Tiểu luận Ảnh hưởng của lạm phát đối với tăng trưởng kinh tế trong công cuộc đổi mới kinh tế của Việt Nam

t c©u nãi næi tiÕng “l¹m ph¸t bao giê vµ ë ®©u còng lµ mét hiÖn t­îng tiÒn tÖ”. Friedman ­íc ®Þnh r»ng nguån gèc cña mäi l¹m ph¸t lµ mét tû lÖ t¨ng tr­ëng cao cña cung tiÒn tÖ ®¬n gi¶n b»ng c¸ch gi¶m tØ lÖ t¨ng tr­ëng cung tiÒn tÖ ®Õn møc thÊp nhÊt th× cã thÓ ng¨n chÆn ®­îc l¹m ph¸t. Trong thùc tÕ cã nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö mµ mét tû lÖ l¹m ph¸t cao cho mét thêi kú kÐo dµi ®i tiÕp theo sau møc cña t¨ng tr­ëng vÝ dô ®iÓn h×nh nhÊt lµ siªu l¹m ph¸t cña §øc trong nh÷ng n¨m qua 1921-1923 víi tû lÖ l¹m ph¸t trong n¨m 1923 v­ît qu¸ 1.000.000%. GÇn ®©y ®ã lµ l¹m ph¸t ë Mü La Tinh tõ 1980 ®Õn 1990 trong ®ã Argentina cã tû lÖ t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ cao nhÊt vµ tû lÖ l¹m ph¸t b×nh qu©n cao nhÊt trªn 10.000%. ViÖc tû lÖ l¹m ph¸t cao trong mäi tr­êng hîp trong ®ã tû lÖ t¨ng tr­ëng tiÒn cao cã thÓ ®­îc coi lµ mét sù kiÖn ngo¹i sinh lµ mét chøng cø v÷ng ch¾c r»ng t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ cao g©y nªn l¹m ph¸t cao. Tuy nhiªn ý kiÕn cña Friedman thùc tÕ cho r»ng nh÷ng biÕn ®éng t¨ng lªn trong møc gi¸ c¶ lµ mét hiÖn t­îng tiÒn tÖ chØ khi nµo nh÷ng biÕn ®éng t¨ng lªn ®ã tõ mét qu¸ tr×nh kÐo dµi víi ®Þnh nghÜa l¹m ph¸t lµ viÖc gi¸ c¶ t¨ng nhanh vµ kÐo dµi th× ®a sè c¸c nhµ kinh tÕ ph¸i tiÒn tÖ hay ph¸i Keynes ®Òu ®ång ý víi ý kiÕn cña Friedman. c. Ph¸i tiÒn tÖ. Ph¸i tiÒn tÖ tin r»ng mét møc gi¸ c¶ t¨ng kÐo dµi kh«ng thÓ lµ do bÊt kú nguyªn nh©n nµo kh¸c ngoµi viÖc t¨ng cung tiÒn tÖ g©y nªn.Trong c¸ch ph©n tÝch cña ph¸i tiÒn tÖ, cung tiÒn tÖ ®­îc coi lµ nguyªn nh©n duy nhÊt lµm dÞch chuyÓn ®­êng tæng cÇu, còng chÝnh lµ nguyªn nh©n lµm nÒn kinh tÕ chuyÓn dÞch. Y’ 3’ 1’ 2 3 4 2’ 1 AS1 AS2 AS3 AS4 AD4 AD3 AD2 AD1 Yn Tæng s¶n phÈm Y P4 P3 P2 P1 Tæng møc gi¸ c¶ P Ban ®Çu nÒn kinh tÕ ë ®iÓm 1 víi s¶n phÈm ë møc tû lÖ tù nhiªn, gi¸ c¶ t¹i P1. NÕu cung tiÒn tÖ t¨ng lªn ®Òu ®Æn dÇn dÇn trong suèt c¶ n¨m th× ®­êng tæng cÇu di chuyÓn sang ph¶i ®Õn AD2. Tr­íc tiªn trong mét thêi gian rÊt ng¾n, nÒn kinh tÕ cã thÓ chuyÓn ®éng ®Õn ®iÓm 1’, s¶n phÈm cã thÓ t¨ng lªn trªn møc tû lÖ tù nhiªn Y’. Nh­ng kÕt qu¶ gi¶m thÊt nghiÖp xuèng d­íi møc tû lÖ tù nhiªn sÏ lµm l­îng t¨ng lªn, ®­êng tæng cung nhanh chãng di chuyÓn vµo. Nã sÏ dõng di chuyÓn khi nµo ®¹t ®Õn AS2. T¹i ®ã nÒn kinh tÕ quay trë l¹i møc tù nhiªn cña s¶n phÈm trªn ®­êng tæng cung dµi h¹n. T¹i ®iÓm th¨ng b»ng nèi (®iÓm 2), møc gia t¨ng tõ P1 lªn P2. NÕu n¨m sau ®ã cung tiÒn tÖ t¨ng lªn, ®­êng tæng cÇu sÏ l¹i di chuyÓn sang ph¶i ®Õn AD3, ®­êng tæng cung di chuyÓn vµo tõ AS2 ®Õn AS3, nÒn kinh tÕ sÏ chuyÓn ®éng sang ®iÓm 2’ sau ®ã sang 3, møc gia t¨ng lªn P3. Cø nh­ vËy nÕu cung tiÒn tÖ tiÕp tôc t¨ng th× nÒn kinh tÕ sÏ tiÕp tôc chuyÓn ®éng ®Õn nh÷ng møc gi¸ cµng cao h¬n n÷a. Khi cung tiÒn tÖ cßn t¨ng th× qu¸ tr×nh nµy sÏ tiÕp tôc vµ l¹m ph¸t sÏ x¶y ra. Nh­ vËy c¸ch ph©n tÝch cña ph¸i tiÒn tÖ chØ ra r»ng l¹m ph¸t nhanh lµ do sù t¨ng cao cña cung tiÒn tÖ thóc ®Èy. d. Quan ®iÓm cña ph¸i Keynes: Gièng nh­ kÕt luËn cña ph¸i tiÒn tÖ, ph¸i Keynes cho r»ng viÖc t¨ng nhanh cung tiÒn tÖ sÏ lµm møc gi¸ c¶ t¨ng kÐo dµi víi tû lÖ cao do vËy g©y nªn l¹m ph¸t. C¸ch ph©n tÝch cña ph¸i Keynes chØ ra r»ng cung tiÒn tÖ kÐo dµi sÏ cã ¶nh h­ëng nh­ nhau ®èi víi ®­êng tæng cÇu vµ tæng cung. Ph¸i Keynes còng kh«ng cho r»ng cã nh©n tè nµo kh¸c ngoµi tiÒn tÖ cã thÓ g©y nªn l¹m ph¸t mÆc dï Keynes cho phÐp nh÷ng nh©n tè kh¸c ngoµi nh÷ng thay ®æi trong cung tiÒn tÖ ¶nh h­ëng ®Õn ®­êng tæng cÇu vµ tæng cung nh­ chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ c¸c có sèc cung tiÒn tÖ. Trong c¸ch ph©n tÝch cña Keynes, chÝnh s¸ch tµi chÝnh tù nã kh«ng thÓ g©y nªn l¹m ph¸t. Yn AD2 AS1 AS2 Y’1 Tæng s.p Y Tæng møc gi¸ c¶ P P1 P2 1 2 1’ ¶nh h­ëng cña viÖc t¨ng th­êng xuyªn tõng ®ît trong chi tiªu cña chÝnh phñ ®èi víi tæng s¶n phÈm vµ møc gi¸ c¶: Lóc ®Çu ë ®iÓm 1, t¹i ®ã s¶n phÈm ë møc tû lÖ tù nhiªn vµ møc gi¸ c¶ P1. §­êng tæng cÇu di chuyÓn ®Õn AD2 khi t¨ng lªn trong chi tiªu cña chÝnh phñ lµm chuyÓn ®Õn ®iÓm 1’. T¹i ®ã s¶n phÈm ë trªn møc tû lÖ tù nhiªn t¹i Y1. §­êng tæng cung di chuyÓn vµo ®Õn A2. ë ®ã s¶n phÈm l¹i ë møc tû lÖ tù nhiªn vµ møc gi¸ c¶ t¨ng lªn P2. KÕt qu¶ rßng cña viÖc t¨ng th­êng xuyªn trong chØ tiªu chÝnh phñ lµ viÖc t¨ng th­êng xuyªn tõng ®ît cña møc gi¸ c¶. Tuy nhiªn víi tû lÖ l¹m ph¸t, khi ta chuyÓn tõ ®iÓm 1 ®Õn 1’ råi ®Õn 2, møc gi¸ c¶ t¨ng vµ ta cã tû lÖ l¹m ph¸t d­¬ng. Nh­ng khi tíi ®iÓm 2 th× tû lÖ l¹m ph¸t l¹i quay vÒ sè 0. Nh­ vËy viÖc t¨ng tõng ®ît trong chi tiªu cña chÝnh phñ chØ ®­a ®Õn sù t¨ng t¹m thêi cña tû lÖ l¹m ph¸t chø kh«ng ph¶i lµ møc l¹m ph¸t mµ trong ®ã møc gi¸ c¶ t¨ng kÐo dµi. Tuy nhiªn nÕu chi tiªu cña chÝnh phñ t¨ng kÐo dµi th× cã thÓ cã møc gi¸ c¶ t¨ng kÐo dµi. Nã thÓ hiÖn r»ng c¸ch ph©n tÝch cña ph¸i Keynes cã thÓ b¸c bá ý kiÕn cña Fridman r»ng l¹m ph¸t lóc nµo còng lµ mét hiÖn t­îng tiÒn tÖ. Nh­ng vÊn ®Ò lµ ë chç viÖc chi tiªu cña chÝnh phñ t¨ng lªn kÐo dµi kh«ng ph¶i lµ mét chÝnh s¸ch cã thÓ thùc hiÖn ®­îc bëi cã mét giíi h¹n ®èi víi tæng sè tiÒn chÝnh phñ cã thÓ chi. ChÝnh phñ kh«ng thÓ chi h¬n 100% GDP. MÆt kh¸c cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh: ®ã lµ thuÕ. ViÖc kÐo dµi c¾t gi¶m thuÕ còng kh«ng thÓ ®­a ®Õn l¹m ph¸t. T­¬ng tù nh­ trªn sÏ cã mét sù t¨ng duy nhÊt mét lÇn trong møc gi¸ c¶ nh­ng sù t¨ng lªn trong tû lÖ l¹m ph¸t sÏ chØ lµ t¹m thêi. Ta cã thÓ t¨ng møc gi¸ c¶ b»ng c¸ch c¾t gi¶m thuÕ h¬n n÷a, nh­ng qu¸ tr×nh nµy ph¶i dõng l¹i khi thuÕ ë møc sè kh«ng, khi ®ã kh«ng thÓ gi¶m thuÕ ®­îc n÷a. HiÖn t­îng vÒ phÝa cung tù nã còng kh«ng thÓ g©y ra l¹m ph¸t. Yn AS1 AS2 Y1 Tæng s.p Y Tæng møc gi¸ c¶ P P1 P2 1’ 1 Gi¶ sö cã mét có sèc tiªu cùc cña cung nh­ cÊm vËn dÇu má lµm t¨ng gi¸ dÇu hay c«ng nh©n ®ßi t¨ng l­¬ng th¾ng lîi lµm ®­êng tæng cung di chuyÓn vµo tõ AS1 ®Õn AS2. NÕu cung tiÒn tÖ kh«ng thay ®æi ®Ó cho ®­êng tæng cÇu ë t¹i AD1 th× nÒn kinh tÕ ë t¹i ®iÓm 1’ t¹i ®ã s¶n phÈm ë d­íi møc tû lÖ tù nhiªn Y1 vµ møc gi¸ c¶ lµ cao h¬n P2. §­êng tæng cung sÏ di chuyÓn trë l¹i AS1 bëi thÊt nghiÖp lµ trªn tû lÖ tù nhiªn, nªn kinh tÕ chuyÓn tõ ®iÓm 1’ xuèng ®iÓm 1. KÕt qu¶ cña có sèc cung lµ quay trë l¹i t×nh tr¹ng c«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ ë møc gi¸ c¶ ban ®Çu vµ kh«ng x¶y ra l¹m ph¸t mÆc dï cã thÓ cã møc gi¸ c¶ t¹m thêi t¨ng. Nh­ vËy viÖc ph©n tÝch tæng cung vµ tæng cÇu cho thÊy c¸c quan ®iÓm cña ph¸i Keynes vµ ph¸i tiÒn tÖ vÒ qu¸ tr×nh l¹m ph¸t kh«ng kh¸c nhau l¾m. Thõa nhËn l¹m ph¸t lµ mét sù t¨ng kÐo dµi cña møc gi¸ c¶ víi tû lÖ nhanh, ®¹i ®a sè c¸c nhµ kinh tÕ ®Òu ®ång ý víi Milton Friedman r»ng “l¹m ph¸t bao giê vµ ë ®©u còng lµ mét hiÖn t­îng tiÒn tÖ”. 2. C¸c nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t: a. L¹m ph¸t cÇu kÐo: L¹m ph¸t cÇu kÐo x¶y ra khi tæng cÇu t¨ng lªn m¹nh mÏ t¹i møc s¶n l­îng ®· ®¹t hoÆc v­ît qu¸ tiÒm n¨ng. Khi x¶y ra l¹m ph¸t cÇu kÐo ng­êi ta th­êng nhËn thÊy l­îng tiÒn kh«ng l­u th«ng vµ khèi l­îng tÝn dông t¨ng ®¸ng kÓ vµ v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cã giíi h¹n cña møc cung hµng hãa. B¶n chÊt cña l¹m ph¸t cÇu kÐo lµ chi tiªu qu¸ nhiÒu tiÒn ®Ó mua mét l­îng cung h¹n chÕ vÒ hµng hãa cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng lao ®éng ®· ®¹t c©n b»ng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ l¹m ph¸t cã thÓ x¶y ra khi môc tiªu c«ng ¨n viÖc lµm cao. Ngay khi c«ng ¨n viÖc lµm ®Èy ®ñ, thÊt nghiÖp lóc nµo còng tån t¹i do nh÷ng xung ®ét trªn thÞ tr­êng lao ®éng. Tû lÖ thÊt nghiÖp khi cã c«ng ¨n viÖc lµm ®Èy ®ñ (tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn) sÏ lín h¬n 0. NÕu Ên ®Þnh mét chØ tiªu thÊt nghiÖp thÊp d­íi tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn sÏ t¹o ra mét ®Þa bµn cho mét tû lÖ t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ cao h¬n vµ l¹m ph¸t ph¸t sinh. Tæng møc gi¸ c¶ P1 P2 P3 P4 1’ 2 3 4 Tæng s¶n phÈm Y Yn AD1 AD2 AD3 AD4 AS4 AS3 AS2 AS1 Y’ 1 2’ 3’ NÕu nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cã chØ tiªu thÊt nghiÖp (gi¶ sö 4%) thÊp h¬n tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn (6%) th× hä sÏ cè g¾ng ®¹t ®­îc mét chØ tiªu s¶n phÈm lín h¬n møc tû lÖ tù nhiªn cña s¶n phÈm ký hiÖu Y1. Gi¶ sö ban ®Çu ë ®iÓm 1, nÒn kinh tÕ ë møc tû lÖ tù nhiªn cña s¶n phÈm nh­ng d­íi møc chØ tiªu s¶n phÈm Y1. §Ó ®¹t chØ tiªu thÊt nghiÖp 4%, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ban hµnh c¸c chinh s¸ch ®Ó t¨ng tæng cÇu lµm ®­êng tæng cÇu di chuyÓn ®Õn AD2, nÒn kinh tÕ chuyÓn ®Õn ®iÓm 1’, s¶n phÈm ë t¹i Y1 vµ ®¹t môc tiªu thÊt nghiÖp 4%. V× t¹i Y1 tû lÖ 4% thÊt nghiÖp lµ d­íi møc tû lÖ tù nhiªn nªn l­¬ng sÏ t¨ng lªn vµ ®­êng tæng cung di chuyÓn vµo ®Õn AS2, ®­a nÒn kinh tÕ tõ ®iÓm 1’ sang ®iÓm 2. NÒn kinh tÕ l¹i sÏ tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn 6% nh­ng ë møc gi¸ c¶ P2 cao h¬n. Do thÊt nghiÖp l¹i cao h¬n møc chØ tiªu, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch sÏ di chuyÓn ®­êng tæng cÇu ®Õn AD3 ®Ó ®¹t chØ tiªu s¶n phÈm ®Õn ®iÓm 2’, toµn bé qu¸ trÝnh Ï tiÕp tôc ®Èy nÒn kinh tÕ ®Õn ®iÓm 3 vµ xa h¬n. KÕt qu¶ lµ møc gi¸ c¶ t¨ng ®Òu dÇn vµ l¹m ph¸t. C¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kh«ng thÓ tiÕp tôc di chuyÓn ®­êng tæng cÇu th«ng qua chÝnh s¸ch tµi chÝnh do nh÷ng giíi h¹n trong viÖc chi tiªu cña chÝnh phñ vµ gi¶m thuÕ. Do ®ã hä ph¶i ¸p dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ bµnh tr­íng, do ®ã g©y nªn tû lÖ t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ cao. Nh­ vËy theo ®uæi mét chØ tiªu s¶n phÈm qu¸ cao hay t­¬ng ®­¬ng lµ mét tû lÖ thÊt nghiÖp qu¸ thÊp lµ nguån gèc sinh ra chÝnh s¸ch tiÒn tÖ l¹m ph¸t. b. L¹m ph¸t chi phÝ ®Èy: Ngay c¶ khi s¶n l­îng ch­a ®¹t møc tiÒm n¨ng nh­ng vÉn cã thÓ x¶y ra l¹m phÊt ë nhiÒu n­íc, kÓ c¶ ë nh÷ng n­íc ph¸t triÓn cao. §ã lµ mét ®Æc ®iÓm cña l¹m ph¸t hiÖn t¹i. KiÓu l¹m ph¸t nµy gäi lµ l¹m ph¸t chi phÝ ®Èy, võa l¹m ph¸t võa suy gi¶m s¶n l­îng, t¨ng thªm thÊt nghiÖp nªn còng gäi lµ “l¹m ph¸t ®×nh trÖ”. C¸c c¬n sèc gi¸ c¶ cña thÞ tr­êng ®Çu vµo, ®Æc biÖt lµ c¸c vËt t­ c¬ b¶n: x¨ng, dÇu, ®iÖn... lµ nguyªn nh©n chñ yÕu ®Èy chi phÝ lªn cao, ®­êng AS dÞch chuyÓn lªn trªn. Tuy tæng cÇu kh«ng thay ®æi nh­ng gi¸ c¶ l¹i t¨ng lªn vµ s¶n l­îng gi¶m xuèng. Gi¸ c¶ s¶n phÈm trung gian (vËt t­) t¨ng ®ét biÕn th­êng do c¸c nguyªn nh©n nh­ thiªn t¹i, chiÕn tranh, biÕn ®éng chÝnh trÞ kinh tÕ... L¹m ph¸t chi phÝ còng cã thÓ lµ kÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch æn ®Þnh n¨ng ®éng nh»m thóc ®Èy mét møc c«ng ¨n viÖc lµm cao. Nã x¶y ra do nh÷ng có sèc cung tiªu cùc hoÆc do viÖc c¸c c«ng nh©n ®ßi t¨ng l­¬ng cao h¬n g©y nªn. Tæng møc gi¸ c¶ Tæng s¶n phÈm Y AS1 AS2 AS3 AS4 AD4 AD3 AD2 AD1 4 3 2 1 P1 P2 P3 P4 2’ 3’ 1’ Yn Y’ Lóc ®Çu nÒn kinh tÕ ë t¹i ®iÓm 1. Gi¶ ®Þnh c«ng nh©n ®ßi t¨ng l­¬ng do hä muèn t¨ng l­¬ng thùc tÕ hoÆc do hä dù ®o¸n l¹m ph¸t sÏ lªn cao nªn ®ßi t¨ng l­¬ng ®Ó khíp víi møc l¹m ph¸t. ¶nh h­ëng cña viÖc t¨ng ®ã t­¬ng tù nh­ mét có sèc cung tiªu cùc lµm ®­êng tæng cung di chuyÓn vµo ®Õn AS2. NÕu chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ kh«ng thay ®æi th× nÒn kinh tÕ chuyÓn tíi ®iÓm 1’ s¶n phÈm sÏ gi¶m xuèng d­íi møc tû lÖ tù nhiªn trong khi gi¸ c¶ t¨ng lªn. Khi ®ã do s¶n phÈm gi¶m, thÊt nghiÖp t¨ng, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch sÏ thøc hiÖn chÝnh s¸ch nh»m t¨ng ®­êng tæng cÇu ®Õn AD2, quay trë l¹i møc tû lÖ tù nhiªn cña s¶n phÈm t¹i ®iÓm 2 vµ møc gi¸ c¶ P2. NÕu viÖc t¨ng l­¬ng l¹i tiÕp tôc th× ®­êng tæng cung l¹i di chuyÓn vµo ®Õn AS3, thÊt nghiÖp l¹i ph¸t triÓn khi chuyÓn ®Õn ®iÓm 2’, c¸c chÝnh s¸ch n¨ng ®éng l¹i ®­îc sö dông ®Ó di chuyÓn ®­êng tæng cÇu ®Õn AD3 vµ ®­a nÒn kinh tÕ trë l¹i t×nh h×nh c«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ víi møc gi¸ c¶ P3. NÕu qu¸ tr×nh nµy tiÕp tôc th× kÕt qu¶ sÏ lµ viÖc t¨ng liªn tôc cña møc gi¸ c¶, nghÜa lµ g©y l¹m ph¸t. NÕu l¹m ph¸t cÇu kÐo ®i liÒn víi thêi kú mµ thÊt nghiÖp thÊp h¬n møc tû lÖ tù nhiªn th× l¹m ph¸t chi phÝ ®Êy l¹i l¹i ®i liÒn víi nh÷ng thêi kú mµ thÊt nghiÖp cao h¬n møc tû lÖ tù nhiªn. Khi l¹m ph¸t cÇu kÐo g©y nªn tû lÖ l¹m ph¸t cao h¬n th× l¹m ph¸t dù tÝnh cuèi cïng sÏ t¨ng lªn lµm cho c«ng nh©n ®ßi t¨ng l­¬ng, nªn tiÒn l­¬ng thùc tÕ cña hä kh«ng gi¶m xuèng. V× vËy cuèi cïng l¹m ph¸t cÇu kÐo cã thÓ g©y nªn l¹m ph¸t phÝ ®Èy. c. Lam ph¸t do th©m hôt Ng©n s¸ch: ChÝnh phñ cã thÓ trang tr¶i th©m hôt ng©n s¸ch b»ng c¸ch b¸n tr¸i kho¶n cho c«ng chóng hoÆc t¹o ra tiÒn tÖ (hay in tiÒn). B¸n tr¸i kho¸n cho c«ng chóng kh«ng cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c¬ së tiÒn tÖ vµ do ®ã ®Õn cung tiÒn tÖ, v× vËy nã sÏ kh«ng cã ¶nh h­ëng râ rµng ®Õn tæng cÇu vµ sÏ kh«ng cã l¹m ph¸t. Ng­îc l¹i viÖc t¹o ra tiÒn tÖ cã ¶nh h­ëng ®Õn tæng cÇu vµ cã thÓ g©y ra l¹m ph¸t. Th©m hôt ng©n s¸ch ®­îc trang tr¶i b»ng in tiÒn sÏ g©y ra l¹m ph¸t nÕu ng©n s¸ch th©m hôt trong mét thêi kú kh¸ dµi. Trong thêi kú ®Çu nÕu thiÕu hôt ®­îc trang tr¶i b»ng t¹o ra tiÒn tÖ th× cung tiÒn tÖ sÏ t¨ng lµm ®­êng tæng cÇu dÞch sang ph¶i vµ møc gi¸ c¶ t¨ng lªn. NÕu th©m hôt ng©n s¸ch vÉn x¶y ra trong thêi kú sau, cung tiÒn tÖ sÏ l¹i t¨ng lªn vµ ®­êng tæng cÇu l¹i di chuyÓn sang ph¶i lµm møc gi¸ c¶ t¨ng h¬n n÷a. Khi th©m hôt cßn dai d¼ng vµ chÝnh phñ ph¶i tin tiÒn ®Ó trang tr¶i th©m hôt ®ã th× qu¸ tr×nh nµy sÏ tiÕp tôc vµ ®­a ®Õn l¹m ph¸t kÐo dµi. Tuy nhiªn nÕu lµ th©m hôt t¹m thêi th× nã sÏ kh«ng g©y nªn l¹m ph¸t trong thêi kú th©m hôt x¶y ra, tiÒn tÖ sÏ t¨ng lªn ®Ó trang tr¶i th©m hôt. ViÖc di chuyÓn ra cña ®­êng cÇu sÏ lµm møc gi¸ c¶ t¨ng lªn trong thêi kú sau kh«ng cßn th©m hôt th× kh«ng cßn nhu cÇu in tiÒn n÷a. §­êng tæng cÇu sÏ kh«ng di chuyÓn n÷a, møc gi¸ c¶ sÏ kh«ng tiÕp tôc t¨ng. Nh­ vËy sù t¨ng lªn mét ®ît trong cung tiÒn tÖ do th©m hôt t¹m thêi chØ g©y nªn sù t¨ng lªn mét ®ît trong møc gi¸ c¶ vµ l¹m ph¸t kh«ng më réng. MÆc dï kÕt qu¶ lµ l¹m ph¸t nh­ng chÝnh phñ vÉn th­êng xuyªn trang tr¶i th©m hôt dai d¼ng b»ng t¹o thªm tiÒn. NÕu c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn bÞ th©m hôt ng©n s¸ch, hä kh«ng thÓ trang tr¶i b»ng ph¸t hµnh tr¸i kho¸n do kh«ng cã mét thÞ tr­êng vèn ph¸t triÓn nªn ph¶i dïng ®Õn c¸ch in tiÒn. KÕt qu¶ lµ khi bÞ th©m hôt nghiªm träng so víi GNP cña hä th× cung tiÒn tÖ t¨ng tr­ëng víi tû lÖ cao vµ g©y nªn l¹m ph¸t. Ng­îc l¹i ë nh÷ng n­íc ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ Mü do cã thÞ tr­êng chøng kho¸n nhµ n­íc ph¸t triÓn tèt nªn cã thÓ ph¸t hµnh nhiÒu tr¸i kho¸n ®Ó tµi trî th©m hôt. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i th©m hôt t¹i Mü kh«ng cã nguy c¬ l¹m ph¸t bëi Fed cã thÓ cã môc tiªu ng¨n chÆn l·i suÊt cao. Khi chÝnh phñ ph¸t hµnh tr¸i kho¸n ®Ó tµi trî th©m hôt cã thÓ g©y nªn ¸p lùc víi l·i suÊt. Khi ®ã Fed cã thÓ mua tr¸i kho¸n ®Ó n©ng gi¸ tr¸i kho¸n vµ ng¨n chÆn l·i suÊt t¨ng, kÕt qu¶ lµ cung tiÒn t¨ng lªn vµ g©y ph¸t sinh l¹m ph¸t. 3. ¶nh h­ëng cña l¹m ph¸t ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ lam ph¸t th­êng tån t¹i mét quan hÖ tû lÖ chÕ ­íc lÉn nhau. L¹m ph¸t chØ cã thÓ ë mét møc nhÊt ®Þnh míi phï hîp cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ. V× thÕ kiÓm so¸t l¹m ph¸t lµ mét trong nhiÒu môc tiªu quan träng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. VÒ lý thuyÕt, nÕu l¹m ph¸t ë møc cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc th× nÒn kinh tÕ cã thÓ tr¸nh ®­îc mäi hËu qu¶ xÊu. NÕu kh«ng sÏ x¶y ra nh÷ng hËu qu¶ nh­: - L¹m ph¸t cao sÏ k×m h·m sù t¨ng tr­ëng v× nã lµm lÖch l¹c c¬ cÊu gi¸ c¶, kÐo theo tµi nguyªn, nguån lùc kh«ng ®­îc ph©n bè hiÖu qu¶, kÕt côc lµ t¨ng tr­ëng chËm. - L¹m ph¸t lµ kÎ thï cña t¨ng tr­êng vµ ®Çu t­ dµi h¹n. NÕu c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng biÕt ch¾c ch¾n møc gi¸ c¶ trong t­¬ng l¹i, kÐo theo kh«ng biÕt l·i suÊt thùc th× kh«ng ai d¸m liÒu lÜnh ®Çu t­ nhÊt lµ ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n dµi h¹n. L¹m ph¸t sÏ ®Èy l·i suÊt lªn cao do chñ nî muèn cã sù ®¶m b¶o cho møc rñi ro lín. L·i suÊt cao k×m h·m ®Çu t­ do ®ã lµm chËm tèc ®é t¨ng tr­ëng. - L¹m ph¸t cao khuyÕn khÝch mäi ng­êi quan t©m ®Õn lîi Ých tr­íc m¾t. - L¹m ph¸t cao g©y khã kh¨n trong c©n ®èi thu chi ng©n s¸ch nhµ n­íc. Nh÷ng n­íc ®· tõng tr¶i qua l¹m ph¸t cao ®Òu cho r»ng kh«ng kiÓm so¸t ®­îc l¹m ph¸t lµ ®iÒu ®¸ng sî nhÊt, toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ sÏ bÞ mÐo mã, biÕn d¹ng nghiÖm träng, t©m lý x· héi phøc t¹p, l·ng phÝ ghª gím tiÒm lùc trong s¶n xuÊt. MÆt kh¸c tõ khi r¬i vµo l¹m ph¸t cao cho ®Õn khi kiÓm so¸t ®­îc l¹m ph¸t ®ßi hái mét phÝ tæn rÊt lns cho nÒn kinh tÕ. Mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t lµ sù biÓu hiÖn tËp trung nhÊt vÒ c¸c c©n ®èi vÜ m« cña nÒn kinh tÕ nh­: c©n ®èi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, tiÕt kiÖm, ®Çu t­, thu chi ng©n s¸ch, thanh to¸n quèc tÕ... NÕu mét trong nh÷ng c©n ®èi nµy bÞ vi ph¹m sÏ ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé hÖ thèng cÊn ®èi vÜ m« cña nÒn kinh tÕ, ®Õn mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t. Khi ®ã hoÆc: Mét lµ: l¹m ph¸t gia t¨ng. HËu qu¶ lµ ®Çu t­ qu¸ møc, hiÖu qu¶ thÊp, l·ng phÝ vèn, gi¸ c¶ t¨ng, nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n gi¶m sót, tèc ®é s¶n xuÊt chËm l¹i, thÊt nghiÖp n¶y sinh. Hai lµ: l¹m ph¸t qu¸ thÊp (thiÓu ph¸t) khi ®Çu t­ trong n­íc gi¶m sót, mét phÇn vèn ®¸ng kÓ di chuyÓn ra ngoµi hoÆc rót vÒ tÝch tr÷, s¶n xuÊt vµ l­u th«ng ®×nh trÖ, thÊt nghiÖp gia t¨ng. C¶ hai tr­êng hîp trªn ®Òu ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ. VÒ vÊn ®Ò ¶nh h­ëng cña l¹m ph¸t ®èi víi vÊn ®Ò t¨ng tr­ëng kinh tÕ tån t¹i 2 hÖ quan ®iÓm c¬ b¶n. Quan ®iÓm thø nhÊt cho sù æn ®Þnh vÒ gi¸ c¶ (l¹m ph¸t bÞ kiÒm chÕ gi÷ v÷ng ë møc 0%) lµ nÒn t¶ng tèt nhÊt cho sù t¨ng tr­ëng nhanh. Nh÷ng nhµ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ theo quan ®iÓm nµy cho r»ng sù æn ®Þnh gi¸ trÞ tiÒn tÖ lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i b¶o vÖ vµ duy tr×. Hä ®· ®­a ra c¸c lý lÏ t¸c h¹i cña l¹m ph¸t ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ vµ cho r»ng chØ cã sù æn ®Þnh nh­ vËy míi thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng cao vµ bÒn v÷ng. Quan ®iÓm thø 2 víi t­ t­ëng “l¹m ph¸t võa ph¶i” sÏ cã t¸c dông khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn víi tèc ®é cao th«ng qua l¹m ph¸t. Nh÷ng ng­êi theo quan ®iÓm nµy cho r»ng suy tho¸i kinh tÕ cßn g©y hËu qu¶ nghiªm träng h¬n nhiÒu so víi vÊn ®Ò l¹m ph¸t. ë mét møc ®é võa ph¶i, l¹m ph¸t còng cÇn cho nÒn kinh tÕ ®Ó gi¶m bít g¸nh nÆng nî nÇn vµ do ®ã thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ trë l¹i. Hä lËp luËn r»ng l¹m ph¸t võa ph¶i ®ãng vai trß nh­ chÊt b«i tr¬n, ®ã lµ ®iÒu lµnh m¹nh gióp kinh tÕ ph¸t triÓn. H¬n n÷a c¸i gi¸ ph¶i tr¶ ®Ó gi¶m l¹m ph¸t xuèng gÇn sè 0 cßn lín h¬n c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho viÖc chÊp nhËn mét Ýt l¹m ph¸t. Trªn thùc tÕ ngµy nay chÝnh phñ c¸c n­íc hÇu hÕt ®Òu c«ng nhËn l¹m ph¸t thÊp lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù t¨ng tr­ëng. Hä cho r»ng l¹m ph¸t mét chót vµ gi¶m mét chót thÊt nghiÖp cã thÓ chÊp nhËn ®­îc trong ng¾n h¹n. Tuy nhiªn ¸p dông gi¶i ph¸t nµy trong dµi h¹n lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc, nã chØ lµm cho l¹m ph¸t ngµy cµng t¨ng.Do vËy chØ cßn c¸ch gi÷a l¹m ph¸t ë møc thÊp. Ch¼ng h¹n New Zealand ®· ®Ò ra môc tiªu l¹m ph¸t tõ 0 ®Õn 2% vµo n¨m 1993, Canada 2% n¨m 1995, Anh tõ 1 ®Õn 4%. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn do xem t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ môc tiªu hµng ®Çu nªn hä hÇu nh­ kh«ng ®­a ra môc tiªu duy tr× l¹m ph¸t thÊp nh­ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn. Môc tiªu l¹m ph¸t cña Trung Quèc lµ d­íi 40%/n¨m, cña c¸c n­íc NIC vµ ASEAN lµ 5 ®Õn 10%, Hµn Quèc trong giai ®o¹n 1988 – 1993 tõ 4,5 ®Õn 9,3%. Do ®ã møc l¹m ph¸t võa ph¶i trªn thùc tÕ lµ tïy hoµn c¶nh, nhiÖm vô, ®iÒu kiÖn cô thÓ ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña mçi n­íc. Nh­ng xu thÕ phæ biÕn vÉn lµ æn ®Þnh møc l¹m ph¸t. Tuy nhiªn mét c©u hái cÇn ®Æt ra lµ c¸c n­íc cã møc l¹m ph¸t cao sÏ cã sù t¨ng tr­êng kinh tÕ nhanh h¬n hay chËm h¬n so víi c¸c n­íc cã møc l¹m ph¸t thÊp. Nghiªn cøu ®· chØ ra r»ng trong giai ®o¹n 1955 – 1973 (l¹m ph¸t võa), sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ gÇn nh­ cïng chiÒu víi l¹m ph¸t ®Æc biÖt lµ NhËt B¶n. Nh÷ng giai ®o¹n sau th× ng­îc l¹i, c¸c quèc gia cã møc l¹m ph¸t thÊp cã khuynh h­íng t¨ng tr­ëng nhanh h¬n. Nhãm c¸c n­íc cã møc l¹m ph¸t trung b×nh d­íi 6%/n¨m th× møc t¨ng GDP/®µu ng­êi trung b×nh lµ 2,1%/n¨m, c¸c n­íc cã l¹m ph¸t tõ 6 – 10%/n¨m th× møc t¨ng tr­ëng GDP/®µu ng­êi lµ 1,9%, cßn nh÷ng n­íc cã møc l¹m ph¸t trªn 10%/n¨m th× møc t¨ng tr­ëng GDP/®Çu ng­êi lµ d­íi 1%. Qua ph©n tÝch c¸c n­íc ph¸t triÓn cho thÊy mèi liªn hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng vµ l¹m ph¸t trªn ph­¬ng diÖn chØ sè lµ kh«ng v÷ng ch¾c vµ kh«ng trë thµnh quy luËt chung cho c¸c n­íc. L¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. a. Gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) (%). 1991 1992 1993 1994 1995 - Mü - NhËt B¶n - §øc - Ph¸p - Italia - Anh - Canada - G7 - C¸c n­íc OECD ë Ch©u ¢u - C¸c n­íc toµn bé OECD - 1,2 4,0 3,7 0,7 1,3 - 2,2 - 1,7 0,8 1,3 0,8 2,1 1,3 2,0 1,4 0,9 - 0,5 0,7 1,8 1,1 1,7 2,8 - 0,5 - 1,5 - 0,9 - 0,1 2,0 2,5 1,2 - 0,2 1,1 3,1 0,5 0,8 1,1 1,7 2,0 3,7 2,1 1,5 2,1 2,7 2,3 2,2 2,7 2,3 2,9 4,1 2,0 2,6 2,7 b. Tû lÖ l¹m ph¸t (%). 1991 1992 1993 1994 1995 - Mü - NhËt B¶n - §øc - Ph¸p - Italia - Anh - Canada - G7 - C¸c n­íc OECD ë Ch©u ¢u - C¸c n­íc toµn bé OECD 2,6 2,1 3,9 3,0 7,4 6,6 2,5 3,9 5,3 4,8 2,9 1,9 5,4 2,3 4,7 4,4 1,1 3,1 4,4 4,0 2,8 1,0 4,0 2,3 3,8 2,0 1,0 2,4 3,2 3,3 2,4 0,7 2,9 1,9 4,1 3,0 1,8 2,2 3,0 3,2 2,8 0,7 2,0 1,6 2,9 3,0 1,9 2,1 2,5 3,1 Trong thùc tÕ còng cã tr­êng hîp: - Khi kinh tÕ t¨ng tr­ëng cao, nhu cÇu tµi chÝnh më réng kÐo theo chØ sè gi¸ t¨ng. ChØ sè gi¸ ë ®©y lµ hÖ qu¶ chø kh«ng ph¶i lµ ®éng lùc. - Khi l¹m ph¸t cao buéc ph¶i thu hÑp tÝn dông th× l¹m ph¸t gi¶m, møc t¨ng GDP danh nghÜa cã xu h­íng chËm l¹i lµm møc t¨ng GDP danh nghÜa g¾n víi møc t¨ng thùc tÕ. MÆc dï cßn nhiÒu ®iÓm ch­a thèng nhÊt nh­ng c¸c nhµ kinh tÕ ®Òu thõa nhËn sù thµnh c«ng vÒ sù t¨ng tr­ëng nhanh nhÊt trong giai ®o¹n dµi lµ viÖc t¹o ra m«i tr­êng kinh tÕ – tµi chÝnh æn ®Þnh, thuËn lîi, trong ®ã duy tr× møc l¹m ph¸t trung b×nh 8%, thÊp h¬n nhiÒu so víi møc trung b×nh 18% ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c trong 30 n¨m qua. Thùc tÕ trong mÊy thËp kû qua cho thÊy n­íc nµo cã tû lÖ l¹m ph¸t cao h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng th× nÒn kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn ®­îc, ®iÓn h×nh lµ Philippin. Ng­îc l¹i nh÷ng n­íc nh­ Hµn Quèc, Th¸i Lan, Singapo, Malaysia lu«n kiÓm so¸t ®­îc l¹m ph¸t vµ gi÷ tèc ®é t¨ng tr­ëng cao h¬n tèc ®é l¹m ph¸t nªn ®· ph¸t triÓn nhanh chãng. PhÇn II. L¹m ph¸t víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong thùc tiÔn kinh tÕ ë ViÖt Nam 1. L¹m ph¸t vµ tr¨ng tr­ëng kinh tÕ trong nh÷ng n¨m qua. Trong nh÷ng n¨m qua, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· chuyÓn sang mét gian ®o¹n míi, ®ã lµ nhê kinh tÕ t¨ng tr­ëng cao trong khi l¹m ph¸t bÞ ®Èy lïi, khèng chÕ ë møc hîp lý. Liªn tôc tõ n¨m 1988, mäi nç lùc cña chÝnh phñ ®­îc tËp trung vµo kiÒm chÕ, ®Èy lïi l¹m ph¸t tõ møc 3 ch÷ sè xuèng cßn 1 ch÷ sè. §©y lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam. Trong khi l¹m ph¸t ®­îc kÐo xuèng th× kinh tÕ vÉn t¨ng tr­ëng cao vµ kh¸ æn ®Þnh, b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 7 – 8%. T¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t (tû lÖ %) N¨m 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 T¨ng tr­ëng 5,1 8,0 5,1 6,0 8,6 8,1 8,8 9,5 L¹m ph¸t 410,9 34,8 67,2 67,4 17,2 5,2 14,4 12,7 C«ng cuéc chèng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng vÊn ®Ò: Nèi láng c¬ chÕ kiÓm so¸t gi¸ c¶, phi tËp trung hãa tiÕn tr×nh ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ kinh tÕ, thèng nhÊt ®iÒu hµnh tû gi¸ theo quan hÖ cung cÇu ngo¹i tÖ, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®ång thêi thi hµnh mét chÝnh s¸ch l·i suÊt thùc d­¬ng, kÕt hîp th¾t chÆt ®óng møc viÖc cung øng tiÒn trung ­¬ng. C¸c gi¶i ph¸p lóc ®Çu ®­îc tiÕp nèi víi sö dông tõng b­íc cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô tµi chÝnh ®· nhanh chãng ®em l¹i nhiÒu thµnh qu¶ ®¸ng khÝch lÖ trong ®iÒu kiÖn kiÓm so¸t ®­îc l¹m ph¸t. Cô thÓ: - Lßng tin cña d©n chóng vµo ®ång tiÒn ViÖt Nam ®· tõng b­íc ®­îc kh«i phôc. TiÒn tÖ æn ®Þnh khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi t¨ng nhanh. TÝch lòy ®Çu t­ cña c¶ n­íc n¨m 1993 b»ng 17,6% GDP, t¨ng ®¸ng kÓ so víi tû lÖ tÝch lòy 11 – 12% nh÷ng n¨m tr­íc. N¨m GDP/ng­êi (Tr ®ång) Tèc ®é t¨ng GDP (%) Tèc ®é t¨ng tiªu dïng (%) Tû lÖ tÝch lòy/GDP (%) Tû lÖ ®Ó dµnh/GDP (%) 1989 1990 1991 1992 1993 95 98 109 131 163 8,0 5,1 6,0 8,6 8,1 8,1 8,3 3,6 5,4 4,4 11,6 12,6 15,0 17,6 20,5 7,2 - - 6,9 15,0 Nguån: Tæng côc thèng kª 1994 - Trong tæng sè tÝch lòy n¨m 1993, tÝch lòy Nhµ n­íc chiÕm 43%, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 40%. Tû lÖ ®Çu t­ n­íc ngoµi nµy t­¬ng ®­¬ng tû lÖ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo Singapo mét nÒn kinh tÕ ®­îc coi lµ më cöa réng nhÊt ë Ch©u ¸ hiÖn nay. - Tû lÖ tiÒn ®Ó dµnh cña c¶ nÒn kinh tÕ trªn GDP n¨m 1992 lµ 6,9%, n¨m 1993 lµ 15% GDP. §©y lµ mét b­íc ngoÆt lín vÒ tÝch lòy so víi tr­íc ®©y. - N¨m 1989, khi c¸c c¬ së s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®­îc phi tËp trung hãa vµ gi¸ n«ng s¶n ®­îc th¶ næi, cïng víi t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸c, chØ trong vßng 1 n¨m ViÖt Nam ®· tõ chç ph¶i nhËp khÈu g¹o ®· trë thµnh mét n­íc xuÊt khÈu g¹o, thu nhËp cña n«ng d©n t¨ng lªn. - C«ng cuéc chèng l¹m ph¸t vµ ®Èy m¹nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®· ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi qua viÖc m«i tr­êng ph¸p lý ®· tõng b­íc ®­îc kiÖn toµn, ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi t¨ng m¹nh sè doanh nghiÖp lµm ¨n thu lç ®· gi¶m h¬n, tû träng GDP cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao. Møc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong n¨m qua cã ®­îc lµ nhê kinh tÕ t¨ng tr­ëng cao trong khi l¹m ph¸t bÞ ®Èy lïi vµ bÞ khèng chÕ ë møc hîp lý. §iÒu nµy tr¸i ng­îc h¼n víi mét sè quèc gia khi chèng l¹m ph¸t th­êng lµm kinh tÕ suy tho¸i. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc còng n¶y sinh nhiÒu khã kh¨n míi: - L¹m ph¸t gi¶m trong ®iÒu kiÖn nhËp siªu vèn n­íc ngoµi (chñ yÕu lµ vay nî) ®· lµm cho ®ång tiÒn ViÖt Nam cã xu h­íng lªn gi¸ so víi mét sè ®ång tiÒn kh¸c, ¶nh h­ëng bÊt lîi ®Õn viÖc khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi trong khi ®ã s¶n xuÊt trong n­íc bÞ chÌn Ðp, c¹nh tranh m¶nh bêi hµng nhËp ®Æc biÖt lµ hµng nhËp lËu. N¨m 1992 tû lÖ hµng tÝch lòy ph¶i nhËp lªn tíi 63,7%, tû lÖ s¶n phÈm trung gian dïng trong s¶n xuÊt ph¶i nhËp lªn tíi 25%. C¸n c©n th­¬ng m¹i do ®ã tiÕp tôc th©m hôt trong ®iÒu kiÖn ®ã viÖc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao h¬n sÏ kÝch thÝch l¹m ph¸t gia t¨ng, g©y khã kh¨n cho viÖc duy tr× thµnh qu¶ ®¹t ®­îc. Do ®ã gi¶i quyÕt hµi hßa mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ph¶i ®­îc tiÕp tôc. N¨m 1994, møc l¹m ph¸t do quèc héi th«ng qua lµ 10% nh­ng do mét sè nguyªn nh©n kh¸ch quan nh­ gi¸ c¶ thÞ tr­êng thÕ giíi t¨ng ¶nh h­ëng ®Õn trong n­íc, thiªn tai, béi chi ng©n s¸ch... ®· khiÕn l¹m ph¸t v­ît møc dù kiÕn 14,4%. Pph©n tÝch ®· chØ ra r»ng n¨m 1994 l¹m ph¸t t¨ng chñ yÕu thuéc vÒ kh©u cung øng hµng hãa, trong ®ã l­¬ng thùc chiÕm phÇn quan träng. Trong mét thêi gian dµi gi¸ l­¬ng thùc ®· ®øng më møc thÊp so víi gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng kh¸c nªn gÝa l­¬ng thùc t¨ng lªn ë chõng mùc nhÊt ®Þnh lµ hîp lý vµ ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi g¾n víi nhiÒu bÊt æn nªn møc l¹m ph¸t cã thÓ v­ît qu¸ so víi møc dù kiÕn hµng n¨m. Møc l¹m ph¸t n¨m 1994 tuy kh«ng ®¹t kÕ ho¹ch nh­ng cã yÕu tè cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. NhiÒu nhµ kinh tÕ cho r»ng cÇn ph¶i x¸c lËp mét tû lÖ nhÊt ®Þnh gi÷a t¨ng tr­ëng vµ l¹m ph¸t. Cã ý kiÕn cho r»ng ph¶i kiÒm chÕ l¹m ph¸t thÊp, æn ®Þnh gi¸ c¶ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ dï ë nhÞp ®é thÊp nh­ng æn ®Þnh l©u dµi (c¸c n­íc nh©n NICS). Ng­îc l¹i cã ý kiÕn l¹i cho r»ng khuyÕn khÝch l¹m ph¸t míi t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu vµ xuÊt ph¸t ®iÓm rÊt thÊp so víi c¸c n­íc kh¸c nªn ®Ó tr¸nh khái tôt hËu, kinh tÕ ViÖt Nam ph¶i ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao trong nhiÒu n¨m. Muèn vËy, ViÖt Nam cã thÓ ph¶i duy tr× tû lÖ l¹m ph¸t vµi n¨m ®Çu cao h¬n møc t¨ng tr­ëng trong n­íc mét chót, kÐo dÇn xuèng nh÷ng n¨m sau. Tuy nhiªn nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ chóng ta th¶ næi hoµn toµn l¹m ph¸t. Tû lÖ l¹m ph¸t ë møc dù tÝnh hîp lý vµ cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®­îc ®Ó lµm c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hµng n¨m nh»m gi¶i quyÕt cïng lóc 2 môc tiªu lµ æn ®Þnh tiÒn tÖ vµ ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao, liªn tôc, l©u dµi. 2. VÊn ®Ò míi n¶y sinh: Gi¶m ph¸t vµ ¶nh h­ëng cña nã ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ: a. Thùc tr¹ng vÊn ®Ò gi¶m ph¸t: Mét ®iÒu cã vÎ kh«ng b×nh th­êng lµ trong khi ®ang lµ giai ®o¹n phôc håi cña c¸c nÒn kinh tÕ bÞ khñng ho¶ng nÆng ë Ch©u ¸ th× kinh tÕ ViÖt Nam l¹i ®ang trªn ®µ ®i xuèng. ViÖc ®i xuèng nµy rÊt khã h·m l¹i vµ viÖc ®­a nÒn kinh tÕ trë l¹i møc t¨ng tr­ëng dï chØ ë møc trªn d­íi 6% ®· rÊt khã kh¨n. Tèc ®é t¨ng GDP 6 th¸ng ®Çu n¨m 1999 chØ ®¹t 4,3 % trong khi chØ sè gi¸ gi¶m liªn tôc. Møc l¹m ph¸t 9 th¸ng chØ lµ 0,2% trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 1999, trõ 2 th¸ng 1 vµ 2 lµ hai th¸ng gi¸p tÕt, gi¸ c¶ diÔn biÕn hîp quy luËt, 4 th¸ng cßn l¹i chØ sè gi¸ tiªu dïng CPI liªn tiÕp mang dÊu ©m. T×nh h×nh 6 th¸ng cuèi n¨m còng kh«ng kh¶ quan h¬n. Th¸ng 1: 1,7%, th¸ng 2: 1,9%; th¸ng 3: - 0,7%; th¸ng 4: - 0,6%, th¸ng 5: - 0,4%, th¸ng 6: - 0,3%. Møc l¹m ph¸t 6 th¸ng ®Çu n¨m 1999 lµ 1,6% thÊp h¬n nhiÒu cïng kú n¨m 1998 (6%). Gi¶m ph¸t xuÊt hiÖn ®· g©y thªm khã kh¨n cho nÒn kinh tÕ vèn ®ang tr× trÖ. Trong kho¶ng 7/99, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ch­a cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc. ChØ sè gi¸ c¶ th¸ng 7 tiÕp tôc gi¶m 0,4% lµm cho tû lÖ l¹m ph¸t 7 th¸ng ®Çu n¨m 1999 chØ ë møc 1,2%. Trong 10 nhãm hµng hãa h×nh thµnh CPI th× gi¸ hÇu hÕt c¸c mÆt hµng ®Òu gi¶m, gi¶m m¹nh nhÊt lµ l­¬ng thùc. §©y lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm gi¶m møc thu nhËp b»ng tiÒn do ®ã lµm gi¶m søc mua cña 76,5% d©n sè lµ n«ng d©n lµ 1 trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y gi¶m ph¸t. §èi víi mét nÒn kinh tÕ cã hiÖn t­îng gi¶m ph¸t, ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt gåm s¶n xuÊt – ph©n phèi – trao ®æi, tiªu dïng ®Òu ë tr¹ng th¸i tr× trÖ. C¸c doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt cÇm chõng, s¶n phÈm lµm ra ø ®äng, søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng yÕu ít, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu bÞ thu hÑp. NhiÒu n­íc trong khu vùc ph¸ gi¸ ®ång tiÒn tung ra thÞ tr­êng khèi l­îng lín hµng hãa rÎ g©y c¹nh tranh gay g¾t vÒ gi¸ vµ chÊt l­îng víi hµng s¶n xuÊt trong n­íc. Trong néi ®Þa søc mua x· héi d­êng nh­ b·o hßa trong khi t¹i c¸c cöa khÈu biªn giíi hµng lËu ®­¬cj tu«n vµo trµn lan víi gi¶ rÎ. Gi¶m ph¸t sÏ g©y ra nguy h¹i cho nÒn kinh tÕ nÕu nguyªn nh©n do møc cÇu gi¶m n¨ng lùc s¶n xuÊt d­ thõa vµ møc cung øng tiÒn thu hÑp. Khi Êy gi¶m ph¸t sÏ g©y ra nh÷ng t¸c h¹i to lín. Ng­êi tiªu dïng sÏ tr× ho·n viÖc mua hµng víi hy väng gi¸ ngµy mai sÏ thÊp h¬n gi¸ h«m nay. T©m lý nµy sÏ lµm gi¶m møc cÇu x· héi buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i liªn tôc gi¶m gi¸ hµng. NÕu kÐo dµi, nhiÒu doanh nghiÖp sÏ ph¶i ngõng s¶n xuÊt hoÆc sËp tiÖm. Gi¸ hµng h¹ lµm t¨ng møc d­ nî thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng tr¶ ®­îc nî ng©n hµng kÐo ng©n hµng ®Õn bê ph¸ s¶n. Nã cßn lµm c¸c kho¶n thu ng©n s¸ch gi¶m sót, k×m h·m tèc ®é tr¨ng tr­ëng kinh tÕ. Nguy h¹i h¬n lµ gi¶m ph¸t cã thÓ v« hiÖu qu¸ chÝnh s¸ch l·i suÊt mét c«ng cô quan träng ®Ó ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. b. Nguyªn nh©n gi¶m ph¸t. Gi¶m ph¸t lµ hiÖn t­îng thÞ tr­êng bÞ chi phèi bëi hai yÕu tè cung vµ cÇu. Thùc chÊt cña nã trong tr­êng hîp ViÖt Nam t¹i thêi ®iÓm n¨m 1999 lµ t×nh tr¹ng cung ngµy cµng v­ît xa cÇu. * C¸c nguyªn nh©n vÒ phÝa cung: Tr­íc hÕt cÇn kh¼ng ®Þnh r¼ng kh«ng hÒ cã sù d­ thõa cung nãi chung mµ chØ lµ sù d­ thõa cung trong c¬ cÊu. T×nh tr¹ng ø ®äng s¶n phÈm s¶n xuÊt cÇm chõng kh«ng x¶y ra ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ, víi tÊt c¶ c¸c ngnµh, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi khu vùc mµ chØ x¶y ra cho mét sè s¶n phÈm, mét sè ngµnh hÑp vµ tËp trung vµo mét sè doanh nghiÖp thuéc mét vµi khu vùc nhÊt ®Þnh. Khi bÞ ®Èy tíi møc nghiªm träng th× hiÖu øng cña nã lan táa sang toµn bé nÒn kinh tÕ khi ®ã nã gaay ra c¶m gi¸c d­ thõa cung toµn bé. Cô thÓ nhiÒu s¶n phÈm bÞ tån kho nhiÒu nh©t chÝnh lµ nh÷ng ngµnh ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh­ xi m¨ng, ®­êng, thÐp, g¹ch èp l¸t. Nh÷ng ngµnh s¶n phÈm b¾t ®Çu bÞ ø ®äng tõ n¨m 1988 th× sang 1999 duy tr× møc t¨ng tr­ëng thuéc loaÞ cao nhÊt, lµm cho cung cÇu thÞ tr­êng ®èi víi chóng trë nªn gay g¾t h¬n. HÇu hÕt nh÷ng doanh nghiÖp chÞu hËu qu¶ nÆng nÒn nhÊt thuéc khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. HIÖn t­îng “thõa cung” trong lÜnh vùc dÞch vô lµ hËu qu¶ trùc tiÕp cña t×nh tr¹ng “thiÕu cÇu” do møc thu nhËp d©n c­ trong n­íc gi¶m vµ do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng. Nh­ vËy nguyªn nh©n ¸ch t¾c thÞ tr­êng n¨m 1999 lµ do sù mÊt c©n ®èi mang tÝnh c¬ cÊu, chiÕn l­îc ®Çu t­ kh«ng phï hîp, ph¶n øng chÝnh s¸ch ch­a kÞp thêi vÉn tiÕp tôc duy tr× møc ®Çu t­, t¨ng tr­ëng cao cho nh÷ng s¶n phÈm khã tiªu thô, lµm gia t¨ng thªm t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi cung cÇu. Ngoµi ra còng cã nh÷ng nguyªn nh©n bªn ngoµi nh­ xu h­íng gi¶m gi¸ toµn cÇu trong ®ã cã gi¸ c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ thay thÕ nhËp khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu g©y nªn t×nh tr¹ng gi¶m ph¸t cña n­íc ta trong n¨m 1999. * C¸c nguyªn nh©n vÒ phÝa cÇu: Tæng cÇu suy gi¶m lµ nguyªn nh©n lµm t¨ng thªm t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi thÞ tr­êng. Nã b¾t nguån tõ mét sè lý do. Thø nhÊt: sè lao ®éng thÊt nghiÖp, thiÕu viÖc lµm t¨ng nhanh lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu lµm gi¶m thu nhËp d©n c­ ®Æc biÖt lµ trong ngµnh than (8 v¹n lao ®éng kh«ng ®ñ viÖc lµm) vµ ngµnh mÝa ®­êng (40 v¹n lao ®éng bÞ ¶nh h­ëng vÒ viÖc lµm vµ thu nhËp ). Thø hai: møc gi¸ n«ng s¶n néi ®Þa gi¶m nhan h¬n møc t¨ng s¶n l­îng lµm chi phÝ s¶n xuÊt cña n«ng d©n t¨ng nhanh h¬n thu nhËp. C¶ tæng thu nhËp vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng trong n«ng d©n ®Òu gi¶m. Thø ba: sù gi¶m sót thu nhËp lµm cho viÖc chi tiªu cña d©n c­ cã xu h­íng t¨ng tû phÇn chi tiªu vµo c¸c mÆt hµng tiªu dïng tèi thiÓu víi gi¸ rÎ, chÊt l­îng ph¶i ch¨ng lµm gi¶m søc mua ®èi víi c¸c s¶n phÈm cao cÊp hoÆc mang tÝnh ®Çu t­, mua hµng nhËp lËu t¨ng. Thø t­: trong ®iÒu kiÖn thu nhËp gi¶m ng­êi d©n vÉn gi÷ tiÒn tiÕt kiÖm vµo c¸c ng©n hµng h¬n lµ gi÷ l¹i ddÓ chi tiªu. Do lßng tin vµo triÓn väng kinh tÕ Ýt s¸ng sña trong thêi gian tíi thóc ®Èy d©n c­ göi tiÒn nh­ c¸c b¶o ®¶m cho t­¬ng lai h¬n lµ mua hµng ®Ó tiªu dïng hiÖn t¹i. Ngoµi nh÷ng nguyªn nh©n kÓ trªn, mét nguyªn nh©n kh¸c kh«ng kÐm phÇn quan träng ®ã lµ viÖc ®Ò ra vµ thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ®èi phã víi t×nh tr¹ng gi¶m ph¸t nªu trªn th­êng Ýt chó ý ®Õn tÝnh hÖ thèng vµ ph¶n øng daay chuyÒn, dÔ triÖt tiªu lÉn nhau. V× vËy t×nh h×nh kh«ng ®­îc kh¾c phôc mµ tiÕp diÔn trong suèt thêi gian kh¸ dµi. §iÓm nµy sÏ ®­îc xem xÐt kü h¬n trong môc tiÕp theo: “C¸c gi¶i ph¸p kÝch cÇu vµ hiÖu qu¶ ¸p dông”. c. C¸c gi¶i ph¸p “kÝch cÇu” vµ hiÖu qu¶ ¸p dông: Trong n¨m 1999, nç lùc chÝnh s¸ch lín nhÊt lµ ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p “kÝch cÇu” nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng gi¶m ph¸t. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®­îc coi lµ m¹nh nhÊt trong sè ®ã lµ 4 lÇn gi¶m l·i suÊt, t¨ng ®Çu t­ nhµ n­íc, t­ang l­¬ng cho ng­êi lao ®éng trong khu vùc nhµ n­íc b»ng c¸ch gi¶m ngµy lµm viÖc. Tuy nhiªn thùc tÕ cho thÊy hiÖu qu¶ ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p nµy lµ rÊt thÊp. ThÞ trt­êng hÇu nh­ kh«ng cã ph¶n øng g× tÝch cùc ®èi víi c¸c gi¶i ph¸p vèn ®­îc coi lµ hÕt søc nh¹y c¶m trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng cña kinh tÕ thÞ tr­êng. * Gi¶i ph¸p h¹ l·i suÊt: N¨m 1999, ng©n hµng nhµ n­íc ®· h¹ l·i suÊt trÇn 4 lÇn vµ níi láng c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông. Môc ®Ých cña hµnh ®éng nµy vÒ c¬ b¶n lµ xuÊt ph¸t tõ ®éng c¬ kÝch cÇu (khuyÕn khÝch vay ®Ó chi tiªu vµ ®Çu t­). MÆt kh¸c h¹ l·i suÊt tr­íc hÕt lµ ph¶n øng thuÇn tóy thÞ tr­êng khi møc l¹m ph¸t gi¶m m¹nh. V× vËy viÖc h¹ l·i suÊt bÞ ®éng c¬ kh¸ch quan (gi¶m møc l¹m ph¸t) triÖt tiªu søc kÝch thÝch cña ®éng c¬ chñ quan (khuyÕn khÝch vay). §©y lµ lý do ®Çu tiªn gi¶i thÝch t¹i sao sau nh÷ng lÇn h¹ l·i suÊt kÕt luËn vay ng©n hµng cña c¸c doanh nghiÖp hÇu nh­ kh«ng t¨ng, vèn vÉn ïn ®äng trong hÖ thèng ng©n hµng, d©n chóng vÉn tiÕp tôc göi tiÒn vµo ng©n hµng. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp ®a sè doanh nghiÖp ®ang thùc sù thiÕu c¬ héi ®Çu t­ h¬n lµ thiÕu vèn. Sù ¸ch t¾c thÞ tr­êng ®· ®Õn møc lµm triÖt tiªu ®¸ng kÓ c¬ héi vµ mong muèn gia t¨ng ®Çu t­ ®Ó tho¸t khái t×nh thÕ bÕ t¾c trong kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Nh­ vËy ®iÒu cÇn suy nghÜ lµ gi¶m l·i suÊt cã ph¶i lµ mét c«ng cô m¹nh ®Ó t¨ng c¬ héi ®Çu t­ cña doanh nghiÖp hay kh«ng. ViÖc ng©n hµng h¹ l·i suÊt trÇn 4 lÇn song kÕt qu¶ vÉn ch­a thu ®­îc lµ bao chøng tá nguyªn nh©n kh«ng ph¶i ë lÜnh vùc tiÒn tÖ, do ®ã c«ng cô l·i suÊt ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶. VÒ phÝa c¸c ng©n hµng, mét mÆt g¸nh nÆng nî qu¸ h¹n ®· ®¹t ®Õn con sè khæng lå lµm c¸c ng©n hµng ph¶i chÞu rñi ro rÊt l¬ns do kh«ng thu håi ®­îc vèn (ch­¬ng tr×nh mÝa ®­êng nî 4500 tû ®ång, ngµnh xi m¨ng vµ cao su mçi ngµnh nî 3000 tû ®ång, ch­¬ng tr×nh nhµ ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, ch­¬ng tr×nh kh¾c phôc hËu qu¶ c¬n b·o sè 5... nî h¬n 4000 tû...). MÆt kh¸c d­êng nh­ c¸c ng©n hµng ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng béi thùc vÒ vèn: huy ®éng vèn tiÕt kiÖm nhiÒu nh­ng ng©n hµng l¹i kh«ng thÓ cho vay (v× nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng d¸m) vµ kh«ng d¸m cho vay (v× rÊt nhiÒu doanh nghiÖp muèn vay lµ doanh nghiÖp thua lç vµ cã nguy c¬ ph¸ s¶n). T×nh h×nh kinh tÕ ®· trë nªn tr× trÖ ®Õn møc gi¶m l·i suÊt hÇu nh­ kh«ng cã t¸c dông kÝch thÝch ®Çu t­. Tuy nhiªn nguyªn nh©n s©u sa cña vÊn ®Ò l¹i lµ t×nh tr¹ng c¬ cÊu bëi ®èi t­îng cho vay chÝnh cña c¸c ng©n hµng hiÖn nay vÉn lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, nhiÒu tr­êng hîp ®­îc vay theo chØ ®Þnh. V× vËy h¹ l·i suÊt kh«ng chØ nh»m môc tiªp kÝch cÇu mµ cßn chñ yÕu nhõam th¸o gì khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶. ViÖc gi¶m l·i suÊt nh»m vµo nh÷ng môc tiªu kh«ng hoµn toµn ®ång h­íng víi nhau v× thÕ t¹o ra xu h­íng triÖt tiªu t¸c dông, lµm cho c«ng cô ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ thËm chÝ cßn tiÒm Èn nguy c¬ g©y bÊt æn ®Þnh. * Gi¶i ph¸p chi tiªu vµ ®Çu t­ ng©n s¸ch nhµ n­íc: Trong lÜnh vùc ng©n s¸ch cã 2 gi¶i ph¸p quan träng ®· ®­îc ¸p dông trong n¨m 1999 lµ thuÕ VAT vµ ph¸t hµnh c«ng tr¸i víi khèi l­îng 4000 tû ®ång. - VÒ gi¶i ph¸p VAT: VÒ nguyªn t¾c viÖc ¸p dông thuÕ VAT lµ mét b­íc ®i ®óng ®¾n h­íng tíi h×nh thµnh mét m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh râ rµng h¬n trong nÒn kinh tÕ vµ trong c¬ chÕ vËn hµnh ng©n s¸ch. Nã lµ mét kh©u quan träng trong ch­¬ng tr×nh c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn viÖc triÓn khai VAT mét phÇn do chuÈn bÞ ch­a hoµn toµn chu ®¸o, b­íc ®i ch­a thËt ®ång bé víi sù thay ®æi trong toµn bé hÖ thèng thuÕ nh­ng c¸c doanh nghiÖp ph¶n øng kh¸ m¹nh. Trong thùc tÕ viÖc ¸p dông VAT 10% lµ cao lµm tæng møc ®ãng gãp ng©n s¸ch cña nhiªï doanh nghiÖp t¨ng lªn trong khi dknh doanh gÆp nhiÒu khã kh¨n th× viÖc ¸p dông VAT nh­ vËy kh«ng gãp g× vµo viÖc th¸o gì khã kh¨n cho doanh nghiÖp nh­ môc tiªu nç lùc kÝch cÇu cña chÝnh phñ. MÆt kh¸c ®iÒu chØnh møc VAT l¹i gi¶i quyÕt theo tõng tr­êng hîp cã kh¶ n¨ng lµm phôc håi c¬ chÕ xin – cho trong quan hÖ gi÷a nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp, g©y thªm trë ng¹i thÓ chÕ chø kh«ng ph¶i ®Èy m¹nh c¶i c¸ch theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. - VÒ viÖc ph¸t hµnh c«ng tr¸i: môc tiªu lµ nhµ n­íc vay tiÒn nhµn rçi cña d©n c­ ®Ó tµi trî cho c¸c ch­¬ng tr×nh ®Çu t­. Nh­ng mua c«ng tr¸i chÝnh phñ cã nghÜa lµ thu hÑp chi tiªu d©n c­. §iÒu nµy lµ mét gi¶i ph¸p ®i ng­îc víi nç lùc kÝch cÇu cña chÝnh phñ. Trªn thùc tÕ kÕt qu¶ cña c«ng viÖc nµy còng cho thÊy tuyÖt ®¹i bé phËn vèn huy ®éng qua ph¸t hµnh c«ng tr¸i lµ tõ khu vùc doanh nghiÖp (trong ®ã ®a sè lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc) vµ c¸c tæ chøc. Nh­ vËy mét mÆt huy ®éng c«ng tr¸i lÇn nµy thùc chÊt chØ lµ h×nh thøc chuyÓn vèn tõ “tói” nµy cña nhµ n­íc (doanh nghiÖp nhµ n­íc) sang “tói” kh¸c cña nhµ n­íc (ng©n s¸ch) vµ nhµ n­íc l¹i ph¶i tr¶ l·i suÊt cao cho chÝnh nguån vèn cña m×nh. MÆt kh¸c ph¸t hµnh c«ng tr¸i lµ ®Ó cã vèn cho ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ cho 1000 x· ®ãi nghÌo. Tuy nhiªn trªn ®é gi¶i ng©n rÊt chËm lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña vèn vay. Nh×n chung c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh trong n¨m 1999 ®· h­íng vµo nhiÒu môc tiªu, nÕu xÐt t¸ch biÖt th× chóng ®Òu tÝch cùc nh­ng khi ®Æt trong tæ hîp th× chóng l¹i h¹n chÕ, triÖt tiªu lÉn nhau, v× vËy ®· kh«ng ®¹t ®­îc kÕt qu¶ mong muèn. PhÇn III. Mét sè gi¶i ph¸p. 1. Nh÷ng gi¶i ph¸p chung ®Ó kiÓm so¸t l¹m ph¸t, æn ®Þnh t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong nh÷ng n¨m s¾p tíi: a. Nhãm nh÷ng gi¶i ph¸p cÊp b¸ch: a1. VÒ tiÒn tÖ tÝn dông: - TiÕp tôc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn ng¾n h¹n, cñng cè thÞ tr­êng ®Êu thÇu tÝn phiÕu kho b¹c vµ triÓn khai thÞ tr­êng mua b¸n tÝn phiÕu ®ã. -T¸i cÊp vèn ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông tèi ®a kh«ng v­ît qu¸ møc cung øng dµnh chyo môc tiªu t¨ngph­¬ng tiÖn thanh to¸n ®· dù kiÕn. L·i suÊt t¸i cÊp vèn xÇn thùc hiÖn theo h­íng th¾t chÆt tÝn dông. NHTW ph¶i triÖt ®Ó thu nî ®Õn h¹n vµ qu¸ h¹n cña c¸c tæ chøc tÝn dông. - TiÕp tôc khèng chÕ h¹n møc tÝn dông ®èi víi c¸c NHTM trªn c¬ së võa ®¸p øng nhu cÇu tÝn dông cho t¨ngtr­ëng kinh tÕ, võa kiÕm chÕ l¹m ph¸t. Tæ chøc kiÓm tra, thanh tra c¸c hµng ho¸ tÝn dông cña c¸c NHTM ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông, thu håi vèn vµ l·i suÊt ®óng h¹n, gi¶m tû träng nî qu¸ h¹n. Kiªn quyÕt xö ph¹t ®èi víi NHTM vi ph¹m h¹n møc tÝn dông. - KiÓm so¸t chÆt viÖc chÊp hµnh møc dù tr÷ b¸t buéc. - TiÕn hµnh s¬ kÕt häat ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng ®Ó bæ sung quy chÕ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ häat ®éng cña thÞ tr­êng nµy. H¹n chÕ viÖc sö dông tiÒn ph¸t hµnh ®Ó mua ngo¹i tÖ cho quü ®iÒu hoµ. KhuyÕn khÝch c¸c NHTM mua ngo¹i tÖ b»ng tiÒn huy ®éng cña d©n c­ ®Ó b¸n cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh cã nhu cÇu nhËp khÈu. NHTW sö dông quü kinh doanh ®Ó mua ngo¹i tÖ gãp phÇn æn ®Þnh tû guÝa ®ång ViÖt Nam víi ngo¹i tÖ. a2. VÓ ng©n s¸ch Nhµ n­íc. - §æi míi qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp theo luËt donh nghiÖp Nhµ n­íc vµ chÕ ®é kÐ to¸n míi, ®¶m b¶o nguyªn t¾c tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng ph¶i thÊp h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng n¨ng suÊt lao ®éng. - Kh«ng bè trÝ c¸c kho¶n chi ch­a cã nguån thu, thu kh«ng ®¹t kÕ ho¹ch ph¶i gi¶m chi t­¬ng øng. ViÖc söa ®æi bæ sung hoÆc ban hµnh chÕ ®é míilµm t¨ng chi trong n¨m chØ ®­îc thùc hiÖn khi cã nguån thu ch¾c ch¾n. Sö dông qòy dù phßng cho c¸c nhu cÇu chi ngoµi kÕ ho¹ch ph¶i ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. - B¶o ®¶m tr¶ c¸c kho¶n nî theo kÕ ho¹ch, kh«ng v× khã kh¨n cña ng©n s¸ch mµ chuyÓn nî sang n¨m sau. a3- VÒ cung øng hµng ho¸. Ph¶i ®¶m b¶o trªn thÞ tr­êng cã ®Çy ®ñ hµng ho¸, ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c tÇnglíp d©n c­ kh«ng chØ trªn tæng thÓ mµ cßn vÒ c¬ cÊu hµng ho¸ nhÊt lµ c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu. §èi víi mÆt hµng quan träng th­êng cã nh÷ng c¬n sèt gi¸ trong n¨m cÇn tÝnh to¸n rµ so¸t kü ®Ó x¸c ®Þnh møc b¸n ra cÇn thiÕt nh­ ®èi víi l­¬ng thùc, xi m¨ng, s¾t thÐp, ®­êng, ph©n bãn, giÊy viÕt... a4- VÒ chØ ®¹o ®iÒu hµnh: - ChÝnh phñ c¸c bé ngµnh, ®Þa ph­¬ng, tæng c«ng ty kinh doanh nh÷ng mÆt hµng quan träng thiÕt yÕu ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ph¶i x©y dùng ph­¬ng ¸n kiÒm chÕ l¹m ph¸t. C¸c ph­¬ng ¸n ®ã ph¶i ®­îc phª duyÖt, tæ chøc thanh tra kiÓm tra th­êng xuyªn. - C¸c c«ng ty kinh doanh c¸c mÆt hµng träng thiÕt yÕu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc bé qu¶n lý vÒ t×nh h×nh gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng do m×nh phô tr¸ch. Bé Th­¬ng m¹i, Ban vËt gi¸ chÝnh phñ ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c Bé chuyªn ngµnh trong viÖc æn ®Þnh t×nh h×nh gi¸ c¶ trªn thÞt tr­êng c¶ n­íc. - ViÖc chèng bu«n lËu ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan cã liªn quan (Bé Th­¬ng m¹i, thuÕ, h¶i quan, c«ng an, qu©n ®éi...) b. Nhãm nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n vµ l©u dµi: cã liªn quan ®Õn viÖc ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ c«ng t¸c ®iÒu hµnh phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. b1. VÒ c¬ chÕ chung cña nÒn kinh tÕ: - C¸c doanh nghiÖp thùc sù vµ buéc ph¶i c¹nh tranh b×nh ®¼ng trong kinh doanh. Sù can thiÖp hµnh chÝnh lµm mÐo mã m«i tr­êng kinh doanh ph¶i h¹n chÕ ë møc cÇn thiÕt. - C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý mang tÝnh qu¸ ®é ph¶i ®­îc thay thÕ b»ng c¸c c«ng cô kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ t×nh tr¹ng 2 møc l·i suÊt tÝn dông, ng©n hµng nhµ n­íc quy ®Þnh møc l·i suÊt. - C¸c lo¹i thÞ tr­êng ph¶i ®­îc thiÕt lËp mét c¸ch ®ång bé, kÓ c¶ thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng vèn. b2. VÒ doanh nghiÖp nhµ n­íc: - TiÕp tôc s¾p xÕp l¹i khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶, chèng thÊt tho¸t l·ng phÝ vèn vµ tµi s¶n nhµ n­íc. - Söa ®æi quy chÕ giao vèn vµ qu¶n lý vèn ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc, ph©n biÖt doanh nghiÖp kinh doanh vµ doanh nghiÖp c«ng Ých theo luËt doanh nghiÖp. Thùc hiÖn ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n doanh nghiÖp nhµ n­íc theo gi¸ thÞ tr­êng. - Söa ®æi chÕ ®é ph©n phèi lîi nhuËn doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn vµ buéc doanh nghiÖp b¶o toµn ®­îc vèn vµ dµnh phÇn lîi nhuËn thÝch ®¸ng ®Ó t¸i ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh. b3. VÒ ng©n s¸ch nhµ n­íc: cÇn sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ nguån vèn cña ng©n s¸ch nhµ n­íc ®i ®èi víi tiÕp tôc ®æi míi hÖ thèng thuÕ vµ tæ chøc thu thuÕ ®Ó t¨ng ®­îc nguån thu. - §Êu thÇu trong viÖc mua s¾m c¸c tµi s¶n, vËt t­ tõ nguån vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc. - TiÕn tíi chÊm døt h¼n c¸c ho¹t ®éng bao cÊp cña ng©n s¸ch nhµ n­íc cho khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc th«ng qua viÖc cÊp vèn bæ sung hoÆc trî gi¸, hay c¸c bao cÊp gi¸n tiÕp kh¸c. - §Çu t­ vµo c¸c c«ng tr×nh kinh tÕ ph¶i dùa trªn tÝnh to¸n hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng hoµn vèn. b4. ViÖc chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tÝn dông: - Kh«ng ph¸t hµnh tiÒn theo kÕ ho¹ch mµ theo tÝn hiÖu cña thÞ tr­êng lµ chñ yÕu. ViÖc tÝnh to¸n l­îng tiÒn ph¸t hµnh thªm (c¨n cø vµo tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ tèc ®é l¹m ph¸t dù kiÕn) chØ nªn coi lµ mét ph­¬ng tiÖn chñ ®éng chø kh«ng thÓ lµ c¨n cø cho chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. - Ph¶i tiÕn tíi tù do hãa l·i suÊt vµ thùc hiÖn c¬ chÕ mét l·i suÊt thÞ tr­êng. Muèn vËy cÇn h×nh thµnh thÞ tr­êng tÝn dông, kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®éc quyÒn cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh hiÖn nay. - Thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ¸p dông c¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng më ®Ó ®iÒu hµnh l­u th«ng tiÒn tÖ. - C¶i tiÕn ®Ó më réng diÖn tÝnh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®Ó gi¶m bít chi phÝ giao dÞch trong thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. b5. C¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu vµ thuÕ quan: ChÝnh s¸ch thuÕ quan vµ c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i kh¸c chØ nh»m h¹n chÕ nhËp khÈu ®èi víi mét sè hµng hãa cÇn thiÕt ph¶i b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc (c¸c hµng hãa s¶n xuÊt trong n­íc ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu, hµng hãa cã nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nhanh chãng, c¸c mÆt hµng míi ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o nguån thu lín cho ng©n s¸ch hay t¹o nhiÒu chç lµm viÖc). Cßn víi ®a sè c¸c mÆt hµng kh¸c cÇn nghiªn cøu xãa bá tõng b­íc c¸c h¹n chÕ nhËp khÈu hiÖn nay nh­ c¸c quy chÕ vÒ h¹n ng¹ch, c¸c thñ tôc hµnh chÝnh trong viÖc nhËp khÈu. 2. Gi¶i ph¸p kh¾c phô gi¶m ph¸t, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong thêi ®iÓm hiÖn nay: Nh­ ®· tr×nh bµy trong phÇn tr­íc, n¨m 1999 nhµ n­íc ®· thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p kÝch cÇu ®Ó kh¾c phôc gi¶m ph¸t song vÉn kh«ng ®­a l¹i mÊy kÕt qu¶. V× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay lµ cÇn ph¶i ®Ò ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p míi. Cã thÓ kÓ ®Õn mét sè gi¶i ph¸p nh­ sau: - Gi¶m thuÕ vµ t¨ng chi tiªu cña chÝnh phñ khi cÇn ph¶i kÝch cÇu. §©y kh«ng bao giê lµ bµi häc cò. John M.Keynes ®· nãi “thuÕ lµ c«ng cô trùc tiÕp nhÊt, m·nh liÖt nhÊt, quan träng nhÊt trong viÖc t¨ng hay gi¶m tiªu dïng”. ThuÕ t¨ng sÏ bãp ngÆt tiªu dïng, gi¶m tæng cÇu vµ kÐo gi¸ c¶ xuèng. §iÒu nµy ®óng ë mäi n¬i mäi lóc. Bµi häc nµy ®· ®­îc nhiÒu n­íc ¸p dông vµ mang l¹i kÕt qu¶ rÊt ®¸ng kh¶ quan ®Æc biÖt lµ NhËt B¶n vµ Trung Quèc. - Thùc hiÖn viÖc níi láng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Vai trß hµng ®Çu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hiÖn nay lµ lµm dÞu bít suy gi¶m tæng cÇu, t¹o sù an toµn vÒ niÒm tin s¶n xuÊt, t¸i cung øng vèn víi l·i suÊt tèi thiÓu cho hÖ thèng tµi chÝnh, chÊp t¨ng mét møc l¹m ph¸t nhá ®Ó ®æi lÊy t¨ng tr­ëng thùc. MÆt kh¸c, viÖc c¾t gi¶m l·i suÊt vµ níi láng tiÒn tÖ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh song song víi viÖc c¶i thiÖn chÝnh s¸ch cho vay. V× nÕu kh«ng khã mµ khuyÕn khÝch giíi kinh doanh vay tiÒn. 9 th¸ng ®Çu n¨m 1999, cho vay tõ cöa sæ ng©n hµng th­¬ng m¹i kh«ng t¨ng, d­ nî qu¸ lín trong khi ®Çu t­ vµo n«ng nghiÖp vµ tÝn dông n«ng th«n l¹i thÊp.TÊt c¶ ®Òu xuÊt ph¸t tõ sù chång chÐo cña quy ®Þnh cho vay, thÕ chÊp, thñ tôc.V× vËy s¶n xuÊt vÉn sÏ tiÕp tôc ®èi vèn, cho dï l·i suÊt h¹, tiÒn tÖ më réng, nÕu chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i vÉn kh«ng ®­îc c¶i c¸ch nhanh chãng vµ quyÕt liÖt. - Chó träng ph¸t triÓn xuÊt khÈu sang c¶ thÞ tr­êng cã tæng cÇu cao vµ æn ®Þnh. KÝch thÝch tæng cÇu, quan t©m ®Õn thÞ tr­êng trong n­íc lµ c¸ch lµm c¬ b¶n vµ l©u dµi cho sù t¨ng tr­ëng æn ®Þnh.Tuy nhiªn, v× ViÖt Nam lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn nªn vÉn ph¶i chó träng ®Õn thÞ tr­êng bªn ngoµi. ThÞ tr­êng khu vùc hiÖn nay ®ang suy tho¸i. V× vËy B¾c Mü vÉn lµ thÞ tr­êng cã tæng cÇu cao vµ æn ®Þnh nhÊt. Ph¸t triÓn ®­îc xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng cã tæng cÇu cao vµ æn ®Þnh cã nghÜa lµ b¶o vÖ ®­îc gi¸ xuÊt khÈu, chèng gi¶m ph¸t. H¬n thÕ n÷a, nã cßn t¹o ®­îc sù æn ®Þnh cho ®Çu ra vµ c«ng viÖc cña lao ®éng trong n­íc, gi¸n tiÕp kÝch thÝch tæng cÇu néi ®Þa. - C¶i t¹o c¬ cÊu thÞ tr­êng s¶n phÈm néi ®Þa. T¹o ra mét thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ®a d¹ng cña ng­êi tiªu dïng chÝnh lµ ch×a khãa ®Ó kÝch thÝch tiªu dïng néi ®Þa, t¨ng tæng cÇu, më réng GDP, chèng gi¶m ph¸t. Muèn vËy mét mÆt c¸c doanh nghiÖp ph¶i tËp trung s¶n xuÊt vµo nh÷ng s¶n phÈm träng yÕu, x©y dùng nh·n hiÖu vµ uy tÝn th­¬ng tr­êng, tr¸nh t×nh tr¹ng ch¹y theo quy m« lµm t¨ng nî, giµn máng chuyªn m«n, t¹o s¶n phÈm kÐm c¹nh tranh. MÆt kh¸c cÇn xãa bá nhanh chãng c¬ chÕ ®éc quyÒn hiÖn nay trªn thÞ tr­êng. §©y lµ trî lùc lín cho viÖc x©y dùng mét thÞ tr­êng s¶n phÈm tèt v× nã lµm t¨ng chi phÝ mét c¸ch gi¶ t¹o vµ v« lý.T×nh tr¹ng ®¾t gi¸ gi¶ t¹o do ®éc quyÒn g©y ra lµm gi¶m tiªu dïng, kh«ng kÝch thÝch ®­îc c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. - CÇn cã nh÷ng ®Þnh h­íng cÇn thiÕt trong chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc tÕ cña ta. C¬ cÊu phô thuéc quèc tÕ buéc nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« cña mét n­íc ph¶i ®­îc x©y dùng trong sù t­¬ng quan víi chÝnh s¸ch vÜ m« cña c¸c n­íc ®èi t¸c nhÊt lµ nh÷ng ®èi t¸c m¹nh.§©y lµ c¬ chÕ cña sù phèi hîp quèc tÕ vÒ chÝnh s¸ch vÜ m«.C¬ chÕ nµy t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng duy tr× vµ ph¸t triÓn quyÒn lîi cña c¸c bªn trªn c¬ së cña viÖc chÊp nhËn liªn tôc. NÕu hai n­íc ®èi t¸c ®Òu kh«ng quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch cña nhau, c¹nh tranh kinh tÕ sÏ ®­a ®Õn thiÖt h¹i cho c¶ hai bªn.ChØ cã hîp t¸c tèt míi lµm t¨ng quyÒn lîi lÉn nhau, lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch néi bé nh­ kÝch cÇu vµ t¨ng tr­ëng. KÕt luËn L¹m ph¸t vµ t¨ng tr­êng kinh tÕ lµ 2 vÊn ®Ò cã quan hÖ chÕ ­íc lÉn nhau rÊt chÆt chÏ, phøc t¹p.V× vËy gi¶i quyÕt hµi hßa mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ph¶i cÇn ®­îc coi lµ nÒn t¶ng trong sù ph¸t triÓn æn ®Þnh, liªn tôc vµ l©u dµi cñaViÖt Nam trong giai ®o¹n chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng. NÕu xem nhÑ vÊn ®Ò nµy sÏ dÉn ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ kiÓm so¸t l¹m ph¸t chØ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ hÕt søc h¹n chÕ, thËm chÝ lµ nguyªn nh©n ®­a ®Õn khñng ho¶ng. Bëi vËy bÊt cø gi¶i ph¸p nµo cã lîi cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ còng cÇn ph¶i ®i kÌm víi nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m tr¸nh nh÷ng có sèc do kÝch thÝch m¹nh l¹m ph¸t th¸i qu¸ g©y bÊt lîi cho nÒn kinh tÕ. Tuy vËy còng cÇn tr¸nh nh÷ng biÖn ph¸p cøng nh¾c tuy cã thÓ kiÒm chÕ ®­îc l¹m ph¸t nh­ng l¹i lµm chËm ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ. HiÓu râ vµ gi¶i quyÕt ®­îc tèt vÊn ®Ò nµy sÏ gãp phÇn kh«ng nhá cho c«ng cuéc ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ë n­íc ta. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Frederic S. Mishkin – TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh – NXB Khoa häc vµ kü thuËt – Hµ Néi – 1995. 2. TËp thÓ t¸c gi¶- §æi míi chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ kiÓm so¸t l¹m ph¸t ë ViÖt Nam – NXB ChÝnh trÞ Quèc gia – Hµ néi – 1997. 3. Kinh tÕ vÜ m« - NXB Thèng kª - Hµ néi 1998. 4. C¸c T¹p chÝ : - ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ . - Ph¸t triÓn kinh tÕ. - Ph©n tÝch kinh tÕ. - T¹p chÝ Céng s¶n.