Tình hình hoạt động kinh doanh của tổng công ty rau quả Việt Nam trong những năm qua

Lêi nãi §Çu ViÖt Nam n¨m trong vïng cã thuËn lîi vÒ khÝ hËu, ®Þa lÝ, tiÒm n¨ng ph¸t triÔn rau qu¶ rÊt lín víi chñng lo¹i phong phó ®a d¹ng, ph¸t triÔn s¶n xuÊt rau qu¶ g¾n víi c«ng nghiÖp s¶n xuÊt phôc vô néi tiªu vµ xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét trong nh÷ng môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n n­íc ta. H¬n 10 n¨m thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ còng lµ h¬n 10 n¨m Tæng c«ng rau qu¶ ViÖt Nam (Vegetexce) kh«ng ng÷ng næ lùc kh¾c phôc mäi khã kh¨n, thÝch nghi víi c¬ chÕ míi, ph¸t triÔn s¶n xuÊt rau qu¶ theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng rau qu¶ chÕ biÕn, tõng b­íc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ quan träng cña Ngµnh rau qu¶ trong nÒn c«ng nghiÖp c¶ n­íc. B¸o c¸o cña em ®­îc chia lµm 3 phÇn: PhÇn I. Kh¸i qu¸t vÒ tæng c«ng ty PhÇn II. T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam PhÇn III. Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty trong thêi gian tíi Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ts NguyÔn Thõa Léc, Ths NguyÔn Anh TuÊn cïng c¸c c¸n bé phßng XNK I ®· gióp em hoµn thµnh b¸o c¸o nµy. PhÇn i Kh¸i qu¸t vÒ Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam-vegetexco 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam. Tªn doanh nghiÖp: Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam Tªn giao dÞch quèc tÕ: Viet Nam Vegetable and fruit Corporation Tªn giao dÞch quèc tÕ: VEGETEXCO §Þa chØ trô së chÝnh: Sè 2 - Ph¹m Ngäc Th¹ch - §èng §a - Hµ Néi Tæng c«ng ty Rau qña ViÖt Nam ®­îc thanh lËp theo quyÖt ®Þnh sè 63 NNTCCB/Q§ ngµy 11-2-1988 cña Bé N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp thùc phÈm(nay lµ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÔn n«ng th«n) trªn c¬ së hîp nhÊt Tæng c«ng ty XNK Rau qu¶ Trung ­¬ng vµ Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp n«ng-c«ng nghiÖp Phó Quú, ®Õn nay ®· võa trßn 15 n¨m. Trong 15 n¨m qua ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty ®­îc chia lµm 3 thêi kú: 1, Tõ 1988 ®Õn 1990 lµ thêi kú ho¹t ®éng theo c¬ chÕ bao cÊp. S¶n xuÊt kinh doanh rau qu¶ thêi gian nµy ®ang n»m trong ch­¬ng tr×nh hîp t¸c rau qu¶ ViÖt Nam-Liªn X«(1986-1990) mµ Tæng c«ng ty ®­îc chÝnh phñ giao cho lµm ®Çu mèi. VËt t­ chñ yÕu phô vô cho s¶n xuÊt n«ng –c«ng nghiÖp ®Òu do Liªn X« cÊp. S¶n phÈm rau qu¶ t­¬i vµ rau qu¶ chÕ biÕn ®­îc xuÊt khÈu sang Liªn X« lµ chÝnh (chiÕm 97% kim ng¹ch XK). 2, Tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 1995 lµ thêi kú c¶ n­íc b­íc vµo ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch míi c¶u nhµ n­íc ra ®êi vµ tiÕp tôc ®­îc hoµn thiÖn. NÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc b¾t ®Çu t¨ng tr­ëng tõ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, kinh doanh XNK vµ ®Çu t­ ph¸t triÔn, t¹o c¬ héi vµ m«i tr­êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Çu t­ ph¸t trÜn cña Tæng c«ng ty. Nh­ng trong thêi kú nµy Tæng c«ng ty còng gÆp rÊt triÒu khã kh¨n: - Tr­íc ®©y, Tæng c«ng ty ®­îc Nhµ n­íc giao lµm ®Çu mèi tæ chøc nghiªn cøu, s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu rau qu¶, nay do c¬ chÕ thÞ tr­êng, nhiÒu doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ còng ®· tÝch cùc ®Çu t­ vµ kinh doanh XNK rau qña. H¬n nöa, nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam còng ®Çu t­ 100% vèn vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn rau qu¶ t¹o thÕ c¹nh tranh quyÕt liÖt víi Tæng c«ng ty. - Sù hÉng hôt ®ét ngét vÒ thÞ tr­êng Liªn X« vµ c¸c n­íc XHCN §«ng ¢u tan vì ®· ¶nh h­ëng nÆng nÒ ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh vµ xuÊt nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty. Cïng víi viÖc chuyÔn ho¹t ®éng tõ bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®· g©y cho chóng ta nhiÒu bì nox lóng tóng. Trong bèi c¶nh ®ã, toµn Tæng c«ng ty ®· tr¨n trì, dån hÕt t©m søc(thËm chÝ lµ ph¶i trÈ gi¸ ®¾t) t×m nh÷ng gi¶i ph¸p, nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp ®Ô trô l¹i, æn ®Þnh vµ tõng b­íc ph¸t triÔn. 3, Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2002 lµ thêi kú ho¹t ®éng theo m« h×nh “Tæng c«ng ty 90” B­íc vµo thêi kú nµy Tæng c«ng ty gÆp mét sè thuËn lîi c¬ b¶n sau: - Tõ nh÷ng bµi häc khëi ®Çu cña 5 n¨m chËp ch÷ng b­íc vµo kinh tÕ thÞ tr­êng , tõ nh÷ng thµnh c«ng vµ c¶ nh÷ng thÊt b¹i trong s¶n xuÊt kinh doanh, tæng c«ng ty ®· t×m ®­îc cho m×nh mét h­íng ®i v÷ng ch¾c h¬n. Ho¹t ®éng trong m« h×nh míi, l¹i ®­îc Bé NN&PTNT quan t©m chØ ®¹o x©y dùng vµ phª duyÖt h­íng ph¸t triÔn Tæng c«ng ty giai ®o¹n 1998-2000 vµ 2010. ChÝnh phñ phª duyÖt ®Ò ¸n ph¸t triÔn rau qu¶ vµ hoa c©y c¶nh thêi kú 1999-2010, ®· t¹o chjo Tæng c«ng ty c¬ héi míi vÒ chÊt Tuy vËy, thêi kú nµy Tæng c«ng ty còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n: - Khñng ho¶ng tµi chÝnh cña c¸c n­íc trong khu vùc, sù gi¶m gi¸ liªn tôc hµng n«ng s¶n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®· ¶nh h­ëng lín ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty. - HÕt n¨m 1999, ChÝnh phñ chÊm døt giao kª ho¹ch tr¶ nî Nga cho Tæng c«ng ty sù bao cÊp cuèi cïng vÒ thÞ tr­êng kh«ng cßn n÷a. - Sù ckh«ng c©n ®èi trong ®Çu t­ cïng víi thêi tiÕt thÊt th­êng vµ thiªn tai liªn tôc l¹i bÞ c¹nh tranh ngµy cµng quyÕt liÖt cña c¸c ®¬n vÞ ngoµi tæng c«ng ty, lµm cho Tæng c«ng ty kh«ng ®ñ nguyªn liÖu s¶n xuÊt, ®Èy gi¸ nguyªn liÖu lªn cao, t¨ng gi¸ thµnh chÕ biÕn, gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ N¾m b¾t c¬ héi, ®Èy m¹nh ®Çu t­, më réng thÞ tr­êng, tõng b­íc th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, tæng c«ng ty c¬ b¶n hoµn thµnh giai ®o¹n I cña dù ¸n ®Çu t­ (1998-2000) ®­a Tæng c«ng ty ph¸t triÔn lªn mét tÇm cao míi. 2. C¬ cÊu tæ chøc cña Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam. Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc trùc thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n. TÝnh ®Õn ngµy 31/12/2001 Tæng c«ng ty cã 1 viÖn nghiªn cøu, 1 doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých vµ 17 doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh (kh«ng kÓ 3 doanh nghiÖp liªn doanh). * V¨n phßng tæng c«ng ty gåm: Ban l·nh ®¹o, c¸c phßng nghiÖp vô, 6 phßng xuÊt nhËp khÈu vµ kinh doanh tæng hîp. * Doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých: C«ng ty gièng rau qña. *ViÖn nghiªn cøu: ViÖn nghiªn cøu rau qu¶ (®Çu n¨m 2002 viÖn nghiªn cøu nµy ®· ®­a vÒ trùc thuéc Bé N«ng nghiÖp). * C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh h¹ch to¸n ®éc lËp: - C«ng ty xuÊt nhËp khÈu rau qu¶ I - C«ng ty xuÊt nhËp khÈu rau qña II - C«ng ty xuÊt nhËp khÈu rau qu¶ III - C«ng ty vËt t­ vµ xuÊt nhËp khÈu - C«ng ty giao nhËn vµ xuÊt khÈu H¶i Phßng - C«ng ty s¶n xuÊt vµ xuÊt nhËp khÈu rau qu¶ Sµi Gßn - Nhµ m¸y thùc phÈm xuÊt khÈu Nam Hµ - C«ng ty chÕ biÕn thùc phÈm khÈu Qu·ng Ng·i - C«ng ty thùc phÈm xuÊt khÈu T©n B×nh - C«ng ty thùc phÈm xuÊt khÈu §ång Giao - C«ng ty chÕ biÕn thùc phÈm xuÊt khÈu Kiªn Giang - N«ng tr­êng §ång Giao II - C«ng ty thùc phÈm xuÊt khÈu B¾c Giang - C«ng ty rau qu¶ Sa Pa - C«ng ty rau qu¶ Hµ TÜnh - C«ng ty giao nhËn kho vËn rau qu¶ - C«ng ty thùc phÈm xuÊt khÈu H­ng Yªn Ngoµi ra Tæng c«ng ty cßn cã 3 c«ng ty liªn doanh: + C«ng ty DONA + C«ng ty TOVECAN + C«ng ty LUVECOS¬ ®å 1: Bé m¸y tæ chøc cña T«ng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam Héi ®ång qu¶n trÞ Ban kiÓm so¸t Tæng gi¸m ®èc Phã Tæng gi¸m ®èc I Khèi kinh doanh - Phßng XNK I - Phßng XNK II - Phßng XNK III - Phßng KDTH IV - Phßng KD V - Phßng KDTH VI - Phßng KDTH VII Khèi qu¶n lý - V¨n phßng - Phßng TCKT - Trung t©m KCS - Phßng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn - Phßng Qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh - Phßng xóc tiÕn th­¬ng m¹i Phã Tæng gi¸m ®èc II Phã Tæng gi¸m ®èc III 17 ®¬n vÞ kinh doanh h¹ch to¸n ®éc lËp 3. Chøc n¨ng nhiÖm vô cña Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam. *) Tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty + Trùc tiÕp do Tæng c«ng ty qu¶n lý cã viÖn nghiªn cøu rau qu¶ (nay trùc thuéc Bé N«ng nghiÖp) vµ c«ng ty gièng rau qu¶ (lµ mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých), ngoµi ra cßn cã c¸c v¨n phßng mang tÝnh chÊt chñ yÕu vÒ nghiÖp vô vµ qu¶n tý nh­: v¨n phßng, phßng tæ chøc c¸n bé, phßng kÕ to¸n tµi chÝnh, phßng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh phßng t­ vÊn ®Çu t­, trung t©m KCS .. chÞu tr¸ch nhiÖp phôc vô vµ l·nh ®¹o Tæng c«ng ty qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng chung cña tÊt c¶ c¸c c«ng ty thµnh viªn cña T«ng c«ng ty. + 6 phßng xuÊt nhËp khÈu, kinh doanh tænh hîp vµ mét xÝ nghiÖp gia c«ng chÕ biÕn rau qu¶ mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt kinh doanh nh­ c¸c c«ng ty thµnh viªn kh¸c nh­ng trùc thuéc vµ h¹cn to¸n phô thuéc vµo c«ng ty. + 17 c«ng ty thµnh viªn h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp (trong ®ã cã c«ng ty tr­íc ®©y lµ n«ng tr­êng lín nh­ n«ng tr­êng §ång Giao, n«ng tr­êng Lôc Ng¹n … qu¶n lý c¶ mét sè diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp hµng tr¨m ha c©y hµng n¨m - nhÊt lµ døa vµ c©y ¨n qu¶ … tù ®¸p øng nguyªn liÖu chÕ biÕn cña m×nh). Vµ 3 c«ng ty kh¸c ®· gãp vèn víi n­íc ngoµi thµnh lËp c¸c liªn doanh * Chøc n¨ng cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt nam: Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam lµ mét doanh nghiÖp liªn ngµnh do ®ã cã chøc n¨ng theo tõng ngµnh ®ã lµ: + Chøc n¨ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: ®©y lµ chøc n¨ng ®Çu tiªn ®¶m nhiÖm t¹o nguyªn liÖu chÝnh cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. Chøc n¨ng nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× míi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c chøc n¨ng tiÕp theo cã nguyªn liÖu ®Ó chÕ biÕn vµ cung cÊp cho kh¸ch hµng. S¶n phÈm ®­a ra thÞ th­êng cã chÊt l­îng cao hay thÊp th× nguyªn liÖu chÝnh nµy cÇn ®­îc ®¶m b¶o. Chøc n¨ng s¶n xuÊt s¶n phÈm n«ng nghiÖp lµ chøc c¬ b¶n nhÊt cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam, do ®ã Tæng c«ng ty lu«n thay ®æi gièng míi, cã nh÷ng ¸p dông khoa häc míi vµo ngµnh n«ng nghiÖp ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm, ®Ó cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ trªn thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ quèc tÕ. + Chøc n¨ng chÕ biÕn: Chøc n¨ng nµy cã nhiÖm vô chÕ biÕn nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp t­¬i thµnh nh÷ng s¶n phÈm ®å hép, s¶n phÈm kh« nguyªn chÊt ®Ó xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi. Chøc n¨ng nµy ®­îc Tæng c«ng ty rÊt quan t©m, th­êng xuyªn ®æi míi trang thiÕt bÞ nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng ®Ó ®¶m b¶o cho chøc n¨ng xuÊt khÈu ngµy cµnh më réng thÞ tr­êng còng nh­ t¨ng khèi l­îng xuÊt khÈu. + Chøc n¨ng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu: §©y lµ chøc n¨ng quyÕt ®Þnh cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. Chøc n¨ng nµy ph¶n ¸nh thùc chÊt kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng c«ng ty. * NhiÖm vô cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam . C¨n cø quyÕt ®Þnh sè 395 NN-TCCB/Q§ ngµy 29/12/1995 cña Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n, Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam ®­îc giao nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh rÊt réng, trong dã cã c¸c nghµnh nghÒ chñ yÕu sau ®©y : - S¶n xuÊt gièng rau qu¶, rau qu¶ vµ c¸c lo¹i n«ng l©m s¶n kh¸c, ch¨n nu«i gia sóc . - ChÕ biÕn rau qu¶, ®å uèng (n­íc qu¶ c¸c lo¹i, n­íc uèng cã hoÆc kh«ng cã cån ). - DÞch vô trång trät, ch¨n nu«i, trång rõng . - S¶n xuÊt bao b× (gç, giÊy, thuû tinh, hép s¾t …). - B¸n bu«n, b¸n lÎ, ®¹i lý gièng, s¶n phÈm cña ngµnh rau qu¶ lµm ra, nguyªn vËt liÖu, vËt t­, thiÕt bÞ chuyªn dïng. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu rau qu¶ t­¬i, rau qu¶ chÕ biÕn, hoa vµ c©y c¶nh, gia vÞ gièng rau qu¶. Thùc hiÖn nhiÖm vô nµy, hµng n¨m Tæng c«ng ty tù s¶n xuÊt vµ thu mua nguyªn liÖu ë c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó chÕ biÕn thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm (chñ yÕu cho xuÊt khÈu) kh¸c nhau, bao gåm c¸c nhãm hµng chÝnh sau: - Rau qu¶ t­¬i vµ rau qu¶ ®«ng l¹nh - Rau qu¶ ®ãng hép - S¶n phÈm n­íc qu¶ c« ®Æc - Rau qu¶ muèi - Rau qu¶, gia vÞ sÊy kh« S¶n phÈm cô thÓ cña Tæng c«ng ty s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn rÊt ®a d¹ng nh­: døa, v¶i qu¶, cam qu¶, rau ®Ëu ®ç c¸c lo¹i, mÝa ®­êng, chÌ bóp t­¬i, h¹t ®iÒu, l­¬ng thùc … Ngoµi ra Tæng c«ng ty cßn kinh doanh gièng rau, qu¶ (nh­ gièng hoa phong lan c¸c lo¹i, gièng ít, cµ chua, d­a chuét bao tö …). Tæng c«ng ty còng lµ doanh nghiÖp ®Çu tiªn s¶n xuÊt vµ kinh doanh rau qu¶ s¹ch ë n­íc ta. TËn dông kh¶ n¨ng thiÕt bÞ ®ång thêi ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng, mét sè c«ng ty thµnh viªn cßn tiÕn hµnh s¶n xuÊt nét sè s¶n ph¶m phô kh¸c nh­: bao b× nh·n m¸c cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c. PhÇn ii T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua 1. KÕt qu¶ kinh doanh cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam Mçi mét doanh nghiÖp, mét c«ng ty nµo khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trªn th­¬ng tr­êng ®Òu nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu c¬ b¶n ®ã lµ doanh thu vµ lîi nhuËn. Doanh thu cµng cao, lîi nhuËn cµng nhiÒu th× doanh nghiÖp, c«ng ty ®ã cµng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thµnh c«ng trong s¶n xuÊt kinh doanh. Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam lµ mét doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng chñ yÕu trong chuyªn ngµnh rau qu¶ trªn thÞ tr­êng c¶ n­íc nªn môc tiªu cuèi cïng còng kh«ng n»m ngoµi môc tiªu chung ®ã. Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam kÓ tõ khi thµnh lËp ®Õn nay, mÆc dï gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do nh÷ng t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, thÞ tr­êng tiªu thô rau qu¶ lín nhÊt cña Tæng c«ng ty tr­íc ®©y lµ Liªn X« cò kh«ng cßn n÷a, viÖc t×m kiÕm th©m nhËp c¸c thÞ tr­êng míi cµng kh«ng ph¶i lµ dÔ trong ®iÒu kiÖn Ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam cßn hÕt søc non yÕu, chÊt l­îng s¶n phÈm ch­a cao do kh©u chän gièng rau qu¶ ch­a ®­îc thay ®æi, n¨ng suÊt thÊp, c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶ cña chóng ta ®­îc ®Çu t­ tõ nh÷ng n¨m 1960-1970. Thªm vµo ®ã lµ cuéc c¹nh tranh kh«ng c©n søc víi kh¸ nhiÒu c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ trùc tiÕp thiÕt lËp xÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi vµ hµng lo¹t c¸c ®¬n vÞ t­ nh©n tá ra ho¹t ®éng linh ho¹t, cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng rau qu¶ ViÖt Nam. Song b»ng nh÷ng nç lùc cña m×nh, Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng ghi nhËn trong 15 n¨m ho¹t ®éng: - S¶n xuÊt n«ng-c«ng nghiÖp tõng b­íc ®­îc ®æi míi tõ kh©u chän gièng, ch¨m sãc nuèi trång tíi kh©u b¶o qu¶n, chÕ biÕn sau thu ho¹ch. N¨m 2002, kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 44,2 triÖu USD vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 25,8 triÖu USD (Theo b¸o c¸o tæng kÕt 15 n¨m ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam). Nh×n vµo c¬ cÊu kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cho thÊy Tæng c«ng ty ®· tÝch cùc ®Çu t­ cho viÖc nhËp khÈu gièng, ph©n bãn, m¸y mãc thiÕt bÞ, d©y chuyÒn chÕ biÕn t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÔn s¶n xuÊt, t¨ng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. -Ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ ®· cã nhiÒu tiÕn bé: c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu ngµy cµng ®a d¹ng, thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®­îc më réng. Tõ n¨m 1988-1989, Tæng c«ng ty míi chØ thiÕt lËp quan hÖ bu«n b¸n víi 18 n­íc th× tíi n¨m 1990 lµ 21 n­íc vµ cho tíi nay lµ 43 n­íc trªn thÕ giíi, kim ng¹ch xuÊt khÈu kh«ng ngõng t¨ng lªn: thêi kú 1988-1990 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 51,6 triÖu RCN-USD, tíi n¨m 1998 ®¹t 21.128.600 USD vµ n¨m 2002 ®¹t 25,8 triÖu USD. - C«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, c«ng t¸c hîp t¸c ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n vµ c«ng t¸c tæ chøc, ®µo t¹o c¸n bé nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®­îc Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam quan t©m thÝch ®¸ng, coi ®ã lµ yÕu tè nÒn t¶ng cho viÖc ph¸t triÔn, ®Èy m¹ng s¶n xuÊt-kinh doanh xuÊt nhËp khÈu rau qu¶ trong giai ®o¹n hiÖn nay. - ViÖc ph¸t triÔn nÒn s¶n xuÊt rau qu¶ quy m« lín gãp phÇn lµm chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång trong n«ng nghiÖp, t¹o viÖc lµ cho mét bé phËn kh«ng nhá lao ®éng n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn, t¹o nguån thu ngo¹i tÖ, gãp phÇn quan trong trong viÖc thùc hiÖn dù ¸n phñ xanh ®Êt trèng, ®åi träc, c¶i thiÖn m«i tr­êng sinh th¸i. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, xuÊt khÈu t¹i Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam thêi gian qua vÉn cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m: - Quy m« n«ng hé, ®Êt ®ai s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë mét sè vïng cßn qu¸ nhá, s¶n xuÊt ph©n t¸n, manh món. - ThÞ tr­êng tiªu thô kh«ng æn ®Þnh khiÕn cho c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc Tæng c«ng ty lóng tóng trong viÖc ®Þnh ra mét kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kh¶ thi dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khi t×m ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô th× l¹i thiÕu nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt, ph¶i mua víi gi¸ tr«i næi trªn thÞ tr­êng, lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm bÞ ®Èy lªn, s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶ hoÆc t×nh tr¹ng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn kh«ng sö dông hÕt c«ng suÊt, c«ng nh©n thiÕu viÖc lµm. VÝ dô n¨m 1997, kh¸ch hµng NhËt yªu cÇu mua 20 container v¶i hép, xÊp xØ 360 tÊn s¶n phÈm nh­ng tæng c«ng ty chØ ®¸p øng ®­îc 12 container, xÊp xØ 210 tÊn s¶n phÈm. Sang ®Õn n¨m 1998, tæng c«ng ty vÉn hy väng vµo thÞ tr­êng nµy ®Ó s¶n xuÊt khèi l­îng lín s¶n phÈm nh­ng m·i tíi gÇn vô thu ho¹ch v¶i kh¸ch hµng NhËt tr¶ lêi chÝnh thøc lµ kh«ng mua n÷a. Nh­ vËy, c«ng t¸c s¶n xuÊt cßn thô ®éng, hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp khiªn cho ®êi sèng ng­êi lao ®éng bÊp bªnh, kh«ng æn ®Þnh. BiÓu sè 2: KÕt qu¶ kinh doanh cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam qua c¸c n¨m §¬n vÞ: TriÖu ®ång. C¸c chØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 So s¸nh 2000/1999 2001/2000 CL TL (%) CL TL (%) 1.Tæng doanh thu 580.000 719.000 1.023.538 139.000 33.97 304.53 42.36 2. Tæng chi phÝ 533.700 666.300 965.172 132.600 99.9 298.872 30.97 3. Tæng lîi nhuËn 9.200 10.700 12.733 1.500 16.3 2.033 19.0 4. C¸c kho¶n nép ng©n s¸ch 37.100 42.000 45.095 4.900 13.21 3.095 7.37 5. Thu nhËp b×nh qu©n 1 ng­êi / th¸ng 550.000 590.000 624.000 40.000 7.27 3400 5.76 6. Tæng kim ng¹ch XNK (USD) 39.128.554 43.041.410 60.478.714 3.912.856 10 7.437.304 40.5 Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c s¶n xuÊt kinh doanh qua c¸c n¨m a) VÒ doanh thu vµ chi phÝ: Tæng doanh thu cñaTæng c«ng ty kh«ng ngõng t¨ng lªn theo c¸c n¨m, ®©y lµ kÕt qu¶ cña viÖc nghiªn cøu, n¾m b¾t thÞ tr­êng, më réng quy m« kinh doanh vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña Tæng c«ng ty. Qua biÓu sè 3 trªn ta thÊy tæng doanh thu n¨m 1999 cña Tæng c«ng ty lµ 580.000 triÖu ®ång, ®Õn n¨m 2000 t¨ng lªn 139.000 triÖu ®ång, tøc lµ t¨ng 23.97% so víi n¨m 1999. §Õn n¨m 2001 doanh thu t¨ng lªn 42,36% t­¬ng øng t¨ng 304.530 triÖu ®ång so líi n¨m 2000. Sì dÜ n¨m 2001 doanh thu t¨ng nhanh nh­ vËy lµ do doanh thu tõ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu t¨ng lªn nhê viÖc më réng thªm thÞ tr­êng. N¨m 2000, doanh thu tõ ho¹t ®éng nµy cao h¬n so víi n¨m 1999 lµ 3.912.856 USD tøc lµ t¨ng 10% trong khi ®ã n¨m 2001 t¨ng lªn 17.437.304 USD hay t¨ng 40.5% so víi n¨m 2000. §iÒu nµy cµng kh¼ng ®Þnh r»ng quyÕt ®Þnh chän xuÊt khÈu lµm môc tiªu kinh doanh chñ yÕu cña Tæng c«ng ty lµ hoµn toµn ®ïng ®¾n. XÐt vÒ c¬ cÊu mÆt hµng ta cã biÓu sau: BiÓu sè 3: Mét sè chØ tiªu qua c¸c n¨m cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt nam ChØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 So s¸nh 2000/1999 2001/2000 CL TL (%) CL TL (%) 1. Gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng n«ng nghiÖp (triÖu ®ång) 33.330 35.000 38.000 1.670 5.0 3.000 8.57 2.Gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp (triÖu ®ång) 119.617 240.938 327.455 121.321 20.7 86.517 35.9 3. Tæng kim ngh¹ch xuÊt nhËp khÈu (USD) 39.128.554 43.041.410 60.478.714 3.478.856 10 7.437.304 40.5 Nguån: Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam Bªn c¹nh kÕt qu¶ kh¶ quan cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu th× qua biÓu sè 3 ta thÊy gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp ®Òu t¨ng nh­ng tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp nhanh h¬n gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng n«ng nghiÖp. N¨m 2000 gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng n«ng nghiÖp ®¹t 35.000 triÖu tÊn t¨ng 5% so víi n¨m 1999, nh­ng ®Õn n¨m 2001 tèc ®é t¨ng nµy lµ 8.57% tøc lµ ®¹t 38.000 triÖu ®ång. Trong khi ®ã n¨m 2000 gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp ®¹t 240.938 triÖu ®ång t¨ng 20.7% so víi n¨m 1999, nh­ng ®Õn n¨m 2001 tèc ®é t¨ng nµy lµ 39.9%. NÕu xÐt vÒ c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng nghiÖp trong tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng - n«ng nghiÖp th× ta thÊy: n¨m 2000 gi¸ trÞ nµy ®¹t12.68%, ®Õn n¨m 2001 chØ cßn l¹i 10.4%. §iÒu ®ã chøng tá r»ng tuy kh«ng ph¶i lµ xem nhÑ lÜnh vùc n«ng nghiÖp nh­ng Tæng c«ng ty vÉn x¸c ®Þnh r»ng lÜnh vùc c«ng nghÞªp vµ xuÊt nhËp khÈu vÉn lµ lÜnh vùc then chèt trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng c«ng ty. Cïng víi sù gia t¨ng cña tæng doanh thu th× tæng chi phÝ còng t¨ng kh¸ cao. N¨m 1999 tæng chi phÝ lµ 533.700 triÖu ®ång, n¨m 2000 ®· lªn tíi 666.300 triÖu ®ång hay t¨ng 19.9%, ®Õn n¨m 2001 t¨ng lªn 298.872 triÖu ®ång tøc lµ t¨ng 30.97% so víi n¨m 2000. Sù t¨ng, gi¶m cña chi phÝ theo khèi kinh doanh t­¬ng øng víi sù t¨ng gi¶m doanh thu theo c¸c n¨m, ®iÒu nµy lµ hîp lý. Nh×n vµo tû suÊt chi phÝ ë biÓu 4 ta thÊy biÕn ®éng t¨ng cña doanh thu so víi biÕn ®éng t¨ng cu¶ chi phÝ lµ tèt v× tû suÊt chi phÝ n¨m 2000 so víi n¨m 1999 lµ - 0.03%, cã nghÜa lµ tèc ®é t¨ng cña doanh thu lín h¬n tèc ®é t¨ng cña chi phÝ, nh­ vËy lµ n¨m 2000 Tæng c«ng ty lµm ¨n cã hiÖu qu¶. §Õn n¨m 2001 th× tû suÊt chi phÝ nµy ®¹t - 0.25% nghÜa lµ tèc ®é t¨ng doanh thu cña n¨m 2001 so víi n¨m 2000 lín h¬n 1,25 lÇn so tèc ®é t¨ng chi phÝ cña n¨m 2001 so víi n¨m 2000. Ta thÊy r»ng – 0.25 <- 0.03 cho nªn ®iÒu ®ã chøng tá r»ng n¨m 2001 Tæng c«ng ty lµm ¨n cã hiÖu qu¶ so víi n¨m 2000. b) VÒ lîi nhuËn vµ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch: Lîi nhuËn (tr­íc thuÕ) ®¹t ®­îc n¨m 2000 so víi n¨m 1999 t¨ng 16,3% t­¬ng øng t¨ng 1,500 triÖu ®ång. §Õn n¨m 2001, lîi nhuËn t¨ng lªn so víi n¨m 2000 lµ 19% t­¬ng øng t¨ng 2.033 triÖu ®ång. ViÖc t¨ng lîi nhuËn nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho Tæng c«ng ty hoµn thµnh tèt nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ t¨ng nguån ®Ó trÝch lËp c¸c quü cho ®¬n vÞ. §ãng gãp cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc. Cô thÓ n¨m 2000 c¸c kho¶n nép nh©n s¸ch cña Tæng c«ng ty lµ 42.00 triÖu ®ång t¨ng 13.21% so víi n¨m 1999, tøc lµ t¨ng 4.900 triÖu ®ång. N¨m 2001 møc ®ãng gãp nµy lµ 45.095 triÖu ®ång t¨ng 3.095 triÖu ®ång so víi n¨m 2000. c) VÒ lao ®éng tiÒn l­¬ng: Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam cã 23 ®¬n vÞ trùc thuéc vµ 3 ®în vÞ liªn doanh trong ®ã cã 3 ®¬n vÞ ®· cæ phÇn ho¸, víi tæng sè c¸n bé c«ng nh©n viªn lµ 5855 ng­êi l¹i ho¹t ®éng trªn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nªn viÖc x¸c ®Þnh møc l­¬ng cho tõng c¸n bé c«ng nh©n viªn ®ßi hái ph¶i chÝnh x¸c, ®¶m b¶o ®­îc ®êi sèng cho hä, nh»m ph¸t huy ®­îc tinh thÇn lµm viÖc tù chñ, s¸ng t¹o, tinh thÇn ®oµn kÕt, gióp ®ì lÉn nhau, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña Tæng c«ng ty. Thu nhËp b×nh qu©n 1 ng­êi / th¸ng n¨m 1999 lµ 550.000 ®ång, n¨m 2000 lµ 590.000 ®åmg t¨ng 40.000 ®ång so víi n¨m 1999, nh­ng ®Õn n¨m 2001 th× møc l­¬ng nµy ®¹t 624.000 ®ång /1 ng­êi /1 th¸ng. NÕu so s¸nh møc l­¬ng nµy víi møc l­¬ng cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c th× ch­a ph¶i lµ cao, nh­ng ®iÒu nµy còng chøng tá r»ng thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña c¸n bé c«ng nh©n viªn thuéc Tæng c«ng ty ®· t¨ng ®Òu lªn qua c¸c n¨m. 2. KÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua. N¨m 2001, víi quyÕt t©m cao vµ cè g¾ng lín Tæng c«ng ty ®· cã sù t¨ng tr­ëng kh¸ vÒ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµ ®¹t 60.478.714 USD t¨ng 40.4% so víi n¨m 2000 vµ b»ng 100.8% so víi kÕ ho¹ch Bé giao. Tèc ®é t¨ng tr­ëng tæng kim ng¹ch cao nh­ng nÕu tÝnh riªng kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ th× tèc ®é t¨ng tr­ëng cßn thÊp h¬n so víi møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu rau qu¶ trong c¶ n­íc. Riªng vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× n¨m 2001 ®¹t 25.176.378 USD b»ng 112.3% so víi thùc hiÖn n¨m 2000 c¸c nhãm hµng xuÊt khÈu chÝnh bao gåm: rau qu¶ t­¬i, rau qu¶ ®ãng hép, rau qu¶ ®«ng l¹nh, rau qu¶ sÊy muèi,...vv. BiÓu sè 4: C¸c nhãm hµng xuÊt khÈu chÝnh cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam . Nhãm hµng N¨m 2000 N¨m 2001 Gi¸ (USD) Tû träng(%) Gi¸ trÞ (USD) Tû träng(%) 1. Rau qu¶ t­¬i 1.026.000 3.82 1.091.110 4.3 2.Rau qu¶ hép 2.873.110 9.47 3.355.019 13.3 3.Rau qu¶ ®«ng l¹nh 352.728 1.16 381.627 1.5 4.Rau qu¶ sÊy muèi 1.500.000 4.94 2.060.178 8.2 5.Rau qu¶ kh¸c 685.454 2.26 781.615 3.1 6.Gia vÞ c¸c lo¹i 7.850.396 25.87 8.172.421 32.5 7.N«ng s¶n thùc phÈm CB 6.872.235 22.65 7.045.503 28.0 8.H¶i s¶n ®«ng l¹nh 375.946 1.23 415.154 1.6 9.Hµng ho¸ kh¸c 8.800.000 29.0 1.873.794 7.4 Nguån: Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt nam Tõ biÓu sè 5 ta thÊy r»ng qua 2 n¨m 2000 vµ 2001 gi¸ trÞ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu ®Òu t¨ng. ChØ cã mét ®iÓm kh¸c lµ trong n¨m 2001 do ®· cã sù ®Çu t­ thªm vÒ trang thiÕt bÞ m¸y mãc nªn Tæng c«ng ty ®· chó träng h¬n vµo c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ cao, nªn ®· lµm gi¶m rÊt nhanh tû träng hµng ho¸ xuÊt khÈu kh¸c ngoµi c¸c lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu chÝnh, nh­ng vÒ mÆt gi¸ trÞ th× vÉn t¨ng. Trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh th× mÆt hµng gia vÞ c¸c lo¹i vÉn chiÕm tû träng cao nhÊt trong c¸c n¨m. N¨m 2000 tû träng cña mÆt hµng nµy lµ 25.87% víi gi¸ trÞ lµ 7.850.396 USD. Sang n¨m 2001 th× gi¸ trÞ mÆt hµng nµy ®¹t 8.172.421 USD chiÕm 32.5%. Trong mÆt hµng gia vÞ nµy ph¶i kÓ ®Õn lµ h¹t ®iÒu vµ hoa håi. 3. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam Trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu, n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu vÒ s¶n phÈm rau qu¶ ngµy cµng t¨ng, ®Æc biÖt lµ c¸c s¶n phÈm rau qu¶ ®«ng l¹nh vµ s¶n phÈm n«ng s¶n chÕ biÕn nªn Tæng c«ng ty ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý trong viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng míi, më réng m¹ng l­íi tiªu thô cña m×nh. Cô thÓ lµ: trong thêi gian tõ n¨m 1988 ®Õn n¨m 1990 Tæng c«ng ty ®· quan hÖ bu«n b¸n víi 18 n­íc trªn thÕ giíi, th× ®Õn n¨m 1999 Tæng c«ng ty ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi 40 n­íc, n¨m 2000 lµ 42 n­íc vµ ®Õn n¨m 2001 th× con sè nµy lªn tíi 46 n­íc. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét kÕt qu¶ tèt ®Ñp cña sù ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng cïng víi sù cè g¾ng vÒ c¶i tiÕn mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, bao b× s¶n phÈm..vv..trong kh¶ n¨ng cña m×nh . BiÓu sè 5: So s¸nh kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ ë mét sè thÞ tr­êng chÝnh §¬n vÞ : USD Tªn n­íc N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 So s¸nh(%) 2000/1999 2001/2000 1.Mü 782.238 775.433 532.540 99.13 68.68 2.§øc 611.587 601.007 873.427 98.27 145.33 3.ý 3.611.872 2.317.599 376.711 63.29 16.25 4.Anh 61.445 59.799 73.250 97.32 122.55 5.§µi Loan 2.268.088 2.084.838 1.058.320 91.88 50.76 6.Hµn Quèc 1.479.404 1.230.421 2.404.800 83.17 195.45 7.NhËt 2.485.926 3.170.051 1.340.630 127.52 42.30 8.Hång K«ng 795.142 534.336 412.223 67.2 77.15 9.Singapo 2.635.272 2.401.794 3.553.343 91.14 147.95 10.Ên §é 953.250 1.022.170 760.580 107.23 74.41 11.Indonesia 233.666 257.243 532.355 110.09 206.95 12.Ba Lan 501.461 747.177 626.888 149.0 83.9 13.Ph¸p 1.036.079 626.828 826.183 60.5 131.80 14.Trung quèc 2.351.302 3.668.031 2.693.821 156.0 73.44 15. Nga 1.633.403 1.314.890 2.707.840 80.5 205.94 16.Th¸i Lan 1.397.076 1.390.091 870.860 99.5 62.64 Nguån: Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam Nh×n vµo biÓu sè 5 trªn ta thÊy kim ng¹ch qua c¸c thÞ tr­êng cßn nhá bÐ. Tæng c«ng ty ch­a cã ®­îc nh÷ng thÞ tr­êng thùc sù lín, cã gi¸ trÞ. ThÞ tr­êng thiÕu æn ®Þnh, cã n¨m thªm ®­îc thÞ tr­êng nµy th× l¹i mÊt thÞ tr­êng kh¸c, kim ng¹ch ë mäi thÞ tr­êng lu«n thay ®æi khi t¨ng khi gi¶m bÊt th­êng. So s¸nh kim nh¹ch xuÊt khÈu ë mét sè thÞ tr­êng ta thÊy: N¨m 1996 sè thÞ tr­êng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ 200.000 USD trë lªn lµ 16 n­íc víi tæng kim ng¹ch lµ 17.667.969 USD. Nh­ng ®Õn n¨m 1998, sè thÞ tr­êng nµy chØ cßn 15 n­íc nh­ng thùc chÊt chØ cßn 14 n­íc vÉn gi÷ ®­îc ë møc t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao (cßn xuÊt khÈu sang Th¸i Lan chØ mang tÝnh chÊt cÇm chõng v× kim ng¹ch xuÊt khÈu qu¸ thÊp (12.628 USD), nh­ng sù xuÊt hiÖn trë l¹i cña thÞ tr­êng Th¸i Lan còng lµ mét dÊu hiÖu ®¸ng mõng cña Tæng c«ng ty v× n¨m 1997 chóng ta ®· bÞ “®øt do¹n” víi thÞ tr­êng nµy). Bªn c¹nh ®ã, chóng ta ®· th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng ARËp, mÆc dï sau nhiÒu n¨m kh«ng quan t©m, nh­ng ®Õn n¨m 1998, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng ARËp ®­îc xÕp vµo hµng thø 6 trong danh môc nh÷ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña Tæng c«ng ty. ChÝnh v× vËy, ®· lµm cho tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty t¨ng. D­íi ®©y lµ mét sè thÞ tr­êng träng ®iÓm xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty: *)ThÞ tr­êng Nga: Tõ chæ kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Nga (Liªn X« cò) chiÕm trªn 90% tæng kim ngach xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty vµo n¨m 1990. §Õn nay kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Nga chØ cßn 23% vµ cã xu h­êng gi¶m m¹nh trong 5 n¨m gÇn ®©y. Cô thÓ lµ tõ 5.378.983 USD n¨m 1996 gi¶m xuèng cßn 1.314.890 USD vµ gi¶m m¹nh nhÊt vµo n¨m 1999 chØ cßn 807.036 USD. Nguyªn nh©n chÝnh dÉn dÕn sù suy gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Nga chñ yÕu lµ do c¸c lý do sau: - Do thêi kú bao cÊp xuÊt khÈu chØ cã mét ®Çu mèi duy nhÊt lµTæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam th× ®Õn nay cã nhiÒu ®¬n vÞ tham gia vµo c«ng viÖc kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ t¹o ra sù c¹nh tranh, chia rÏ thÞ tr­êng. - Tõ n¨m 1991, do khñng kho¶ng vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña c¸c n­íc thuéc héi ®ång t­¬ng trî kinh tÕ (khèi SEV) vµ Nga nãi riªng, ch­¬ng tr×nh hîp t¸c ViÖt - X« kh«ng cßn, Tæng c«ng ty gÇn nh­ mÊt hoµn toµn thÞ tr­êng truyÒn thèng cña m×nh. §ång thêi, tr­íc kia (giai ®o¹n 1988-1990) vïng ViÔn §«ng (Nga) lµ vïng hÇu nh­ kh«ng s¶n xuÊt ®­îc rau qu¶ nªn ph¶i nhËp víi khèi l­îng lín. Ngµy nay do khã kh¨n vÒ kinh tÕ, vïng nµy ®· b¾t ®Çu tù s¶n xuÊt rau qu¶ nªn dÉn ®Õn viÖc gi¶m l­îng rau qu¶ nhËp khÈu. - C¸c doanh nghiÖp ë Nga, míi lµm quen víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ, vèn Ýt nªn khi nhËp khÈu hµng cña Tæng c«ng ty th­êng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ngay mµ th­êng lµ tr¶ chËm. Thªm n÷a, c¬ chÕ thanh to¸n gi÷a ViÖt Nam vµ Nga cßn nhiÒu phøc t¹p. V× vËy ®· h¹n chÕ rÊt nhiÒu ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty sang thÞ tr­êng Nga. Trong nh÷ng n¨m qua (®Æc biÖt lµ mÊy n¨m gÇn ®©y), xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty sang thÞ tr­êng Nga ®· cã nh÷ng nÐt míi. Tuy kim ng¹ch sang Nga gi¶m nh­ng phÇn xuÊt khÈu ngoµi phÇn tr¶ nî cã phÇn ph¸t triÓn, do Tæng c«ng ty ®· ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng víi nhiÕu mÆt hµng nh­: døa, døa hép, m¨ng côt, d­a chuét dÇm dÊm, n­íc døa ®«ng l¹nh,…vµ chñ ®éng t×m kiÕm b¹n hµng theo h­íng: + Hîp t¸c x©y dùng c¬ së hîp t¸c liªn doanh s¶n xuÊt t­¬ng ít, vµ chuèi sÊy ®Ó xuÊt khÈu sang Nga. + Më réng quan hÖ hîp t¸c víi c«ng ty KOMPO ®Ó x©y dùng c¬ së liªn doanh s¶n xuÊt hµng rau qu¶ sÊy, sau ®ã ®Ó ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng kh¸c. + Tæ chøc xóc tiÕn b¸n hµng t¹i Nga th«ng qua ®¹i diÖn cña Tæng c«ng ty t¹i Nga. NhiÖm vô chñ yÕu cña bé phËn nµy lµ ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm cña Tæng c«ng ty, nghiªn cøu, dù b¸o t×nh h×nh thÞ tr­êng còng nh­ b¹n hµng vµ thùc hiÖn ký kÕt hîp ®ång. + Kh«i phôc thÞ tr­êng rau qu¶ t­¬i t¹i vïng viÔn §«ng (Nga). §èi víi thÞ tr­êng nµy, Tæng c«ng ty vÉn x¸c ®Þnh “Nga vÉn lµ thÞ tr­êng lín nhÊt cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam”. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ lµm thÕ nµo ®Ó n¾m l¹i phÇn tham gia cña Tæng c«ng ty trong thÞ tr­êng Nga ®· bÞ ph¸ vì. T­¬ng lai, ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Nga sÏ thuËn lîi h¬n nhiÒu khi Nhµ n­íc th¸o gì khã kh¨n trong c¬ chÕ thanh to¸n quèc tÕ víi Nga. BiÓu sè6: Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty sang thÞ tr­êng Nga N¨m Tæng kim ng¹ch Trong ®ã XuÊt khÈu NhËp khÈu 1997 5.938.604 4.834.897 1.103.707 1998 5.272.986 4.925.000 347.986 1999 1.315.411 807.036 508.375 2000 2.879.305 1.314.890 1.504.415 2001 3.033.451 1.235.020 1.798.431 Nguån : Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam *) ThÞ tr­êng Singapore: §©y lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín cña Tæng c«ng ty chØ ®øng sau thÞ tr­êng Nga (n¨m 1998 chiÕm 12.35% kim ng¹ch xuÊt khÈu, n¨m 2000 còng chiÕm xÊp xØ 12%) vµ cã xu h­íng t¨ng tõ 1.060.207 USD n¨m 1998 lªn 2.401.794 USD n¨m 2000.N¨m 2001 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy ®¹t 3.033.451 USD. Nh×n chung møc giao ®éng qua c¸c n¨m kh«ng lín. ThÞ tr­êng nµy ®· lµm ¨n l©u dµi víi Tæng c«ng ty tõ khi míi thµnh lËp, thÞ tr­êng nµy yªu cÇu vÒ mÆt chÊt l­îng nh×n chung kh«ng kh¾t khe l¾m nh­ng gi¸ thµnh l¹i kh«ng ®­îc cao nh­ mét sè thÞ tr­êng kh¸c. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét thÞ tr­êng “t¹p” phï hîp víi thÞ tr­êng vÒ chñng lo¹i, chÊt l­îng bu«n b¸n nhá ë n­íc ta qua nh÷ng n¨m qua. Do ®ã trong chiÕn l­îc xuÊt khÈu nh÷ng n¨m tíi ®ßi hái Tæng c«ng ty ph¶i t¹o ra nh÷ng mÆt hµng chñ lùc cã chÊt l­îng ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi ph¶i më réng th­¬ng tr­êng ®Ó nh»m h¹n chÕ viÖc bu«n b¸n nhá g©y Ðp gi¸, Ðp cÊp. BiÓu sè 7: Kim ng¹ch xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng cña Tæng c«ng ty sang thÞ tr­êng Singapore §¬n vÞ: USD S¶n phÈm 1998 1999 2000 2001 1.Rau qña t­¬i 600.721 679.236 610.697 654.342 2.§å hép 362.936 372.351 352.961 356.785 3.Gia vÞ c¸c lo¹i 957.358 962.317 835.152 846.146 4.S¶n phÈm sÊy muèi 600.889 621.368 602.984 630.863 Tæng gi¸ trÞ 2.601.904 2.635.272 2.401.794 2.488.136 Nguån : Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam *) §èi víi thÞ tr­êng NhËt B¶n: §©y lµ mét “khµch hµng khã tÝnh” ®èi víi Tæng c«ng ty. Theo quan ®iÓm cña NhËt B¶n ®èi víi ViÖt Nam th×: ViÖt Nam ch­a cã ®Çu t­ lín cho chÕ biÕn s¶n phÈm. Trong quan hÖ th­¬ng m¹i, NhËt B¶n chØ chó träng mua tµi nguyªn, nhiªn liÖu vµ trao ®æi hµng ho¸. Nãi chung kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty sang thÞ tr­êng NhËt B¶n kh«ng æn ®Þnh, khi t¨ng, khi gi¶m, kim ng¹ch xuÊt khÈu kh«ng lín. VÊn ®Ò cÇn thiÕt ë ®©y lµ lµm thÕ nµo ®Ó khai th¸c ®­îc thÕ m¹nh cña Tæng c«ng ty ®Ó tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng xuÊt khÈu rau qu¶ sang thÞ tr­êng NhËt B¶n *)ThÞ tr­êng Trung quèc: §©y thùc sù lµ mét thÞ tr­êng khæng lå l¹i lµ n­íc lµng giÒng cña ViÖt Nam. VÒ thÞ tr­êng nµy, sau mét thêi gian gi¸n ®o¹n ®Õn nay Tæng c«ng ty ®· tõng b­íc kh«i phôc víi tèc ®é t¨ng tr­ëng ngµy cµng nhanh (n¨m 1997 t¨ng 3,05 lÇn so víi n¨m 1996, n¨m 1998 t¨ng 2,25 lÇn so víi n¨m 1997 vµ n¨m 2000 t¨ng 1,5 lÇn). Tuy nhiªn, quan hÖ cña Tæng c«ng ty víi thÞ tr­êng nµy chñ yÕu lµ bu«n b¸n ®­êng biªn, cho nªn ®Ó ph¸t triÓn m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy, ®ßi hái Tæng c«ng ty më réng thªm nhiÒu h×nh thøc bu«n b¸n. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng lín ®Ó th©m nhËp, v× nã cã nhiÒu mÆt gÇn gñi, t­¬ng ®ång trong tËp qu¸n tiªu dïng cña 2 n­íc. *) ThÞ tr­êng Mü: §©y còng lµ mét thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu mÆt hµng n«ng s¶n lín, ®ång thêi nã l¹i cã yªu cÇu vÒ chÊt l­îng rÊt cao. §èi víi thÞ tr­êng nµy, Tæng c«ng ty ®· th©m nhËp ®­îc mét vµi n¨m gÇn ®©y vµ Tæng c«ng ty ®· cã ®­îc nh÷ng hîp ®ång xuÊt khÈu døa hép t­¬ng ®èi lín. Tuy nhiªn, hiÖn nay ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang Mü ch­a thËt sù cã hiÖu qu¶ vµ gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n lín nh­: - Hµng rµo thuÕ quan khi hµng ho¸ ®­îc nhËp khÈu vµo Mü - Sù c¹nh tranh gay g¾t cña hµng ho¸ Th¸i Lan víi chÊt l­îng cao h¬n vµ gi¸ thµnh thÊp h¬n v× ®ång B¹t gi¶m gi¸ nhiÒu do khñng kho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë §«ng Nam ¸. MÆc dï vËy, Tæng c«ng ty vÉn ph¶i gi÷ v÷ng ®­îc thÞ tr­êng nµy bëi v× khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü ®· ®­îc ký kÕt ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho Tæng c«ng ty cã thÓ th©m nhËp vµ t×m hiÓu mét c¸ch s©u s¾c thÞ tr­êng nµy vµ giíi thiÖu cho kh¸ch hµng biÕt tíi s¶n phÈm cña Tæng c«ng ty víi ®óng xuÊt xø cña nã, gióp cho Tæng c«ng ty t¹o ®­îc vÞ trÝ vµ uy tÝn trªn th­¬ng tr­êng ®Ó ngµy cµng t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. Do ®ã chóng ta cã quyÒn hy väng sÏ cã ®­îc nh÷ng hîp ®ång lín ngoµi hîp ®ång døa xuÊt khÈu ®i Mü. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu trong c«ng t¸c xuÊt khÈu lµ mét cè g¾ng rÊt lín cña Tæng c«ng ty còng nh­ viÖc thùc hiÖn cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trùc théc Tæng c«ng ty. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng cña c¸c thµnh viªn tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã nh÷ng ®Æc thï riªng cña m×nh. - Tæng c«ng ty bao gåm nhiÒu ®în vÞ s¶n xuÊt n»m r¶i r¸c kh¾p c¸c vïng cña ®Êt n­íc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng ®­îc tæ chøc phï hîp víi ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n xuÊt cña Tæng c«ng ty vµ yªu cÇu cña xuÊt khÈu. Ngoµi ra cßn cã mét sè ®¬n vÞ (bao gåm c¶ v¨n phßng cña Tæng c«ng ty) thùc hiÖn ho¹t ®éng xuÊt khÈu r¶i r¸c ë c¸c tØnh trong c¶ n­íc. Trong ®ã Tæng c«ng ty thùc hiÖn qu¶n lý chung ë c¸c kh©u cÇn thiÕt nh­ng vÉn khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cho c¸c ®¬n vÞ më réng quyÒn tù chñ s¶n xuÊt, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh. - C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn lµ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt Nhµ n­íc h¹ch to¸n ®éc lËp theo ®iÒu lÖ riªng phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ ®iÒu lÖ cña Tæng c«ng ty. Trong c¸c ®¬n vÞ tham gia xuÊt nhËp khÈu cã 9 ®¬n vÞ cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín tõ 500.000 USD trë lªn. BiÓu sè 8: Sù tham gia ho¹t ®éng kinh doanh XNK cña c¸ ®¬n vÞ thµnh viªn (C¸c ®¬n vÞ cã kim ng¹ch tõ 500.000USD trë lªn) C¸c ®¬n vÞ Tæng kim ng¹ch XNK (USD) So s¸nh víi thùc hiÖn (%) 1999 2000 2001 99/00 01/00 1. C«ng ty XNK rau qu¶ i 4.390.969 5.465.492 5.923.732 24.5 108.4 2. C«ng ty XNK rau qu¶ II 1.248.045 2.037.757 2.715.961 158.6 133.3 3. C«ng ty XNK rau qu¶ III 9.475.149 10.017.259 10.875.321 105.7 108.6 4.C«ng ty vËt t­ XNK 8.239.668 11.357.928 11.898.923 137.8 104.8 5.C«ng ty giao nhËn vµ XNK H¶i Phßng 2.549.382 5.555.824 5.967.123 217.9 107.4 6. C«ng ty dÞch vô th­¬ng m¹i TPHCM 982.078 1.050.243 1.951.023 107 185.8 7. C«ng ty thùc phÈm XK T©n B×nh 641.395 664.385 665.732 100.4 100.2 8. C«ng ty bao b× Mü Ch©u 1.459.344 1.979.469 2.312.754 135.6 116.8 9. V¨n phßng Tæng c«ng ty 5.336.176 4.844.03 5.067.426 91.0 104.8 Nguån : Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam Nãi chung hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng c«ng ty ®· dÇn dÇn ho¹t ®éng theo h­íng ®i riªng cña m×nh nh­ng phÇn lín ®Òu ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Nh­ng trong ®ã khèi c¸c nhµ m¸y d­êng nh­ ch­a thÝch nghi ®­îc víi c¸c ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng nªn Tæng c«ng ty cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p hç trî ®Ó khèi c¸c nhµ mµy nµy “theo kÞp” víi tèc ®é ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty. PhÇn III: mét sè biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty trong thêi gian tíi - Tõng b­íc x©y dùng chiÕn l­îc thÞ tr­êng vµ chiÕn l­îc s¶n phÈm cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu. Coi trong thÞ tr­êng truyÒn thèng (§ång ¢u, SNG, ®Æc biÖt lµ Nga), §ång B¾c ¸ (NhËt, Hµn Quèc, §µi Loan...) vµ ASEAN(Singapore...), ®ång thêi më réng thÞ tr­êng Trung Quèc, thÞ tr­êng T©y ¢u vµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c. N©ng cao tû träng hµng rau qu¶ xuÊt khÈu trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. - Th«ng qua hîp ®ång kinh tÕ, Tæng c«ng ty sÏ ®Æt hµng ®Ó c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn tæ chøc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Liªn Bang Nga, thÞ tr­êng Mü; Thèng nhÊt th­¬ng hiÖu Vegetexco khi xuÊt khÈu s¶n phÈm sang hai thÞ tr­êng nµy - §Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i:Tham dù héi chî, triÔn l·m, tham quan, qu¶ng c¸o trªn c¬ së ®Þnh h­íng thÞ tr­êng ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch xóc tiÕn th­¬ng m¹i cã môc tiªu, n©ng cao n¨ng lùc kinh doanh vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i qua m¹ng internet (bè trÝ ®ñ c¸n bé cã n¨ng lùc, trang bÞ ®ñ ph­¬ng tiÖn...). N¨ng b¾t kÞp thêi c¸c quy ®Þnh míi (hµng rµo phi quan thuÕ) cña tõng thÞ tr­êng ®Ó gi¶m thÊp c¸c tranh chÊp khiÕu kiÖn. - Thùc hiÖn tèt viÖc trao ®æi th«ng tin gi÷a Tæng c«ng ty víi c¸c ®¬n vÞ ngoµi Tæng c«ng ty, gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn víi nhau, gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn víi Tæng c«ng ty mét c¸ch nhanh chèng chÝnh x¸c, ®Ó l·nh ®¹o c«ng ty, l·nh ®ao c¸c ®¬n vÞ n¾m b¾t t×nh h×nh, qu¶n lý vµ chØ ®¹o kÞp thêi - X©y dùng quy chÕ thèng nhÊt th­îng hiÖu s¶n phÈm chung cña Tæng c«ng ty, chØ ®¹o thèng nhÊt vÒ gi¸, nh·n hiÖu s¶n phÈm vµo tõng thÞ tr­êng, tr­íc hÕt lµ thÞ tr­êng chñ lùc cña Tæng c«ng ty. - X©y dùng nhanh m¹ng l­íi tiªu thô s¶n phÈm trong n­íc (c¸c ®¹i lý, chî ®Çu mèi...). - Thùc hiÖn liªn doanh liªn kÕt trong vµ ngoµi n­íc ®Ó tiªu thô s¶n phÈm Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu................................................................................... 1 PhÇn I: Kh¸i quat vÒ Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam..................... 2 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÔn cña Tæng c«ng ty..................... 2 2. C¬ cÊu tæ chøc cña Tæng c«ng ty .................................................. 4 3. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña Tæng c«ng ty..................................... 6 PhÇn II: T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam...................................................................................... 10 1. KÕt qu¶ kinh doanh cña Tæng c«ng ty............................................ 10 2. KÕt qu¶ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua................................................................................... 16 3. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶ cña Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam..................................................................................................... 17 PhÇn III: Mét sè biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty trong thêi gian tíi................................................................................ 25 KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o B¸o c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam c¸c n¨m 1999, 2000, 2001 B¸o c¸o tæng kÕt 10 n¨m ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam (1988-1998) §iÒu lÖ Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam Dù ¸n ph¸t triÔn cña Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam giai ®o¹n 2000-2010