Giáo trình Vẽ mạch điện tử (Phần 2)

t trên thanh công cụ chọn < Nets >. Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 3 chọn hàng đầu tiên và nhấp trái chuột quét chọn toàn bộ , nhấp phải chuột chọn cửa sổ hiện ra như sau: 154 Nhập vào Min Width, Conn Width, Max Width các giá trị 30, 30, 30 và nhấp . Khi đó các thông số được thay thế ở khung như hình trên. Nhấp ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Ở đây việc nhập các giá trị như :  Min Width : độ rộng đường mạch nhỏ nhất  Conn Width : độ rộng đường mạch kết nối  Max Width : độ rộng đường mạch lớn nhất Là còn tùy thuộc vào dụng ý của người thiết kế khi thực hiện vẽ mạch in. 8.5. Vẽ mạch in của mạch điều khiển tốc độ động cơ DC: 8.5.1. Vẽ mạch điện nguyên lý của mạch điều chỉnh và ổn định tốc độ động cơ dùng cho vẽ mạch in: 8.5.2. Kiểm tra mạch điện với đặc tính DRC: Để kiểm tra lỗi trên mạch chọn biểu tượng Design Rule Check trên thanh công cụ. Gặp thông báo như hình, có nghĩa là mạch thiết kế đã hoàn thành không tìm thấy lỗi. 8.5.3. Chạy chương trình vẽ mạch in tự động: Để chạy mạch in tự động nhấp chuột chọn < Board > từ menu như hình: 155 Chương trình tự động chạy mạch in. Sau khi chạy mạch xong, các đường mạch chạy theo sơ đồ hình dưới. Tùy theo cách sắp đặt vị trí các linh kiện sẽ có các mạch in khác nhau. Cuối cùng chúng ta có được kết quả như hình sau: Sau một thời gian chờ đợi, cửa sổ Layout xuất hiện như hình: Nhấp kết thúc. Mặt khác nếu trong quá trình chạy tự động nếu việc sắp xếp các linh kiện trên mạch không hợp lý thì sau khi chạy tự động xong chương trình sẽ báo rằng trên mạch còn các đường mạch khác không vẽ được ( đường màu vàng ). Khi đó chúng ta chọn từ menu như hình: 156 Để hủy lệnh vẽ mạch tự động và tiến hành lại bước sắp xếp linh kiện cho hợp lý hơn. Một điểm nữa là cứ sau mỗi lần thực hiện mạch chạy tự động, tất cả các đường mạch đều không giống nhau tuy linh kiện được bố trí giống nhau. Ngoài ra để xóa những chữ ký tự linh kiện trên màn hình. Chọn biểu tượng Text tool trên thanh công cụ, sau đó cứ việc chọn các ký tự và nhấn phím . Tuy nhiên chỉ nên xóa những ký tự màu xanh lá cây mà thôi, còn những ký tự màu trắng sẽ được giữ lại bởi vì nó giúp cho chúng ta biết vị trí linh kiện nằm ở chỗ nào trên mạch khi tiến hành lắp ráp linh kiện. Sau đó dùng các biểu tượng trên thanh công cụ để hoàn chỉnh tất cả các đường mạch in theo ý muốn, thông thường khi sử dụng các biểu tượng này là chúng ta tiến hành tách các đường mạch đặt quá gần nhau, các đường mạch gần các lỗ chân hàn linh kiện, các đường mạch phức tạp sẽ được tối ưu hóaCuối cùng có được kết quả như hình: 8.5.4. Tạo lỗ bắt vít trên mạch in: Chọn biểu tượng trên thanh công, nhấp phải chuột chọn lúc này một hộp thoại hiện ra như hình. 157 Chọn lúc này hộp thoại hiện ra và chúng ta chọn như hình. Chọn khi đó sẽ đặt lần lượt điểm bắt vít vào trong 4 phía của bảng mạch in. 158 8.5.5. Đặt tên cho bản mạch in: Bây giờ vào biểu tượng Text Tool trên thanh công cụ, nhấp phải chuột chọn hộp thoại xuất hiện lần lượt nhập vào như sau:  Khung nhập tên .  Khung nhập chiều dài cho chữ là 10.  Khung nhập chiều cao cho chữ là 75.  Khung chọn màu chữ theo màu của mạch in lớp dưới < BOTTOM >. Sau khi thiết đặt xong, nhấp . 159 Kéo dòng chữ nhấp đặt tại vị trí như hình, kết quả mạch in như sau: 160 8.5.6. Lưu trữ tập tin: Sau cùng lưu lại toàn bộ sơ đồ mạch in, bằng cách nhấp chuột vào biểu tượng Save trên thanh công cụ. 8.5.7. Đối chiếu chéo giữa mạch in và mạch nguyên lý: Để đối chiếu chéo giữa hai phần sơ đồ mạch nguyên lý Capture và sơ đồ mạch in Layout . Tại Layout chọn như hình sau. Khi đó nếu chọn linh kiện bên này thì linh kiện bên kia đổi màu và ngược lại. Lưu ý là bên phần Capture vào lệnh < Miscellaneous > và đánh dấu vào mục . 161 8.6. Thực hành vẽ mạch in các bài tập từ 1 đến 6 như sau: 8.6.1. Bài tập số 1: - Chọn < Layout > hoặc vào biểu tượng trên màn hình Desktop. - Để tạo một trang thiết kế mạch in mới, từ cửa sổ màn hình làm việc chọn từ thanh menu. Hộp thoại xuất hiện, ở khung File name giữ nguyên giá trị mặc định DEFAULT.tch ( trong trường hợp mở ra mà không thấy tập tin này thì phải nhớ đường dẫn C:\Program Files\Orcad\Layout\Data\ để thực hiện tiếp ) rồi chọn . 162 Hộp thoại xuất hiện như hình. Ở khung này yêu cầu chọn tập tin .MNL đã lưu trước đó từ sơ đồ nguyên lý đã vẽ. Tại đây chọn tập tin để thực hiện là BAI 1.MNL rồi chọn . 163 Trên màn hình xuất hiện hộp thoại ở khung File name đặt tên là BAI 1 sau đó chọn . Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện C1 từ phần tên là tụ điện C. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho tụ điện C như hình rồi nhấp . 164 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện D1 từ phần tên là LED. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho đèn LED như hình rồi nhấp . Hộp thoại tiếp tục xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện Q1 từ phần tên là NPN_BCE. 165 Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho transistor như hình rồi nhấp . Chờ trong chốc lát, màn hình làm việc xuất hiện với các linh kiện như hình dưới đây. Nhấp chọn nút Zoom All từ thanh công cụ hoặc bấm tổ hợp phím để xem toàn bộ mạch in. Để làm ẩn các đường dây nối giữa các chân linh kiện, bằng cách chọn biểu tượng Reconnect Mode trên thanh công cụ. Quan sát các dây nối trên sơ đồ tạm thời bị ẩn đi. 166 Để kiểm tra lỗi trên mạch chọn biểu tượng Design Rule Check trên thanh công cụ. Gặp thông báo như hình có nghĩa là mạch thiết kế đã hoàn thành không tìm thấy lỗi. Để duy chuyển linh kiện, nhấp chuột vào biểu tượng Component Tool trên thanh công cụ. Tiếp theo chọn linh kiện cần duy chuyển kéo đến vị trí cần đặt, nhấp phải chuột chọn để kết thúc. Sau khi sắp xếp chúng ta có các linh kiện được bố trí như sau. 167 Vào biểu tượng Obstacle Tool trên thanh công cụ để vẽ khung cho mạch. Nhấp phải chuột chọn , nhấp phải chuột lần nữa chọn < Properties > gặp hộp thoại. 168  Trong chọn loại đường bao ngoài là  Trong chọn độ rộng là  Trong chọn lớp chung là Nhấp chọn , sau đó duy chuyển con trỏ lên góc trái trên cùng của mạch nhấp trái giữ và kéo dài xuống góc đối diện là sẽ có một đường khung màu vàng khoanh vùng các linh kiện. Để kết thúc lệnh này nhấp phải chuột và chọn . Cuối cùng có được như sau. Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : 169 Tại cột 4 nếu lớp nào muốn chọn vẽ thì chọn lớp đó xong, nhấp phải chuột chọn và chọn còn ngược lại lớp nào không vẽ thì chọn . Trong trường hợp này chúng ta vẽ mạch in một lớp cho nên sẽ chọn như hình sau. Sau đó nhấp ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 3 chọn hàng đầu tiên và nhấp trái chuột quét chọn toàn bộ, nhấp phải chuột chọn cửa sổ hiện ra như sau: 170 Nhập vào Min Width, Conn Width, Max Width các giá trị 30, 30, 30 và nhấp . Các thông số được thay thế ở khung như hình trên, nhấp < Close > ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Để chạy mạch in tự động nhấp chọn từ menu như hình sau. Chương trình tự động chạy mạch in. Sau khi chạy mạch xong, các đường mạch chạy theo sơ đồ hình dưới. Tùy theo cách sắp đặt vị trí các linh kiện sẽ có các mạch in khác nhau. 171 Cuối cùng chúng ta có kết quả như hình sau: Sau một thời gian chờ đợi, cửa sổ Layout xuất hiện như hình: Nhấp kết thúc. Mặt khác nếu trong quá trình chạy tự động nếu việc sắp xếp các linh kiện không hợp lý thì chương trình sẽ báo rằng trên mạch còn các đường mạch khác không vẽ được ( đường màu vàng ). Khi đó chúng ta chọn < Unroute > từ menu như hình. 172 Để hủy lệnh vẽ mạch tự động và tiến hành lại bước sắp xếp linh kiện cho hợp lý hơn. Một điểm nữa là cứ sau mỗi lần thực hiện mạch chạy tự động tất cả các đường mạch đều không giống nhau tuy linh kiện được phân bố giống nhau. Để xóa những chữ ký tự linh kiện trên màn hình chọn biểu tượng Text tool trên thanh công cụ, sau đó cứ việc chọn các ký tự và nhấn phím . Tuy nhiên chỉ nên xóa những ký tự màu xanh lá cây mà thôi, còn những ký tự màu trắng sẽ được giữ lại bởi vì nó giúp cho chúng ta biết vị trí linh kiện nằm ở chỗ nào trên mạch khi tiến hành lắp ráp linh kiện. Sau đó dùng các biểu tượng trên thanh công cụ để hoàn chỉnh tất cả các đường mạch in theo ý muốn, thông thường khi sử dụng các biểu tượng này là chúng ta tiến hành tách các đường mạch đặt quá gần nhau, các đường mạch gần các chân hàn linh kiện, các đường mạch phức tạp sẽ được tối ưu hóaCuối cùng có được kết quả như hình: 173 Bây giờ vào biểu tượng Text Tool trên thanh công cụ, nhấp phải chuột chọn hộp thoại xuất hiện chúng ta lần lượt nhập vào như sau:  Tại khung nhập tên  Khung nhập chiều dài cho chữ là  Khung nhập chiều cao cho chữ là  Khung chọn màu chữ theo màu của mạch in lớp dưới < BOTTOM >. Sau khi thiết đặt xong, nhấp . Kéo dòng chữ nhấp đặt tại vị trí như hình, kết quả mạch in như sau: 174 Sau cùng lưu lại toàn bộ sơ đồ mạch in, bằng cách nhấp chuột vào biểu tượng Save trên thanh công cụ. Để đối chiếu chéo giữa hai phần mạch sơ đồ nguyên lý ( Capture ) và sơ đồ mạch in ( Layout ) tại Layout chọn như hình sau. 175 Khi đó nếu chọn linh kiện bên này thì linh kiện bên kia đổi màu và ngược lại. Lưu ý là bên phần Capture vào lệnh < Miscellaneous > và đánh dấu vào mục . 176 8.6.2. Bài tập số 2 - Chọn < Layout > hoặc vào biểu tượng trên màn hình Desktop. - Để tạo một trang thiết kế mạch in mới, từ cửa sổ màn hình làm việc chọn từ thanh menu. Hộp thoại xuất hiện, ở khung File name giữ nguyên giá trị mặc định DEFAULT.tch ( trong trường hợp mở ra mà không thấy tập tin này thì phải nhớ đường dẫn C:\Program Files\Orcad\Layout\Data\ để thực hiện tiếp ) rồi chọn . Hộp thoại xuất hiện như hình. 177 Ở khung này yêu cầu chọn tập tin .MNL đã lưu trước đó từ sơ đồ nguyên lý đã vẽ. Tại đây chọn tập tin để thực hiện là BAI 2.MNL rồi chọn . Trên màn hình xuất hiện hộp thoại ở khung File name đặt tên là BAI 2 sau đó chọn . 178 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện C1 từ phần tên là tụ điện C. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho tụ điện C như hình rồi nhấp . 179 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện D1 từ phần tên là LED. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho đèn LED như hình rồi nhấp . Hộp thoại tiếp tục xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện Q1 từ phần tên là NPN_BCE. 180 Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho transistor như hình rồi nhấp . Chờ trong chốc lát, màn hình làm việc xuất hiện với các linh kiện như hình dưới đây. Nhấp chọn nút Zoom All từ thanh công cụ hoặc bấm tổ hợp phím để xem toàn bộ mạch in. Để làm ẩn các đường dây nối giữa các chân linh kiện, bằng cách chọn biểu tượng Reconnect Mode trên thanh công cụ. Quan sát các dây nối trên sơ đồ tạm thời bị ẩn đi. 181 Để kiểm tra lỗi trên mạch chọn biểu tượng Design Rule Check trên thanh công cụ. Gặp thông báo như hình có nghĩa là mạch thiết kế đã hoàn thành không tìm thấy lỗi. Để duy chuyển linh kiện, nhấp chuột vào biểu tượng Component Tool trên thanh công cụ. Tiếp theo chọn linh kiện cần duy chuyển kéo đến vị trí cần đặt, nhấp phải chuột chọn để kết thúc. Sau khi sắp xếp chúng ta có các linh kiện được bố trí như sau. 182 Vào biểu tượng Obstacle Tool trên thanh công cụ để vẽ khung cho mạch. Nhấp phải chuột chọn , nhấp phải chuột lần nữa chọn < Properties > gặp hộp thoại. 183  Trong chọn loại đường bao ngoài là  Trong chọn độ rộng là  Trong chọn lớp chung là Nhấp chọn , sau đó duy chuyển con trỏ lên góc trái trên cùng của mạch nhấp trái giữ và kéo dài xuống góc đối diện là sẽ có một đường khung màu vàng khoanh vùng các linh kiện. Để kết thúc lệnh này nhấp phải chuột và chọn . Cuối cùng có được như sau. Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 4 nếu lớp nào muốn chọn vẽ thì chọn lớp đó xong nhấp phải chuột chọn và chọn còn ngược lại 184 lớp nào không vẽ thì chọn . Trong trường hợp này chúng ta vẽ mạch in một lớp cho nên sẽ chọn như hình sau. Sau đó nhấp ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 3 chọn hàng đầu tiên và nhấp trái chuột quét chọn toàn bộ , nhấp phải chuột chọn cửa sổ hiện ra như sau: Nhập vào Min Width, Conn Width, Max Width các giá trị 30, 30, 30 và nhấp . Các thông số được thay thế ở khung như hình trên, nhấp < Close > ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. 185 Để chạy mạch in tự động nhấp chọn từ menu như hình. Chương trình tự động chạy mạch in. Sau khi chạy mạch xong, các đường mạch chạy theo sơ đồ hình dưới. Tùy theo cách sắp đặt vị trí các linh kiện sẽ có các mạch in khác nhau. Cuối cùng chúng ta có kết quả như hình sau: Sau một thời gian chờ đợi, cửa sổ Layout xuất hiện như hình: 186 Nhấp kết thúc. Mặt khác nếu trong quá trình chạy tự động nếu việc sắp xếp các linh kiện không hợp lý thì chương trình sẽ báo rằng trên mạch còn các đường mạch khác không vẽ được ( đường màu vàng ). Khi đó chúng ta chọn < Unroute > từ menu như hình. Để hủy lệnh vẽ mạch tự động và tiến hành lại bước sắp xếp linh kiện cho hợp lý hơn. Một điểm nữa là cứ sau mỗi lần thực hiện mạch chạy tự động tất cả các đường mạch đều không giống nhau tuy linh kiện được phân bố giống nhau. Để xóa những chữ ký tự linh kiện trên màn hình chọn biểu tượng Text tool trên thanh công cụ, sau đó cứ việc chọn các ký tự và nhấn phím . Tuy nhiên chỉ nên xóa những ký tự màu xanh lá cây mà thôi, còn những ký tự màu trắng sẽ được giữ lại bởi vì nó giúp cho chúng ta biết vị trí linh kiện nằm ở chỗ nào trên mạch khi tiến hành lắp ráp linh kiện. Sau đó dùng các biểu tượng trên thanh công cụ để hoàn chỉnh tất cả các đường mạch in theo ý muốn, thông thường khi sử dụng các biểu tượng này là chúng ta tiến hành tách các đường mạch đặt quá gần nhau, các đường mạch gần các chân hàn linh kiện, các đường mạch phức tạp sẽ được tối ưu hóaCuối cùng có được kết quả như hình: 187 Bây giờ vào biểu tượng Text Tool trên thanh công cụ, nhấp phải chuột chọn hộp thoại xuất hiện chúng ta lần lượt nhập vào như sau:  Tại khung nhập tên  Khung nhập chiều dài cho chữ là  Khung nhập chiều cao cho chữ là  Khung chọn màu chữ theo màu của mạch in lớp dưới < BOTTOM >. Sau khi thiết đặt xong, nhấp . 188 Kéo dòng chữ nhấp đặt tại vị trí như hình, kết quả mạch in như sau: Sau cùng lưu lại toàn bộ sơ đồ mạch in, bằng cách nhấp chuột vào biểu tượng Save trên thanh công cụ. 189 Để đối chiếu chéo giữa hai phần mạch sơ đồ nguyên lý ( Capture ) và sơ đồ mạch in ( Layout ) tại Layout chọn như hình sau. Khi đó nếu chọn linh kiện bên này thì linh kiện bên kia đổi màu và ngược lại. Lưu ý là bên phần Capture vào lệnh < Miscellaneous > và đánh dấu vào mục . 190 8.6.3. Bài tập số 3 - Chọn < Layout > hoặc vào biểu tượng trên màn hình Desktop. - Để tạo một trang thiết kế mạch in mới, từ cửa sổ màn hình làm việc chọn từ thanh menu. Hộp thoại xuất hiện, ở khung File name giữ nguyên giá trị mặc định DEFAULT.tch ( trong trường hợp mở ra mà không thấy tập tin này thì phải nhớ đường dẫn C:\Program Files\Orcad\Layout\Data\ để thực hiện tiếp ) rồi chọn . Hộp thoại xuất hiện như hình. 191 Ở khung này yêu cầu chọn tập tin .MNL đã lưu trước đó từ sơ đồ nguyên lý đã vẽ. Tại đây chọn tập tin để thực hiện là BAI 3.MNL rồi chọn . 192 Trên màn hình xuất hiện hộp thoại ở khung File name đặt tên là BAI 3 sau đó chọn . Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U1 từ phần tên là LM555_0. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho IC LM555 như hình rồi nhấp . 193 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện C2 từ phần tên là CAP_NP. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho tụ điện C như hình rồi nhấp . 194 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U2 từ phần tên là 4017_0. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho IC 4017 như hình rồi nhấp . 195 Hộp thoại tiếp tục xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện biến trở VR1 từ phần tên là RESISTOR_VAR. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho biến trở như hình rồi nhấp . 196 Chờ trong chốc lát, màn hình làm việc xuất hiện với các linh kiện như hình dưới đây. Nhấp chọn nút Zoom All từ thanh công cụ hoặc bấm tổ hợp phím để xem toàn bộ mạch in. 197 Để làm ẩn các đường dây nối giữa các chân linh kiện, bằng cách chọn biểu tượng Reconnect Mode trên thanh công cụ. Quan sát các dây nối trên sơ đồ tạm thời bị ẩn đi. Để kiểm tra lỗi trên mạch chọn biểu tượng Design Rule Check trên thanh công cụ. Gặp thông báo như hình có nghĩa là mạch thiết kế đã hoàn thành không tìm thấy lỗi. Để duy chuyển linh kiện, nhấp chuột vào biểu tượng Component Tool trên thanh công cụ. Tiếp theo chọn linh kiện cần di chuyển kéo đến vị trí cần đặt, nhấp phải chuột chọn để kết thúc. Sau khi sắp xếp chúng ta có các linh kiện được bố trí như sau. 198 Vào biểu tượng Obstacle Tool trên thanh công cụ để vẽ khung cho mạch. Nhấp phải chuột chọn , nhấp phải chuột lần nữa chọn < Properties > gặp hộp thoại.  Trong chọn loại đường bao ngoài là 199  Trong chọn độ rộng là  Trong chọn lớp chung là Nhấp chọn , sau đó duy chuyển con trỏ lên góc trái trên cùng của mạch nhấp trái giữ và kéo dài xuống góc đối diện là sẽ có một đường khung màu vàng khoanh vùng các linh kiện. Để kết thúc lệnh này nhấp phải chuột và chọn . Cuối cùng có được như sau. Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 4 nếu lớp nào muốn chọn vẽ thì chọn lớp đó xong nhấp phải chuột chọn và chọn còn ngược lại 200 lớp nào không vẽ thì chọn . Trong trường hợp này chúng ta vẽ mạch in một lớp cho nên sẽ chọn như hình sau. Sau đó nhấp ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 3 chọn hàng đầu tiên và nhấp trái chuột quét chọn toàn bộ , nhấp phải chuột chọn cửa sổ hiện ra như sau: 201 Nhập vào Min Width, Conn Width, Max Width các giá trị 20, 20, 20 và nhấp . Các thông số được thay thế ở khung như hình trên, nhấp < Close > ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Để chạy mạch in tự động nhấp chọn từ menu như hình. Chương trình tự động chạy mạch in. Sau khi chạy mạch xong, các đường mạch chạy theo sơ đồ hình dưới. Tùy theo cách sắp đặt vị trí các linh kiện sẽ có các mạch in khác nhau. Cuối cùng chúng ta có kết quả như hình sau: Sau một thời gian chờ đợi, cửa sổ Layout xuất hiện như hình: 202 Nhấp kết thúc. Mặt khác nếu trong quá trình chạy tự động nếu việc sắp xếp các linh kiện không hợp lý thì chương trình sẽ báo rằng trên mạch còn các đường mạch khác không vẽ được ( đường màu vàng ). Khi đó chúng ta chọn < Unroute > từ menu như hình: Để hủy lệnh vẽ mạch tự động và tiến hành lại bước sắp xếp linh kiện cho hợp lý hơn. Một điểm nữa là cứ sau mỗi lần thực hiện mạch chạy tự động tất cả các đường mạch đều không giống nhau tuy linh kiện được phân bố giống nhau. Để xóa những chữ ký tự linh kiện trên màn hình chọn biểu tượng Text tool trên thanh công cụ, sau đó cứ việc chọn các ký tự và nhấn phím . Tuy nhiên chỉ nên xóa những ký tự màu xanh lá cây mà thôi, còn những ký tự màu trắng sẽ được giữ lại bởi vì nó giúp cho chúng ta biết vị trí linh kiện nằm ở chỗ nào trên mạch khi tiến hành lắp ráp linh kiện. Sau đó dùng các biểu tượng trên thanh công cụ để hoàn chỉnh tất cả các đường mạch in theo ý muốn, thông thường khi sử dụng các biểu tượng này là chúng ta tiến hành tách các đường mạch đặt quá gần nhau, các đường mạch gần các chân hàn linh kiện, các đường mạch phức tạp sẽ được tối ưu hóaCuối cùng có được kết quả như hình: 203 Bây giờ vào biểu tượng Text Tool trên thanh công cụ, nhấp phải chuột chọn hộp thoại xuất hiện chúng ta lần lượt nhập vào như sau:  Tại khung nhập tên  Khung nhập chiều dài cho chữ là  Khung nhập chiều cao cho chữ là  Khung chọn màu chữ theo màu của mạch in lớp dưới < BOTTOM >. Sau khi thiết đặt xong, nhấp . 204 Kéo dòng chữ nhấp đặt tại vị trí như hình, kết quả mạch in như sau: Sau cùng lưu lại toàn bộ sơ đồ mạch in, bằng cách nhấp chuột vào biểu tượng Save trên thanh công cụ. 205 Để đối chiếu chéo giữa hai phần mạch sơ đồ nguyên lý ( Capture ) và sơ đồ mạch in ( Layout ) tại Layout chọn như hình sau. Khi đó nếu chọn linh kiện bên này thì linh kiện bên kia đổi màu và ngược lại. Lưu ý là bên phần Capture vào lệnh < Miscellaneous > và đánh dấu vào mục . 206 8.6.4. Bài tập số 4 - Chọn < Layout > hoặc vào biểu tượng trên màn hình Desktop. - Để tạo một trang thiết kế mạch in mới, từ cửa sổ màn hình làm việc chọn từ thanh menu. Hộp thoại xuất hiện, ở khung File name giữ nguyên giá trị mặc định DEFAULT.tch ( trong trường hợp mở ra mà không thấy tập tin này thì phải nhớ đường dẫn C:\Program Files\Orcad\Layout\Data\ để thực hiện tiếp ) rồi chọn . Hộp thoại xuất hiện như hình. 207 Ở khung này yêu cầu chọn tập tin .MNL đã lưu trước đó từ sơ đồ nguyên lý đã vẽ. Tại đây chọn tập tin để thực hiện là BAI 4.MNL rồi chọn . Trên màn hình xuất hiện hộp thoại ở khung File name đặt tên là BAI 4 sau đó chọn . 208 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U1 từ phần tên là Z80_0. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho Z80_0 như hình rồi nhấp . 209 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U2 từ phần tên là 2764. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho 2764 như hình rồi nhấp . 210 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện J1 từ phần tên là CON2. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho CON2 như hình rồi nhấp . 211 Hộp thoại tiếp tục xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U3 từ phần tên là 74LS138. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho 74LS138 như hình rồi nhấp . 212 Chờ trong chốc lát, màn hình làm việc xuất hiện với các linh kiện như hình dưới đây. Nhấp chọn nút Zoom All từ thanh công cụ hoặc bấm tổ hợp phím để xem toàn bộ mạch in. 213 Để làm ẩn các đường dây nối giữa các chân linh kiện, bằng cách chọn biểu tượng Reconnect Mode trên thanh công cụ. Quan sát các dây nối trên sơ đồ tạm thời bị ẩn đi. 214 Để kiểm tra lỗi trên mạch chọn biểu tượng Design Rule Check trên thanh công cụ. Gặp thông báo như hình có nghĩa là mạch thiết kế đã hoàn thành không tìm thấy lỗi. Để duy chuyển linh kiện, nhấp chuột vào biểu tượng Component Tool trên thanh công cụ. Tiếp theo chọn linh kiện cần duy chuyển kéo đến vị trí cần 215 đặt, nhấp phải chuột chọn để kết thúc. Sau khi sắp xếp chúng ta có các linh kiện được bố trí như sau. Vào biểu tượng Obstacle Tool trên thanh công cụ để vẽ khung cho mạch. Nhấp phải chuột chọn , nhấp phải chuột lần nữa chọn < Properties > gặp hộp thoại. 216  Trong chọn loại đường bao ngoài là  Trong chọn độ rộng là  Trong chọn lớp chung là Nhấp chọn , sau đó duy chuyển con trỏ lên góc trái trên cùng của mạch nhấp trái giữ và kéo dài xuống góc đối diện là sẽ có một đường khung màu vàng khoanh vùng các linh kiện. Để kết thúc lệnh này nhấp phải chuột và chọn . Cuối cùng có được như sau. 217 Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 4 nếu lớp nào muốn chọn vẽ thì chọn lớp đó xong nhấp phải chuột chọn và chọn còn ngược lại lớp nào không vẽ thì chọn . Trong trường hợp này chúng ta vẽ mạch in hai lớp cho nên sẽ chọn như hình sau. 218 Sau đó nhấp ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 3 chọn hàng đầu tiên và nhấp trái chuột quét chọn toàn bộ , nhấp phải chuột chọn cửa sổ hiện ra như sau: 219 Nhập vào Min Width, Conn Width, Max Width các giá trị 20, 20, 20 và nhấp . Các thông số được thay thế ở khung như hình trên, nhấp < Close > ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Để chạy mạch in tự động nhấp chọn từ menu như hình. Chương trình tự động chạy mạch in. Sau khi chạy mạch xong, các đường mạch chạy theo sơ đồ hình dưới. Tùy theo cách sắp đặt vị trí các linh kiện sẽ có các mạch in khác nhau. Cuối cùng chúng ta có kết quả như hình sau: 220 Sau một thời gian chờ đợi, cửa sổ Layout xuất hiện như hình: Nhấp kết thúc. Mặt khác nếu trong quá trình chạy tự động nếu việc sắp xếp các linh kiện không hợp lý thì chương trình sẽ báo rằng trên mạch còn các đường mạch khác không vẽ được ( đường màu vàng ). Khi đó chúng ta chọn < Unroute > từ menu như hình. Để hủy lệnh vẽ mạch tự động và tiến hành lại bước sắp xếp linh kiện cho hợp lý hơn. Một điểm nữa là cứ sau mỗi lần thực hiện mạch chạy tự động tất cả các đường mạch đều không giống nhau tuy linh kiện được phân bố giống nhau. Để xóa những chữ ký tự linh kiện trên màn hình chọn biểu tượng Text tool trên thanh công cụ, sau đó cứ việc chọn các ký tự và nhấn phím . Tuy nhiên chỉ nên xóa những ký tự màu xanh lá cây mà thôi, còn những ký tự màu trắng sẽ được giữ lại bởi vì nó giúp cho chúng ta biết vị trí linh kiện nằm ở chỗ nào trên mạch khi tiến hành lắp ráp linh kiện. Sau đó dùng các biểu tượng trên thanh công cụ để hoàn chỉnh tất cả các đường mạch in theo ý muốn, thông thường khi sử dụng các biểu tượng này là chúng ta tiến hành tách các đường mạch đặt quá gần nhau, các đường mạch gần các chân hàn linh kiện, các đường mạch phức tạp sẽ được tối ưu hóaCuối cùng có được kết quả như hình: 221 Bây giờ vào biểu tượng Text Tool trên thanh công cụ, nhấp phải chuột chọn hộp thoại xuất hiện chúng ta lần lượt nhập vào như sau:  Tại khung nhập tên  Khung nhập chiều dài cho chữ là  Khung nhập chiều cao cho chữ là  Khung chọn màu chữ theo màu của mạch in lớp dưới < BOTTOM >. Sau khi thiết đặt xong, nhấp . 222 Kéo dòng chữ nhấp đặt tại vị trí như hình, kết quả mạch in như sau: 223 Sau cùng lưu lại toàn bộ sơ đồ mạch in, bằng cách nhấp chuột vào biểu tượng Save trên thanh công cụ. Để đối chiếu chéo giữa hai phần mạch sơ đồ nguyên lý ( Capture ) và sơ đồ mạch in ( Layout ) tại Layout chọn như hình sau. 224 Khi đó nếu chọn linh kiện bên này thì linh kiện bên kia đổi màu và ngược lại. Lưu ý là bên phần Capture vào lệnh < Miscellaneous > và đánh dấu vào mục . 225 8.6.5. Bài tập số 5 - Chọn < Layout > hoặc vào biểu tượng trên màn hình Desktop. - Để tạo một trang thiết kế mạch in mới, từ cửa sổ màn hình làm việc chọn từ thanh menu. Hộp thoại xuất hiện, ở khung File name giữ nguyên giá trị mặc định DEFAULT.tch ( trong trường hợp mở ra mà không thấy tập tin này thì phải nhớ đường dẫn C:\Program Files\Orcad\Layout\Data\ để thực hiện tiếp ) rồi chọn . Hộp thoại xuất hiện như hình. 226 Ở khung này yêu cầu chọn tập tin .MNL đã lưu trước đó từ sơ đồ nguyên lý đã vẽ. Tại đây chọn tập tin để thực hiện là BAI 5.MNL rồi chọn . Trên màn hình xuất hiện hộp thoại ở khung File name đặt tên là BAI 5 sau đó chọn . 227 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U1 từ phần tên là ADC0809_1. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho ADC0809_1 như hình rồi nhấp . 228 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện Y1 từ phần tên là ZTA. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho ZTA như hình rồi nhấp . 229 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện J1 từ phần tên là CON8. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho CON8 như hình rồi nhấp . 230 Hộp thoại tiếp tục xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U2 từ phần tên là AT89C51. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho AT89C51 như hình rồi nhấp . 231 Chờ trong chốc lát, màn hình làm việc xuất hiện với các linh kiện như hình dưới đây. Nhấp chọn nút Zoom All từ thanh công cụ hoặc bấm tổ hợp phím để xem toàn bộ mạch in. 232 Để làm ẩn các đường dây nối giữa các chân linh kiện, bằng cách chọn biểu tượng Reconnect Mode trên thanh công cụ. Quan sát các dây nối trên sơ đồ tạm thời bị ẩn đi. 233 Để kiểm tra lỗi trên mạch chọn biểu tượng Design Rule Check trên thanh công cụ. Gặp thông báo như hình có nghĩa là mạch thiết kế đã hoàn thành không tìm thấy lỗi. 234 Để duy chuyển linh kiện, nhấp chuột vào biểu tượng Component Tool trên thanh công cụ. Tiếp theo chọn linh kiện cần duy chuyển kéo đến vị trí cần đặt, nhấp phải chuột chọn để kết thúc. Sau khi sắp xếp chúng ta có các linh kiện được bố trí như sau. 235 Vào biểu tượng Obstacle Tool trên thanh công cụ để vẽ khung cho mạch. Nhấp phải chuột chọn , nhấp phải chuột lần nữa chọn < Properties > gặp hộp thoại.  Trong chọn loại đường bao ngoài là  Trong chọn độ rộng là  Trong chọn lớp chung là Nhấp chọn , sau đó duy chuyển con trỏ lên góc trái trên cùng của mạch nhấp trái giữ và kéo dài xuống góc đối diện là sẽ có một đường khung màu vàng khoanh vùng các linh kiện. Để kết thúc lệnh này nhấp phải chuột và chọn . Cuối cùng có được như sau. 236 Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : 237 Tại cột 4 nếu lớp nào muốn chọn vẽ thì chọn lớp đó xong nhấp phải chuột chọn và chọn còn ngược lại lớp nào không vẽ thì chọn . Trong trường hợp này chúng ta vẽ mạch in hai lớp cho nên sẽ chọn như hình sau. Sau đó nhấp ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 3 chọn hàng đầu tiên và nhấp trái chuột quét chọn toàn bộ , nhấp phải chuột chọn cửa sổ hiện ra như sau: 238 Nhập vào Min Width, Conn Width, Max Width các giá trị 20, 20, 20 và nhấp . Các thông số được thay thế ở khung như hình trên, nhấp < Close > ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Để chạy mạch in tự động nhấp chọn từ menu như hình. Chương trình tự động chạy mạch in. Sau khi chạy mạch xong, các đường mạch chạy theo sơ đồ hình dưới. Tùy theo cách sắp đặt vị trí các linh kiện sẽ có các mạch in khác nhau. Cuối cùng chúng ta có kết quả như hình sau: 239 Sau một thời gian chờ đợi, cửa sổ Layout xuất hiện như hình: 240 Nhấp kết thúc. Mặt khác nếu trong quá trình chạy tự động nếu việc sắp xếp các linh kiện không hợp lý thì chương trình sẽ báo rằng trên mạch còn các đường mạch khác không vẽ được ( đường màu vàng ). Khi đó chúng ta chọn < Unroute > từ menu như hình. Để hủy lệnh vẽ mạch tự động và tiến hành lại bước sắp xếp linh kiện cho hợp lý hơn. Một điểm nữa là cứ sau mỗi lần thực hiện mạch chạy tự động tất cả các đường mạch đều không giống nhau tuy linh kiện được phân bố giống nhau. Để xóa những chữ ký tự linh kiện trên màn hình chọn biểu tượng Text tool trên thanh công cụ, sau đó cứ việc chọn các ký tự và nhấn phím . Tuy nhiên chỉ nên xóa những ký tự màu xanh lá cây mà thôi, còn những ký tự màu trắng sẽ được giữ lại bởi vì nó giúp cho chúng ta biết vị trí linh kiện nằm ở chỗ nào trên mạch khi tiến hành lắp ráp linh kiện. Sau đó dùng các biểu tượng trên thanh công cụ để hoàn chỉnh tất cả các đường mạch in theo ý muốn, thông thường khi sử dụng các biểu tượng này là chúng ta tiến hành tách các đường mạch đặt quá gần nhau, các đường mạch gần các chân hàn linh kiện, các đường mạch phức tạp sẽ được tối ưu hóaCuối cùng có được kết quả như hình: 241 Bây giờ vào biểu tượng Text Tool trên thanh công cụ, nhấp phải chuột chọn hộp thoại xuất hiện chúng ta lần lượt nhập vào như sau:  Tại khung nhập tên  Khung nhập chiều dài cho chữ là 242  Khung nhập chiều cao cho chữ là  Khung chọn màu chữ theo màu của mạch in lớp trên . Sau khi thiết đặt xong, nhấp . Kéo dòng chữ nhấp đặt tại vị trí như hình, kết quả mạch in như sau: 243 Sau cùng lưu lại toàn bộ sơ đồ mạch in, bằng cách nhấp chuột vào biểu tượng Save trên thanh công cụ. Để đối chiếu chéo giữa hai phần mạch sơ đồ nguyên lý ( Capture ) và sơ đồ mạch in ( Layout ) tại Layout chọn như hình sau. 244 Khi đó nếu chọn linh kiện bên này thì linh kiện bên kia đổi màu và ngược lại. Lưu ý là bên phần Capture vào lệnh < Miscellaneous > và đánh dấu vào mục . 245 8.6.6. Bài tập số 6 - Chọn < Layout > hoặc vào biểu tượng trên màn hình Desktop. - Để tạo một trang thiết kế mạch in mới, từ cửa sổ màn hình làm việc chọn từ thanh menu. Hộp thoại xuất hiện, ở khung File name giữ nguyên giá trị mặc định DEFAULT.tch ( trong trường hợp mở ra mà không thấy tập tin này thì phải nhớ đường dẫn C:\Program Files\Orcad\Layout\Data\ để thực hiện tiếp ) rồi chọn . Hộp thoại xuất hiện như hình. 246 Ở khung này yêu cầu chọn tập tin .MNL đã lưu trước đó từ sơ đồ nguyên lý đã vẽ. Tại đây chọn tập tin để thực hiện là BAI 6.MNL rồi chọn . 247 Trên màn hình xuất hiện hộp thoại ở khung File name đặt tên là BAI 6 sau đó chọn . Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U1 từ phần tên là Z80. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho Z80 như hình rồi nhấp . 248 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U3 từ phần tên là 6264. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho 6264 như hình rồi nhấp . 249 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U4 từ phần tên là 74LS163. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho 74LS163 như hình rồi nhấp . 250 Hộp thoại xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện D1 từ phần tên là DIODE. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho DIODE như hình rồi nhấp . 251 Hộp thoại tiếp tục xuất hiện thông báo AutoECO không thể tìm thấy dạng chân hàn cho linh kiện U5 từ phần tên là 8255. Nhấp vào nút để chọn dạng chân cho 8255 như hình rồi nhấp . 252 Chờ trong chốc lát, màn hình làm việc xuất hiện với các linh kiện như hình dưới đây. Nhấp chọn nút Zoom All từ thanh công cụ hoặc bấm tổ hợp phím để xem toàn bộ mạch in. 253 Để làm ẩn các đường dây nối giữa các chân linh kiện, bằng cách chọn biểu tượng Reconnect Mode trên thanh công cụ. Quan sát các dây nối trên sơ đồ tạm thời bị ẩn đi. 254 Để kiểm tra lỗi trên mạch chọn biểu tượng Design Rule Check trên thanh công cụ. Gặp thông báo như hình có nghĩa là mạch thiết kế đã hoàn thành không tìm thấy lỗi. 255 Để duy chuyển linh kiện, nhấp chuột vào biểu tượng Component Tool trên thanh công cụ. Tiếp theo chọn linh kiện cần duy chuyển kéo đến vị trí cần đặt, nhấp phải chuột chọn để kết thúc. Sau khi sắp xếp chúng ta có các linh kiện được bố trí như sau. Vào biểu tượng Obstacle Tool trên thanh công cụ để vẽ khung cho mạch. Nhấp phải chuột chọn , nhấp phải chuột lần nữa chọn < Properties > gặp hộp thoại. 256  Trong chọn loại đường bao ngoài là  Trong chọn độ rộng là  Trong chọn lớp chung là Nhấp chọn , sau đó duy chuyển con trỏ lên góc trái trên cùng của mạch nhấp trái giữ và kéo dài xuống góc đối diện là sẽ có một đường khung màu vàng khoanh vùng các linh kiện. Để kết thúc lệnh này nhấp phải chuột và chọn . Cuối cùng có được như sau. 257 Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 4 nếu lớp nào muốn chọn vẽ thì chọn lớp đó xong nhấp phải chuột chọn và chọn còn ngược lại lớp nào không vẽ thì chọn . Trong trường hợp này chúng ta vẽ mạch in hai lớp cho nên sẽ chọn như hình sau. 258 Sau đó nhấp ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Tiếp theo vào biểu tượng chọn . Hộp thoại xuất hiện : Tại cột 3 chọn hàng đầu tiên và nhấp trái chuột quét chọn toàn bộ , nhấp phải chuột chọn cửa sổ hiện ra như sau: 259 Nhập vào Min Width, Conn Width, Max Width các giá trị 20, 20, 20 và nhấp . Các thông số được thay thế ở khung như hình trên, nhấp < Close > ở góc trái của hộp thoại để đóng lại. Để chạy mạch in tự động nhấp chọn từ menu như hình. Chương trình tự động chạy mạch in. Sau khi chạy mạch xong, các đường mạch chạy theo sơ đồ hình dưới. Tùy theo cách sắp đặt vị trí các linh kiện sẽ có các mạch in khác nhau. Cuối cùng chúng ta có kết quả như hình sau: Sau một thời gian chờ đợi, cửa sổ Layout xuất hiện như hình: 260 Nhấp kết thúc. Mặt khác nếu trong quá trình chạy tự động nếu việc sắp xếp các linh kiện không hợp lý thì chương trình sẽ báo rằng trên mạch còn các đường mạch khác không vẽ được ( đường màu vàng ). Khi đó chúng ta chọn < Unroute > từ menu như hình. Để hủy lệnh vẽ mạch tự động và tiến hành lại bước sắp xếp linh kiện cho hợp lý hơn. Một điểm nữa là cứ sau mỗi lần thực hiện mạch chạy tự động tất cả các đường mạch đều không giống nhau tuy linh kiện được phân bố giống nhau. Để xóa những chữ ký tự linh kiện trên màn hình chọn biểu tượng Text tool trên thanh công cụ, sau đó cứ việc chọn các ký tự và nhấn phím . Tuy nhiên chỉ nên xóa những ký tự màu xanh lá cây mà thôi, còn những ký tự màu trắng sẽ được giữ lại bởi vì nó giúp cho chúng ta biết vị trí linh kiện nằm ở chỗ nào trên mạch khi tiến hành lắp ráp linh kiện. Sau đó dùng các biểu tượng trên thanh công cụ để hoàn chỉnh tất cả các đường mạch in theo ý muốn, thông thường khi sử dụng các biểu tượng này là chúng ta tiến hành tách các đường mạch đặt quá gần nhau, các đường mạch gần các chân hàn linh kiện, các đường mạch phức tạp sẽ được tối ưu hóaCuối cùng có được kết quả như hình: 261 Bây giờ vào biểu tượng Text Tool trên thanh công cụ, nhấp phải chuột chọn hộp thoại xuất hiện chúng ta lần lượt nhập vào như sau:  Tại khung nhập tên  Khung nhập chiều dài cho chữ là  Khung nhập chiều cao cho chữ là  Khung chọn màu chữ theo màu của mạch in lớp trên . Sau khi thiết đặt xong, nhấp . 262 Kéo dòng chữ nhấp đặt tại vị trí như hình, kết quả mạch in như sau: 263 Sau cùng lưu lại toàn bộ sơ đồ mạch in, bằng cách nhấp chuột vào biểu tượng Save trên thanh công cụ. Để đối chiếu chéo giữa hai phần mạch sơ đồ nguyên lý ( Capture ) và sơ đồ mạch in ( Layout ) tại Layout chọn như hình sau. Khi đó nếu chọn linh kiện bên này thì linh kiện bên kia đổi màu và ngược lại. Lưu ý là bên phần Capture vào lệnh < Miscellaneous > và đánh dấu vào mục . 264 8.7. Câu hỏi thảo luận (có thể hỏi trực tiếp cả lớp hoặc thảo luận theo từng nhóm) 1. Trình bày cách vẽ mạch in bằng tay ? 2. Trình bày cách chỉnh sửa các đường mạch in ? 3. Trình bày cách thay đổi kích cỡ lỗ chân hàn ? 4. Trình bày cách đo khoảng cách dài và rộng của mạch ? 5. Trình bày cách tạo mới một Footprint ? 6. Trình bày cách phủ đồng lên các vùng còn trống trên mạch ? 7. Trình bày cách thay đổi hình dạng Footprint trong mạch ? 8. Trình bày cách kiểm tra tổng quát các phần của sơ đồ mạch in ? 9. Trình bày lệnh làm hiện lên đường mạch in, chân hàn, hình dạng linh kiện trong phần Layout ? 10. Trình bày lệnh in trong phần Layout khi tiến hành in bản mạch in ra ngoài giấy sử dụng ? 11. Trình bày cách in một sơ đồ mạch in chuyển sang file Word ? 12. Trình bày cách thực hiện vẽ mạch in trên một lớp, lớp còn lại dùng đặt các đường Jumper ? 265 BÀI 9. GIA CÔNG MẠCH IN Mã bài: MĐ 19 09 Mục tiêu Kiến thức: - Nắm bắt được cách trình bày đúng các bước gia công một mạch in. - Nắm bắt được cách gia công hoàn thiện một mạch in. Kỹ năng: - Xác định được các phương pháp khi thực hiện làm mạch in. - Xác định được cách làm mạch in khi gia công mạch điện. Thái độ: - Chuyên cần nghiêm túc trong học tập - Lắng nghe giảng bài và làm bài đầy đủ trên lớp Nội dung chính. 9.1. In sơ đồ mạch lên phíp tráng đồng: 9.1.1. Vệ sinh phíp tráng đồng trước khi in: Khi tiến hành chọn phíp tráng đồng chúng ta nên chọn các phíp không bị trầy xước hay bị ôxy hóa. Sau đó tiến hành vệ sinh bằng cách phủi bụi hoặc dùng giấy nhám nhuyễn chà sạch trên bề mặt đó thật kỹ để tránh bị đứt các đường mạch khi in ra. 9.1.2. Chọn kích cỡ: Phíp tráng đống khi chọn lựa phải phù hợp với kích thước mạch in đang vẽ nhằm tránh gây ra sự lãng phí tốn kém không cần thiết. 9.1.3. Phương pháp in lụa: In lụa là một dạng trong kỹ thuật in lưới. Để họa tiết cần in có độ tinh xảo cao hơn, lưới được dùng là loại vải lụa nên còn được gọi là in lụa. In lụa là một dạng trong kỹ thuật in ấn. In lụa là tên thông dụng do giới thợ đặt ra xuất phát từ lúc bản lưới của khuôn in làm bằng tơ lụa. Sau đó, khi mà bản lưới lụa có thể thay thế bởi các vật liệu khác như vải bông, vải sợi hóa học, lưới kim loại để 266 làm thì tên gọi được mở rộng như là in lưới. In lụa thực hiện theo nguyên lý giống như in mực dầu trên giấy nến theo nguyên lý chỉ một phần mực in được thấm qua lưới in, in lên vật liệu in bởi trước đó, một số mắt lưới khác đã được bịt kín bởi hóa chất chuyên dùng. Trong trường hợp in chữ hay họa tiết đơn giản, người ta dùng lưới là vải thô, có sợi to. Và để in họa tiết tương đối tinh xảo hơn, người ta dùng lưới bằng vải lụa (có sợi vải nhỏ và đều đặn) nên còn gọi là in lụa. Đây là một phương pháp in thủ công đơn giản, rẻ tiền nhưng sản phẩm đạt được chất lượng khá cao nhờ kỹ thuật ép mực trực tiếp qua mặt lưới xuống sản phẩm chứ không gián tiếp như kỹ thuật in typo ... Kỹ thuật in lụa có thể in trên hầu hết các chất liệu khác nhau như giấy, bao bì nhựa, thủy tinh, kim loại...và đặc biệt là vải. Để làm được việc này, đầu tiên cần phải chuẩn bị một khung in lụa, hóa chất nhạy sáng, keo, sơn, xăng, dầu tẩy để làm sạch tấm lụa sau khi in xong. Hình ảnh cần in sẽ được thiết kế trên máy tính, sau khi có mẫu thiết kế hoàn chỉnh thì tiến hành tách màu. Mỗi một màu sẽ được tách riêng ra thành từng file, sao đó chúng được in ra với hoàn toàn là màu đen. Như vậy, mỗi màu khi tách ra sẽ làm được một tấm phim và một lưới in tương ứng. Người thợ in quét một lớp hóa chất nhạy sáng và keo lên lưới lụa, sau đó áp những hình mẫu tách màu lên khung và đem chụp sáng. Lớp hóa chất nhạy sáng sẽ in hình mẫu tách màu lên khung lụa, phần keo đóng vai trò như một màn chắn, chỉ để lộ phần mẫu tách màu trên khung lụa. Mực in sẽ chỉ đi qua phần mẫu mẫu tách màu trên khung lụa mà thôi. Càng nhiều màu sẽ có càng nhiều mẫu tách màu. Trong in lụa, hiệu ứng chồng màu tạo ra một màu mới có thể xảy ra khi màu in trước chưa kịp khô mà đã quét thêm một lớp màu khác sau đó. Do đó để chính xác trong in lụa, phải chờ cho lớp màu trước tạm khô rồi mới quét lớp màu thứ hai lên. In lụa là phương pháp in xuyên, khuôn in có cấu tạo là một tấm lưới (polyester hoặc kim loại) căng trên một khung chữ nhật làm bằng gỗ hoặc hợp kim nhôm. Khi in, người ta cho mực vào lòng khung, gạt qua bằng một lưỡi dao cao su. Dưới áp lực của dao gạt, mực sẽ xuyên qua các ô lưới và truyền (dính lên) bề mặt vật liệu bên dưới, tạo nên hình ảnh in. Đây là hình mô tả nguyên lý in lụa: 267 Như chúng ta thấy, nguyên tắc của việc chụp bàn lụa là làm thế nào đó che hết tất cả những ô không in trên bề mặt lưới (vùng màu xanh), mực chỉ xuyên qua các vùng có hình ảnh in (vùng màu trắng trong hình trên) để in xuống vật liệu bên dưới. Ưu điểm: chi phí thấp, in số lượng ít, có thể in trên nhiều loại chất liệu khác nhau, chủ động về màu sắc. Khuyết điểm: bản in chấp nhận được, độ nét tạm, tốn thời gian 9.1.4. Phương pháp in quang: Chụp phim trực tiếp lên bề mặt board đồng đã được phủ mực cảm quang, phần mực tiếp xúc với ánh sáng sẽ bám chắc, phần không được chiếu sáng sẽ bị hòa tan trong dung dịch xút. Cho nên sẽ hiện đường mạch lên sau đó đem đi ngâm trong dung dịch FeCl3 như bình thường. Ưu điểm : Công đoạn đơn giản, không cần đòi hỏi phải có tay nghề như in lụa, tiết kiệm thời gian và đặc biệt là cho đường mạch vô cùng sắc nét mà làm bằng tay hay in lụa cũng không thể nào bằng được. Tuy nhiên phương pháp này có khuyết điểm là nếu làm một loại với số lượng ít thì sẽ mất nhiều công hơn là phương pháp in lụa. 9.2. Qui trình tẩy mạch in: 9.2.1. Hòa dung dịch tẩy: Dùng thau nhựa cho dung dịch FeCl3 hòa tan với H20, tùy theo mạch in lớn hay nhỏ số lượng nhiều hay ít mà lượng thuốc ngâm và nước sẽ tương ứng. Trong trường hợp muốn cho quá trình xúc tác giữa mạch in và thuốc ngâm diễn ra nhanh thì có thể hòa tan dung dịch FeCl3 với nước ấm, lưu ý là thuốc ngâm sau 268 khi đã sử dụng lần thứ nhất có thể dùng lại cho những lần sau tuy nhiên quá trình xúc tác diễn ra chậm hơn. Một vấn đề quan trọng nữa là trong khi pha hỗn hợp tránh cho chúng văng vào mắt hay quần áo. Ngoài ra không để thuốc ngâm vào trong thau nhôm bởi vì lâu ngày sự tiếp xúc sẽ gây ra ăn mòn. 9.2.2. Tẩy mạch in: Sau khi mạch in đã được in ra trên mạch, chúng ta quan sát lần cuối xem có vị trí nào bị vẽ không liền nét hay không, độ đậm các đường phải đều nhau, đồng thời không bỏ sót đường mạch nào cả. Trường hợp cần thiết chờ mực khô rồi đồ lại một lần nữa. Dùng dao sắt cạnh cạo sửa các biên của đường mạch sao cho đường mạch an toàn và đẹp. Khi mạch đã vẽ hoàn chỉnh, chờ cho mực khô rồi cho bảng mạch ngâm vào dung dịch thuốc ngâm mạch in. Mặt đồng cho úp hướng xuống phía dưới, hóa chất tẩy sẽ ăn mòn lớp đồng tại các vị trí không bám mực và để nguyên lớp đồng tại các vị trí được bao phủ bằng các đường vẽ mực. Sau khi tầy xong các vùng đồng không cần thiết, rửa mạch in với nước sạch nhiều lần, dùng xăng hoặc cồn lau sạch các đường mực. Lúc này các đường mạch in sẽ hiện ra trên mạch, dùng khoan để khoan các lỗ cắm chân linh kiện 9.3. Làm vệ sinh và chống ô xi hóa: 9.3.1. Chuẩn bị dụng cụ làm vệ sinh: Dùng giấy nhám nhuyễn chà sát lên các đường đồng trên mạch để tạo độ nhám cần thiết dễ dàng cho việc hàn mạch. 9.3.2. Kiểm tra hoàn thiện sản phẩm: Kiểm tra lại mạch in lần cuối bằng cách quan sát xem các đường mạch có bị đứt hay không? Trong trường hợp khả nghi có thể dùng đồng hồ VOM đo nối tắt các điểm nối với nhau trước khi thực hiện lắp ráp mạch. 9.3.3. Sửa lại mạch in: Nếu gặp sự cố về các đường mạch thì có thể dùng dao cắt mạch và dùng dây nối lại các điểm cho đúng. 9.3.4. Làm vệ sinh sấy khô: Có thể dùng máy sấy để làm khô mạch in hoặc phơi nắng để các đường mạch thật sự khô ráo trước khi vào những công đoạn tiếp theo. 9.3.5. Phủ dung dịch chựa thông chống ô xi hóa cho mạch in: 269 Dùng dung dịch nhựa thông có pha xăng thơm, rồi dùng bông gòn quét lên một lớp mỏng lên mạch để có thể bảo quản mạch lâu ngày không bị ôxy hóa là bị lên lớp ten xanh hoặc ố đen. 9.4. Gia công mạch in: 9.4.1. Mạch điều chỉnh và ổn định tốc độ động cơ DC: Khi tiến hành gia công mạch in việc đầu tiên là chúng ta sẽ in sơ đồ mạch in ra giấy. Tùy theo số lượng bản mạch cần in ra nhiều hay ít mà chọn phương pháp in cho phù hợp. Nếu cần với số lượng nhiều thì nên dùng phương pháp in lụa khi đó chỉ việc tạo ra bản lụa sau đó muốn in bao nhiêu cũng được, và khi đó giá thành sẽ hạ tiết kiệm chi phí đáng kể. Ngược lại nếu in số lượng ít thì dùng phương pháp ủi, đây là phương pháp các sinh viên học sinh áp dụng phổ biến do thực hiện nhanh chóng và giá thành chi phí rẽ. Cách thực hiện là dùng mạch đã được in sẵn trên giấy có mặt bóng, tốt nhất là giấy đề can sau đó đặt lên phím đồng và dùng bàn ủi để ủi, lúc này do tác dụng nhiệt làm nóng chảy mực in trên giấy và dính vào phím đồng. Sau đó để nguội tiến hành gỡ lớp giấy in ra, đối với giấy in là đề can thì cứ lột từ từ ra và không cần nhúng vào nước. Do trong quá trình gỡ và ủi có nhiều chỗ mạch bị xước không có mực nên dùng bút lông dầu tô lại những chỗ nào không có mực để khi làm xong mạch không bị đứt nét. Dùng thuốc ngâm mạch pha với nước đổ vào chậu sau đó cho mạch in vào dung dịch này. Khi đó do tác dụng với dung dịch FeCL3, các đường đồng sẽ bị lắng xuống đáy chậu trên mạch chỉ còn lại các đường mực đã in trước đó. Sau đó rửa sạch với nước và dùng giấy nhám chà hết lớp mực in đi rồi dùng khoan tay để khoan (có thể dùng khoan máy) với các linh kiện thường như trở, tụ, IC thì dùng mũi 0.8mm còn đối với IC 78xx, triac... thù dùng mũi 1.2mm...Sau khi làm xong tất cả các bước thì tiến hành lắp ráp, hàn linh kiện và test mạch. Khi tiến hành quá trình lắp ráp nên in ra sơ đồ chân hàn và sơ đồ bố trí linh kiện để tiện trong việc kiểm tra các sai sót. Hình sau là toàn bộ sơ đồ các phần của mạch điều chỉnh và ổn định tốc độ động cơ. 270 SƠ ĐỒ MẠCH IN SƠ ĐỒ CHÂN HÀN LINH KIỆN 271 SƠ ĐỒ BỐ TRÍ LINH KIỆN 9.4.2. Mạch điện tử ứng dụng khác ( đã thực hiện ở các bài trước ). 9.4.2.1. Bài tập số 1 SƠ ĐỒ MẠCH IN 272 SƠ ĐỒ CHÂN HÀN LINH KIỆN SƠ ĐỒ BỐ TRÍ LINH KIỆN 273 9.4.2.2. Bài tập số 2 SƠ ĐỒ MẠCH IN SƠ ĐỒ CHÂN HÀN LINH KIỆN 274 SƠ ĐỒ BỐ TRÍ LINH KIỆN 9.4.2.3. Bài tập số 3 SƠ ĐỒ MẠCH IN 275 SƠ ĐỒ CHÂN HÀN LINH KIỆN SƠ ĐỒ BỐ TRÍ LINH KIỆN 9.4.3. Thi công hoàn thành các mạch điện trên. 276 9.5. Câu hỏi thảo luận (có thể hỏi trực tiếp cả lớp hoặc thảo luận theo từng nhóm) 1. Trình bày cách thực hiện phương pháp dùng bàn ủi khi làm mạch in ? 2. Trình bày cách pha chế thuốc ngâm trong quá trình làm mạch ? 3. Trình bày các vấn đề gặp phải trong quá trình thi công mạch điện ? 4. Trình bày cách khắc phục khi gặp sự cố khi thi công ? 5. Sự khác nhau giữa phương pháp in lụa và phương pháp in quang thế nào ? 6. Hãy kể thêm tên các phương pháp in mà học viên đã biết, cho biết phương pháp thực hiện như thế nào ? Kiểm tra Tiến hành lắp ráp ( chọn một trong các mạch in vừa làm )