Trong xu thế hội nhập của thị trường hiện nay các doanh nghiệp Việt Nam phải làm những gì để nâng cao chất lượng hàng hoá và bắt kịp thị trường

Mét ®iÒu n÷a ®¸ng ghi nhËn lµ tõ ®Çu n¨m ®Õn nay nhãm hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam (trõ g¹o) lu«n tá ra sung søc vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ cã møc xuÊt khÈu ngµy mét t¨ng. Trong n¨m võa qua, c¶ n­íc xuÊt khÈu 74000 tÊn l¹c nh©n (t¨ng gÇn 47%); 214000 tÊn cao su (t¨ng 18,3%) ; 543000 tÊn cµ phª (t¨ng 65,4%) ®· v­ît kÕ hoach c¶ n¨m 8,5%; 34000 tÊn chÌ (t¨ng 36% so víi cïng kú n¨m ngo¸i). §Æc biÖt lÇn ®Çu tiªn kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n trong n¨m qua kh«ng nh÷ng v­ît ng­ìng mét tû mµ cßn ®¹t 1,16 tû USD t¨ng 49.45% so víi cïng kú n¨m tr­íc, v­ît 6% so víi kÕ ho¹ch n¨m. KÕt qu¶ xuÊt khÈu cña nhãm hµng c«ng nghiÖp chÕ t¸c tõ ®Çu n¨m ®Õn nay vÉn gi÷ ®­îc nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kh¸. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña hµng dÖt may trong m­êi th¸ng qua ®¹t trªn 1.516 tû USD ( t¨ng 4.4% so víi cïng kú n¨m tr­íc), giÇy dÐp ®¹t 1.163 tû USD t¨ng 5.2%, hµng thñ c«ng mü nghÖ ®¹t gÇn 200 triÖu USD t¨ng gÇn 49% vµ v­ît kÕ ho¹ch n¨m 10.6%, ®iÖn tö ®¹t 132 triÖu USD t¨ng 9%, m¸y vi tÝnh ®¹t 518 triÖu USD t¨ng 38.6% so víi cïng kú n¨m tr­íc. Theo «ng Lª §øc Gia-Phã vô Tr­ëng Vô tæ chøc Bé th­¬ng m¹i ba nhãm hµng nªu trªn cã tÇm quan träng nh­ ba ch©n kiÒng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu níc ta. ¤ng nhËn ®Þnh : “hµng n¨m do nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau cã thÓ nhãm hµng nµy t¨ng nhãm hµng kia gi¶m nh­ng nÕu biÕt ph¸t huy ®Ó bï trõ cho nhau th× kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng”. NÕu nh­ trªn ph©n tÝch cho r»ng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng cña hiÖn t­îng tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¶m dÇn lµ do c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ch­a cã nh÷ng thay ®æi trªn tÊt c¶ c¸c mÆt hµng mµ chñ yÕu nhê t¨ng nhanh kimh ng¹ch cña bèn nhãm hµng c¬ b¶n : dÖt may, giÇy dÐp, s¶n phÈm gç tinh chÕ vµ ®iÖn tö th× vÊn ®Ò thÞ tr­êng xuÊt khÈu lµ lêi gi¶i cho c©u hái v× sao c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cã sù thay ®æi tÝch cùc mµ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vÉn tiÒm Èn nguy c¬ t¨ng tr­ëng chËm. HiÖn nay, n­íc ta ®· cã quan hÖ th­¬ng m¹i víi h¬n 60 n­íc vµ cã tho¶ thuËn ®èi xö tèi hËu quèc (MFN) víi 68 quèc gia vµ vïng l·nh thæ. Sù tan r· cña khèi SEV dÉn tíi nh÷ng thay ®æi lín trong c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña n­íc ta thÓ hiÖn : Liªn X« (cò) vµ §«ng ¢u, ViÖt Nam chØ cßn chiÕm gÇn 2% kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 230 triÖu USD. Do ®ã, Ch©u ¸ trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh ë n­íc ta. Tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cho thÞ tr­êng nµy t¨ng tõ 26,73% vµo n¨m 1989 lªn 43,29% vµo n¨m 1990 vµ n¨m 1991 t¨ng lªn tíi 76,73% vµ lu«n duy tr× trong kho¶ng 72-74% tõ ®ã ®Õn nay. Trong ®ã NhËt B¶n vµ ASEAN ®ãng vai trß lín ( NhËt B¶n chiÕm 15,8%; c¸c n­íc ASEAN chiÕm 21,3%). Nh×n chung, c¬ cÊu thi tr­êng xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng chuyÓn h­íng tÝch cùc. ë khu vùc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng do c¸c thÞ tr­êng trong khu vùc ®ang trªn ®µ kh«i phôc, søc mua t¨ng lªn mét sè mÆt hµng cña ViÖt Nam xuÊt khÈu t¨ng lªn ( ®iÖn tö, l­¬ng thùc, thùc phÈm…). Khu vùc ¢u- Mü hµng n¨m n­íc ta xuÊt siªu trªn 2000 triÖu USD. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ: hµng may mÆc, giÇy dÐp, thuû s¶n, cao su…. Víi thÞ tr­êng T©y-Nam A-Ch©u Phi quan hÖ kinh tÕ-th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ khu vùc nµy ch­a ®­îc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ, mÆc dï ta cã kh¶ n©ng xuÊt khÈu g¹o, chÌ. ®å ®iÖn tö, hµng may mÆc, giÇy dÐp… cã thÓ nhËn ®Þnh r»ng ®©y lµ khu vùc cßn nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó khai th¸c nÕu sö lý tèt vÊn ®Ò th«ng tin, x©y dùng lßng tin vµ sù tÝn nhiÖm. Bªn c¹nh n­íc ta lµ Trung Quèc, sù gia t¨ng cña Trung Quèc lµ mét h¹n chÕ g©y ¶nh h­ëng rÊt lín cho thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn kim ng¹ch xuÊt khÈu chÝnh sang Trung Quèc t¨ng tõ 340, 2 triÖu USD n¨m 1996 lªn 858,9 triÖu USD vµo n¨m 2000. Tû träng xuÊt khÈu sang EU nãi riªng vµ Ch©u ¢u nãi chung t¨ng dÇn trong nh÷ng n¨m qua. N¨m 1991, EU míi chiÕm 5 - 6% kim ng¹ch xuÊt khÈu th× ®Õn nay ®· t¨ng lªn 21,7%. Nh×n chung qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr­êng suÊt khÈu ®· diÔn ra t­¬ng ®èi tèt trong thêi gian qua, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch suÊt khÈu sau khi mÊt ®i thÞ tr­êng truyÒn thèng. Tuy nhiªn, sù chuyÓn dÞch nµy ch­a ®­îc ®Þnh h­íng trªn tÇm nh×n dµi h¹n, chñ yÕu míi lµ sù thÝch øng víi thay ®æi ®ét biÕn cña t×nh h×nh vµ v× vËy ®· nhanh chãng béc lé nh÷ng ®iÓm yÕu. Tõ chç tr­íc ®©y phô thuéc chñ yÕu vµo bu«n b¸n víi héi ®ång t­¬ng trî kinh tÕ (SEV) xuÊt khÈu n­íc ta hiÖn nay l¹i phô thuéc lín vµo thÞ tr­êng Ch©u ¸. DÉn ®Õn c¬ cÊu thÞ tr­êng n­íc ta hiÖn nay vÉn thiªn lÖch, thËm chÝ trªn ph­¬ng diÖn nµo ®ã cßn thiªn lÖch h¬n c¶ tr­íc ®©y. ThÞ tr­êng n­íc ta míi chØ cã chiÒu réng mµ ch­a cã chiÒu s©u, hµng ho¸ vµ dÞch vô cña n­íc ta ch­a chiÕm ®­íc thÞ phÇn lín t¹i c¸c thÞ tr­êng ®· x©m nhËp ®­îc, thËm chÝ cßn bÞ mÊt chç ®øng trªn mét sè thÞ tr­êng. Mét h¹n chÕ n÷a lµ ë mét sè thÞ tr­êng cã dung l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ta ch­a cã mÆt, viÖc t×m kiÕm, më réng thÞ tr­êng cßn cã phÇn thô ®éng, ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. MÆt kh¸c, viÖc chËm trë l¹i víi thÞ tr­êng truyÒn thèng vµ më lèi ®Ó “ l¸ch ch©n” vµo c¸c thÞ tr­êng kh¸c trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y thÓ hiÖn sù bÊt cËp trong chÝnh s¸ch b¹n hµng xuÊt khÈu cña n­íc ta. Nh­ vËy, mÆc dï chóng ta chñ tr­¬ng ®a ph­¬ng ho¸ thÞ tr­êng, ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ nh­ng trªn thùc tÕ l¹i thiÕu nh÷ng chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p cô thÓ thóc ®Êy quan hÖ ®ã. Bªn c¹nh nh÷ng chuyÓn ®éng vÒ c¬ cÊu thÞ tr­êng, c¬ cÊu chñ thÓ tham gia ho¹t ®«ng xuÊt khÈu còng cã nh÷ng thay ®æi lín trong nh÷ng n¨m võa qua. C¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu ®É ®­îc ®æi míi mét c¸ch c¬ b¶n, chuyÓn tõ c¬ chÕ nhµ n­íc ®éc quyÒn ngo¹i th­¬ng sang c¬ chÕ më réng quyÒn xuÊt nhËp khÈu cho cacs ®Þa ph­¬ng, c¸c ngµnh vµ c¸c thµnh phÇ kinh tÕ; tõ c¬ chÕ hµnh chÝnh mÖnh lÖnh sang sù vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Ngµy 30/7/1999, chÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 57/1999 ND-OP quy ®Þnh chi tiÕt vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu, gia c«ng vµ mua b¸n hµng ho¸, ®¹i lý víi n­íc ngoµi. Nghi ®Þnh vµ xu h­íng thay ®æi c¬ chÕ trªn ®· xo¸ bá hoµn toµn chÕ ®é giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Tíi nay ®· cã 8.137 doanh nghiÖp ®¨ng ký m· sè doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu t¨ng h¬n 3 lÇn so víi thêi thêi gian tr­íc ngµy 1/9/1999, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp quèc doanh lµ 4.497, ngoµi quèc doanh lµ 3.640. Cïng víi sù thay ®æi c¬ cÊu mÆt hµng, c¬ cÊu thÞ tr­êng, th× sù thay ®æi c¬ cÊu chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®­îc xem lµ sù thay ®æi s©u réng nhÊt. §iÒu ®ã chøng tá nhµ n­íc ta ®· cã nh÷ng nhËn ®Þnh ban ®Çu ®óng ®¾n, nh÷ng chÝnh s¸ch ®­a ra dï ch­a ®­îc lµ hoµn chØnh th× còng ®· phÇn nµo phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn vµ ®iÒu kiÖn thùc tiÔn. KÕt qu¶ cña nh÷ng cè g¾ng ®ã lµ “ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng” nh­ phã vô tr­ëng vô tæ chøc Bé th­¬ng m¹i nhËn xÐt. Ngoµi viÖc ph¸t huy néi lùc cña c¸c doanh nghoiÖp trong n­íc, ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ trªn cong cã phÇn ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp cãa vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a kÓ kim ng¹ch xuÊt khÈu dÇu th« (trªn 2,75 tû USD), kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng kh¸c cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi còng ®¹t trªn 2,7 tû USD, t¨ng 29,7% so víi kÕt qu¶ 10 th¸ng ®Çu n¨m 2000. Tùu chung l¹i, xuÊt khÈu ViÖt Nam trong thêi gian qua cã nh÷ng thay ®æi lín c¶ vÒ quy m«, tèc ®é, c¬ cÊu mÆt hµng, c¬ cÊu thÞ tr­êng vµ ®Æc biÖt lµ c¬ cÊu chñ thÓ tham gia ho¹t ®«ng xuÊt khÈu. Nh÷ng chuyÓn biÕn nµy lµm thay ®æi côc diÖn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, gãp phÇn lín vµo thu nhËp quèc d©n, c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n, thay ®æi c¨n b¶n c¬ cÊu c«ng nghiÖp cña ®Êt n­íc thóc ®Èy sù h×nh thµnh c¬ cÊu copong nghiÖp ®a d¹ng cña ®Êt n­íc. Qua ®ã, ph¸t hiÖn nh÷ng ngµnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn lín, cã kh¶ n¨ng t¹o b­íc ®ét ph¸ vµ trë thµnh ngµnh xuÊt khÈu ®Çu tÇu nh­ dÖt may, dÇy dÐp, ®iÖn tö vµ ®Æc biÖt lµ ngµnh khai th¸c vµ chÕ biÕn thuû s¶n. T×nh h×nh xuÊt khÈu thñy s¶n trong thêi gian qua Thuû s¶n lµ mét ngµnh kinh tÕ quan träng cña ViÖt Nam. Nã kh«ng nh÷ng ®ãng gãp vµo thu nhËp quèc d©n còng nh­ lµ mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao mµ cßn lµ mét ngµnh gãp phÇn gi¶i quyÕt lao ®éng d­ thõa ë n«ng th«n, c¶i thiÖn bé mÆt cña n«ng th«n miÒn biÓn, lµm giÇu cho ®Êt n­íc. H¬n n÷a ngµnh thuû s¶n n­íc ta cßn cã tiÒm n¨ng rÊt lín, cÇn ph¶i ph¸t huy h¬n n÷a ®Ó t¨ng vai trß cña ngµnh thuû s¶n trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. ë ViÖt Nam, nh­ chØ thÞ 20 CT/T¦ cña Bé chÝnh trÞ ®· nªu râ: “vïng biÓn, h¶i ®¶o vµ ven biÓn lµ ®Þa bµn chiÕn l­îc cã vÞ trÝ quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña n­íc ta, lµ thÕ m¹nh vµ tiÒm n¨ng quan träng chä sù nghiÖp CNH, H§H” Do vËy chØ thÞ còng nªu: “Dùa trªn nh÷ng tiÕn bé vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ lµm ®éng lùc võa thóc ®Èy nghiªn cøu, qu¶n lý khai th¸c tiÒm n¨ng biÓn cã hiÖu qu¶...” Cïng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu, kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1999 chiÕm 8,17% toµn quèc ®øng hµng thø t­ trong sè mÆt hµng thu nhiÒu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc, trong thêi gian 10 n¨m qua ngµnh thuû s¶n cã møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m vÒ tæng s¶n l­îng kho¶ng 4%, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tõ 0 ®Õn 15% ®¹t 858,6 triÖu USD vµo n¨m 1999. Tuy nhiªn ®©y míi chØ lµ con sè khëi ®Çu (theo nhËn xÐt cña «ng NguyÔn Träng Hång - Thø tr­ëng bé thuû s¶n) bëi v× ngµnh khai th¸c vµ chÕ biÕn thuû s¶n vÉn cßn lµ ngµnh tiÒm n¨ng ch­a ®­îc ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ®óng møc. Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n ®ang kh¼ng ®Þnh vai trß chñ lùc trong xuÊt khÈu ë ViÖt Nam. HiÖn nay n­íc ta ®øng thø 29 trªn ThÕ giíi vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n, xuÊt khÈu sang 45 n­íc. Trong 12 n¨m qua, tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu b×nh qu©n lµ 20% /n¨m (tõ 90 triÖu USD n¨m 1988 n¨m 2001 dù kiÕn 1.2 tû USD) ­íc tÝnh gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n quý 1/2001 sÏ ®¹t 212 triÖu USD t¨ng 13,88% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. KÕt qu¶ cao nhÊt lµ trong hai n¨m 1999 -2000 ®· ®­a hµng thuû s¶n lät vµo danh s¸ch n¨m hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt cña ViÖt Nam vµ lµ mét trong ba mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®¹t møc t¨ng tr­ëng trªn 10% vÒ gi¸ trÞ trong hai n¨m qua: n¨m 1999 t¨ng 10,59% so víi n¨m 1998, n¨m 2000 t¨ng 13,08% so víi n¨m 1999. NÕu tÝnh c¶ giai ®o¹n 11 n¨m 1990 ®Õn 2000 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n t¨ng gÊp 4,06 lÇn so víi n¨m 1990. VÒ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu trong hai n¨m 1999 vµ 2000 nh÷ng mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu chÝnh lµ: ®¬n vÞ lµ %. MÆt hµng 1999 2000 Hµng kh« 7 5 C¸ ®«ng l¹nh 10 8 T«m ®«ng l¹nh 59 35 NhuyÔn thÓ ®«ng l¹nh 11 9 C¸c lo¹i kh¸c 13 43 Nh×n vµo sè liÖu trªn th× trong hai n¨m 1999 vµ 2000 c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña thuû s¶n ®­îc më réng nh­ng vÉn träng ®iÓm lµ hµng t«m ®«ng l¹nh chiÕm 39%. TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 8/2000, s¶n l­îng khai th¸c thuû s¶n ®¹t 911233 tÊn t¨ng 110,47% so víi cïng kú n¨m 1999. Mét sè loµi tr­íc ®©y dïng chÕ biÕn bét c¸ hoÆc ph¬i kh« råi tiªu dïng néi ®Þa nh­ c¸ bß, c¸ c¬m...nay còng tËn dông ®Ó chÕ biÕn xuÊt khÈu . Ph­¬ng thøc nu«i trång còng ®­îc chuyÓn ®æi : møc ®é th©m canh c¸o n©ng s¶n l­îng khai th¸c lªn tíi 442.888 tÊn kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n t¨ng nhanh nh­ vËy lµ do c¶ nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ nguyªn nh©n chñ quan; ®ã lµ “ thiªn thêi ®Þa lîi “, nhu cÇu thuû s¶n trªn thÕ giíi t¨ng m¹nh ®Æc biÖt lµ víi mÆt hµng chÕ biÕn gi¸ trÞ gia t¨ng vµ gi¸ trÞ cao hµng thuû s¶n ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ cao h¬n so víi nh÷ng n¨m tr­íc. Do ®ã, doanh nghiÖp ®­a tû träng hµng gi¸ trÞ gia t¨ng tõ 19,7% n¨m 2000, lªn kho¶ng 30% trong n¨m nay. MÆt kh¸c gi¸ trÞ xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng thuû s¶n chñ lùc cña ViÖt Nam t¨ng lªn ®¸ng kÓ : riªng gi¸ trÞ kim ngh¹ch xuÊt khÈu t«m c¸c lo¹i trong n¨m 2000 ®¹t 428 triÖu USD so víi 282 triÖu USD cña n¨m 1999. KÕt qu¶ trªn lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña viÖc chñ ®éng t×m kh¸ch hµng, lÊy xuÊt khÈu lµm träng t©m cña ngµnh thuû s¶n. Cïng víi chÝnh s¸ch hç trî cña ChÝnh Phñ vÒ thuÕ, tÝn dông, ®Çu t­... c¸c doanh ngiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n ®· ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng vµ tÝch cùc më réng thÞ tr­êng. ViÖt Nam hiÖn n»m trong danh s¸ch mét xuÊt khÈu vµo liªn minh ch©u ¢u (EU) vµ cã 40 c¬ së n­íc ta cã m· sè cho thÞ tr­êng nµy. §©y chÝnh lµ bµn ®¹p quan träng cho xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam vµo c¸c thÞ tr­êng kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta sang Mü còng t¨ng lªn tõ 39 triÖu n¨m 1998 lªn tíi 80 triÖu n¨m 1999 vµ 129 triÖu n¨m 2000. ¦íc tÝnh tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng nµy trong c¶ n¨m 2001 sÏ ®¹t 250 triÖu vµ Mü lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n lín thø hai cña ViÖt Nam. VÒ c¬ cÊu chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ. NhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU, cã thÓ liÖt kª ra mét sè doanh nghiÖp nh­ An Giang fisery import-export company, work shop No 1- AGIFISH Ngoc Ha company Ltd. Food processing and trading... ®Æc biÖt lµ ngµy 14-7-1999 Chñ tÞch n­íc ký quyÕt ®Þnh 287/KT/CTN ®· phong tÆng danh hiÖu anh hïng lao ®éng víi thµnh tÝch ®Æc biÖt xuÊt s¾c trong thêi kú ®æi míi cho xÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu CÇn Th¬ (Cafatex). §©y lµ xÝ nghiÖp ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng to lín trong viÖc x¸c ®Þnh ®óng thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng ®Ó c©n ®èi c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu, t×m ®­îc sù tin cËy hîp t¸c quý b¸u cña kh¸ch hµng trong vµ ngoµi n­íc. MÆt kh¸c Cafatex lµ ®¬n vÞ ®i ®Çu trong viÖc t×m kiÕm nguyªn liÖu cho chÕ biÕn. C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n An Giang còng lµ mét doanh nghiÖp cã nhiÒu ®ãng gãp trong kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n c¶ n­íc nhiÒu n¨m liÒn lµ ®¬n vÞ dÉn ®Çu ngµnh thuû s¶n vµ lµ mét trong nh÷ng ®¬n vÞ ®øng ®Çu tØnh An Giang vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶. Trong 11 n¨m 1990 vµ 2000 tæng doanh thu cña doanh nghiÖp t¨ng 11 lÇn nép ng©n s¸ch nhµ n­íc 7,45 tû. Lµ mét trong 18 doanh nghiÖp ®Çu tiªn ®­îc céng ®ång ch©u ¢u ®­a vµo danh s¸ch nhãm mét c¸c doanh nghiÖp ®­îc phÐp xuÊt khÈu thuû s¶n vµo EU. VI. C¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu . 1. ChÝnh s¸ch thuÕ ­u ®·i ®èi víi hµng xuÊt khÈu . ThuÕ lµ mét c«ng cô Nhµ n­íc dïng ®Ó ®¸nh vµo c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô. T¸c ®éng cña thuÕ tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ t¸c ®éng xu«i chiÒu, khi thuÕ thÊp kÝch thÝch xuÊt khÈu (thuÕ ­u ®·i). PhÇn lín c¸c n­íc hiÖn nay cã xu h­íng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nªn viÖc ®¸nh thuÕ vµo hµng ho¸ xuÊt khÈu hay ®Çu vµo dïng ®Ó xuÊt khÈu ®Òu ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i nhÊt ®Þnh. §Æc biÖt lµ ë ViÖt Nam khi mµ thiÕu ngo¹i tÖ ®Ó nhËp c«ng nghÖ míi, c¶i tiÕn kü thuËt th× nh÷ng chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu ®­îc c¸c nhµ lËp chÝnh s¸ch c©n nh¾c rÊt kü sao cho cã lîi nhÊt cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Cô thÓ lµ : §iÒu 3 cña luËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt(TT§B) quy ®Þnh ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ TT§B lµ hµng ho¸ quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 ®iÒu 1 luËt thuÕ TT§B khi c¬ së s¶n xuÊt gia c«ng trùc tiÕp xuÊt khÈu hoÆc b¸n, uû th¸c cho c¸c c¬ së kinh doanh xuÊt khÈu . HiÖn nay do chÝnh s¸ch ­u tiªn xuÊt khÈu nªn hµng ho¸ ®Æc biÖt khi xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ ®èi t­îng chÞu thuÕ TT§B. Nh­ vËy ngay trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch vµ ban hµnh chÝnh s¸ch ­u tiªn xuÊt khÈu còng cã nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra: Hµng ho¸ ®Æc biÖt khi xuÊt khÈu, tho¸t ly khái rµng buéc cña thuÕ TT§B do ng­êi tiªu dïng ë ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam Nhµ n­íc kh«ng ®iÒu chØnh tiªu dïng cña ®èi t­îng nµy. MÆt kh¸c viÖc x¸c ®Þnh hµng ho¸ ®Æc biÖt khi xuÊt khÈu thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ nµo? Ngoµi viÖc, x¸c ®Þnh ®èi t­îng chÞu thuÕ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng ­u ®·i th× viÖc hoµn thuÕ víi hµng ho¸ xuÊt khÈu còng ®­îc khuyÕn khÝch. LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng quy ®Þnh viÖc ¸p dông thuÕ suÊt 0% kh«ng theo mÆt hµng hay nhãm hµng nh­ c¸c møc thuÕ suÊt 5%, 10% hoÆc 20% ®­îc quy ®Þnh theo môc ®Ých vµ hµng ho¸ xuÊt khÈu. LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng quy ®Þnh viÖc ¸p dông thuÕ suÊt 0% kh«ng theo mÆt hµng hay nhãm hµng nh­ c¸c møc thuÕ suÊt 5%, 10% hoÆc 20% ®­îc quy ®Þnh theo môc ®Ých vµ hµng ho¸ xuÊt khÈu. §iÒu nµy cã nghÜa lµ bÊt cø mÆt hµng nµo thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ VAT khi ®em xuÊt khÈu ®Òu ®­îc ¸p dông thuÕ suÊt 0% vµ ®­îc hoµn thuÕ VAT ®Çu vµo. Nh­ vËy cïng víi viÖc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, kÝch thÝch s¶n xuÊt cïng víi vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm, hµng ho¸ ®Æc biÖt khi xuÊt khÈu ®­îc b×nh ®¼ng víi hµng ho¸ kh¸c khi xuÊt khÈu . 2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i. Còng gièng nh­ c¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c, tû gi¸ hèi ®o¸i rÊt nh¹y c¶m víi sù thay ®æi cña nã cã nh÷ng t¸c ®éng rÊt phøc t¹p, ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n theo nh÷ng t¸c ®éng kh¸c nhau thËm chÝ tr¸i ng­îc nhau. §­a ®Õn nh÷ng kÕt qu¶ khã l­êng tr­íc, ®ông ch¹m kh«ng chØ tíi xuÊt nhËp khÈu, c¸n c©n th­¬ng m¹i mµ cßn tíi mÆt b»ng gi¸ c¶, l¹m ph¸t vµ tiÒn l­¬ng thùc tÕ, ®Çu t­ vµ vay nî n­íc ngoµi, ng©n s¸ch nhµ n­íc ,c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ còng nh­ sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« nãi chung . Ngay tõ 1996, thùc hiªn chÝnh s¸ch ®æi míi toµn diÖn vµ s©u s¾c, n­íc ta cã nh÷ng ®iÒu chØnh l¹i tû gi¸ mét c¸ch c¨n b¶n. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn m¹nh, kim ng¹ch xuÊt khÈu 2000 gÊp h¬n 4 lÇn so víi 1990, quan hÖ víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi më réng. Víi sù ph¸ gi¸ rÊt m¹nh néi tÖ, sau ®ã nhanh chãng thèng nhÊt tØ gi¸ chÝnh thøc víi thÞ tr­êng, xo¸ bá c¬ b¶n hÖ thèng tØ gi¸ cò qu¸ phøc t¹p ... th× c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi vµ chÝnh s¸ch tØ gi¸ cña ViÖt Nam ®· cã b­íc chuyÓn biÕn rÊt c¨n b¶n sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, tho¸t khái tr¹ng th¸i thô ®éng ®Ó trë thµnh c«ng cô ®iÒu chØnh vÜ m« quan träng trong nÒn kinh tÕ më. Trong giai ®o¹n 1992-1996, æn ®Þnh tØ gi¸ hèi ®o¸i quan träng h¬n lµ t¨ng gi¸ ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu lµ ®iÒu cèt lâi vµ còng lµ thµnh c«ng cña chÝnh s¸ch tû gi¸ trong giai ®o¹n nµy biÓu hiÖn kim ng¹ch xuÊt khÈu liªn tôc qua c¸c n¨m t¨ng cao tõ 20-30%/n¨m. Sù ra ®êi cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ cho phÐp 7 ngo¹i tÖ ®­îc sö dông ®Ó giao dÞch: USD, DEM, GBP, FF, JPY, HKD, VND, cïng víi viÖc ra ®êi 2 trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ ë Hµ Néi vµ TP Hå ChÝ Minh lµ b­íc tiÕn ®¸ng kÓ theo h­íng thÞ tr­êng gi¸n tiÕp kÝch thÝch xuÊt khÈu th«ng qua t¹o mÆt b»ng gi¸ hîp lý h¬n. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam hiÖn nay, xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng nguån cung ngo¹i tÖ chñ chèt song cung cÇu ngo¹i tÖ lu«n lu«n c¨ng th¼ng vµ VND kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi hoµn toµn nªn trong thêi gian tíi vÉn tËp chung ngo¹i tÖ vµo c¸c ng©n hµng, ®Ó ng©n hµng thèng nhÊt ngo¹i hèi. §ång thêi tù do ho¸ quyÒn së h÷u vµ sö dông ngo¹i tÖ, ®Æt ngo¹i tÖ thµnh mét hµng ho¸ ®Æc biÖt ®­îc trao ®æi trªn thÞ tr­êng. §Èy m¹nh c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch kh«ng tiªu dïng tiÒn mÆt trong thanh to¸n ngo¹i tÖ, më réng tiÕn tíi tù do ho¸ më vµ sö dông tµi kho¶n n­íc ngoµi vµ kinh tÕ trong n­íc. §Ó kÝch thÝch xuÊt khÈu gi¶m dÇn tiÕn tíi xo¸ bá viÖc b¶o ®¶m c©n ®èi ngo¹i tÖ tõ phÝa chÝnh phñ. Më réng quyÒn sö dông ngo¹i tÖ cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, t¨ng c­êng quyÒn h¹n vµ vai trß cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc trong dÞch vô xuÊt khÈu. §Ó ®¶m b¶o cho nhµ xuÊt khÈu mét mÆt cÇn ®iÒu chØnh gi¸ mua ngo¹i tÖ linh ho¹t kh«ng ®Ó doanh nghiÖp bÞ thua lç do biÕn ®éng tû gi¸. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu më, sö dông, chuyÓn còng nh­ ®ãng tµi kho¶n cña m×nh. Trong dµi h¹n, môc tiªu lµ kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi hoµn toµn cña ViÖt Nam vµ mét tû gi¸ thÝch hîp cã t¸c dông khuyÕn khÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Khi VND cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi hoµn toµn th× quy ®Þnh vÒ ngo¹i hè nãi chung vÒ b¶n tÖ nãi riªng sÏ ®­îc dÇn dÇn níi láng vµ c¸c nhµ xuÊt khÈu cã toµn quyÒn së h÷u vµ chñ ®éng sö dông sè ngo¹i tÖ cña m×nh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Tãm l¹i trong thêi gian tíi vÉn tiÕp tôc duy tr× chÝnh s¸ch tû gi¸ hîp lý ®Ó ng©n hµng Nhµ n­íc ®iÒu chØnh tû gi¸ mét c¸ch linh ho¹t, phï hîp cung cÇu kh«ng g©y biÕn ®éng lín cho nÒn kinh tÕ, gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu trong ng¾n h¹n vµ trung h¹n kh«ng ®Æt vÊn ®Ò kÝch thÝch xuÊt khÈu b»ng c«ng cô ph¸ gi¸ vµ níi láng qu¶n lý ngo¹i hèi mµ chØ dõng l¹i ë chÝnh s¸ch tû gi¸ kh«ng c¶n trë hay bãp chÕt xuÊt khÈu . 3. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu . §Çu t­ lµ ho¹t ®éng bá vèn vµ lµm t¨ng quy m« cña tµi s¶n quèc gia. Ho¹t ®éng ®Çu t­ bao gåm ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu te n­íc ngoµi. §èi víi ®Çu t­ trong n­íc ®Æc biÖt lµ nh÷ng doanh nghiÖp tham gia s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu ®­îc Nhµ n­íc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nhÊt lµ c¸c mÆt hµng chñ lùc cã lîi thÕ so s¸nh th«ng qua vËn hµnh quü hç trî xuÊt khÈu, quü b¶o l·nh xuÊt khÈu còng nh­ c¸c biÖn ph¸p hç trî vÒ th«ng tin, t×m kiÕm kh¸ch hµng, tham dù triÓn l·m... §èi víi khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é héi nhËp kinh tÕ cña mét ®Êt n­íc, lµ mét cÇu nèi quan träng gi÷a kinh tÕ néi ®Þa víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu. Do ®ã, t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc coi lµ gi¶i ph¸p quan träng hóc ®Èy xuÊt khÈu. Trong ®Ò ¸n nµy em xin ®­a ra gi¶i ph¸p thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thóc ®Èy xuÊt khÈu . Tr­íc tiªn, cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng, trong thêi gian qua khu vùc cã vån ®Çu t­ n­íc ngoµi cung cÊp cho x· héi khèi l­îng hµng ho¸ ngµy cµng lín, nhÊt lµ hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ thay thÕ nhËp khÈu. Cô thÓ lµ: Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1991 lµ 52 triÖu USD, n¨m 1995 t¨ng lªn 440 triÖu, n¨m 1996 ®¹t 786 triÖu, n¨m 1998 ®¹t 1,5 tû(chiÕm kho¶ng 15% tæng kim ngh¸ch xuÊt khÈu c¶ n­íc) ch­a kÓ dÇu th«. Trong 10 n¨m qua ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ãng gãp tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ ®ãng gãp ngµy cµng cao vµ t¨ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu còng nh­ ®ãng gãp vµo GDP: n¨m 1992 lµ 2%, ®Õn n¨m 1998 lµ 8,6%. Trong nh÷ng n¨m tíi Nhµ n­íc liªn tôc cã nh÷ng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m ph¸t huy vai trß cña nè ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu th«ng qua: Bæ sung nguån vèn cho doanh nghiÖp, chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn, më réng thÞ tr­êng... Nh­ vËy cã thÓ thÊy r»ng gia t¨ng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dung vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt nh»m ®¹t môc tiªu thóc ®Èy xuÊt khÈu . Ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung vµ ho¹t ®éng thuû s¶n nãi riªng ®Òu “kh¸t vèn”. Nh­ ta ®· biÕt, ngµnh khai th¸c vµ chÕ biÕn thuû s¶n cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn rÊt lín mµ quy m« vèn ®Çu t­ míi chØ ®¸p øng ®­îc 20%. Trong ®ã ch­a kÓ ®Çu t­ cßn ch­a ®ång bé mang nÆng tÝnh tù ph¸t khiÕn dù ¸n thuû s¶n ch­a ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶. Cã lÏ viÖc quy ho¹ch vïng nu«i cßn dang dë nªn c¸c tæ chøc cho vay tÝn dông tá ra kh¸ e dÌ trong viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n vay vèn ®Ó nu«i trång. §©y lµ nguyªn nh©n ®Çu tiªn khiÕn cho khu vùc nu«i thuû s¶n “kh¸t vèn” HiÖn nay, nhiÒu tØnh ch­a cã quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi hoÆc cã nh­ng l¹i kh«ng cËp nhËt víi thùc tiÔn céng víi viÖc ch­anh chÊp vµ thiÕu ph©n ®Þnh râ rµng gi÷a nu«i trång thuû s¶n vµ ®Êt n«ng nghiÖp g©y trë ng¹i klh«ng nhá cho qu¸ tr×nh xÐt duyÖt cÊp vèn. Theo c¸c chuyªn gia thuû s¶n, trong khi vèn trong n­íc cßn h¹n chÕ th× viÖc thu hót thªm nguån ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi sÏ gióp ngµnh thuû s¶n thµnh c«ng. Theo «ng NguyÔn Träng Hång - Thø tr­ëng bé thuû s¶n viÖc huy ®éng 35.000 tû ®ång vµo thuû s¶n lµ rÊt khã kh¨n bëi v× nh×n vµo kho¶ng thêi gian 86-98 tû träng vèn ®Çu t­ cho thuû s¶n chØ ®­îc 12,49% t­¬ng ®­¬ng víi 974 tû ®ång. Trong khi ®ã cã rÊt Ýt doanh nghiÖp ®Çu t­ cho ®æi míi c«ng nghÖ, s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng míi chØ chiÕm 6 -7% kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tr×nh ®é b¶o qu¶n nguyªn liÖu h¹n chÕ nªn viÖc thÊt tho¸t sau thu ho¹ch lµ vÉn cao. §ã lµ lý do gi¶i thÝch v× sao ViÖt Nam cho ®Õn nay chØ cã 35 doanh nghiÖp ®¨ng ký n©ng cao c¬ së chÕ biÕn theo HACCP vµ chØ cã 27 doanh nghiÖp ®­îc c«ng nhËn s¶n xuÊt hµng ho¸ ®¹t yªu cÇu thÞ tr­êng EU Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÊn ®Ò vèn thø tr­ëng bé thuû s¶n cho r»ng: chØ nhµ n­íc míi gi¸m ®Çu t­ vèn vµo c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®ßi hái vèn lín, khã vµ l©u thu håi vèn nh cÇu c¶ng, bÕn c¸…, mua s¾m thiÕt bÞ phôc vô nghiªn cøu khoa häc ®iÒu tra nguån lîi ®µo t¹o khuyÕn ng­. Tõ nay ®Õn 2010 nªn ch¨ng bé thuû s¶n hoµn thµnh hµng lo¹t c«ng tr×nh h¹ tÇng dÞch vô nh­ cÇu c¶ng, bÕn ®Ëu, hÖ thèng cÊp dÇu, n­íc ngät, kho chøa t¹i c¸c tuyÕn bê, tuyÕn ®¶o. §ång thêi vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc còng sÏ ®ãng gãp chñ lùc ®Ó kh«i phôc vµ n©ng cÊp c¸c bÕn c¸ ®Þa ph­¬ng ë c¸c tØnh ven biÓn nh­ Hßn Gai, §å S¬n, Ninh C¬… còng nh­ n¹o vÐt c¸c cöa s«ng ®Ó thuyÒn bÌ ra vµo ®­îc dÔ dµng. 4. ChÝnh s¸ch, chiÕn l­îc xóc tiÕn xuÊt khÈu . Kh¸i niÖm xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®­îc coi lµ míi ë nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Nh×n tõ gãc ®é nghiÖp vô kinh doanh quèc tÕ xóc tiÕn th­¬ng m¹i cã thÓ lµ xóc tiÕn xuÊt khÈu, xóc tiÕn nhËp khÈu vµ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i néi ®Þa. Xóc tiÕn xuÊt khÈu lµ mét bé phËn cña xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh­ng do tÇm quan träng cña nã nªn nhiÒu khi ng­êi ta th­êng nãi tíi nh­ mét kh¸i niÖn riªng biÖt. Xóc tiÕn xuÊt khÈu gåm ba nhãm yÕu tè sau: KÕt cÊu h¹ tÇng c¬ b¶n. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh s¸ch l·i suÊt vµ nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nh»m t¹o ra m«i tr­êng thuËn lîi cho xuÊt kha¶u. BiÖn ph¸p c«ng cô cô thÓ ®Ó mét níc tham gia thµnh c«ng vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu ë ViÖt Nam, vÊn ®Ò kÕt cÊu h¹ tÇng cßn thiÕu trªn mäi lÜnh vùc ®Æc biÖt lµ hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c ®· c¶n trë rÊt nhiÒu cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu thuû s¶n nãi riªng. HÇu hÕt s¶n phÈm h¶i s¶n khai th¸c ®Òu cã tÝnh t¬ng ®ång cao. Do ®ã søc c¹nh tranh cña mÆt hµng víi c«ng nghÖ b¶o qu¶n sau thu ho¹ch sÏ quyÕt ®Þnh phÇn lín ­u thÕ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Trong khi ®ã ë ViÖt Nam b¶o qu¶n thuû s¶n chñ yÕu trong hÇm ®¸ vµ c¸c m¾t tre…do ®ã g©y ra sù gi¶m sót chÊt dinh d­ìng dÉn ®Õn gi¸ c¶ bÞ tôt xuèng. MÆt kh¸c, ®èi víi khai th¸c thuû s¶n ë n­íc ta, ph­¬ng tiÖn ®¸nh b¾t xa bê cßn hÕt søc th« s¬, l¹c hËu vµ thiÕu thèn cho nªn ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi viÖc b¶o qu¶n sau thu ho¹ch. Vai trß to lín cña kÕt cÊu h¹ tÇng ®ßi hái chóng ta ph¶i thµnh lËp khu chÕ xuÊt ®Ó t¹o ra nguån xuÊt khÈu s¶n phÈm chÕ biÕn. ViÖc cung cÊp mét sè kÕt cÊu h¹ tÇng trong c¸c khu vùc ®Þa lý ®­îc ph©n ®Þnh râ theo c¸c khu chÕ xuÊt cã thÓ gãp phÇn xóc tiÕn xuÊt khÈu trong mét thêi gian t­¬ng ®èi ng¾n th«ng qua kh¶ n¨ng cung cÊp cho c¸c nhµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam nhiÒu kinh nghiÖm, kiÕn thøc chuyªn m«n vÒ qu¶n lý, marketing, thu hót c«ng nghÖ,…Tuy nhiªn lîi Ých cña khu chÕ xuÊt mang l¹i kh«ng ®­îc nh­ ng­êi ta mong ®îi nªn kh«ng coi chóng lµ biÖn ph¸p xóc tiÕn xuÊt khÈu. ë ViÖt Nam, chóng ta ¸p dông biÖn ph¸p xóc tiÕn xuÊt khÈu sau: Thø nhÊt, vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i: ViÖt Nam ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i thèng nhÊt. Ngµy 27/2/1998, thèng ®èc ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam ra quyÕt ®Þnh 45/Q§-NH vÒ viÖc quy ®Þnh nguyªn t¾c Ên ®Þnh tû gi¸ mua, b¸n ngo¹i tÖ cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ trong ph¹m vi biªn ®é dao ®éng ± 5% so víi tû gi¸ chÝnh thøc do thèng ®èc ng©n hµng c«ng bè hµng ngµy. theo quyÕt ®Þnh 16-1998 Q§NHNN7 ra ngµy 10/1/1998 th× biªn ®é nµy lµ ±10 so víi tû gi¸ chÝnh thøc. §iÒu ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Èy m¹nh c«ng t¸c xuÊt khÈu ë doanh nghiÖp m×nh. Thø hai, vÒ tÝn dông xuÊt khÈu ®­îc th«ng qua ng©n hµng th­¬ng m¹i. ViÖc më réng quyÒn cÊp tÝn dông xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong n­íc cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét b­íc tiÕn lín trong hÖ thèng ng©n hµng. Chñ tr­¬ng chuyÓn ho¸ tõ cho vay nhËp khÈu sang cho vay ®Çu t­ xuÊt khÈu cña c¸c ng©n hµng gãp phÇn n©ng cao hÖ sè sö dông vèn. §Ó kh¾c phôc vÊn ®Ò kh¸t vèn cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu ë ViÖt Nam ®ã lµ mét h×nh thøc tÝn dông thuª mua ra ®êi. C«ng ty cho thuª tµi chÝnh quèc tÕ t¹i ViÖt Nam ra ®êi cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi doanh nghiÖp kh«ng ®ñ vèn vÉn cã thÓ thuª ®îc m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Thø ba vÒ chÝnh s¸ch l·i suÊt: Sù ®iÒu chØnh linh ho¹t chÝnh s¸ch l·i suÊt cña ng©n hµng lµ mét viÖc lµm tÝch cùc gióp doanh nghiÖp xuÊt khÈu m¹nh d¹n vay vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu, h¹ gi¸ thµnh nhê lîi thÕ quy m«, vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh trang cña hµng ViÖt Nam. Tãm l¹i, trong 10 n¨m tíi GDP n­íc ta ph¸t triÓn t¨ng chÝ Ýt lµ gÊp ®«i vµ ®Õn n¨m 20 vÒ c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy, xuÊt khÈu chiÕm vÞ trÝ cùc kú quan träng, tèc ®é ph¸t triÓn cña nã chÝ Ýt ph¶i gÊp ®«i tèc ®é t¨ng tr­ëng cña GDP, ®ång thêi h¹n chÕ ®i tíi chÊm døt t×nh tr¹ng nhËp siªu, c©n b»ng c¸n c©n th­¬ng m¹i quèc tÕ. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m tíi cã ba kh©u then chèt g¾n quyÖn víi nhau lµ ®æi míi c¬ cÊu mÆt hµng, më réng thÞ tr­êng vµ n©ng cao søc c¹nh tranh. VÒ c¬ cÊu mÆt hµng thuËn chiÒu víi c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi, b¸m s¸t tÝn hiÖu thÞ tr­êng, phï hîp víi nhu cÇu kh«ng ngõng cña ng­êi tiªu dïng. Tøc lµ chóng ta s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ thiªn h¹ cÇn chø kh«ng chØ lµm ra nh÷ng g× ta cã. Theo ®ã tû träng hµng th« vµ s¬ chÕ kh«ng ngõng gi¶m t­¬ng ®èi, s¶n phÈm chÕ biÕn, chÕ t¹o t¨ng m¹nh, s¶n phÈm cña c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao, hµm l­îng chÊt x¸m nhiÒu ph¶i chiÕm vÞ trÝ tho¶ ®¸ng. Tuy nhiªn ®i ®«i víi ph­¬ng ch©m trªn cÇn khai th¸c mäi nguån lùc ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu theo ph­¬ng ch©m “nÆng nhÆt, chÆt bÞ”. Bëi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kh«ng thÓ hoµn thµnh trong mét sím mét chiÒu, h¬n n÷a lao ®éng n­íc ta cßn d­ thõa nhiÒu, vÊn ®Ò viÖc lµm cßn bøc xóc. Bªn c¹nh ®ã c¬ cÊu hµng nhËp cÇn duy tr× theo h­íng chñ yÕu nhËp c«ng nghÖ, vËt t­ phôc vô s¶n xuÊt trong ®ã chó träng nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån. N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt còng nh­ chÊt l­îng thiÕt bÞ vµ vËt t­ néi ®Þa. VÊn ®Ò më réng thÞ tr­êng cÇn tÝnh ®Õn nh÷ng ph­¬ng ch©m sau: Mét lµ, t×m mäi c¸ch kh«ng ngõng më réng thÞ tr­êng c¶ vÒ sè l­îng c¸c n­íc vµ b¹n hµng ta cã quan hÖ lÉn khèi l­îng vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ ta cã thÓ tiªu thô ®­îc. Hai lµ, trong khi më réng tíi møc tèi ®a thÞ tr­êng cÇn kiªn tr× chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ cã träng t©m, träng ®iÓm tr­íc hÕt nh»m vµo c¸c thÞ tr­êng cã dung l­îng lín, kh¶ n¨ng thanh to¸n cao. Ba lµ, chñ ®éng tÝch cùc t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ b¹n hµng, khai th¸c th«ng tin chø kh«ng thô ®éng ngåi nh×n. Bèn lµ, chñ ®éng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi b»ng c¹ch ®ã tranh thñ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh­ hµng rµo thuÕ quan thÊp. C¸c doanh nghiÖp cÇn nhanh nhËy n¾m b¾t nh÷ng c¬ héi, th«ng qua c¹nh tranh ®Ó tr­ëng thµnh n©ng cao hiÖu qu¶ x¶n xuÊt kinh doanh, chÊt l­îng s¶n phÈm. Tuy nhiªn ®iÒu cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh vÉn lµ nhu cÇu kh«ng ngõng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë c¶ ba cÊp ®é: nhµ n­íc, doanh nghiÖp còng nh­ mÆt hµng vµ dÞch vô. ë cÊp ®é nhµ n­íc ®ã lµ sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ- x· héi, quan hÖ quèc tÕ tèt ®Ñp, hµnh lang ph¸p lý hoµn chØnh râ rµng, minh b¹ch vµ theo ph­¬ng h­íng æn ®Þnh; bé m¸y ®iÒu hµnh nhanh nhËy, c¬ chÕ chÝnh s¸ch, c¸c c«ng cô ®iÒu hµnh vÜ m« hîp lý, trong ®ã cã l·i suÊt ng©n hµng, tû gi¸ hèi ®o¸i cã t¸c dông thóc ®Èy xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë cÊp ®é doanh nghiÖp lµ kh¶ n¨ng kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, nhanh nhËy n¾m b¾t t×nh h×nh cung - cÇu (c¶ l­îng lÉn chÊt) trªn thÞ tr­êng thÕ giíi c¶ s¶n xuÊt vµ kinh doanh. ë cÊp ®é mÆt hµng vµ lo¹i h×nh dÞch vô th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®­îc thÓ hiÖn tr­íc hÕt ë gi¸ thµnh h¹, chÊt l­îng cao, mÉu m·, bao b× phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng ®­îc tiÕp thÞ réng r·i. §­¬ng nhiªn nh÷ng nh©n tè trªn lµ quan träng nh­ng ch­a ph¶i lµ tÊt c¶. Bªn c¹nh ®ã cßn cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ thÝch hîp, tæ chøc kinh doanh ph¶i b¾t nhÞp víi th«ng lÖ vµ nh÷ng chuyÓn biÕn nhanh chãng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, lùa chän båi d­ìng c¸n bé kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thµnh th¹o vÒ nghiÖp vô, tinh th«ng vÒ nghiÖp vô, ngo¹i ng÷ vµ c¶c c¸c ph­¬ng tiÖn kinh doanh hiÖn ®¹i. Ch­¬ng III : Ph­¬ng h­íng thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu. I.Quan ®iÓm cña nhµ n­íc vÒ ngo¹i th­¬ng nãi chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. Më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ chñ tr­¬ng cña ®¶ng ta. Më réng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i thùc hiÖn lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ phï hîp víi nh÷ng cam kÕt cña n­íc ta trong quan hÖ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. Coi träng vµ ra søc ph¸t triÓn quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c víi c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa vµ c¸c n­íc l¸ng giÒng. Më réng quan hÖ hîp t¸c víi c¸c n­íc ASEAN, tõng b­íc n©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng cña sù hîp t¸c. TiÕp tôc cñng cè vµ më réng quan hÖ víi c¸c n­íc b¹n bÌ truyÒn thèng, c¸c n­íc ®éc lËp d©n téc, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸, ch©u Phi, trung §«ng vµ c¸c n­íc Mü la tinh, víi phong trµo kh«ng liªn kÕt ñng hé lÉn nhau cïng ph¸t triÓn. VÒ xuÊt nhËp khÈu: T¨ng nhanh tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, b¶o ®¶m nhËp khÈu nh÷ng vËt t­ thiÕt bÞ chñ yÕu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh. T¹o thÞ tr­êng cho mét sè mÆt hµng n«ng s¶n thùc phÈm vµ hµng c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh t×m kiÕm thÞ tr­êng cho mÆt hµng míi. N©ng cao chÊt l­îng mÆt hµng xuÊt khÈu, t¨ng thªm thÞ phÇn ë c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng, tiÕp cËn vµ më réng ra thÞ tr­êng míi. TiÕp tôc ®Çu t­ n©ng cao chÊt l­îng ®Ó n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu cho c¸c mÆt hµng chñ lùc nh­ dÇu khÝ, g¹o, cafª, thuû s¶n, ®iÖn tö vµ linh kiÖn m¸y tÝnh… II.Th¸ch thøc ®èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam khi tham gia héi nhËp. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ kh«ng chØ mang l¹i nh÷ng c¬ héi to lín cho n­íc ta më réng thÞ tr­êng, tËn dông ®­îc lîi thÕ so s¸nh ®Êy m¹nh xuÊt khÈu, giao l­u kinh tÕ víi quèc tÕ mµ cßn ®­a n­íc ta ®øng tr­íc th¸ch thøc hÕt søc m¹nh mÏ. H¹n chÕ hay khã kh¨n lín nhÊt cña ViÖt Nam lµ ch­a lµm tèt c«ng t¸c chuÈn bÞ khi héi nhËp. MÆt kh¸c ViÖt Nam ch­a hiÓu thËt s©u, ch­a n¾m thËt ch¾c toµn bé ®Þnh chÕ cña c¸c tæ chøc kinh tÕ trong khu vùc vµ toµn cÇu nhÊt lµ WTO vµ nhiÒu v¨n kiÖn quèc tÕ kh¸c mµ n­íc ta cÇn vËn dông khi gia nhËp tæ chøc nµy. ViÖc ch­a h×nh thµnh mét kÕ ho¹ch tæng thÓ vµ dµi h¹n vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ lé tr×nh héi nhËp cho viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ. Do ®ã chóng ta th­êng bÞ ®éng ®èi phã víi nhiÒu khuyÕn nghÞ do c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi nªu ra kh«ng ®ñ c¬ së ®Ó h­íng dÉn doanh nghiÖp x©y dùng ch­¬ng tr×nh c¶i tiÕn qu¶n lý n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Nh÷ng lîi thÕ vÒ nh©n c«ng dÇn dÇn bÞ mÊt ®i do viÖc ®Çu t­ vµo con ng­êi ch­a ngang tÇm víi ®ßi hái. TÝch luü néi bé cßn qu¸ thÊp mµ tû lÖ ®Çu t­ n­íc ngoµi sau khñng ho¶ng gi¶m ®¸ng kÓ ®Õn vèn ®©ï t­ cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cßn ®ang tiÕn hµnh trong khi yªu cÇu héi nhËp gay g¾t lµm cho nÒn kinh tÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n. Nh­ vËy, th¸ch thøc mµ ViÖt Nam ph¶i ®­¬ng ®Çu lµ to lín trong khi qu¸ tr×nh héi nhËp ®ang ®Õn gÇn. §iÒu ®ã buéc ViÖt Nam ph¶i xóc tiÕn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p gÊp rót ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®èi víi mét sè ngµnh hµng chñ lùc xuÊt khÈu, thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng ngµnh ®ã. Tuy nhiªn tríc m¾t ngµnh thuû s¶n cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Cô thÓ nh­ t¨ng nhanh tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu b¶o ®¶m nhËp khÈu nh÷ng vËt t­, thiÕt bÞ chñ yÕu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh. T¹o thÞ tr­êng cho mét sè lo¹i mÆt hµng n«ng s¶n thùc phÈm vµ hµng c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, t×m kiÕm thÞ tr­êng cho mÆt hµng xuÊt khÈu míi. N©ng cao chÊt l­îng mÆt hµng xuÊt khÈu, t¨ng thªm thÞ phÇn ë c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng, tiÕp cËn vµ më ra thÞ tr­êng míi. TiÕp tôc ®Çu t­, n©ng cao chÊt l­îng ®Ó t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nh­ dÇu khÝ, g¹o, cµfª, cao su, hµng thuû s¶n, dÖt may, giÇy da, ®iÖn tö vµ linh kiÖn m¸y tÝnh. Ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp còng gÆp nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc míi mµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng vµ ngo¹i th­¬ng gÆp ph¶i. GÇn ®©y ba ch­¬ng tr×nh kinh tÕ: ch­¬ng tr×nh khai th¸c h¶i s¶n xa bê, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n ®· ph¸t triÓn vµ s©u réng trªn toµn quèc . Trong nh÷ng n¨m tíi, ba ch­¬ng tr×nh nµy cßn cã nh÷ng bÊt cËp sau: - §èi víi khai th¸c h¶i s¶n xa bê: vÊn ®Ò thiÕu vèn ®Ó ®ãng tµu bÌ lín, nh÷ng ph­¬ng tiÖn hËu thu ho¹ch cßn l¹c hËu mang nÆng tÝnh kinh nghiÖm. §iÒu nµy h¹n chÕ viÖc ®¸nh b¾t, chÊt l­îng dinh d­ìng b¶o ®¶m kÐm. - §èi víi nu«i trång thuû s¶n: ViÖc s¶n xuÊt gièng c¸, t«m cho nu«i trång cßn ë møc ®é khiªm tèn, chÊt l­îng con gièng kÐm, gi¸ thµnh cao dÉn ®Õn viÖc s¶n l­îng con gièng tù nhiªn sÏ lµ mèi nguy h¹i cho nguån lîi thuû s¶n ®a d¹ng trong t­¬ng lai. ViÖc thu mua, chÕ biÕn xuÊt khÈu thuû s¶n cßn l¾m nhiªu khª ch­a t¹o ®­îc sù æn ®Þnh vÒ chÊt l­îng uy tÝn s¶n phÈm ®Ó c¹nh tranh bÒn v÷ng trªn thÞ tr­êng. Céng víi thÞ tr­êng tiªu thô thuû s¶n cßn bÊp bªnh, l¹i nhiÒu rñi ro lu«n lµ vÊn ®Ò hµng ®Çu cña c¶ ng­êi s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn thuû s¶n. Mét trë ng¹i cã tÝnh bøc xóc hiÖn nay ®èi víi viÖc ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n lµ vÊn ®Ò con gièng, thøc ¨n, kü thuËt ch¨n nu«i vµ phßng trõ bÖnh. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nµy ngµnh thuû s¶n khã mµ cã thÓ ph¸t triÓn xa h¬n ®­îc. §èi víi ph¸t triÓn xuÊt khÈu Thuû s¶n th× nguyªn liÖu míi lµ bµi to¸n khã gi¶i quyÕt nhÊt. HiÖn nay ngoµi nh÷ng yÕu tè vÒ an toµn thùc phÈm, thÞ tr­êng tiªu thô hµng thuû s¶n chÕ biÕn trªn thÕ giíi cßn ®ßi hái nhµ cung cÊp, nhµ xuÊt khÈu cã sù æn ®Þnh vÒ khèi l­îng hµng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. Kh«ng thÓ æn ®Þnh ®­îc c¸c yÕu tè nµy nÕu ngµnh chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n kh«ng cã ®­îc nguån cung cÊp nguyªn liÖu æn ®Þnh vµ kiÓm so¸t ®­îc chÊt l­îng. Mét khã kh¨n n÷a ®èi víi ngµnh nu«i trång thuû s¶n ®ã lµ viÖc quy ho¹ch c¸c vïng nu«i trång thuû s¶n. trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tèc ®é ph¸t triÓn cña lÜnh vùc nu«i trång thuû s¶n ®¹t b×nh qu©n tõ 4-5%/n¨m, nh­ng chñ yÕu do t¨ng diÖn tÝch nu«i. §iÒu nµy dÉn ®Õn mÊt c©n b»ng sinh th¸i vµ « nhiÔm m«i tr­êng. ViÖc “khoanh riªng b¾t t«m” ë tØnh Cµ mau ®· tËn dông qu¸ møc c¸c yÕu tè tù nhiªn mµ kh«ng cã quy ho¹ch dÉn ®Õn ®Êt rõng bÞ nhËp mÆn, t«m chÕt hµng lo¹t. VÊn ®Ò nµy ®Æt ra: viÖc quy ho¹ch c¸c vïng nu«i trång thuû s¶n cÇn cã sù phèi hîp gi· ngµnh thuû s¶n víi c¸c ngµnh n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, hµng h¶i,... ®Ó tr¸nh sù chång chÐo trong viÖc ph©n ®Þnh quyÒn qu¶n lý. HiÖn nay, quyÕt ®Þnh 244/1998/Q§-TT cña chÝnh phñ vÒ ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn lÜnh vùc nu«i trång thuû s¶n ®ang ®­îc triÓn khai. Theo phã vô tr­ëng vô nghÒ c¸- NguyÔn V¨n Thµnh “viÖc triÓn khai nu«i trång thuû s¶n ë c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn ph¶i g¾n víi quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ nhu cÇu thÞ tr­êng”. Nh­ng bªn c¹nh ®ã viÖc nu«i trång thuû s¶n ph¶i dùa vµo hoµn c¶nh cô thÓ cña tõng ®Þa ph­¬ng ®Ó t¹o ra khung chÝnh s¸ch thÝch hîp. VÒ chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu: ThiÕu quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu. Hai phÇn ba sè nhµ m¸y ®îc ph¸t triÓn tõ nh÷ng n¨m 90 cã mÆt hµng ®¬n ®iÖu, phÇn lín lµ b¸n chÕ phÈm, tiªu hao nguyªn liÖu cao, gi¸ b¸n l¹i thÊp, hÖ thèng kiÓm tra chÊt l­îng xuÊt khÈu thuû s¶n ch­a ®ßng bé, chÊt l­îng s¶n phÈm ch­a æn ®Þnh dÉn ®Õn uy tÝn thÞ tr­êng quèc tÕ ch­a cao. C«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, nghiªn cøu c¸c lo¹i gièng thuû, h¶i s¶n, thøc ¨n, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ c¸c gi¶i ph¸p xö lý c¸c bÖnh t«m c¸ cßn yÕu dÉn ®Õn hiÖu qu¶ cña ngµnh ch­a cao. III. Ph­¬ng h­íng thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch. 1. Chó träng tíi môc tiªu n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh, hay nãi c¸ch kh¸c bªn c¹nh tèc ®é t¨ng tr­ëng cÇn chó ý h¬n chÊt l­îng t¨ng tr­ëng. Cho tíi nay xuÊt khÈu ®­îc b¸n nhiÒu h¬n vÒ mÆt sè l­îng. C¸c chØ tiªu nh­ kim ng¹ch, tèc ®é t¨ng tr­ëng, tû träng nhËp siªu… rÊt ®­îc quan t©m trong khi c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh quyÕt ®Þnh nh­ chÊt l­îng, hØÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh chØ ®­îc ®Ò cËp mét c¸ch rÊt chung kh«ng ®­îc chi tiÕt ho¸ thµnh c¸c biÖn ph¸p cô thÓ trong tÊt c¶ c¸c kh©u tõ ®Çu t­ ®Õn qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu thô s¶n phÈm. T­ duy chØ chó träng ch¹y theo gi¸ kim ng¹ch cÇn ph¶i ®­îc thay ®æi. TÊt c¶ biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cÇn ®­îc tËp trung vµo viÖc n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ còng nh­ søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®­îc coi lµ cã chÊt l­îng khi nã ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã bµi b¶n dùa trªn tÝnh to¸n víi tÇm nh×n dµi h¹n. Cßn hiÖu qu¶ c¸c chØ sè nh­ hiÖu qu¶ sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo, møc ®é ®ãng gãp cho GDP vµ møc ®é ®Çu tÇu l«i kÐo thóc ®Èy c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c ph¸t triÓn. VÒ søc c¹nh tranh: Mét lµ, dùa vµo nh÷ng lîi thÕ cã s½n nh­ lao ®éng, tµi nguyªn, vÞ trÝ ®Þa lý. Nh­ng ®©y lµ h­íng ®i cã phÇn thô ®éng vµ chØ cã t¸c ®éng ng¾n h¹n. Hai lµ, dùa vµo lîi thÕ cã ®­îc nhê n©ng cao n¨ng lùc trong viÖc c¾t gi¶m chi phÝ b×nh qu©n vµ hîp lý ho¸ quy tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh. §©y lµ h­íng ®i chñ ®éng h¬n vµ cã t¸c ®éng trong dµi h¹n h¬n. §ã chÝnh lµ mÊu chèt cña vÊn ®Ò c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch. Trong thêi gian cÇn t×m mäi c¸ch t×m m«i tr­êng thÝch hîp ®Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp ®i theo h­íng chñ ®éng, xo¸ bá chiÕn l­îc kinh doanh thô ®éng. 2. Coi xuÊt khÈu lµ h­íng ­u tiªn vµ träng ®iÓm cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. HiÖn nay, n­íc ta vÉn lµ mét n­íc nghÌo, muèn ngang tÇm víi c¸c quèc gia kh¸c Ýt nhÊt lµ trong khu vùc th× chóng ta ph¶i ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµ bÒn v÷ng. §Ó cã ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, cã thÓ thiªn vÒ chiÕn l­îc thay thÕ nhËp khÈu nã l¹i kh«ng bÒn v÷ng. Do ®ã, ph¸t triÓn theo h­íng xuÊt khÈu th× s¶n xuÊt cã thÓ ®¹t ®Õn quy m« kinh tÕ ( kh«ng chÞu h¹n chÕ vÒ quy m«) vµ sö dông nguån lùc ®­îc tèi ­u ho¸ qua ®ã ph¶i ®¶m b¶o tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµ bÒn v÷ng trong thêi gian t­¬ng ®èi dµi. 3. B¶o ®¶m môc tiªu th©m nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ theo nguyªn t¾c ®a ph­¬ng ho¸. Muèn chñ ®éng th©m nhËp vµo thÞ tr­êng th× ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ trªn c¬ së c©n b»ng c¸c mèi quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c chñ yÕu tr¸nh sù phô thuéc vµo c¸c b¹n hµng nµo ®ã. §©y lµ nguyªn t¾c hÕt søc quan träng ®èi víi ViÖt Nam kh«ng chØ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt- nhËp khÈu mµ c¶ trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Bëi v× ViÖt nam cã nh÷ng sù kh¸c biÖt vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ, côc diÖn kinh tÕ thÕ giíi chøa ®ùng nhiÒu nh©n tè khã x¸c ®Þnh. V× vËy, kh«ng nªn më réng thÞ tr­êng mét c¸ch qu¸ møc vÒ nh÷ng tiÒm Èn quy m« bÊt lîi vÒ l©u dµi. §a ph­¬ng ho¸ kh«ng ®¬n thuÇn lµ sù chuyÓn dÞch kim ng¹ch tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c mµ cÇn ph¶i ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng trªn tÊt c¶ c¸c thÞ tr­êng hîp lý. 4. H­íng tíi sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ ®èi t­îng vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý. Ta biÕt r»ng ®Õn 2006 th× c¸c c«ng cô ®Ó ®iÒu tiÕt nh­ h¹n ng¹ch, tÝnh phô thu… ph¶i cÇn ®­îc b·i bá. Trong khi ®ã mét sè c«ng cô mµ c¸c n­íc sö dông phæ biÕn trªn thÕ giíi nh­: H¹n ng¹ch thuÕ quan, thuÕ tuyÖt ®èi vÉn ch­a ®­îc ¸p dông ë n­íc ta mµ nh÷ng c«ng cô nµy l¹i kh«ng thuéc yªu cÇu bÞ b·i bá. V× vËy, ®Þnh h­íng c¬ b¶n cña c¬ chÕ qu¶n lý trong thêi kú 2001-2005 sÏ lµ gi¶m dÇn c«ng cô phi thuÕ quan thuéc nhãm ta ®ang ¸p dông (nhãm thø nhÊt) vµ t¨ng c«ng cô thuéc nhãm thø 2. 5. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi ho¹t ®éng khai th¸c vµ ®¸nh b¾t thuû s¶n. Nh­ ë trªn ®· kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc nu«i trång thuû s¶n vµ khai th¸c thuû s¶n thiÕu quy ho¹ch ®· g©y ra hiÖn t­îng « nhiÔm m«i tr­êng, mÊt c©n b»ng sinh th¸i. VËy ®Ó h¹n chÕ nguy c¬ c¹n kiÖt thuû s¶n nªn ch¨ng ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi tÇu khai th¸c thuû s¶n. ViÖc cÊp h¹n ng¹ch tr­íc hÕt lµ b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n. Sau ®ã lµ t¹o ®iÒu kiÖn chñ ®éng vÒ mïa vô vµ cã thÓ chuyÕn sang ho¹t ®éng kinh doanh khai th¸c ®¸nh b¾t h¶i s¶n. §ång thêi gióp c¸c c¬ së chÕ biÕn x¸c ®Þnh ®­îc mÆt hµng cã thÕ m¹nh xuÊt khÈu, bè trÝ c¬ cÊu s¶n xuÊt hîp lý ®Ó tõ ®ã cã thÓ n©ng cao søc c¹nh tranh cña ngµnh thuû s¶n. Tuy nhiªn vÊn ®Ò ®Æt ra cho viÖc cÊp h¹n ng¹ch ®ã lµ : C¸ ë vïng biÓn ViÖt Nam bao gåm rÊt nhiÒu loµi víi c¸c kÝch cì kh¸c nhau. Trong khi ®ã ®Ó cÊp h¹n ng¹ch th× ®ßi hái nguån lùc tù nhiªn ph¶i kh¸ ®ång ®Òu. TiÕp ®Õn lµ c«ng t¸c ®iÒu tra nguån lîi ch­a ­®îc tiÕn hµnh ®ång bé víi chñ tr­¬ng ®ãng tµu, khai th¸c xa bê. HiÖn nay ng­ d©n vÉn chñ yÕu ®¸nh b¾t víi kinh nghiÖm chø ch­a cã chØ dÉn vÒ sù di chuyÓn cña luång c¸. Cuèi cïng lµ viÖc thu nî cho ng©n s¸ch nhµ n­íc ch­¬ng tr×nh ®¸nh b¾t h¶i s¶n xa bê cßn rÊt thÊp. NÕu cÊp h¹n ng¹ch sÏ h¹n chÕ sè l­îng khai th¸c th× ®Õn bao giê sè nî nµy míi thanh to¸n ®îc c¶ gèc lÉn l·i. Nh­ vËy viÖc ra h¹n ng¹ch ®èi víi khai th¸c h¶i s¶n xa bê cßn rÊt nhiÒu ®iÒu ch­a phï hîp. ThiÕt nghÜ ®Ó chÝnh ng­ d©n “nu«i biÓn” b»ng c¸ch giao quyÒn khai th¸c vµ nghÜa vô qu¶n lý theo tõng vïng khai th¸c d­íi sù qu¶n lý cña lùc l­îng kiÓm ng­. 6. Môc tiªu, nguyªn t¾c chØ ®¹o vµ chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc cho ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ®Õn 2010. a. Môc tiªu: Ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n nh»m ®¶m b¶o an ninh thùc phÈm, t¹o nguån nguyªn liÖu chñ yÕu cho xuÊt khÈu. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 tæng s¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n ®¹t trªn 2 triÖu tÊn, gi¸ trÞ kim ng¹ch ®¹t trªn 2,5 tû USD t¹o ra viÖc lµm vµ thu nhËp cho kho¶ng 2 triÖu ng­êi ; gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cho ®Êt n­íc vµ an ninh ven biÓn. b. Nguyªn t¾c chØ ®¹o. Ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n theo h­íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng g¾n víi b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, ®¶m b¶o s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n. Nu«i trång thuû s¶n ph¶i tõng b­íc ®­îc hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn theo ph­¬ng ph¸p nu«i c«ng nghiÖp lµ chÝnh, kÕt hîp víi c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c phï hîp víi tõng vïng. H­íng vµo ph¸t triÓn nu«i thuû s¶n ë vïng n­íc lî vµ ven biÓn, ®ång thêi ph¸t triÓn nu«i n­íc ngät. T¹o chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trong nu«i t«m xuÊt khÈu, ®ång thêi chó träng nu«i trång thuû s¶n kh¸c phôc vô tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. c. VÒ chÝnh s¸ch Sö dông ®Êt mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n Giao hoÆc cho thuª ®Êt mÆt n­íc, eo, vÞnh, ®Çm ph¸, hå chøa mÆt n­íc lín ®· ®­îc quy ho¹ch cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ sö dông vµo nu«i trång thuû s¶n æn ®Þnh vµ l©u dµi, theo nghÞ ®Þnh sè 85/1999/N§-CP ngµy 28/8/1999 cña chÝnh phñ. §­îc chuyÓn ®æi ruéng nhiÔm mÆn, ruéng tròng, ®Êt lµm muèi, ®Êt ngËp óng s¶n xuÊt lóa bÊp bªnh, kÐm hiÖu qu¶ sang nu«i trång thuû s¶n ChÝnh s¸ch ®Çu t­. + C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc nhµ n­íc khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t­ nu«i trång thuû s¶n theo luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc vµ c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh, nhµ n­íc cã c¸c chÝnh s¸ch cho n«ng ng­ d©n nghÌo cã lao ®éng vµ cã ®Êt nu«i trång thuû s¶n ®­îc vay vèn kh«ng ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n, n«ng, ng­ d©n vïng s©u vïng xa, h¶i ®¶o vay vèn ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ®­îc h­ëng c¸c quy chÕ ­u ®·i theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. + Vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc ®Çu t­ cho: Quy ho¹ch, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt phôc vô cho vïng nu«i tËp trung gåm: ®ª bao, kªnh cÊp vµ tho¸t n­íc, tr¹m b¬m lín, c¶ng c¸, chî c¸c vµ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt trong c¶ng, chî c¸c quèc gia trong ®Þa ph­¬ng cã nghÒ c¸c. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c trung t©m gièng quèc gia, c¶i t¹o n©ng cÊp c¸c tr¹i gièng cÊp mét. Nghiªn cøu khoa häc nhËp c¸c ®èi t­îng nu«i míi, c«ng nghÖ míi. X©y dùng c¸c tr¹m quan tr¾c, dù b¸o m«i tr­êng kiÓm dÞch. X©y dùng c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn quèc gia. §µo t¹o nguån nh©n lùc. Ho¹t ®éng khuyÕn ng­. Qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng ch­¬ng tr×nh. + Vèn tÝn dông trung h¹n, dµi h¹n ®Çu t­ cho c¶i t¹o, n©ng cÊp x©y dùng míi c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n, s¶n xuÊt bét c¸, c¬ së s¶n xuÊt gièng cÊp 1,2 vµ c¶i t¹o ao, ®Çm nu«i cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. + Vèn tÝn dông ng¾n h¹n ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh gièng, thøc ¨n, thuèc ch÷a bÖnh cho t«m c¸, cac vËt t­ chuyªn dông phôc vô cho nu«i trång thuû s¶n. + Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua cac dù ¸n ®­îc ®Çu t­ vµo viÖc trî gióp kü thuËt, t­ vÊn, ®µo t¹o, nhËp c«ng nghÖ míi, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ khuyÕn ng­. VÒ thuÕ: + C¸c tæ chøc, c¸c nh©n thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n vµ ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc (söa ®æi) vµ quy ®Þnh hiÖn hµnh + Nu«i trång thuû s¶n trªn ®Êt, mÆt n­íc thuéc ®Êt n«ng nghiÖp, thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ theo luËt thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp hiÖn hµnh. + MiÔn thuÕ vËn chuyÓn gièng thuû s¶n ®Õn vïng s©u, vïng xa, h¶i ®¶o. Ph©n tÝch trªn lµ toµn bé ph­¬ng h­íng chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu thuû s¶n nãi riªng cïng víi nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ngµnh thuû s¶n. §Ó héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi, ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng nh­ ho¹t ®éng ngäai th­¬ng cÇn ph¶ ®­îc t¨ng tr­ëng h¬n n÷a vÒ tèc ®é, hoµn thiÖn h¬n n÷a vÒ chÝnh s¸ch. Lêi kÕt Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét quy luËt kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. ViÖt Nam kh«ng thÓ n»m ngoµi quy luËt ph¸t triÓn nµy nÕu kh«ng muèn kho¶ng c¸ch tôt hËu ngµy cµng xa so víi khu vùc vµ thÕ giíi ®Ó héi nhËp thµnh c«ng ViÖt Nam ph¶i tËn dông tèi ®a c¬ héi mµ kh¸ch quan ®em l¹i nh­ng còng ph¶i ®èi phã víi nh÷ng khã kh¨n chñ quan vµ kh¸ch quan ®­a tíi. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng còng kh«ng nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc chung mµ ®Êt n­íc ®­îc h­ëng vµ ®èi phã vµ cßn cã nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu mµ chØ nã ph¸t sinh ra. Trong nh÷ng phÇn trªn ngoµi nh÷ng ph©n tÝch vÒ t×nh h×nh xuÊt khÈu th× ph©n tÝch nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n còng ®· nãi nªn ®iÒu ®ã. Thùc tr¹ng trªn cho thÊy ®Ó héi nhËp ViÖt Nam ph¶i cã nh÷ng chuyÓn biÕn c¨n b¶n ®Æc biÖt vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn còng nh­ nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m qua cho phÐp chóng ta hy väng r»ng víi nh÷ng chÝnh s¸ch kÞp thêi, s¸t thùc ho¹t ®éng xuÊt khÈu n­íc ta sÏ ®¹t tíi nh÷ng thµnh c«ng lín gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng n­íc nhµ ph¸t triÓn b¾t kÞp xu h­íng cña khu vùc vµ thÕ giíi. Qua ®ã chóng ta hiÓu s©u s¾c ®iÓm m¹nh ®Ó ph¸t huy, ®iÓm yÕu ®Ó h¹n chÕ, kh¾c phôc b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch kÞp thêi nhÊt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1.V¨n kiÖn ®¹i héi VI, VII, VIII. 2. Dù th¶o v¨n kiÖn ®¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng 3.T¹p chÝ céng s¶n sè 14, 17, 18, 19, 20. 4.T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o sè 10/99. 5.Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 38-8/2000 6. Ph¸t triÓn kinh tÕ sè 7/2000 7.T¹p chÝ thuû s¶n 1,3,4/2000. 8.ThÞ tr­êng gi¸ c¶ sè 10/2000. 9.Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ-thêi c¬ vµ th¸ch thøc. 10.B¸o ®Çu t­ sè 79,86,90...100/2000. 11.B¸o ngo¹i th­¬ng. Môc lôc