Kết quả ứng dụng phương pháp xử lí khe nứt lớp trầm tích để nghiên cứu trạng thái cổ ứng suất và quy luật địa động lực của vỏ trái đất vùng Tây Bắc Việt Nam

271 32(3), 271-279 T¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ Tr¸i §Êt 9-2010 KÕT QU¶ øNG DôNG PH¦¥NG PH¸P Xö Lý KHE NøT NéI LíP TRÇM TÝCH §Ó NGHI£N CøU TR¹NG TH¸I Cæ øNG SUÊT Vµ QUy LUËT §ÞA §éNG LùC CñA Vá TR¸I §ÊT VïNG T¢Y B¾C VIÖT NAM Ng« ThÞ L−, T.P. Belousov, S.F. Kurtasov, Ng« Gia Th¾ng, NguyÔn Quang, NguyÔn Thanh Tïng, Lª V¨n Dòng, NguyÔn H÷u Tuyªn, Vò ThÞ Ho∙n, TrÇn ViÖt Ph−¬ng, Phïng ThÞ Thu H»ng i. Më ®Çu HÖ thèng c¸c ph−¬ng ph¸p ®o ®¹c, ph©n tÝch vµ xö lý khe nøt trong c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt ®· ®−îc c¸c nhµ ®Þa chÊt ViÖt Nam sö dông ®Ó t¸i lËp tr−êng øng suÊt (¦S) cho c¸c thêi gian ®Þa chÊt kh¸c nhau ë nhiÒu khu vùc l·nh thæ n−íc ta. Th−êng dïng nhiÒu h¬n c¶ lµ c¸c ph−¬ng ph¸p thèng kª do c¸c nhµ ®Þa chÊt Liªn X« (cò) s¸ng lËp vµ sö dông [1, 2, 11]. ¦u ®iÓm cña c¸c ph−¬ng ph¸p nµy lµ sö dông vµ xö lý t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n vµ dÔ dµng. Tuy nhiªn, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò g©y tranh c·i lµ ®é chÝnh x¸c khi xö lý c¸c "cÆp khe nøt céng øng" (cã nghÜa lµ hÖ c¸c khe nøt ®ång sinh do cïng mét tr−êng øng suÊt xÈy ra trong cïng mét thêi gian). H¬n n÷a, thêi ®iÓm t¹o ra hay tuæi cña c¸c nøt nÎ còng lµ vÊn ®Ò cßn ®Ó ngá (cã thÓ tiÕn hµnh x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p lo¹i trõ dÇn thêi gian, nh−ng ®ßi hái tèn kÐm kh¸ lín vµ phô thuéc nhiÒu vµo c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau...). Trong khu«n khæ ch−¬ng tr×nh hîp t¸c nghiªn cøu khoa häc gi÷a ViÖn VËt lý ®Þa cÇu thuéc ViÖn KH&CNVN víi ViÖn VËt lý Tr¸i §Êt thuéc ViÖn HLKH Nga vµ tr−êng §HTH H÷u NghÞ quèc gia CHLB Nga, c¸c nhµ khoa häc Nga ®· giíi thiÖu mét ph−¬ng ph¸p ®o ®¹c xö lý khe nøt míi, theo ®ã cã kh¶ n¨ng chÝnh x¸c ho¸ hÖ khe nøt céng øng sinh ra do cïng mét tr−êng øng suÊt xÈy ra trong mét thêi gian x¸c ®Þnh. Trong c«ng tr×nh nµy sÏ tr×nh bÇy v¾n t¾t c¬ së ph−¬ng ph¸p nµy vµ mét sè kÕt qu¶ ¸p dông b−íc ®Çu ë khu vùc T©y B¾c ViÖt Nam. Chi tiÕt vµ ®Çy ®ñ h¬n vÒ ph−¬ng ph¸p cã thÓ tham kh¶o trong [7]. ii. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu khe nøt Nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p dùa trªn c¬ së quan s¸t, nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm m« h×nh ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau : - §Êt ®¸ trÇm tÝch h×nh thµnh ban ®Çu trong c¸c bÓ l¾ng ®äng t¹o thµnh c¸c líp n»m ngang hoÆc gÇn ngang. - Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c líp trÇm tÝch ®ang cøng r¾n (ho¸ ®¸) sÏ bÞ nøt nÎ tr−íc khi bÞ biÕn d¹ng uèn nÕp. Theo ViÖn sÜ V.V. Belouxov [1, 2] c¸c hÖ thèng khe nøt trong c¸c ®¸ trÇm tÝch nh− thÕ ®−îc gäi lµ "nøt nÎ néi líp", chóng ph¸t triÓn cã quy luËt vµ theo lý thuyÕt ®Þnh vÞ líp kh«ng bÒn v÷ng, cã thÓ ®−îc t¹o tr−íc tiªn bëi sù s¾p xÕp ®Þnh h−íng cña c¸c kho¸ng vËt theo hai h−íng líp kh«ng bÒn v÷ng ®−îc ®Þnh vÞ ngay trong qu¸ tr×nh t¹o ®¸ (th−êng thÊy hai hÖ chñ yÕu lu«n c¾m th¼ng ®øng, vu«ng gãc víi thÕ n»m ngang ban ®Çu cña líp trÇm tÝch nhÊt ®Þnh vµ kh«ng v−ît ra khái ranh giíi cña líp Êy). Ph©n gi¸c cña hai hÖ ®Þnh vÞ líp kh«ng bÒn v÷ng céng øng ®ã trïng víi c¸c trôc øng suÊt deviatoric chÝnh co nÐn vµ duçi gi·n [11]. Sau khi trÇm tÝch ®· t¹o ®¸, c¸c líp ®Þnh vÞ kh«ng bÒn v÷ng sÏ trë thµnh c¸c ®íi suy yÕu. Trong qu¸ tr×nh biÕn ®éng ®Þa ®éng lùc, d−íi t¸c ®éng cña tr−êng øng suÊt kiÕn t¹o h×nh thµnh c¸c khe nøt míi. C¸c khe nøt nµy lu«n ph¸t triÓn tùa theo c¸c ®íi yÕu ®· ®−îc ®Þnh vÞ tr−íc ®ã. Chóng t¹o nªn c¸c cùc ®¹i ph©n bè khe nøt trong líp trÇm tÝch. C¸c khe nøt néi líp ph¸t triÓn réng kh¾p vµ cã trËt tù (nh− nªu trªn) c¶ trong c¸c trÇm 272 tÝch n»m ngang æn ®Þnh vµ c¶ trong c¸c líp bÞ biÕn d¹ng uèn nÕp. - ViÖc t¸i lËp tr−êng øng suÊt kiÕn t¹o cã thÓ thùc hiÖn b»ng c¸ch thu thËp ®o ®¹c khe nøt trong mét líp trÇm tÝch nhÊt ®Þnh (theo T.P. Belouxov th«ng th−êng nªn chän c¸c líp c¸t kÕt hoÆc trÇm tÝch chøa c¸t) kh«i phôc c¸c líp trÇm tÝch vÒ vÞ trÝ n»m ngang ban ®Çu, lo¹i trõ c¸c khe nøt kh«ng c¾t th¼ng ®øng (vu«ng gãc) víi thÕ n»m ngang cña líp. C¸c khe nøt cßn l¹i ®−îc lùa chän ®Ó ph©n tÝch vµ x¸c lËp tr−êng øng suÊt khi chóng h×nh thµnh cïng víi trÇm tÝch chøa chóng. Ph−¬ng ph¸p ®o ®¹c khe nøt néi líp trÇm tÝch do T.P. Belouxov vµ S.A. Mukhamediev ®Ò xuÊt, ph¸t triÓn hoµn thiÖn vµ ®· ®−îc øng dông nghiªn cøu x¸c ®Þnh tr−êng øng suÊt vµ ®Þa chÊn kiÕn t¹o cho nhiÒu vïng cña Liªn X« cò vµ trªn thÕ giíi nh− ë Kr−m [3], ë Cuba [4], Cavcaz [5], ë c¸c miÒn ®Þa chÊn tÝch cùc vµ chøa dÇu khÝ cña Tr¸i §Êt [6] vµ t¹i miÒn ®Êt Stavropol [7]... C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®èi víi c¸c vïng nµy ®· ®−îc c«ng bè trªn nhiÒu t¹p chÝ vµ héi nghÞ khoa häc ë Nga vµ quèc tÕ. Chóng t«i cho r»ng cã thÓ sö dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó bæ sung vµ lµm phong phó h¬n hÖ c¸c ph−¬ng ph¸p t¸i lËp tr−êng øng suÊt kiÕn t¹o n−íc ta, ®Æc biÖt viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c h¬n tuæi h×nh thµnh c¸c hÖ khe nøt céng øng t¹o bëi tr−êng øng suÊt vµo thêi gian h×nh thµnh cña chóng. D−íi ®©y tr×nh bÇy mét sè kÕt qu¶ thö nghiÖm ban ®Çu viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p víi sù tham gia nghiªn cøu cña chÝnh t¸c gi¶ cña nã cho khu vùc T©y B¾c n−íc ta. ViÖc thu thËp, xö lý vµ ph©n tÝch c¸c tµi liÖu thùc tÕ vÒ khe nøt cña c¸c ®Êt ®¸ khu vùc T©y B¾c ViÖt Nam ®· ®−îc chóng t«i tiÕn hµnh theo ph−¬ng ph¸p cña T.P. Belousov, ®· m« t¶ chi tiÕt trong [7]. Theo ®ã, néi dung c¬ b¶n cña ph−¬ng ph¸p bao gåm c¸c b−íc : t¹i mçi ®iÓm quan s¸t (®−îc ký hiÖu lµ TH) dïng ®Þa bµn vµ c¸c thiÕt bÞ chuyªn dông kh¸c (nh− m¸y ®o GPS) ®Ó x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè sau : - Täa ®é vµ quan hÖ rµng buéc cña c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt, kiÕn t¹o vµ ®Þa lý t¹i ®iÓm ®ã . - C¸c yÕu tè thÕ n»m cña c¸c ®¸ trÇm tÝch : ph−¬ng vÞ vµ gãc ®æ cña c¸c líp nghiªn cøu. - Tuæi cña ®Êt ®¸, ®−îc x¸c ®Þnh theo c¸c b¶n ®å ®Þa chÊt chi tiÕt, ®Æc ®iÓm nguån gèc, th¹ch häc vµ c¸c ®Æc tr−ng kh¸c. - Nguån gèc vÕt lé cña ®Êt ®¸ : tù nhiªn (bËc thÒm, ®é dèc cña c¸c thung lòng...), nh©n t¹o (c¸c má khai th¸c, c¸c v¸ch taluy ®−êng...). - Ph−¬ng vÞ ®−êng ph−¬ng vÕt lé. - Ph−¬ng vÞ vµ gãc dèc cña Ýt nhÊt 100 khe nøt. - DiÖn tÝch vÕt lé mµ c¸c yÕu tè thÕ n»m cña c¸c mÆt khe nøt ®−îc x¸c ®Þnh trªn nã. - C¸c chØ sè ®éng häc (®é më vµ ®é réng cña c¸c khe nøt, ®é lÊp ®Çy khe nøt bëi th¹ch cao, canxit, th¹ch anh vµ c¸c thµnh t¹o kho¸ng vËt kh¸c, c¸c yÕu tè thÕ n»m cña g−¬ng vµ r·nh cña c¸c mÆt tr−ît...). Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, cÇn ph¶i thùc hiÖn nghiªm ngÆt c¸c quy ®Þnh cña viÖc thu thËp sè liÖu khe nøt cña ®Êt ®¸ víi môc ®Ých t¸i t¹o c¸c øng suÊt cæ. NÕu kh«ng tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c nµy sÏ ®−a ra c¸c kÕt qu¶ kÐm chÊt l−îng. Mét trong nh÷ng quy ®Þnh quan träng cÇn ph¶i tu©n thñ lµ : t¹i mçi vÕt lé, tÊt c¶ c¸c phÐp ®o khe nøt cÇn ®−îc tiÕn hµnh trong ®Êt ®¸ cña cïng mét líp hoÆc cïng mét vØa. Quy ®Þnh nµy ®−îc ®−a ra v× trong c¸c ®iÒu kiÖn cña cïng mét tr−êng øng suÊt, trong c¸c ®Êt ®¸ kh¸c nhau vÒ th¹ch häc trÇm tÝch hay ®é h¹t, c¸c khe nøt ®−îc h×nh thµnh theo c¸c gãc kh¸c nhau. V× vËy, khi xö lý c¸c sè liÖu kh«ng ®ång nhÊt vµ khi thiÕt lËp biÓu ®å lËp thÓ chóng ta nhËn ®−îc mét nÒn phøc t¹p, trªn ®ã khã cã thÓ t¸ch c¸c cùc ®¹i cña mËt ®é khe nøt. Nh− ®· tr×nh bÇy ë trªn, c¸c khe nøt néi líp trong ®a sè tr−êng hîp ph¸t triÓn theo c¸c ph−¬ng gÇn vu«ng gãc víi ranh giíi líp vµ kh«ng v−ît ra khái c¸c ranh giíi mçi líp. Chóng t¹o thµnh mét lo¹t rÊt æn ®Þnh vµ th−êng cã hai h−íng chñ ®¹o. ViÖc xö lý sè liÖu ®o ®¹c thùc ®Þa c¸c yÕu tè khe nøt ®−îc tiÕn hµnh nhê l−íi cÇu Smit chia gãc ®Òu nhau, thuËn tiÖn cho viÖc ph©n tÝch thèng kª mËt ®é ph©n bè chuÈn ®èi víi c¸c mÆt khe nøt. ViÖc xö lý c¸c sè liÖu ®−îc thùc hiÖn trªn m¸y tÝnh theo c¸c ch−¬ng tr×nh tÝnh to¸n t−¬ng øng. C¸c th«ng sè cña khe nøt vµ c¸c th«ng tin kh¸c vÒ khe nøt ®· ®−îc ®−a vµo bé hiÖu chØnh sè liÖu. §iÒu nµy cho phÐp tiÕn hµnh t×m kiÕm c¸c th«ng tin cÇn thiÕt trong mét khèi l−îng lín c¸c th«ng tin, tÝnh to¸n nhiÒu lÇn sù ph©n bè ®Þnh h−íng cña c¸c khe nøt b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p to¸n häc kh¸c nhau, gi¶i thÝch sè liÖu trªn c¬ së c¸c kh¸i niÖm lý thuyÕt vÒ c¸c qu¸ tr×nh trong vá Tr¸i §Êt. Sù ph©n bè khe nøt, nhËn ®−îc khi xö lý nh÷ng sè liÖu ®o ®¹c c¸c yÕu tè khe nøt trong ph¹m vi vÕt lé, gäi lµ sù ph©n bè ®Þnh h−íng ®Þa ph−¬ng. PhÇn diÖn tÝch ®Æc tr−ng cña c¸c ®o ®¹c khe nøt dao ®éng tõ 0,5 ®Õn 100 m2. §Ó ®−a ra c¸c ®Æc tÝnh ®Æc tr−ng 273 cña khe nøt ®èi víi mét khu vùc cô thÓ hay ®èi víi ®Êt ®¸ cã tuæi vµ thµnh phÇn vËt chÊt x¸c ®Þnh trong khu vùc ®ã, ®«i khi ph¶i liªn kÕt toµn bé c¸c sè liÖu ®o ë nhiÒu vÕt lé thµnh mét sù ph©n bè ®Þnh h−íng duy nhÊt. Sù ph©n bè nh− vËy ®−îc gäi lµ ph©n bè tæng hay khu vùc. Chóng m« t¶ c¸c ph−¬ng chÝnh cña hÖ thèng c¸c khe nøt ®Æc tr−ng cho khu vùc nghiªn cøu ; quan hÖ t−¬ng hç cña chóng víi c¸c ®øt gÉy s©u vµ víi c¸c ®íi ph¸ huû ®øt gÉy cã ý nghÜa khu vùc. H×nh hµi khe nøt ®−îc chØnh lý hoµn thiÖn, nÕu sù ph©n bè tæng ®−îc x¸c lËp ®èi víi c¸c líp ®−a vÒ vÞ trÝ n»m ngang ban ®Çu. Khi ®ã trong c¸c biÓu ®å lËp thÓ hÇu nh− c¸c cùc ®¹i cña mËt ®é cùc c¸c khe nøt lu«n lu«n ®−îc thÓ hiÖn râ rµng, thËm chÝ c¶ khi chóng kh«ng cã mÆt trong c¸c ph©n bè tæng t¸i dùng ch−a ®−îc hiÖu chØnh vÒ sù xoay cña c¸c líp. C¸c cùc ®¹i th−êng ph©n bè trªn c¸c r×a cña biÓu ®å cÇu, t−¬ng øng víi h−íng c¾m gÇn th¼ng ®øng cña hÖ thèng khe nøt chÝnh sau khi xoay c¸c líp vÒ ph−¬ng n»m ngang (gÇn trung t©m biÓu ®å cÇu). S¬ bé c¸c b−íc tiÕn hµnh ph©n tÝch, xö lý khe nøt néi líp ®−îc tr×nh bÇy trong c¸c h×nh 1 vµ 2. iii. Thu thËp, xö lý vµ ph©n tÝch c¸c kÕt qu¶ MiÒn B¾c ViÖt Nam n»m ë ®«ng b¾c b¸n ®¶o §«ng D−¬ng. Theo s¬ ®å ph©n vïng kiÕn t¹o, l·nh thæ nghiªn cøu ®−îc ph©n bè vÒ phÝa t©y cña ®øt gÉy S«ng Hång trong giíi h¹n cña hÖ thèng nÕp uèn phñ ViÖt-Lµo. HÖ thèng nµy ®−îc h×nh thµnh H×nh 1. VÝ dô vÒ biÓu ®å lËp thÓ mËt ®é cùc chuÈn cña c¸c khe nøt ph¸t triÓn trong ®¸ c¸t kÕt tuæi Creta sím ë vïng chuyÓn tiÕp Pamir víi Thiªn S¬n 1. C¸c ®−êng ®¼ng mËt ®é cùc, 2. VÞ trÝ hiÖn t¹i cña cùc ®¹i mËt ®é cùc (c¸c sè biÓu diÔn ®é lín cùc ®¹i theo ®¬n vÞ −íc ®Þnh), 3. VÞ trÝ cùc ®¹i mËt ®é cùc trong thêi kú h×nh thµnh h−íng nøt nÎ, 4. Trôc nÐn cùc ®¹i, 5. Trôc gi·n, 6. C¸c ®−êng nodal 274 H×nh 2. VÝ dô vÒ t¸i lËp tr¹ng th¸i ban ®Çu cña hÖ thèng c¸c khe nøt ph¸t triÓn trong c¸c ®¸ phiÕn Carbon thuéc dÉy nói Altai : a) trong hÖ thèng tr¾c ®Þa hiÖn ®¹i vµ b) ®−a vÒ vÞ trÝ ban ®Çu I. Cùc vu«ng gãc víi mÆt líp ban ®Çu, II. Cùc trùc giao víi líp ®−îc t¸i thiÕt lËp, III. C¸c t©m cùc trÞ mËt ®é cña hÖ thèng nøt nÎ, IV. Ph©n gi¸c cña c¸c gãc gi÷a c¸c hÖ thèng khe nøt, V. VÞ trÝ trôc quay hiÖu chØnh trong qu¸ tr×nh t¸ch rift Proterozoi muén trªn mét mãng bÊt ®ång nhÊt. Bån tròng thµnh t¹o ë ®Çu Paleozoi vµo thêi kú Ordovic-Silur ®−îc lÊp ®Çy bëi c¸c tÇng flisoid dÇy. Trong Devon ®· xuÊt hiÖn c¸c biÕn d¹ng Caledon, kÌm theo sù tÝch lòy mollas, phun trµo basalt vµ granit. C¸c thµnh t¹o tr−íc Devon bÞ vß nhÇu thµnh nh÷ng nÕp uèn hÑp d¹ng tuyÕn vµ bÞ biÕn chÊt ë t−íng phiÕn lôc. Chóng bÞ phñ bÊt chØnh hîp rÊt râ bëi c¸c thµnh t¹o lôc nguyªn - carbonat tuæi Carbon-Permi. Trªn ph«ng nµy, ë bån tròng S«ng Hång ®· xuÊt hiÖn sù h×nh thµnh c¸c vâng o»n nguån gèc rift víi sù tÝch lòy c¸c trÇm tÝch carbonat vµ trÇm tÝch sÐt vì vôn. BiÕn d¹ng c¬ b¶n cña hÖ nÕp uèn ViÖt-Lµo ®· diÔn ra vµo cuèi Trias. Trong thêi kú Kimeri muén (Jura vµ Creta), trªn l·nh thæ §«ng D−¬ng hiÖn nay c¸c qu¸ tr×nh nÐn Ðp ®· hoµn tÊt. ë giai ®o¹n cuèi cïng cña uèn nÕp Kimeri däc ranh giíi ®«ng b¾c cña hÖ thèng uèn nÕp phñ Êy ®· h×nh thµnh mét trong nh÷ng ®øt gÉy lín nhÊt §«ng Nam ¸ lµ ®íi ®øt gÉy S«ng Hång, kÐo dµi vÒ phÝa ®«ng nam bªn d−íi c¸c trÇm tÝch cña vâng Hµ Néi [8]. Trong Oligocen, l·nh thæ nghiªn cøu b−íc vµo mét giai ®o¹n míi cña sù ph¸t triÓn kiÕn t¹o, trïng vÒ thêi gian tõ khi b¾t ®Çu va ch¹m Ên §é víi ¢u-¸. PhÇn lín l·nh thæ miÒn B¾c ViÖt Nam khi ®ã chÞu t¸c ®éng cña c¸c dÞch chuyÓn kiÕn t¹o n©ng lªn [10]. Thùc tÕ trong cÊu tróc ®Þa chÊt miÒn B¾c ViÖt Nam cã sù tham gia cña tÊt c¶ tæ hîp c¸c ®Êt ®¸ tuæi kh¸c nhau tõ tiÒn Cambri ®Õn §Ö Tø (h×nh 3). Trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c thùc ®Þa vËt lý - kiÕn t¹o, chóng t«i ®· quan s¸t chi tiÕt h¬n phÇn T©y B¾c ViÖt Nam. Trong giíi h¹n cña nã, ®· tiÕn hµnh quan s¸t ®o t¹i 70 ®iÓm lé cña c¸c ®¸ (d−íi ®©y sÏ gäi lµ ®iÓm quan s¸t vµ ký hiÖu lµ TH) nh− minh häa trªn h×nh 3. T¹i c¸c ®iÓm quan s¸t, chóng t«i ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu h×nh hµi, ®o ®¹c c¸c khe nøt néi líp cña chóng. Theo tuæi c¸c ®¸, sè l−îng vÕt lé ®−îc ph©n bè nh− sau : Proterozoi - 1 TH, Paleozoi - 23 TH : Proterozoi muén - Cambri sím - 4 TH, Cambri - 3 TH, Ordo- vic-Silur - 1 TH, Ordovic muén-Devon sím - 4 TH, Devon - 5 TH, Carbon - 2 TH, Carbon-Permi - 2 TH, Permi - 2 TH ; Mesozoi - 37 TH : Trias - 28 TH (sím - 7 TH, trung - 11 TH, muén - 10 TH), Jura - 2 TH, Creta - 7 TH (sím - 2 TH, muén - 5 TH) ; Kainozoi - 10 TH : Paleozoi - 2 TH, Neogen - 4 TH, Pleistocen - 2 TH, Holocen - 2 TH. Trong sè chóng, 47 ®iÓm trong c¸c ®¸ trÇm tÝch tuæi Mesozoi-Kainozoi. Trªn c¬ së ph©n tÝch vµ xö lý trªn m¸y tÝnh c¸c tµi liÖu ®o ®¹c khe nøt cña c¸c ®Êt ®¸ ngoµi thùc ®Þa, ®· x©y dùng ®−îc c¸c biÓu ®å lËp thÓ ph©n bè ®Þnh h−íng cña c¸c khe nøt vµ c¸c biÓu ®å hoa hång, biÓu diÔn h−íng kÐo dµi cña c¸c hÖ thèng khe nøt. C¸c vÝ dô ®−îc dÉn trªn h×nh 4. ViÖc ph©n tÝch tuÇn tù khe nøt cña c¸c ®¸ tuæi kh¸c nhau thuéc khu vùc T©y B¾c ViÖt Nam cho phÐp cã thÓ thiÕt lËp c¸c ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña nã. VÝ dô 275 H×nh 3. S¬ ®å ®Þa chÊt miÒn B¾c ViÖt Nam víi vÞ trÝ c¸c ®iÓm ®o khe nøt vµ kh¶o s¸t thùc ®Þa khe nøt cña ®¸ granito-gnais (1 TH) gåm 3 hÖ thèng, kÐo dµi theo ph−¬ng vÞ cña c¸c tia so víi h−íng b¾c : 290°, 20°, 70°. MÆc dï khe nøt cña c¸c ®¸ tuæi Proterozoi ®−îc chóng t«i nghiªn cøu chØ t¹i mét vÕt lé, h×nh hµi cña nã vÒ mÆt tuæi ®ãng vai trß cña ®iÓm chØ ®¹o, cho phÐp lµm s¸ng tá c¸c quy luËt ®Þa ®éng lùc c¬ b¶n cña c¸c khe nøt trong vïng cã ho¹t ®éng ®Þa chÊn cao. Nh− vËy, trong c¸c ®¸ kh«ng ph©n t¸ch ®−îc tuæi tõ Proterozoi muén ®Õn Cambri sím ®· x¸c ®Þnh ®−îc hÖ thèng khe nøt theo c¸c ph−¬ng (4 TH) : 320- 325° (2), 345° (1), 45° (2), 60-75° (4). Sè trong ngoÆc biÓu thÞ sè l−îng c¸c tËp hîp t¹o thµnh hÖ thèng theo ph−¬ng ®ã. Trong c¸c ®¸ Cambri còng x¸c ®Þnh ®−îc 4 hÖ thèng khe nøt víi h−íng kÐo dµi 320-330° (2), 5° (1), 40° (1) vµ 55-75° (4). Cßn trong c¸c ®¸ cã tuæi cuèi Proterozoi-Paleozoi sím cã tæng céng 5 hÖ thèng khe nøt : 320-330° (4), 345° (1), 5° (1), 40-45° (3) vµ 55-75° (8). C¸c hÖ thèng céng øng æn ®Þnh nhÊt cã c¸c ph−¬ng vÞ lµ 55-75° vµ 320-330°. Nh− vËy, c¸c hÖ thèng víi ph−¬ng vÞ 345° vµ 5° râ rµng cÇn ph¶i ®−a vµo hÖ thèng t¸i h×nh thµnh. C¸c kÕt qu¶ so s¸nh c¸c hÖ thèng nøt nÎ nµy víi c¸c hÖ thèng trong c¸c ®¸ Proterozoi t¹o Ên t−îng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ®· chÞu sù xoay liªn tôc theo chiÒu kim ®ång hå tõ 290° ®Õn 330°, tõ 20° ®Õn 45° vµ tõ 70° ®Õn 75°. Trong c¸c ®¸ kh«ng ®−îc ph©n ®Þnh tuæi Ordovic -Silur (1 TH), qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c khe nøt cã kh¶ n¨ng hoµn thiÖn vµo cuèi Silur cña Paleozoi trung. Trong chóng, ®· thÓ hiÖn tÊt c¶ chØ 2 hÖ thèng khe nøt, ph−¬ng kÐo dµi cña chóng gÇn víi Cambri 325° vµ 35°. C¸c ®¸ kh«ng ph©n ®Þnh ®−îc tuæi nh− Ordovic muén - Devon sím (3 TH) còng ®−îc ®−a vµo Paleozoi trung, vµ bao gåm 5 hÖ thèng khe nøt: 280-285° (2), 335° (1), 5-25° (3), 45° (1), 70° (1). TÊt c¶ chóng ®−îc thÓ hiÖn rÊt yÕu. C¸c ®¸ Devon ®−îc nghiªn cøu t¹i 6 ®iÓm quan s¸t (TH). Chóng gåm c¸c hÖ thèng khe nøt : 285-310° (3), 325-330° (2), 350-355° (3), 5-20° (2), 35° (2), 55-80° (6). Tæng céng c¸c khe nøt cña ®¸ Paleozoi trung bao gåm 6 hÖ thèng khe nøt : 280-310° (5), 325-335° (4), 350-355° (3), 5-25° (5), 35-45° (4), 55-80° (7). Nh− ®· thÊy c¸c hÖ thèng khe nøt trong c¸c ®¸ Paleozoi trung kh¸c víi c¸c hÖ thèng ®−îc ph©n chia trong c¸c ®¸ Paleozoi sím chñ yÕu bëi sè l−îng lín cña chóng. C¸c hÖ thèng khe nøt víi c¸c ph−¬ng vÞ líp 55-80°, 5-25° vµ 280-310° ®−îc ph¸t triÓn kh¸ æn ®Þnh. So víi Paleozoi sím ®· xuÊt hiÖn mét hÖ thèng khe nøt míi víi h−íng 280-310°. Khe nøt cña ®¸ v«i Carbon ®−îc nghiªn cøu t¹i 2 ®iÓm kh¶o s¸t (2 TH). §· lµm s¸ng tá 2 hÖ thèng khe nøt cña 3 h−íng : 350-360° (2), 15° (1) vµ 55- 70° (4). §¸ v«i kh«ng ph©n ®Þnh tuæi Carbon-Permi Chó gi¶i KS - §iÓm KS T©y B¾c DB - §iÓm KS §«ng B¾c 20°11 23°25 102°00 108°00 276 Proterozoi vt09_037 N 22.3500 E 103.4500 Granito-Gnais PR + - (-001--01) 1 - 34.0%, 5.2 (020-76) 2 - 32.0%, 4.4 (110-80) 3 - 10.0%, 2.0 (340-71) Ordovic muén - Devon sím vt09_024 N 21.0000 E 103.0000 Известняки O3-D1 + - (180-10) 1 - 36.0%, 4.7 (159-71) 2 - 21.0%, 2.8 (063-79) 3 - 08.0%, 1.8 (315-57) Devon vt09_014 N 21.2368 E 103.9750 §¸ v«i (Известняки кремнистые) D + - (220-28) 1 - 27.0%, 3.6 (319-84) 2 - 25.0%, 2.6 (205-78) 3 - 01.0%, 1.5 (262-74) Carbon-Permi vt09_052 N 19.0167 E 104.9333 §¸ v«i C2-P1 + - (025-50) 1 - 18.0%, 2.6 (260-69) 2 - 19.0%, 2.2 (151-78) 3 - 07.0%, 1.8 (106-65) Trias muén vt09_034 N 22.3833 E 103.5333 §¸ phiÕn T3 + - (085-30) 1 - 38.5%, 4.0 (165-67) 2 - 19.8%, 2.7 (256-90) 3 - 02.1%, 1.6 (006-22) Creta muén vt08_015 N 19.6338 E 105.8009 C¸t kÕt mÇu ®á K2 + - (150-25) 1 - 25.0%, 4.5 (242-85) 2 - 24.0%, 3.2 (135-81) Pleistocen vt09_043 N 22.1833 E 104.5500 Cuéi, sái Q + - (230-10) 1 - 28.0%, 2.6 (220-85) 2 - 12.0%, 2.0 (302-77) 3 - 04.0%, 1.6 (125-05) H×nh 4. VÝ dô vÒ biÓu ®å lËp thÓ mËt ®é cùc chuÈn cña c¸c khe nøt ph¸t triÓn trong ®¸ c¸t kÕt tuæi Creta sím ë vïng chuyÓn tiÕp Pamir víi Thiªn S¬n 277 (2 TH) thÓ hiÖn 4 hÖ thèng khe nøt víi ph−¬ng vÞ h−íng : 330-335° (2), 350° (1), 15° (1), 40° (1) trong c¸c ®¸ Paleozoi muén. Ph©n tÝch ®èi víi c¸c ®¸ tuæi Paleozoi basalt Permi (2 TH) cho thÊy trong chóng ®· thÓ hiÖn 3 hÖ thèng khe nøt : 310° (3), 15° (1), 35-40° (2). §−êng ph−¬ng cña chóng gÇn víi h−íng cña c¸c khe nøt trong c¸c thµnh t¹o trÇm tÝch. Nh− ®· thÊy tõ c¸c sè liÖu nµy, c¸c ®¸ tuæi Paleozoi muén bÞ biÕn d¹ng yÕu h¬n. Ph©n tÝch c¸c sè liÖu khe nøt cho phÐp thiÕt lËp trong c¸c ®¸ Paleozoi muén ®· thÓ hiÖn tæng céng 6 hÖ thèng khe nøt víi c¸c ph−¬ng vÞ : 310° (3), 330-335° (2), 350-360° (3), 15° (3), 35- 40° (3) vµ 55-70° (4). HÖ thèng 55-70° thÓ hiÖn râ h¬n c¶. ChØ cã hÖ thèng víi ph−¬ng vÞ 15° lµ ®−îc thÓ hiÖn trong tÊt c¶ c¸c ®¸ Paleozoi muén. C¸c hÖ thèng tuæi kh¸c ®−îc thay thÕ mét c¸ch cã tÝnh chu kú bëi c¸c hÖ thèng khe nøt víi ph−¬ng kh¸c nhau. Nh− vËy, trong c¸c ®¸ Proterozoi vµ Paleozoi ®· thÓ hiÖn tæng céng 6 hÖ thèng khe nøt : 280-310° (9), 320-335° (10), 345-360° (7), 5-25° (10), 35-45° (10), 55-80° (20). Theo møc ®é gi¶m dÇn cña tÝnh dËp vì, c¸c ®¸ Paleozoi ®−îc ph©n bè nh− sau : trung, sím, muén. C¸c gi¸ trÞ ph−¬ng vÞ ®−êng ph−¬ng trong giíi h¹n cña mçi mét hÖ thèng khe nøt tõ Proterozoi ®Õn Paleozoi muén thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ : kho¶ng tõ 10 ®Õn 30°. Møc ®é æn ®Þnh vµ râ rµng cña h−íng ph−¬ng vÞ cña c¸c hÖ thèng khe nøt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña khu vùc chÞu mét sè sù thay ®æi. Ch¼ng h¹n trong Proterozoi c¸c hÖ thèng cã ph−¬ng vÞ 290° vµ 70° thÓ hiÖn râ rµng h¬n. Trong c¸c ®¸ Proterozoi muén - Paleozoi sím c¸c hÖ thèng víi ph−¬ng vÞ 55-75° vµ 320-330° ®· thÓ hiÖn æn ®Þnh h¬n ; cßn trong c¸c ®¸ Paleozoi trung th× c¸c hÖ thèng 55-80° vµ 280-310° vµ trong c¸c ®¸ Paleozoi sím th× c¸c hÖ thèng víi ph−¬ng vÞ 55-70° vµ 350-360° thÓ hiÖn æn ®Þnh h¬n. Nh− ®· thÊy, tõ c¸c sè liÖu nµy, hÖ thèng Chó thÝch ← (h×nh 4) Cét 1 : biÓu ®å lËp thÓ ph©n bè ®Þnh h−íng ®Þa ph−¬ng cña c¸c khe nøt sau khi xoay c¸c líp vÒ h−íng n»m ngang (thÕ n»m ban ®Çu cña trÇm tÝch), Cét 2 : biÓu ®å hoa hång, biÓu diÔn h−íng kÐo dµi cña c¸c hÖ thèng khe nøt, Cét 3 : Sè thø tù cña ®iÓm quan s¸t, täa ®é ®iÓm quan s¸t, thµnh phÇn th¹ch häc vµ tuæi cña ®Êt ®¸ t¹i ®iÓm ®ã, Cét 4 : ThÕ n»m cña líp ®¸ (ph−¬ng vÞ vµ gãc c¾m), c¸c hÖ thèng khe nøt, l−îng phÇn tr¨m c¸c khe nøt trong hÖ thèng nµy vµ thÕ n»m trung b×nh cña nã. 55-80° (20) lµ æn ®Þnh h¬n c¶ vµ thùc tÕ nã cã mÆt trong tÊt c¶ c¸c ®¸ Paleozoi ®· ®−îc nghiªn cøu, yÕu h¬n mét chót lµ c¸c hÖ thèng 320-335° (10), 5-25° (10), 35-45° (10). Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vËt lý kiÕn t¹o, khe nøt cña c¸c ®¸ tuæi Mesozoi ®· ®−îc ®o ®¹c t¹i 37 vÕt lé (TH). §Çy ®ñ h¬n c¶ lµ c¸c thµnh t¹o Trias, chóng cã mÆt t¹i 28 vÕt lé (Trias h¹ : 7 TH, Trias trung : 11 TH, Trias th−îng : 10 TH). Ph©n tÝch c¸c sè liÖu vÒ ®é nøt nÎ cña chóng cho phÐp chØ ra trong tÊt c¶ c¸c khu vùc nghiªn cøu, trÇm tÝch Trias ®· thÓ hiÖn 6 hÖ thèng khe nøt. Trong c¸c ®¸ Trias sím cã c¸c ph−¬ng vÞ : 270-285° (3), 305-320° (4), 345- 350° (4), 5-15° (3), 40-45° (4), 65-85° (3). C¸c hÖ thèng khe nøt víi ph−¬ng vÞ 305-320°, 345-350° vµ 40-45° thÓ hiÖn râ h¬n. Trong c¸c ®¸ Trias trung cã c¸c ph−¬ng vÞ : 280-285° (2), 300° (4), 330-355° (8), 5-10° (3), 40-50° (4), 60-85° (8). Trong ®ã, hÖ thèng 330-355° vµ 60-85° thÓ hiÖn tèt h¬n. Trong c¸c ®¸ trÇm tÝch Trias muén ®· thÓ hiÖn c¸c hÖ thèng : 275-285° (5), 300-315° (7), 330-355° (4), 15-20° (4), 40° (3), 70-85° (3). Cã 4 hÖ thèng khe nøt trong c¸c chu kú Trias (1 TH) còng víi h−íng ph−¬ng vÞ kho¶ng nh− vËy - 280°, 330°, 40° vµ 85°. Trong Trias, trªn l·nh thæ cña khu vùc xem xÐt ®· diÔn ra sù biÕn ®éng ®Þa ®éng lùc, thÓ hiÖn sù b¾t ®Çu cña chu kú kiÕn t¹o Kimeri vµ biÓu hiÖn ho¹t ®éng uèn nÕp. Do ®iÒu nµy trong h×nh hµi khe nøt ë c¸c ®¸ Trias so víi Paleozoi muén ®· xuÊt hiÖn mét sè thay ®æi. C¸c trÇm tÝch chÞu sù biÕn d¹ng m¹nh vµ ®· h×nh thµnh mét sè hÖ thèng khe nøt víi c¸c ph−¬ng vÞ kh¸c nhau. §· chØ ra nh÷ng thay ®æi cã liªn quan chñ yÕu ®èi víi hÖ thèng khe nøt ®−îc ®Þnh h−íng trong Paleozoi theo ph−¬ng t©y b¾c. Ch¼ng h¹n nh−, ph−¬ng vÞ ®−êng ph−¬ng cña hÖ thèng 280-310° ®· bÞ thay ®æi thµnh 270-285° ; ph−¬ng vÞ 320-335° ®æi thµnh 300-320° vµ ph−¬ng vÞ 345-360° ®æi thµnh 330-355°. C¸c kÕt qu¶ ®ã g©y Ên t−îng ®· diÔn ra sù quay cña chóng ®i mét gãc chõng 5-25° ngùîc chiÒu kim ®ång hå. C¸c hÖ thèng khe nøt h−íng ®«ng b¾c thùc tÕ kh«ng thay ®æi h−íng cña m×nh. Khe nøt cña c¸c ®¸ tuæi Jura ®−îc chóng t«i nghiªn cøu t¹i 2 ®iÓm kh¶o s¸t : trong th¹ch anh vµ trong tuf phun trµo. Trong th¹ch anh ®· x¸c ®Þnh ®−îc ph−¬ng vÞ cña 2 hÖ thèng khe nøt 15° vµ 60°, cßn trong tuf phun trµo cã 3 hÖ thèng víi c¸c ph−¬ng vÞ : 40°, 80° vµ 310°. Nh− ®· thÊy tõ c¸c sè liÖu ®ã, c¸c hÖ thèng cña chóng kh¸ trïng víi c¸c hÖ thèng 278 khe nøt trong c¸c ®¸ Trias. Khe nøt trong Creta ®−îc nghiªn cøu t¹i 7 ®iÓm kh¶o s¸t trong c¸c thµnh t¹o c¸t kÕt. Trong chóng ®· thÓ hiÖn tæng céng 6 hÖ thèng : 305-325° (3), 335-355° (5), 10-15° (2), 30-35° (2), 40-45° (4), 80-85° (2). §· xuÊt hiÖn thªm mét hÖ thèng khe nøt míi kh«ng qu¸ râ víi h−íng 30-35°. Nh− vËy, khe nøt cña c¸c ®¸ Mesozoi chñ yÕu tËp trung trong 7 hÖ thèng : 270-285° (11), 300-320° (19), 330-355° (22), 5-20° (13), 30-35° (2), 40-50° (17), 60-85° (19). Trong tÊt c¶ c¸c ®¸ tuæi nµy c¸c h−íng æn ®Þnh h¬n ®Æc tr−ng ®èi víi c¸c hÖ thèng sau : 330-355°, 300-320°, 60-85° vµ 40-50°. Trong c¸c ®¸ Kainozoi ®· nghiªn cøu t¹i 10 ®iÓm kh¶o s¸t : Paleogen 2 TH, Neogen 4 TH, Pleitoxen 2 TH. Trong Granit tuæi Paleogen ®· x¸c ®Þnh ®−îc 5 hÖ thèng : 285° (1), 310-325° (2), 335° (2), 50° (1), 75° (2). Trong c¸c thµnh t¹o Neogen còng x¸c ®Þnh ®−îc 5 hÖ thèng : 275° (1), 300-325° (4), 345- 350° (2), 40-45° (2), 60-70° (2). Trong c¸c trÇm tÝch §Ö Tø, c¸c khe nøt tËp trung trong Pleitocen víi 4 hÖ thèng : 310° (1), 330° (1), 30-35° (2), 80° (1), trong Holocen 5 hÖ thèng : 280° (1), 310° (1), 335- 355° (2), 10° (1), 45-50° (2). Tæng céng trong c¸c thµnh t¹o Kainozoi c¸c khe nøt t¹o thµnh 7 hÖ thèng: 275-285° (3), 300-325° (8), 330-355° (7), 10° (1), 30-35° (2), 40-50° (5), 60-80° (5). Chóng thùc tÕ còng nh− trong c¸c ®¸ tuæi Mesozoi. C¸c h−íng æn ®Þnh h¬n nh− trong Mesozoi ®Æc tr−ng ®èi víi c¸c hÖ thèng : 300-325°, 330-355°, 60-80° vµ 40-50°. Nh− vËy, trong c¸c ®¸ Mesozoi-Kainozoi khu vùc T©y B¾c ViÖt Nam ®· thÓ hiÖn 7 hÖ thèng khe nøt : 270-285° (14), 300-325° (27), 330-355° (29), 5-20° (14), 30-35° (4), 40-50° (22), 60-85° (24). C¸c hÖ thèng khe nøt æn ®Þnh h¬n ph©n bè theo c¸c ph−¬ng vÞ : 330-355° (29), 300-325° (27), 60-85° (24), 40- 50° (22). §¸ng chó ý lµ hÖ thèng khe nøt trong c¸c ®¸ v«i Trias trung n»m däc bê biÓn vÞnh B¾c Bé, cã c¸c líp n»m ngang ®· bÞ lµm phøc t¹p bëi m¹ng l−íi dÇy ®Æc c¸c khe nøt th¼ng ®øng ®iÓn h×nh. RÊt tiÕc v× c¸c nguyªn nh©n kü thuËt nªn chóng t«i kh«ng thùc hiÖn ®−îc viÖc ®o ®¹c c¸c yÕu tè khe nøt ë khu vùc nµy. Tuy nhiªn, tõ c¸c hÖ thèng khe nøt ®· x¸c ®Þnh ®−îc trong c¸c ®¸ v«i tuæi Trias cña khu vùc T©y B¾c ViÖt Nam, cã 3 hÖ thèng khe nøt gÇn nh− th¼ng ®øng víi gãc c¾m mÆt tr−ît cña chóng theo h−íng b¾c - t©y b¾c (ph−¬ng vÞ 340°, gãc c¾m 86°), b¾c - ®«ng b¾c (9° - 85°) vµ ®«ng - ®«ng b¾c (62° - 85°). KÕt luËn Ph©n tÝch chi tiÕt h×nh hµi khe nøt néi líp trÇm tÝch tuæi kh¸c nhau thuéc vïng ho¹t ®éng ®Þa chÊn T©y B¾c ViÖt Nam ®· cho phÐp lµm s¸ng tá c¸c quy luËt ®Þa ®éng lùc vµ tiÕn ho¸ cña chóng. 1. Sè l−îng c¸c hÖ thèng khe nøt trong c¸c ®¸ t¹i khu vùc miÒn nói T©y B¾c ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®· t¨ng lªn mét c¸ch ®Þnh h−íng vµ æn ®Þnh : Proterozoi - 3, Paleozoi - 6, Mesozoi - 7, Kainozoi - 7. 2. Trong Trias trªn l·nh thæ cña khu vùc xem xÐt ®· diÔn ra biÕn ®éng ®Þa ®éng lùc, thÓ hiÖn sù b¾t ®Çu cña thêi kú kiÕn t¹o Kimeri vµ biÓu hiÖn ho¹t ®éng uèn nÕp. Do qu¸ tr×nh ®ã, trong h×nh hµi khe nøt ë c¸c ®¸ Trias so víi Paleozoi muén ®· xuÊt hiÖn mét sè thay ®æi vµ ®· h×nh thµnh mét sè hÖ thèng khe nøt víi c¸c ph−¬ng vÞ kh¸c nhau. Nh÷ng thay ®æi nµy cã liªn quan chñ yÕu ®èi víi hÖ thèng khe nøt, ®−îc ®Þnh h−íng trong Paleozoi theo ph−¬ng t©y b¾c. Ph−¬ng vÞ ®−êng ph−¬ng cña hÖ thèng 280-310° ®· bÞ thay ®æi thµnh 270-285° ; ph−¬ng vÞ 320-335° ®æi thµnh 300-320° vµ ph−¬ng vÞ 345-360° ®æi thµnh 330-355°. C¸c hÖ thèng khe nøt h−íng ®«ng b¾c thùc tÕ kh«ng thay ®æi h−íng cña m×nh. 3. §· kh¼ng ®Þnh c¸c hÖ thèng sau ®©y thÓ hiÖn æn ®Þnh h¬n : trong c¸c ®¸ tuæi Paleozoi víi c¸c ph−¬ng vÞ : 55-80° (20), 320-335° (10), 5-25° (10) vµ 35-45° (10), Mesozoi víi ph−¬ng vÞ : 330-355° (22), 60-85° (19), 300-320° (19) vµ 40-50° (17), Kainozoi - 300-325° (8), 330-355° (7), 60-80° (5) vµ 40-50° (5). Trong ®ã hÖ thèng khe nøt ®Þnh h−íng theo ph−¬ng vÞ 55-85° (44) thÓ hiÖn ®Æc biÖt ®¸ng tin cËy vµ râ rµng nhÊt, cã mÆt trong tÊt c¶ c¸c ®¸ ®· ®−îc nghiªn cøu. §é t¶n m¹n vÒ h−íng cña c¸c tËp hîp biÕn thiªn trong kho¶ng tõ 20 ®Õn 25°. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña hÖ thèng nµy, h−íng thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ. Vµ ®é æn ®Þnh cña nã còng gi¶m tõ 55-80° (20) - trong Paleozoi, ®Õn 60- 85° (19) - trong Mesozoi vµ gi¶m ®Õn 60-80° (5) - trong Kainozoi. 4. C¸c h−íng khe nøt æn ®Þnh thø hai vµ thø ba thuéc vÒ c¸c hÖ thèng víi c¸c ph−¬ng vÞ : 330-355° (29) vµ 300-325° (27). Chóng kh«ng thÓ hiÖn trong c¸c ®¸ Paleozoi. H−íng khe nøt thø t− 40-50° (22) ®· thÓ hiÖn trong tÊt c¶ c¸c ®¸ nh−ng kh«ng râ. H−íng thø n¨m 320-335° (16) kh«ng thÊy thÓ hiÖn trong c¸c ®¸ Mesozoi-Kainozoi. C¸c hÖ thèng nµy kh«ng 279 ®−îc theo dâi trong tÊt c¶ c¸c ®¸ ®−îc nghiªn cøu. C¸c hÖ thèng khe nøt kh¸c trong c¸c ®¸ khu vùc T©y B¾c ViÖt Nam thÓ hiÖn kÐm æn ®Þnh vµ Ýt râ rµng h¬n. Lêi c¶m ¬n : c¸c t¸c gi¶ xin bÇy tá lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi c¸c ®ång nghiÖp : V.Yu. Burmin, M.V. Rodkin, E.A. Dolginov, Yu.V. Bashkin vµ Pgs Ts Cao §×nh TriÒu, ®· cïng tham gia c¸c chuyÕn thùc ®Þa kh¶o s¸t vµ thu thËp c¸c sè liÖu vÒ c¸c khe nøt cña ®Êt ®¸ trong c¸c khu vùc kh¸c nhau thuéc l·nh thæ ViÖt Nam. C¸c chuyÕn c«ng t¸c kh¶o s¸t thùc ®Þa vµ c«ng tr×nh nµy ®−îc hoµn thµnh víi sù tµi trî vÒ kinh phÝ tõ ®Ò tµi HTQT theo NghÞ ®Þnh th− ViÖt Nam - Liªn bang Nga : "§¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Þa chÊn l·nh thæ ViÖt Nam theo tæ hîp c¸c tµi liÖu ®Þa chÊt - ®Þa vËt lý vµ ®Þa chÊn". TµI LIÖU dÉn [1] V.V. Belouxov, 1962 : Nh÷ng vÊn ®Ò ®Þa chÊn kiÕn t¹o c¬ b¶n. Nxb Kü thuËt §Þa chÊt. 608 tr. (Nga v¨n). Moskva. [2] V.V. Belouxov, 1985 : C¸c c¬ së cña ®Þa chÊt cÊu t¹o. Nxb Nedra. 218 tr. (Nga v¨n). Moskva. [3] T.P. Belouxov, S.A. Mukhamediev, 1992 : §Þa chÊn kiÕn t¹o vµ tr¹ng th¸i øng suÊt cña vá Tr¸i §Êt miÒn Nam Kr−m trong Mesozoi- Kainozoi. C¸c vÊn ®Ò ®Þa chÊn c«ng tr×nh. V−pusk. 33. Nauka, 8-27. (Nga v¨n). Moskva. [4] T.P. Belouxov, S.A Mukhamediev., L. Orbera, 1993 : T¸i thiÕt lËp lÞch sö tr¹ng th¸i øng suÊt cña vá Tr¸i §Êt theo tÝnh nøt nÎ cña ®Êt ®¸ trong vÝ dô miÒn t©y Cu Ba. M« h×nh hãa to¸n häc c¸c qu¸ tr×nh ®Þa chÊt. VNIIGeosystem, 143-158. (Nga v¨n). Moskva. [5] T.P. Belouxov, S.A. Mukhamediev, V.P. Tritragov, 1993 : BiÕn d¹ng разгрузки trong vïng chÊn t©m ®éng ®Êt Ratrinsk ë miÒn nam Kavkaz lín.//Doklad RAN. T. 333, 6, 775- 780. (Nga v¨n). [6] T.P. Belouxov, S.F. Kurtasov, S.A. Mukha-mediev, 1997 : TÝnh ph©n chia cña vá Tr¸i §Êt vµ cæ øng suÊt trong c¸c vïng ho¹t ®éng ®Þa chÊn vµ c¸c vïng chøa dÇu khÝ cña Tr¸i §Êt. OIFZ RAN. 320 tr. (Nga v¨n). Moskva. [7] T.P. Belouxov, V.V. Solokhov, S.V. Enman, 2000 : §Þa ®éng lùc vµ ®Þa chÊn kiÕn t¹o vïng Stavropol. Ên phÈm khoa häc cña viÖn VËt lý Tr¸i §Êt, ViÖn Hµn l©m Khoa häc Nga. 184 tr. (Nga v¨n). Moskva. [8] V.E. Khain, 2001 : KiÕn t¹o c¸c lôc ®Þa vµ ®¹i d−¬ng (n¨m 2000). ThÕ giíi Khoa häc. 606 tr. (Nga v¨n). Moskva. [9] A.P. Markovski (chñ biªn), 1975 : B¶n ®å ®Þa chÊt ¢u-¸ (tû lÖ: 1:5.000.000. Bé §Þa chÊt Liªn X« (cò). Moskva. [10] H.I. Nhicolaiev, A.A. Naimark, V.A. Selivanov, 1984 : KiÕn t¹o míi khu vùc Nam ¸. Nxb MGU. 192 tr. (Nga v¨n). Moskva. [11] E.I. R−izak, 1983 : VÒ cÊu tróc kiÓu c¸nh gµ (эшелонной) nh− mét d¹ng mÊt tÝnh bÒn v÷ng cña ®Êt ®¸. Tin tøc ViÖn HLKH Liªn X« (cò). MTT. 5, 127-136. (Nga v¨n). SUMMARY The applying results of inner-layer fracture analysis to study geodynamic regularities and paleo-stress conditions and geodynamics of the Earth’s crust of Northwest Vietnam This paper presents results of fracture investiga- tions in Northwest Vietnam using new inner-layer fracture analysis method and computer processing data. The fractures of sediments of different ages (from Precambrian to Quaternary) are messured and analysed. The studied results are presented by the stereograms for orientating distribution of the fractures and roses-diagrams for azimuthal direction of fracture's systems. Based on these results, we can de termine structural characteristics of the fracture systems and geodynamic regimes as well as the Earth's crust evolution of Northwest Vietnam. Ngµy nhËn bµi : 20-9-2009 ViÖn VËt lý ®Þa cÇu (ViÖn KH&CN VN) ViÖn VËt lý Tr¸i §Êt (ViÖn Hµn l©m Khoa häc Nga) B¶o tµng §Þa chÊt (Côc §Þa chÊt, Kho¸ng s¶n, Bé TN&MT)