Chuyên đề Một số ý kiến góp phần hoàn thiện hình thức trả lương ở Nhà máy cơ khí cầu đường - Liên hiệp đường sắt Việt Nam

a. - Thùc hiÖn chÕ ®é th­ëng ph¹t b»ng vËt chÊt ®èi víi ng­êi lao ®éng víi c«ng viÖc cña m×nh. Th­ëng ®i ®èi víi ph¹t. Khi ®ã th× míi ph¸t huy t¸c dông kÝch thÝch. PhÇn hai Ph©n tÝch t×nh h×nh tr¶ l­¬ng nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng - liªn hiÖp ®­êng s¾t ViÖt Nam I/ Nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña nhµ m¸y: 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhµ m¸y Nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng cã trô së t¹i 460 TrÇn Quý C¸p, quËn §èng §a, thµnh phè Hµ Néi. TiÒn th©n lµ mét x­ëng c¬ khÝ c«ng tr×nh cã nhiÖm vô söa ch÷a vµ s¶n xuÊt c¸c lo¹i thiÕt bÞ ph­¬ng tiÖn phôc vô cho sù nghiÖp b¶o ®¶m giao th«ng vËn t¶i ®­êng s¾t - trùc thuéc côc ®¶m b¶o giao th«ng Bé giao th«ng vËn t¶i. Ngµy 1-10-1968 Bé Giao th«ng vËn t¶i quyÕt ®Þnh thµnh lËp nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng lµ xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp. C¨n cø vµo luËt tæ chøc chÝnh phñ ngµy 30-9-1992 C¨n cø vµo quy chÕ thµnh lËp vµ gi¶i thÓ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ban hµnh, kÌm theo nghÞ ®Þnh sè: 388/H§BT ngµy 20/11/91 cña Héi ®ång Bé tr­ëng nay lµ chÝnh phñ. Ngµy 5-4-1993 Bé Giao th«ng vËn t¶i ®· rµ so¸t vµ quyÕt ®Þnh thµnh lËp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng trùc thuéc Liªn hiÖp ®­êng s¾t ViÖt Nam. M· sè ngµnh kinh tÕ kü thuËt: 25 2. NhiÖm vô s¶n xuÊt vµ t×nh h×nh thùc hiÖn mét sè chØ tiªu a) NhiÖm vô s¶n xuÊt: Nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc s¶n xuÊt vµ kinh doanh c¸c s¶n phÈm, phô kiÖn tµ vÑt bª t«ng, phô tïng ®Çu m¸y toa xe, dông cô cÇu ®­êng phôc vô cho thñ c«ng, l¾p ®Æt, söa ch÷a ®­êng s¾t vµ c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ kh¸c phôc vô ngoµi ngµnh ®­êng s¾t. Tæ chøc doanh nghiÖp theo h×nh thøc: Tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp. Cã t­ c¸ch ph¸p nh©n ®Çy ®ñ ®­îc më tµi kho¶n t¹i ng©n hµng vµ sö dông con dÊu riªng. b) T×nh h×nh thùc hiÖn mét sè chØ tiªu BiÓu 1: T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu Stt ChØ tiªu §¬n vÞ N¨m Tû lÖ SS (%) tÝnh 1995 1996 1997 96/95 97/95 97/96 1 Gi¸ trÞ s¶n l­îng tr.®ång 4129 4122 4899 99,83 118,64 118,85 2 Qòy l­¬ng n¨m _ 1131 1071 1173 94,69 103,7 109,5 3 Sè l­îng ng­êi l.viÖc Ng­êi 179 156 155 87,1 86,59 99,35 4 NSL§ b×nh qu©n tr.®ång 23 26,4 31,6 114,78 137,39 119,69 5 TiÒn l­¬ng b×nh qu©n 1000® 527 573 631 108,72 119,7 110,1 Qua biÓu 1: Ta thÊy t×nh h×nh thùc hiÖn mét sè chØ tiªu c¬ b¶n cña Nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng trong 3 n¨m qua tõ 1995-1997 lµ: - S¶n xuÊt lu«n æn ®Þnh - Gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng n¨m lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cao nhÊt n¨m 1997. N¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n ®Çu ng­êi t¨ng n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc. TiÒn l­¬ng b×nh qu©n ®Çu ng­êi hµng n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc. - Sè l­îng ng­êi lµm viÖc gi¶m trong 3 n¨m lµ: 24 ng­êi Nguyªn nh©n ®¹t ®­îc kÕt qu¶ lµ: - Do tæ chøc s¶n xuÊt nhµ m¸y æn ®Þnh - c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh do ®ã mµ s¶n xuÊt kinh doanh cña nhµ m¸y duy tr× vµ ph¸t triÓn. - Do s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt, lùc l­îng lao ®éng trong 3 n¨m gi¶m 24 ng­êi vÒ h­u - chuyÓn c«ng t¸c nh­ng s¶n xuÊt cña nhµ m¸y vÉn duy tr×, n¨ng suÊt lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng b×nh qu©n ®Çu ng­êi vÉn kh«ng ngõng t¨ng. 2. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý Bé m¸y tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt cña nhµ m¸y ®­îc tæ chøc theo kiÓu trùc tuyÕn chøc n¨ng. BiÓu 2: S¬ ®å bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña nhµ m¸y. Gi¸m ®èc phã Gi¸m ®èc PX §óc PX SX ghi PX C¬ khÝ II PX C¬ khÝ I Phßng K.thuËt c¬ ®iÖn Phßng Nh©n chÝnh Phßng K.to¸n Tµi vô Phßng KH- VËt t­ - Gi¸m ®èc nhµ m¸y cã chøc n¨ng - nhiÖm vô: ChØ ®¹o mäi ho¹t ®éng chung cña nhµ m¸y, trùc tiÕp chØ ®¹o ho¹t ®éng cña c¸c phßng nghiÖp vô kÕ ho¹ch - vËt t­, kÕ to¸n tµi vô, tæ chøc nh©n chÝnh. - Phã Gi¸m ®èc nhµ m¸y cã chøc n¨ng - nhiÖm vô: ChØ ®¹o c«ng t¸c kü thuËt, khoa häc c«ng nghÖ, chÕ t¹o s¶n phÈm míi vµ chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña c¸c ph©n x­ëng. §ång thêi chØ ®¹o thùc hiÖn c«ng t¸c b¶o vÖ an toµn xÝ nghiÖp, gi÷ g×n an ninh chÝnh trÞ trËt tù x· héi trong ®Þa bµn. C¸c phßng ban nghiÖp vô: lµ bé phËn gióp viÖc cho ban gi¸m ®èc vµ chÞu sù chØ ®¹o cña ban gi¸m ®èc. - C¸c ph©n x­ëng thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt khi nhµ m¸y giao d­íi sù chØ ®¹o cña c¸c x­ëng tr­ëng, c¸n bé kü thuËt, thèng kª vµ tæ tr­ëng s¶n xuÊt tham m­u gióp viÖc... Nh×n chung c¬ cÊu tæ chøc vµ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý s¶n xuÊt cña nhµ m¸y ®· cã sù ph©n cÊp theo chøc n¨ng nhiÖm vô cña tõng phßng, ph©n x­ëng. §· x©y dùng ®­îc mèi liªn hÖ ngang däc trong viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy vËy mét vÊn ®Ò ®Æt ra nghiªn cøu xem xÐt ®ã lµ sè l­îng phßng ban, tæ s¶n xuÊt tuy r»ng gän nhÑ phï hîp víi quy m« s¶n xuÊt cña nhµ m¸y nh­ng tû lÖ gi¸n tiÕp trªn tæng sè CBCNV vÉn cßn rÊt cao 30/155=19,35%. BiÓu 3: sè l­îng lao ®éng chuyªn m«n trong bé m¸y qu¶n lý C¸c Tæng % trong Ph©n theo c¸c lo¹i nh©n viªn qu¶n lý Stt bé phËn sè bé m¸y Kü thuËt Kinh tÕ Hµnh chÝnh +y tÕ ng­êi qu¶n lý Sè ng' % Sè ng' % Sè ng' % 1 Ban gi¸m ®èc 2 6,6 1 50 1 50 2 P. KH - VËt t­ 5 17,1 5 100 3 P. KÕ to¸n - tµi vô 3 10 3 100 4 P. Nh©n chÝnh 5 17,1 3 60 2 40 5 P. Kü thuËt 4 13,3 4 100 6 Kho 1 3,3 1 7 Ph©n x­ëng 10 33,3 3 33 7 67 Tæng céng 30 100 8 26,6 20 66,6 2 6,66 Qua biÓu 3: cho ta thÊy viÖc bè trÝ chuyªn m«n trong bé m¸y qu¶n lý ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý lµ t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ nh­ng sè l­îng gi¸n tiÕp lµ: 30/155 = 19,35% th× vÉn chiÕm tû träng t­¬ng ®èi lín. Ta cã b¶ng diÔn biÕn sè l­îng lao ®éng trong 3 n¨m 95-97 Stt ChØ tiªu 1995 1996 1997 Sè ng­êi % Sè ng­êi % Sè ng­êi % 1 Sè lao ®éng gi¸n tiÕp 31 17,3 31 19,87 30 19,35 2 Tæng sè CB-CNV 179 156 155 Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy tõ ®Çu n¨m 1995 ®Õn 1997 sè l­îng lao ®éng gi¸n tiÕp gi¶m 1 ng­êi trong khi ®ã sè lao ®éng trùc tiÕp gi¶m 24 ng­êi. Sè lao ®éng gi¸n tiÕp gi¶m Ýt - trùc tiÕp gi¶m nhiÒu lµm tû lÖ gi¸n tiÕp/trùc tiÕp kh«ng gi¶m mµ l¹i t¨ng ë tû lÖ cao, ®ã lµ ®iÒu bÊt hîp lý mµ nhµ m¸y cÇn nghiªn cøu gi¶i quyÕt. Tõ ®ã mµ b¾t buéc nhµ m¸y cÇn t×m biÖn ph¸p hîp lý h¬n ®Ó tû träng gi¸n tiÕp/trùc tiÕp phï hîp lóc ®ã kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña nhµ m¸y míi ®¹t n¨ng suÊt cao ®­îc. 3. §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña nhµ m¸y. KCS NhËp kho CK II CK I NVL BiÓu 4: Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm. Do tÝnh chÊt lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t hay ®Æt hµng ®¬n lÎ tõng lo¹i s¶n phÈm nh­ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt còng gÇn t­¬ng tù nh­ nhau (tïy tõng lo¹i s¶n phÈm). BiÓu 4 lµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm cña nhµ m¸y cã thÓ lµ : ghi ®­êng s¾t ,®inh tam vßng tµ vÑt Bªt«ng ,bu l«ng ª cu cÇn ®­êng s¾t... Qua s¬ ®å vÒ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm cho ta thÊy viÖc ph©n chia qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thµnh c¸c kh©u,c¸c c«ng ®o¹n tïy theo tõng lo¹i s¶n phÈm hµng hãa .Bªn c¹nh t¸c dông trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo h­íng chuyªn m«n hãa nã cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi viÖc trõ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng b»ng viÖc th«ng qua kÕt qu¶ lao ®éng cô thÓ cña mçi ng­êi lao ®éng.Mçi c«ng ®o¹n ph©n x­ëng vµ nã ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c hao phÝ søc lao ®éng vµ kÕt qu¶ hao phÝ lao ®éng ®ã . Nh×n vµo s¬ ®å quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm ta thÊy ®Ó cã ®­îc s¶n phÈm cuèi cïng ph¶i tr¶i qua rÊt nhiÒu c«ng ®o¹n .VÝ dô ®èi víi s¶n phÈm guèc h·m cña ®Çu m¸y - toa xe ®­êng s¾t th× qu¸ tr×nh c«ng nghÖ ®­îc diÔn ra nh­ sau: Nguyªn liÖu gang - ®­a qua ph©n x­ëng nµy ph¶i sö lý nguyªn liÖu thµnh b¸n thµnh phÈm lµ guèc h·m sau ®ã giao l¹i bªn thµnh phÈm cho ph©n x­ëng c¬ khÝ ®Ó gia c«ng s­¶ ch÷a hoµn chØnh thµnh s¶n phÈm ®Ó cã thÓ l¾p vµo lµm fanh b¸nh t©n hoÆc toa xe . Sau ®ã thµnh phÈm ®ã ®­îc KCS vµ nhËp kho thµnh phÈm . Mçi khi nguyªn liÖu ®­îc ®­a vµo ph©n x­ëng nµy kÕt qu¶ s¶n phÈm lµm ra ®Òu ®­îc kiÓm tra nghiÖm thu chÆt chÏ vµ ®­îc trë thµnh nguyªn liÖu cña ph©n x­ëng kh¸c ph©n x­ëng tiÕp theo ®Ó gia c«ng hoµn chØnh . Nh×n chung nh×n vµo s¬ ®å quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm ta thÊy ®Ó cã ®­îc s¶n phÈm cuèi cïng ph¶i tr¶i qua rÊt nhiÒu c«ng ®o¹n ,thùc hiÖn nhiÒu thao t¸c vµ c¸c b­íc c«ng viÖc kh¸c nhau.Ng­êi c«ng nh©n ë tõng c«ng ®oan thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cña m×nh b»ng may,hoÆc tay nh­ng c«ng viÖc cña mçi ng­êi ë tõng c«ng ®o¹n l¹i hoµn toµn ®éc lËp nhau . Nh­ vËy ta cã thÓ th©ý r»ng mÆc dï s¶n xuÊt tr¶i qua rÊt nhiÒu c«ng ®o¹n nh­ng c«ng viÖc ë mçi c«ng ®o¹n lµ hoµn toµn ®éc lËp vµ dÔ dµng x¸c ®Þnh ®­îc khèi l­îng hay kÕt qu¶ mçi ng­êi lao ®éng vµ nh­ vËy viÖc ¸p dông c¸c chÕ ®é h×nh thøc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm cã ®Çy ®ñ c¬ së vµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn. BiÓu 5: T×nh h×nh m¸y mãc thiÕt bÞ cña nhµ m¸y. TT Tªn thiÕt bÞ N­íc s¶n xuÊt Sè thiÕt bÞ hiÖn cã Sè T.bÞ ®­îc H§ vµo SX N¨m s¶n xuÊt C«ng suÊt (KW) Ghi chó 1 2 3 4 5 6 7 8 Lß ®óc gang 1T/h VN 1 1 1980 10kw M¸y bóa 400Kb LX 1 1 1980 3,9 M¸y bóa 150Kb LX 1 1 1970 10 M¸y bóa 250 Kb LX 1 1 1970 22 Lß rÌn ®ång bé VN 5 5 1992 4 M¸y dËp MS 340T VN 1 1 1978 33 M¸y dËp MS 160T VN 1 1 1978 13 M¸y ®ét dËp 120T VN 1 1 1978 5,5 M¸y Ðp thñy lùc LX 1 1 1978 5,5 M¸y khoan K125 LX 3 3 1990 2,8 M¸y c¾t C229 LX 1 1 1978 2,8 M¸y mµi 2 ®¸ VN 3 3 1990 1,7 M¸y tiÖn 1K62 VN 5 5 1972 7,5 M¸y tiÖn 1A616 VN 5 3 1972 4,5 M¸y tiÖn IM63 VN 1 1 1972 13 M¸y tiÖn TGP16 VN 1 1 1979 4,5 M¸y tiÖn 1M95 LX 1 1 1979 4,5 18 M¸y tiÖn TQ160 VN 1 1 1990 2,2 19 M¸y tiÖn T630 VN 1 1 1990 10 20 M¸y tiÖnTR50 Ba Lan 1 1 1990 2,8 21 M¸y ra r¨ng Ba Lan 1 1 1979 2,8 22 M¸y khoa LX 1 1 1980 4 23 M¸y fay GM824U+P LX 2 2 1985 7,5 24 M¸y fay FYD-32 Ba Lan 2 2 1980 4,5 25 M¸y mµi v¹n n¨ng VN 1 1 1992 1,7 26 M¸y doa ®Çu bu l«ng VM 1 1 1992 2,8 27 CÇn trôc l¨n Tù chÕ 1 1 1978 2,8 28 M¸y bµo gi­êng TQ 1 1 1978 55 29 M¸y uèn ray tù chÕ 1 1 1982 4,5 30 M¸y ®ét dËp 100T tù chÕ 1 1 1982 14 31 M¸y hµn ®iÖnTC-30 tù chÕ 1 1 1982 14 32 M¸y c¾t ®ét 60T tù chÕ 1 1 1982 5 Ngoµi ra cßn c¸c thiÕt bÞ kh¸c : Fin hµn h¬i, m¸y vi tÝnh ,c¸c m¸y khoan ngang, c¸n thÐp ...T×nh h×nh sö dông thiÕt bÞ cña nhµ m¸y lµ: 68/89 ~ 73% .Ta thÊy sè l­îng m¸y mãc thiÕt bÞ ®­îc huy ®éng vµo s¶nt xuÊt so víi thiÕt bÞ lµ Ýt n¨ng lùc s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ cßn ®Ó l·ng phÝ nhiÒu . Qua biÓu 5 cho ta thÊy m¸y mãc thiÕt bÞ cña nhµ m¸y nãi chung bao gåm nhiÒu chñng lo¹i : Ngo¹i cã,néi cã, tù t¹o cã chÊt l­îng kh¸c nhau.M¸y mãc phÇn lín ®· cò ,thêi gian sö dông l©u .Trªn 5o% ®­îc trang bÞ tõ nh÷ng n¨m 8o do ®ã mµ ho¹t ®éng kh«ng cßn hiÖu qu¶ chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng cao.Víi m¸y mãc thiÕt bÞ nh­ trªn ®ßi hái ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt n¾m ch¾c ®­îc tÝnh n¨ng t¸c dông cña tõng lo¹i m¸y mãc ®Ó tiÕn hµnh tèt c«ng t¸c söa ch÷a trong ca lµm viÖc vµ c¸c kú söa ch÷a lín nh»m phôc vô mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt . Trong thêi gian qua ®Ó tiÕn hµnh më réng s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt nhµ m¸y cã tiÕn hµnh trang bÞ l¾p ®Æt thªm mét sè m¸y mãc míi hiÖn ®¹i ®Ó nh»m thay thÕ mét sè m¸y ®· qu¸ cò háng hãc kh«ng cã kh¶ n¨ng s­¶ ch÷a .Sè m¸y mãc míi nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc n©ng cao n¨ng suÊt , chÊt l­îng s¶n phÈm vµ gi¶m bít c¸c thao t¸c ,hao phÝ kh«ng cÇn thiÕt cña ng­êi lao ®éng nh­ng sè l­îng m¸y mãc míi nµy cßn Ýt ch­a nhiÒu . 4) §Æc ®iÓm vÒ lao ®éng . §éi ngò c«ng nh©n viªn cu¶ nhµ m¸y cã n¨ng lùc vµ nhiÒu kinh nghiÖm trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh . §éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ gåm cã : 2O ng­êi chiÕm l5,5% trong tæng sè lao ®éng toµn nhµ m¸y trong ®ã cã l7 ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc, 3 ng­êi cã tr×nh ®é trung häc , ®a sè ®­îc ®µo t¹o tõ c¸c tr­êng ®¹i häc trong n­íc .Sè c¸n bé kü thuËt gåm 8 ng­êi trong ®ã c¶ 8 ng­êi ®Òu cã tr×nh ®é ®¹i häc .So víi c¸n bé qñan lý kinh tÕ th× tû lÖ nµy lµ hîp lý , hÇu hÕt lµ c¸c kü s­ tèt nghiÖp c¸c tr­êng : §¹i häc b¸ch khoa ,§¹i häc giao th«ng vËn t¶i, §¹i häc kinh tÕ quèc d©n vµ Tµi chÝnh ... rÊt phï hîp víi c«ng t¸c qu¶n lý ®iÒu hµnh s¶n xuÊt ë nhµ m¸y . C¸n bé lµm c«ng t¸c kü thuËt tr×nh ®é ®¹i häc chuyªn ngµnh c¬ khÝ - ®iÖn hiÖn nay tËp trung ë phßng kü thuËt - KCS vµ c¸c ph©n x­ëng cña nhµ m¸y .Do vËy mµ sè c¸n bé kü thuËt bè trÝ ë nhµ m¸y lµ hîp lý .Tuy r»ng sè l­îng c«ng nh©n cã t¨ng hay gi¶m . BiÓu 6: c¬ cÊu tuæi vµ giíi tÝnh cña ®éi ngò lao ®éng ë nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng. ChØ tiªu C¬ cÊu tuæi C¬ cÊu giíi tÝnh 20-30 30-40 40-50 50-60 Nam N÷ Sè lao ®éng 6 51 91 7 112 43 Nhµ m¸y cã ®éi ngò c«ng nh©n viªn tuæi ®êi b×nh qu©n = 4Otuæi tr×nh ®é v¨n hãa 9O% ®· tèt nghiÖp cÊp 3 thêi gian c«ng t¸c t¹i nhµ m¸y trªn l5 n¨m .§ã chÝnh lµ thÕ m¹nh cña nhµ m¸y trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ toµn bé sè CNKT ®Òu ®· ®­îc qua ®µo t¹o c¸c nghÒ tr­íc khi vµo lµm ë nhµ m¸y . BiÓu 7. C¬ cÊu tr×nh ®é v¨n hãa -chuyªn m«n Stt ChØ tiªu §¹i häc Trung cÊp PTTH ®· qua ®µo t¹o CNKT PTTH Ch­a qua ®µo t¹o CNKT 1 Lao ®éng toµn NM 25 7 123 0 2 Lao ®éng nam 18 5 89 0 3 Lao ®éng n÷ 7 2 34 0 NhËn xÐt chung : Qua toµn bé ®Æc ®iÓm riªng cña nhµ m¸y nh­ trªn ta thÊy r»ng : Bé m¸y qu¶n lý ,t×nh h×nh m¸y mãc thiÕt bÞ , lùc l­îng lao ®éng toµn nhµ m¸y lµ l hÖ thèng hîp lý . Nhµ m¸y mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt chuyªn ngµnh c¬ khÝ phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh ®­êng s¾t ®ång thêi cïng tham gia ký hîp ®ång s¶n xuÊt kinh doanh c¸c s¶n phÈm kh¸c phôc vô cho c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ngoµi ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n . Cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng nh­ng ®Æc ®iÓm chung nhÊt lµ chuyªn ngµnh c¬ khÝ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay do ®ã mµ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng khã kh¨n kh¸c nhau : HiÖn nay nhµ m¸y ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ trÝnh qu¶n lý tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh , c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®«ng .§ã lµ nh÷ng bøc xóc rÊt lín ®Æt ra cho l·nh ®¹o nhµ m¸y , ®ßi hái nhµ m¸y mét sù nghiªn cøu t×m tßi ,®a d¹ng hãa s¶n phÈm ,liªn doanh ,liªn kÕt,t×m mét gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó nh»m duy tr× s¶n xuÊt ®¶m b¶o ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong toµn nhµ m¸y gãp phÇn æn ®Þnh x· héi . II/ Ph©n tÝch t×nh h×nh tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng t¹i nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng - liªn hiÖp ®­êng s¾t ViÖt Nam . Thùc hiÖn c«ng v¨n sè 629/TCCB-L§ ngµy l8-7-l997 cña Liªn hiÖp ®­êng s¾t ViÖt Nam h­íng dÉn viÖc tr¶ l­¬ng cho CNVC theo th«ng t­ sè l3 ngµy lO-4-l997 cjña Bé L§TB-XH . XÐt ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng . Sau khi th«ng qua §¹i héi c«ng nh©n viªn chøc nhµ m¸y ngµy 2O-l-l998 nhµ m¸y ®· ®­a ra quy ®Þnh cô thÓ cho viÖc tr¶ l­¬ng ®èi vîi CNVC nhµ m¸y . §èi t­îng ¸p dông : - TÊt c¶ CBCNV nhµ m¸y ®ang lµm viÖc theo chÕ ®é hîp ®ång kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n .hîp ®ång dµi h¹n vµ ng¾n h¹n . + Tr¶ l­¬ng ®èi víi CNV lµm viÖc theo chÕ ®é l­¬ng kho¸n ,l­¬ng s¶n phÈm ®èi víi tÊt c¶ c«ng nh©n ë c¸c khu vùc s¶n xuÊt trùc tiÕp trong nhµ m¸y . C«ng nh©n lµm viÖc theo chÕ ®é l­¬ng kho¸n ,l­¬ng s¶n phÈm ®­îc tr¶ theo ®¬n gi¸ vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt vÒ sè l­îng ,chÊt l­¬ng s¶n phÈm ,c«ng viÖc ®­îc giao theo quy chÕ h¹ch to¸n ph©n x­ëng . +Tr¶ l­¬ng ®èi víi khèi bæ trî ,gi¸n tiÕp ë c¸c phßng ,ph©n x­ëng c¨n cø vµo : - KÕt qu¶ s¶n xuÊt thùc tÕ cña tõng th¸ng . - Møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n víi l­¬ng cÊp bËc cña tõng ng­êi. + §èi víi ph©n x­ëng : tiÒn l­¬ng cña qu¶n ®èc ph©n x­ëng kü thuËt viªn vµ nh©n viªn kinh tÕ ph©n x­ëng ®­îc tÝnh trªn c¬ së møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®«ng b×nh qu©n cña ph©n x­ëng víi møc l­¬ng míi theo cÊp bËc cña tõng ng­êi . §èi víi qu¶n ®èc ph©n x­ëng phô cÊp tr¸ch nhiÖm =2O% thu nhËph hµng th¸ng cña qu¶n ®èc . +§èi víi khèi qu¶n lý bæ trî ë c¸c phßng : TiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh trªn c¬ së møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n chung cña toµn nhµ m¸y víi møc l­¬ng míi theo cÊp bËc cña tõng ng­êi . +Bé phËn c¬ - ®iÖn phßng kü thuËt -KCS Thùc hiÖn chÕ ®é l­¬ng kho¸n ,l­¬ng s¶n phÈm theo yªu cÇu cña c¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt khi m¸y mãc thiÕt bÞ háng hãc . Ngoµi ra cßn tr¶ l­¬ng cho nh÷ng ngµy nghØ phÐp ,lÓ ,®i häc ... theo chÕ ®é hiÖn hµnh ®­îc h­ëng l­¬ng thêi gian nh­ng còng cã quy ®Þnh riªng phï hîp thùc tÕ kinh doanh t¹i nhµ m¸y . l/ C¸c chÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm ®ang ¸p dông : HiÖn nay ë nhµ m¸y ®ang ¸p dông hai chÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm ®ã lµ : - ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n - ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ 2/ §èi t­îng tr¶ l­¬ng s¶n phÈm. Nhµ m¸y ®· cã quy chÕ tr¶ l­¬ng cho CNV trùc tiÕp s¶n xuÊt trong nhµ m¸y nh»m ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n gi­· lao ®éng bá ra víi tiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng ®ã ®ång thêi khuyÕn khÝch ng­êi c«ng nh©n lµm l­¬ng s¶n phÈm ,n©ng cao tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cho mäi ng­êi lao ®«ng, c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng­êi lao ®«ng. §ång thêi tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng g¾n tiÒn l­¬ng víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh toµn nhµ m¸y ,cña tæ ,ph©n x­ëng vµ kÕt qu¶ lao ®éng cô thÓ cña ng­êi lao ®éng khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµ viÖc tèt cã n¨ng suÊt ,cã hiÖu qu¶ ,cã kü thuËt,khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc cã ®Þnh møc ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch cô thÓ . a/ ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n : L­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n ®­îc tr¶ chong­êi lao ®éng lµm viÖc ë nh÷ng c«ng ®o¹n,c«ng viÖc t­¬ng ®èi ®éc lËp vµ tÝnh n¨ng ®­îc s¶n phÈm cho tõng ng­êi .HiÖn nay nhµ m¸y ¸p dông vµ thùc hiÖn ë ph©n x­ëng c¬ khÝ : chñ yÕu lµ c«ng nh©n tiÖn chi tiÕt s¶n phÈm : nh­ Bu l«ng, ªcu ... ViÖc ¸p dông h×nh thøc l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n ë nhµ m¸y ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc vÒ tiÖn lµ hîp lý nã ®· kÝch thÝch ng­êi lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n nh»m n©ng cao s¶n l­¬ng ®Ó cã thu nhËp cuèi cïng lµ cao . b/ ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ: ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ hiÖn nay ®ang ®­îc ¸p dông réng r·i trong nhµ m¸y. Víi viÖc giao kho¸n s¶n phÈm cho c¸c ph©n x­ëng kÕt thóc cuèi kú nhµ m¸y kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm KCS nghiÖm thu nhËp kho thanh to¸n cho c¸c ph©n x­ëng. C¸c ph©n x­ëng c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc hiÖn s¶n l­îng tõng lo¹i hµng ho¸ thanh to¸n tr¶ cho tæ vµ ng­êi lao ®éng. VÝ dô: Ph©n x­ëng c¬ khÝ P ®­îc giao nhiÖm vô s¶n xuÊt 2000 bu l«ng tµ vÑt bª t«ng: kÝch th­íc F22 x 200. C«ng t¸c t¸c nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh. Nhµ m¸y cÊp nguyªn vËt liÖu cho ph©n x­ëng. Ph©n x­ëng giao nhiÖm vô cho tæ rÌn: c«ng nh©n tæ rÌn lÜnh nguyªn vËt liÖu tæ chøc s¶n xuÊt bè trÝ c«ng nh©n chÆt ph«i, ph«i ®­a ®Õn lß nung ®á ®­îc lÊy ®­a ®Õn bóa m¸y ®Ó chïn, ®Ëp vµ thùc hiÖn c¸c thao t¸c ®Ó h×nh thµnh ph«i bu l«ng tµ vÑt. KÕt thóc c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ph«i bu l«ng nµy ®­îc kü thuËt ph©n x­ëng kiÓm tra KCS nghiÖm thu s¶n phÈm. S¶n ph¶m ph«i ®­îc ®­a tíi cho tæ tiÖn vµ c«ng nh©n tiÖn ®­îc thùc hiÖn tiÕp viÖc tiÖn, tiÖn ren c¾t thµnh bu l«ng ®óng quy c¸ch. S¶n phÈm bu l«ng ®­îc kü thuËt ph©n x­ëng kiÓm tra nghiÖm thu, sau ®ã ®­îc kü thuËt KCS nhµ m¸y nghiÖm thu chÊt l­îng s¶n phÈm ®óng quy c¸ch ®­îc nhËp kho nhµ m¸y vµ nhµ m¸y thanh to¸n sè l­îng s¶n bu l«ng víi ph©n x­ëng. NÕu sè l­îng 2000 bu l«ng ®óng quy c¸ch ®¶m b¶o chÊt l­îng th× tiÒn l­¬ng ®­îc thanh to¸n lµ: Tæng sè tiÒn ®­îc lÜnh = 2000C x §¬n gi¸ 1 bu l«ng - VÒ ph©n x­ëng, tæ s¶n xuÊt: c¨n cø vµo c«ng ®o¹n cña tõng bé phËn t¸c nghiÖm vµo phèi ®Ó h×nh thµnh bu l«ng ®­îc ph©n chia l¹i c¨n cø vµo ®Þnh møc cña tõng phÇn viÖc c«ng ®o¹n kh¸c nhau nh­ c«ng viÖc tiÖn cã ®Þnh møc riªng, c«ng viÖc chÆt ph«i, ®èt lß, ®Ëp chïn ph«i cã ®Þnh møc riªng vµ ®­îc ph©n chia hîp lý. Trong ®ã c«ng viÖc trªn ta cã thÓ tÝnh ®­îc s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n vµ tiÒn l­¬ng cña tõng c«ng nh©n tham gia vµo hoµn thµnh 2010 bu l«ng. Do ®ã mµ viÖc tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n tiÖn lµ trùc tiÕp c¸ nh©n ®­îc thùc hiÖn. §èi víi bé phËn rÌn h×nh th¸i ph«i (thµnh phÈm cña rÌn tr­íc khi ®­a cho tiÖn. Ta thÊy: bao gåm c¸c c«ng viÖc: lÊy nguyªn vËt liÖu chÆt thµnh ph«i, ®èt lß, nung ph«i, ®Ëp, chïn ph«i h×nh th¸i ph«i bu l«ng, qu¸ tr×nh ®ã qua nhiÒu thao t¸c, nhiÒu c«ng ®o¹n kh¸c nhau viÖc thùc hiÖn nã mµ mét ng­êi c«ng nh©n lµ khã thùc hiÖn mµ ph¶i lµ mét tæ nhãm thùc hiÖn (chø 1 ng­êi c«ng nh©n khã mµ chÆt ®­îc ph«i to, ®èt lß, nung... ®Ó thµnh thµnh phÈm ph«i khã). Do ®ã mµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ thùc hiÖn. V× tõng b­íc c«ng viÖc nh­ chÆt ph«i, nung ph«i, ®èt lß, chïn, dËp ®Ó h×nh thµnh ph«i nguyªn liÖu tr­íc khi ®­a sang bé phËn tiÖn ®Òu cã møc do ®ã mµ tiÒn l­¬ng tËp thÓ ®­îc tÝnh c¨n cø. NÕu s¶n l­îng lµ 2000C ®¶m b¶o chÊt l­îng th×: TiÒn l­¬ng tæ (nhãm) = 2000C x ®¬n gi¸ 1 ph«i TiÒn lu¬ng cña tæ (nhãm) ®­îc ph©n chia l¹i cho tõng c«ng nh©n trong tæ nhãm c¨n cø vµo thêi gian ®ãng gãp cña tõng c«ng nh©n trong tæ. Qua 1 vÝ dô vµ ph©n tÝch ë trªn ta thÊy: viÖc ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n vµ tËph thÓ hiÖn nay ë nhµ m¸y lµ hoµn toµn hîp lý v× h×nh thøc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm ®ang ®­îc ¸p dông réng r·i v× c¸c s¶n phÈm cña nhµ m¸y ®ßi hái ph¶i do tæ, nhãm míi hoµn thµnh 1 s¶n phÈm ®­îc. 3/ Ph­¬ng ph¸p tÝnh ®¬n gi¸: a/ ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n: §¬n gi¸ s¶n phÈm trong chÕ ®é l­¬ng nµy ®­îc x¸c ®Þnh tõ møc l­¬ng c¬ b¶n, hÖ sè cÊp bËc c«ng viÖc mµ ng­êi c«ng nh©n ®¶m nhiÖm vµ phô cÊp tõng nghÒ (nÕu cã).  LCB + KPC §G = --------------- MSL LCB : Møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc quy ®Þnh lµ 144.000®/th¸ng nh©n víi hÖ sè cÊp bËc c«ng viÖc c«ng nh©n ®¶m nhiÖm. KPC : Phô cÊp theo nghÒ MSL : Møc s¶n l­îng chñ yÕu s¶n xuÊt ra trong mét ®¬n vÞ thêi gian §G = (LCB + KPC) x §t §t : §Þnh møc thêi gian chÕ t¹o ra mét s¶n phÈm VÝ dô: Mét c«ng nh©n thî tiÖn bËc 4, hÖ sè l­¬ng: 1,92 c«ng nh©n nµy lµm c«ng viÖc tiÖn ren bu l«ng cÇn F22 x 100. C«ng viÖc bËc 4, ®Þnh møc lµ: c¸i/ngµy C¸ch tÝnh ®¬n gi¸ s¶n phÈm nµy nh­ sau: 144.000 x 1,92 §G = -------------------- = 236,3 ® 26 x 45 Tr­êng hîp hÖ sè K th­êng ¸p dông cho nh÷ng bé phËn cã ®éc h¹i ng­êi cã tr¸ch nhiÖm cña tæ s¶n xuÊt theo quy ®Þnh. Trong 1 th¸ng 1 ng­êi c«ng nh©n cã thÓ tham gia vµo nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau vµ hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao th× khi ®ã: sè l­îng s¶n phÈm vµ tiÒn l­¬ng c«ng nh©n ®ã ®­îc lÜnh: cuèi th¸ng nh©n viªn c¨n cø vµo phÇn ghi kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña tõng mÆt hµng, tõng c«ng nh©n trong th¸ng ®ã do tæ tr­ëng tæng hîp sè l­îng s¶n phÈm mµ tõng c«ng nh©n ®· s¶n xuÊt ®Ó tÝnh l­¬ng. n TiÒn l­¬ng ng­êi c«ng nh©n ®­îc lÜnh trong 1 th¸ng lµ: i=1 TL 1 th¸ng = å §Gi x Qi §Gi : §¬n gi¸ s¶n phÈm I (tïy tõng lo¹i s¶n phÈm) Qi : sè l­îng s¶n phÈm thø i b/ ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ §¬n gi¸ tr¶ l­¬ng s¶n phÈm nµy ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Trong ®ã: §Gi : §¬n gi¸ s¶n phÈm mÆt hµng i §Mi : §Þnh møc s¶n l­îng mÆt hµng i LCBj : L­¬ng cÊp bËc ngµy cña c«ng nh©n j VÝ dô: Tæ l¾p r¸p cã 3 c«ng nh©n l¾p r¸p hoµn thiÖn ghi ®­êng s¾t 2 c«ng nh©n bËc 2 cã hÖ sè l­¬ng theo quy ®Þnh lµ: 1,55 1 c«ng nh©n bËc 3 cã hÖ sè l­¬ng theo quy ®Þnh: 1,72 Tr­íc hÕt ta tÝnh møc l­¬ng ngµy cña 3 lo¹i c«ng nh©n: 1,55 x 144.000 C«ng nh©n bËc 2: --------------------- = 8585® 26 1,72 x 144.000 C«ng nh©n bËc 3: --------------------- = 9526® 26 (2 x 8585®) + 9526 §G = ------------------------------ = 5339,2® 5 Còng nh­ c¸ch tÝnh ®¬n gi¶n trong chÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n. Sau khi tÝnh ®­îc ®¬n gi¸ tæng hîp cña tæ nhãm c«ng nh©n. C¨n cø vµo khèi l­îng s¶n phÈm tæ nhãm ®· hoµn thµnh ta tÝnh ®­îc tiÒn l­¬ng cña c¸c tæ nhãm ®ã: TiÒn l­¬ng c¶ tæ = §Gi x Qi Qi : S¶n l­îng s¶n phÈm thùc tÕ cña c¶ tæ + TÝnh tiÒn l­¬ng b×nh qu©n cña ngµy - ng­êi Lbqn : TiÒn l­¬ng b×nh qu©n ngµy - ng­êi L1 : TiÒn l­¬ng thùc tÕ c¶ tæ ®­îc lÜnh Nj : Sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n j + L­¬ng thùc tÕ cña tæng c«ng nh©n sÏ ®­îc tÝnh L1j = Lbqn x Nj Nh­ vËy c¸ch chia l­¬ng cho nh÷ng c«ng nh©n h­ëng l­¬ng nµy thÓ hiÖn tÝnh chÊt b×nh qu©n râ rÖt. 4/ C¬ cÊu tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm: Lµ mét nhµ m¸y mét xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp víi sè l­îng CNV lµm viÖc trªn nh÷ng thiÕt bÞ m¸y mãc lµ chñ yÕu. Do vËy viÖc tr¶ l­¬ng cña xÝ nghiÖp chñ yÕu lµ dùa vµo l­¬ng s¶n phÈm lµ chñ yÕu vµ chiÕm mét tû lÖ lín trong c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. §©y lµ mét xu h­íng tr¶ l­¬ng hîp lý BiÓu 9: C¬ cÊu tr¶ l­¬ng s¶n phÈm Stt ChØ tiªu N¨m 1995 1996 1997 1 Quü l­¬ng s¶n phÈm 848.500.000 788.100.000 861.763.000 2 Sè CN lµm l­¬ng s¶n phÈm 136 115 115 3 TiÒn l­¬ng b×nh qu©n th¸ng 518.700 567.100 624.000 Nh×n vµo biÓu 9 ta thÊy sau khÝ chÊn chØnh æn ®Þnh l¹i tæ chøc s¶n xuÊt. Sè l­îng lao ®éng kh«ng cã sù biÕn ®éng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n cña sè lao ®éng h­ëng l­¬ng s¶n phÈm n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc. Nh­ng tû lÖ nµy còng kh«ng nhiÒu nªn tÝnh ®Õn hÖ sè tr­ît gi¸ th­êng hµng n¨m tõ 12-15% th× tiÒn l­¬ng b×nh qu©n vÉn kh«ng t¨ng. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng t×nh tr¹ng tiÒn l­¬ng t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ chóng ta xem xÐt tiÕp: 5. Ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn ¶nh h­ëng ®Õn viÖc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm: a/ C«ng t¸c ®Þnh møc lao ®éng: C¸c møc hiÖn hµnh t¹i nhµ m¸y: HiÖn nay nhµ m¸y ®ang ¸p dông hai lo¹i møc: §ã lµ møc s¶n l­îng vµ móc sè l­îng ng­êi lµm viÖc. Møc s¶n l­îng ®­îc nhµ m¸y qui ®Þnh cho mét ph©n x­ëng (tæ) s¶n xuÊt trong mét thêi gian cÇn thiÕt s¶n xuÊt bao nhiªu s¶n phÈm qui ®Þnh theo chøc n¨ng nhiÖm vô cña m×nh. Møc sè l­îng ng­êi lµm viÖc quy ®Þnh sè lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Møc sè l­îng ng­êi lµm viÖc ®­îc quy ®Þnh cho c¸c ph©n x­ëng, tæ, phßng nghiÖp vô. N¨m 1992, phßng Tæ chøc lao ®éng kÕt hîp víi c¸c ph©n x­ëng tiÕn hµnh rµ so¸t cñng cè c«ng t¸c x©y dùng møc lao ®éng trªn c¬ së thèng kª kinh nghiÖm. §iÒu tra, bÊm giê, chôp ¶nh, c¸c thao t¸c lµm viÖc cña ng­êi c«ng nh©n vµ x©y dùng lªn ®Þnh møc, ®Ó cã ®­îc ®Þnh møc nµy qua nhiÒu lÇn kh¶o s¸t. Häp, rót kinh nghiÖm nhµ m¸y ra ®­îc ®Þnh møc ¸p dông ®Õn nay. §ång thêi nh÷ng ®Þnh møc chÕ t¹o s¶n phÈm v­ît qu¸ 130% ®Òu ®­îc kiÓm tra, kiÓm ®Þnh l¹i vµ cã ®iÒu chØnh phï hîp víi thu nhËp cuèi cïng lµ ë c¸c bé phËn - ph©n x­ëng cho hîp lý ®Ó tr¸nh kh«ng g©y nªn nh÷ng tr­êng hîp hiÖn t­îng chän viÖc dÔ lµm, viÖc khã bá giao l¹i cho ng­êi kh¸c t¹o nªn mÊt c©n ®èi trong toµn nhµ m¸y. Tõ ®ã ®Õn nay nhµ m¸y còng ®· liªn tôc kiÓm tra ®iÒu chØnh møc theo ph­¬ng ph¸p thèng kª kinh nghiÖm chñ yÕu ®Ó ®iÒu chØnh cho phï hîp thùc tÕ hiÖn nay. Vµ hiÖn nay nhµ m¸y tËp trung ®iÒu chØnh møc ®Ó x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng trªn gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm theo th«ng t­ 13. Do ®ã hiÖn nay mét sè møc ch­a ph¶n ¸nh chÝnh x¸c l­îng lao ®éng hao phÝ. BiÓu 10: Sè l­îng c¸c møc lao ®éng toµn nhµ m¸y Stt ChØ tiªu N¨m 1995 1996 1997 1 Tæng sè b­íc c«ng viÖc 575 592 615 2 Tæng sè b­íc c«ng viÖc cã møc 558 574 585 3 Tû lÖ 2/1 (%) 97,04 96,95 95,12 Qua biÓu trªn ta thÊy sè l­îng c«ng viÖc ë nhµ m¸y lµ nhiÒu. Sè l­îng b­íc c«ng viÖc cã møc t¨ng qua c¸c n¨m song vÒ tû lÖ víi tæng sè b­íc c«ng viÖc th× gi¶m xuèng. Së dÜ nh­ vËy lµ do trong nhµ m¸y cßn cã mét sè c«ng viÖc ch­a ®Þnh møc ®­îc ®ã lµ c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt ®¬n lÎ, s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng, gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña 1 tæ s¶n xuÊt trong thêi gian ng¾n kh«ng thuéc chuyªn m«n th­êng lµm.... Ngoµi ra hµng n¨m cßn nghiªn cøu s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm míi, vËt liÖu míi mµ ch­a tiÕn hµnh ®Þnh møc ®­îc. H­íng tíi xÝ nghiÖp sÏ tiÕn hµnh ®Þnh møc cho nh÷ng c«ng viÖc cßn l¹i ®Ó lµm c¬ së cho viÖc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm mét c¸ch hîp lý, ®¶m b¶o phï hîp víi hao phÝ mµ ng­êi lao ®éng bá ra tr¸nh t×nh tr¹ng b×nh qu©n hãa tiÒn l­¬ng. * Ph­¬ng ph¸p ®Þnh møc ®ang ¸p dông: Do tÝnh chÊt s¶n xuÊt cña ngµnh c¬ khÝ, m¸y mãc phÇn lín ®· l¹c hËu, chÊt l­îng kh«ng æn ®Þnh do ®ã mµ c«ng t¸c ®Þnh møc ë nhµ m¸y v« cïng khã kh¨n phøc t¹p. Bªn c¹nh ®ã ®Þnh møc ®ßi hái lu«n ph¶i thay ®æi phï hîp chÊt l­îng m¸y mãc kh«ng æn ®Þnh. §Õn nay vÒ c¬ b¶n tÊt c¶ c¸c kh©u c¸c c«ng ®o¹n ®Òu ®· cã ®Þnh møc, nh­ng ®Þnh møc ®­a ra vµ ¸p dông vÉn cßn bÊt hîp lý do ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh møc chñ yÕu lµ dùa trªn ph­¬ng ph¸p thèng kª kinh nghiÖm lµ chÝnh. - Ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh + bÊm giê cã ¸p dông nh­ng ch­a ®­îc réng r·i nhiÒu ®Õn tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm vµ c«ng viÖc. Nh­ vËy cã thÓ thÊy r»ng ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh møc ch­a dùa trªn c¨n cø khoa häc ®i cïng víi nã lµ viÖc bu«ng láng c«ng t¸c qu¶n lý do viÖc giao kho¸n c«ng viÖc tõ nhµ m¸y ®Õn c¸c ph©n x­ëng ®Õn ng­êi lao ®éng. Nhµ m¸y chØ c¨n cø vµo sè l­îng s¶n phÈm cuèi cïng ®¶m b¶o chÊt l­îng cÇn ph¶i nhËp khã cuèi kú ®óng thêi gian quy ®Þnh. Do vËy lµm cho viÖc x©y dùng møc vµ kiÓm tra ®é chÝnh x¸c cña møc lµ khã kh¨n. Lµm ¶nh h­ëng ®Õn viÖc tÝnh ®¬n gi¸, c¨n cø tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng vµ kh«ng ph¶n ¸nh chÝnh x¸c hao phÝ lao ®éng. * ChÊt l­îng hÖ thèng møc: Do kh«ng ¸p dông ph­¬ng ph¸p ®Þnh møc lao ®éng mét c¸ch khoa häc chñ yeó lµ ®Þnh møc theo ph­¬ng ph¸p thèng kª kinh nghiÖm chÝnh v× thÕ chÊt l­îng hÖ thèng møc cña nhµ m¸y cßn mét sè ®iÓm kh«ng s¸t thùc tÕ, cã s¶n phÈm ®Þnh møc cao h¬n ®Þnh møc trung b×nh tiªn tiÕn, cã s¶n phÈm ®Þnh møc thÊp h¬n. Nguyªn nh©n cã t×nh tr¹ng nµy lµ ngoµi viÖc dïng ph­¬ng ph¸p ®Þnh møc ch­a khoa häc cßn do t×nh tr¹ng m¸y mãc thiÕt bÞ cò kü dÉn ®Õn møc quy ®Þnh kh«ng ®¹t quy ®Þnh. Chóng ta biÕt r»ng ®Ó tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ph¶i c¨n cø vµo l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc vµ ®Þnh møc lao ®éng. Víi hÖ thèng ®Þnh møc lao ®éng cña nhµ m¸y nh­ hiÖn nay dÉn ®Õn ®¬n gi¸ s¶n phÈm kh«ng ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vµ tÝnh c«ng b»ng gi÷a ng­êi lao ®éng. Cô thÓ cã c«ng viÖc ®¬n gi¸ sÏ cao cã c«ng viÖc ®¬n gi¸ thÊp, c«ng nh©n chän viÖc cã ®Þnh møc thÊp ®Ó lµm... Do ®ã viÖc lùa chän viÖc mÊt tÝnh kh¸ch quan lµm gi¶m vai trß vµ t¸c dông c¸c h×nh thøc tiÒn l­¬ng tr¶ theo s¶n phÈm. * C«ng t¸c kiÓm tra nghiÖm thu s¶n phÈm: HiÖn nay c«ng t¸c kiÓm tra nghiÖm thu s¶n phÈm do bé phËn KCS ë phßng kü thuËt nhµ m¸y ®¶m nhiÖm. V× lµ c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ phôc vô cho ngµnh do vËy c¸c s¶n phÈm ®Òu ®­îc kiÓm tra nghiÖm thu chÆt chÏ, ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn kü thuËt do ngµnh quy ®Þnh. Ph­¬ng tiÖn kiÓm tra nghiÖm thu mét phÇn nhá lµ m¸y mãc cßn l¹i chñ yÕu lµ thñ c«ng. Tr×nh ®é cña c¸n bé KCS cña nhµ m¸y lµ cao. 4/4/ lµ tr×nh ®é ®¹i häc Nh­ vËy ta thÊy bé phËn lµm c«ng t¸c kiÓm tra nghiÖm thu s¶n phÈm lµ c«ng t¸c v« cïng quan träng vµ cÇn thiÕt muèn s¶n phÈm lµm ra cã chÊt l­îng cao ngoµi nh÷ng yÕu tè cña s¶n xuÊt th× cÇn ph¶i x©y dùng mét tû lÖ chÊt l­îng s¶n phÈm vµo ®¬n gi¸ ®Ó tÝnh l­¬ng cho c«ng nh©n cã nh­ vËy th× ng­êi c«ng nh©n míi cã tr¸ch nhiÖm víi kÕt qu¶ c«ng viÖc cña m×nh vµ lóc ®ã míi cã kh¶ n¨ng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. * Tæ chøc phôc vô n¬i lµm viÖc: - Trang bÞ cho n¬i lµm viÖc: N¬i ®Õn trang bÞ cho n¬i lµm viÖc hiÖn nay ë nhµ m¸y ta cã nhËn xÐt sau: - ë c¸c ph©n x­ëng vµ tæ s¶n xuÊt c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ dïng vµo viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm nh×n chung ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ nh­ng hÇu hÕt c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®· cò, l¹c hËu hay h­ háng chÊt l­îng m¸y gi¶m nhiÒu, ®ã lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi cho c«ng nh©n lµm l­¬ng s¶n phÈm. Kho¶ng 50% m¸y mãc thiÕt bÞ ®­îc trang bÞ tõ nh÷ng n¨m tr­íc 1980 chÊt l­îng cßn l¹i kho¶ng 40-50% bªn c¹nh víi hÖ thèng m¸y mãc l¹c hËu cÇn ph¶i thay thÕ lµ nh÷ng dông cô thiÕt bÞ phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng l¹c hËu. HÖ thèng nhµ x­ëng phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ nghØ ng¬i cña c«ng nh©n ®· xuèng cÊp nhiÒu, m¸y mãc ph¸t ra tiÕng ån lín. §iÒu nµy ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng lµm viÖc, n¨ng suÊt lao ®éng vµ søc kháe cña ng­êi c«ng nh©n. ViÖc bè trÝ chung hÖ thèng c¸c ph©n x­ëng ë nhµ m¸y nh×n chung lµ hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh c«ng nghÖ. S¬ ®å mÆt b»ng bè trÝ n¬i lµm viÖc PX §óc PX C¬ khÝ II PX C¬ khÝ I PX ghi Nhµ lµm viÖc c¬ quan gi¸n tiÕp Kho 4 ph©n x­ëng bè trÝ trong ®ã cã ph©n x­ëng c¬ khÝ I vµ ph©n x­ëng ghi trong 1 nhµ, 2 ph©n x­ëng ®óc vµ c¬ khÝ II riªng. DiÖn tÝch mçi ph©n x­ëng tõ 300¸500m2 víi sè c«ng nh©n ë mçi ph©n x­ëng tõ h¬n 20 ®Õn h¬n 40 ng­êi, b×nh qu©n kh«ng gian s¶n xuÊt cho mçi ng­êi lµ 12m2. Do m¸i che lîp b»ng t«n nªn vÒ mïa hÌ nhiÖt ®é ë trong c¸c ph©n x­ëng kh¸ cao tõ 36¸380C ¶nh h­ëng ®Õn søc kháe vµ kh¶ n¨ng lµm viÖc cña ng­êi c«ng nh©n lµ lín. Qua t×nh h×nh tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc ta cã nhËn xÐt: c«ng t¸c tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc cßn ch­a ®¹t yªu cÇu hiÖn t¹i còng nh­ trong t­¬ng lai cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch chÊn chØnh l¹i vµ cÇn cã dù ¸n ®Çu t­ vµo viÖc c¶i t¹o, x©y dùng, trang bÞ l¹i n¬i lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. §èi víi c«ng nh©n lµm l­¬ng s¶n phÈm viÖc tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc nh­ vËy ®· ¶nh h­ëng ®Õn viÖc hoµn thµnh møc cña hä. Do vËy tiÒn l­¬ng mµ ng­êi c«ng nh©n nhËn ®­îc kh«ng ®¶m b¶o cuéc sèng cña hä. 6/ Ph©n tÝch t×nh h×nh ¸p dông chÕ ®é tr¶ l­¬ng thêi gian hiÖn nay ë nhµ m¸y. Lao ®éng gi¸n tiÕp lµ nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o ®ång bé quy tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra liªn tôc ®¶m b¶o viÖc lµm- thu nhËp vµ c¸c mÆt ®êi sèng x· héi kh¸c cho toµn bé lao ®éng trong danh s¸ch cña doanh nghiÖp. H×nh thøc tiÒn l­¬ng tr¶ theo thêi gian ë nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng ®­îc ¸p dông cho c¸n bé qu¶n lý nhµ m¸y, qu¶n lý ph©n x­ëng vµ c¸c c«ng viÖc phôc vô ch­a ®Þnh møc ®­îc. Ngµy 20-1-1998 §¹i héi c«ng nh©n viªn chøc toµn nhµ m¸y häp ra nghÞ quyÕt vÒ viÖc thùc hiÖn Th«ng t­ 13, ngµy 10/4/1997 cña Bé L§TB-XH vÒ c«ng t¸c tiÒn l­¬ng. Trong ®ã, §¹i héi ®· ra ®­îc néi quy tr¶ l­¬ng cña nhµ m¸y. §èi víi khèi gi¸n tiÕp h­ëng chÕ ®é l­¬ng thêi gian ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: - TiÒn l­¬ng cña khèi bæ trî, gi¸n tiÕp ë c¸c phßng, ph©n x­ëng ®­îc tr¶ c¨n cø vµo: * KÕt qu¶ s¶n xuÊt thùc tÕ cña tõng th¸ng * Møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n víi l­¬ng cÊp bËc cña tõng ng­êi. C¸ch tÝnh tr¶ l­¬ng theo thêi gian. a/ §èi víi c¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt: - TiÒn l­¬ng cña qu¶n ®èc ph©n x­ëng, kü thuËt viªn vµ nh©n viªn kinh tÕ, ph©n x­ëng ®­îc tÝnh trªn c¬ së møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n cña ph©n x­ëng víi møc l­¬ng theo cÊp bËc cña tõng ng­êi. TiÒn l­¬ng cña 1 ng­êi 1 th¸ng = L­¬ng cÊp bËc + P cÊp l­¬ng nÕu cã ------------------------------------------------ 26 x Sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ x hÖ sè møc t¨ng W b×nh qu©n cña PX Trong ®ã: - L­¬ng cÊp bËc: HÖ sè l­¬ng míi cña c¸ nh©n x 144.000® - HÖ sè møc t¨ng Wl® b×nh qu©n cña PX lµ thu nhËp b×nh qu©n thùc tÕ/l­¬ng b×nh qu©n chÕ ®é cña ph©n x­ëng. §èi víi qu¶n ®èc ph©n x­ëng ®­îc h­ëng phô cÊp tr¸ch nhiÖm b»ng 20% thu nhËp hµng th¸ng cña qu¶n ®èc VÝ dô: 1 qu¶n ®èc ph©n x­ëng c¬ khÝ I. Cã hÖ sè l­¬ng 3,23. Sè ngµy lµm viÖc trong th¸ng 27 ngµy c«ng, n¨ng suÊt lao ®éng cña ph©n x­ëng c¬ khÝ I th¸ng 6 lµ 1,7. TiÒn l­¬ng cña qu¶n ®èc th¸ng 7 lµ: 144.000 x 2,23 TiÒn l­¬ng = ---------------------- = 27 x 1,7 = 821.115® th¸ng 7/98 26 Phô cÊp tr¸ch nhiÖm cña qu¶n ®èc th¸ng 7: 20% thu nhËp 821,115® x 1,20 = 985.338® TiÒn l­¬ng th¸ng cña qu¶n ®èc ph©n x­ëng c¬ khÝ I ®­îc tÝnh lµ: 985.338® b/ §èi víi khèi qu¶n lý bæ trî ë c¸c phßng: - TiÒn l­¬ng cña mçi nh©n viªn ®­îc tÝnh trªn c¬ së møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n chung cña toµn thµnh phè víi møc l­¬ng míi theo cÊp bËc tõng ng­êi. C«ng thøc: TiÒn l­¬ng cña 1 ng­êi 1 th¸ng = L­¬ng cÊp bËc + P. cÊp l­¬ng (nÕu cã) -------------------------------------------------- 26 x Sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ x HÖ sè møc t¨ng W b×nh qu©n chung toµn nhµ m¸y Nh­ vËy ta thÊy c¸ch tÝnh tr¶ l­¬ng thêi gian hiÖn nay cña nhµ m¸y lµ hoµn toµn hîp lý. §· g¾n tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lao ®éng lµm gi¸n tiÕp víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña nhµ m¸y: lµm cho ng­êi lao ®éng lµm gi¸n tiÕp quan t©m ch¨m lo t×m kiÕm viÖc lµm, n©ng cao chÊt l­îng phôc vô, qñan lý v× kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña nhµ m¸y g¾n liÒn víi thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. VÝ dô: tiÒn l­¬ng cña 1 c¸n sù phô tr¸ch chÕ ®é chÝnh s¸ch cña nhµ m¸y, cã hÖ sè l­¬ng: 2,68 - lµm viÖc ®ñ 26 ngµy, hÖ sè n¨ng suÊt lao ®éng toµn nhµ m¸y th¸ng 6 lµ 1,42. VËy tiÒn l­¬ng cña c¸n bé nhËn ®­îc trong th¸ng 6 lµ: 144 x 2,68 TiÒn l­¬ng th¸ng 6/98 = ----------------- = 26 x 1,42 = 548.000® 26 PhÇn ba Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng ë nhµ m¸y Nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng - Liªn hiÖp ®­êng s¾t ViÖt Nam lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc h¹ng II. Trong nh÷ng n¨m võa qua nhµ m¸y lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµ tõng b­íc ®i lªn. Gi¸ trÞ s¶n l­îng t¨ng, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi t¨ng, ®ãng gãp ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ c¸c kho¶n trÝch nép t¨ng, chÝnh trÞ néi bé æn ®Þnh c¸c mÆt v¨n hãa x· héi ph¸t triÓn. Trong viÖc x©y dùng quü l­¬ng nhµ m¸y ®· g¾n bã tiÒn l­¬ng víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Qua toµn bé phÇn II ë trªn chóng ta t×m hiÓu s©u ®Æc ®iÓm c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña nhµ m¸y. ViÖc ¸p dông c¸c h×nh thøc tiÒn l­¬ng vµ hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p dông ®ã trong s¶n xuÊt kinh doanh cña nhµ m¸y. §Ó hoµn thiÖn h¬n c«ng t¸c tæ chøc c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng nh»m ph¸t huy h¬n nöa n¨ng lùc cña nhµ m¸y. T«i xin m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ sau ®©y: I/ Hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p tÝnh ®¬n gi¸: Qua ph©n tÝch ph­¬ng ph¸p tÝnh ®¬n gi¸ ®Ó tr¶ l­¬ng s¶n phÈm ë nhµ m¸y ta thÊy c¸ch tÝnh hiÖn t¹i lµ vÉn ch­a hoµn chØnh ch­a khuyÕn khÝch ®­îc ng­êi lao ®éng tÝch cùc lµm tèt c«ng viÖc ®­îc giao víi chÊt l­îng s¶n phÈm cña m×nh. V× vËy t«i xin m¹nh d¹n ®­a ra mét sè ph­¬ng ph¸p tÝnh ®¬n gi¸: - Sau khi ®· cã møc ®­îc x¸c ®Þnh th× ®¬n gi¸ ph¶i ®­îc tÝnh thèng nhÊt trªn c¬ së cÊp bËc c«ng viÖc, mçi mÆt hµng ph¶i ®­îc tÝnh ®¬n gi¸ riªng. S¶n phÈm kh¸c nhau tÝnh ®¬n gi¸ kh¸c nhau. ChÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua viÖc kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm. Khi cã sù thay ®æi møc vµ c¸c chÕ ®é tiÒn l­¬ng th× ®ång thêi ph¶i tÝnh l¹i ®¬n gi¸ møc míi vµ cã tû lÖ khuyÕn khÝch chÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua kÕt qu¶ cña viÖc kiÓm tra s¶n phÈm. C«ng thøc tÝnh ®¬n gi¸: 1/ ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n LCBCV §G = ---------- x H §Mi §Mi : Møc s¶n l­îng cho mÆt hµng i LCBCV : L­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc ngµy H : Tû lÖ khuyÕn khÝch chÊt l­îng s¶n phÈm cÇn ®­îc thèng nhÊt theo quy ®Þnh cña tõng lo¹i hµng ho¸ s¶n phÈm vµ ®­îc kiÓm ®Þnh chÆt chÏ tr­íc khi tÝnh tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. 2/ ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ: Tõ ®Çu n¨m 1998 nhµ m¸y tiÕn hµnh kho¸n quü l­¬ng theo s¶n phÈm cuèi cïng. Cã thÓ nãi r»ng t×nh h×nh sö dông thêi gian lao ®éng cña c«ng nh©n ®· cã nh÷ng nÐt chuyÓn biÕn tÝch cùc víi møc ®­îc giao xuèng ph©n x­ëng, tæ s¶n xuÊt th× nhµ m¸y chØ quan t©m ®Ðn s¶n phÈm cuèi cïng cña ng­êi lao ®éng. Tõ ®ã lµm c¨n cø ®Ó tr¶ l­¬ng cßn viÖc qu¶n lý giao cho ph©n x­ëng vµ tæ qu¶n lý, miÔn ®Õn ngµy th¸ng lµ cã s¶n phÈm ®Çy ®ñ. V× kÕt qu¶ ®¹t ®­îc lµ kÕt qu¶ chung cña c¸c thµnh viªn trong tæ, ph©n x­ëng hoµn thµnh. Do ®ã ®Ó khuyÕn khÝch chÊt l­îng vµ cã t¸c dông tèt trong viÖc x©y dùng ý thøc tr¸ch nhiÖm cña c¸c thµnh viªn trong tæ, c¸c tæ khi tham gia vµo hoµn thµnh c¸c s¶n phÈm c«ng viÖc cïng ®­îc mét tû lÖ khuyÕn khÝch nhÊt ®Þnh vÒ kÕt qu¶ vµ thêi gian thùc hiÖn c«ng viÖc. LCBCB j §Gi = --------------- x H §Mj LCBCVj : L­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc ngµy c«ng nh©n thø j §Mj : §Þnh møc s¶n l­îng mÆt hµng i 3/ Hoµn thiÖn c¸ch thanh to¸n vµ ph©n phèi tiÒn l­¬ng cho c«ng nh©n Thanh to¸n vµ ph©n phèi tiÒn l­¬ng tr¶ theo s¶n phÈm a) Thanh to¸n tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n Sau khi ®¬n gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh thèng nhÊt ®èi víi tõng mÆt hµng s¶n phÈm th× tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n ®­îc x¸c ®Þnh: L1 = §Gi x QC L1 : TiÒn l­¬ng thùc tÕ ng­êi c«ng nh©n Q1 : S¶n l­îng s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra §Gi : §¬n gi¸ s¶n phÈm mÆt hµng i b) TiÒn l­¬ng tÝnh theo s¶n phÈm tËp thÓ: -TiÒn l­¬ng cña c¶ tæ ®­îc nhËn lµ: L1 = §Gi x Q1 L1 : TiÒn l­¬ng thùc tÕ cña c¶ tæ Q1 : S¶n l­îng s¶n phÈm thùc tÕ lµm ra cña c¶ tá §Gi : §¬n gi¸ s¶n phÈm mÆt hµng i - Chia l­¬ng cho tõng c¸ nh©n trong tæ ta cã thÓ tiÕn hµnh chia l­¬ng theo mét trong hai ph­¬ng ph¸p sau: + Ph­¬ng ph¸p 1: Dïng hÖ sè ®iÒu chØnh: X¸c ®Þnh hÖ sè ®iÒu chØnh (K) L1 K = -------- LCB L1 : TiÒn l­¬ng thùc tÕ cña c¶ tæ nhËn ®­îc theo s¶n l­îng thùc tÕ LCB : L­¬ng cÊp bËc cña c¶ tæ. LCB ®­îc x¸c ®Þnh n : Sè c«ng nh©n trong tæ LCBi : L­¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n i ti : Sè giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n bËc i L­¬ng cña tõng ng­êi sÏ ®­îc x¸c ®Þnh: L = LCBi x K + Ph­¬ng ph¸p 2: Ph­¬ng ph¸p giê hÖ sè Tæng sè giê thùc tÕ quy ®æi ra bËc 1: (T1) n : lµ sè c«ng nh©n ti : Sè giê thùc tÕ cña c«ng nh©n bËc i Ki: HÖ sè t­¬ng øng cña bËc 1 TÝnh gi¸ trÞ mét giê cña bËc 1 quy ®æi L1 b1 = -------- T1 b1 : gi¸ trÞ mét giê bËc 1 quy ®æi TiÒn l­¬ng thùc tÕ cña mçi ng­êi L = b1 x ti x Ki 4/ Thanh to¸n vµ ph©n phèi tiÒn l­¬ng tr¶ theo thêi gian Qua ph©n tÝch ë phÇn trªn ta thÊy r»ng chÕ ®é tr¶ l­¬ng theo thêi gian hiÖn nay ë nhµ m¸y lµ t­¬ng ®èi hîp lý. V× tiÒn l­¬ng mµ ng­êi lao ®éng lµm c«ng viÖc gi¸n tiÕp nhËn ®­îc c¨n cø vµo kÕt qu¶ chung cña toµn nhµ m¸y nÕu tû lÖ hoµn thµnh v­ît møc chØ tiªu ®Ò ra th× tiÒn l­¬ng ng­êi lao ®éng lµm c«ng t¸c gi¸n tiÕp cao vµ ng­îc l¹i nãi chung nh­ vËy lµ ®· g¾n liÒn lîi Ých cña ng­êi lao ®éng víi nhµ m¸y. Nh­ng trong thùc tÕ hiÖn nay ë nhµ m¸y ta thÊy tû lÖ h­ëng l­¬ng thêi gian cßn cao >19% sè lao ®éng h­ëng l­¬ng thêi gian. Do vËy mµ tiÒn l­¬ng kh«ng tr¶ ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng bá ra, ch­a thùc sù kÝch thÝch m¹nh mÏ trong s¶n xuÊt. V× vËy ®Ó t¨ng thu nhËp ng­êi h­ëng l­¬ng thêi gian tíi ®©y nhµ m¸y cÇn x¾p xÕp, æn ®Þnh tæ chøc, rµ so¸t sè ng­êi cÇn thiÕt h­ëng l­¬ng thêi gian ®Ó quü l­¬ng phï hîp æn ®Þnh h¬n: b»ng c¸ch tiªu chuÈn hãa c¸n bé, x¾p xÕp t×m kiÕm thªm viÖc lµm. Môc tiªu lµ ph¶i cã bé m¸y gän nhÑ cã hiÖu qu¶. C«ng thøc tÝnh l­¬ng thêi gian: L1 = LCB + Phô cÊp l­¬ng (nÕu cã) ------------------------------------ 26 x Sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ x HÖ sè møc t¨ng W b×nh qu©n cña PX (toµn nhµ m¸y) L1 : L­¬ng thùc tÕ cña 1 ng­êi lao ®éng gi¸n tiÕp LCB : L­¬ng cÊp bËc 5/ Hoµn thiÖn c«ng t¸c ®Þnh møc lao ®éng Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng cña c«ng t¸c ®Þnh møc lao ®éng t¹i nhµ m¸y vµ ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh møc ®ang ®­îc ¸p dông. Ta thÊy r»ng n©ng cao chÊt l­îng cña møc vµ hiÖu qu¶ trong viÖc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng th× cÇn hoµn thiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau: a) Lùa chän ph­¬ng ph¸p x©y dùng møc: MÆc dï hÖ thèng m¸y mãc cña nhµ m¸y hiÖn nay ®· cò vµ l¹c hËu song qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoµn toµn b»ng m¸y mãc lµ chñ yÕu. §Þnh møc lao ®éng cña nhµ m¸y ®èi víi c¸c b­íc c«ng viÖc, s¶n phÈm ®­îc x©y dùng n¨m 1992 nh­ng hiÖn nay kh«ng ®­îc ¸p dông nhiÒu - vµ chñ yÕu lµ thèng kª kinh nghiÖm. Nh­ng dùa trªn c¸c ph­¬ng ph¸p thèng kª kinh nghiÖm cÇn tiÕn hµnh ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh, bÊm giê ®ång thêi b¸m s¸t hiÖn tr¹ng cña m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó x©y dùng ®iÒu chØnh møc cho phï hîp do chÊt l­îng m¸y mãc kh«ng ®ång ®Òu s¶n phÈm s¶n xuÊt tõ nh÷ng m¸y mãc ®ã cã chÊt l­îng kh«ng cao th× cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh riªng ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n ®øng m¸y ®ã ®Ó ®¶m b¶o cho hä cã mét møc lao ®éng hîp lý. b) Kh¶o s¸t x©y dùng møc: C¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc ¸p dông chia lµm 2 nhãm. Ph­¬ng ph¸p tæng hîp vµ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch. Ph­¬ng ph¸p tæng hîp lµ ph­¬ng ph¸p x©y dùng møc kh«ng dùa trªn c¬ së nghiªn cøu ph©n tÝch c¸c bé phËn, cña b­íc c«ng viÖc vµ ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt hoµn thµnh nã thêi gian hao phÝ chØ ®­îc quy ®Þnh cho toµn bé b­íc c«ng viÖc nhãm nµy gåm 3 ph­¬ng ph¸p: thèng kª kinh nghiÖm vµ d©n chñ b×nh nghÞ. Ph­¬ng ph¸p tæng hîp kh«ng ®Þnh møc mét c¸ch khoa häc. Do ®ã nhµ m¸y chØ nªn dïng ph­¬ng ph¸p nµy nh»m bæ xung cho ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch lµ ph­¬ng ph¸p x©y dùng møc b»ng c¸ch chia vµ nghiªn cøu tØ mØ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, qu¸ tr×nh lao ®éng c¸c b­íc c«ng viÖc ®­îc ®Þnh møc vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn thêi gian hao phÝ. HiÖn t¹i c¸c møc cña nhµ m¸y ch­a ®­îc x©y dùng mét c¸ch cã khoa häc v× vËy ph¶i tiÕn hµnh dïng ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch trªn c¬ së c¸c tµi liÖu kh¶o s¸t t¹i n¬i lµm viÖc ®Ó x©y dùng møc ®­îc chÝnh x¸c. Muèn vËy nhµ m¸y cÇn tiÕn hµnh c¸c néi dung sau: B­íc 1: Ph©n chia b­íc c«ng viÖc thµnh c¸c bé phËn hîp thµnh. B­íc 2: Sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p: chôp ¶nh, bÊm giê ®Ó thu thËp tµi liÖu thùc tÕ t¹i n¬i lµm viÖc. B­íc 3: Nghiªn cøu tµi liÖu kh¶o s¸t thu ®­îc, x¸c ®Þnh thêi gian l·ng phÝ kh«ng tr«ng thÊy. Nguyªn nh©n l·ng phÝ ®ã ®Ò ra biÖn ph¸p kh¾c phôc. B­íc 4: X¸c ®Þnh kÕt cÊu c¸c lo¹i thêi gian trong ca lµm viÖc Dù kiÕn néi dung vµ tr×h tù hîp lý ®Ó thùc hiÖn b­íc c«ng viÖc B­íc 5: TÝnh møc thêi gian vµ møc s¶n l­îng 1 ®¬n vÞ thêi gian (ca lµm viÖc) MSL = ---------------------------------------- Mtg MSL : Møc s¶n l­îng Mtg : Møc thêi gian MÆc dï ph­¬ng ph¸p x©y dùng nµy tèn nhiÒu thêi gian c«ng søc song chØ cã ph­¬ng ph¸p nµymíi ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cao, møc x©y dùng míi cã c¨n cø khoa häc lµm c¬ së cho viÖc tÝnh ®¬n gi¸ s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c cã nh­ vËy míi ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. c) §iÒu kiÖn ®Ó ®¹t møc: §Ó cã thÓ ®¹t møc ®Ò ra th× cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: Phßng kÕ ho¹ch vËt t­ ph¶i n¾m ch¾c ®­îc thùc hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh linh ho¹t tr­íc sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cô thÓ vÒ mÆt hµng s¶n xuÊt vËt t­ cÇn dïng vµ khi cã sù thay ®æi th× cÇn ph¶i kÞp thêi th«ng b¸o cho ph©n x­ëng, tæ s¶n xuÊt vµ bé phËn lµm c«ng t¸c ®Þnh møc kÞp thêi söa ®æi hoÆc x©y dùng møc míi. - §¶m b¶o æn ®Þnh vÒ tæ chøc s¶n xuÊt hoµn thiÖn bé m¸y tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc - Cñng cè kû luËt lao ®éng vÒ thêi gian vµ th¸i ®é ph­¬ng ph¸p thao t¸c lao ®éng hîp lý cña c«ng nh©n. - Thùc hiÖn c«ng t¸c tæ chøc theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn møc gi¶i thÝch râ cho c«ng nh©n møc ®­a vµo ¸p dông, ®éng viªn gióp ®ì hä ®ång thêi theo dâi xem xÐt møc hiÖn ®ang ¸p dông cã ®¶m b¶o chÝnh x¸c tiªn tiÕn kh«ng. Víi nhiÖm vô ®iÒu kiÖn trªn ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ cïng víi ph­¬ng ph¸p x©y dùng møc cã c¨n cø khoa häc sÏ gãp phÇn thùc hiÖn tèt viÖc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. 6/ Hoµn thiÖn tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc. §Ó ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt ®­îc liªn tôc th«ng suèt vµ cã hiÖu qu¶ th× kh©u tæ chøc phôc vô n¬i lµm viÖc ph¶i ®¶m b¶o tøc lµ nh÷ng trang thiÕt bÞ phôc vô cho qu¸ tr×nh lao ®éng ph¶i ®­îc trang bÞ phôc vô cho qu¸ tr×nh lao ®éng ph¶i ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ vµ x¾p xÕp theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh cung cÊp cho n¬i lµm c¸c trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt. ViÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc ë nhµ m¸y cÇn tiÕn hµnh nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau: - C¶i t¹o, söa ch÷a vµ x©y dùng l¹i c¸c ph©n x­ëng ®· qu¸ cò xuèng cÊp kh«ng ®¶m b¶o cho yªu cÇu s¶n xuÊt, an toµn cho lµm viÖc nh»m ®¶m b¶o søc kháe cho ng­êi c«ng nh©n ®ång thêi ®¶m b¶o yÕu tè thÈm mü trong s¶n xuÊt. - Thay thÕ vµ c¶i t¹o l¹i sè m¸y mãc ®· qu¸ cò nh­ m¸y tiÖn, bµo... thêi gian sö dông l©u, m¸y d¬ d·o n¨ng suÊt thÊp, chÊt l­îng s¶n phÈm kÐm tèn nhiÒu c«ng søc cña ng­êi lao ®éng. - T¨ng c­êng c«ng t¸c söa ch÷a nhá, võa, b¶o d­ìng m¸y mãc thiÕt bÞ nhµ x­ëng, x©y dùng kÕ ho¹ch b¶o d­ìng söa ch÷a m¸y mãc, nhµ x­ëng cô thÓ, th­êng xuyªn ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt an toµn. - T¨ng c­êng, th­êng xuyªn kiÓm tra viÖc thùc hiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, viÖc thùc hiÖn néi quy an toµn lao ®éng, kiÓm tra thao t¸c, ®éng t¸c thùc hiÖn c«ng viÖc vµ giê giÊc lao ®éng cña ng­êi lao ®éng./. PhÇn kÕt luËn Qua mét thêi gian nghiªn cøu lý luËn lµm c¬ së, xem xÐt ®¸nh gi¸ c«ng t¸c tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm vµ thêi gian t¹i Nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng - Liªn hiÖp ®­êng s¾t ViÖt Nam. T«i thÊy c¸c néi dung nhµ m¸y thùc hiÖn kh¸ tèt do ®ã gãp phÇn quan träng vµo nh÷ng th¾ng lîi trong s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ m¸y ®· ¸p dông réng r·i h×nh thøc tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n, h×nh thøc tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ vµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian vµ tõng b­íc hoµn thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn c«ng t¸c tr¶ l­¬ng ë nhµ m¸y cßn mét sè tån t¹i do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan. Trong toµn bé chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp t«i ®· cè g¾ng ph©n tÝch ®¸nh g¸i nh÷ng tån t¹i t×m ra nguyªn nh©n cña chóng ®Ó tõ ®ã cã biÖn ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c tr¶ l­¬ng t¹i nhµ m¸y. Nh÷ng kiÕn nghÞ ®­a ra ë ®©y míi chØ lµ b­íc ®Çu cña viÖc nghiªn cøu chÝnh v× vËy t«i rÊt mong sù ®ãng gãp cña c¸c thÊy, c¸c c« ®Ó chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp ®¹t chÊt l­îng cao h¬n n÷a. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy TrÇn Xu©n CÇu vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong Khoa Kinh tÕ lao ®éng cïng toµn thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn Nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng - Liªn hiÖp ®­êng s¾t ViÖt Nam. Tµi liÖu tham tham kh¶o 1. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 7 + 8 (1991-1996 2. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý vÒ lao ®éng tiÒn l­¬ng vÒ BHXH. gåm nghÞ ®Þnh tõ 235/H§BT ®Õn 26/CP (23-5-93) N§ 28/CP-28-3-97 - thÞ tr­êng13 ngµy 10-4-97 cña L§TBXH-TT. 3. Gi¸o tr×nh kinh tÕ lao ®éng (1-2) 4. Gi¸o tr×nh tæ chøc lao ®éng khoa häc trong xÝ nghiÖp 5. LuËt lao ®éng 6. §Þnh møc vÒ tæ chøc lao ®éng khoa häc trong XNCN 7. C¸c v¨n b¶n - quy chÕ, quy ®Þnh vÒ giao kho¸n, h¹ch to¸n, tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng t¹i Nhµ n­íc - Liªn hiÖp ®­êng s¾t ViÖt Nam. Môc lôc Trang Lêi c¶m ¬n 1 Lêi nãi ®Çu 2 PhÇn I: C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò tr¶ lu¬ng cho ng­êi lao ®éng. TiÒn l­¬ng vµ c¸c h×nh thøc tiÒn l­¬ng 4 I/ Kh¸i niÖm vÒ tiÒn l­¬ng 4 II/ C¸c nguyªn t¾c tr¶ l­¬ng 5 III/ C¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng 6 a) H×nh thøc tiÒn l­¬ng tr¶ theo s¶n phÈm 6 b) H×nh thøc tiÒn l­¬ng tr¶ theo thêi gian 7 c) C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó tr¶ l­¬ng s¶n phÈm 8 PhÇn II: Ph©n tÝch t×nh h×nh tr¶ l­¬ng ë nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng - Liªn hiÖp ®­êng s¾t ViÖt Nam 11 I/ Nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña nhµ m¸y 11 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhµ m¸y 11 2. NhiÖm vô s¶n xuÊt vµ t×nh h×nh thùc hiÖn mét sè chØ tiªu 11 3. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y 12 4. §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ 15 5. §Æc ®iÓm vÒ lao ®éng 17 II/ Ph©n tÝch t×nh h×nh tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng t¹i nhµ m¸y 19 1. C¸c chÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm ®ang ¸p dông 20 2. §èi t­îng tr¶ l­¬ng s¶n phÈm 20 a. ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n 20 b. ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ 20 3. Ph­¬ng ph¸p tÝnh ®¬n gi¸ 22 4. C¬ cÊu tr¶ l­¬ng s¶n phÈm 25 5. Ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn ¶nh h­ëng ®Õn viÖc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm 25 6. Ph©n tÝch t×nh h×nh ¸p dông chÕ ®é tr¶ l­¬ng thêi gian hiÖn nay ë nhµ m¸y. 30 PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c¸c h×nh th¸i tr¶ l­¬ng ë Nhµ m¸y c¬ khÝ cÇu ®­êng 33 I/ Hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p tÝnh ®¬n gi¸ 33 1. ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n 34 2. ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ 34 3. Hoµn thiÖn c¸ch thanh to¸n vµ ph©n phèi tiÒn l­¬ng cho c«ng nh©n 34 a. L­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n 34 b. L­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ 35 4. Thanh to¸n vµ ph©n phèi tiÒn l­¬ng tr¶ theo thêi gian 36 5. Hoµn thiÖn c«ng t¸c ®Þnh møc lao ®éng 37 a. Lùa chän ph­¬ng ph¸p x©y dùng møc 37 b. Kh¶o s¸t x©y dùng møc 37 c. §iÒu kiÖn ®Ó ®¹t møc 38 6. Hoµn thiÖn tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc 39 KÕt luËn 40