Giáo trình Quan hệ Mỹ - Nhật Bản sau chiến tranh thế giới thứ hai đến nay

coù 3 vaán ñeà coù khaû naêng ñe doïa an ninh Nhaät Baûn ñoù laø: - Vaán ñeà baùn ñaûo Trieàu Tieân - Tieàm naêng quaân söï, ñaëc bieät laø kho vuõ khí haït nhaân cuûa Nga - Söùc maïnh ñang noåi leân cuûa Trung Quoác Nhaät baûn khaúng ñònh söï hieän dieän cuûa quaân ñoäi Myõ taïi chaâu AÙ laø “ñieàu caàn thieát ñeå baûo ñaûm hoaø bình vaø oån ñònh”. Thôøi baùo New York ñaõ bình luaän : Moät mình _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 24 -- Nhaät Baûn khoâng theå baét tay Trung Quoác , moät mình Nhaät Baûn khoâng theå baét tay Trieàu Tieân thoáng nhaát, moät mình Nhaät Baûn khoâng theå baûo veä ñöôøng bieån cuûa chính noù – Vì taát caû nhöõng lyù do naøy , chuùng ta caàn lieân minh vôùi Myõ. Söùc maïnh phoøng veä cuûa Nhaät Baûn neáu khoâng lieân minh vôùi Myõ seõ laø “goùt chaân Asin” cuûa Nhaät Baûn .Vì theá caû hai phía phaûi tieán ñeán moät lieân minh Nhaät –Myõ ôû möùc cao hôn caû thôøi kyø chieán tranh laïnh , ñieàu ñoù ñaõ buoäc chaët Nhaät Baûn vaøo söï phuï thuoäc chieán löôïc cuûa Myõ maø Nhaät Baûn khoâng theå laøm gì khaùc hôn tröôùc moät thöïc teá laø Trung Quoác ñang noãi leân nhö moät cöôøng quoác thaät söï caû veà kinh teá laãn quoác phoøng. Quan heä an ninh Myõ – Nhaät thöôøng xuyeân ñöôïc ñieàu chænh theo höôùng naâng caáp vò trí vaø vai troø cuûa Nhaät Baûn trong lieân minh vôùi Myõ theå hieän qua caùc giai ñoaïn vôùi caùc vaên baûn ñaõ kí keát: - Töø Hieäp öôùc an ninh 1951 ñeán “Lieân minh chieán löôïc höôùng tôùi theá kæ XXI”, thaùng 4-1996 do cöïu Thuû töôùng Nhaät baûn laø Hashimoto vaø Toång thoáng Myõ Bill Clinton ñaõ kyù keát taïi Tokyo - Töø ñaïo luaät cô sôû Nhaät – NATO kí thaùng 5-1997 ñeán phöông höôùng hôïp taùc phoøng thuû môùi Nhaät – Myõ coâng boá 23-9-1997. Ñeán ñaây Hieäp öôùc an ninh Nhaät – Myõ ñaõ ñöôïc môû roäng bao truøm leân toaøn boä khu vöïc chaâu AÙ Thaùi Bình Döông vaø Nhaät Baûn ñoùng vai troø quaân söï ôû khu vöïc. Caû Nhaät Baûn vaø Myõ ñaõ ñieàu chænh quan heä an ninh theo höôùng naâng cao chaát löôïng hôïp taùc theå thieän qua moät soá söï kieän chính nhö sau: - Cuoäc gaëp thöôïng ñænh giöõa Toång thoáng Myõ G.W. Bush vaø thuû töôùng Nhaät Baûn Ymori dieãn ra ngaøy 19-3-2001, muïc ñích chính cuûa cuoäc gaëp naøy laø caû hai muoán haâm noùng laïi caùc cam keát song phöông nhaát laø trong lónh vöïc an ninh ñaõ ñöôïc kí keát tröôùc ñaây; ñoàng thôøi traán an caùc nhaø ñaàu tö cuûa caû hai nöôùc vaø laøm dòu nhöõng caêng thaúng do vuï ñaém taøu ñaùnh caù cuûa Nhaät Baûn ôû gaàn Hawai (thaùng 2-2001)vaø vuï phaïm toäi cuûa moät soá quaân nhaân Myõ ôû Nhaät Baûn. Caû hai cho raèng vieäc Myõ tieáp tuïc coù maët taïi Nhaät Baûn khoâng chæ laø nhu caàu cuûa nöôùc naøy maø coøn laø söï caàn thieát ñaûm baûo an ninh Ñoâng Baéc AÙ; Lieân minh Nhaät – Myõ laø neàn taûng cuûa hoøa bình vaø oån ñònh taïi khu vöïc chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông. Hai beân ñeà caäp tôùi moái ñe doïa cuûa vuõ khí huûy dieät vaø teân löûa ñaïn ñaïo (giaùn tieáp ñeà caäp tôùi kho vuõ khí nguyeân töû cuûa Trung Quoác vaø teân löûa ñaïn ñaïo cuûa Coäng hoøa daân chuû nhaân daân Trieàu Tieân). Ñoù ñöôïc coi laø lí do chính maø Myõ ñöa ra ñeå lí giaûi cho vieäc phaùt trieån heä thoáng teân löûa phoøng thuû (MND) cuûa Myõ. _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 25 -- Keát quaû cuûa cuoäc gaëp thöôïng ñænh naøy ñöôïc theå hieän qua tuyeân boá chung Nhaät Baûn – Myõ, trong ñoù nhaán maïnh ñeán 6 noäi dung chính: + Gia taêng ñoái thoaïi ñeå xöû lí caùc söï coá vaø taêng cöôøng hôïp taùc an ninh quaân söï giöõa hai quoác gia + Chính quyeàn Nhaät Baûn chia seû vôùi Myõ veà nhöõng moái ñe doïa tieàm taøng cuûa caùc loaïi vuõ khí huûy dieät vaø uûng hoä Myõ trong chöông trình trieån khai vuõ khí phoøng thuû teân löûa quoác gia (MND) + Gia taêng vaø phoái hôïp söï hôïp taùc kinh teá song phöông giöõa hai quoác gia nhaát laø trong chính saùch kinh teá vó moâ +Myõ uûng hoä Nhaät Baûn trong nhöõng coá gaéng nhaèm duy trì vaø oån ñònh heä thoáng taøi chính tieàn teä + Nhaät Baûn cam keát thöïc hieän chöông trình caûi toå cô caáu kinh teá nhaèm ñaït ñöôïc vaø duy trì caáp ñoä taêng tröôûng kinh teá theo döï kieán + Hai nöôùc tieáp tuïc phoái hôïp caùc noå löïc ñeå xuùc tieán caùc cuoäc thöông löôïng cuûa Toà chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO). Ñaây laø cuoäc gaëp thöôïng ñænh ñaàu tieân cuûa thieân nieân kæ môùi, moät laàn nöõa Myõ, Nhaät nhaán maïnh vaø cam keát seõ duy trì, gia taêng caùc moái lieân heä hôïp taùc song phöông, ñaëc bieät trong lónh vöïc an ninh vaø kinh teá quoác teá maø hoï ñaõ ñaït ñöôïc trong thaäp kæ tröôùc Ñaây cuõng chính laø lí do ñeå cöùu vôùt söï suy giaûm uy tín cuûa thuû thöôùng Mori ôû chính tröôøng Nhaät Baûn - Tieáp theo söï kieän treân, chính phuû Myõ quyeát ñònh boå nhieäm vò ñaïi söù môùi laø thöôïng nghò só Howard Baker tôùi Nhaät Baûn thaùng 5-2001, vôùi nhieäm vuï taäp trung caùc noå löïc lôùn nhaát ñeå giaûi quyeát trong nhieäm kì naøy laø phoái hôïp vôùi Nhaät Baûn cuûng coá lieân minh Myõ – Nhaät - Ngaøy 9-5-2001 ngöôøi chæ huy quaân söï cuûa Myõ taïi Nhaät Baûn ñaõ nhaán maïnh Nhaät Baûn seõ giöõ vai troø chuû ñaïo trong chieán löôïc an ninh toaøn caàu môùi cuûa Myõ bôûi vì troïng taâm chieán löôïc naøy Myõ ñaõ dòch chuyeån töø chaâu Aâu sang chaâu AÙ. Töôùn g Paul Hester, toång tö leänh caùc löïc löôïng quaân söï Myõ khaúng ñònh: Nhaät Baûn seõ laø trung taâm cuûa cô caáu an ninh trong khu vöïc chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông, vì leõ ñoù Myõ chuû tröông khoâng thay ñoåi quy moâ vaø cô caáu cuûa quaân ñoäi Myõ taïi Nhaät Baûn, Nhaät Baûn cuõng khoâng phaûn ñoái chuû tröông ñoù cuûa Myõ. Töø naêm 1999, chính phuû Nhaät Baûn ñaõ thoâng qua phöông höôùng chæ ñaïo hôïp taùc an ninh quoác phoøng song phöông do hai nöôùc soaïn thaûo. Trong ñoù nhaán _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 26 -- maïnh tôùi vieäc Nhaät seõ hoå trôï tröïc tieáp veà haäu caàn cho caùc löïc löôïng Myõ trong tình hình chieán söï xaûy ra ôû khu vöïc. - Tuaàn ñaàu thaùng 7-2001, cuoäc gaëp thöôïng ñænh laàn hai dieãn ra taïi traïi Ñavid, thuû ñoâ Washinton, thuû töôùng Nhaät baûn laø Koizumi vôùi toång thoáng Myõ Bush, vaãn tieáp tuïc cam keát trong lónh vöïc anh ninh quaân söï, seõ tieáp tuïc phoái hôïp chaët cheõ hôn ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà quoác teá noåi coäm. Tuy nhieân, thuû töôùng Nhaät Baûn toû ra thaän troïng hôn khi chia seû quan ñieåm xaây döïng heä thoáng MND cuûa Myõ. Sau ñoù, khi traû lôøi phoøng vaán caùc nhaø baùo oâng Koizumi noùi raèng: Nhaät Baûn chæ söû duïng khaû naêng quaân söï cuûa mình ñeå töï veä chöù khoâng ñöa quaân ñoäi ra nöôùc ngoaøi tham chieán bôûi vì ñieàu kieän cuûa Nhaät Baûn khaùc xa so vôùi Myõ. Taïi cuoäc gaëp thöôïng ñænh laàn hai naøy, phía Myõ toû ra tin töôûng hôn vaøo ngöôøi ñöùng ñaàu chính phuû Nhaät Baûn cho duø thaùi ñoä cuûa oâng Koizumi raát thaän troïng trong moät soá vaán ñeà song phöông vaø quoác teá. - Trong dòp kæ nieäm 50 naêm ngaøy kí hieäp öôùc an ninh Myõ – Nhaät, hai nöôùc cuøng toå chöùc phoái hôïp coù söï tham gia cuûa boä tröôûng ngoaïi giao Nhaät Baûn Makiko Tanaka vaø boä tröôûng ngoaïi giao Myõ Colin Powel, caû hai vò boä tröôûng ñeàu nhaán maïnh ñeán taàm quan troïng cuûa hieäp öôùc vaø tieáp tuïc taùi khaúng ñònh caàn phaûi duy trì vaø phaùt trieån lieân minh Nhaät – Myõ. Söï kieän ñoù ñaùnh daáu söï gia taêng quan heä hôïp taùc song phöông giöõa Nhaät Baûn vaø Myõ. Khaùc vôùi söï thaän troïng cuûa Thuû töôùng Koizumi, boä tröôûng ngoaïi giao Nhaät Tanaka laïi raát tích cöïc ngay caû nhöõng vaán ñeà raát nhaïy caûm. Baø cho raèng söï coù maët cuûa quaân Myõ taïi Nhaät Baûn laø ñieàu caàn thieát cho caû an ninh Nhaät Baûn vaø an ninh khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông, baø caûm ôn ngöôøi daân Nhaät Baûn, nhaát laø nhöõng ngöôøi daân Okinawa ñaõ chòu gaùnh naëng cuûa Lieân quaân Nhaät – Myõ Quan heä an ninh Myõ – Nhaät coøn ñöôïc thaét chaët hôn sau söï kieän 11/9/2001, caùc hoaït ñoäng ngoaïi giao vaø hôïp taùc an ninh cuûa Nhaät Baûn taäp trung höôùng vaøo hôïp taùc quoác teá ñaáu tranh choáng khuûng boá. Ñaëc bieät trong quan heä vôùi Myõ, Nhaät Baûn saún saøng chia seû nghóa vuï choáng khuûng boá, baûo veä an ninh vôùi Myõ. Toùm laïi, baèng nhöõng quan ñieåm mang tính thöïc teá, Nhaät Baûn ñaõ thöïc hieän chính saùch ngoaïi giao vaø hôïp taùc an ninh höôùng tôùi moät moâi tröôøng thuaän lôïi hôn cho vieäc xuùc tieán vaø môû roäng quan heä song phöông vôùi Myõ. Trong quan heä an ninh Nhaät – Myõ, Nhaät luoân coi vieäc tieáp tuïc cuûng coá caùc moái quan heä vôùi Myõ laø hoøn ñaù taûng trong chính saùch ngoaïi giao cuûa Nhaät. Söï gia taêng trong hôïp taùc choáng khuûng boá vôùi Myõ seõ trôû thaønh yeáu toá boå sung cho quan heä hôïp taùc an ninh Myõ – Nhaät. Qua ñoù dieän maïo cuûa hôïp taùc an ninh song phöông giöõa hai nöôùc coù söï ñoåi môùi theo höôùng gia taêng chaët cheõ hôn toaøn dieän hôn. _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 27 -- III. Quan heä kinh teá Myõ –Nhaät Baûn thôùi kyø sau chieán tranh laïnh Chieán tranh laïnh chaám döùt, söï ñoái ñaàu giöõa hai cöïc khoâng coøn nöõa, ñaõ ñaët quan heä Nhaät – Myõ tröôùc nhöõng thaùch thöùc môùi khi maø vaán ñeà quan heä trong lónh vöïc kinh teá ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu . Quan heä kinh teá Myõ vaø Nhaät Baûn trôû neân quan troïng baäc nhaát chi phoái taùc ñoäng ñeán taát caû caùc moái quan heä khaùc giöõa hai nöôùc . Phaàn lôùn nhöõng cuoäc tieáp xuùc ngoaïi giao giöõa hai nöôùc töø sau chieán tranh laïnh ñeàu chuù troïng ñeán noäi dung kinh teá .Chính töø nhöõng quan heä kinh teá ñaõ aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi chính saùch kinh teá vaø ñoái ngoaïi cuûa hai nöôùc . Veà phía Nhaät, quan heä vôùi Myõ ôû giai ñoaïn naøy laø heát söùc teá nhò, nhìn laïi quan heä vôùi Myõ ñaõ keùo daøi hôn nöõa theá kyû qua veà ñöôøng loái ñoái ngoaïi cuûa Nhaät laø hoaøn toaøn ñi theo Myõ. Sau chieán tranh laïnh , tình hình ñaõ ñoåi khaùc, cho duø vaãn ñi vôùi Myõ nhöng Nhaät baûn coá gaéng tìm con ñöôøng ñi ñoäc laäp cho mình khoâng theo ñuoâi Myõ. Treân thöïc teá, moái quan heä naøy co ùphaàn xaáu ñi baét ñaàu töø nhöõng naêm 90 khi maâu thuaãn buoân baùn hai nöôùc ñöôïc ñaët leân trong caùc chöông trình nghò söï tay ñoâi vaø ngay trong cuoäc chieán ôû vuøng vònh vôùi phaàn ñoùng goùp cuûa Nhaät ñaõ cho thaáy söï khaùc bieät giöõa hai nöôùc veà caùch thöùc giaûi quyeát khuûng hoaûng vaø giöõ gìn traät töï theá giôùi. Maët khaùc, haàu nhö trong suoát nhöõng naêm 90, Nhaät baûn ñaõ phaûi ñöông ñaàu vôùi tình traïng trì treä kinh teá trong nöôùc .Hai naêm 1997-1998, tình traïng naøy ñaõ bieán thaønh moät cuoäc suy thoaùi laøm traàm troïng theâm vaø keùo daøi cuoäc khuûng hoaûng taøi chính ôû chaâu AÙ,tình hình ñoù gaây söï chaùn naûn trong taàng lôùp thanh nieân hy voïng thaønh laäp coâng ty rieâng ,tieáp thò caùc saûn phaåm vaø dòch vuï môùi.tình traïng ño ùcoøn laøm suy kinh teá Nhaät baèng vieäc laøm taêng giaù nhöõng thöù thieát yeáu cho caïnh tranh nhö chi phí ñieän thoaïi,ñieän vaø nhaø ôû. Veà phía Myõ, Myõ xem truï coät thöù nhaát trong chính saùch chaâu AÙ, Thaùi Bình Döông cuûa Myõ laø taêng cöôøng quan heä vôùi caùc ñoàng minh trong khu vöïc , ñaët bieät laø quan heä vôùi Nhaät Baûn. Nhaät vöøa laø baïn haøng thöông maïi quan troïng cuûa Myõ cuõng vöøa laø ñoái thuû caïnh tranh . Söï xaâm nhaäp vaø tuyø thuoäc laãn nhau veà kinh teá giöõa Myõ vaø Nhaät gaén boù khaêng khít chaët cheõ ,do ñoù coù nhieàu vaán ñeà lôùn trong kinh teá theá giôùi nhö thuùc ñaåy taêng tröôûng toaøn caàu vaø heä thoáng thöông maïi theá giôùi naêng ñoäng …ñoøi hoûi caû hai cuøng chia seõ traùch nhieäm vaø lôïi ích .` Trong nhöõng coá gaéng ñeå xaây döïng cô caáu an ninh vaø kinh teá ôû khu vöïc phuø hôïp vôùi lôïi ích cuûa mình, Myõ raát caàn söï hôïp taùc vaø uûng hoä cuûa Nhaät Baûn. Chính saùch kinh teá cuûa Myõ ñoái vôùi Nhaät Baûn taäp trung chuû yeáu theo caùc ñònh höôùng sau: - Môû cöûa neàn kinh teá Nhaät Baûn laø nhieäm vuï ñaàu tieân nhaèm taïo ra moät quan heä ñoái taùc môùi vaø khaùc bieät. Myõ xaùc ñònh phaûi noå löïc nhieàu hôn ñeå ñaït ñöôïc quyeàn tieáp caän thò tröôøng Nhaät Baûn cho caùc nhaø ñaàu tö vaø xuaát khaåu My, ñaëc bieät chuù yù tôùi nhöõng maát caân ñoái kinh teá vó moâ, nhöõng ñieåm taéc ngheõn _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 28 -- veà cô caáu vaø caùc haøng raøo thò tröôøng trong caùc khu vöïc kinh teá cuï theå. Taát caû nhöõng khaû naêng ñoù coù theå gaây aùp löïc trong moïi dieãn ñaøn thöông maïi bao goàm WTO, APEC, vaø caùc cuoäc hoäi ñaøm caáp chính phuû ñeàu phaûi ñöôùc söû duïng ñeå ñöa nhöõng saùng kieán môû cöûa thò tröôøng Nhaät Baûn vaø toái ña hoùa nhöõng lôïi ích kinh teá cuûa Myõ. - Myõ khuyeán khích Nhaät Baûn phaùt trieån döïa nhieàu hôn vaøo nhu caàu trong nöôùc , qua ñoù thuùc ñaåy kinh teá cuûa khu vöïc phaùt trieån vaø taêng cöôøng hôïp taùc vôùi Myõ thuùc ñaåy töï do hoùa thöông maïi vaø ñaàu tö cuûa APEC, WTO. Döôùi con maét cuûa Myõ, Nhaät Baûn laø cöôøng quoác kinh teá thöù hai treân theá giôùi chæ ñöùng sau Myõ. Do ñoù, Nhaät Baûn phaûi ñoùng moät vai troø töông xöùng trong söï phaùt trieån kinh teá cuûa khu vöïc chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông baèng vieäc taïo döïng moät thöông tröôøng môû cöûa vaø ngay thaúng. Nhaät Baûn coù theå ñoùng vai troø moät ñoäng löïc cho taêng tröôûng kinh teá cuûa khu vöïc trong hieän taïi vaø töông lai, Myõ saün saøng uûng hoä quaù trình naøy - Myõ khuyeán khích thuùc ñaåy Nhaät Baûn thöïc hieän nhöõng caøi caùch ôû trong nöôùc ñeå tieáp tuïc taêng tröôûng kinh teá. Ñoái vôùi Myõ, moät nöôùc Nhaät Baûn môû cöûa vaø taêng tröôûng laø lôïi ích cuûa Myõ ôû khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông. Vì theá, trong haàu heát caùc hieäp ñònh thò tröôøng song phöông giöõa hai nöôùc treân taát caû caùc lónh vöïc töø noâng saûn ñeán baûo hieåm, kyõ thuaät cao vaø cheá taïo, ñeàu nhaèm vaøo nhöõng trôï ngaïi treân. Caùc hieäp ñònh ñoù ñoøi hoûi Nhaät Baûn phaûi tuaân theo nhöõng luaät leä vaø quy cheá, khoâng phaân bieät ñoái xöû, roõ raøng minh baïch, nôùi loûng buoân baùn, khuyeán khích hình thaønh caùc doanh nghieäp môùi, phaân phoái ñaàu tö coù hieäu quaû. 1. Quan heä Myõ – Nhaät treân lónh vöïc thöông maïi Myõ coi nhaät Baûn vöøa laø baïn haøng thöông maïi quan troïng nhaát ,vöøa laø ñoái thuû caïnh tranh ñaùng gôøm nhaát cuûa Myõ ôû khu vöïc chaâu aù Thaùi Bình Döông Ngay töø khi môùi leân naém quyeàn Bill Clinton ñaõ nhaán maïnh vôùi chính phuû Nhaät raèng Nhaät Baûn caàn thöïc hieän nhöõng thoûa thuaän vaø cam keát tay ñoâi giöõa hai nöôùc nhö vaán ñeà haøng baùn daãn, sieâu maùy tính vaø xaây döïng. Thaùng 4-1993, toång thoáng Clinton vaø Miyazawa ñaõ keâu goïi ñaøm phaùn ñeå tieán tôùi thaønh laäp moät cô sôû môùi cho quan heä kinh teá Nhaät – Myõ. Thaùng 6-1993, moät baûn thoâng caùo chung veà vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc kí keát neâu ra nhöõng öu tieân veà nhöõng chính saùch kinh teá, thöông maïi ñoái vôùi Nhaät ñöôïc vaïch ra. Chính phuû Nhaät ñoàng yù thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teádöïa treân nhu caàu trong nöôùc taêng leân vaø môû roäng cöûa thò tröôøng cho nhöõng haøng hoùa vaø dòch vuï coù söùc caïnh tranh cuûa nöôùc ngoaøi, ñoàng thôøi coù nhöõng bieän phaùp laøm giaûm thaëng dö caùn caân thanh toaùn vaø taêng nhaäp khaåu haøng hoaù, dòch vuï treân phaïm vi quoác teá. _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 29 -- Chính quyeàn Clinton cam keát giaûm ñaùng keå thaâm huït taøi chính, taêng cöôøng tieát kieäm vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa neàn kinh teá Myõ. Nhö vaäy chính phuû hai nöôùc Nhaät, Myõ ñaõ ñaït ñöôïc thoûa thuaän goàm 4 ñieåm: - ñoù laø moät chính saùch höôùng veà keát quaû - noù ñeà caäp tôùi nhöõng bieän phaùp ñònh tính vaø ñònh löôïng ñeå taïo neân cô sôû ñeå ño löôøng keát quaû ñaït ñöôïc döïa treân tieâu chuaån khaùch quan - cho pheùp tieáp caän vôùi nhöõng vaán ñeà ngaønh vaø cô caáu cuøng moät luùc - thoûa thuaän cho bieát khung thôøi gian chaët cheõ ñeå keát thuùc ñaøm phaùn Toùm laïi chính saùch thöông maïi cuûa Myõ ñoái vôùi Nhaät döôùi thôøi Clinton coù phaàn gay gaét hôn theå hieän qua nhöõng haïn cheá chaët cheõ hôn veà thôøi gian vaø keát quaû thöông löôïng. Do ño quan heä kinh teá giöõa hai nöôùc cuõng trôû neân caêng thaúng hôn. Caû hai ñeàu coù xu höôùng coi quan heä kinh teá laø moái quan taâm haøng ñaàu trong moái quan heä hai beân trong khi khoâng chuù troïng nhieàu ñeán nhaân toá an ninh. Qua quaù trình buoân baùn song phöông giöõa hai nöôùc cho thaáy Myõ laø thò tröôøng quan troïng nhaát ñoái vôùi Nhaät Baûn caû veà xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu. Khoái löôïng haøng hoùa xuaát khaåu töø Nhaät Baûn sang Hoa Kyø taêng leân nhanh choùng trong naêm ñaàu cuûa thaäp kæ 90. Bieåu Cô caáu xuaát khaåu haøng hoùa cuûa Nhaät Baûn sang thò tröôøng Myõ 1990 –1992 Haøng hoùa 1990 1991 1992 1. Löông thöïc thöïc phaåm 2. Nguyeân lieäu thoâ 3. Nhieân lieäu 4. Saûn phaåm Coâng nghieäp cheá taïo Trong ñoù: - Deät vaø haøng deät - Hoaù chaát - Kim loaïi (tröø saét theùp) - Saét vaø theùp - Khoaùng saûn (tröø kim 273 219 95 88236 713 2651 4271 2226 281 176 94 89259 734 2933 4043 2056 278 190 167 93297 739 3422 3729 1908 _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 30 -- loaïi) - Maùy moùc thieát bò Trong ñoù + Maùy moùc noùi chung + Thieát bò ñieän töû baùn daãn + Thieát bò giao thoâng vaän taûi 5. Caùc haøng hoùa khaùc Toång soá 811 74724 21009 17966 29866 1499 90322 785 75862 20716 18456 30421 1728 91538 808 79521 23128 19590 30263 1861 95793 Nguoàn: Caùc taïp chí nghieân cöùu Nhaät Baûn Xuaát khaåu cuûa Nhaät Baûn tôùi thò tröôøng Myõ ñaõ goùp phaàn ñaùng keå cho neàn coâng nghieäp Hoa Kì, naâng cao naêng löïc saûn xuaát vaø taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoùa Myõ treân thò tröôøng theá giôùi, ngay caû vôùi thò tröôøng Nhaät Baûn. Coù tôùi 59% caùc coâng ti Myõ söû duïng caùc loaïi haøng hoùa nhaäp khaåu töø Nhaät Baûn, 85% caùc coâng ti Myõ söû duïng caùc toå hôïp nhaäp khaåu töø Nhaät Baûn trong vieäc saûn xuaát ra caùc loaïi thaønh phaåm cuoái cuøng, 75% caùc coâng ti Myõ söû duïng caùc loaïi maùy moùc coâng nghieäp nhaäp khaåu töø Nhaät Baûn. Ñieàu ñoù ñaõ taïo ra cho caùc nhaø saûn xuaát Hoa Kyø coù theâm cô hoäi ñeå môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu haøng hoùa cuûa coâng nghieäp cheá taïo ra caùc thò tröôøng khaùc nhö EC. Böôùc sang giai ñoaïn cuoái cuûa thaäp kæ 90, kinh teá Nhaät Baûn vaø Myõ ñeàu laâm vaøo tình traïng suy giaûm. Kinh teá Nhaät sau moät giai ñoaïn phaùt trieån cao ñoä (1955-1973) ñöôïc goïi laø giai ñoaïn phaùt trieån thaàn kyø, trung bình moãi naêm taênh tröôûng kinh teá 10%; ñeán giai ñoaïn 1974 –1991, kinh teá Nhaät phaùt tieån trung bình (taêng tröôûng bình quaân 4%), tuy nhieân, Nhaät vaãn ñöùng cao nhaát trong caùc nöôùc tö baûn tieân tieán veà söï chuyeån dòch cô caáu lôùn kinh teá vaø Nhaät vaãn ñöùng ôû vò trí cöôøng quoác kinh teá theá giôùi; böôùc sang giai ñoaïn töø 1991 ñeán nay, neàn kinh teá bong boùng bò suïp ñoå, nhieàu naêm kinh teá taêng tröôûng ôû möùc döôùi 1% ,chính phuû Nhaät ñaõ coù tôùi 11 laàn ñöa ra caùc chính saùch toång hôïp khaån caáp vôùi quy moâ chi tieâu chính phuû toång coäng leân tôùi 130000tyû yeân.Tình hình ñoù daãn ñeán taâm lyù baát an trong xaõ hoäi, thaát nghieäp taêng (naêm 1990, thaát nghieäp 2% nhöng ñeán naêm 2001 ,tyû leä thaát nghieäp ñaõ leân tôùi 10%). Trong giai ñoaïn tröôùc maét, Nhaät Baûn vöøa phaûi ñoái phoù tình huoáng vöøa phaûi tieán haønh caûi caùch. Trong khi caùc bieän phaùp ñoái phoù tình huoáng khoâng coøn nhieàu, chính phuû Nhaät ñaõ aùp duïng nhöng khoâng coù hieäu quaû vaø khaû naêng taøi chính hieän taïi cuõng _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 31 -- khoâng cho pheùp aùp duïng nöõa. Chính phuû Nhaät haàu nhö bò ñoäng, tình hình kinh teá trong maáy naêm tôùi phaûi tuyø thuoäc nhieàu vaøo khaû naêng phuïc hoài cuûa kinh teá Myõ. Ñieàu ñoù daãn ñeán möùc xuaát khaåu cuûa Nhaät giaûm 0,6%, rieâng naêm 2000 giaûm 12,7 % so vôùi naêm 1999. Söï giaûm suùt naøy chính laø moät trong nhöõng nhaân toá haïn cheá möùc taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá. Sang naêm 2001, nhu caàu haøng hoùa cuûa Nhaät treân thò tröôøng Myõ bò giaûm xuoáng do söï suy giaûm cuûa neàn kinh teá Myõ. Do ñoù hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Nhaät giaûm veà caû giaù trò vaø khoái löôïng haøng hoùa. Theo soá lieäu cuûa boä taøi chính möùc thaëng dö trong 9 thaùng naêm 2001 cuûa Nhaät giaûm 43,1%, ñoù laø möùc giaûm lôùn nhaát keå töø 1978 ñeán nay. Tröôùc tình hình ñoù, chính phuû ñaõ thoâng qua nhieàu giaûi phaùp ñeå kích thích söï phaùt trieån kinh teá vaøgia taêng xuaát khaåu. Ví duï nhö chính phuû Nhaät thi haønh chính saùch ñoàng Yeân reû nhaèm gia taêng khaû naêng caïnh tranh giaù caû haøng hoùa Nhaät Baûn. Song song vôùi quaù trình xuaát khaåu haøng hoùa sang Myõ, trong nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 90, Nhaät Baûn trôû thaønh moät nöôùc nhaäp khaåu haøng hoùa lôùn cuûa Myõ chuû yeáu laø caùc saûn phaåm noâng nghieäp. Vieäc Bil Cliton kí vôùi Nhaät Baûn 34 hieäp ñònh buoân baùn song phöông trong nhöõng naêm 90 ñaõ taïo ñieàu kieän cho haøng hoùa cuûa Myõ deã daøng thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng Nhaät Baûn. Trong nhöõng naêm 1994 – 1997, xuaát khaåu cuûa Myõ sang Nhaät ñaõ taêng nhanh hôn xuaát khaåu cuûa Nhaät sang Myõ 6 laàn. Nhöõng lónh vöïc Myõ coù öu theá caïnh tranh nhö vieãn thoâng, dòch vuï, taøi chính, chaát baùn daãn oâ toâ, döôïc phaåm … Trong cô caáu nhaäp khaåu haøng hoùa cuûa Nhaät chuû yeáu laø caùc saûm phaåm sô cheá veà löông thöïc thöïc phaåm, nhieân lieäu, khoaùng saûn, chieám 40% toång giaù trò nhaäp khaåu haøng naêm cuûa Nhaät. Bieåu veà khoái löôïng haøng hoùa cuûa Nhaät Baûn nhaäp khaåu töø Myõ (1990-1992) 1990 1991 1992 1. Löông thöïc thöïc phaåm Trong ñoù - Thòt caùc loaïi - Caù, thuûy saûn - Rau, quaû caùc loaïi 2. Nguyeân lieäu thoâ Trong ñoù Nguyeân lieäu deät 10259 1843 2058 852 8573 669 10577 1802 2196 994 8034 591 11727 2235 2422 1055 7732 436 _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 32 -- 3. Nhieân lieäu 4. Caùc saûn phaåm cheá taïo Trong ñoù - Hoùa chaát - Thieát bò vaø maùy moùc - Maùy chuyeân duïng - Baùn thaønh phaåm ñieän töû, baùn daãn - Maùy bay 5. Caùc haøng hoùa khaùc Toång soá 1707 30810 5222 18034 3533 2009 2908 1020 52369 1688 32005 5814 18353 3434 2281 2506 1013 53317 1449 30162 5538 18125 3475 2159 2581 1160 52230 Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi söï giaûm suùt cuûa xuaát khaåu thì möùc nhaäp khaåu cuûa Nhaät Baûn cuõng giaûm 10,5 % (2001) bôûi xu höôùng giaûm suùt cuûa xuaát khaåu do suy giaûm chung cuûa neàn kinh teá toaøn caàu seõ laøm giaûm nhu caàu nhaäp khaåu caùc nguyeân lieäu phuïc vuï cho saûn xuaát caùc haøng xuaát khaåu. Nhö vaäy, Nhaät Baûn vaø Myõ laø baïn haøng heát söùc quan troïng ñoái vôùi nhau, hai neàn kinh teá Myõ, Nhaät ñaõ coù söï lieân keát saâu saéc vôùi nhau. Song do coù nhöõng söï maát caân ñoái naëng neà trong buoân baùn giöõa hai nöôùc daãn ñeán xung ñoät maäu dòch ñaùng lo ngaïi cho caû hai beân. Phía Myõ aùp duïng trong ñöôøng loái ñaøm phaùn thöông maïi vôùi Nhaät baûn baèng vieäc ñaët Nhaät vaøo söï löïa choïn hai höôùng: hoaëc laø Nhaät môû cöûa thò tröôøng cho haøng hoùa Myõ traøn vaøo (öôùc tính 50 tyû USD) hoaëc laø Myõ seõ laäp haøng raøo haïn cheá nhaäp haøng cuûa Nhaät vaøo Myõ moät caùch töông xöùng. Myõ ñoøi Nhaät phaûi xaùc ñònh kim ngaïch caùc maët haøng cuûa Myõ caàn coù treân thò tröôøng Nhaät Baûn, ñoàng thôøi eùp Nhaät naâng giaù ñoàng Yeân. Xuaát phaùt töø lôïi ích caû hai phía ñoøi hoûi caû Myõ vaø Nhaät Baûn phaûi nhöôïng boä nhau vì caû hai ñeàu coù nhöõng lôïi ích gioáng nhau vaø khoù khaên cuõng gioáng nhau. Chính söï phaùt trieån maâu thuaãn trong buoân baùn daãn ñeán söï thaâm huït thöông maïi cuûa Myõ vôùi Nhaät Baûn trong naêm 1998 laø 64,1 tyû USD. Ñeán 1999, taêng leân möùc 73,9 tyû USD. Xuaát khaåu haøng hoùa cuûa Myõ sang Nhaät giaûm hôn 7 tyû USD. Tröôùc tình hình ñoù hai beân ñaõ söû duïng nhieàu bieän phaùp nhö ñaøm phaùn ôû caáp ñoä ñòa phöông, ngaønh, cô caáu, ñaøm phaùn tay ñoâi giöõa hai nöôùc , ñaøm phaùn ña phöông _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 33 -- thoâng qua caùc cuoäc hoäi ñaøm cuûa WTO, GATT…Theá nhöng söï lieân keát kinh teá luoân ñaït ra nhöõng vaán ñeà khoù giaûi quyeát, lôïi ích an ninh maâu thuaãn vôùi lôïi ích kinh teá. Do ñoù trong thöïc teá, böùc tranh quan heä thöông maïi Myõ – Nhaät vaãn coøn nhieàu baát caäp. Caùc maët haøng chuû yeáu hai beân trao ñoåi, buoân baùn vôùi nhau goàm: a. Haøng hoùa ñieän töû tieâu duøng: Caùc maët haøng naøy ñöôïc xuaát khaåu töø Nhaät Baûn sang Myõ trong nhieàu thaäp nieân sau chieán tranh theá giôùi thöù hai. Ngay töø nhöõng naêm 80, vôùi öu theá cuûa nguoàn nhaân coâng reû, Nhaät Baûn ñaõ saûn xuaát caùc maët haøng ñieän töû tieâu duøng ñeå chieám lónh thò tröôøng Myõ. Saûn phaåm xuaát khaåu chuû yeáu laø radio. Ñeán nhöõng naêm cuûa thaäp kæ 90, Nhaät Baûn nhanh choùng tieáp caän vôùi nhöõng tieán boä kyõ thuaät neân khoâng nhöõng naâng cao chaát löôïng cuûa caùc loaïi radio maø coøn saûn xuaát caùc loaïi maët haøng khaùc nhö tivi ñen traéng vaø baêng hình xuaát khaåu sang Myõ. Giai ñoaïn naøy, Myõ vaãn laø nöôùc ñi ñaàu trong vieäc taän duïng tieán boä khoa hoïc kó thuaät trong lónh vöïc ñieän töû, nhöng vôùi öu theá veà lao ñoäng reû cuøng vôùi tieán boä kó thuaät ñaõ taïo cô hoäi cho caùc nhaø saûn xuaát Nhaät Baûn thaâm nhaäp thò tröôõng Myõ. b. Saûn phaåm coâng nghieäp saét theùp: Chuû yeáu laø saûn phaåm theùp tinh luyeän duøng trong coâng nghieäp xaây döïng vaø caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc ôû hai nöôùc. Nhìn chung xuaát khaåu theùp cuûa Nhaät sang Hoa Kyø khoâng ñeàu vaø theo xu höôùng giaûm daàn, trong khi ñoù xuaát khaåu theùp cuûa Myõ sang Nhaät laïi theo chieàu höôùng taêng leân. Hai beân môû roäng lieân doanh saûn xuaát vaø cheá bieán theùp qua ñoù chuyeån giao coâng ngheä luyeän theùp tieân tieán töø Nhaät sang Myõ ñöôïc thöïc hieän vaø chính nhôø vaøo quaù trình hieän ñaïi hoùa maø coâng nghieäp theùp cuûa Myõ ñaõ ñaùp öùng ñöôïc phaàn lôùn nhu caàu tieâu duøng theùp trong nöôùc, do ñoù laøm giaûm nhu caàu nhaäp theùp cuûa thò tröôøng Myõ. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây ngaønh coâng nghieäp theùp giöõa hai nöôùc coù nhöõng phöông höôùng phaùt trieån khoâng gioáng nhau: - Coâng nghieäp theùp cuûa Nhaät Baûn höôùng tôùi saûn xuaát caùc loaïi theùp kó thuaät – theùp chuyeân duïng cho caùc nhu caàu saûn xuaát caùc loaïi maùy moùc coù quy moâ nhoû, khoái löôïng vaø dung tích khoâng lôùn. - Phía Myõ, coâng nghieäp theùp laïi taäp trung vaøo saûn xuaát caùc loaïi theùp chuyeân duïng duøng cho caùc nhu caàu saûn xuaát caùc loaïi maùy moùc coù quy moâ lôùn nhö maùy bay, taøu chieán, coâng nghieäp haøng khoâng vuõ truï Chính söï khaùc bieät ñoù ñaõ taïo cô hoäi cho hai nöôùc chieám lónh thò tröôøng cuûa nhau. Theùp cuûa Nhaät sang Myõ chieám 48% thò tröôøng Myõ. Trong khi ñoù Myõ taêng cöôøng xuaát khaåu sang Nhaät Baûn theùp chuyeân duïng ñeå phuïc vuï cho ngaønh ñoùng taøu vaø coâng nghieäp haøng khoâng vuõ truï cuûa Nhaät Baûn _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 34 -- c. Buoân baùn oâ toâ: Ñaây laø lónh vöïc thöôøng gaây xung ñoät veà lôïi ích giöõa hai nöôùc trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Trong cuoäc khuûng hoaûng naêng löôïng trong nhöõng thaäp kyû 70 ñaõ ñaët neàn coâng nghieäp saûn xuaát oâ toâ Myõ tröôùc moät thaùch thöùc lôùn, ñoù laø vaán ñeà tieát kieäm naêng löôïng. Ngöôøi daân Myõ muoán coù nhöõng loaïi oâ toâ goïn nheï, tieát kieäm nhöng nhu caàu ñoù khoâng ñöôïc caùc saûn xuaát oâ toâ trong nöôùc ñaùp öùng. Trong khi ñoù öu theá cuûa ngaønh saûn xuaát oâ toâ Nhaät Baûn laø chuûng loaïi oâ toâ ñaëc bieät tieát kieäm vaø chaát löôïng cao. Do vaäy, khoái löôïng oâ toâ xuaát khaåu cuûa Nhaät Baûn sang Myõ ngaøy caøng taêng leân vaø caïnh tranh gay gaét vôùi caùc nhaø cheá taïo oâ toâ haøng ñaàu cuûa Myõ. Phía Myõ muoán Nhaät Baûn taêng cöôøng nhaäp khaåu caùc baùn thaønh phaåm caùc caáu kieän oâ toâ töø Myõ. Nhaät Baûn khoâng chaáp nhaän vôùi lí do laø caàn phaûi ñaët vaán ñeà naøy trong toå hôïp caùc vaán ñeà buoân baùn song phöông giöõa hai nöôùc. Toång thoáng Myõ Clinton vaø thuû töôùng Nhaät Hosokawa ñaõ ñöa vaán ñeà naøy trong chöông trình laøm vieäc 11-2-1994, nhöng khoâng coù keát quaû. d. Saûn phaåm hoùa chaát: Tieàm naêng cuûa coâng nghieäp hoùa chaát ôû hai quoác gia taïo ñieàu kieän cho vieäc buoân baùn song phöông. Nhöõng thay ñoåi trong cô caáu coâng nghieäp trong ñaàu nhöõng naêm 80 ñaõ giuùp Myõ xaây döïng ngaønh coâng nghieäp hoùa chaát coù söùc caïnh tranh maïnh hôn caùc cöôøng quoác coâng nghieäp khaùc, trong ñoù coù Nhaät Baûn. Nhìn chung, trong quaù trình buoân baùn caùc loaïi hoùa phaåm, Myõ thöôøng xuaát sieâu so vôùi Nhaät Baûn. e. Maùy tính: Myõ luoân chieám öu theá hôn veà saûn xuaát maùy tính. Myõ môû roäng maïng löôùi lieân doanh saûn xuaát maùy tính ra nhieàu nöôùc treân theà giôùi ñeå tranh thuû öu theá lao ñoäng reû (tröø Nhaät Baûn). Cho tôùi nay, Myõ vaãn khoáng cheá nhieàu boä phaän caáu kieän quan troïng cuûa maùy tính neân Myõ vaãn xuaát sieâu vôùi maêt haøng naøy. Tuy nhieân, xuaát khaåu caùc linh kieän maùy tính töø Nhaät Baûn sang Myõ cuõng taêng leân lieân tuïc. Ví duï, trong khoaûng möôøi naêm 1981-1991, möùc taêng bình quaân haøng naêm laø 35%. Ñieàu naøy noùi leân raèng coâng nghieäp saûn xuaát caùc linh kieän maùy tính cuûa Nhaät Baûn thöïc söï coù söùc caïnh tranh vôùi caùc saûn phaåm cuøng loaïi cuûa Myõ taïi ngay chính thò tröôøng nöôùc naøy. g. Saûn phaåm baùn daãn: Cho ñeán nhöõng naêm 50, Myõ luoân ñöùng haøng ñaàu treân theá giôùi veà saûn xuaát caùc saûn phaåm baùn daãn, tuy nhieân ñeán nhöõng naêm 70, vò trí ñoù ñaõ bò xoùi moøn vì söï caïnh tranh coù hieäu quaû cuûa ngaønh coâng nghieäp baùn daãn Nhaät Baûn. Hieän nay, coâng nghieäp baùn daãn cuûa Nhaät Baûn ñaõ vöôït treân Myõ. Maëc duø vaäy, Myõ vaãn coù öu theá trong caùc saûn phaåm baùn daãn cao caáp, coøn Nhaät Baûn chieám lónh thò tröôøng caùc loaïi saûn phaåm baùn daãn phoå caäp. _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 35 -- Trong quan heä buoân baùn maët haøng naøy, Myõ taêng cöôøng nhaäp khaåu caùc saûn phaåm baùn daãn töø Nhaät Baûn. Nhaät Baûn trôû thaønh ñaàu moái lôùn nhaát cung caáp caùc caáu kieän Memories (noâm na laø boä nhôù) cho thò tröôøng Myõ. Ngöôïc laïi, Myõ cung caáp cho caùc nhaø cheá taïo chaát baùn daãn Nhaät Baûn caùc coâng ngheä cao caáp nhö MPUS vaø ASIC… Söï trao ñoåi buoân baùn treân döïa vaøo lôïi theá maø caû Myõ vaø Nhaät Baûn ñeàu coù vaø seõ boå sung cho ngaønh coâng nghieäp baùn daãn ôû hai nöôùc trong nhöõng naêm vöøa qua vaø caû trong töông lai raát coù theå söï caïnh tranh trong lónh vöïc naøy cuõng seõ naûy sinh do söï lôùn maïnh vöôït baäc cuûa coâng nghieäp baùn daãn ôû caùc nöôùc chaâu AÙ. h. Kyõ thuaät: (bao goàm caùc loaïi phaùt minh , saùng cheá, kyõ thuaät, vaø chuyeån giao quyeàn phaùt minh) Trong nhöõng naêm trôû laïi ñaây, Nhaät Baûn laø thò tröôøng lôùn nhaát cuûa Myõ tieâu thuï caùc saûn phaåm kó thuaät. Trong naêm 1990, khoaûng 1,763 tyû USD laø khoaûn tieàn Myõ thu ñöôïc baèng vieäc baùn caùc saûn phaåm kyû thuaät cho Nhaät Baûn. Myõ cuõng laø thò tröôøng lôùn nhaát cuûa Nhaät Baûn trong lónh vöïc xuaát khaåu kó thuaät, naêm 1990 ñaït 1687,2 trieäu USD. i.Trao ñoåi du lòch: Nhôø nhöõng lôïi theá veà tieàm naêng du lòch, Myõ kieám ñöôïc moät nguoàn thu ñaùng keå, trong ñoù Nhaät Baûn chieám moät phaàn raát quan troïng. Ví duï, naêm 1991, khaùch du lòch Nhaät Baûn mang laïi cho ngaønh du lòch Myõ 12631 trieäu USD. Tron khi ñoù, ngaønh du lòch Nhaät Baûn chæ kieám ñöôïc 2859 trieäu USD. Ñieàu naøy töông ñöông vôùi soá löông khaùch du lòch töø Nhaät ñeán Myõ gaáp 6 laàn töø Nhaät sang Myõ. Xu höôùng naøy seõ coøn tieáp tuïc trong nhieàu naêm tôùi trong tröôøng hôïp tình hình an ninh ñöôïc ñaûm baûo toát hôn, ñaëc bieät sau söï kieän 11/9. 2. Quan heä treân lónh vöïc ñaàu tö Trong quan heä kinh teá Myõ – Nhaät, quan heä ñaàu tö tröïc tieáp ngaøy caøng chieám vò trí quan troïng. Ñaàu tö tieáp giöõa hai cöôøng quoác trôû thaønh ñoäng löïc quan troïng cho söï phaùt trieån kinh teá moãi nöôùc vaø caû treân phaïm vi toaøn caàu, ñaët bieät laø töø ñaàu nhöõng naêm 90 ñeán nay quan heä ñaàu tö tröïc tieáp cuûa hai nöôùc gaén chaët vôùi toaøn caàu hoùa ñaàu tö tröïc tieáp. Ví duï, ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi cuûa Myõ, Nhaät vaø EC chieám tôùi 90% toång ñaàu tö tröïc tieáp toaøn caàu naêm 1991. Nhaät Baûn ñaõ thöïc söï tham gia maïnh meõ vaøo quaù trình naøy ñaëc bieät laø ñoái vôùi thò tröôøng cuûa Myõ. Moät ñaëc ñieåm trong quan heä ñaàu tö giöõa hai nöôùc khaù vôùi thöông maïi laø loaïi hình hoaït ñoäng naøy mang tính chaát tö nhaân hôn, söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc khoâng saâu roäng nhö trong quan heä thöông maïi giöõ a hai nöôùc. Myõ laø thò tröôøng ñaàu tö quan troïng nhaát cuûa Nhaät Baûn chieám 86,7 tyû USD trong toång soá 407,6 tyû giaù trò ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi vaøo Myõ chieám vò trí thöù hai sau Vöông quoác Anh. Tính ñeán thaùng 11 – 1992, Nhaät Baûn ñaõ ñaàu tö xaây döïng ôû Myõ 1724 _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 36 -- xí nghieäp ôû caùc quy moâ lôùn, vöøa vaø nhoû vaø caùc hình thöùc heát söùc ña daïng vaø phong phuù. Ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi cuûa Nhaät Baûn (trieäu USD; %) Fy 1986-1990 Fy 1991 Fy 1992 (nöûa ñaàu) Giaù trò % Giaù trò % Giaù trò % Toång soá Phaân boá theo vuøng - Baéc Myõ - Myõ Latinh - Chaâu AÙ - Trung Ñoâng - Chaâu Aâu - Chaâu Phi - Chaâu Ñaïi Döông 227157 100,0 109220 48,1 14847 11,0 28056 12,4 458 0.2 48263 21,2 2456 1,1 13858 6,1 41584 100,0 18823 45,3 3337 8,0 5936 14,3 90 0,2 9371 22,5 784 1,8 3278 7,9 17387 100,0 8353 48,0 1270 7,3 3009 17,3 103 0,6 3509 20,2 107 0,6 1035 6,0 Trong nhöõng naêm gaàn ñaây möùc saûn xuaát oâtoâ cuûa Nhaät sang thò tröôøng Myõ taêng leân nhanh choùng nhôø caùc nhaø saûn xuaát oâ toâ Nhaät Baûn tieáp caän nhanh choùng vôùi nhu caàu cuûa ngöôi tieâu duøng Myõ. Hoï ñaõ bieát ña daïng hoùa caùc chuûng loaïi oâ toâ ñeå ñaùp öùng nhu caàu thò tröôøng Myõ laøm cho uy tín oâ toâ Nhaät trôû neân vöõng chaéc ôû thò tröôøng Hoa Kyø noùi rieâng vaø thò tröôøng theá giôùi noùi chung. Thaäm chí coù nhieàu loaïi oâ toâ do caùc haõng Nhaät Baûn saûn xuaát taïi Myõ ñöôïc xuaát khaåu trôû laïi thò tröôøng Nhaät Baûn vaø caùc nöôùc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø Taây Aâu. Ngoaøi ra caùc döï aùn lôùn trong coâng nghieäp cheá taïo ñoà ñieän töû daân duïng vaø quaân söï ôû thò tröôøng Hoa Kì cuõng chuû yeáu caïnh tranh vôùi caùc coâng ty Nhaät Baûn. Hoùa chaát vaø caùc saûn phaåm cuûa caùc coâng nghieäp hoùa laø moät trong nhöõng theá maïnh trong coâng nghieäp Nhaät Baûn vaø giaù trò ñaàu tö tröïc tieáp taïi thò tröôøng Hoa Kì chieám moät tæ leä ñaùng keå trong toång ñaàu tö vaøo coâng nghieäp cheá taïo ôû Hoa Kì. Söï taêng leân nhanh choùng cuûa loaïi hình ñaàu tö naøy xuaát phaùt töø hai yeáu toá : - Do nhu caàu veà söû duïng caùc loaïi nguyeân lieäu hoùa chaát cuûa caùc coâng ty Nhaät ôû Myõ taêng leân khaù nhanh - Do quaù trình lieân doanh, lieân keát giöõa caùc haõng Nhaät Baûn vaø Myõ _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 37 -- Myõ coøn laø thò tröôøng chính cho ñaàu tö lôùn veà cuûa caùc döï aùn veà baát ñoäng saûn cuûa caùc coâng ty Nhaät Baûn chieám tôùi 60% toång ñaàu tö tröïc tieáp cuûa Nhaät Baûn vaøo lónh vöïc naøy. Coù theå noùi raèng ñaàu tö tröïc tieáp taïi Nhaät taïi Myõ giöõ moät vai troø ñaùng keå trong neàn kinh teá Myõ noùi chung vaø trong vieäc goùp phaàn vaøo vieäc phuïc hoài neàn coâng nghieäp Myõ noùi rieâng. Noù giaûi quyeát moät phaàn khoâng nhoû veà vieäc laøm cho lao ñoäng Myõ. Ví duï, naêm 1989 giaûi quyeát 528 000 ngöôøi, naêm 1990 laø 629.000 ngöôøi, naêm 1991 laø 707.000 ngöôøi, töø naêm 1995 ñeán 2000 khoaûng 2 trieäu ngöôøi. Song song vôùi quaù trình treân laø vieäc Myõ ñaàu tö vaøo Nhaät. Naêm 1991, trong soá 20 coâng ty haøng ñaàu cuûa theá giôùi coù ñaàu tö tröïc tieáp vaøo Nhaät, thì Myõ chieám tôùi 11 coâng ty (55%). Cuï theå: 1. IBM (Hoa Kyø) 1.449.765 trieäu USD 2. Exxon (Hoa Kyø) 2.312.053 trieäu USD 3. Mobil (Hoa Kyø) 1.840.303 trieäu USD 4. Pord Motor (Hoa Kyø) 2.944.342 trieäu USD 5. Caltex (Hoa Kyø) 1.360.709 trieäu USD 6. Royal Dutch Shell Group (Haø Lan /Anh ) 2.049.109 trieäu USD 7. General Motor Corp. (Hoa Kì) 1.588.209 trieäu USD 8. Philips (Haø Lan) 770.822 trieäu USD 9. Xerox (Hoa Kyø) 754.084 trieäu USD 10. Alcan (Canada) 837.336 trieäu USD 11. Procter & Camble (Hoa Kyø) 281.800 trieäu USD 12. Coca – Cola (Hoa Kyø) 250.000 trieäu USD 13. Nestleù (Switzerland) 243.123 trieäu USD 14. Caterpilar (Hoa Kyø) 424.528 trieäu USD 15. BMW (Lieân bang Ñöùc) 210.096 trieäu USD 16. Daimlerbenz (Lieân Bang Ñöùc) 209.869 trieäu USD 17. PERTAMINA (Indonesia) 403.202 trieäu USD 18. Sam Sung (Nam Trieàu Tieân) 178.098 trieäu USD 19. Hochst (Lieân bang Ñöùc) 233.592 trieäu USD 20. Dupont (Hoa Kyø) 266.620 trieäu USD (Nguoàn: Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh laïnh, tr. 162) _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 38 -- Ngoaøi ra Myõ laø moät trong nhöõng nöôùc ñöùng ñaàu veà ñaáu tö vaøo caùc lónh vöïc khaùc ôû Nhaät nhö: ngaân haøng, baûo hieåm, dòch vuï, thöông maïi, buoân baùn, coâng nghieäp cheá taïo kó thuaät cao vaø nghieân cöùu trieån khai. Töông quan ñaàu tö giöõa Myõ vaø Nhaät Baûn (ñôn vò : trieäu USD) Naêm Ñaàu tö töø Nhaät Baûn sang Myõ Ñaàu tö töø Myõsang Nhaät Baûn Cheânh leäch ñaàu tö Myõ- Nhaät Baûn 1993 100.272 31.095 69.177 1994 104.529 36.677 67.852 1995 108.582 39.198 69.384 (Nguoàn: Nghieân cöùu Nhaät Baûn vaø Ñoâng AÙ, tr. 31) Sau chieán tranh laïnh vôùi söï phaùt trieån naêng ñoäng cuûa Chaâu AÙ laø nôi saûn xuaát thuaän lôïi maø chi phí reû neân caû Myõ vaø Nhaät chaïy ñua ñaàu tö vaøo chaâu AÙ. Ví duï, buoân baùn hai chieàu haøng naêm hieän nau giöõa Myõ vaø Chaâu AÙ vöôït quaù 360 tyû USD, gaáp 4 laàn so vôùi 15 naêm tröôùc ñaây. Coøn Nhaät Baûn, trong nhöõng naêm 90, ñaàu tö vaøo chaâu AÙ treân 7,447 trieäu USD. Khi xaûy ra khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä (1997), chính phuû Nhaät ñaõ cho vay öu ñaõi vôùi haøng traêm tyû yeân ñeå khaéc phuïc haäu quaû cuûa cuoäc khuûng hoaûng, taïo ñaø giuùp caïnh tranh aûnh höôûng vôùi Myõ trong khu vöïc ñang phaùt trieån naøy. Tuy nhieân, Nhaät Baûn vaãn chuû tröông duy trì thò tröôøng ñaàu tö truyeàn thoáng ôû Myõ, nôi maø Nhaät ñaõ coù choå ñöùng khaù vöõng chaéc veà taøi chính vaø baát ñoän saûn ôû Myõ. Trong thaäp nieân saép tôùi Myõ vaãn coù vò trí heát söùc quan troïng trong ñaàu tö cuûa Nhaät Baûn. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nhu caàu trong nöôùc Myõ taêng maïnh tôùi möùc 4,2% vaø vieäc cuïc döï tröõ Lieân bang Myõ (FED) caét giaûm laõi suaát töø 5,5% xuoáng coøn 4,75% ñaõ kích thích ñaàu tö ngaên caûn suy giaûm nhu caàu trong nöôùc vaø chaën ñaø suy thoaùi kinh teá Myõ. Nhö vaäy, toác ñoä ñaàu tö cuûa Nhaät vaøo Myõ seõ khoâng taêng ñoät bieán bôûi vì nhieàu ngaønh coù nhu caàu cao nhö vieãn thoâng, tin hoïc…laønhöõng lónh vöïc maø Nhaät chöa chieám öu theá. Nhö vaäy, quan heä treân lónh vöïc naøy laø moät quaù trình ñaàu tö laãn nhau, hai neàn kinh teá, hai neàn coâng nghieäp phoái hôïp vaø caïnh tranh laãn nhau trong tieán trình ñaàu tö tröïc tieáp döïa treân nhöõng lôïi theá so saùnh cuûa moãi beân. Toùm laïi, quan heä kinh teá Myõ – Nhaät töø sau chieán tranh laïnh ñeán nay ñöôïc taêng cöôøng caû veà beà roäng laãn beà saâu noù phaûn aùnh nhu caàu thaät söï giöõa hai neàn kinh teá. Söï _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 39 -- lieân keát chaët cheõ giöõa hai giôùi kinh doanh cuûa hai nöôùc goùp phaàn thuùc ñaåy neàn coâng nghieäp Myõ, Nhaät phaùt trieån trong quaù trình naøy Nhaät Baûn ngaøy caøng phaùt huy ñöôïc uy theá cuûa mình vaø trôû thaønh ñoái thuû caïnh tranh soá moät cuûa Myõ. Trong nhöõng naêm ñaàu thaäp kæ 90, Nhaät Baûn ñaõ thöïc söï laø “keû baùn haøng” coøn Myõ laø “ngöôøi mua”, do ñoù lôïi theá thuoäc veà Myõ. Trong nhöõng thaäp kæ tôùi, doanh soá buonâ baùn vaø ñaàu tö giöõa hai nöôùc seõ vaãn tieáp tuïc taêng leân song thaëng dö maäu dòch giaûm xuoáng bôûi nguy cô cuûa chieán tranh maäu dòch vaø tình hình kinh teá cuûa hai nöôùc trong nhöõng naêm ñaàu theá kæ XXI ñeàu phaûi ñoái maët nhöõng khoù khaên, toác ñoä taêng tröôûng kinh teá chaäm laïi gaây ra taâm lyù lo laéng trong giôùi kinh doanh cuûa hai nöôùc vaø söï yeáu keùm trong khu vöïc taøi chính khoâng giaûi quyeát ñöôïc. Bôûi vaäy trong caùc cuoäc gaëp giöõa toång thoáng Myõ vaø thuû töôùng Nhaät Baûn ñaõ giaønh nhieàu thôøi gian thaûo luaän caùc vaán ñeà kinh teá. Myõ cho raèng, Nhaät Baûn caàn xuùc tieán tích cöïc coâng cuoäc caûi caùch cô caáu trong ñoù chuù troïng ñeán caùc hoaït ñoäng xuaát khaåu vaø coi ñoù laø chìa khoùa ñeå giaûi quyeát nhöõng khoù khaên ñoù. Beân caïnh ñoù cuoäc caûi caùch taøi chính caàn ñöôïc ñaåy maïnh cuoäc caûi toå taøi chính taïo ra moâi tröôøng taøi chính thuaän lôïi cho quaù trình buoân baùn ñaàu tö giöõa hai beân . _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 40 -- KEÁT LUAÄN Quan heä Myõ - Nhaät Baûn ñöôïc xaây döïng vaø phaùt trieån qua nhieàu thaäp nieân ,ñaëc bieät töø sau chieán tranh theá giôùi thöù hai ñeán nay,moái quan heä naøy ñaõ traûi qua nhieàu böôùc thaêng traàm gaén chaët vôùi nhöõng bieán ñoåi cuûa baûn thaân moãi nöôùc vaø tình hình quoác teá. Chieán tranh theá giôùi thöù hai keát thuùc ñaët ra söï thaùch thöùc veà quyeàn löïc vaø lôïi ích ñoái vôùi Myõ. Myõ muoán duøng Nhaät nhö moät caên cöù tieàn tieâu ñeå khoáng cheá hai sieâu cöôøng coäng saûn laø Lieân xoâ vaø Trung Quoác. Nhaät Baûn cuõng nhaän thöùc gioáng nhö Myõ, xem khoái Lieân Xoâ laø keû thuø cuûa mình vaø ñoù cuõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu ñeå Myõ thuyeát phuïc Nhaät Baûn veà söï caàn thieát phaûi coù maët quaân ñoäi Myõ ôû Nhaät.ngöôøi Nhaät chaáp nhaän söï ñaûm baûo an ninh cuûa Myõ ñeå ñeà phoøng nguy cô bò xaâm löôïc. Tö duy truyeàn thoáng ñoù cuûa ngöôøi Nhaät vaãn duy trì cho ñeán taän ngaøy nay. Trong nhieàu thaäp nieân qua, Nhaät Baûn luoân xaùc ñònh mình laø ñoàng minh chieán löôïc chuû yeáu cuûa Myõ. Quan heä Nhaät –Myõ chi phoái chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Nhaät. Ñaëc bieät töø sau chieán tranh theá giôùi thöù hai ñeán ñaàu nhöõng naêm 70 cuûa theá kyû XX, Nhaät Baûn luoân daønh öu tieân cho Myõ, khoâng bao giôø laøm traùi vôùi quan ñieåm cuûa ngöôøi Myõ treân dieãn ñaøn quoác teá, Nhaät chôø tín hieäu töø Myõ môùi ñaët quan heä vôùi ngöôøi baïn laùng gieàng lôùn cuûa mình laø Trung Quoác; vaên minh kinh doanh Myõ coøn lan toaû hình thaønh quan nieäm trong ngöôøi daân Nhaät “hoïc caùch kinh doanh ôû Myõ”. Cô cheá chính trò Phaùp quyeàn cuûa Nhaät sau chieán tranh cuõng ñöôïc raäp khuoân theo kieåu Myõ nhaát laø cô caáu quoác hoäi vaø chính phuû. Quan heä Myõ –Nhaät suoát thôøi kyø chieán tranh laø söï phuï thuoäc moät chieàu cuûa Nhaät Baûn vaøo Myõ Chieán tranh laïnh keát thuùc, quan heä Myõ-Nhaät coù söï thay ñoåi veà chaát, Nhaät Baûn ngaøy caøng ñoäc laäp hôn trong quan heävôùi Myõ. Xu höôùng naøy dieãn ra töøng böôùc phuø hôïp vôùi söï lôùn maïnh veà kinh teá cuûa chính Nhaät Baûn vaø nhöõng ñoøi hoûi cuûa quan heä khu vöïc. Xu höôùng naøy vaãn ñang tieáp tuïc dieãn ra bôûi vì nhöõng lôïi theá so saùnh maø Nhaät Baûn coù ñöôïc nhôø phaùt trieån maïnh caùc ngaønh coâng nghieäp tieân tieán trong hôn moät thaäp nieân qua vaø heän nay vaãn tieáp tuïc . Ñaëc ñieåm noãi baät cuûa quan heä Myõ- Nhaät töø sau chieán tranh laïnh ñeán nay laø moái quan heä song phöông phöùc taïp luoân chöùa ñöïng caû hôïp taùc laãn maâu thuaãn gay gaét. Moái quan heä ñoù thuaän veà an ninh – chính trò nhöng laïi nghòch veà kinh teá. Kinh teá Nhaät caøng phaùt trieån ñòa vò Nhaät caøng ñöôïc naâng cao thì quan heä Myõ – Nhaät caøng thay ñoåi veà chaát, maâu thuaãn Myõ- Nhaät caøng gay gaét. Hai nöôùc vöøa laø ñoái thuû caïnh tranh vöøa laø baïn cuûa nhau. Quan heä Myõ –Nhaät döïa treân cô sôû kinh teá – chính trò laø chính, coøn an ninh quaân söï mang tính chaát hoã trôï taïo ñieàu kieän cho phaùt trieån kinh teá tö baûn vaø phuïc vuï cho chieán löôïc toaøn caàu cuûa chuû nghóa ñeá quoác do Myõ ñöùng ñaàu. Ñieàu naøy hoaøn toaøn phuø _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 41 -- hôïp vôùi böôùc chuyeån caên baûn trong so saùnh löïc löôïng cuûa tình hình theá giôùi thôøi kì sau chieán tranh laïnh. Quan heä Nhaät Baûn – Myõ ñaõ vaø ñang coù taùc ñoäng lôùn nhieàu maët veà an ninh – chính trò, lieân keát khu vöïc vaø phaùt trieån kinh teá cuûa Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông. Söï cam keát cuûa Myõ ôû khu vöïc ñöôïc hoã trôï bôûi moái quan heä an ninh Myõ – Nhaät, laø neàn taûng cho nhöõng noå löïc ñaït ñöôïc moâi tröôøng an ninh hoøa bình oån ñònh trong khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông. Caùc nhaø laõnh ñaïo chính phuû Myõ, Nhaät ñaõ nhieàu laàn khaúng ñònh: taêng cöôøng hôn nöõa caùc cuoäc ñoái thoaïi an ninh ña phöông vaø caùc toå chöùc hôïp taùc trong khu vöïc ñeå taïo neàn taûng cho söï tin töôûng laãn nhau, ñoù chính laø cô sôû ñeå hôïp taùc hai beân trong nhöõng vaán ñeà mang tính toaøn caàu. Quan heä kinh teá giöõa Myõ vaø Nhaät taùc ñoäng maïnh meõ ñeán söï phaùt trieån kinh teá cuûa phaàn lôùn caùc nöôùc trong khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông. Vaø ngöôïc laïi chính söï hôïp taùc phaùt trieån kinh teá soâi ñoäng cuûa khu vöïc trong nhöõng naêm ñaàu thaäp kæ 90 ñaõ aûnh höôûng nhieàu ñeán söï phuïc hoài kinh teá cuûa Myõ vaø Nhaät Baûn. Vieäc giaûi quyeát caùc xung ñoät veà lôïi ích thoâng qua thöông löôïng trong quan heä Myõ – Nhaät seõ coù taùc ñoäng lôùn ñeán quaù trình lieân keát kinh teá cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông trong ñoù coù Vieät Nam. _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû Quan heä Myõ – Nhaät Baûn sau chieán tranh theá giôùi ñeán nay - 42 -- TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Nguyeãn Lam Kieàu, Heä thoáng tö baûn chuû nghóa sau chieán tranh theá giôùi thöù hai (1945-1965), Tröôøng ÑH SP Tp HCM, 1986 2. Phaïm Hoàng Tung, Nguyeãn Vaên Kim (ngöôøi dòch), Nhaät Baûn ngaøy nay, NXB Thoâng tin lyù luaän, 1991 3. Hoaøng Vaên Tieäp, Nguyeãn Vieát Thaûo, Quan heä quoác teá 1945 – 1995, NXB Chính trò Quoác Gia, H. 1998 4. Leâ Vaên Quang, Lòch söû quan heä quoác teá 1917-1945, NXB Giaùo duïc, 2001 5. Giaùo trình lòch söû theá giôùi hieän ñaïi (1917 – 1945), Ñaïi hoïc Toång hôïp, NXB ÑH vaø TH chuyeân nghieäp, H. 1984 6. Giaùo trình lòch söû theá giôùi hieän ñaïi (1917 – 1945), Ñaïi hoïc Toång hôïp, NXB Giaùo duïc, 2001 7. Giaùo trình lòch söû theá giôùi hieän ñaïi (1917 – 1945), Q1, Q2, Ñaïi hoïc Sö Phaïm, 1995 8. Taïp chí: + Nghieân cöùu Nhaät Baûn +Nghieân cöùu quoác teá +Nghieân cöùu Nhaät Baûn vaø Ñoâng AÙ +Nghieân cöùu Chaâu AÂu +Nghieân cöùu Chaâu Myõ ngaøy nay +Kinh teá Chaâu AÙ – Thaùi Bình Duông 9. Baùo Thoâng taán xaõ Vieät Nam 10. Taøi lieäu ñaëc bieät _____________________________________________________________ Hoaøng Thò Nhö YÙ Khoa Lòch söû