Vận chuyển hàng hoá xuất nhập khẩu đường biển bằng Container ở Việt Nam

µu Italia gi¶m 6,8%, Ph¸p gi¶m 10,8% vÒ sè l­îng Container, víi BØ vµ Thôy §iÓn thËm chÝ cßn bÞ rít xuèng ngoµi ph¹m vi 20 c«ng ty hµng ®Çu thÕ giíi, l­îng Container ®· gi¶m t­¬ng ®­¬ng lµ 10,8% vµ 7,2%. * T¨ng kÝch th­íc cña tµu Container Mét hiÖn t­îng næi bËt trong ngµnh vËn t¶i biÓn lµ c¸c tuyÕn vËn t¶i chñ yÕu cã xu h­íng sö dông c¸c tµu cùc lín. Trong thËp kû tr­íc ®©y, c¸c tµu lín nhÊt thÕ giíi lµ tµu cã søc chë 3.000 TEU ho¹t ®éng ë tuyÕn ViÔn §«ng ë Ch©u ¢u. HiÖn nay c¸c tµu víi søc chë 4.000 TEU vµ 6.000 TEU ®· trë thµnh quen thuéc ë vïng Th¸i B×nh D­¬ng. Trªn thÕ giíi hiÖn nay, tµu Container 8.000 TEU ®· ®­îc ®­a vµo khai th¸c. Dù b¸o ®Õn n¨m 2007, tµu Container sÏ cã kÝch cì 10.000 TEU, n¨m 2015 lµ 12.000 TEU… vµ nhÊt ®Þnh tµu Container cì 14.000 TEU sÏ ra ®êi. VÒ tæng thÓ, tÊt c¶ nh÷ng h·ng tµu ®ang ®iÒu hµnh nh÷ng con tµu cì lín nhÊt hiÖn nay trong ®éi th­¬ng thuyÒn quèc tÕ ®Òu cho r»ng dï sím muén g× th× kÝch cì tµu Container còng sÏ ngµy cµng lín vµ nhÊt ®Þnh sÏ cã tµu cì 14.000 TEU ra ®êi. Tµu Container lín nhÊt thÕ giíi-tµu MSC Pamela 9.200 TEU ®· ®Õn c¶ng Singapore. NÕu xÕp nèi ®u«i nhau th× 9.200 TEU- Container nµy cã thÓ kÐo dµi tíi 56 km, h¬n c¶ chiÒu dµi ®¶o Singapore tÝnh tõ phÝa ®«ng cña Changi tíi phÝa t©y Jurong. Ngay lóc nµy, ng­êi ta ®· nghÜ tíi c¸c tµu cã träng t¶i lín h¬n, vÝ dô nh­ tËp ®oµn Maersk ®· dù tÝnh ®Æt hµng ®ãng tµu cã träng t¶i 15.000 TEU. Theo th«ng tin míi nhÊt th× h·ng nµy còng ®· ®­a vµo ho¹t ®éng tµu 10.000 TEU. Bëi vËy, c¸c x­ëng ®ãng tµu, ngay tõ nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kØ xuÊt nhËp khÈu ®· bËn rén thiÕt kÕ nh÷ng tµu Container kÝch cì 10.000 TEU trë lªn ®Ó ®¸p øng cho nh÷ng ®¬n ®Æt hµng lo¹i tµu nµy cho nh÷ng n¨m ®Çu tiªn cña thÕ kû míi. TÊt c¶ c¸c chñ tµu ®Òu nhÊt trÝ víi nhau ë mét ®iÓm lµ sím hay muén th× nh÷ng con tµu kÝch cì lín h¬n nhiÒu so víi hiÖn nay còng sÏ ra ®êi vµ ®­a vµo kinh doanh khai th¸c. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ, nh÷ng tµu siªu lín ®ã sÏ cã chøc n¨ng kh¸c h¼n so víi tµu Container hiÖn t¹i. Chóng sÏ chØ ghÐ vµo c¸c trung t©m siªu c¶ng trªn hµnh tr×nh mµ th«i. Bëi vËy, xu h­íng ngµy nay lµ ph¸t triÓn mét sè trung t©m siªu c¶ng, thËm chÝ lµ c¸c c¶ng næi trªn biÓn, t¹i c¸c ®iÓm giao c¾t cña c¸c tuyÕn ®­êng hµng h¶i, ®Ó lµm ®iÓm phôc vô cho c¸c tµu siªu lín. 2.1.2. T¹i ViÖt Nam So víi c¸c n­íc kh¸c, vËn t¶i Container cña ViÖt Nam xuÊt ph¸t muén h¬n víi khèi l­îng vËn chuyÓn kh«ng ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 80. N¨m 1985, tæng khèi l­îng Container qua c¶ng biÓn ViÖt Nam míi ®¹t 12.800 vµ hiÖn nay ®¹t kho¶ng 1.200.000 TEU. NÕu chØ tÝnh tõ n¨m 1991 ®Õn nay, ®ã lµ mét tèc ®é ph¸t triÓn kh¸ cao t¨ng 8 lÇn t­¬ng ®­¬ng víi nhÞp ®é t¨ng b×nh qu©n lµ 17%/n¨m; tuy vËy nÕu so víi c¸c n­íc trong khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi th× tØ lÖ Container ho¸ ë n­íc ta cßn qu¸ thÊp. Vµo n¨m 1989, sù ra ®êi cña c«ng ty Gemartrans ®· ®¸nh dÊu b­íc ph¸t triÓn cña ph­¬ng thøc vËn t¶i Container ë ViÖt Nam. Tõ ®ã c¸c h·ng Container n­íc ngoµi t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. HiÖn nay cã kho¶ng 30 c«ng ty n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng t¹i c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam nh­: Evergreen, NOL, APL, Maersk Lines…Doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn quèc gia hµng ®Çu cña ViÖt Nam-Tæng c«ng ty Hµng h¶i ViÖt Nam (Vinalines) còng b¾t nhÞp theo xu h­íng nµy. Trong 8 n¨m qua, Vinalines ®· ®Çu t­ h¬n 150 triÖu USD ®Ó ph¸t triÓn ®éi tµu biÓn, trong ®ã ®· mua 10 tµu Container víi søc chë 6.953 TEU (110.364 DWT). Theo thèng kª cña Tæng c«ng ty, 7 th¸ng ®Çu n¨m 2005, s¶n l­îng vËn t¶i biÓn ®¹t 12,6 triÖu tÊn vµ 30,8 tû T.Km t­¬ng ®­¬ng víi t¨ng 10% vÒ tÊn vµ 2% vÒ T.Km so víi cïng k× n¨m ngo¸i. HiÖn t¹i ®éi tµu cña Vinalines ®· tham gia chuyªn chë ®­îc kho¶ng 20% thÞ phÇn vËn t¶i Container trªn tuyÕn Sµi Gßn-Singapore, Sµi Gßn-Hång K«ng/Kaoshiung/Taichung/, H¶i Phßng-Hång K«ng/Kaoshiung, H¶i Phßng-Singapore. Vinalines ®Æt ra kÕ ho¹ch phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 s¶n l­îng vËn t¶i t¨ng b×nh qu©n 10%/n¨m, ®¹t 35,9 triÖu tÊn; s¶n l­îng hµng th«ng qua c¶ng t¨ng b×nh qu©n 7%/n¨m, ®¹t 53 triÖu tÊn; tæng doanh thu t¨ng b×nh qu©n 10%/n¨m, ®¹t 15.600 tû ®ång; lîi nhuËn t¨ng b×nh qu©n 7%/n¨m, ®¹t 940 tû ®ång. §Õn n¨m 2010, ®éi tµu cña Tæng c«ng ty sÏ ®¶m nhËn 12,5% thÞ phÇn vËn chuyÓn l­îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam trong tæng sè 25% thÞ phÇn cña ®éi tµu quèc gia. Theo dù b¸o, víi tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n 7-8% th× vµo n¨m 2010 cã kho¶ng 150 triÖu tÊn hµng qua c¸c c¶ng ViÖt Nam, nÕu lóc ®ã tû lÖ Container ho¸ ë n­íc ta vµo kho¶ng 30-35% th× sè l­îng hµng ph¶i chuyªn chë b»ng Container qua c¸c c¶ng n­íc ta còng ®¹t 45 triÖu tÊn t­¬ng ®­¬ng víi 4-5 triÖu TEU, gÊp 4-5 lÇn so víi hiÖn nay. Trong thêi k× cña nh÷ng n¨m trø¬c khi cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t¹i ViÖt Nam th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· thÊy ®­îc tÝnh ­u viÖt cña viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng Container, theo thêi gian rÊt nhiÒu c¸c mÆt hµng ®· ®­îc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sö dông ph­¬ng thøc vËn chuyÓn b»ng Container. Ph¶i nãi r»ng, khèi l­îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam nãi chung vµ vËn chuyÓn b»ng Container nãi riªng t¨ng lªn nhanh chãng hay nãi c¸ch kh¸c lµ ®Ó chóng ta cã thÓ ®¹t møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ tèt, duy tr× ë møc cao trong nh÷ng n¨m võa qua th× vËn chuyÓn Container ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trong lÜnh vùc vËn t¶i; do vËy xu thÕ Container ho¸ t¹i ViÖt Nam lµ mét ®iÒu tÊt yÕu trong ph¸t triÓn kinh tÕ. 2.2. Xu thÕ ph¸t triÓn cña hÖ thèng c¶ng biÓn Container §Ó ®¸p øng cho c¸c xu thÕ vµ yªu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh VËn t¶i biÓn, môc tiªu t¨ng nhanh s¶n l­îng cña c¶ng vµ thu hót c¸c tµu vµo c¶ng, më réng vµ ph¸t triÓn c¶ng, viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ thiÕt bÞ cña c¶ng biÓn ®· ®­îc thùc hiÖn réng kh¾p t¹i c¸c c¶ng. Bªn c¹nh chÊt l­îng dÞch vô, c¬ së h¹ tÇng vµ thiÕt bÞ cña c¶ng biÓn lµ yÕu tè mang tÝnh quyÕt ®Þnh tíi kh¶ n¨ng hÊp dÉn cña c¶ng vµ tÝnh c¹nh tranh cña c¶ng ®Ó nh»m thu hót tµu biÓn vµ c¸c chñ hµng còng nh­ hiÖu qu¶ cña chóng. Ngoµi ra, nh÷ng yªu cÇu ®èi víi kÝch cì cña bÕn cÇu c¶ng còng thay ®æi. Xu thÕ phæ biÕn chung cña c¸c c¶ng trªn thÕ giíi lµ kÝch th­íc c¸c bÕn ngµy cµng t¨ng, thêi gian tµu l­u l¹i c¶ng ®Ó lµm c¸c thñ tôc bèc dì hµng ho¸ cµng ng¾n cµng tèt. Muèn vËy c¸c c¶ng ph¶i cã trang thiÕt bÞ bèc xÕp hiÖn ®¹i, hÖ thèng s©n b·i réng, chÊt l­îng cao tr¸nh ®Ó t×nh tr¹ng hµng ho¸ ïn t¾c trªn cÇu c¶ng… ë khu vùc Ch©u ¸, ViÔn §«ng cã hai c¶ng lín nhÊt lµ Hång K«ng vµ Singapore, vËn chuyÓn mét khèi l­îng Container gÊp 3 lÇn so víi c¸c c¶ng lín kh¸c nh­ Tokyo, Th­îng H¶i, Yokohama, Bangkod, Leam Chabang vµ Manila. Mçi n­íc trong khu vùc ®Òu tù s½n sµng vËn chuyÓn hµng ho¸ th­¬ng m¹i cña m×nh nÕu ®ã lµ hµng ho¸ th«ng suèt vµ nÕu cã thÓ g¸nh v¸c thªm tr¸ch nhiÖm vËn t¶i trung chuyÓn cho c¸c n­íc l¸ng giÒng. §Ó hoµ nhËp víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh vËn t¶i cña c¸c n­íc trong khu vùc, ViÖt Nam còng ®· ®­a vµo sö dông c¶ng Container VICT. §©y lµ c¶ng Container chuyªn dông ®Çu tiªn, lín nhÊt ViÖt Nam, ®­îc trang bÞ hiÖn ®¹i, ®­îc qu¶n lý b»ng hÖ thèng vi tÝnh, cã kh¶ n¨ng bèc dì h¬n 20.000 Container tiªu chuÈn/ n¨m. Trong n¨m 2004, chóng ta còng ®· ®­a c¶ng C¸i L©n vµo sö dông, ®©y lµ c¶ng kh¸ hiÖn ®¹i vµ cã thÓ ®ãn tµu cã träng t¶i lín, kh«ng ph¶i lµm chuyÓn t¶i ®Ó vµo c¶ng nh­ c¶ng H¶i Phßng. HiÖn nay còng cã rÊt nhiÒu dù ¸n x©y dùng Container nh­ c¶ng §×nh Vò…C¶ng nµy n»m trong khu c«ng nghiÖp tiÒm n¨ng cña thµnh phè H¶i Phßng, phôc vô trùc tiÕp cho c¸c nhµ m¸y ®· vµ ®ang ph¸t triÓn trong Khu c«ng nghiÖp §×nh Vò vµ nh÷ng khu c«ng nghiÖp cña c¸c tØnh miÒn duyªn h¶i. Cïng víi c¶ng Container Chïa VÏ, c¶ng Hoµng DiÖu vµ hÖ thèng c¶ng trªn s«ng CÊm t¹o thµnh mét hÖ thèng c¶ng biÓn liªn hoµn hç trî nhau cïng ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh¸ch hµng khi lùa chän tµu vµ hµng vµo c¶ng…Bªn c¹nh viÖc cñng cè, chuyªn m«n ho¸ l¹i mét sè c¶ng Container hiÖn nay ®ang sö dông chóng ta còng cÇn ph¶i tÝnh to¸n, nghiªn cøu ®Ó x©y dùng dù ¸n c¶ng Container chuyÓn t¶i nh­ c¸c c¶ng cña Singapore, Hång K«ng, Kaoshiung…§©y lµ mét viÖc rÊt cÇn thiÕt ®èi víi chóng ta trong 10 ®Õn 20 n¨m tíi. 2.3. Xu thÕ liªn minh liªn kÕt träng vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container T­¬ng tù nh­ trong lÜnh vùc xe h¬i, ng©n hµng, ë lÜnh vùc vËn t¶i biÓn thêi gian qua ®· cã hµng lo¹t cuéc s¸t nhËp lín lµm xuÊt hiÖn c«ng ty vËn t¶i khæng lå cã n¨ng lùc còng nh­ ph¹m vi ho¹t ®éng rÊt lín. §iÓn h×nh nhÊt lµ vô s¸p nhËp cña P&O vµ Nedlloyd ®· t¹o ra mét c«ng ty cã n¨ng lùc vËn t¶i 221.000 TEU, trë thµnh nhµ vËn t¶i Container lín thø 3 trªn thÕ giíi. T×nh tr¹ng t­¬ng tù còng x¶y ra víi c¸c h·ng vËn t¶i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë Ch©u ¸: th¸ng 3 n¨m 1997 Hanjin mua ®a sè cæ phÇn cña h·ng DSR-Senator Lines, n©ng c«ng suÊt vËn t¶i cña hä lªn tíi 175.000 TEU; NOL còng ®· mua APL ®Ó n©ng c«ng suÊt cña m×nh lªn tíi 165.000 TEU; ®Æc biÖt lµ cuéc s¸t nhËp lÞch sö cña hai h·ng Maersk-Sealand, APL-NOL trong n¨m 2000-2001… B­íc tiÕp theo lµ c¸c c«ng ty liªn kÕt víi nhau thµnh c¸c liªn minh. ViÖc c¸c h·ng vËn t¶i tµu biÓn gia nhËp c¸c liªn minh toµn cÇu víi hy väng sÏ thùc hiÖn nh÷ng lîi thÕ vÒ c¶ chi phÝ vËn t¶i, chi phÝ dÞch vô vËn t¶i vµ tiÕp thÞ cña hä. Sù kÕt hîp kh«ng chØ trong vËn t¶i biÓn mµ cßn trong kh©u qu¶n lý thiÕt bÞ tr­íc vµ sau ho¹t ®éng kinh doanh vËn t¶i, kÓ c¶ vËn hµnh c¸c tr¹m. §Æc biÖt, trong qu¶n lý Container vµ kh¶ n¨ng hîp lý ho¸ viÖc sö dông n¨ng lùc vËn t¶i th«ng qua c¸c hîp ®ång trao ®æi khoang hµng, Container. Bëi v×, theo c¸c nguån c«ng nghiÖp, 20% Container di chuyÓn trªn biÓn lµ rçng, kÌm theo nã lµ chi phÝ ­íc tÝnh kho¶ng 2-3 tØ USD. Trong n¨m 2000, 22% Container nhËp khÈu vµ 12% Container xuÊt khÈu ®­îc xö lý ë c¶ng Hång K«ng, Trung Quèc lµ rçng hay nãi c¸ch kh¸c lµ c¸c c¶ng ®· xö lý 2,4 triÖu TEU rçng. Nh­ vËy, cßn rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó gi¶m chi phÝ vËn t¶i nÕu c¸c nhµ vËn t¶i cã sù phèi hîp, nhÊt trÝ víi nhau trong kh©u sö dông Container. HiÖn nay t¹i ViÖt Nam c¸c h·ng tµu còng ®ang cã xu h­íng nh­ trªn cô thÓ lµ khai th¸c trªn c¸c tuyÕn H¶i Phßng- Singapore, H¶i Phßng - Hång K«ng-Kaoshiung vµ nhÊt lµ t¹i khu vùc Hå ChÝ Minh trªn c¸c tuyÕn vËn t¶i Feeder vµ c¸c tuyÕn ch¹y ®Õn c¸c c¶ng §«ng B¾c ¸ nh­ NhËt, Hµn Quèc, c¸c h·ng tµu trong vµ ngoµi n­íc c¹nh tranh víi nhau khèc liÖt dÉn ®Õn gi¸ c­íc gi¶m râ rÖt, thËm chÝ mét sè tuyÕn kinh doanh kh«ng ®ñ chi phÝ. §Ó duy tr× ho¹t ®éng cña m×nh c¸c h·ng ph¶i liªn kÕt víi nhau nh­ trao ®æi chç, liªn kÕt tµu, liªn kÕt c¶ vá Container ®Ó gi¶m c¸c chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt. VÝ dô nh­ liªn kÕt tµu cña Germatrans víi CTN, Germartrans víi RCL, liªn kÕt cña MISC víi Hanjin, K’Line…C¸c liªn kÕt vµ liªn doanh nh­ vËy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp kinh doanh Container cña chóng ta cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn, häc tËp kinh nghiÖm, cã c¬ héi më réng thÞ tr­êng kinh doanh vËn t¶i Container vµ ph¸t triÓn ®éi tµu, c¶ng biÓn… Ngoµi viÖc liªn doanh liªn kÕt vËn chuyÓn ®­êng biÓn chóng ta cßn ph¶i kÓ ®Õn liªn doanh liªn kÕt gi÷a ®­êng bé, s¾t, kh«ng víi ®­êng biÓn b»ng Container gäi lµ vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc. VËn t¶i ®a ph­¬ng thøc quèc tÕ lµ mét ph­¬ng thøc vËn t¶i, trong ®ã hµng ho¸ ®­îc vËn chuyÓn b»ng hai hay nhiÒu ph­¬ng thøc vËn t¶i kh¸c nhau, trªn c¬ së mét chøng tõ vËn t¶i, mét chÕ ®é tr¸ch nhiÖm vµ chØ mét ng­êi chuyªn chë tõ mét ®Þa ®iÓm nhËn hµng ®Ó chë ë n­íc nµy ®Õn mét ®Þa ®iÓm nhËn hµng ®Ó chë ë n­íc kh¸c. VËn t¶i ®a ph­¬ng thøc lµ h×nh thøc vËn t¶i liªn hîp míi nhÊt, hiÖn ®¹i nhÊt cã hiÖu qu¶ vµ thuËn lîi vÒ c¬ së ph¸p lý cho ng­êi göi vµ ng­êi nhËn hµng nh­: t¨ng nhanh thêi gian giao hµng; gi¶m chi phÝ vËn t¶i; ®¬n gi¶n ho¸ chøng tõ vµ thñ tôc…ChÝnh vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc còng ®· t¹o cho khèi l­îng hµng ho¸ t¨ng lªn do viÖc gi¶m gi¸ thµnh hµng ho¸, t¹o ®iÒu kiÖn l­u th«ng hµng ho¸ gi÷a c¸c khu vùc…lµm cho tõng ngµnh tham gia vµo ph­¬ng thøc nµy còng ph¸t triÓn. ViÖt Nam còng ®· cã mét lo¹t c¸c doanh nghiÖp kinh doanh vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc nh­: Vietfrach, Vietrans, Transimex, Viconship Vietnam, Gemartrans…Tuy nhiªn ®Ó ph¸t triÓn vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i ®ång bé, phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ; hÖ thèng chÝnh s¸ch cho ho¹t ®éng vËn t¶i nµy vµ sù phèi hîp gi÷a c¸c ngµnh hµng h¶i vµ th­¬ng m¹i. ii. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trong viÖc ph¸t triÓn vËn t¶i ®­êng biÓn b»ng Container 1. Kinh nghiÖm tõ c¸c n­íc Ch©u ¸ Th«ng qua vËn t¶i Container, ho¹t ®éng vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc ®· ph¸t triÓn m¹nh trong vßng 20 n¨m gÇn ®©y, ®Æc biÖt ë khu vùc §«ng Nam ¸. C¸c n­íc nµy ®· tËn dông nh÷ng c¬ héi do sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®· t¹o thêi c¬ ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®éi tµu Container cña m×nh, ®¸ng kÓ nhÊt lµ c¸c ®éi tµu cña §µi Loan nh­: Evergreen, Uniglory, Wanhai, Huyndai…Kh«ng nh÷ng c¸c tËp ®oµn nµy cã ®éi tµu Container cã träng t¶i vµ dung tÝch hµng ®Çu thÕ giíi, mµ cßn cã hÖ thèng, trang thiÕt bÞ s¶n xuÊt, mua b¸n vÒ lÜnh vùc nµy trªn kh¾p thÕ giíi. Trong khi hä v­¬n ra c¸c thÞ tr­¬ng bªn ngoµi, ho¹t ®éng trªn tuyÕn chÝnh vÉn lµ tuyÕn vËn Feeder- ®©y thùc sù lµ yÕu tè quan träng. Hä ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn tµu ®ãng míi vµ khai th¸c kho¶ng 8-10 n¨m, sau ®ã hä b¸n tµu cò ®Ó råi l¹i bæ sung tµu míi ®Ó chèng l¹i sù l¹c hËu vÒ kü thuËt vµ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh. Ch©u ¸ chó träng ph¸t triÓn c¸c c¶ng n­íc s©u ®Ó thùc hiÖn vËn t¶i Container vµ vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc. HiÖn nay, c¸c tµu chë Container cã kÕt cÊu rÊt ch¾c ch¾n, ®­îc trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ®é an toµn hµng h¶i cao, cã thiÕt bÞ th«ng tin dÉn ®­êng qua vÖ tinh. Do sù ph¸t triÓn cña vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc quèc tÕ dÉn ®Õn viÖc hµng ho¸ ®­îc trung chuyÓn qua nhiÒu c¶ng tõ n­íc nhËp khÈu ®Õn n­íc xuÊt khÈu trªn nhiÒu ph­¬ng thøc vËn chuyÓn kh¸c nhau. Theo ®ã, hµng ho¸ trung chuyÓn ®­îc xÕp dì tõ tµu xuèng c¶ng biÓn vµ ng­îc l¹i vµ ®­îc b¶o qu¶n trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh t¹i b·i Container trung chuyÓn. Hµng ho¸ trung chuyÓn kh«ng ph¶i xin giÊy phÐp, kh«ng thuéc ®èi t­îng ph¶i nép thuÕ xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c lo¹i thuÕ kh¸c. Lo¹i h×nh dÞch vô nµy ph¸t sinh vµ ®­îc h×nh thµnh tr­íc yªu cÇu cña c¸c h·ng tµu Container nh»m hîp lý ho¸ hµnh tr×nh, c¾t gi¶m chi phÝ vµ tèi ­u ho¸ lîi nhuËn. §iÒu nµy còng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¶ng trung chuyÓn thu vÒ mét kho¶n lîi nhuËn kh«ng nhá tõ c­íc xÕp dì vµ chi phÝ l­u kho b·i. V× vËy kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ suèt hai thËp kØ qua, c¸c n­íc ë Ch©u ¸ nh­: Hång K«ng, §µi Loan, Hµn Quèc, Malayxia, Th¸i Lan, Philippin… ®· vµ ®ang ra søc ®Çu t­ x©y dùng c¶ng trung t©m, qu¶ng b¸ th«ng tin ra toµn thÕ giíi ®Ó thu hót hµng trung chuyÓn. Sau ®©y lµ m« h×nh cña Singapore n­íc ®· ¸p dông thµnh c«ng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hµng h¶i: Singapore lµ mét n­íc rÊt nhá ë §«ng Nam ¸ víi diÖn tÝch cßn thua Hå ChÝ Minh vµ d©n sè kho¶ng 2,5 triÖu ng­êi, nh­ng víi nhiÒu ®iÒu kiÖn kh¸c nhau Singapore ®· trë thµnh mét trung t©m hµng h¶i cña Ch©u ¸ vµ thÕ giíi. Singapore cã rÊt nhiÒu mÆt h¹n chÕ: n­íc nhá, d©n sè Ýt, tµi nguyªn nghÌo nµn, kÓ c¶ t¨m tre xØa r¨ng vµ n­íc uèng còng ph¶i nhËp khÈu tõ n­íc l¸ng giÒng Malaysia… ThÕ nh­ng, Singapore ®· cã mét sù më cöa toµn bé cña ngµnh DÞch vô hµng h¶i. Víi chÊt l­îng phôc vô cao, cã c«ng nghÖ tèt, víi nguån nh©n lùc cã tay nghÒ, Singapore chÊp nhËn cho c¸c n­íc ngoµi cïng hµnh nghÒ dÞch vô nµy t¹i n­íc m×nh. Singapore ®· cho x©y dùng khu mËu dÞch tù do (free trade zones) vµ ho¹t ®éng tõ n¨m 1969. Toµn bé cã 7 khu bao gåm 6 khu dÞch vô vËn t¶i hµng ho¸ ®­êng biÓn vµ 1 khu vùc cho hµng ho¸ ®­êng hµng kh«ng (s©n bay Changi). Hµng ho¸ ®­îc l­u kho trong khu vùc nµy kh«ng cÇn bÊt k× mét tµi liÖu thñ tôc h¶i quan nµo cho tíi khi nã ®­îc tung ra thÞ tr­êng. Hµng ho¸ còng ®­îc chÕ biÕn t¸i xuÊt víi thñ tôc h¶i quan tèi thiÓu nhÊt. Nhµ n­íc Singapore còng ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi viÖc vËn chuyÓn hµng chuyÓn t¶i. Hä cho phÐp hµng xuÊt nhËp khÈu kÓ c¶ ®Ó rêi vµ trong Container ®­îc cho phÐp 72 giê l­u kho miÔn phÝ vµ 28 ngµy ®èi víi hµng chuyÓn t¶i råi t¸i xuÊt. Trong khu vùc mËu dÞch tù do, Singapore x©y dùng trªn 2 triÖu km2 kho vµ b·i ®Ó hµng. Singapore còng lµ c¶ng ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ cung cÊp nhiªn liÖu vµ lµ trung t©m thø 3 thÕ giíi vÒ läc dÇu s¶n phÈm. TÊt c¶ c¸c h·ng tµu lín nhÊt thÕ giíi ®Òu ho¹t ®éng ë Singapore víi s¶n l­îng läc dÇu trªn 1 triÖu thïng/ngµy. Singapore cã mét dÞch vô tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng ng©n hµng hoµn h¶o. Lùc l­îng lao ®éng cã tay nghÒ cao, h¹ tÇng c¬ së tuyÖt vêi. §ã lµ nh÷ng yÕu tè gióp Singapore trë thµnh th­¬ng c¶ng sè 1 ë khu vùc. Ng­êi ta ®· tæng kÕt t¹i Singapore: “100 n¨m tr­íc ®©y, cø 7 ngµy th× cã mét con tµu rêi bÕn, ngµy h«m nay, cø 3 phót th× cã mét con tµu ra kh¬i”. T¹i Singapore cã kho¶ng 130 chñ tµu, trong ®ã cã nh÷ng chñ tµu lín nh­: Neptune Orient Lines Ltd., Ocean Tanker…C¸c h·ng tµu n­íc ngoµi ®Òu më chi nh¸nh kinh doanh t¹i Singapore. TÊt c¶ nh÷ng chñ tµu cña Singapore quy tô thµnh mét hiÖp héi gäi lµ HiÖp héi Chñ tµu Singapore (Singapore National Association). Do nÒn c«ng nghiÖp hµng h¶i ph¸t triÓn, nhu cÇu cña mét c¶ng trªn 230 triÖu tÊn/n¨m cïng víi sè l­îng tµu ra vµo lÊy dÇu, thùc phÈm, n­íc ngät, söa ch÷a, thay ®æi thuyÒn viªn,…v« cïng tÊp nËp, cho nªn ngµnh dÞch vô vËn t¶i biÓn ë Singapore trë thµnh mét nghÒ mòi nhän cña n­íc nµy vµ mang l¹i mét nguån thu chÝnh cho quèc gia. Qua tham kh¶o nh÷ng chÝnh s¸ch trªn ®©y, hy väng ngµnh vËn t¶i Container ViÖt Nam cã thÓ cã nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u tõ ®ã cã thÓ ®­a ra ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh: “§©y lµ thêi ®iÓm cho c¸c n­íc Ch©u ¸ tù thiÕt lËp luËt lÖ trong vËn t¶i Container chø kh«ng ph¶i lµm theo ng­êi kh¸c” ®ã lµ nhËn ®Þnh trong mét bµi b¸o cña Andrew Craig Bennet, chuyªn gia cña Lloyd’s-List khi ph©n tÝch vÒ viÔn c¶nh th­¬ng m¹i toµn cÇu vµo n¨m 2005. ThËt vËy, c¸c h·ng vËn t¶i Container ch©u ¸ b¾t ®Çu cã l·i trë l¹i sau nhiÒu n¨m thÊt b¸t. TÝn hiÖu ®¸ng mõng nµy cã ®­îc lµ nhê sù phôc håi cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu vµ sù bïng næ th­¬ng m¹i t¹i Trung Quèc. Cã thÓ thÊy ®­îc sù cã l·i trë l¹i cña c¸c h·ng tµu qua gi¸ cæ phiÕu cña rÊt nhiÒu h·ng næi tiÕng trong ngµnh nh­: OOIL, c«ng ty mÑ cña OOCL, Evergreen Marine, Wanhai vµ Yang Ming Transport ®Òu t¨ng gi¸. 2. Kinh nghiÖm tõ c¸c n­íc Ch©u ¢u Ch©u ¢u cã diÖn tÝch ®Êt liÒn lµ 10 triÖu km2 (bao gåm c¶ Nga) víi d©n sè h¬n 700 triÖu ng­êi, lµ mét lôc ®Þa gåm nhiÒu b¸n ®¶o vµ h¶i ®¶o víi hai nh¸nh biÓn chÝnh: BiÓn Baltic ë phÝa B¾c va §Þa Trung H¶i ë phÝa Nam. Víi vÞ trÝ ®Þa lÝ nh­ vËy th× viÖc ph¸t triÓn c¶ng biÓn lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng ®èi víi c¸c n­íc Ch©u ¢u. Tõ nh÷ng n¨m 70, xu h­íng vËn t¶i hµng ho¸ ®­êng biÓn b»ng Container ë c¸c n­íc Ch©u ¢u ngµy cµng gia t¨ng ®· lµm cho c¸c c¶ng biÓn ë Ch©u ¢u trë nªn nhén nhÞp, sÇm uÊt. ViÖc t¨ng c­êng liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc Ch©u ¢u th«ng qua viÖc tiÕp tôc gi¶m thuÕ suÊt h¶i quan, xo¸ bá c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i…tiÕn tíi mét Ch©u ¢u thèng nhÊt vÒ mäi mÆt lµ yÕu tè thóc ®Èy sù gia t¨ng khèi l­îng vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn víi quèc tÕ vµ trong néi bé khu vùc Ch©u ¢u. HiÖn nay, chØ tÝnh ë Liªn minh Ch©u ¢u (EU) vµ c¸c n­íc ë Trung ¢u ®· cã h¬n 400 c¶ng biÓn Container. C¸c c¶ng biÓn cña EU lu«n lµ nh÷ng c¶ng biÓn cã khèi l­îng xÕp dì hµng ho¸ lín nhÊt cña ch©u lôc. §iÒu ®ã cho thÊy, ë Ch©u ¢u c¸c c¶ng biÓn thuéc EU lµ nh÷ng c¶ng biÓn rÊt ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt, c¶ vÒ c¬ së h¹ tÇng còng nh­ ph­¬ng tiÖn xÕp dì… DiÔn ®µn quèc tÕ vÒ vËn t¶i biÓn lÇn thø b¶y ®· diÔn ra t¹i Hambourg vµo th¸ng 9/2001. T¹i diÔn ®µn nµy, vÊn ®Ò ®­îc th¶o luËn chñ yÕu lµ ph¸t triÓn vËn t¶i Container. MÆc dï suy tho¸i kinh tÕ ®· x¶y ra ë hÇu hÕt c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ dÉn ®Õn ngo¹i th­¬ng còng bÞ gi¶m m¹nh, tuy nhiªn nhu cÇu vËn t¶i ®­êng biÓn trong t­¬ng lai vÉn cã nhiÒu triÓn väng víi chiÒu h­íng Container ho¸. Theo c¸c chuyªn gia ph©n tÝch th× ®èi víi hµng ho¸ ®¬n lÎ, møc ®é Container ho¸ sÏ t¨ng lªn ®Õn 70-90% so víi møc hiÖn nay lµ gÇn 50%, ®iÒu ®ã sÏ dÉn ®Õn viÖc t¨ng hiÖu qu¶ xö lý lo¹i hµng nµy ë c¶ng. VÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay ®èi víi c¶ng biÓn Ch©u ¢u tr­íc xu thÕ toµn cÇu ho¸ trong giao th«ng vËn t¶i biÓn lµ cÇn t¨ng c­êng n©ng cÊp hiÖn ®¹i ho¸ c¶ng biÓn ®Ó ®èi phã víi nh÷ng c¹nh tranh sÏ diÔn ra ngµy cµng gay g¾t gi÷a c¸c c¶ng biÓn trong nh÷ng n¨m tíi. Lµ mét bé phËn hîp thµnh quan träng cña vËn t¶i biÓn, c¸c c¶ng biÓn vµ c¸c ho¹t ®éng ë c¶ng biÓn Ch©u ¢u trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu sù thay ®æi c¬ b¶n, nhê vËy mµ c¸c c¶ng biÓn ë Ch©u ¢u mµ nhÊt lµ c¸c c¶ng biÓn cña EU ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ t­¬ng ®èi cao nh­ trªn. Xu h­íng ph¸t triÓn chung cña c¸c c¶ng biÓn ë Ch©u ¢u trong nh÷ng n¨m tíi lµ tiÕp tôc thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ ®Ó xö lý nh÷ng lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh, c¸c c¶ng t¨ng c­êng trang thiÕt bÞ kü thuËt. C¸c c«ng ty qu¶n lý c¶ng më réng c¸c lo¹i h×nh dÞch vô dùa trªn sù t¨ng tr­ëng c¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc hËu cÇn vµ vËn t¶i trªn bé. §Çu t­ n©ng cÊp hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng c¶ng biÓn ®Ó ®¶m b¶o vËn chuyÓn hµng ho¸ c¸c thÞ tr­êng ë §«ng vµ Trung ¢u, ®Õn c¸c n­íc Baltich vµ c¸c khu vùc thÞ tr­êng quèc tÕ kh¸c. TÝnh hiÖu qu¶ vµ kinh tÕ cña vËn t¶i biÓn qua ph­¬ng thøc vËn chuyÓn ®­êng biÓn b»ng Container cßn lµ ®éng lùc ®Ó c¸c c¶ng biÓn còng nh­ c¸c ®éi tµu chë Container cña Ch©u ¢u tiÕp tôc c¶i tiÕn vµ hiÖn ®¹i ho¸ vÒ mäi mÆt c¬ së h¹ tÇng, dÞch vô, c«ng t¸c qu¶n lý cña c¶ng biÓn, gi¶m gi¸ c­íc phÝ vËn chuyÓn, t¨ng sè l­îng tµu chuyªn chë Container, c¶i tiÕn kÝch th­íc, tèc ®é… III. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container ë ViÖt Nam 1. Gi¶i ph¸p vÜ m« 1.1. Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý cho vËn t¶i Container Hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ hµng h¶i cho phï hîp víi ph¸p luËt quèc tÕ lµ nhiÖm vô v« cïng cÊp b¸ch ®èi víi ngµnh hµng h¶i ViÖt Nam hiÖn nay. ThËt vËy, trong nh÷ng n¨m qua, mÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng song hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt chuyªn ngµnh hµng h¶i vÉn cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp. Chóng ta cã Bé luËt hµng h¶i nh­ng vÉn ch­a cã ®ñ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt h­íng dÉn thi hµnh nªn ®ang tån t¹i mét sè vÊn ®Ò trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn: vÝ dô nh­ lµm sao ®Ó ¸p dông bé luËt nµy cho c¸c tµu n­íc ngoµi, viÖc thi hµnh b¾t gi÷ tµu n­íc ngoµi, cÇm gi÷ hµng ho¸, tr¸ch nhiÖm båi th­êng « nhiÔm biÓn, thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp hµng h¶i.…VËy nªn, cÇn sím ban hµnh c¸c v¨n b¶n cßn thiÕu, söa ®æi nh÷ng v¨n b¶n ®· cã nh­ng g©y nh÷ng bÊt cËp trong qu¸ tr×nh ¸p dông.…§ång thêi, Côc hµng h¶i cÇn ph¶i t×m hiÓu thùc tÕ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh ®Ó biÕt ®­îc nh÷ng v­íng m¾c mµ c¸c doanh nghiÖp gÆp ph¶i ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p kÞp thêi vµ h÷u hiÖu. 1.2. Gi¶i ph¸p vÒ qu¶n lý vµ bé m¸y qu¶n lý VÒ qu¶n lý ®éi tµu biÓn nãi chung còng nh­ ®éi tµu Container nãi riªng cÇn ph¶i tu©n theo nh÷ng néi dung sau: - X©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn ®éi tµu Container quèc gia theo tõng giai ®o¹n tr×nh Nhµ n­íc phª duyÖt - H­íng dÉn vµ cho phÐp ph¸t triÓn ®éi tµu Container quèc gia theo ®óng quy ho¹ch - Th­êng xuyªn tiÕn hµnh kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc chuyªn ngµnh liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò nh­ an toµn ®i biÓn, bu«n lËu, chë hµng quèc cÊm - Th­êng xuyªn b¸m s¸t ho¹t ®éng cña ®éi tµu ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng bÊt cËp vÒ c¬ chÕ qu¶n lý, nh÷ng vÊn ®Ò cßn v­íng m¾c hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò mµ ph¸p luËt ch­a ®Ò cËp ®Õn - Xö lý nghiªm kh¾c c¸c hµnh vi lµm tæn h¹i ®Õn ®éi tµu quèc gia hoÆc sö dông tµu ®Ó thùc hiÖn hµnh vi tr¸i ph¸p luËt - T¨ng c­êng ho¹t ®éng cña HiÖp héi chñ tµu ®Ó ®¹i diÖn cho quyÒn lîi cña c¸c chñ tµu ViÖt Nam trong c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i - Kh«ng nªn can thiÖp qu¸ s©u vµo ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trõ nh÷ng tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng - Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®èi víi thuyÒn viªn nh­ chÕ ®é l­¬ng bæng, trî cÊp, an toµn lao ®éng, ch¨m sãc søc khoÎ 1.3. T¨ng c­êng n¨ng lùc kinh doanh vµ dµnh thÞ phÇn vËn t¶i cho ®éi tµu biÓn quèc gia Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t­ ®Ó c¸c c«ng ty vËn t¶i biÓn thuª, mua vµ vay mua tµu míi. Cô thÓ, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch b¶o l·nh cho c¸c c«ng ty vËn t¶i biÓn vay vèn cña c¸c ng©n hµng trong vµ ngoµi n­íc ®Ó mua tµu víi l·i suÊt ­u ®·i, cÇn ­u tiªn giµnh mét phÇn vèn vay cña ChÝnh phñ cho ®éi tµu. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi mét sè c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn ®ang gÆp khã kh¨n, cã thÓ gi¶m 50% thuÕ doanh thu vËn t¶i ®èi víi tµu ViÖt Nam vµ tµu n­íc ngoµi do ViÖt Nam thuª mua hay vay mua tr¶ dÇn trong thêi k× ®Çu kinh doanh (kho¶ng 3-5 n¨m). Gi¶m thuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn cßn ë møc 2-5%, v× thùc chÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo cña c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn ®­îc khÊu trõ kh«ng ®¸ng kÓ do hÇu hÕt c¸c vËt t­ phô tïng cho vËn t¶i biÓn ®­îc mua ë n­íc ngoµi. NÕu chñ tµu ViÖt Nam kinh doanh vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc th× toµn bé tiÒn c­íc toµn chÆng kh«ng ph¶i lµ ®èi t­îng ¸p dông thuÕ VAT. HiÖn nay c¸c chñ tµu ViÖt Nam khi kinh doanh ph­¬ng thøc nµy ph¶i t¸ch ho¸ ®¬n chÆng néi ®Þa ®Ó xuÊt ho¸ ®¬n VAT 5%. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®ãng tµu viÔn d­¬ng trong n­íc ®Ó ®ång thêi n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qña kinh doanh cña ngµnh §ãng tµu ViÖt Nam. Nhµ n­íc cÇn ­u tiªn hç trî vèn cho viÖc mua tµu trong n­íc ®ãng vµ cã quy ®Þnh kh«ng cho phÐp c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn mua tµu chë hµng kh« d­íi 6000 tÊn cña n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, møc gi¸ cña c¸c ®¬n vÞ ®ãng tµu cÇn ph¶i tÝnh to¸n sao cho cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c c¬ së ®ãng tµu n­íc ngoµi. VÒ viÖc dµnh thÞ phÇn vËn t¶i cho ®éi tµu biÓn quèc gia, Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ ®èi víi mét sè hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu nh­: than, dÇu th«, l­¬ng thùc, n«ng s¶n…®Æc biÖt lµ nh÷ng hµng ho¸ nhËp khÈu ®­îc mua b»ng nguån tµi chÝnh cña ChÝnh phñ, c¸c chñ hµng nµy b¾t buéc ph¶i ký hîp ®ång vËn chuyÓn víi ®éi tµu ViÖt Nam. Cã chÝnh s¸ch miÔn, gi¶m mét sè thuÕ vµ phÝ cho viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ®éi tµu quèc gia qua c¶ng biÓn ViÖt Nam trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (kho¶ng 5 n¨m), cho ®Õn khi ®éi tµu ViÖt Nam ph¸t triÓn m¹nh lªn vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c­íc vËn chuyÓn víi c¸c ®éi tµu n­íc ngoµi. §Æc biÖt, Nhµ n­íc cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch tµi chÝnh khuyÕn khÝch viÖc c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam mua FOB, b¸n CIF th«ng qua c¸c biÖn ph¸p cô thÓ nh­ Nhµ n­íc ­u tiªn b¶o l·nh cho vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i, gi¶m thuÕ xuÊt nhËp khÈu, gi¶m mét sè lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ…cho c¸c doanh nghiÖp nµy còng nh­ cã quy ®Þnh khuyÕn khÝch trùc tiÕp nh÷ng c¸n bé nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ®µm ph¸n vµ ký kÕt ®­îc nh÷ng hîp ®ång theo ®iÒu kiÖn mua FOB, b¸n CIF. 1.4. C¸c gi¶i ph¸p giµnh hµng cho ®éi tµu Container trong n­íc - §­a ra danh môc c¸c hµng ho¸ chØ dµnh cho ®éi tµu quèc gia - Cã nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu trong n­íc sö dông ®éi tµu trong n­íc trî gi¸ xuÊt khÈu, gi¶m thuÕ xuÊt khÈu, gi¶m chi phÝ c¶ng biÓn, gi¶m c­íc… - Gi¶m thuÕ thu nhËp cho c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i ViÖt Nam ®Ó gióp hä h¹ gi¸ c­íc - Tæ chøc c¸c diÔn ®µn ®Ó c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu gÆp gì c¸c ®¬n vÞ xuÊt nhËp khÈu, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®Ó cïng nhau gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c hiÖn t¹i, t¹o sù ghÐp nèi gi÷a c¸c nhµ vËn t¶i quèc gia vµ c¸c nhµ lµm ngo¹i th­¬ng. Qua c¸c cuéc gÆp gì nµy mèi quan hÖ cña hä sÏ tèt h¬n. C¸c doanh nghiÖp vËn t¶i cã thÓ phèi hîp víi Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc tæ chøc c¸c buæi gÆp gì trao ®æi nµy. - Thµnh lËp c¸c HiÖp héi chñ hµng (Shipper Councils). C¸c thµnh viªn cña hiÖp héi cÇn cã c¸c biÖn ph¸p hç trî tµi chÝnh cho nhau ®Ó sö dông ®éi tµu Container trong n­íc. - Bé GTVT cÇn ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi Bé Th­¬ng M¹i ®Ó cã kÕ ho¹ch ph¸t triÓn phï hîp víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i. CÇn ®Ò xuÊt Bé th­¬ng m¹i cã nh÷ng h×nh thøc khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu sö dông ®éi tµu trong n­íc. §ång thêi trªn c¬ së nghiªn cøu c¸c thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu cña ngµnh th­¬ng m¹i, c¸c luång hµng, c¸c thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu chÝnh ®Ó cã kÕ ho¹ch vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn phï hîp. - T¨ng c­êng ho¹t ®éng liªn tiÕp cña ®éi tµu Container, gióp c¸c chñ tµu trong n­íc trao ®æi th«ng tin, hç trî lÉn nhau. Tr¸nh t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, c¸c doanh nghiÖp thi nhau h¹ gi¸ c­íc ®Ó ®Õn cuèi cïng ng­êi ®­îc lîi l¹i lµ c¸c chñ tµu n­íc ngoµi. Ngoµi ra, cÇn tham gia s©u vµ réng h¬n vµo hiÖp héi chñ tµu khu vùc vµ thÕ giíi ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c chñ tµu khu vùc vµ thÕ giíi ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c chñ tµu ViÖt Nam trong c¸c cuéc tranh chÊp quèc tÕ còng nh­ th«ng b¸o kÞp thêi cho c¸c chñ tµu trong n­íc biÕt vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña ®éi tµu thÕ giíi. - Tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i Container: Qu¶n lý s¾p xÕp theo tËp trung x©y dùng c¸c doanh nghiÖp m¹nh, n¾m gi÷ ®éi tµu Container chñ lùc ®¶m nhËn vËn chuyÓn khèi l­îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu lín…CÇn s¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i cì nhá, võa thµnh c¸c c«ng ty lín ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c h·ng tµu n­íc ngoµi, tr¸nh t×nh tr¹ng “qu©n ta ®¸nh qu©n m×nh” trong viÖc giµnh quyÒn vËn t¶i. Tuy nhiªn chóng ta nhËn thÊy r»ng, chÝnh s¸ch giµnh hµng lµ ®iÒu kiÖn cÇn nh­ng ch­a ®ñ cho bµi to¸n ph¸t triÓn ngµnh vËn t¶i Container ViÖt Nam. Bëi nã chØ t¹o c¬ së ban ®Çu khi nÒn hµng h¶i cßn yÕu kÐm vµ chØ cã t¸c dông trong nÒn kinh tÕ ®ãng. NÕu Nhµ n­íc b¶o hé m·i c¸c doanh nghiÖp sÏ û l¹i, kh«ng chÞu ®æi míi trong kinh doanh. §Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vËn t¶i trong giai ®o¹n ngo¹i th­¬ng ®ang ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay th× viÖc ph¸t triÓn ®éi tµu Container lµ cÇn ph¶i lµm song hµnh. VËy nªn, trong tr­êng hîp ®éi tµu quèc gia kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyªn chë ®i nh÷ng thÞ tr­êng xa, tuyÕn ®i dµi ngµy hay nh÷ng l« hµng lín th× ta buéc ph¶i thuª tµu n­íc ngoµi chuyªn chë vµ kh«ng nªn ¸p dông b¶o hé chÆt chÏ mµ nªn ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t vÝ dô nh­ cho liªn doanh theo h×nh thøc nhiÒu c«ng ty trong n­íc víi mét c«ng ty n­íc ngoµi hay quy ®Þnh møc ®ãng gãp tèi ®a cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. 1.5. Gi¶i ph¸p ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ vµo ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu b»ng c¸c biÖn ph¸p nh­: Gi¶m thuÕ thu nhËp cho ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu khi ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu ch­a ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu. Nhu cÇu cÇn trî cÊp vèn ®Çu t­ ®Ó c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn mua tµu trong n­íc th«ng qua h×nh thøc cÊp tÝn dông v¬Ý l·i suÊt ­u ®·i, ®ång thêi Nhµ n­íc cÇn t¨ng vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n cho ngµnh vËn t¶i Container. 1.6. §µo t¹o vµ sö dông nguån nh©n lùc trong ngµnh vËn t¶i biÓn Mét nghÞch lý hiÖn nay lµ nguån nh©n lùc trong ngµnh hµng h¶i tuy ®«ng nh­ng tay nghÒ ch­a cao, cßn thua kÐm c¸c n­íc trong khu vùc. Do vËy, trong nh÷ng n¨m tíi, viÖc ®µo t¹o, thu hót chÊt x¸m lµ rÊt cÇn thiÕt. Ng­êi lµm hµng h¶i ph¶i võa cã tr×nh ®é kiÕn thøc vËn t¶i biÓn, ngo¹i th­¬ng võa ph¶i cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷….TiÕp xóc víi mét ng­êi General Manager cña Singapore ta thÊy hä héi tô rÊt nhiÒu ­u ®iÓm: KiÕn thøc hµng h¶i, kiÕn thøc ngo¹i th­¬ng, tµi chÝnh vµ ngo¹i ng÷.…HÇu hÕt c¸c chuyªn gia kinh tÕ ®Òu cã nhËn xÐt chung lµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷, ®µm ph¸n cña doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a cao, hiÓu biÕt vÒ luËt quèc tÕ cßn h¹n chÕ, tµi liÖu vµ c¸c th«ng tin cã liªn quan cßn thiÕu vµ ch­a n¾m b¾t kÞp thêi. V× vËy ®Ó cã thÓ c¹nh tranh th¾ng lîi ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô n­íc ngoµi, ngay tõ b©y giê ngoµi viÖc cñng cè vÒ tæ chøc vµ ®Çu t­ n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng, chóng ta ph¶i t×m c¸ch båi d­ìng, ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô vµ n¨ng lùc chuyªn m«n vÒ c¸c lÜnh vùc dÞch vô hµng h¶i. CÇn cã c¸c trung t©m ®µo t¹o vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c¬ së ®µo t¹o häc tËp kinh nghiÖm cña c¸c c¬ së ®µo t¹o hµng h¶i cña c¸c n­íc cã truyÒn thèng, giµu kinh nghiÖm. C¸c c¬ së ®µo t¹o cÇn thiÕt ph¶i c¶i tiÕn néi dung ch­¬ng tr×nh cho phï hîp, cËp nhËt c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ míi, n©ng cao tr×nh ®é vµ chÊt l­îng ®µo t¹o. Thùc hiÖn viÖc g¾n kÕt, phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc (Bé GTVT, Côc Hµng h¶i ViÖt Nam) víi c¸c c¬ së ®µo t¹o vµ c¸c doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i biÓn trong viÖc ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i, huÊn luyÖn ®éi ngò sü quan, thuyÒn viªn lµm viÖc trªn c¸c tµu biÓn quèc gia. §èi víi sü quan vµ thuyÒn viªn lµm viÖc trªn c¸c tuyÕn hµng h¶i quèc tÕ, cÇn cã chÝnh s¸ch tr¶ l­¬ng c¨n cø vµo hiÖu qu¶ kinh doanh cña tµu, cã thÓ cao h¬n møc l­¬ng quy ®Þnh theo nghÞ ®Þnh 26/CP ngµy 23/5/1999. Níi réng h¹n ng¹ch hµng ho¸ miÔn thuÕ nhËp khÈu sau mçi lÇn ®i biÓn xa cña sü quan, thuyÒn viªn. H¹n ng¹ch nµy nªn quy ®Þnh riªng tuú thuéc vµo thêi gian chuyÕn ®i biÓn cña sü quan, thuyÒn viªn. Ngoµi ra, Nhµ n­íc nªn cã nh÷ng chÝnh s¸ch phô cÊp vµ khuyÕn khÝch tµi chÝnh cao h¬n n÷a ®èi víi sü quan, thuyÒn viªn nh­ phô cÊp ®éc h¹i, phô cÊp khã kh¨n nguy hiÓm, phô cÊp ®¾t ®á… 2. Gi¶i ph¸p vi m« 2.1. N¨ng ®éng trong kinh doanh, biÕt chíp thêi c¬, m¹nh d¹n trong viÖc thÕ chÊp tµu ®Ó vay vèn Trªn thùc tÕ Ýt cã doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn ViÖt Nam lµm nh­ vËy. Mét mÆt, do hä kh«ng hiÓu ®­îc thùc chÊt cña vÊn ®Ò cÇm cè vµ thÕ chÊp ®Ó vay vèn. MÆt kh¸c, do tõ tr­íc tíi nay ngµnh hµng h¶i quèc tÕ lµ ngµnh Nhµ n­íc n¾m ®éc quyÒn, Nhµ n­íc rãt vèn c¶i t¹o vµ mua s¾m míi ph­¬ng tiÖn vµ ®­îc nhµ n­íc bï lç….C¸c doanh nghiÖp cña ta vÉn cßn quen víi lèi lµm ¨n cò kh«ng chÞu m¹o hiÓm, kh«ng chñ ®éng, trong kinh doanh vÉn cßn t­ t­ëng Ø l¹i.…ChÝnh bëi vËy, hiÖu qña kinh doanh kh«ng cao. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã ®µo t¹o n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý kinh doanh cña m×nh, båi d­ìng nghiÖp vô chuyªn m«n ®Ó ®æi míi t­ duy kinh tÕ ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ héi nhËp. Ngoµi ra, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa vèn Ýt, nªn hîp søc l¹i thµnh tËp ®oµn víi nguån vèn lín, hoÆc tæ chøc theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn ®Ó huy ®éng vèn. 2.2. C¸c doanh nghiÖp vËn t¶i Container ph¶i thiÕt lËp mèi quan hÖ tèt víi c¸c ®¬n vÞ ch©n hµng ®Ó cã nguån hµng æn ®Þnh Tõ tr­íc tíi nay, c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn ViÖt Nam th­êng ho¹t ®éng mét c¸ch thô ®éng, chê c¸c chñ hµng tíi t×m m×nh chø kh«ng chñ ®éng ®i t×m kh¸ch hµng. §iÒu ®ã tr¸i víi quy luËt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong c¬ chÕ c¹nh tranh hiÖn nay, ng­êi cÇn ph¶i ®i t×m hµng. HiÖn nay, mét sè c«ng ty vËn t¶i vµ giao nhËn ®· më thªm phßng kinh doanh nh»m t×m hiÓu nhu cÇu kh¸ch hµng ®Ó cã thÓ ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ ph¶i tæ chøc c¸c cuéc gÆp gì kh¸ch hµng ®Ó nghe ý kiÕn cña hä…Nhê ®ã cã thÓ ®­a ra ®­îc dÞch vô vËn t¶i cã chÊt l­îng tèt nhÊt, gi¸ c­íc rÎ nhÊt. C¸c c«ng ty cßn tuyÓn dông mét ®éi ngò nh©n viªn marketing ®Ó t×m kh¸ch hµng, ®i giíi thiÖu vÒ c«ng ty, vÒ dÞch vô cña c«ng ty. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã c¸c h×nh thøc gi¶m gi¸ cho c¸c kh¸ch hµng quen vµ c¸c h×nh thøc tÝn dông ®Ó thu hót kh¸ch, t¨ng tÝnh trung thµnh cña kh¸ch. §iÒu quan träng ë ®©y kh«ng ph¶i cø h¹ gi¸ thµnh lµ lÊy ®­îc hµng ho¸ mµ ®ã chØ lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p khi cÇn thiÕt míi ¸p dông. Mét khi ®· x©y dùng ®­îc mèi quan hÖ truyÒn thèng th× sÏ nhËn ®­îc sù ñng hé th­êng xuyªn vµ bÒn v÷ng cña kh¸ch hµng. 2.3. T¨ng c­êng hîp t¸c vÒ khoa häc kü thuËt, häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi CÇn ph¶i tÝch cùc tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ hµng h¶i, t¨ng c­êng ho¹t ®éng liªn doanh liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn cña c¸c n­íc cã nÒn hµng h¶i ph¸t triÓn ®Ó tranh thñ sù hç trî vÒ vèn vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. Cã nh­ vËy, chóng ta míi cã thÓ h¹ thÊp chi phÝ cung cÊp dÞch vô vËn t¶i, gi¶m hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho ngµnh hµng h¶i ViÖt Nam. 2.4. Ph¸t triÓn ®éi tµu Container theo kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh nh­ng ph¶i theo ®óng chiÕn l­îc vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña ngµnh Tr¸nh t×nh tr¹ng mua s¾m tù ph¸t, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng sè l­îng tµu th× nhiÒu, nh­ng tæng träng t¶i tµu th× nhá. CÇn ph¶i quy ®Þnh møc träng t¶i tèi thiÓu, tuæi tèi ®a ®èi víi viÖc mua s¾m tµu. Khi c¸c doanh nghiÖp mua s¾m tµu míi cÇn ph¶i xin phÐp vµ ph¶i kª khai râ tÊt c¶ c¸c t×nh tr¹ng kü thuËt cña tµu, kh¶ n¨ng ®i biÓn cña tµu, tuæi tµu, träng t¶i tµu.…C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thanh lý c¸c tµu cò, träng t¶i bÐ bëi chi phÝ ho¹t ®éng sÏ rÊt cao, kh«ng khai th¸c ®­îc c¸c tuyÕn vËn t¶i xa, kh«ng thÓ tham gia vËn t¶i ngo¹i th­¬ng vµ ®¨c biÖt sÏ rÊt nguy hiÓm cho tÝnh m¹ng cña thuû thñ, sÜ quan trªn tµu còng nh­ g©y tæn h¹i cho hµng ho¸. §ång thêi cÇn ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c chÕ ®é b¶o d­ìng, söa ch÷a, vËn hµnh th­êng xuyªn ®Ó ®¶m b¶o ®éi tµu lu«n ë t×nh tr¹ng tèt, cã ®é an toµn cao. C¸c doanh nghiÖp cÇn tÝch cùc trong viÖc tù ®æi míi tµu b»ng vèn tù cã cña m×nh ®Ó gi¶m chi phÝ vËn hµnh, chi phÝ söa ch÷a, b¶o d­ìng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn lµ nh÷ng ®èi t­îng chÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña hÖ thèng ph¸p luËt do vËy chÝnh hä lµ ®èi t­îng hiÓu râ nhÊt nh÷ng vÊn ®Ò cßn bÊt cËp. Tuy nhiªn, b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i m¹nh d¹n ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ vµ tham gia gãp ý kiÕn cho viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt chuyªn ngµnh. Tr¸nh t×nh tr¹ng x¶y ra nh­ tr­íc ®©y, c¸c doanh nghiÖp mÆc dï vÉn biÕt cã nh÷ng bÊt cËp ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña m×nh nh­ng kh«ng d¸m ®Ò xuÊt ý kiÕn cña m×nh. Ngoµi ra cßn cã mét sè gi¶i ph¸p kh¸c vÒ vèn, vÒ ho¹t ®éng liªn doanh liªn kÕt, vµ vÒ quan hÖ quèc tÕ…mµ Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp hµng h¶i cÇn ph¶i b¾t tay thùc hiÖn ®Ó cã mét triÓn väng t­¬i s¸ng vÒ ngµnh VËn t¶i biÓn ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. Tãm l¹i, ®Ó doanh nghiÖp trong ngµnh hµng h¶i cã thÓ hoµ nhËp, tham gia ho¹t ®éng kinh doanh mét c¸ch b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp trong khu vùc, bªn c¹nh nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n­íc, b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc còng nh­ t­ nh©n ph¶i n¾m thêi c¬ cña giai ®o¹n chuyÓn ®æi ®Ó nhanh chãng n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ c¹nh tranh trong hîp t¸c, kh«ng û l¹i vµo chÝnh s¸ch b¶o hé t¹m thêi cña Nhµ n­íc. KÕt luËn C ã thÓ nãi: “Kh«ng cã mËu dÞch, nÕu kh«ng cã vËn t¶i” ( No transport without Trade). C©u nãi nµy ®· trë nªn qu¸ quen thuéc trong giíi hµng h¶i. Thùc vËy, vËn t¶i ®­êng biÓn ®· gi÷ mét vai trß chÝnh yÕu trong mËu dÞch quèc tÕ nÕu so víi c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c nh­ ®­êng s¾t, « t«, ®­êng hµng kh«ng…Thµnh c«ng vÒ vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container vÉn tiÕp tôc. VËn chuyÓn b»ng Container th©m nhËp vµo hÇu hÕt mäi n¬i trªn thÕ giíi. MÆc dï ®­îc ­u ®·i vÒ vÞ trÝ ®Þa lÝ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh vËn t¶i biÓn, l¹i n»m trong khu vùc cã thÞ tr­êng hµng ho¸ thuéc lo¹i n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi, nh­ng tõ bao nhiªu n¨m qua, ®éi tµu quèc gia cña ViÖt Nam vÉn ch­a khi nµo giµnh ®­îc quyÒn vËn t¶i thùc sù. L­îng hµng ho¸ b»ng Container ®i vµ ®Õn ViÖt Nam t¨ng tr­ëng kh¸ tèt, tuy nhiªn thÞ phÇn thùc tÕ mµ chóng ta giµnh ®­îc cßn rÊt khiªm tèn, ®éi tµu biÓn cña chóng ta bÞ “thua ngay trªn s©n nhµ”, “85% miÕng b¸nh nµy thÞ phÇn nµy”vÉn n»m trong tay th­¬ng thuyÒn n­íc ngoµi, ®©y lµ thùc tÕ lµm ®au ®Çu c¸c nhµ chøc tr¸ch. Cïng víi viÖc thùc hiÖn th¾ng lîi c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, hç trî vµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc vËn t¶i biÓn, th× trªn hÕt vÉn lµ tr¸ch nhiÖm vµ sù nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn ViÖt Nam. Tãm l¹i, vÒ mäi mÆt ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong ph¸t triÓn ho¹t ®éng chuyªn chë hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container. ViÖt Nam cÇn ph¶i biÕt n¾m lÊy vµ ®õng ®Ó tuét mÊt c¬ héi nµy. NÕu kh«ng nç lùc ph¸t triÓn th× chóng ta sÏ bá mÊt lîi thÕ to lín vÒ biÓn mµ thiªn nhiªn ®· ban tÆng cho ®Êt n­íc ta ®ång thêi còng kh«ng ph¸t huy ®­îc nghÒ biÓn truyÒn thèng bao ®êi nay cña «ng cha ta. µi liÖu tham kh¶o A. TiÕng ViÖt 1. Côc Hµng h¶i ViÖt Nam, “Dù ¸n quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn ®éi tµu biÓn ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020”, Hµ Néi, n¨m 2000. 2. D­¬ng H÷u Thanh, “VËn t¶i-Giao nhËn quèc tÕ vµ b¶o hiÓm hµng h¶i – Nguyªn t¾c vµ thùc hµnh”, NXB Thèng Kª, n¨m 2002. 3. §µo Hïng “Hµng h¶i ViÖt Nam nhiÒu lîi thÕ cßn bá ngá, T¹p chÝ Giao th«ng vËn t¶i”, bµi viÕt sè 6/2005, trang 15. 4. NguyÔn Nh­ TiÕn, “Gi¸o tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ ®­êng biÓn b»ng Container ”, Nhµ xuÊt b¶n ®¹i häc quèc gia Hµ Néi, n¨m 2000. 5. PGS. TS. §inh Ngäc ViÖn, “Nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh hµng h¶i ViÖt Nam”, Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam, NXB Giao th«ng vËn t¶i, n¨m 2002. 6. PTS. NguyÔn Phó LÔ (2002), “Kh¸i qu¸t vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vËn t¶i biÓn cña ASEAN vµ AUSTRALIA”, ViÖn Khoa häc kinh tÕ GTVT, Hµ Néi. 7. TSKT Huúnh TuÊn Ph¸t, Bïi Quang Hïng, “Sæ tay nghiÖp vô vËn chuyÓn Container”, NXB Thèng Kª, n¨m 2000. 8. T¹p chÝ hµng h¶i ViÖt Nam, c¸c bµi viÕt: - Ths. Duy Th¾ng, “M« h×nh qu¶n lý, khai th¸c c¶ng biÓn trong t­¬ng lai”, sè 4/2005, trang 21 - TS. NguyÔn V¨n Ch­¬ng, “Më réng ph¸t triÓn vËn t¶i Container ®­êng biÓn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi”, sè 5/2005, trang 29 - Duyªn H¶i, “Ngµnh vËn t¶i biÓn ViÖt Nam v­¬n lªn chiÕm lÜnh thÞ tr­êng vËn t¶i”, sè 2/2004, trang 32 - Lª Vò Kh¸nh, “Tµu Container thÕ hÖ míi vµ c¶ng biÓn”, sè 7/2005, trang 19 - Ths. NguyÔn V¨n Hiªn, “Hµng h¶i ViÖt Nam trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng”, sè 8/2005, trang 64 - B¶o Khanh, “C¶ng biÓn ViÖt Nam trªn ®­êng héi nhËp”, sè 8/2005, trang 50 - Ths. Mai V¨n Khang, “HiÖn tr¹ng ®éi tµu biÓn ViÖt Nam”, sè 9/2005, trang 54 9. Tæng C«ng ty Hµng h¶i ViÖt Nam (2004) “B¸o c¸o tæng kÕt ho¹t ®éng kinh doanh chuyªn chë hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container n¨m 2004” 10. Tæng côc Hµng h¶i ViÖt Nam, “Thèng kª ho¹t ®éng vËn t¶i ë ViÖt Nam”, NXB Thèng kª, n¨m 2002. 11. Tr­êng §¹i häc ngo¹i th­¬ng, “Gi¸o tr×nh vËn t¶i vµ giao nhËn trong ngo¹i th­¬ng”, Nhµ xuÊt b¶n Giao th«ng vËn t¶i, n¨m 2003. 12. TS. §inh Ngäc ViÖn, “T¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh hµng h¶i ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp”, Tæng C«ng ty Hµng h¶i ViÖt Nam, n¨m 2002. 13. TS. Vò Träng L©m, “T¨ng c­êng søc c¹nh tranh cña ngµnh vËn t¶i biÓn ViÖt Nam” , T¹p chÝ kinh tÕ ®èi ngo¹i, sè 7, 3/2004, trang 60. 14. Vò CÇn, “Tæng quan vÒ hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010”, Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam, Hµ Néi, n¨m 2002. B. TiÕng Anh 1. Anh Dung, “For better safety in navigation”, VietnamtimÐ, 16, pp.5 2. Ademuni – Odeke, “Chatering and Shipping Law” 3. Hoai Anh, “Shipping on international trade relation”, Keith Wallis, “New strings to absorb China volume”, Visaba Times, 28/2005, pp.5-6 C. Trang Web: 1. HiÖp héi c¶ng biÓn ViÖt Nam: www.vpa.org.vn 2. Bé Giao th«ng vËn t¶i: www.mt.gov.vn 3. T¹p chÝ hµng h¶i: www.visabatimes.vn 4. Vietnam Shipping Time: www. vir.com.vn 5. Th«ng tÊn x· ViÖt Nam: www. vnexpress.net/ Vietnam/Home Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container 2 I. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container 2 1. Kh¸i niÖm chung vÒ vËn chuyÓn ®­êng biÓn b»ng Container 2 2. Qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 2 2.1. Trªn thÕ giíi 3 2.2. T¹i ViÖt Nam 6 3. T¸c dông cña vËn chuyÓn b»ng Container trong hÖ thèng c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu 9 3.1. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña chuyªn chë hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng Container 10 3.2. HiÖu qu¶ x· héi cña chuyªn chë hµng ho¸ b»ng Container 12 II. VËn chuyÓn ®­êng biÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng Container trªn thÕ giíi 14 1. §éi tµu Container 14 1.1. Sè l­îng tµu Container 14 1.2. C¬ cÊu ®éi tµu 14 1.3. Träng t¶i tµu Container 16 2. HÖ thèng c¶ng biÓn Container 17 3. S¶n l­îng hµng ho¸ 18 4. C¸c luång tuyÕn 19 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container ë ViÖt Nam 21 I. Thùc tr¹ng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt 21 1. §éi tµu Container 21 1.1. S¬ l­îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ®éi tµu biÓn ViÖt Nam 21 1.2. T×nh h×nh ®éi tµu Container hiÖn nay 26 2. HÖ thèng c¶ng biÓn 31 2.1. Ph©n lo¹i 31 2.2. T×nh h×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c¶ng biÓn Container 36 3. Trang thiÕt bÞ xÕp dì 37 II. Thùc tr¹ng vÒ vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container ë ViÖt Nam 38 1. Luång hµng – Lo¹i hµng 38 1.1. S¶n l­îng hµng ho¸ 38 1.2. C¬ cÊu hµng ho¸ th«ng qua c¶ng biÓn 40 1.3. Chñng lo¹i hµng hãa xuÊt nhËp khÈu 43 2. C­íc phÝ 45 3. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam 51 4. Qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container ë ViÖt Nam 54 III. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ngµnh vËn t¶i Container ë ViÖt Nam 56 1. Nh÷ng thuËn lîi 56 1.1. Nh÷ng thuËn lîi do ®Æc ®iÓm ®Þa lý ViÖt Nam ®em l¹i 56 1.2. Nh÷ng thuËn lîi tõ gãc ®é ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc 58 1.3. Nh÷ng thuËn lîi tõ kh¸ch quan cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®­a l¹i 58 1.4. Nh÷ng thuËn lîi tõ gãc ®é tæ chøc cña ngµnh Hµng h¶i 58 1.5. Nh÷ng thuËn lîi tõ gãc ®é lùc l­îng lao ®éng 59 2. Nh÷ng khã kh¨n 59 2.1. YÕu tè bªn trong 59 2.2. YÕu tè bªn ngoµi 62 3. Nguyªn nh©n 63 3.1. Nguyªn nh©n kh¸ch quan 63 3.2. Nguyªn nh©n chñ quan 64 Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container ë ViÖt Nam 67 I. Yªu cÇu vµ xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong lÜnh vùc vËn t¶i ®­êng biÓn 67 1. Yªu cÇu héi nhËp 67 2. Xu thÕ ph¸t triÓn vËn t¶i Container trªn thÕ giíi 68 2.1. Xu thÕ Container ho¸ trªn thÕ giíi vµ t¹i ViÖt Nam 68 2.2. Xu thÕ ph¸t triÓn cña hÖ thèng c¶ng biÓn Container 73 2.3. Xu thÕ liªn minh liªn kÕt träng vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container 74 II. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trong viÖc ph¸t triÓn vËn t¶i ®­êng biÓn b»ng Container 76 1. Kinh nghiÖm tõ c¸c n­íc Ch©u ¸ 76 2. Kinh nghiÖm tõ c¸c n­íc Ch©u ¢u 79 III. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®­êng biÓn b»ng Container ë ViÖt Nam 81 1. Gi¶i ph¸p vÜ m« 81 1.1. Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý cho vËn t¶i Container 81 1.2. Gi¶i ph¸p vÒ qu¶n lý vµ bé m¸y qu¶n lý 81 1.3. T¨ng c­êng n¨ng lùc kinh doanh vµ dµnh thÞ phÇn vËn t¶i cho ®éi tµu biÓn quèc gia 82 1.4. C¸c gi¶i ph¸p giµnh hµng cho ®éi tµu Container trong n­íc 84 1.5. Gi¶i ph¸p ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu 85 1.6. §µo t¹o vµ sö dông nguån nh©n lùc trong ngµnh vËn t¶i biÓn 86 2. Gi¶i ph¸p vi m« 87 2.1. N¨ng ®éng trong kinh doanh, biÕt chíp thêi c¬, m¹nh d¹n trong viÖc thÕ chÊp tµu ®Ó vay vèn 87 2.2. C¸c doanh nghiÖp vËn t¶i Container ph¶i thiÕt lËp mèi quan hÖ tèt víi c¸c ®¬n vÞ ch©n hµng ®Ó cã nguån hµng æn ®Þnh 87 2.3. T¨ng c­êng hîp t¸c vÒ khoa häc kü thuËt, häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi 88 2.4. Ph¸t triÓn ®éi tµu Container theo kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh 88 KÕt luËn 90 Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc Phô lôc B¶ng 1: 10 c¶ng Container lín nhÊt thÕ giíi n¨m 2002 C¶ng TEU N­íc/Khu vùc 1 Hong Kong 18.600 PRC 2 Singapore 17.050 Singapore 3 Busan 9000 Hµn Quèc 4 Shanghai 8.620 PRC 5 Kaoshiung 8.490 §µi Loan 6 Shenzhen 7.610 PRC 7 Rotterdam 6.500 Hµ Lan 8 Los Angeles 5.900 USA 9 Hamburg 5.300 §øc 10 Antwerp 4.766 BØ (Nguån:www.visabatimes.ViÖt Nam, ngµy 22/09/2005 ) B¶ng 2: 10 h·ng tµu Container ®øng ®Çu thÕ giíi n¨m 2004 H·ng tµu Sè tµu Träng t¶i (TEU) N­íc/khu vùc 1 Mearsk Sealand 307 856.408 §an M¹ch 2 MSC 251 659.817 Thôy §iÓn 3 PONL 146 422.853 HK/Hµ Lan 4 CMA-CGM 125 356.814 Ph¸p 5 Evergreen 120 350.932 §µi Loan/TQ 6 APL 99 309.403 Singapore 7 Cosco 118 293.537 Trung Quèc 8 Hanjin 69 273.722 Hµn Quèc 9 CSCL 101 264.487 Trung Quèc 10 NYK 76 244.522 NhËt B¶n (Nguån: UNCTAD tæng hîp tõ Containerisation National November 2004) B¶ng 3: §éi tµu Container cña ViÖt Nam hiÖn nay TT Tªn tµu N¨m ®ãng Lo¹i tµu Tonnage GRT TEU DWT I VINALINES 6.953 119.346 1 V¨n Lang 1983 Container 4.953 426 6.000 2 Hång Bµng 1984 Container 4.953 426 6.000 3 Diªn hång 1984 Rorocont 5.650 205 6.289 4 V¨n phong 1985 Container 556 11.272 5 Mª linh 1883 Container 8.384 594 11.235 6 V¹n xu©n 1984 Container 8.384 594 11.235 7 Phó mü 1988 Container 1.020 14.101 8 Phó t©n 1988 Container 1.022 14.101 9 Vn saphire 1987 Container 1.022 14.101 10 Phong ch©u 1983 Container 17.845 1.088 16.030 II BISCO 12.665 1 Vinashin navigator 2004 Container 1.016 2 Vinashin Mariner 2005 Container 1.016 3 BiÓn §«ng Blue 2005 Container 610 4 BiÓn §«ng Green 2006 Container 610 III VINAFFCO 1 VINAFFCO 18 3.219 200 2 VINAFFCO 25 200 IV VINASHIN 1 VINASHIN ORIENT 2005 Container 540 6.500 2 VINASHIN PACIFIC - - 1.113 V MARINA 453 8.285 1 OCEAN PARK 1990 Container 453 8.285 (Nguån : Tæng C«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam, th¸ng 9/2005) B¶ng 5: Hµng ho¸ qua c¶ng, GDP vµ GDP/®Çu ng­êi 1995-2004 N¨m 1995 2000 2001 2002 2003 2004 Hµng ho¸ qua c¶ng (triÖu tÊn/n¨m) 34,00 83,04 91,11 103,12 114,10 127,67 GDP/®Çu ng­êi (USD/n¨m) 289 402 415 440 442 590 GDP hµng n¨m (tØ USD) 20,80 31,20 32,65 35,08 40,00 42,00 Kim ng¹ch XNK hµng n¨m (tØ USD) 13,604 30,120 31,35 36,452 45,403 57,52 (Ghi chó: Nguån sè liÖu lÊy theo b¸o cao cña UNDP vµ Côc HHVN) B¶ng 6: Dù b¸o khèi l­îng hµng ho¸ qua hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam n¨m 2010 TT Lo¹i hµng §¬n vÞ tÝnh N¨m 2010 I Tæng xuÊt nhËp khÈu TÊn 108.000.000 1 Hµng xuÊt khÈu - 58.000.000 - Hµng láng - 9.000.000 - Hµng container - 25.600.000 - Hµng kh« - 23.400.000 2 Hµng nhËp khÈu - 50.000.000 - Hµng láng - 9.000.000 - Hµng container - 20.100.000 - Hµng kh« - 20.900.000 II Hµng néi ®Þa - 97.700.000 - Hµng láng - 41.800.000 - Hµng container - - Hµng kh« - 45.600.000 III Hµng qu¸ c¶nh/ trung chuyÓn - 19.000.000 Tæng céng (I+II+III) TÊn 224.700.000 (Nguån: Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam, th¸ng 9/2005) B¶ng 4: Hµng ho¸ th«ng qua c¸c c¶ng ViÖt Nam n¨m 2003-2004 C¶ng Tµu (l­ît) Hµng ho¸ th«ng qua TÊn NhËp XuÊt Néi ®Þa Container 2003 2004 2003 2004 2003 2004 2003 2004 2003 2004 2003 2004 MiÒn B¾c 4.466 4.638 21.040 25.580 6.762 6.147 8.224 11.817 6.053 7.346 388.273 516.365 MiÒn Trung 6.478 7.675 8.700 10.760 1.934 1.797 2.347 3.516 4.529 5.447 97.183 80.286 MiÒn Nam 14.504 7.608 34.211 38.278 20.354 20.612 6.876 9.360 6.990 8.306 1.048.666 26.250 Tæng céng 25.448 19.921 63.879 74.618 28.878 28.826 17.438 24.693 15.572 21.099 1.534.122 1.922.980 (Nguån: T¹p chÝ hµng h¶i sè 1+2/2005)