Tiểu luận Đổi mới cơ chế, chính sách để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân ở Việt Nam hiện nay

Lời nói đầu Trong những năm gần đây, thực hiện đường lối đổi mới, kinh tế tư nhân gồm kinh tế cá thể, tiểu chủ và kinh tế tư bản tư nhân đã phát triển rộng khắp cả nước góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế, huy động các nguồn lực vào sản xuất kinh doanh, tạo thêm nhiều việc làm, cải thiện đời sống nhân dân tăng tích luỹ, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội. Tuy vậy, kinh tế tư nhân hiện nay ở nước ta còn nhiều hạn chế, yếu kém: quy mô, vốn ít, công nghệ lạc hậu, trình độ quản lý thấp, sức cạnh tranh yếu… Nghị quyết Đại hội IX của Đảng đã xác định: "Thực hiện nhất quán chính sách phát triển nền kinh tế nhiều thành phần. Các thành phần kinh tế kinh doanh theo pháp luật đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, cùng phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân". Chọn đề tài: "Đổi mới cơ chế, chính sách để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân ở Việt Nam hiện nay" tôi muốn góp thêm tiếng nói nhỏ của mình vào việc nhận thức đúng vai trò và sự cần thiết của việc thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam hiện nay. Tôi xin chân thành cảm ơn thầy Mai Hữu Thực cùng các thầy cô đã giúp đỡ tôi trong việc hoàn thành đề tài này. Chương I đặc điểm chung của nền kinh tế tư nhân Kinh tế tư nhân trên thực tế có sức sống mãnh liệt và đã có nhiều đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhưng có thời kỳ do nhận thức sai lầm, nóng vội đã coi kinh tế tư nhân là đối tượng phải cải tạo không được khuyến khích phát triển, không được pháp luật bảo vệ. Những người hoạt động trong thành phần kinh tế này có địa vị chính trị thấp kém. Sản xuất kinh doanh của họ bị trói buộc, kìm hãm, chèn ép. Ngay trong những điều kiện đó, kinh tế tư nhân cá thể vẫn tồn tại và ngày càng khẳng định thế đứng của mình. I. đặc điểm kinh tế tư nhân 1. Các lĩnh vực kinh tế tư nhân Theo Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương (khoá IX) về phát triển kinh tế tư nhân, đề cập đến kinh tế tư nhân bao gồm hai thành phần kinh tế là kinh tế cá thể, tiểu chủ và kinh tế tư bản tư nhân. Kinh tế tư nhân hoạt động dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể và các loại hình doanh nghiệp tư nhân. Kinh tế tư nhân tham gia vào tất cả các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, giao thông vận tải, thương nghiệp và các loại hình dịch vụ khác. 2. Các loại hình tổ chức kinh doanh của kinh tế tư nhân Loại hình tổ chức kinh doanh của kinh tế tư nhân rất đa dạng, phổ biến nhất là hộ cá thể, tiểu chủ; loại hình công ty hiện nay chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và và dưới hình thức: công ty tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh. Trong kinh tế tư nhân, hộ kinh doanh cá thể có số lượng đông đảo, sử dụng nhiều lao động xã hội, huy động nhiều vốn đầu tư, đóng góp tỷ trọng lớn vào GDP. Hộ kinh doanh cá thể có tiền đề, là bước tập dượt và tích luỹ cho bước phát triển cao hơn về hoạt động sản xuất kinh doanh là hình thức doanh nghiệp tư nhân. Các doanh nghiệp tư nhân đã góp phần sản xuất hàng hoá có chất lượng cao, tham gia tích cực vào xuất khẩu hàng hoá, nhất là nông sản hàng hoá, giúp nông dân tiêu thụ một khối lượng hàng hoá nông sản. Sự hoạt động sôi động của doanh nghiệp tư nhân đã thúc đẩy nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Các chủ tư nhân hầu hết là các doanh nghiệp trưởng thành trong chế độ mới, nhiều người trong số họ là cán bộ đảng viên, đã từng tham gia trong các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước và có một số đã trải qua thời kỳ tham gia lực lượng vũ trang, có nguyện vọng muốn đem tài năng, trí tuệ của mình vào phát triển kinh tế đất nước, làm giàu cho tổ quốc. II. Vai trò của kinh tế tư nhân 1. Đóng góp vào tăng trưởng của tổng sản phẩm trong nước (GDP) Tổng sản phẩm của kinh tế tư nhân nhìn chung là tăng ổn định trong những năm gần đây. Nhịp độ tăng trưởng năm 1997 là 12,89%, năm 1998 là 12,74%, năm 1999: 7,5%, năm 2000: 12,55% và chiếm tỷ trọng tương đối ổn định trong GDP. Tỷ trọng GDP của kinh tế tư nhân trong tổng GDP giảm đi chút ít do sự tham gia và đóng góp cuả khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). 2. Đóng góp và huy động các nguồn vốn trong xã hội, nộp ngân sách cho nhà nước Trong những năm gần đây, vốn đầu tư của khu vực tư nhân tăng nhanh, chiếm tỷ lệ cao trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Năm 2000 đạt 35.894 tỷ đồng, tăng 13,8% so với năm 1999, chiếm 24,31% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Năm 2000 vốn đầu tư của hộ kinh doanh cá thể đạt 29.267 tỷ đòng, chiếm 19,82% tổng vốn đầu tư toàn xã hội; vốn đầu tư phát triển của các doanh nghiệp tư nhân đạt 6.627 tỷ đồng, chiếm 4,49% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Đóng góp vào ngân sách nhà nước của kinh tế tư nhân ngày càng tăng. Năm 2000 nộp được 5.900 tỷ đồng, ước tính chiếm 7,3% tổng thu ngân sách, tăng 12,5% so với năm 1999; năm 2001 dự kiến nộp 6.370 tỷ đồng, tăng 7,96%. 3. Kinh tế tư nhân tạo việc làm và góp phần xoá đói giảm nghèo Hiện nay, số lượng lao động trong kinh tế tư nhân là 4.643.844 người chiếm 12% tổng số lao động xã hội, bằng 1,36 lần tổng số việc làm trong kinh tế nhà nước. Lao động của hộ kinh doanh cá thể là 3.802.057 người, của các doanh nghiệp tư nhân là 841.787 người. Việc tạo ra nhiều chỗ làm việc mới đã góp phần thu hút nhiều lao động trong xã hội, nhất là số người trẻ tuổi hàng năm đến tuổi lao động chưa có việc làm, giải quyết số dôi dư từ các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước do tinh giản biên chế và giải thể. 4. Kinh tế tư nhân góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi cơ chế đổi cơ chế quản lý kinh tế - xã hội, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Sự phát triển của kinh tế tư nhân góp phần thu hút được ngày càng nhiều lao động ở nông thôn vào các ngành phi nông nghiệp, nhất là công nghiệp đã giúp chuyển đổi cơ cấu kinh tế từng địa phương, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế đất nước. Trình độ sản xuất kinh doanh của kinh tế tư nhân ngày càng tiến bộ hơn, số lượng hàng hoá tham gia xuất khẩu ngày càng tăng. Nhiều sản phẩm của kinh tế tư nhân được xuất khẩu uỷ thác qua doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Kinh tế tư nhân còn tham gia nhiều công đoạn trong quá trình sản xuất hàng xuất khẩu. Xuất khẩu trực tiếp của khu vựac kinh tế tư nhân đến nay đã tăng khá, 9 tháng đầu năm 2001 đạt 2.189.330.000 USD, trong đó các công ty cổ phần đạt 361.759.990 USD, công ty tư nhân đạt 211.900.000 USD (số liệu của tổng cục Hải quan). Chương II Những vấn đề của kinh tế tư nhân hiện nay I. Thực trạng kinh tế tư nhân Trong những năm qua kinh tế tư nhân tăng nhanh về số lượng, vốn kinh doanh, thu hút lao động, nhất là loại hình doanh nghiệp, công ty. Kinh tế tư nhân phát triển rộng khắp trong các ngành nghề mà pháp luật không cấm. Số cơ sở nhiều nhất mà pháp luật không cấm. Số cơ sở nhiều nhất là trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ, xây dựng, tiếp đến là công nghiêp, tiểu thủ công nghiệp. 1. Tình hình tăng trưởng doanh nghiệp Trong giai đoạn 1996-2000, số lượng đơn vị sản xuất, kinh doanh hoạt động trong kinh tế tư nhân tăng lên đáng kể, số hộ kinh doanh cá thể tăng 6,02%, số doanh nghiệp tăng 45,61%, nhưng không đều qua các năm (số hộ kinh doanh cá thể năm 1997 giảm, số doanh nghiệp năm 1998 giảm và tăng mạnh từ năm 2000 khi có Luật doanh nghiệp). Trong cơ cấu các hình thức tổ chức kinh doanh của kinh tế tư nhân, các hộ cá thể chiếm số lượng rất lớn, đến cuối năm 2000 có 2.137.731 hộ và 29.548 doanh nghiệp. Trong các loại hình doanh nghiệp, doanh nghiệp tư nhân chiếm số lượng lớn nhất, tiếp đến là công ty trách nhiệm hữu hạn, sau đó là công ty cổ phần, công ty hợp danh chiếm số lượng không đáng kể. 2. Vốn đầu tư của kinh tế tư nhân Vốn của hộ kinh doanh cá thể Tổng vốn đầu tư phát triển của các hộ kinh doanh cá thể năm 2000 là 29.267 tỷ đồng tăng 12,93% so với năm 1999. Vốn đầu tư của hộ kinh doanh cá thể năm 2000 chiếm 81,54% trong tổng số vốn đầu tư của kinh tế tư nhân và chiếm 19,82% vốn đầu tư xã hội. Tổng vốn dùng vào sản xuất kinh doanh của hộ kinh doanh cá thể là 63.668 tỷ đồng, chiếm 36,61% trong tổng số vốn dùng vào sản xuất kinh doanh của kinh tế tư nhân (tính đến ngày 31-12-2000). Vốn của doanh nghiệp tư nhân. Từ khi có luật doanh nghiệp đến hết tháng 4 -2002 cả nước có trên 41.000 doanh nghiệp mới thành lập với tổng số vốn đăng ký tương đương 3,6 tỷ USD. Tổng vốn thực tế sử dụng của doanh nghiệp cũng tăng nhanh. Năm 2000 là 110.071 tỷ đồng, tăng 38,46% so với năm 1999; trong đó của công ty trách nhiệm hữu hạn tăng 40%, doanh nghiệp tư nhân tăng 37,64%, công ty cổ phần tăng 36,7%. Năm 2000 kinh tế tư nhân đã đầu tư mau 20,3% cổ phần của các doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hoá. Tổng vốn đầu tư phát triển của doanh nghiệp tư nhân tăng cả về lượng vốn và tỷ trọng trong tổng vốn đầu tư phát triển của kinh tế tư nhân và của toàn xã hội. Tổng vốn đầu tư phát triển của doanh nghiệp tăng từ 5.628 tỷ đồng năm 1999 lên 6.627 tỷ đồng năm 2000; tăng 17,7%; tỷ trọng trong kinh tế tư nhân tăng từ 17,84% năm 1999 lên 18,46% năm 2000; tỷ trọng trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội từ 4.29% năm 1999 lên 4,49% năm 2000 3. Về lao động của kinh tế tư nhân. Năm 2000, lao động trong kinh tế tư nhân, kể cả khu vực nông nghiệp là 21.017.326 người, chiếm 65,3% lao động có việc làm thường xuyên trong cả nước. Trong các ngành phi nông nghiệp, số lao động kinh tế tư nhân năm 2000 là 4.643.844 lao động, tăng 20,12% so với năm 1996; bình quân mỗi năm tăng 194.670 lao động, tăng 4,75% năm. Tính từ năm 1996 đến nay, lao động trong công nghiệp tăng nhiều hơn ngành thương mại, dịch vụ. Năm 2000 so với năm 1996 lao động trong công nghiệp thêm được 363.442 người, tăng 20,68%; trong khi lao động thương mại, dịch vụ thêm được 271.476 người. Lao động công nghiệp ở doanh nghiệp tư nhân tăng nhanh hơn ở hộ kinh doanh cá thể; năm 2000 so với năm 1996, lao động công nghiệp ở doanh nghiệp tăng 114,02%;l lao động công nghiệp ở hộ kinh doanh cá thể chỉ tăng được 6,4%. 4. Tăng trưởng sản xuất kinh doanh (GDP) kinh tế tư nhân Tổng sản phẩm trong nước của kinh tế tư nhân tăng trưởng liên tục trong những năm gần đây. Năm 1996 GDP kinh tế tư nhân đạt 68.518 tỷ đồng, đến năm 2000 lên 86.929 tỷ đồng, tăng bình quân 7%/năm. Tương ứng GDP của hộ kinh doanh cá thể từ 52.169 tỷ đồng năm 1996 lên 66.142 tỷ đồng năm 2000, tăng bình quân 7%/năm; của doanh nghiệp từ 14.780 tỷ đồng lên 20.787 tỷ đồng, tăng bình quân 7,1%/năm. Tốc độ tăng trưởng GDP của kinh tế tư nhân xấp xỉ tốc độ tăng GDP toàn bộ nền kinh tế. Năm 2000 khuvực kinh tế tư nhân chiếm 42,3% GDP cả nước. Trong đó GDP kinh tế tư nhân phi nông nghiệp bằng 63,6% GDP của kinh tế tư nhân và bằng 26,87% GDP cả nước. II. Những khó khăn, hạn chế trong sản xuất kinh doanh kinh tế tư nhân 1. Khó khăn về vốn, hạn chế về tín dụng Các hộ kinh doanh cá thể và doanh nghiệp tư nhân nói chung đều rất thiếu vốn sản xuất. Đến cuối năm 2000 vốn đăng ký kinh doanh khi mới thành lập của các doanh nghiệp tư nhân bình quân chỉ trên dưới 1 tỷ đồng. Số vốn hoạt động kinh doanh bình quân là 3,8 tỷ đồng một doanh nghiệp. Theo báo cáo của các địa phương đều cho rằng kinh tế tư nhân thiếu vốn phải đi vay ở thị trường không chính thức với lãi suất cao và thời hạn ngắn, rất khó tiếp cận với các nguồn vốn tín dụng của các ngân hàng thương mại, nhất là nguồn vốn ưu đãi của Nhà nước. Nguyên nhân chủ yếu là do các doanh nghiệp tư nhân còn non trẻ, nên tài sản sẵn có còn ít, không đủ thế chấp cho các khoản vay mà không cần thế chấp; nhiều doanh nghiệp tư nhân chưa biết lập dự án đầu tư, hơn nữa thường bị các tổ chức tín dụng cho là các khách hàng nhỏ, với kiểu hoạt động tạm thời, có thể không báo cáo đúng tình hình kinh doanh, dự án thường không có tính khả thi cao, khó giám sát đầu tư, chi phí giao dịch cao. Tổng dư nợ của kinh tế tư nhân (phi nông nghiệp) chiếm 23,9% tổng dư nợ chung của ngân hàng năm 2000 và 22,6% trong 6 tháng đầu năm 2001. 2. Khó khăn về đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh Hầu hết các doanh nghiệp tư nhân được thành lập và phát triển từ khi có chủ trương đổi mới, và tăng nhanh sau khi Luật doanh nghiệp có hiệu lực thi hành. Nhà nước đã tiến hành giao quyền sử dụng đất theo Luật đất đai, do đó về cơ bản không còn "đất vô chủ"; do các doanh nghiệp tư nhân ra đời muộn, không còn được Nhà nước ưu đãi về đất như trước, chính vì vậy thiếu mặt bằng kinh doanh đang là trở ngại lớn đối với các cơ sở kinh doanh. Nhiều doanh nghiệp tư nhân phải sử dụng nhà ở, đất ở của gia đình trong khu dân cư làm nơi sản xuất, kinh doanh nên chật hẹp, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng tới sinh hoạt của dân cư trong khu vực, gây ra những khiếu kiện; khó mở rộng sản xuất kinh doanh . 3. Khó khăn về môi trường pháp lý, tâm lý xã hội Về môi trường pháp lý Trở ngại lớn đối với kinh tế tư nhân là môi trường pháp lý chưa đồng bộ, chưa hoàn thiện, còn nhiều quy định chưa đầy đủ, chưa rõ ràng, dẫn tới tình trạng các cơ quan thừa hành và các doanh nghiệp lúng túng trong việc chấp hành pháp luật. Về môi trường tâm lý xã hội Môi trường tâm lý xã hội có ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của kinh tế tư nhân. Trong xã hội còn có phần định kiến đối với kinh tế tư nhân, chưa nhìn nhận đúng vai trò nhà kinh doanh tư nhân trong xã hội. 4. Khó khăn của bản thân kinh tế tư nhân Nhìn chung, kinh tế tư nhân còn gặp nhiều khó khăn trong việc duy trì hiệu quả sản xuất, kinh doanh trong khoảng thời gian dài và đảm bảo sức cạnh tranh cần thiết, nhất là khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế, do: - Kinh tế tư nhân của ta mới ở trình độ thấp của sự phát triển, tổ chức theo hình thức kinh tế hộ gia đình cá thể còn chiếm tuyệt đại đa số, hình thức doanh nghiệp của tư nhân tuy đã phát triển mạnh trong thời gian gần đây nhưng vẫn còn ở quy mô nhỏ là chủ yếu. - Khả năng tích tụ vốn cũng như huy động nguồn vốn xã hội cho hoạt động sản xuất, kinh doanh còn thấp, trình độ công nghệ thấp. - Trình độ và kỹ năng quản lý còn yếu, không thu hút được nhiều lao động có tay nghề cao được đào tạo cơ bản. - Bản thân các doanh nghiệp Việt Nam hầu hết mới thoát thân từ cơ chế bao cấp, nên còn chịu ảnh hưởng của tư tưởng mong chờ sự giúp đỡ, che chở của Nhà nước. Chương III đổi mới cơ chế chính sách để phát triển kinh tế tư nhân ở việt nam I. Xây dựng và thực hiện chính sách khuyến khích, hỗ trợ kinh tế tư nhân 1. Chính sách tín dụng đầu tư Nhà nước dành một khoảng vốn đáng kể, thông qua Quỹ hỗ trợ phát triển (kế hoạch năm 2001 là 23.800 tỷ đồng) để vay trung hạn và dài hạn với lãi suất ưu đãi, hỗ trợ lãi suất sau đầu tư vào các lĩnh vực khuyến khích đầu tư tại các địa bàn khó khăn, hoặc theo các chương trình kinh tế lớn của Chính phủ, không phân biệt thành phần kinh tế. Nghị định 05/NĐ-CP về việc bổ sung một số giải pháp điều hành kế hoạch kinh tế - xã hội năm 2001 đã tháo gỡ được một phần khó khăn, vướng mắc về thủ tục đầu tư cho kinh tế tư nhân. Tuy nhiên trong này vẫn còn nhiều khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay từ các ngân hàng thương mại và Quỹ hỗ trợ phát triển. 2. Chính sách mặt bằng, đất đai cho kinh tế tư nhân Luật đất đai (sửa đổi) năm 1998 đã thể hiện chính sách cấp đất ổn định, lâu dài cho các hộ gia đình, cá nhân, tổ chức, yêu cầu tất cả các tổ chức, cá nhân, gia đình và các thành phần kinh tế muốn sử dụng đất đai được cấp để kinh doanh phải chuyển sang hình thức thuê đất. Các Nghị định 17/1999/NĐ-CP, ngày 29-3-1999; Nghị định 79/2001/NĐ-CP, ngày 1-11-2001 sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 17-1999/NĐ-CP là cơ sở pháp lý thực hiện việc chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế quyền sử dụng đất và thế chấp, góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất. Luật khuyến khích đầu tư trong nước quy định việc miễn giảm đáng kể tiền thuê đất, đặc biệt đối với vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. 3. Chính sách về khoa học và công nghệ Nhà nước có một số văn bản tạo khung pháp lý chung về chính sách khoa học, công nghệ và bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp chung cho các thành phần kinh tế, đã hỗ trợ, khuyến khích thúc đẩy việc áp dụng khoa học - kỹ thuật, chuyển giao công nghệ mới nhằm thay thế công nghệ cũ, nâng cao trình độ công nghệ sản xuất được những sản phẩm chất lượng ngày càng cao hơn, mẫu mã đa dạng, tăng được năng suất lao động, khả năng cạnh tranh… đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước và tăng được hàng xuất khẩu . Nghị định 45/1998/NĐ-CP quy định cụ thể về chuyển giao công nghệ, khuyến khích chuyển giao kết quả nghiên cứu và phát triển công nghệ mới. 4. Chính sách thuế, tài chính, kế toán, kiểm toán Chính sách thuế Các chính sách thuế dần được ban hành và áp dụng thống nhất cho các thành phần kinh tế trong nước. Tuy còn một số hạn chế nhưng những chính sách thuế doanh thu, thuế lợi tức, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu… bước đầu đã xoá bỏ được sự cách biệt giữa kinh tế tư nhân, kinh tế nhà nước và hợp tác xã. Từ năm 1999 việc áp dụng Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật thuế thu nhập doanh nghiệp và tiếp tục hoàn thiện các loại thuế khác làm cho chính sách thuế đã thể hiện rõ sự công bằng, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, khắc phục dần sự chồng chéo về thuế, chính sách thuế đã khuyến khích đầu tư, khuyến khích xuất khẩu. . Các quy định về tài chính, kế toán, kiểm toán. Về chế độ tài chính: Hiện nay, Nhà nước chưa có quy định riêng về chế độ quản lý tài chính đối với doanh nghiệp tư nhân. Trong thực tế các cơ quan nhà nước phải vận dụng cơ chế quản lý tài chính đối với doanh nghiệp nhà nước để áp dụng quản lý, thanh tra, kiểm tra tài chính đối với các doanh nghiệp của tư nhân. Về chế độ kế toán đã góp phần tăng cường công tác quản lý tài chính khu vực này. Tuy nhiên, chế độ kế toán này cũng bộc lộ một số hạn chế như: chưa tách được các loại vốn ngắn hạn và dài hạn; các quy định về chế độ kế toán chưa đáp ứng được yêu cầu cung cấp thông tin cho tính toán và xác định nghĩa vụ thuế; chưa thật phù hợp với quy mô và năng lực của doanh nghiệp nên có nhiều khó khăn trong việc thực hiện; một số chỉ tiêu quá chi tiết nhằm mục đích phục vụ quản lý nhà nước hơn là phục vụ doanh nghiệp. 5. Chính sách về đào tạo, tiền lương, bảo hiểm xã hội Đào tạo nghề cho lao động kinh tế tư nhân Nhà nước có chính sách khuyến khích và hỗ trợ các cơ sở dạy nghề dân lập, tư thục, cụ thể được quy định tại Nghị định 73/1999/NĐ-CP, ngày 19-8-1999 của Chính phủ về chính sách khuyến khích xã hội hoá đối với hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, văn hoá, thể thao. Chính sách tiền lương Theo quy định của Bộ luật Lao động và Bộ luật Dân sự, chế độ tiền lương, tiền công của người lao động làm việc trong kinh tế tư nhân thực hiện trên nguyên tắc thoả thuận trong hợp đồng lao động và được trả theo năng suất lao động, chất lượng và hiệu quả công việc. Mức lương người lao động được trả không thấp hơn mức lương tối thiểu do Nhà nước quy định. Chính sách bảo hiểm xã hội Loại hình bảo hiểm xã hội được áp dụng bắt buộc đối với những doanh nghiệp sử dụng 10 lao động trở lên, cho nên những doanh nghiệp có dưới 10 lao động và các hộ kinh doanh cá thể không được tham gia. Nhiều doanh nghiệp lợi dụng quy định này để trốn tránh trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc đóng bảo hiểm cho người lao động như: ký hợp đồng lao động ngắn hạn dưới 3 tháng với người lao động; hoặc chỉ hợp đồng miệng; hay chỉ đăng ký lao động dưới 10 người để không phải đóng bảo hiểm xã hội. 6. Chính sách thông tin, tiếp cận thị trường Nhà nước đã có nhiều cố gắng trong việc đáp ứng thông tin cho doanh nghiệp về luật pháp, chính sách và tình hình thị trường. Doanh nghiệp được quyền tiếp cận thị trường, kể cả việc ra nước ngoài để quảng bá, tiếp thị. Đối với lĩnh vực thị trường xuất khẩu, các doanh nghiệp tư nhân đang gặp khó khăn về khả năng tiếp cận thông tin về chính sách xuất khẩu, thông tin thị trường, tiếp cận thị trường so với doanh nghiệp nhà nước. Về xúc tiến thương mại, các doanh nghiệp tư nhân còn gặp phải những khó khăn như ít được tham gia vào các đoàn doanh nghiệp ra nước ngoài, không có điều kiện để giới thiệu, triển lãm và quảng cáo sản phẩm để xuất khẩu, thiếu kiến thức và kinh nghiệm thương mại quốc tế, thiếu thông tin toàn diện về thị trường, mặt hàng và đối thủ cạnh tranh. II. Các giải pháp phát triển kinh tế tư nhân 1. Tạo môi trường thuận lợi về thể chế và tâm lý xã hội cho phát triển của kinh tế tư nhân - Sửa đổi, bổ sung Luật doanh nghiệp và một số quy định chưa thống nhất giữa các văn bản pháp luật đã ban hành về những vấn đề liên quan đến kinh tế tư nhân, theo hướng xoá bỏ phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế; đảm bảo thể hiện đồng bộ, nhất quán các quan điểm của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân, tính cụ thể, minh bạch và ổn định của pháp luật; tiếp tục tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong luật pháp, thủ tục hành chính. - Quy định rõ những ngành nghề, lĩnh vực kinh tế tư nhân không được phép kinh doanh hoặc kinh doanh có điều kiện; khi thay đổi các quyết định cần có thời gian chuyển tiếp và chính sách bổ sung để doanh nghiệp thích ứng, giảm thiểu thiệt hại cho người kinh doanh. Xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong đăng ký kinh doanh và quản lý hoạt động của kinh tế tư nhân. 2. Sửa đổi, bổ sung một số cơ chế, chính sách Sửa đổi, bổ sung một số cơ chế, bảo đảm sự bình đẳng giữa các thành phần kinh tế về cơ hội và khả năng lực chọn các điều kiện để phát triển; tiếp tục tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, sửa đổi những quy định chưa phù hợp với quy mô và trình độ kinh doanh để kinh tế tư nhân có điều kiện thụ hưởng những chính sách ưu đãi của Nhà nước đối với các ngành, vùng, các sản phẩm và dịch vụ cần ưu tiên hoặc khuyến khích phát triển, không phân biệt thành phần kinh tế; chú trọng tạo điều kiện hỗ trợ những doanh nghiệp nhỏ và vừa. kết luận Sự phát triển của kinh tế tư nhân thời gian qua đã khơi dậy một bộ phận tiềm năng của đất nước cho phát triển kinh tế - xã hội. Nguồn tiềm năng này bao gồm trí tuệ, kinh nghiệm năng lực quản lý, khả năng kinh doanh, quan hệ xã hội, tiền vốn, sức lao động, tài nguyên… Phát triển kinh tế tư nhân đã góp phần xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Kinh tế tư nhân đã góp phần quan trọng vào tăng trưởng GDP, huy đọng nguồn vốn trong xã hội đầu tư vào sản xuất kinh doanh; tạo được nihều việc làm, góp phần cải thiện đời sống nhân dân, tăng thu ngân sách cho nhà nước, tham gia sản xuất nhiều hàng xuất khẩu, tác động tích cực đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới cơ chế kinh tế - xã hội. Tuy nhiên kinh tế tư nhân còn ở trình độ thấp của sự phát triển, chủ yếu là loại hình kinh tế cá thể, loại hình doanh nghiệp tư nhân gần đây tuy phát triển mạnh nhưng chủ yếu vẫn là quy mô nhỏ. Do vậy Đảng và nhà nước cần có nhiều những chính sách dành nhiều sự quan tâm đến kinh tế này, bởi kinh tế tư nhân là đòn bẩy để tăng trưởng kinh tế. tài liệu tham khảo 1. Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII NXB. Chính trị quốc gia Hà Nội. 2. Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXB, chính trị quốc gia Hà Nội 2001 3. Ban tư tưởng - Văn hoá Trung ương: Tài liệu nghiên cứu, các nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá IX, NXB. Chính trị quốc gia Hà Nội 2002. 4. Trần Hoàng Kim, Lê Thụ: Các thành phần kinh tế Việt Nam, thực trạng, xu thế và giải pháp NXB. Thống kê, Hà Nội 1992 5. TS. Hà Huy Thành: Thành phần kinh tế cá thể, tiểu chủ và tư bản tư nhân - lý luận và chính sách. Mục lục Trang