m . Víi téi cè ý g©y th­¬ng tÝch chñ thÓ cã thÓ lµ bÊt kú ai cã hµnh vi g©y th­¬ng tÝch cho ng­êi kh¸c, g©y hËu qu¶ lµ tû lÖ th­¬ng tËt nhÊt ®Þnh cho ng­êi bÞ h¹i . ViÖc ph©n biÖt hai téi cè ý g©y th­¬ng tÝch hoÆc g©y tæn h¹i cho søc khoÎ cña ng­êi kh¸c ( ®iÒu 104 ) vµ téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c ( ®iÒu 110 ) cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. TNHS cña hai téi nµy cã møc ®é nghiªm kh¾c kh¸c nhau . ViÖc ph©n biÖt hai téi nµy sÏ gãp phÇn ®Þnh téi danh ®­îc chÝnh x¸c . H×nh ph¹t quy ®Þnh ®èi víi téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c ViÖc quy ®Þnh téi danh vµ h×nh ph¹t lu«n lu«n ®i cïng víi nhau . H×nh ph¹t lµ biÖn ph¸p cã vai trß rÊt quan träng trong ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m. H×nh ph¹t kh«ng ph¶i lµ biÖn ph¸p duy nhÊt ®Ó ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m nh­ng h×nh ph¹t lµ biÖn ph¸p lý cuèi cïng vµ quan träng . ViÖc xö lý ng­êi ph¹m téi ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c chung nhÊt ®Þnh nh­ nguyªn t¾c ph¸p chÕ, nguyªn t¾c c«ng b»ng vµ c¸c nguyªn t¾c kh¸c cña luËt h×nh sù . Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 3 BLHS 1999 th× nguyªn t¾c xö lý ®èi víi téi ph¹m ®­îc quy ®Þnh nh­ sau : Mäi hµnh vi ph¹m téi ph¶i ®­îc ph¸t hiÖn kÞp thêi,xö lý nhanh chãng, c«ng minh theo ®óng ph¸p luËt . Mäi ng­êi ph¹m téi ®Òu b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt, kh«ng ph©n biÖt nam, n÷, d©n téc, tÝn ng­ìng, t«n gi¸o thµnh phÇn ®Þa vÞ x· héi . Nghiªm trÞ ng­êi chñ m­u, cÇm ®Çu, chØ huy, ngoan cè chèng ®èi, l­u manh , c«n ®å … Khoan hång ®èi víi ng­êi tù thó, thµnh khÈn khai b¸o, tè gi¸c ng­êi ®ång ph¹m, ¨n n¨n hèi c¶i, tù nguyÖn söa ch÷a hoÆc båi th­êng thiÖt h¹i g©y ra . ®èi víi ng­êi ph¹m téi lÇn ®Çu ph¹m téi Ýt nghiªm träng, ®· hèi c¶i th× cã thÓ ¸p dông h×nh ph¹t nhÑ h¬n h×nh ph¹t tï , giao hä cho c¬ quan, gia ®×nh hoÆc tæ chøc x· héi gi¸m s¸t gi¸o dôc . §èi víi ng­êi bÞ ph¹t tï th× buéc hä ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t trong tr¹i giam, ph¶i lao ®éng häc tËp ®Ó trë thµnh ng­êi cã Ých cho x· héi . NÕu hä cã nhiÒu tiÕn bé th× sÏ xÐt gi¶m viÖc chÊp hµnh h×nh ph¹t . Ng­êi ®· chÊp hµnh xong h×nh ph¹t th× ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn lµm ¨n sinh sèng l­¬ng thiÖn, hoµ nhËp víi céng ®ång, khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn do luËt ®Þnh th× ®­îc xo¸ ¸n tÝch . Víi nguyªn t¾c c¬ b¶n trªn thÓ hiÖn tÝnh nghiªm minh cña ph¸p luËt, ®ång thêi còng thÓ hiÖn tÝnh nh©n ®¹o s©u s¾c cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa . Nh÷ng nguyªn t¾c chung nµy ®­îc ¸p dông víi mäi téi ph¹m trong ®ã cã c¶ ng­êi ph¹m téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c . Xem xÐt c¸c khung h×nh ph¹t cô thÓ trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c. Tr­íc tiªn ta ph¶i hiÓu kh¸i niÖm h×nh ph¹t, môc ®Ých ¸p dông h×nh ph¹t . H×nh ph¹t lµ biÖn ph¸p c­ìng chÕ h×nh sù ®èi víi ng­êi ph¹m téi, ®­îc quy ®Þnh trong bé luËt h×nh sù . §èi víi mçi ng­êi ph¹m téi chØ ¸p dông mét trong c¸c h×nh ph¹t chÝnh nh­ng cã thÓ ¸p dông mét hoÆc nhiÒu h×nh ph¹t bæ sung . Môc ®Ých ¸p dông h×nh ph¹t lµ : “ H×nh ph¹t kh«ng chØ nh»m trõng trÞ ng­êi ph¹m téi mµ cßn nh»m gi¸o dôc hä trë thµnh ng­êi cã Ých cho x· héi, cã ý thøc tu©n theo ph¸p luËt vµ c¸c quy t¾c sèng trong x· héi .” Téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ mét téi ph¹m cô thÓ . ViÖc xö lý h×nh sù ®èi víi ng­êi ph¹m téi còng ®ßi hái ph¶i cã sù ®óng ®¾n, tu©n thñ mét c¸ch triÖt ®Ó ph¸p luËt . Bªn c¹nh ®ã chÕ tµi còng ph¶i t­¬ng xøng víi tÝnh chÊt vµ møc ®é nguy hiÓm cña hµnh vi . Trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c cã hai khung h×nh ph¹t . Khung cÊu thµnh téi ph¹m c¬ b¶n . “ Ng­êi nµo ®èi xö tµn ¸c víi ngõ¬i lÖ thuéc m×nh th× bÞ ph¹t c¶nh c¸o, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn mét n¨m hoÆc ph¹t tï tõ ba th¸ng ®Õn hai n¨m . “ §©y lµ cÊu thµnh téi ph¹m c¬ b¶n chØ bao gåm c¸c dÊu hiÖu ®Þnh téi . D©ó hiÖu m« t¶ téi ph¹m vµ cho phÐp ph©n biÖt téi nµy víi téi kh¸c . Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 ®iÒu 110 th× møc h×nh ph¹t nhÑ nhÊt lµ c¶nh c¸o tiÕp ®Õn lµ h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, nÆng nhÊt lµ h×nh ph¹t tï . H×nh ph¹t c¶nh c¸o lµ h×nh ph¹t chÝnh nhÑ nhÊt trong hÖ thèng khung h×nh ph¹t, h×nh ph¹t nµy chØ mang tÝnh chÊt khiÓn tr¸ch kh«ng h¹n chÕ bÊt kú quyÒn tù do nµo cña ng­êi bÞ ¸p dông h×nh ph¹t. Víi h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷, ng­êi ph¹m téi bÞ ¸p dông h×nh ph¹t nµy kh«ng bÞ buéc ph¶i c¸ch ly khái x· héi . Tuy nhiªn còng bÞ h¹n chÕ mét phÇn tù do v× mäi ho¹t ®éng cña ng­êi bÞ ¸p dông h×nh ph¹t ph¶i ®Æt d­íi sù gi¸m s¸t cña c¬ quan tæ chøc, gia ®×nh . Khi xem xÐt viÖc ¸p dông h×nh ph¹t nµy ph¶i c¨n cø vµo nh©n th©n ng­êi ph¹m téi, m«i tr­êng sèng cña ng­êi ®ã tr­íckhi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi . Tuú theo tÝnh chÊt møc ®é mµ ng­êi ph¹m téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c cã thÓ bÞ ¸p dông h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ víi thêi h¹n cô thÓ, nh­ng cao nhÊt lµ ®Õn hai n¨m . PhÇn lín nh÷ng ng­êi ph¹m téi nµy còng cã gia ®×nh, hÇu nh­ lµ nh÷ng ng­êi ch­a cã tiÒn ¸n tiÒn sù . Téi ph¹m nµy còng kh«ng ph¶i lµ mét téi ph¹m ®Æc biÖt nghiªm träng, hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi kh«ng cao . ViÖc ¸p dông h×nh ph¹t nµy cho téi ph¹m hµnh h¹ ng­êi kh¸c trong c¸c tr­êng hîp Ýt nghiªm träng lµ cÇn thiÕt . Trong kho¶n 1 cßn quy ®Þnh h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n , ®©y lµ h×nh ph¹t tï buéc ng­êi cã hµnh vi ph¹m téi ph¶i c¸ch ly khái x· héi trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó c¶i t¹o lao ®éng vµ häc tËp . H×nh ph¹t nµy mang tÝnh nghiªm kh¾c cao . Mét ng­êi ph¹m téi theo nguyªn t¾c nÕu kh«ng cã c¸c t×nh tiÕt t¨ng nÆng hoÆc gi¶m nhÑ th× sÏ ¸p dông møc trung b×nh cña khung h×nh ph¹t . Trong téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ ¸p dông h×nh ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ . NÕu ng­êi ph¹m téi cã c¸c t×nh tiÕt t¨ng nÆng ®­îc quy ®Þnh trong phÇn chung cña BLHS mµ kh«ng thuéc c¸c tr­êng hîp ®­îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 ®iÒu 110 th× cã thÓ bÞ ¸p dông h×nh ph¹t tï theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 110 kho¶n 1 . Khung cÊu thµnh t¨ng nÆng, theo ®iÒu 110 kho¶n 2 : CÊu thµnh t¨ng nÆng lµ cÊu thµnh téi ph¹m mµ ngoµi dÊu hiÖu ®Þnh téi cßn cã thªm dÊu hiÖu ph¶n ¸nh téi ph¹m cã møc ®é cña tÝnh nguy hiÓm cho x· héi t¨ng lªn mét c¸ch ®¸ng kÓ ( so víi tr­êng hîp b×nh th­êng ) Ph¹m téi thuéc mét trong c¸c tr­êng hîp sau th× bÞ ph¹t tï tõ mét ®Õn ba n¨m §èi víi ng­êi g×a, trÎ em, phô n÷ cã thai hoÆc ng­êi tµn tËt . §èi víi nhiÒu ng­êi . Khi ng­êi ph¹m téi thuéc mét trong c¸c tr­êng hîp trªn cã thÓ bÞ ¸p dông h×nh ph¹t tï tõ mét mét ®Õn ba n¨m .C¸c tr­êng hîp t¨ng nÆng TNHS ®­îc liÖt kª trong kho¶n 2 ®iÒu 110 lµ : Ph¹m téi ®èi víi ng­êi giµ . Ng­êi ViÖt Nam ta vèn cã truyÒn thèng t«n träng ng­êi g×a, yªu th­¬ng con trÎ . Ng­êi giµ lµ ng­êi ®· bÞ gi¶m sót vÒ søc khoÎ , rÔ bÞ tæn th­¬ng . Ng­êi g×a ®­îc hiÓu lµ ng­êi trªn 60 tuæi ng­êi ph¹m téi biÕt ng­êi giµ th× khã cã kh¶ n¨ng chèng ®ì, biÕt hä rÔ bÞ tæn th­¬ng c¶ vÒ søc khoÎ còng nh­ tinh thÇn mµ vÉn thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi . §iÒu ®ã cho thÊy møc ®é nguy hiÓm cña hµnh vi ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ so víi tr­êng hîp ph¹m téi th«ng th­êng Ph¹m téi víi trÎ em . TrÎ em ®­îc hiÓu lµ ng­êi d­íi m­êi s¸u tuæi . ViÖc quy ®Þnh téi hµnh h¹ trÎ em lµ mét tr­êng hîp t¨ng nÆng cña ph¹m téi hµnh h¹ ng­êi kh¸c gióp viÖc b¶o vÖ trÎ em tèt h¬n . T­¬ng tù c¸c tr­êng hîp ph¹m téi víi phô n÷ cã thai vµ víi ng­êi tµn tËt . §©y ®Òu lµ nh÷ng ®èi t­îng ®Æc biÖt kh¶ n¨ng phßng vÖ, chèng ®ì lµ rÊt h¹n chÕ .Víi c¶ bèn tr­êng hîp ng­êi giµ, trÎ em, phô n÷ cã thai, ng­êi tµn tËt . Ph¸p luËt chØ quy ®Þnh lµ ng­êi nµo ph¹m téi víi mét trong nh÷ng ng­êi ®ã mµ kh«ng quy ®Þnh lµ biÕt tr­íc mµ vÉn ph¹m téi . Do vËy mµ chØ cÇn khi gi¸m ®Þnh mµ ng­êi bÞ h¹i thuéc mét trong bèn tr­êng hîp trªn th× ng­êi ph¹m téi bÞ truy cøu TNHS theo kho¶n 2 ®iÒu 110 . C¸c ®èi t­îng bÞ h¹i nµy ®Òu lµ nh÷ng ng­êi ®Æc biÖt ®­îc ph¸p luËt ­u tiªn b¶o vÖ, ng­êi nµo cã hµnh vi ph¹m téi hµnh h¹ víi mét trong nh÷ng ng­êi trªn cã thÓ bÞ ph¹t tï tõ tõ mét n¨m ®Õn ba n¨. Trong thùc tÕ xÐt xö nÕu toµ thÊy bÞ c¸o cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ quy ®Þnh trong ®iÒu 46 th× cã thÓ theo ®iÒu 52 chuyÓn khung h×nh ph¹t ¸p dông h×nh ph¹t nhÑ h¬n ë khung liÒn kÒ. Tr­êng hîp ph¹m téi ®èi víi nhiÒu ng­êi, ë ®©y ng­êi ph¹m téi ®· cã hµnh vi ®èi xö tµn ¸c víi ®ång thêi nhiÒu ng­êi lÖ thuéc m×nh. Cã thÓ thÊy tr­êng hîp nµy gi÷a c« gi¸o víi mét häc sinh trong líp, gi÷a c« nu«i d¹y trÎ víi c¸c em bÐ ë tr­êng mÇm non hay gi÷a c¸c nh©n viªn ®iÒu d­ìng víi c¸c cô giµ trong tr¹i d­ìng l·o…ë tr­êng hîp nµy ng­êi ph¹m téi cã biÓu hiÖn coi th­êng hµnh vi cña m×nh, cã thÓ coi ®ã lµ mét hµnh vi ®­¬ng nhiªn kh«ng cã g× lµ qu¸ ®¸ng c¶. Ng­êi ph¹m téi c«ng khai xö sù c¸c hµnh vi thÓ hiÖn sù ®èi xö tµn ¸c víi nhiÒu ng­êi. Kh¸i niÖm nhiÒu ng­êi ë ®©y lµ tõ hai ng­êi trë lªn.Víi tÝnh chÊt møc ®é nguy hiÓm t¨ng lªn râ rµng nh­ vËy ng­êi ph¹m téi xøng ®¸ng bÞ ¸p dông khung h×nh ph¹t t¨ng nÆng lµ h×nh ph¹t tï tõ mét n¨m ®Õn ba n¨m . C¨n cø møc ®é h×nh ph¹t tï ¸p dông trong ®iÒu 110 cho thÊy nhµ lµm luËt ®¸nh gi¸ møc ®é nguy hiÓm cña hµnh vi ph¹m téi thÊp . §©y lµ téi ph¹m Ýt nghiªm träng . ViÖc quy ®Þnh hµnh vi hµnh h¹ ng­êi kh¸c lµ hµnh vi ph¹m téi, cã thÓ bÞ ¸p dông h×nh ph¹t tï sÏ cã Ých trong viÖc tuyªn truyÒn chèng c¸c t­ t­ëng l¹c hËu, phong kiÕn gia tr­ëng coi th­êng danh dù nh©n phÈm cña ng­êi kh¸c . Khi xö lý ®èi víi hµnh vi hµnh h¹ ng­êi kh¸c chñ yÕu lµ nh»m môc ®Ých gi¸o dôc chØ nªn ¸p dông h×nh ph¹t tï trong tr­êng hîp ph¹m téi cã tÝnh chÊt nghiªm träng hµnh vi nguy hiÓm cao ch¼ng h¹n nh­ c¸c tr­êng hîp quy ®Þnh trong kho¶n hai . Ph¹m téi trong thêi gian kÐo dµi . Hµnh vi hµnh h¹ mang tÝnh d· man .