Thực trạng công tác kiểm toán ở Việt Nam và một số ý kiến đề xuất

Lêi nãi ®Çu LÞch sö ph¸t triÓn kiÓm to¸n ®· cã tõ rÊt sím, song lý luËn vÒ kiÓm to¸n ch­a ph¸t triÓn cao do bÞ giíi h¹n vÒ kh«ng gian vµ tÝnh liªn tôc cña sù ph¸t triÓn. KiÓm to¸n vµo ViÖt Nam kho¶ng nh÷ng n¨m 90. V× vËy vÒ mÆt lý luËn còng nh­ thùc tiÔn c«ng t¸c kiÓm to¸n ë ViÖt Nam cßn rÊt míi mÎ. ViÖc nghiªn cøu nh»m môc ®Ých hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn kiÓm to¸n ë ViÖt Nam lµ ®iÒu cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch, ®¸p øng yªu cÇu ®ßi hái cña c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. B»ng nh÷ng lý luËn vÒ kiÓm to¸n ¸p dông vµo thùc tiÔn vµ còng tõ thùc tiÔn, kiÓm to¸n c¸c n¨m võa qua ®· gãp phÇn hoµn thiÖn lý luËn vÒ kiÓm to¸n ë n­íc ta. Tõ thùc tr¹ng kiÓm to¸n hiÖn nay rót ra ®­îc nh÷ng tån t¹i vµ nguyªn nh©n ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c«ng t¸c kiÓm to¸n ë n­íc ta. V× vËy em chän ®Ò tµi: “Thùc tr¹ng c«ng t¸c kiÓm to¸n ë ViÖt Nam vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt” lµm chuyªn ®Ò cuèi kho¸. KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò gåm 2 phÇn: PhÇn I: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ kiÓm to¸n PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kiÓm to¸n ë ViÖt Nam vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt. PhÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kiÓm to¸n I. S¬ l­îc lÞch sö ph¸t triÓn cña kiÓm to¸n: Thêi kú cæ ®¹i, kÕ to¸n ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu b»ng nh÷ng dÊu hiÖu riªng trªn th©n c©y, sîi d©y... H×nh thøc nµy phï hîp víi giai ®o¹n ®Çu cña thêi kú cæ ®¹i do x· héi ch­a cã cña c¶i thõa, nhu cÇu kiÓm tra trong qu¶n lý hÇu nh­ kh«ng cã. Tuy nhiªn ®Õn cuèi thêi kú cæ ®¹i, s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn, cña c¶i d­ thõa ngµy cµng nhiÒu, ng­êi së h÷u tµi s¶n vµ ng­êi qu¶n lý, cÊt tr÷ tµi s¶n ®· t¸ch rêi nhau. Nhu cÇu kinh tÕ tµi s¶n vµ c¸c kho¶n thu chi ngµy cµng phøc t¹p. H×nh thøc kÕ to¸n ®¬n gi¶n kh«ng cßn ®¸p øng ®­îc nhu cÇu míi cña qu¶n lý, kinh tÕ ®éc lËp ®· xuÊt hiÖn ®Çu tiªn ë La M·, Ph¸p, Anh. La M· thÕ kû thø 3 tr­íc C«ng nguyªn, c¸c nhµ cÇm quyÒn ®· tuyÓn dông nh÷ng quan chøc chuyªn m«n kinh tÕ kÕ to¸n cña tÊt c¶ c¸c khu vùc vµ tr×nh bµy kÕt qu¶ kinh tÕ. KiÓm to¸n cã nguån gèc tõ ®©y. LÞch sö cña kiÓm to¸n nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhÊt l¹i cã b­íc nh¶y ®ét biÕn. Sù ph¸ s¶n cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ khñng ho¶ng kinh tÕ, suy tho¸i vÒ tµi chÝnh lµ dÊu hiÖu chøng minh yÕu ®iÓm cña kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n so víi yªu cÇu cña qu¶n lý míi. ñy ban b¶o vÖ vµ trao ®æi tiÒn tÖ (SEC) ®· ®­îc thµnh lËp n¨m 1934 ë Mü tõ ®ã quy chÕ kiÓm to¸n viªn bªn ngoµi cã hiÖu lùc. Tõ n¨m 1950, nghiÖp vô kiÓm to¸n viªn ®­îc bæ sung liªn tôc vÒ cÊu tróc, ph­¬ng ph¸p vµ kü thuËt. Nh­ vËy cã thÓ nãi r»ng kiÓm to¸n xuÊt hiÖn lµ do yªu cÇu vÒ qu¶n lý. II. Kh¸i niÖm vÒ kiÓm to¸n: KiÓm to¸n lµ mét lÜnh vùc cã tõ l©u ®êi ë nh÷ng cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, v× thÕ cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ kiÓm to¸n. ë ®©y chØ xin tr×nh bµy mét sè kh¸i niÖm cã tÝnh chÊt phæ biÕn. Theo quan ®iÓm cña v­¬ng quèc Anh: “KiÓm to¸n lµ sù kiÓm tra ®éc lËp vµ lµ sù bµy tá ý kiÕn vÒ nh÷ng b¶n khai tµi chÝnh cña mét xÝ nghiÖp do mét kiÓm to¸n viªn ®­îc bæ nhiÖm ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc theo ®óng víi bÊt cø nghÜa vô ph¸p ®Þnh cã liªn quan”. Cßn c¸c chuyªn gia kiÓm to¸n Hoa Kú l¹i cho r»ng: KiÓm to¸n lµ mét qu¸ tr×nh qua ®ã mét ng­êi ®éc lËp cã nghiÖp vô tËp hîp vµ ®¸nh gi¸ râ rµng vÒ th«ng tin cã thÓ l­îng hãa liªn quan ®Õn mét thùc thÓ kinh tÕ riªng biÖt nh»m môc ®Ých x¸c ®Þnh vµ b¸o c¸o møc ®é gi÷a th«ng tin cã thÓ l­îng hãa víi nh÷ng tiªu chuÈn ®· ®­îc thiÕt lËp. Theo quan ®iÓm cña ViÖt nam: KiÓm to¸n ®­îc hiÓu lµ viÖc c¸c kiÓm to¸n viªn ®éc lËp cã thÈm quyÒn kinh tÕ vµ ®­a ra nhËn xÐt c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng kh¸i niÖm trªn chØ cã tÝnh chÊt t­¬ng ®èi, nã kh«ng ph¶i lµ chuÈn mùc duy nhÊt, th«ng qua nã ng­êi ta cã thÓ hiÓu vÒ b¶n chÊt cña kiÓm to¸n nh­ng ®Ó diÔn ®¹t th× cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng n­íc vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña nã. III. Ph©n lo¹i kiÓm to¸n: Theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau, kiÓm to¸n còng ®­îc ph©n lo¹i theo c¸c c¸ch kh¸c nhau: 1. Theo chøc n¨ng: KiÓm to¸n ®­îc ph©n thµnh 3 lo¹i: a) KiÓm to¸n ho¹t ®éng: KiÓm to¸n ho¹t ®éng lµ lo¹i kiÓm to¸n ®Ó xem xÐt, ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu lùc vµ tÝnh hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng cña mét ®¬n vÞ. TÝnh hiÖu lùc lµ kh¶ n¨ng hoµn thµnh c¸c nhiÖm vô vµ môc tiªu cña ®¬n vÞ. TÝnh hiÖu qu¶ lµ viÖc ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao nhÊt víi chi phÝ bá ra thÊp nhÊt. b) KiÓm to¸n tu©n thñ: KiÓm to¸n tu©n thñ lµ lo¹i kiÓm to¸n xem xÐt ®¬n vÞ cã tu©n theo c¸c thñ tôc, c¸c nguyªn t¾c, quy chÕ mµ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn vµ c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n­íc ®· ®Ò ra. V× vËy, kiÓm to¸n tu©n thñ cßn gäi lµ kiÓm to¸n tÝnh quy t¾c nh»m x¸c nhËn viÖc chÊp hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch, chÕ ®é vµ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh. c) KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh: KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh lµ viÖc kinh tÕ vµ x¸c nhËn tÝnh trung thùc vµ tÝnh hîp lý cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. 2. Ph©n lo¹i theo chñ thÓ kiÓm to¸n: KiÓm to¸n ®­îc ph©n thµnh 3 lo¹i: a) KiÓm to¸n néi bé: KiÓm to¸n néi bé lµ lo¹i kiÓm to¸n do c¸c kiÓm to¸n viªn néi bé cña ®¬n vÞ tiÕn hµnh nh»m rµ so¸t l¹i hÖ thèng kÕ to¸n vµ quy chÕ. KiÓm tra nh÷ng th«ng tin t¸c nghiÖp vµ th«ng tin tµi chÝnh, so¸t, xÐt l¹i viÖc tÝnh to¸n vµ ph©n lo¹i nh÷ng th«ng tin nµy, thÈm ®Þnh l¹i nh÷ng kho¶n ®Þnh c¸ biÖt. VÒ mÆt tæ chøc, kiÓm to¸n néi bé th­êng trùc thuéc gi¸m ®èc vµ b¸o c¸o trùc tiÕp cho gi¸m ®èc. ëë nh÷ng ®¬n vÞ quy m« lín cã thÓ trùc thuéc héi ®ång qu¶n trÞ. b) KiÓm to¸n Nhµ n­íc: KiÓm to¸n Nhµ n­íc lµ c«ng viÖc kiÓm to¸n do c¸c c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng cña Nhµ n­íc vµ c¬ quan kiÓm to¸n Nhµ n­íc chuyªn tr¸ch tiÕn hµnh nh»m xem xÐt viÖc chÊp hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch, chÕ ®é cña Nhµ n­íc ë nh÷ng ®¬n vÞ cã sö dông vèn vµ kinh phÝ do Nhµ n­íc cÊp... Ngoµi ra cßn thùc hiÖn kiÓm to¸n ho¹t ®éng ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña ®¬n vÞ ®ã. KiÓm to¸n Nhµ n­íc nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vµ x¸c nhËn viÖc chÊp hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch, chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh. §ång thêi cã quyÒn gãp ý víi ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n, söa ch÷a nh÷ng sai ph¹m, kiÕn nghÞ víi nh÷ng cÊp cã thÈm quyÒn xö lý nh÷ng sai ph¹m. KiÓm to¸n Nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c cuéc kiÓm to¸n theo lÖnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ hoÆc c¬ quan ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ ñy quyÒn. C¸c ®¬n vÞ ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh lÖnh kiÓm to¸n vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho c«ng t¸c kiÓm to¸n. c) KiÓm to¸n ®éc lËp: KiÓm to¸n ®éc lËp lµ viÖc kiÓm to¸n do nh÷ng kiÓm to¸n viªn ®éc lËp thuéc c¸c tæ chøc kiÓm to¸n chuyªn nghiÖm tiÕn hµnh. KiÓm to¸n ®éc lËp chñ yÕu ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, c¸c cuéc kiÓm to¸n ®éc lËp ®­îc tiÕn hµnh theo lêi mêi cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n, cã hîp ®ång kiÓm to¸n vµ ®¬n vÞ kiÓm to¸n ph¶i thanh to¸n tiÒn chi phÝ kiÓm to¸n. Thùc chÊt kiÓm to¸n ®éc lËp lµ mét lo¹i ho¹t ®éng dÞch vô ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së tù nguyÖn theo tho¶ thuËn gi÷a c«ng ty kiÓm to¸n víi ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n, lµ mét ho¹t ®éng ®­îc ph¸p luËt b¶o hé, thõa nhËn nªn kiÓm to¸n ®éc lËp cã tÝnh ph¸p lý cao. IV. C¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n: Tuú theo tõng cuéc kiÓm to¸n mµ c¸c kiÓm to¸n viªn lùa chän ¸p dông mét hoÆc mét sè ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o kÕt qu¶ kiÓm to¸n ®¹t ®­îc møc cao nhÊt. 1. Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n: Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc thiÕt kÕ vµ sö dông nh»m môc ®Ých thu thËp c¸c b»ng chøng cã liªn quan ®Õn c¸c d÷ liÖu do hÖ thèng kÕ to¸n xö lý vµ cung cÊp. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ tiÕn hµnh c¸c thö nghiÖm, c¸c ®¸nh gi¸ ®Òu dùa vµo sè liÖu trong b¸o c¸o tµi chÝnh vµ hÖ thèng kÕ to¸n thuéc ®¬n vÞ. a) Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tæng qu¸t: ph­¬ng ph¸p nµy dùa trªn c¬ së sö dông c¸c tû lÖ, c¸c mèi quan hÖ tµi chÝnh ®Ó x©y dùng nh÷ng tiªu chuÈn, nh÷ng sai lÖch kh«ng b×nh th­êng trong c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. b) Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt c¸c nghiÖp vô: ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp quy m« nhá, ho¹t ®éng kinh doanh ®¬n gi¶n, Ýt c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. KiÓm to¸n viªn cÇn kiÓm tra chi tiÕt qu¸ tr×nh kiÓm to¸n cña kÕ to¸n doanh nghiÖp, viÖc x¸c ®Þnh sè d­ cña tµi kho¶n vµ c¶ viÖc lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. 2. Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n tu©n thñ: Ph­¬ng ph¸p nµy lµ c¸c thñ tôc vµ kü thuËt kiÓm to¸n ®­îc thiÕt kÕ ®Ó thu thËp c¸c b»ng chøng vÒ tÝnh thÝch hîp vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé doanh nghiÖp. 3. Ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu: Ph­¬ng ph¸p nµy dùa trªn c¬ së vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c sè liÖu, tµi liÖu kÕ to¸n mµ thùc hiÖn nh÷ng viÖc ®èi chiÕu nh­ ®èi chiÕu gi÷a chøng tõ víi sæ s¸ch ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng hiÖn t­îng cã chøng tõ mµ kh«ng ghi vµo sæ lµ do bá sãt hoÆc cè t×nh ®Ó ngoµi sæ s¸ch vµ ng­îc l¹i cã sè liÖu trong sæ s¸ch kÕ to¸n nh­ng kh«ng cã chøng tõ hîp lÖ chøng minh lµ do ghi cïng hoÆc cè ý ghi thªm. §èi chiÕu gi÷a c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n, gi÷a sæ s¸ch kÕ to¸n víi b¸o c¸o tµi chÝnh nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng hiÖn t­îng gia c«ng, chÕ biÕn s¬ l­îc b¸o c¸o sai sù thËt. 4. Ph­¬ng ph¸p theo dÊu hiÖu chØ dÉn: Ph­¬ng ph¸p nµy dùa vµo dÊu hiÖu kh¶ nghi trong c¸c sè liÖu, tµi liÖu kÕ to¸n tõ ®ã ®Þnh h­íng cuéc kiÓm to¸n. B»ng kh¶ n¨ng chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp kÕ to¸n cã thÓ ph©n tÝch vµ kiÓm tra ph¸t hiÖn nh÷ng hiÖn t­îng gia c«ng chÕ biÕn sè liÖu ®· ®­îc ngôy trang che dÊu hoÆc còng cã thÓ t×m ®­îc sù gi¶i thÝch vÒ tÝnh trung thùc trong sè liÖu kÕ to¸n cña doanh nghiÖp mµ kiÓm to¸n viªn cã nghi vÊn. PhÇn II Thùc tr¹ng c«ng t¸c kiÓm to¸n ë ViÖt Nam vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt I. Thùc tr¹ng vÒ kiÓm to¸n ViÖt nam hiÖn nay: Tr­íc ®©y, víi c¬ chÕ quan liªu bao cÊp, ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý tµi chÝnh chØ cÇn c¨n cø vµo kÕt qu¶ h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô ph¸p lÖnh cña Nhµ n­íc. ChÝnh v× vËy cã rÊt nhiÒu bÊt hîp lý tån t¹i mét c¸ch ®­¬ng nhiªn, t×nh tr¹ng “xin cho” cã thÓ xö lý rÊt tïy tiÖn. Nh­ng hiÖn nay, chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, c«ng t¸c tµi chÝnh ®¹c biÖt lµ c«ng t¸c kiÓm to¸n ®· tõng b­íc ®­îc c¶i c¸ch ®Ó phôc vô ®¾c lùc cho tiÕn tr×nh ®æi míi kinh tÕ ®Êt n­íc. Nhµ n­íc ViÖt nam ®· cho phÐp vµ khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n nh»m ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc t¹i ViÖt nam. 1. Hµnh lang ph¸p lý cña c¸c ho¹t ®éng kiÓm to¸n: HiÖn nay ®Þa vÞ ph¸p lý cña kiÓm to¸n ViÖt nam ®­îc chÕ ®Þnh bëi NghÞ ®Þnh sè 70/CP ngµy 11-07-1994 cña ChÝnh phñ, quyÕt ®Þnh sè 61/Ttg ngµy 24-01-1995 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vµ mét sè diÒu kho¶n cña LuËt Ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®­îc Quèc héi th«ng qua ngµy 20-03-1996. Trong c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt nªu trªn ch­a cã nh÷ng ®iÒu kho¶n quy ®Þnh vÒ quyÒn h¹n tiÕn hµnh kiÓm to¸n tÝnh kinh tÕ, tÝnh hiÖu lùc vµ tÝnh hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c ®èi t­îng kiÓm to¸n. HÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n mang tÝnh ph¸p quy ®· ®­îc ban hµnh, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. Bé Tµi chÝnh víi chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n ®· ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n quy ®Þnh ph¸p lý lµm nÒn t¶ng quan träng cho ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp kÕ to¸n, kiÓm to¸n t¹i ViÖt nam. HiÖn nay, Bé Tµi chÝnh ®ang xóc tiÕn nghiªn cøu vµ tr×nh Nhµ n­íc nh÷ng ban hµnh míi, quy ®Þnh vÒ chuÈn mùc kÕ to¸n kiÓm to¸n ViÖt nam phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ ë n­íc ta. Trong n¨m 1996, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®ang ¸p dông c¸c chÕ ®é kÕ to¸n do Bé Tµi chÝnh ban hµnh ®Òu chuyÓn sang ¸p dông hÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n ban hµnh theo quyÕt ®Þnh 1141-TC/Q§/C§KT ngµy 01-11-1995 (kÓ c¶ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi). N¨m 1997, khi ®· söa ®æi xong luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, Bé Tµi chÝnh cã nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ biÖn ph¸p xö lý riªng cho viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, lËp b¸o c¸o tæng hîp, b¸o c¸o tµi chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi, c¸c c«ng ty ®a quèc gia. Còng trong n¨m 1997, Bé Tµi chÝnh ®· tr×nh ChÝnh phñ cho x©y dùng luËt kÕ to¸n thay cho ph¸p lÖnh kÕ to¸n vµ thèng kª ®· ®­îc Quèc héi th«ng qua ngµy 10-05-1988. Cã thÓ nãi r»ng sau h¬n 5 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë ViÖt nam ®· cã mét m«i tr­êng ph¸p lý cÇn thiÕt, ®· chøng minh sù cÇn thiÕt vµ kh¼ng ®Þnh chç ®øng cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. M­êi ba c«ng ty kiÓm to¸n ®ang ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, h¬n 100 kiÓm to¸n viªn ®· ®­îc cÊp chøng chØ ®ang lµ nßng cèt cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt nam. Chóng lµ nh÷ng con sè thùc tÕ chøng minh ®iÒu ®ã. Tuy nhiªn ®Õn nay trong lÜnh vùc ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë ViÖt nam còng ®· béc lé mét sè vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt bao gåm c¶ nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh ph¸p lý vµ c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh nghÜa vô. 2. KiÓm to¸n viªn: Nh©n tè quan träng cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n lµ kiÓm to¸n viªn. ChÊt l­îng cã quan hÖ chÆt chÏ víi chÊt l­îng cña kiÓm to¸n. ë ViÖt nam hiÖn nay, kiÓm to¸n viªn ch­a thµnh nghÒ víi t­ c¸ch c¸ nh©n mµ chñ yÕu lµm viÖc t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n (c«ng ty Nhµ n­íc hoÆc t­ nh©n). Søc m¹nh cña c«ng ty chÝnh lµ ®éi ngò kiÓm to¸n viªn. Do ®ã ph¸t triÓn vÒ mÆt sè l­îng, chÊt l­îng ®éi ngò kiÓm to¸n viªn trë thµnh mét vÊn ®Ò bøc xóc. C¸c tiªu chuÈn cÇn ph¸i cã ®èi víi mét kiÓm to¸n viªn hµnh nghÒ t¹i ViÖt nam ®· ®­îc quy ®Þnh t¹i quy ®Þnh sè 07 - CP. Ph¶i tu©n thñ nghiªm tóc viÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ nµy ®èi víi tÊt c¶ c¸c kiÓm to¸n viªn hµnh nghÒ t¹i ViÖt nam (kh«ng ph©n biÖt kiÓm to¸n viªn ng­êi ViÖt nam hay ng­êi n­íc ngoµi). §iÒu cÇn nhËn m¹nh ®èi víi ®éi ngò kiÓm to¸n viªn lµ nh÷ng tiªu chuÈn vÒ n¨ng lùc nghiÖp vô, tr×nh ®é chuyªn m«n, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. KiÓm to¸n viªn ph¶i hµnh nghÒ theo nguyªn t¾c: chÝnh trùc, kh¸ch quan, ®éc lËp vµ bÝ mËt... Ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë ViÖt nam cßn míi mÎ nªn c«ng t¸c ®µo t¹o kiÓm to¸n viªn cßn ch­a ®­îc hoµn thiÖn vÒ chÊt l­îng ®µo t¹o, tÝnh thùc tiÔn cßn Ýt vµ kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cßn ch­a cao. HiÖn nay nh÷ng ph­¬ng thøc ®µo t¹o ®ang ®­îc kÕt hîp ®Ó t¹o hiÖu qu¶ cao nh­: ®µo t¹o t¹i c¸c c¬ së trong n­íc, ngoµi n­íc, t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n, nhÊt lµ t¹i c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt nam, ®µo t¹o trong c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n... 3. Nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu: Lµ mét ngµnh non trÎ míi ra ®êi ë ViÖt nam nh­ng nh÷ng n¨m qua, kiÓm to¸n ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn m×nh kh«ng ngõng, nhanh chãng trë thµnh mét c«ng cô qu¶n lý vÜ m« ®¾c lùc cho Nhµ n­íc. Nh÷ng kÕt qu¶ mµ ngµnh kiÓm to¸n ®· ®¹t ®­îc lµ ®éng lùc thóc ®Èy kiÓm to¸n ngµy cµng hoµn thiÖn m×nh h¬n. N¨m n¨m qua, kiÓm to¸n ®· thùc hiÖn trªn 2.500 cuéc kiÓm to¸n t¹i 61 tØnh, thµnh phè; 6 Bé vµ c¬ quan ngang Bé; 4 c¬ quan thuéc ChÝnh phñ; 10 c«ng tr×nh träng ®iÓm quèc gia; 4 ch­¬ng tr×nh, môc tiªu cña ChÝnh phñ; gÇn 50 Tæng c«ng ty 90 vµ 91; 7 Qu©n khu, Qu©n chñng, Tæng côc vµ nhiÒu doanh nghiÖp thuéc khèi an ninh quèc phßng, dù tr÷ quèc gia, kinh tÕ §¶ng. §Æc biÖt trong ®ã kiÓm to¸n ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n c¸c lÜnh vùc mµ tõ tr­íc ®Õn nay kh«ng hÒ cã sù thanh tra, kiÓm tra tõ bªn ngoµi. Môc ®Ých chñ yÕu cña c¸c cuéc kiÓm to¸n lµ kiÓm tra, x¸c nhËn tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña sè liÖu b¸o c¸o kÕ to¸n, xem xÐt tÝnh tu©n thñ ph¸p luËt vµ c¸c quy ®Þnh cã liªn quan. ViÖc kiÓm to¸n ®¸nh gi¸ tÝnh kinh tÕ, tÝnh hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña viÖc qu¶n lý vµ sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh còng nh­ t¸c dông hiÖu qu¶ cña hÖ thèng tæ chøc, kiÓm tra, kiÓm so¸t qu¶n lý ë c¸c ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n ch­a thùc hiÖn theo m« h×nh kiÓm to¸n ho¹t ®éng. ChÝnh v× vËy, kÕt qu¶ kiÓm to¸n trong n¨m n¨m qua kh«ng chØ t¨ng thu vµ tiÕt kiÖm chi cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc gÇn 2.500 tû ®ång; trong ®ã, ph¸t hiÖn sè chØ tiªu sai chÕ ®é, ®Ó ngoµi quyÕt to¸n ng©n s¸ch 1.747 tû ®ång. Qua ®ã cßn gióp c¸c c¬ quan ®¬n vÞ nhËn biÕt thùc tr¹ng t×nh h×nh tµi chÝnh, nh÷ng yÕu kÐm vµ s¬ hë trong qu¶n lý kinh tÕ vµ s¶n xuÊt - kinh doanh ®Ó kÞp thêi chÊn chØnh vµ tõng b­íc hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý. a) KiÓm to¸n trong doanh nghiÖp: Ho¹t ®éng kiÓm to¸n gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn th«ng tin trung thùc, kh«ng chØ b¶n khai tµi chÝnh mµ cßn vÒ hiÖu qu¶, hiÖu n¨ng cña mçi bé phËn ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh trong mçi giai ®o¹n, ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cho phï hîp víi môc tiªu. KiÓm to¸n lµ ng­êi b¹n ®­êng cña kÕ to¸n, nã chØ ra nh÷ng sai sãt, nh÷ng thiÕu sãt, nh÷ng vÊn ®Ò cÇn kh¾c phôc trong ho¹t ®éng kÕ to¸n cña doanh nghiÖp, cñng cè vµ ®­a ho¹t ®éng kiÓm to¸n doanh nghiÖp ®i vµo nÒ nÕp. §ång thêi kiÓm to¸n cßn cung cÊp nh÷ng th«ng tin mang tÝnh chÝnh x¸c cao vÒ t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh cña bªn ®èi t¸c kinh doanh, gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh. TÊt c¶ nh÷ng kÕt qu¶ trªn cña ngµnh kiÓm to¸n ViÖt nam ®· thùc tÕ chøng minh, thÓ hiÖn râ ë sè l­îng c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®· t¨ng mét c¸ch kh«ng ngê vµ nhu cÇu kiÓm to¸n cña c¸c doanh nghiÖp còng ngµy cµng t¨ng theo thêi gian: C¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp ®Õn th¸ng 2/1996 ë ViÖt nam chÝnh thøc ®· cã 13 c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp bao gåm: - N¨m c«ng ty lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc trùc thuéc Bé tµi chÝnh. C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt nam (VACO) C«ng ty t­ vÊn tµi chÝnh, kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n (AASC) C«ng ty kiÓm to¸n vµ t­ vÊn (A&C) C«ng ty t­ vÊn vµ kiÓm to¸n Sµi Gßn (AFC) C«ng ty kiÓm to¸n §µ N½ng (DAC) - Mét c«ng ty lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc, trùc thuéc ñy ban nh©n d©n thµnh phè Hå ChÝ Minh. C«ng ty kiÓm to¸n vµ dÞch vô tin häc (AISC) - Mét c«ng ty TNHH trùc thuéc uû ban nh©n d©n tØnh Qu¶ng Ninh C«ng ty kiÓm to¸n H¹ Long (HAACO) - Bèn c«ng ty TNHH 100% vèn n­íc ngoµi trùc thuéc Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. C«ng ty Ernst &Yuong Viet Nam (E &Y) Peat Marwick Viet Nam (KMPG) Price Waterhouse Viet Nam (PW) Athur Andersen Viet Nam (AA) - Hai c«ng ty liªn doanh TNHH cã vèn ®Çu t­ n­¬c ngoµi trùc thuéc Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt nam Deloitte Touch Touhmatsu (VACODDTT) C«ng ty Cooper & Lybrand - AISC Trªn thùc tÕ hå s¬ thµnh lËp c¸c c«ng ty nµy ®Òu ph¶i ®­îc Bé Tµi chÝnh chÊp thuËn b»ng v¨n b¶n. Trong ®ã, n¨m c«ng ty ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña Bé tr­ëng Bé tµi chÝnh; hai c«ng ty ®­îc thµnh lËp bëi UBND thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ UBND tØnh Qu¶ng Ninh; sau c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc thµnh lËp theo giÊy phÐp cña UBNN vÒ hîp t¸c vµ ®Çu t­, nay lµ Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. C¸c c«ng ty trªn ®Òu lµ ®¬n vÞ kinh tÕ ®éc lËp cã t­ c¸ch ph¸p nh©n ®­îc thu phÝ dÞch vô cña kh¸ch hµng tù trang tr¶i chi phÝ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô theo luËt ®Þnh. Bé Tµi chÝnh ®· tæ chøc thi tuyÓn vµ cÊp chøng chØ cho 105 kiÓm to¸n viªn lµm viÖc trong c¸c c«ng ty trªn theo ®óng ba tiªu chuÈn do ChÝnh phñ quy ®Þnh. b) KiÓm to¸n víi qu¶n lý Nhµ n­íc: Trªn ph­¬ng diÖn lý thuyÕt kiÓm to¸n ®èi víi Nhµ n­íc cã nhiÒu t¸c dông h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, thÓ hiÖn ë nhiÒu ph­¬ng diÖn: - Cung cÊp thªm th«ng tin trung thùc ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ b»ng hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ mäi thµnh phÇn kinh tÕ. - N­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ, c¸c quan hÖ kinh tÕ, chÕ ®é kÕ to¸n còng sÏ thay ®æi. Bªn c¹nh ®ã, cïng víi sù bung ra cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi. Trong khi ®ã c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t ch­a chuyÓn h­íng kÞp thêi, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kû c­¬ng bÞ bu«ng láng, nh÷ng nguyªn t¾c cña kÕ to¸n, tµi chÝnh bÞ ph¸ vì t¹o c¬ héi cho nhiÒu c¸ nh©n víi ý ®å xÊu ®· liªn kÕt tham « cña Nhµ n­íc hµng tû ®ång, ®iÓn h×nh lµ c¸c vô nh­ TAMEXCO, MINH PHông... lµm x«n xao d­ luËn gÇn ®©y. KiÓm to¸n ®ãng vai trß quan träng ®èi víi viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, môc tiªu, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn cô thÓ cña ®Êt n­íc cho nh÷ng n¨m tíi, h­íng dÉn nghiÖp vô kÕ to¸n ®i vµo nÒ nÕp, gi÷ g×n kû c­¬ng nÒn tµi chÝnh quèc gia, ®ång thêi ®ãng gãp nhiÒu ý kiÕn bæ Ých vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh Nhµ n­íc mµ ®iÓn h×nh lµ cuéc kiÓm to¸n ng©n s¸ch Nhµ n­íc võa qua, kiÓm to¸n ®· chØ ra ®­îc mét sè nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc qu¶n lý vµ thùc hiÖn ng©n s¸ch nh­: ViÖc x©y dùng vµ xÐt duyÖt ng©n s¸ch, tÝnh phæ biÕn lµ lËp kÕ ho¹ch thu chi ng©n s¸ch cña c¸c bé vµ c¸c tØnh ®Òu thÊp h¬n so víi kh¶ n¨ng thùc tÕ vµ khi tÝnh chi l¹i tÝnh cao h¬n. Do ®ã kÕt qu¶ tæng hîp ng©n s¸ch Nhµ n­íc tr×nh Quèc héi lµ thiÕu c¨n cø. N¨m 1995, sau khi ®· cã quyÕt ®Þnh vµ ph©n bæ ng©n s¸ch, Quèc héi ®· mÊt nhiÒu c«ng søc vµ thêi gian xem xÐt viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ng©n s¸ch nh­ng t×nh h×nh sè liÖu b¸o c¸o quyÕt to¸n so víi dù to¸n vµ so víi kh¶ n¨ng thùc tÕ còng cã nhiÒu chªnh lÖch ®¸ng kÓ. Thùc tr¹ng nµy ph¶n ¸nh mét c¸ch tæng hîp lµ cÊp trªn ch­a bao qu¸t hÕt t×nh h×nh cô thÓ ë cÊp d­íi, cÊp d­íi b¸o c¸o lªn cÊp trªn ch­a chÝnh x¸c, trung thùc vµ ch­a ®­îc kiÓm tra cÈn thËn. KÕ ho¹ch ng©n s¸ch vµ dù kiÕn ng©n s¸ch b¸o c¸o tr­íc Quèc héi ch­a ®¶m b¶o c¬ së thùc tÕ vµ ch­a ®ñ ®é tin cËy. KÕ ho¹ch giao xuèng ch­a tho¸t khái t×nh tr¹ng ¸p ®Æt vµ ch­a thùc sù xuÊt ph¸t tõ kÕ ho¹ch ®­îc x©y dùng cña c¸c c¬ quan cÊp d­íi. §Æc biÖt c¬ quan tµi chÝnh ch­a qu¶n lý ch¾c ch¾n c¸c nguån thu vµ viÖc cÊp ph¸t chi tiªu. §©y lµ nh÷ng ®iÓm quan träng mµ cuéc kiÓm to¸n ng©n s¸ch võa qua ®· cung cÊp cho Nhµ n­íc. Nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu cña ngµnh kiÓm to¸n ë ViÖt nam hiÖn nay lµ rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Nhµ n­íc vµ Bé Tµi chÝnh cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Ó hoµn thiÖn ngµnh kiÓm to¸n, ®­a kiÓm to¸n trë thµnh mét c«ng cô ®¾c lùc cho viÖc qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. c) Sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ë ViÖt nam: Sau m­êi n¨m chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc ta ®· hai lÇn ban hµnh hÖ thèng kÕ to¸n vµo n¨m 1989 vµ n¨m 1995. Sù thay ®æi nhanh chãng cña hÖ thèng kÕ to¸n ph¶n ¸nh sù ®æi míi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Chóng ta vui mõng vÒ ®iÒu ®ã nh­ng còng thÊy lo l¾ng bëi v× sù ®æi míi hÖ thèng kÕ to¸n cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn hµng chôc v¹n ng­êi lµm kÕ to¸n vµ nhiÒu líp ng­êi lµm qu¶n lý, kiÓm tra, thanh tra kinh tÕ tµi chÝnh. Kh¸c víi tr­íc ®©y, tr¸ch nhiÖm truyÒn ®¹t, h­íng dÉn, thùc hiÖn hÖ thèng kÕ to¸n míi ®Õn tõng doanh nghiÖp kh«ng chØ lµ c¬ quan tµi chÝnh vµ c¸c c¬ quan cña qu¶n cÊp trªn mµ ®· xuÊt hiÖn hµng lo¹t c¸c trung t©m t­ vÊn, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng c¸c c«ng ty dÞch vô t­ vÊn kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n, cung cÊp dÞch vô ®µo t¹o, h­íng dÉn, gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp thùc hµnh hÖ thèng kÕ to¸n míi. §©y lµ mét c¸ch lµm thùc sù cã hiÖu qu¶ vµ chØ ph¸t sinh tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng. Sè l­îng c¸c c«ng ty kiÓm to¸n t¨ng lªn kh«ng ngõng Do yªu cÇu cña sù nghiÖp ®æi míi nÒn kinh tÕ, n¨m 1991, Bé Tµi cÝnh ®· thµnh lËp cïng mét lóc hai c«ng ty dÞch vô: - C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt nam (VACO) - C«ng ty t­ vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n (AASC) Sau 5 n¨m ho¹t ®éng, c¸c ngµnh ®· ®Þa ph­¬ng ®· tiÕp tôc thµnh lËp thªm 11 c«ng ty kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n trong c¶ n­íc gåm: - 3 c«ng ty cña Bé Tµi chÝnh: A&C, AFC, DAC. - 2 c«ng ty cña ®Þa ph­¬ng: AISC cña thµnh phè Hå ChÝ Minh & HAACO cña H¹ Long - 4 c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi: KPMG, E&Y, PW, AA. - 2 c«ng ty liªn doanh: VACODTT vµ C&LAISC. Mét sè v¨n phßng ®¹i diÖn vµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh còng ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n. HiÖn nay mét sè ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng còng ®ang cã dù ¸n thµnh lËp tiÕp mét sè c«ng ty kÕ to¸n, kiÓm to¸n ®Ó phôc vô kh¸ch hµng. HiÖn nay 13 c«ng ty kÕ to¸n, kiÓm to¸n nãi trªn ®· cã 22 v¨n phßng trong c¶ n­íc víi trªn 500 nh©n viªn. C¸c c«ng ty dÞch vô kiÓm to¸n gãp phÇn vµo viÖc ®­a hÖ thèng kÕ to¸n míi vµo ®êi sèng x· héi. C¸c c«ng ty kÕ to¸n kiÓm to¸n nãi trªn th­êng cung cÊp nhiÒu lo¹i dÞch vô cho kh¸ch hµng, gåm 3 lo¹i chñ yÕu: - T­ vÊn kÕ to¸n - T­ vÊn thuÕ - KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. Khi hÖ thèng kÕ to¸n míi ®­îc ®­a ra ¸p dông, nh÷ng tªn gäi tµi kho¶n, sè hiÖu tµi kho¶n hoµn toµn míi vµ c¸ch thøc s¾p xÕp thµnh tõng lo¹i còng kh¸c h¼n tr­íc ®©y, kÓ c¶ nh÷ng kh¸i niÖm míi... c¸c doanh nghiÖp ch­a thÓ ngay mét lóc hiÓu vµ thùc hiÖn ®­îc ®óng quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. V× vËy c¸c c«ng ty kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n th­êng t­ vÊn cho c¸c doanh nghiÖp x©y dùng hÖ thèng kÕ to¸n cô thÓ, chi tiÕt phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý vµ tr×nh ®é trong ®iÒu kiÖn míi, h­íng dÉn nh©n viªn kÕ to¸n doanh nghiÖp hiÓu vµ thùc hµnh ®óng hÖ thèng kÕ to¸n míi, x©y dùng ch­¬ng tr×nh kÕ to¸n trªn m¸y vi tÝnh, båi d­ìng nghiÖp vô kÕ to¸n míi th«ng qua c¸c khãa häc ng¾n ngµy tËp trung, t­ vÊn vµ gi¶i ®¸p th­êng xuyªn c¸c v­íng m¾c trong mét sè tr­êng hîp... ®Ó ®¶m b¶o hÖ thèng kÕ to¸n míi ®­îc ¸p dông mét c¸ch cã h÷u hiÖu nhÊt vµo chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp th× ho¹t ®éng kÕ to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng thÓ thiÕu vµ lµ dÞch vô chñ yÕu cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ë ViÖt nam hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n nÕu ph¸t hiÖn ra viÖc doanh nghiÖp ch­a thùc hiÖn hoÆc ch­a thùc hiÖn ®óng hÖ thèng kÕ to¸n míi th× c¸c kiÓm to¸n viªn sÏ cã tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn, gióp ®ì kh¸ch hµng söa ®æi, bæ sung thùc hiÖn cho ®óng. §©y còng lµ thiÕt thùc cã hiÖu qu¶ gióp cho viÖc ®­a hÖ thèng kÕ to¸n míi vµo chÝnh s¸ch mµ g­¬ng s¸ng ®iÓn h×nh lµ c«ng ty kiÓm to¸n HACCO H¹ Long. Ba th¸ng qua, thêi gian cßn ng¾n ngñi nh­ng c¸c c«ng ty kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n cña chóng ta ®· tæ chøc ®­îc trªn 50 líp tËp trung cho trªn 5000 ng­êi nghiªn cøu vÒ hÖ thèng kÕ to¸n míi, ®· kÌm cÆp cho hµng tr¨m ng­êi lµm kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp vµ x©y dùng ®­îc kh¸ nhiÒu tµi liÖu chi tiÕt cho doanh nghiÖp... gãp phÇn phæ cËp hÖ thèng kÕ to¸n míi vµo thùc tÕ. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp ®· vµ sÏ s½n sµng bá ra mét kho¶n chi phÝ phï hîp ®Ó c¸c c«ng ty kÕ to¸n, kiÓm to¸n t­ vÊn mét c¸ch tËn t×nh, cã tr¸ch nhiÖm, cã hiÖu qu¶ viÖc thùc hiÖn hÖ thèng kÕ to¸n míi nµy. Víi trªn 6000 doanh nghiÖp Nhµ n­íc, trªn 1000 xÝ nghiÖp liªn doanh cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ hµng ngh×n c«ng ty TNHH, hµng chôc v¹n c¬ së t­ nh©n cÇn ph¶i thùc hiÖn hÖ thèng kÕ to¸n míi th× viÖc tiÕp tôc ph¸t triÓn c¸c c«ng ty kÕ to¸n, kiÓm to¸n lµ mét c¸ch lµm míi, hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ®­a hÖ thèng kÕ to¸n míi vµo doanh nghiÖp. KiÓm to¸n ViÖt nam liªn kÕt víi quèc tÕ Bé Tµi chÝnh ®· rÊt nç lùc ®Ó hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm to¸n ViÖt nam sao cho phï hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh­ng c«ng viÖc nµy vÉn cÇn ph¶i ®­îc më réng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc còng nh­ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Hiªn t¹i, viÖc kiÓm to¸n ®éc lËp chñ yÕu chØ ¸p dông víi c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, mµ trong t­¬ng l¹i, ®Ó t¨ng c­êng tÝnh c¹nh tranh, thu hót ®Çu t­ th× tÊt c¶ c¸c c«ng ty cÇn ®­îc kiÓm to¸n. KiÓm to¸n ViÖt nam ®· rÊt cè g¾ng häc hái chuyªn m«n ë c¸c n­íc b¹n cã tr×nh ®é cao vµ hoµn thiÖn h¬n, qua ®ã rót ra nhiÒu bµi häc vµ kinh nghiÖp thùc tiÔn, ®ång thêi còng ®· tranh thñ sù hç trî vÒ nhiÒu ph­¬ng diÖn ho¹t ®éng mµ ®¸ng kÓ nhÊt lµ ch­¬ng tr×nh hç trî cña Liªn minh Ch©u ©u - lµ mét ch­¬ng tr×nh ®­îc thiÕt kÕ ®Ó hç trî ViÖt nam trong giai ®o¹n chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Ch­¬ng tr×nh cã 5 dù ¸n, trong ®ã dù ¸n vÒ kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n lµ lín nhÊt. §iÒu nµy cho phÐp ta thÊy c¶ Liªn minh Ch©u ©u vµ ViÖt nam ®Òu chó träng vµo viÖc ph¸t triÓn mét hÖ thèng kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n v÷ng m¹nh ë ViÖt nam. Dù ¸n cña ch­¬ng tr×nh nµy gåm 3 môc tiªu c¬ b¶n sau: + Môc tiªu thø nhÊt: Hç trî c¸c chuyªn gia kÕ to¸n vµ c¸c c¬ quan ®èi t¸c cña ViÖt nam trong viÖc thiÕt kÕ mét hÖ thèng kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ngang tÇm víi nh÷ng chuÈn mùc ®­îc quèc tÕ c«ng nhËn. Nãi ®Õn hÖ thèng kiÓm to¸n lµ ph¶i ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò nh­ nh÷ng quy ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n, tæ chøc thùc thi, cÊp chøng chØ hµnh nghÒ quèc gia, ®µo t¹o vµ båi d­ìng nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c chuyªn m«n vµ x©y dùng mét hiÖp héi kÕ to¸n v÷ng m¹nh... CÇn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng phÊn ®Êu ®Ó ®­îc quèc tÕ c«ng nhËn lµ mét trong nh÷ng môc tiªu chÝnh cña dù ¸n. Tuy nhiªn còng cÇn ph¶i ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p vµ c¸c khuyÕn nghÞ phï hîp víi ®Æc thï trong m«i tr­êng ph¸p lý, hiÕn ph¸p, kinh tÕ cña ViÖt nam. + Môc tiªu thø hai: Hç trî ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë ViÖt nam th«ng qua viÖc ph¸t triÓn n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan kiÓm to¸n trong n­íc, trªn c¬ së ®ã nh÷ng c¬ quan nµy cã thÓ c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ ®Ó dµnh ®­îc mét dung l­îng thÞ tr­êng ®¸ng kÓ ®èi víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n vµ t­ vÊn. Do ®ã dù ¸n sÏ hç trî c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cña ViÖt nam x©y dùng vµ so¹n th¶o tµi liÖu h­íng dÉn kiÓm to¸n vµ c¸c thñ tôc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng dÞch vô, hç trî hä trong viÖc hoµn thiÖn, ph¸t triÓn hÖ thèng qu¶n lý néi bé sao cho cã hiÖu qu¶ vµ n©ng cao n¨ng lùc kiÓm to¸n, t­ vÊn t«ng qua viÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ tin häc. + Môc tiªu thø ba: Trong vßng 2 cho ®Õn 3 n¨m tíi sÏ cã mét sè chuyªn gia ViÖt nam ®­îc cö sang Ch©u ©u ®Ó theo häc c¸c kho¸ tõ 3 ®Õn 9 th¸ng hoÆc tham gia vµo c¸c ®ît ®i kh¶o s¸t kÐo dµi tõ 1 ®Õn 3 tuÇn ë c¸c c¬ së vµ tr­êng ®¹i häc ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c chuyªn gia ViÖt nam. Nhê cã dù ¸n nµy, ViÖt nam sÏ ®­îc cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ chuÈn mùc chuyªn m«n quèc tÕ tèt nhÊt ®Ó tõ ®ã hä cã thÓ tù ho¹ch ®Þnh ra nh÷ng g× lµ tèt nhÊt cho ViÖt nam. 4. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ngµnh kiÓm to¸n ViÖt nam: KiÓm to¸n chÝnh thøc xuÊt hiÖn ë ViÖt nam tõ 5/1991. KÓ tõ ®ã ®Õn nay, trong ho¹t ®éng cña m×nh, kiÓm to¸n ViÖt nam gÆp kh«ng Ýt nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n. ThuËn lîi th× Ýt mµ khã kh¨n th× nhiÒu. §iÒu ®ã lµ ®­¬ng nhiªn ®èi víi mét quèc gia ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ nh­ ë ViÖt nam (chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN). a) ThuËn lîi: - KiÓm to¸n ViÖt nam ®­îc thõa h­ëng nh÷ng lý luËn vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ kiÓm to¸n cña c¸c quèc gia ®i tr­íc. - Ngµnh kiÓm to¸n ViÖt nam ®­îc sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. §­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Çu t­ vÒ mÆt tµi chÝnh, x©y dùng hÖ thèng ph¸p lý ®èi víi c«ng t¸c kiÓm to¸n. b) Khã kh¨n: - Kh¸i niÖm kiÓm to¸n cßn míi mÎ ®èi víi ViÖt nam, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. Khã kh¨n nµy ®· g©y trë ng¹i kh«ng Ýt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh kiÓm to¸n. Tõ tr­íc, ng­êi ViÖt nam lµm viÖc chÞu rÊt Ýt sù kiÓm tra, kiÓm so¸t cña ng­êi kh¸c, t©m lý Êy ®· ¨n s©u vµo mçi con ng­êi. Cho nªn viÖc thay ®æi nã rÊt khã kh¨n, ph¶i cÇn mét thêi gian dµi. - Ph¹m vi ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n cßn rÊt hÑp, chØ ho¹t ®éng trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc hoÆc mét sè doanh nghiÖp lín, liªn doanh víi n­íc ngoµi. - §éi ngò c¸n bé cßn non trÎ, sè l­îng Ýt, thiÕu kinh nghiÖm thùc tiÔn. Kh©u ®µo t¹o c¸n bé kiÓm to¸n cña n­íc ta cßn rÊt máng, chØ tËp trung ë mét sè thµnh phè lín. - Cßn cã rÊt nhiÒu tÖ n¹n tån t¹i trong kiÓm to¸n nh­ c¸n bé ch­a liªm khiÕt, trong s¹ch, cßn tham «, tham nhòng, gian lËn... II. Nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n VN: Cã thÓ nãi r»ng h¬n 6 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë ViÖt nam ®· cã nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng nh­ng còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng vÊp v¸p cña chÆng ®­êng ®Çu non nít. V× vËy, Nhµ n­íc vµ ®Æc biÖt lµ Bé Tµi chÝnh cÇn ph¶i quan t©m nhiÒu h¬n n÷a ®Õn ho¹t ®éng cña ngµnh kiÓm to¸n ®Ó kiÓm to¸n ViÖt nam thùc sù trë thµnh mét c«ng cô ®¾c lùc cña qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Víi nh÷ng thùc tr¹ng cña ngµnh kiÓm to¸n ViÖt nam ®· ®­îc tr×nh bµy ë trªn, nhiÖm vô ®Æt ra cña ngµnh kiÓm to¸n ViÖt nam hiÖn nay cã thÓ tãm t¾t ë nh÷ng néi dung chÝnh sau ®©y: Mét lµ: Ph¶i më réng diÖn vµ quy m« kiÓm to¸n n¨m sau lín h¬n n¨m tr­íc, kiÓm to¸n ë nhiÒu lÜnh vùc ®Ó rót kinh nghiÖm (kÓ c¶ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i vµ dÞch vô). Ph¶i phÊn ®Êu n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n. C«ng t¸c kiÓm to¸n ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo ®óng chøc n¨ng, nhiÖm vu, ®óng chuÈn mùc. HiÖn nay, nh÷ng n¬i rÊt ®¸ng ph¶i tiÕn hµnh kiÓm to¸n ngay nh­ng søc cã h¹n, ph¶i lµm dÇn tõng b­íc ®Ó rót kinh nghiÖm, dÇn dÇn sÏ lµm lín. Chó ý kiÓm to¸n kh«ng ®Ó ¶nh h­ëng ®Õn c«ng viÖc th­êng xuyªn cña c¸c ®èi t­îng ®­îc kiÓm to¸n. §i tõng b­íc v÷ng ch¾c ®Ó gãp søc lµm æn ®Þnh nÒn kinh tÕ, gãp søc ph¸t triÓn kinh tÕ. Hai lµ: Th«ng qua kiÓm to¸n ph¶i thiÕt thùc ph¶i chÊn chØnh viÖc sö dông ng©n s¸ch cña c¬ quan, ®¬n vÞ vµ h¹ch to¸n ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ®Ó lËp l¹i kû c­¬ng, thùc hiÖn ®óng chñ tr­¬ng ®­êng lèi cña §¶ng, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, chÕ ®é cña Nhµ n­íc. Trõng trÞ nh÷ng ng­êi vi ph¹m ph¸p luËt, nh÷ng ng­êi lµm sai chÕ ®é, chÝnh s¸ch. Nh­ng ®ång thêi còng ph¸t hiÖn vµ kiÕn nghÞ viÖc söa ®æi, bæ xung c¬ chÕ, chÝnh s¸ch chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n, c¬ chÕ qu¶n lý cho phï hîp. HiÖn nay ta ®ang qu¶n lý mét mÆt láng lÎo, nh­ng mÆt kh¸c do c¬ chÕ, chÝnh s¸ch chÕ ®é cã mÆt qu¸ cò kü l¹c hËu. Do ®ã ë c¬ së khã lµm ¨n, khã ph¸t hiÖn ®­îc kh¶ n¨ng nhiÒu vÊn ®Ò bÊt hîp lý cÇn ®­îc ph¸t hiÖn ®Ó söa ch÷a cho ngµy mét hîp lý, hoµn chØnh nh»m ph¸t huy tiÒm n¨ng, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Cã s¶n xuÊt ®­îc nhiÒu cña c¶i th× cuéc sèng míi tèt hon. V× vËy ph¶i cã quan ®iÓm båi d­ìng ®Ó n©ng cao nguån thu, trªn c¬ së ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn dÞch vô ®Ó t¨ng thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Ba lµ: HiÖn nay hÇu nh­ ngµnh nµo còng cã thanh tra, nh­ng rÊt Ýt thanh tra ngµnh ph¸t hiÖn ®­îc c¸c vô viÖc tiªu cùc, tham nhòng ë ngµnh m×nh. Trong khi ®ã ë ®©u còng nãi ®Õn c¸n bé tho¸i hãa biÕn chÊt chiÕm ®o¹t tµi s¶n cña Nhµ n­íc. Tõ thùc tiÔn ®ã ®Æt ra cho ngµnh kiÓm to¸n, ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n Nhµ n­íc ph¶i chó träng ngay tõ ®Çu yÕu tè c¸n bé. C¸n bé cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, ®ßi hái ph¶i cã n¨ng lùc, cã tr×nh ®é hiÓu biÕt. kiÓm to¸n lµ ®Õn kiÓm tra xem xÐt nh÷ng viÖc ng­êi ta ®· lµm råi. NÕu kiÓm to¸n viªn tr×nh ®é kÐm th× kh«ng thÓ chØ ra viÖc ng­êi ta lµm ®óng hay sai. Muèn vËy ®ßi hái kiÓm to¸n viªn ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n giái b»ng c¸ch ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i, tËp huÊn, rót kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn mét c¸ch nghiªm tóc. Qua mçi cuéc kiÓm to¸n ph¶i tæng kÕt ®Ó rót ra bµi häc. Kh«ng thÓ chØ cã ®µo t¹o ë nhµ tr­êng mµ ph¶i th«ng qua c¸c cuéc kiÓm to¸n ®Ó rót ra nh÷ng chç hä h¹ch to¸n sai, hä dÊu diÕm theo c¸ch nµo. B»ng c¸ch võa lµm võa häc, võa rót kinh nghiÖm, tù båi d­ìng ®Ó n©ng cao tr×nh ®é lµ ph­¬ng ph¸p tèt nhÊt ®Ó dÇn dÇn x©y dùng ®­îc ®éi ngò c¸n bé kiÓm to¸n cã ®ñ tr×nh ®é, ph¸t hiÖn nh÷ng ®óng sai so víi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n­íc. Cã tr×nh ®é kiÓm to¸n giái ®· lµ quan träng nh­ng ®iÒu quyÕt ®Þnh ®ßi hái c¸n bé kiÓm to¸n ph¶i liªm khiÕt. Tãm l¹i lµ ph¶i th­êng xuyªn ch¨m lo båi d­ìng, n©ng cao tr×nh ®é cho c¸n bé kiÓm to¸n vÒ chÝnh trÞ, chuyªn m«n, ®­êng lèi cña §¶ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n­íc vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp; trong ®ã ph¶i coi träng c«ng t¸c rÌn luyÖn vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc, x©y dùng ®­îc ®éi ngò c¸n bé cã t©m huyÕt víi nghÒ nghiÖp. KiÓm to¸n Nhµ n­íc ph¶i nghiªn cøu ®Ò xuÊt víi Nhµ n­íc vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cô thÓ cña c¸n bé ngµnh kiÓm to¸n nh­: tiÒn l­¬ng, chÕ ®é ®i c«ng t¸c, chÕ ®é vµ ph­¬ng tiÖn ®i l¹i, c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho kiÓm to¸n viªn ho¹t ®éng. KiÓm to¸n Nhµ n­íc lµ mét tæ chøc míi trong c¬ cÊu tæ chøc cña hÖ thèng hµnh chÝnh, kh«ng nh÷ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n giái mµ ph¶i ®¶m b¶o vÒ mÆt phÈm chÊt ®¹o ®øc. NÕu kh«ng ®­îc nh­ vËy th× kiÓm to¸n Nhµ n­íc kh«ng thÓ hoµn thµnh ®­îc chøc n¨ng nhiÖm vô. RÊt mõng lµ qua thùc tÕ n¨m 1995 kiÓm to¸n Nhµ n­íc ®i kiÓm to¸n ë ®©u còng ph¸t hiÖn ra sai ph¹m, nªu ®­îc vÊn ®Ò cÇn chÊn chØnh, ®· thu ®­îc cho ng©n s¸ch mét kho¶n tiÒn tuy kh«ng lín l¾m nh­ng rÊt quan träng. §©y chÝnh lµ mét b­íc ®Èy m¹nh chèng tiªu cùc, t«n vinh nh÷ng nh©n tè lµm ¨n ch©n chÝnh, ®óng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, lµm giµu b»ng trÝ tuÖ, søc løc cña m×nh ®Ó x©y dùng mét x· héi lµnh m¹nh, c«ng b»ng, v¨n minh. Bèn lµ: §Ó n©ng cao tÝnh ph¸p lý cña c«ng t¸c kiÓm to¸n, ngay tõ b©y giê kiÓm to¸n Nhµ n­íc cÇn bè trÝ mét bé phËn chuÈn bÞ dÇn viÖc x©y dùng luËt kiÓm to¸n vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy. CÇn tÝch cùc tiÕp tôc tËp trung hoµn thiÖn dù th¶o Ph¸p lÖnh kiÓm to¸n Nhµ n­íc tr×nh ChÝnh phñ xem xÐt ®Ó ChÝnh phñ tr×nh ñy ban th­êng vô Quèc héi ban hµnh. Cã kÕ ho¹ch chuÈn bÞ c¸c ®iÒu quy ®Þnh vÒ vÞ trÝ ph¸p lý, chøc n¨ng, nhiÖm vô, tæ chøc bé m¸y, ng©n s¸ch ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n... ®Ó cã c¬ së b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn c«ng t¸c cña kiÓm to¸n vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. VÒ kiÓm to¸n Nhµ n­íc ngoµi viÖc chó träng tæng kÕt ®óc rót kinh nghiÖm thùc tiÔn cÇn ®Èy m¹nh quan hÖ víi n­íc ngoµi, víi c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp ®Ó häc tËp thªm kinh nghiÖm. Trªn thÕ giíi kiÓm to¸n cã vµi tr¨m n¨m, hä cã nh÷ng kinh nghiÖm ta cã thÓ häc tËp ®­îc, nh­ng viÖc vËn dông cÇn chó ý ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tiÔn cña n­íc ta. KÕt luËn Trong suèt chÆng ®­êng h¬n n¨m n¨m qua cña m×nh, ngµnh kiÓm to¸n ViÖt nam ®· tõng b­íc kh¼ng ®Þnh ®­îc m×nh, tá râ vai trß quan träng thiÕt yÕu ®èi víi hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. NhiÒu thµnh c«ng nh­ng còng l¾m gian nan, kiÓm to¸n ViÖt nam vÉn kh«ng ngõng häc hái ®Ó tù hoµn thiÖn m×nh, më réng diÖn quy m« phôc vô c¸c chñ thÓ kinh tÕ, ®Ó trë thµnh ng­êi b¹n ®­êng cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ. Bµi viÕt trªn ®©y ®· tr×nh bµy tãm l­îc vÒ t×nh h×nh vµ thùc tr¹ng cña ngµnh kiÓm to¸n ViÖt nam hiÖn nay. Qua ®ã rót ra nh÷ng bµi häc vµ kinh nghiÖm ®Ó x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng cho sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ngµnh kiÓm to¸n phï hîp víi thùc tiÔn cña ViÖt nam trong thêi ®¹i hiÖn nay. Tµi liÖu tham kh¶o 1. T×m hiÓu vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam. Bïi V¨n Mai 2. Lý thuyÕt kiÓm to¸n. Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 3. KiÓm to¸n PTS V­¬ng §×nh HuÖ vµ PTS §oµn Xu©n Tiªn 4. T¹p chÝ KiÓm to¸n Sè 1, 3, 4/1997; 1, 3, 4, 5, 6/1998; 1, 2, 3/1999 5. T¹p chÝ KÕ to¸n Sè 12, 14/1998 6. T¹p chÝ Ph¸t triÓn Kinh tÕ Sè 92, 93/1998 7. T¹p chÝ Tµi chÝnh Sè 4, 6, 7, 8/1997; 8/1998; 3,4/2000 Môc lôc Trang * Lêi nãi ®Çu 1 * PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kiÓm to¸n 2 I. S¬ l­îc lÞch sö ph¸t triÓn cña kiÓm to¸n: 2 II. Kh¸i niÖm vÒ kiÓm to¸n: 2 III. Ph©n lo¹i kiÓm to¸n: 3 1. Theo chøc n¨ng: 3 2. Ph©n lo¹i theo chñ thÓ kiÓm to¸n: 4 IV. C¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n: 5 1. Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n c¬ b¶n: 5 2. Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n tu©n thñ: 6 3. Ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu: 6 4. Ph­¬ng ph¸p theo dÊu hiÖu chØ dÉn: 7 * PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kiÓm to¸n ë ViÖt Nam vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt 8 I. Thùc tr¹ng vÒ kiÓm to¸n ViÖt nam hiÖn nay: 8 1. Hµnh lang ph¸p lý cña c¸c ho¹t ®éng kiÓm to¸n: 8 2. KiÓm to¸n viªn: 9 3. Nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu: 10 4. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ngµnh kiÓm to¸n ViÖt nam: 19 II. Nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n VN: 20 * KÕt luËn 23 * Tµi liÖu tham kh¶o 24