Luận văn Hoàn thiện các hình thức tiền lương tại Công ty Xây dựng thuỷ lợi Hải Phòng

®­îc t¨ng lªn. Trong ®ã tèc ®é t¨ng cña quü tiÒn l­¬ng s¶n phÈm t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña sè l­îng lao ®éng. Nh­ vËy tiÒn l­¬ng b×nh qu©n t¨ng lªn chñ yÕu lµ do khèi l­îng thùc hiÖn c«ng viÖc t¨ng lªn. H×nh thøc tiÒn l­¬ng nµy cã ­u ®iÓm lµ g¾n kÕt qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n víi tiÒn c«ng mµ hä nhËn ®­îc. V× vËy, nã khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tÝch cùc lµm viÖc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng tiÒn l­¬ng mét c¸ch trùc tiÕp. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ c¸c chÕ ®é tiÒn l­¬ng s¶n phÈm ¸p dông t¹i C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng. 2.1. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n. §èi t­îng ®­îc ¸p dông tr¶ l­¬ng theo chÕ ®é nµy chñ yÕu lµ nh÷ng c«ng nh©n s¶n xuÊt lµm viÖc trong x­ëng c¬ khÝ. S¶n phÈm cña hä s¶n xuÊt ra chñ yÕu lµ c¸c v¸n khu«n phôc vô trùc tiÕp cho c¸c c«ng tr×nh thi c«ng cña c¸c ®éi. TiÒn c«ng cña mét ng­êi c«ng nh©n nhËn ®­îc ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Lspi = §G x Qi Trong ®ã: Lspi : lµ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm cña ng­êi thø i. Qi : lµ sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh thùc tÕ trong th¸ng cña ng­êi i. §G : ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng mét s¶n phÈm hoµn thµnh. L0 §G = Q L0 : l­¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n. Q : møc s¶n l­îng cña c«ng nh©n trong th¸ng. VÝ dô: Chó H¸n lµ mét c«ng nh©n méc lµm c«ng viÖc bËc 7 trong x­ëng c¬ khÝ, cã hÖ sè l­¬ng lµ 3,28. Møc s¶n l­îng lµ 156 s¶n phÈm mét th¸ng. Trong th¸ng 3/2003, ng­êi c«ng nh©n nµy ®· hoµn thµnh 167 s¶n phÈm. TiÒn c«ng cña c«ng nh©n ®ã ®­îc tÝnh nh­ sau: - X¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng : L0 3,28 x 350.000 §G = = = 7.300 (®/sp) Q 156 TiÒn c«ng thùc tÕ nhËn ®­îc trong th¸ng cña chó H¸n lµ: Ltt = 7300 x 167 = 1.219.000® TiÒn c«ng tr¶ theo chÕ ®é nµy ®· g¾n kÕt qu¶ lao ®éng thùc tÕ mµ ng­êi lao ®éng ®¹t ®­îc, khuyÕn khÝch ng­êi c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Nh­ng nã ch­a ®¶m b¶o cã hiÖu qu¶ thùc sù nÕu kh«ng phô thuéc vµo th¸i ®é vµ ý thøc cña mçi ng­êi lao ®éng, sÏ dÉn ®Õn sù l·ng phÝ vËt t­, nguyªn liÖu, m¸y mãc... ®Ó n©ng cao sè l­îng hoÆc chØ ch¹y theo sè l­îng mµ Ýt chó ý ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm. 2.2. ChÕ ®é tr¶ c«ng kho¸n s¶n phÈm. §èi t­îng ¸p dông lµ cho nh÷ng ng­êi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt bao gåm c«ng nh©n kü thuËt vµ lao ®éng phæ th«ng, hä lµm viÖc t¹i c¸c ®éi c«ng tr×nh. Khi tiÕn hµnh thi c«ng c¸c c«ng tr×nh, c¸c ®éi thµnh lËp c¸c tæ s¶n xuÊt, mçi tæ ®¶m nhiÖm mét c«ng viÖc riªng vµ sÏ ®­îc ®éi tr­ëng giao kho¸n c«ng viÖc theo tõng giai ®o¹n. TiÒn l­¬ng cña c¶ tæ nhËn ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: TLk = §G x Qk Trong ®ã: TLk : lµ tiÒn l­¬ng kho¸n cña c¶ tæ. §G : ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm cña tæ. §©y chÝnh lµ ®¬n gi¸ x¸c ®Þnh trong hå s¬ ®Êu thÇu. Qk : lµ khèi l­îng c«ng viÖc mµ tæ ph¶i hoµn thµnh. Hµng th¸ng c¨n cø vµo khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh, ®éi tiÕn hµnh t¹m øng tiÒn l­¬ng cho c¸c tæ ®Ó tæ tr­ëng t¹m øng cho ng­êi lao ®éng. ViÖc tr¶ c«ng cho ng­êi lao ®éng kh«ng ph©n biÖt lµ lao ®éng trong biªn chÕ hay lµ lao ®éng thuª ngoµi. Ng­êi tæ tr­ëng sÏ c¨n cø vµo b¶ng chÊm c«ng vµ sè tiÒn l­¬ng mµ tæ nhËn ®­îc ®Ó tÝnh l­¬ng cho tõng ng­êi. B¶ng chÊm c«ng sÏ do ®éi tr­ëng vµ tæ tr­ëng tiÕn hµnh gi¸m s¸t vµ thùc hiÖn. Th­êng mçi ®éi cã mét ng­êi kÕ to¸n sÏ thùc hiÖn c«ng t¸c tÝnh tiÒn l­¬ng thùc tÕ cña mçi ng­êi trong tæ c¨n cø vµo c¸c sè liÖu vÒ tiÒn l­¬ng kho¸n vµ b¶ng chÊm c«ng ®· ®­îc ®éi tr­ëng duyÖt. Sau ®ã tiÕn hµnh chia l­¬ng cho ng­êi lao ®éng trong ®éi cña m×nh. TiÒn c«ng mét ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc sÏ ®­îc tÝnh nh­ sau: - TÝnh tæng sè c«ng thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc ®éi giao kho¸n cho tæ. - TÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho mét ngµy c«ng. TLk §G = C Víi : TLk : lµ tiÒn l­¬ng kho¸n cña c¶ ®éi. C : lµ tæng sè c«ng thùc tÕ cña c¶ tæ. - TÝnh tiÒn c«ng nhËn ®­îc cña tõng ng­êi lao ®éng: Li = §G x Ci Trong ®ã: Li : lµ tiÒn c«ng thùc lÜnh cña ng­êi lao ®éng i. Ci : lµ ngµy c«ng thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng i. VÝ dô: §éi c«ng tr×nh 3 ®ang thi c«ng c«ng tr×nh cèng CÇm CËp. §éi ph©n c«ng 7 tæ s¶n xuÊt nhá, mçi tæ ®­îc gäi b»ng tªn cña ng­êi tæ tr­ëng. Tæ cña chó CÇn ®­îc giao c«ng viÖc m¾c c¸p nhæ cõ. Trong th¸ng 3/2003 tiÒn l­¬ng kho¸n s¶n phÈm ®­îc giao cho tæ lµ 4.050.000® dùa vµo sè c«ng viÖc ®­îc giao hoµn thµnh trong th¸ng. Ngµy c«ng thùc tÕ cña c¶ tæ lµ 120. - §¬n gi¸ mét ngµy c«ng lµ: 4.050.000 §G = = 33.750 (®/c«ng) 120 Trong th¸ng chó cÇn lµm ®­îc 30 c«ng. VËy tiÒn l­¬ng cña chó lµ: 30 x 33.750 = 1.012.500® Ngoµi ra chó CÇn cßn ®­îc tÝnh thªm kho¶n phô cÊp tr¸ch nhiÖm: 0,1 x 350.000 = 35.000 ® VËy thu nhËp cña chó CÇn trong th¸ng 3/2003 lµ: 1.012.500 + 35.000 = 1.047.500 ® Sè tiÒn c«ng mµ chó CÇn nhËn ®­îc g¾n víi kÕt qu¶ lao ®éng cña chó tÝnh lµ 30 c«ng. Tæ cña chó cã bèn ng­êi, vËy nh÷ng ng­êi kh¸c còng lµm ®­îc 30 c«ng, tiÒn l­¬ng cña hä chØ kÐm chó ë kho¶n phô cÊp 35.000®, trong khi chó lµ c«ng nh©n cã tay nghÒ bËc 3 cßn hä lµ lao ®éng thuª ngoµi. Nh­ vËy tiÒn l­¬ng ®­îc tr¶ lµ g¾n víi kÕt qu¶ lao ®éng nh­ng bè trÝ lao ®éng phï hîp ch­a ®­îc quan t©m. V. KÕt qu¶ cña c«ng t¸c tiÒn l­¬ng ë C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng. 1. TiÒn l­¬ng víi møc sèng cña ng­êi lao ®éng . Muèn tiÒn l­¬ng ph¸t huy ®­îc vai trß t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng th× yÕu tè ®Çu tiªn nã ph¶i ®¸p øng lµ ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt më réng søc lao ®éng. NghÜa lµ Ýt nhÊt còng ph¶i ®¶m b¶o ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh cña anh ta ë møc trung b×nh cña x· héi. ë C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng c¸c chÕ ®é tr¶ c«ng cho ng­êi lao ®éng kh«ng cã ¸p dông hÖ sè th­ëng. Lao ®éng chØ ®­îc doanh nghiÖp xÐt th­ëng hai lÇn vµo dÞp 6 th¸ng vµ cuèi n¨m, xÐt tÆng danh hiÖu lao ®éng giái, qu¶n lý giái (cã møc tiÒn th­ëng quy ®Þnh riªng). Ngoµi ra gi¸m ®èc cã quyÒn khen th­ëng ®ét xuÊt trong c¸c tr­êng hîp cã s¸ng kiÕn c¶i tiÕn, ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt cã hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt hoÆc cã thµnh tÝch xuÊt s¾c ®Æc biÖt, ®­îc xÐt ®Æc c¸ch n©ng bËc. ChÝnh v× vËy mµ trong thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp th× tiÒn l­¬ng lµ nguån thu lín, chñ yÕu (tøc thu nhËp kh«ng ph¶i chñ yÕu tõ phÇn “lËu”). TiÒn l­¬ng ®· thùc sù ®ãng vai trß cña nã. Nh­ng ®Ó xÐt xem nã ®· ®¶m b¶o ®­îc vai trß t¸i s¶n xuÊt më réng søc lao ®éng ch­a, chóng ta ®i xem xÐt møc ®é ®¶m b¶o chØ tiªu cña nã cho mét gia ®×nh ng­êi lao ®éng nh­ thÕ nµo. BiÓu 11: Møc sinh ho¹t hµng th¸ng cña mét gia ®×nh (4 ng­êi). §VT: ngh×n ®ång. Stt ChØ tiªu Møc chi 1 TiÒn ¨n 900 2 TiÒn häc cho con 400 3 C¸c nhu cÇu tèi thiÓu kh¸c 160 4 TiÒn ph¸t sinh 200 Tæng: 1660 Nguån: Tù kh¶o s¸t lÊy møc b×nh qu©n sau khi pháng vÊn mét sè ng­êi lao ®éng . §èi t­îng ®­îc chän ®Ó pháng vÊn ®Òu lµ nh÷ng ng­êi ®· cã gia ®×nh gåm mét phã phßng, mét kÕ to¸n, mét b¶o vÖ, mét kü s­, mét nh©n viªn t¹p vô, mét c«ng nh©n nÒ. C¸c chØ tiªu ®­îc ®­a ra hái lµ: TiÒn ¨n b×nh qu©n mét th¸ng lµ bao nhiªu? TiÒn häc cho c¸c con mçi th¸ng lµ bao nhiªu? TiÒn ®iÖn lµ bao nhiªu mét th¸ng? TiÒn n­íc lµ bao nhiªu mét th¸ng? TiÒn ®iÖn tho¹i lµ bao nhiªu mét th¸ng? TiÒn x¨ng xe m¸y lµ bao nhiªu mét th¸ng? TiÒn tiªu dïng c¸ nh©n cho tõng ng­êi trong gia ®×nh mét th¸ng? TiÒn ph¸t sinh c¸c lo¹i nh­ tiÒn ®i ®¸m, tiÒn th¨m hái... TiÒn ®Çu t­ mua s¾m ®å gia dông gia ®×nh lu«n cÇn mét kho¶n tiÒn t­¬ng ®èi lín nªn kh«ng ®­îc ®Ò cËp tíi v× nã ph¶i dïng ®Õn phÇn tiÒn tÝch luü. Theo sè liÖu ë biÓu trªn th× b×nh qu©n mçi gia ®×nh mét th¸ng sÏ chi tiªu hÕt 1.660.000®. VËy mét ng­êi lao ®éng trong gia ®×nh ph¶i ®¶m ®­¬ng møc chi tiªu gia ®×nh b×nh qu©n trong mét th¸ng lµ: 830.000 ®ång. XÐt b×nh qu©n tÊt c¶ lao ®éng cña C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng, møc thu nhËp b×nh qu©n lµ 1.100.000® cao h¬n so víi møc chi tiªu lµ: 1.100.000® - 830.000® = 270.000® Nh­ vËy víi møc thu nhËp hiÖn t¹i, nÕu mét gia ®×nh cã hai ng­êi cïng lµm viÖc trong C«ng ty th× thu nhËp cña hä ®· kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o ®­îc møc chi tiªu cho gia ®×nh mµ cßn ®Ó ra mét kho¶n tÝch luü. Víi møc thu nhËp nµy ta xÐt kh¶ n¨ng b¶o ®¶m chi tiªu cña nã còng nh­ cña tiÒn l­¬ng ®­îc tr¶ cho ng­êi lao ®éng trong C«ng ty theo b¶ng sau: BiÓu 12:TiÒn l­¬ng vµ thu nhËp b×nh qu©n trong viÖc b¶o ®¶m chi tiªu gia ®×nh cña c¸c lo¹i lao ®éng n¨m 2002. §VT : 1000® STT Lo¹i lao ®éng TiÒn l­¬ng b×nh qu©n % b¶o ®¶m chi tiªu cña tiÒn l­¬ng Thu nhËp b×nh qu©n % b¶o ®¶m chi tiªu cña thu nhËp 1 Lao ®éng qu¶n lý 1.200,98 144,6 1.223,63 147,4 2 C«ng nh©n s¶n xuÊt 1.045,6 125,9 1.068,2 128,7 3 B×nh qu©n mét lao ®éng 1.078 129,9 1.100 135,5 Nguån: Sè liÖu thèng kª tõ phßng hµnh chÝnh tæ chøc. Qua sè liÖu biÓu trªn cã thÓ thÊy r»ng c¶ tiÒn l­¬ng b×nh qu©n vµ thu nhËp b×nh qu©n toµn C«ng ty ®Òu ®¶m b¶o ®­îc cho møc chi tiªu cña mçi gia ®×nh. Sè liÖu nµy thÓ hiÖn tèt h¬n ®èi víi lao ®éng qu¶n lý, møc ®¶m b¶o chi tiªu cña tiÒn l­¬ng b»ng 144,6% cßn cña thu nhËp lµ 147,4%. §èi víi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt, møc ®¶m b¶o chi tiªu cña tiÒn l­¬ng b»ng 125,9%, cña thu nhËp b»ng 128,7%. LÊy møc b×nh qu©n chung cho c¶ C«ng ty th× møc ®¶m b¶o chi tiªu cña tiÒn l­¬ng b»ng 129,9%, cña thu nhËp b»ng 135,5%. Nh­ vËy ng­êi lao ®éng trong C«ng ty ®Òu cã kh¶ n¨ng tÝch luü. Møc tÝch luü b»ng 25% tæng thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. §©y lµ mét tû lÖ tÝch luü tõ thu nhËp t­¬ng ®èi thÝch hîp, ®iÒu nµy chøng tá C«ng ty ®· thùc hiÖn tèt viÖc ®¶m b¶o møc sèng cho ng­êi lao ®éng, gióp ng­êi lao ®éng æn ®Þnh trong cuéc sèng, gi¶m ®­îc phÇn nµo nçi lo toan c¬m ¸o, ng­êi lao ®éng sÏ chó t©m tíi c«ng viÖc nhiÒu h¬n. Tãm l¹i, víi møc thu nhËp nµy C«ng ty ®· t¹o ®­îc ®éng lùc lao ®éng cho ng­êi lao ®éng; ®¶m b¶o møc sèng, cã ®­îc tÝch luü khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tËn t©m, tËn lùc víi c«ng viÖc h¬n ®Ó cã kh¶ n¨ng t¨ng cao thu nhËp cña m×nh. 2. TiÒn l­¬ng vµ n¨ng suÊt lao ®éng Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tæ chøc tiÒn l­¬ng ®ã lµ ®¶m b¶o tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n. XÐt trong toµn bé nÒn kinh tÕ, n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng t¨ng lªn, ®ã lµ mét quy luËt. TiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng còng t¨ng lªn kh«ng ngõng do t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan. T¨ng tiÒn l­¬ng vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cã liªn quan chÆt chÏ vµ t¸c ®éng qua l¹i víi nhau. Cïng víi sù ®æi míi cu¶ ®Êt n­íc, cña thµnh phè, sù ph¸t triÓn cña C«ng ty còng tu©n theo quy luËt nµy. Sè liÖu ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau: BiÓu 13: TiÒn l­¬ng b×nh qu©n vµ n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n cña C«ng ty qua c¸c n¨m 200, 2001, 2001. §VT: 1000®/ng­êi/th¸ng. STT ChØ tiªu 2000 2001 2002 Tèc ®é t¨ng (%) 2001/2000 2002/2001 1 TiÒn l­¬ng b×nh qu©n 854,5 967 1.090 13,2 12,7 2 NSL§ b×nh qu©n 12514,9 13741,7 16087,6 9,8 17,1 Nguån: B¸o c¸o thùc hiÖn tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña C«ng ty c¸c n¨m. Tõ sè liÖu ë trªn ta cã thÓ so s¸nh ®­îc tèc ®é t¨ng cña hai chØ tiªu tiÒn l­¬ng b×nh qu©n vµ n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n. Qua ®ã cã thÓ xem xÐt viÖc tu©n thñ nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tæ chøc tiÒn l­¬ng. Tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n n¨m 2001 so víi n¨m 2000 lµ 13,2% , tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng l¹i thÊp h¬n chØ cã 9,8%. N¨m 2002 so víi n¨m 2001 tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n lµ 12,7%, tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ 17,1%. Nh­ vËy trong n¨m 2001 tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng ®· t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Theo Th«ng t­ sè 06/2001/TT cña Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi h­íng dÉn tÝnh tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n vµ tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ¸p dông trong C«ng ty ta cã tiÒn l­¬ng b×nh qu©n tèi ®a n¨m 2001 tÝnh nh­ sau: IW TLmax = TL01 + TL01 x x 0,8 100 Trong ®ã: TLmax : tiÒn l­¬ng b×nh qu©n tèi ®a n¨m 2001. TL01 : tiÒn l­¬ng b×nh qu©n thùc hiÖn n¨m 2000. IW : tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng . TLmax = 854.500 + 854.500 x 9,8 x 0,8 /100 TLmax = 921.492 ®/ng­êi/th¸ng Nh­ vËy tiÒn l­¬ng b×nh qu©n tèi ®a ®­îc t¨ng trong n¨m 2001 lµ 921492®, trong thùc tÕ tiÒn l­¬ng b×nh qu©n thùc hiÖn lµ 967.000®. BiÓu 14: T×nh h×nh thùc hiÖn tiÒn l­¬ng øng víi n¨ng suÊt lao ®éng . ChØ tiªu 2001/2000 2002/2001 Sè tuyÖt ®èi Sè t­¬ng ®èi(%) Sè tuyÖt ®èi Sè t­¬ng ®èi(%) Tèc ®é t¨ng NSL§ so víi tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n -3,4 -25,7 +4,4 +34,6 Nguån: Thèng kª sè liÖu tõ phßng hµnh chÝnh tæ chøc. Nh­ vËy ë C«ng ty ®· x¶y ra hiÖn t­îng tr¸i víi nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tæ chøc tiÒn l­¬ng. Tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n. §iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch lµ do trong n¨m nµy doanh nghiÖp ®· chñ ®éng ®Çu t­ mua s¾m míi nhiÒu trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ¸p dông c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i còng nh­ c¸c s¸ng kiÕn cã khoa häc vµo trong s¶n xuÊt, dÉn ®Õn viÖc s¶n xuÊt kinh doanh ®em l¹i lîi nhuËn cao cho C«ng ty . YÕu tè nµy ngoµi phÇn ®Çu t­ ®Ó më réng s¶n xuÊt, ®Çu t­ cho c¸c quü kh¸c, sè cßn l¹i ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp n©ng cao quü tiÒn l­¬ng, tiÒn l­¬ng b×nh qu©n do ®ã mµ t¨ng h¬n lªn. N¨m 2002 c«ng t¸c tiÒn l­¬ng ®· ®­îc ®iÒu chØnh, nguyªn t¾c cña tæ chøc tiÒn l­¬ng vÒ tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n vµ tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n ®­îc tu©n thñ. 3. TiÒn l­¬ng víi tinh thÇn vµ th¸i ®é cña ng­êi lao ®éng Nãi ®Õn sù tho¶ m·n vÒ tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng ph¶i nãi tíi sù tho¶ m·n trªn c¶ hai khÝa c¹nh vËt chÊt vµ tinh thÇn. NÕu cho r»ng sù tho¶ m·n vÒ vËt chÊt sÏ dÉn ®Õn sù tho¶ m·n vÒ tinh thÇn th× nh×n chung møc tiÒn l­¬ng cu¶ C«ng ty ®· ®em l¹i sù tho¶ m·n cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp m×nh. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng ®¶m b¶o møc sèng ( phÇn 1) vµ ®­îc thÓ hiÖn râ h¬n khi ®em so s¸nh thu nhËp b×nh qu©n cña C«ng ty víi c¸c C«ng ty kh¸c cïng ngµnh thuéc Së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n H¶i Phßng. BiÓu 15: Thu nhËp b×nh qu©n cña mét sè C«ng ty thuéc Së NN – PTNT n¨m 2002. §VT: 1000®/ng/th¸ng. STT Tªn C«ng ty Thu nhËp b×nh qu©n th¸ng 1 C«ng ty vËt t­ n«ng nghiÖp H¶i Phßng 650 2 C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng 1.100 3 C«ng ty khai th¸c thuû s¶n §a §é 780 4 C«ng ty thó y 750 5 C«ng ty dÞch vô kü thuËt n«ng nghiÖp 800 6 C«ng ty gièng c©y trång 700 Nguån: Thu thËp sè liÖu qua c¸n bé thuéc Së NN- PTNT. TiÒn l­¬ng cao ®· t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. Hä ®ang rÊt tin t­ëng vµo sù ph¸t triÓn cña C«ng ty, vµo ®éi ngò l·nh ®¹o cã n¨ng lùc cña C«ng ty ®· ®em l¹i sù ph¸t triÓn ®ã. V× vËy hä g¾n bã víi doanh nghiÖp h¬n vµ h¨ng h¸i h¬n trong c«ng viÖc. Víi møc l­¬ng hiÖn t¹i cao h¬n h¼n so víi bªn nghoµi, nhiÒu ng­êi muçn xin vµo lµm viÖc trong C«ng ty, nhiÒu xÝ nghiÖp ®ang muçn s¸p nhËp vµo C«ng ty. Ng­êi lao ®éng trong C«ng ty thÊy tù hµo lµ thµnh viªn trong ®éi ngò lao ®éng cña C«ng ty, hä lµm viÖc nghiªm tóc h¬n, n¨ng suÊt lao ®éng còng theo ®ã mµ t¨ng lªn. Tuy nhiªn trong c¸ch tr¶ c«ng cña C«ng ty vÉn cßn nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ ¶nh h­ëng tíi th¸i ®é lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng, cÇn ph¶i kh¾c phôc. H×nh thøc tr¶ c«ng thêi gian kh«ng g¾n kÕt qu¶ lao ®éng cña ng­êi lao ®éng víi tiÒn l­¬ng nhËn ®­îc. Nh÷ng ng­êi cã hÖ sè l­¬ng nh­ nhau ®i lµm víi sè ngµy c«ng thùc tÕ nh­ nhau th× sÏ nhËn ®­îc sè tiÒn l­¬ng b»ng nhau mµ kh«ng xÐt ®Õn sù ®ãng gãp søc lao ®éng cña mçi ng­êi. Nh­ vËy c«ng b»ng so víi bªn trong ch­a ®­îc thùc hiÖn. H×nh thøc tr¶ c«ng theo s¶n phÈm ch­a thùc hiÖn ®­îc c«ng t¸c x©y dùng c¸c ®Þnh møc dÉn ®Õn sù sai lÖch cña ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm. ViÖc x¸c ®Þnh c«ng lµm viÖc th«ng qua b×nh bÇu trong c¸c tæ s¶n xuÊt ®· ®¸nh gi¸ ®óng sù ®ãng gãp lao ®éng cña mçi ng­êi. Nh­ng cÊp bËc c«ng nh©n kh«ng ®­îc quan t©m khi tÝnh l­¬ng ®· g©y t©m lý ch¸n n¶n cho mét sè c«ng nh©n cã tay nghÒ, kh«ng khuyÕn khÝch c«ng nh©n häc tËp, rÌn luyÖn n©ng cao tay nghÒ vµ kü n¨ng, ®ång thêi cã thÓ lµm gi¶m hiÖu qu¶, n¨ng suÊt lao ®éng. PhÇn III mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc tiÒn l­¬ng t¹i C«ng ty x©y dùng thuû lîi h¶i phßng I. Hoµn thiÖn h×nh thøc tiÒn l­¬ng thêi gian §Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cho h×nh thøc tiÒn l­¬ng thêi gian th× cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn: - Ph¶i quy ®Þnh râ rµng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña ng­êi lao ®éng. - Ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc nghiªm tóc, cã khoa häc. - Sö dông c¸c khuyÕn khÝch ®èi víi ng­êi lao ®éng. C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy. Do ®ã c¸c c«ng viÖc C«ng ty cÇn lµm lµ: 1. Tæ chøc s¾p xÕp l¹i nh©n lùc bé phËn lao ®éng qu¶n lý TiÒn l­¬ng tr¶ theo thêi gian chØ thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng cña nã vµ qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng khi viÖc ph©n c«ng lao ®éng vµ ®¸nh gi¸ khèi l­îng, chÊt l­îng c«ng viÖc mµ ng­êi lao ®éng hoµn thµnh ®­îc thùc hiÖn tèt. TiÒn l­¬ng tr¶ cho lao ®éng qu¶n lý cña C«ng ty ®· kh«ng g¾n víi kÕt qu¶ lao ®éng cña tõng ng­êi còng nh­ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. Tõ ®ã xuÊt hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò nh­ ng­êi lao ®éng lµm viÖc kh«ng hÕt kh¶ n¨ng, l·ng phÝ thêi gian vµ nhiÒu khi viÖc ®Õn c¬ quan chØ mang tÝnh h×nh thøc. Trong nhiÒu phßng ban viÖc ph©n c«ng c«ng viÖc cho tõng ng­êi ch­a hîp lý vµ kh«ng râ rµng, cßn cã nhiÒu c«ng viÖc mang tÝnh chung chung. Do ®ã viÖc x©y dùng b¶n m« t¶ c«ng viÖc hay c«ng t¸c ph©n tÝch c«ng viÖc cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn. Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch c«ng viÖc, C«ng ty cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p b¶ng c©u hái víi néi dung tr×nh bµy trong phô lôc 1 ë cuèi bµi. Qua ®ã: - TiÕn hµnh giao viÖc cô thÓ cho tõng ng­êi, chØ ra cho ng­êi lao ®éng c«ng viÖc ®ã tªn g×, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò g×, ng­êi lao ®éng ph¶i lµm c¸i g×, tr¸ch nhiÖm nµo ph¶i g¸nh chÞu; nghÜa vô, quyÒn h¹n, c¸c mèi quan hÖ trong c«ng viÖc, vµ c«ng viÖc ®ã nh»m môc tiªu nµo. - Ph©n c«ng c«ng viÖc cho tõng ng­êi phï hîp víi tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô mµ hä ®­îc ®µo t¹o. Tr¸nh hiÖn t­îng l·ng phÝ lao ®éng hoÆc thiÕu tr×nh ®é lµm ¶nh h­ëng tíi kÕt qu¶ lao ®éng. - §­a ra c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng c«ng viÖc, vÒ thêi gian hoµn thµnh, lµm c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc cña tõng ng­êi lao ®éng còng nh­ sù nç lùc v­¬n lªn trong c«ng viÖc ®Ó tÝnh tiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng. §èi víi nh÷ng lao ®éng ch­a cã chuyªn m«n, nghiÖp vô phï hîp C«ng ty cã thÓ gi¶i quyÕt b»ng c¸ch ®­a xuèng c¸c ®éi, cö ®i ®µo t¹o l¹i hoÆc t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng häc tËp. Cô thÓ phßng hµnh chÝnh tæ chøc hiÖn t¹i cã 14 ng­êi, trong ®ã cã mét tr­ëng phßng, 1 phã phßng, 4 b¶o vÖ, 2 l¸i xe con, 4 nh©n viªn t¹p vô, 1 v¨n th­ vµ 1 ng­êi lµm c«ng t¸c tiÒn l­¬ng. Nh­ vËy nh©n viªn trong phßng tû träng nh©n viªn hµnh chÝnh chiÕm sè ®«ng. Trong khi nh©n viªn t¹p vô vµ b¶o vÖ kh«ng cÇn sè l­îng nhiÒu nh­ vËy th× c«ng t¸c tæ chøc lao ®éng chñ yÕu chØ tËp trung gi¶i quyÕt ë ng­êi tr­ëng phßng, ng­êi lµm c«ng t¸c tiÒn l­¬ng ®ång thêi lµ mét kü s­ nªn ®­îc cö ®i theo c«ng tr×nh hµng th¸ng vÒ C«ng ty mét lÇn ®Ó tæng kÕt viÖc thùc hiÖn tiÒn l­¬ng trong th¸ng. Ta cã thÓ thÊy viÖc bè trÝ s¾p xÕp c«ng viÖc ë ®©y kh«ng hîp lý, cã ng­êi ph¶i lµm qu¸ nhiÒu viÖc ( nh­ tr­ëng phßng), cã ng­êi cã thêi gian rçi ( nh­ nh©n viªn t¹p vô). Do ®ã nh©n sù trong phßng cÇn ®­îc s¾p xÕp l¹i cã thÓ nh­ sau: - Gi¶m bít mét nh©n viªn b¶o vÖ. - Gi¶m bít hai nh©n viªn t¹p vô. Sè nh©n viªn gi¶m bít nµy phßng vÉn sö dông ®­îc b»ng c¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho hä tham gia c¸c kho¸ häc vÒ qu¶n lý nh©n sù ®Ó t¨ng sè ng­êi lµm c«ng t¸c tæ chøc lao ®éng tiÒn l­¬ng, gi¶m bít c«ng viÖc cho tr­ëng phßng vµ ng­êi lµm c«ng t¸c tiÒn l­¬ng. HiÖn nay phßng c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i ViÖt Nam chi nh¸nh t¹i H¶i Phßng ®ang më c¸c líp häc tõ xa miÔn phÝ ®µo t¹o c¸c chuyªn ngµnh thuéc lÜnh vùc kinh tÕ, c¬ héi nµy nªn ®­îc C«ng ty n¾m b¾t t¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tham gia. 2. Hoµn thiÖn h×nh thøc tiÒn l­¬ng cho lao ®éng qu¶n lý Sö dông chÕ ®é tiÒn l­¬ng theo thêi gian cã th­ëng. TiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng bao gåm phÇn l­¬ng tr¶ treo thêi gian ®¬n gi¶n vµ sè tiÒn th­ëng g¾n víi thµnh tÝch c«ng t¸c cña tõng ng­êi th«ng qua c¸c chØ tiªu xÐt th­ëng ®· ®¹t ®­îc. 2.1. Ph­¬ng ph¸p 1 2.1.1. TiÒn l­¬ng tr¶ theo thêi gian ®¬n gi¶n: cÇn g¾n víi møc ®é phøc t¹p, tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc ®ßi hái, møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc C«ng thøc tÝnh: Ti = T1i + T2i Trong ®ã: + Ti : lµ tiÒn l­¬ng cña ng­êi thø i ®­îc nhËn. + T1i : lµ tiÒn l­¬ng tÝnh theo hÖ sè l­¬ng vµ sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ trong th¸ng cña ng­êi lao ®éng. TLmindn x HÖ sè l­¬ng ng­êi i T1i = x Sè ngµy lµ viÖc thùc tÕ trong 26 th¸ng cña ng­êi i + T2i : lµ tiÒn l­¬ng theo c«ng viÖc ®­îc g¾n víi møc ®é phøc t¹p, tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc ®ßi hái, møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc vµ sè ngµy c«ng thùc tÕ cña ng­êi thø i. Vt _ Vc® T2i = x ni x hi Víi: - Vt : lµ quü tiÒn l­¬ng t­¬ng øng víi møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc cña bé phËn lµm l­¬ng thêi gian. Vt = Vc – ( Vsp + Vk) + Vc : quü tiÒn l­¬ng tr¶ trùc tiÕp cho ng­êi lao ®éng. + Vsp : quü tiÒn l­¬ng cña bé phËn lµm l­¬ng s¶n phÈm. + Vk : quü tiÒn l­¬ng cña bé phËn lµm l­¬ng kho¸n. - Vc®: lµ quü tiÒn l­¬ng theo NghÞ ®Þnh 26/CP cña bé phËn lµm l­¬ng thêi gian. - m : sè ng­êi lµm l­¬ng thêi gian. - n : sè ngµy c«ng thùc tÕ cña ng­êi thø i. - hi :hÖ sè tiÒn l­¬ng øng víi c«ng viÖc ®­îc giao, møc ®é phøc t¹p, tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc ®ßi hái vµ møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc cña ng­êi thø i d1i + d2i hi = x k d1 + d2 Trong ®ã: . k: lµ hÖ sè møc ®é hoµn thµnh víi c¸c cÊp ®é ¸p dông: hoµn thµnh tèt, hÖ sè 1,2 ; hoµn thµnh, hÖ sè 1,0; ch­a hoµn thµnh, hÖ sè 0,7. . d1i: lµ sè ®iÓm møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc ng­êi thø i ®¶m nhËn. . d2i: lµ sè ®iÓm tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc ng­êi thø i ®¶m nhËn. Tæng sè ®iÓm cao nhÊt cña 2 nhãm yÕu tè møc ®é phøc t¹p vµ tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc lµ 100%, th× tØ träng ®iÓm cao nhÊt cña d1i lµ 70% vµ cña d2i lµ 30%. TØ träng ®iÓm d1i , d2i ®­îc x¸c ®Þnh theo b¶ng. BiÓu 16: B¶ng tØ träng ®iÓm d1i , d2i . C«ng viÖc ®ßi hái tr×nh ®é d1i(%) d2i(%) Tõ ®¹i häc trë lªn Cao ®¼ng vµ trung cÊp S¬ cÊp Kh«ng cÇn ®µo t¹o 45-70 20-44 7-19 1-6 1-30 1-18 1-7 1-2 Nguån: C«ng v¨n 4320 – Bé lao ®éng th­¬ng binh x· héi. §èi víi d1i c¨n cø vµo tÝnh t­ duy, chñ ®éng, s¸ng t¹o, møc ®é hîp t¸c vµ th©m niªn c«ng viÖc ®ßi hái, doanh nghiÖp ph©n chia tû träng ®iÓm trong khung theo cÊp tr×nh ®é, lËp b¶ng ®iÓm vµ ®¸nh gi¸ cho ®iÓm cô thÓ. §èi víi d2i c¨n cø vµo tÝnh quan träng cña c«ng viÖc, tr¸ch nhiÖm cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn, tr¸ch nhiÖm ®èi víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, víi tµi s¶n, tÝnh m¹ng con ng­êi, quan hÖ c«ng t¸c...mµ doanh nghiÖp còng ph©n chia tû träng ®iÓm theo cÊp tr×nh ®é, ®¸nh gi¸ cho ®iÓm cô thÓ. . (d1i + d2i): lµ tæng sè ®iÓm møc ®é phøc t¹p vµ tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt trong doanh nghiÖp. 2.1.2. TiÒn th­ëng n¨ng suÊt lao ®éng : phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh trong th¸ng Quü tiÒn th­ëng trong th¸ng ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Q1 VTT = x VTK Q0 Trong ®ã: VTT: lµ quü tiÒn th­ëng thùc tÕ trong th¸ng. VTK: lµ quü tiÒn th­ëng theo kÕ ho¹ch. Q1: tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng thùc hiÖn ®­îc trong th¸ng. Q2: tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng kÕ ho¹ch trong th¸ng. TiÒn th­ëng mµ mçi ng­êi nhËn ®­îc trong th¸ng phô thuéc vµo møc th­ëng vµ hÖ sè th­ëng cña tõng ng­êi theo c«ng thøc: TTh­ëng = Møc th­ëng x HÖ sè th­ëng. TTh­ëng = T0 x k . HÖ sè th­ëng ®­îc tÝnh c¨n cø vµo chøc danh cña tõng ng­êi, do C«ng ty tù lËp. . Møc th­ëng ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: VTT T0 = Trong ®ã : ki :lµ hÖ sè th­ëng cña ng­êi thø i. n : lµ sè l­îng lao ®éng qu¶n lý. . Ta cã thÓ tham kh¶o b¶ng hÖ sè th­ëng cña C«ng ty x©y dùng sè 2 sau: BiÓu 17: B¶ng tÝnh hÖ sè th­ëng cho c¸c chøc danh trong C«ng ty n¨m 2001. STT Chøc danh HÖ sè th­ëng 1 2 3 4 5 6 7 8 Gi¸m ®èc C«ng ty Phã gi¸m ®èc Tr­ëng phßng Phã phßng Chuyªn viªn chÝnh Chuyªn viªn, kü s­, kinh tÕ viªn C¸n sù, kü thuËt viªn Nh©n viªn thùc hµnh, phôc vô 2.6 2.1 1.7 1.5 1.3 1.15 1.0 0.9 Nh­ vËy víi c¸ch tr¶ c«ng nh­ ®· tr×nh bµy, tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n sÏ thùc sù g¾n víi kÕt qu¶ lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n còng nh­ g¾n víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty . Nã ph¶n ¸nh ®óng hao phÝ lao ®éng bá ra, ®Æc biÖt nã ph¶n ¸nh sù nç lùc v­¬n lªn trong c«ng viÖc ®Ó hoµn thµnh xuÊt s¾c c«ng viÖc cña m×nh. Nã cã t¸c dông t¹o ®éng lùc lao ®éng lín. Tuy nhiªn viÖc x©y dùng hÖ thèng tr¶ c«ng nµy ®ßi hái ph¶i tèn kÐm nhiÒu thêi gian vµ tiÒn b¹c, ®ßi hái ng­êi x©y dùng ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao. NÕu ¸p dông C«ng ty cã thÓ ph¶i nhê ®Õn c¸c chuyªn gia. 2.2. Ph­¬ng ph¸p 2 TiÒn l­¬ng tÝnh theo ph­¬ng ph¸p 1 tuy ®· tÝnh ®Õn nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau nh­ng tiÒn l­¬ng thùc tÕ nhËn ®­îc vÉn cßn phô thuéc vµo sè ngµy c«ng lµm viÖc thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng. Ngµy c«ng lao ®éng thùc tÕ hiÖn ®­îc dïng ®Ó tÝnh tiÒn l­¬ng cho lao ®éng qu¶n lý lµ rÊt phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. Mét mÆt tiÒn l­¬ng kh«ng cã tÝnh cè ®Þnh nh­ ®Þnh nghÜa. MÆt kh¸c sè ngµy c«ng lµ mét chØ tiªu trong b¶ng yªu cÇu cña c«ng viÖc ®èi víi ng­êi thùc hiÖn, do ®ã nã ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. Ph­¬ng ph¸p 2 ®­îc ®­a ra nh»m môc ®Ých: tiÒn l­¬ng lµ mét kho¶n cè ®Þnh. TiÒn l­¬ng thùc tÕ nhËn ®­îc cña ng­êi lao ®éng gåm hai phÇn, mét phÇn lµ tiÒn l­¬ng c¬ b¶n, mét phÇn lµ tiÒn th­ëng. PhÇn tiÒn l­¬ng c¬ b¶n ®­îc tÝnh dùa vµo hÖ sè l­¬ng cña ng­êi lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu doanh nghiÖp. C«ng thøc tÝnh: LCB = TLmindn x hi PhÇn tiÒn th­ëng chÝnh lµ kho¶n tiÒn cho møc ®é thùc hiÖn c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng trong mét kho¶ng thêi gian. Nªn ¸p dông kho¶ng thêi gian lµ 6 th¸ng (hoÆc 3 th¸ng hoÆc 1 n¨m) chø kh«ng nªn qu¸ ng¾n võa tèn thêi gian, võa kh«ng ®ñ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng sù cè g¾ng, nç lùc trong c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng. §Ó x¸c ®Þnh møc th­ëng nµy cÇn tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng b»ng c¸ch cho ®iÓm th«ng qua c¸c tiªu chÝ (c¸c tiªu chÝ ®­îc tr×nh bµy ë phô lôc 2). Sau ®ã tÝnh ®iÓm ë b¶ng sau: B¶ng ®iÓm ®¸nh gi¸ STT Tiªu thøc ®¸nh gi¸ KÕt qu¶ ®¹t ®­îc Lo¹i A Lo¹i B Lo¹i C Ghi chó 1 §¶m b¶o thêi gian lµm viÖc 2 Kh¶ n¨ng hoµn thµnh kÕ ho¹ch ®­îc giao 3 Kh¶ n¨ng ph¶n øng víi sù cè bÊt th­êng 4 Kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ xö lý c¸c th«ng tin trong c«ng viÖc 5 Kh¶ n¨ng s½n sµng lµm thªm giê khi cã yªu cÇu 6 Sù nç lùc trong thùc hiÖn c«ng viÖc 7 ý thøc tæ chøc kû luËt 8 Tinh thÇn tËp thÓ Tæng sè ®iÓm Víi mçi tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ®­a ra, ng­êi ®¸nh gi¸ tiÕn hµnh cho ®iÓm phï hîp b»ng c¸ch cho ®iÓm vµo « t­¬ng øng: ®¹t lo¹i A ®­îc 2 ®iÓm, ®¹t lo¹i B ®­îc 1 ®iÓm, ®¹t lo¹i C ®­îc 0 ®iÓm. Sau ®ã tÝnh tæng ®iÓm vµ tiÕn hµnh xÕp lo¹i, c¸ch xÕp lo¹i nh­ sau: + Tõ 13 ®iÓm trë lªn xÕp lo¹i tèt. + Tõ 8 ®Õn 12 ®iÓm xÕp lo¹i trung b×nh. + D­íi 8 ®iÓm xÕp lo¹i kÐm. Ng­êi lao ®éng ®¹t lo¹i tèt sÏ ®­îc h­ëng sè tiÒn th­ëng b»ng 30% tiÒn l­¬ng c¬ b¶n cña m×nh. Ng­êi lao ®éng ®¹t lo¹i trung b×nh sÏ ®­îc h­ëng sè tiÒn th­ëng b»ng 15% tiÒn l­¬ng c¬ b¶n cña m×nh. Ng­êi lao ®éng ®¹t lo¹i kÐm sÏ kh«ng cã tiÒn th­ëng. Ph­¬ng ph¸p tr¶ l­¬ng nµy kh«ng nh÷ng th­ëng cho ng­êi lao ®éng nµo hoµn thµnh kÕ ho¹ch, mµ cßn th­ëng cho møc ®é hoµn thµnh ®ã theo mét tØ lÖ cè ®Þnh. Møc th­ëng lµ tèi ®a cho nh÷ng ng­êi lao ®éng giái, cã tr¸ch nhiÖm vµ cè g¾ng, nh­ng ®ång thêi lµm n¶n lßng nh÷ng ng­êi yÕu kÐm hoÆc l­êi, hËu qu¶ lµ hä ph¶i thuyªn chuyÓn c«ng viÖc (hoÆc nghØ viÖc) vµ ®­îc thay thÕ b»ng nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng h­ëng ®­îc tiÒn th­ëng cao nµy. ChÝnh v× vËy ph­¬ng ph¸p nµy khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lu«n nç lùc trong c«ng viÖc, ®ång thêi còng khuyÕn khÝch hä häc tËp n©ng cao tr×nh ®é ®Ó cã ®­îc tiÒn l­¬ng vµ tiÒn th­ëng cao. II. Hoµn thiÖn h×nh thøc tiÒn l­¬ng s¶n phÈm 1. Hoµn thiÖn ®iÒu kiÖn ®Ó tr¶ l­¬ng kho¸n Hoµn thiÖn c«ng t¸c ®Þnh møc lao ®éng ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng kho¸n Khi C«ng ty giao kho¸n cho c¸c ®éi th× c¸c ®éi ¸p dông lu«n ®Þnh møc cña C«ng ty giao cïng c«ng tr×nh. Tuy nhiªn ®Þnh møc nµy ch­a ®¶m b¶o chÝnh x¸c tiªn tiÕn, cã sù chªnh lÖch so víi ®Þnh møc thùc tÕ. §Þnh møc ®ã ®­îc x¸c ®Þnh theo kinh nghiÖm vµ so s¸nh ®iÓn h×nh, ch­a phï hîp víi ®iÒu kiÖn lµm viÖc (nh­ ch­a phï hîp víi ®Þa ®iÓm mÆt b»ng n¬i lµm viÖc, tÝnh chÊt nÆng, nhÑ cña c«ng viÖc...). ViÖc x¸c ®Þnh ®Þnh møc kh«ng chÝnh x¸c sÏ dÉn ®Õn x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng sai lÖch vµ ¶nh h­ëng ®Õn tr¶ c«ng cho ng­êi lao ®éng. §Ó kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt ®ã, C«ng ty cÇn thiÕt hoµn chØnh c«ng t¸c ®Þnh møc trªn c¬ së ph©n tÝch mét c¸ch khoa häc nh÷ng ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt hîp lý ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc. C¸c møc lao ®éng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn c¸c c¨n cø kü thuËt, tæ chøc, kinh tÕ, c¸c yÕu tè t©m sinh lý vµ nh÷ng kinh nghiÖm tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt. 1.1.1. Hoµn thiÖn bé m¸y lµm c«ng t¸c ®Þnh møc C¸c ®Þnh møc cã chÝnh x¸c vµ phï hîp hay kh«ng phô thuéc vµo tr×nh ®é cña nh÷ng ng­êi lµm ®Þnh møc. C¸n bé ®Þnh møc muèn x¸c ®Þnh møc lao ®éng mang tÝnh tiªn tiÕn khoa häc ®ßi hái cã kiÕn thøc chuyªn m«n vµ cã nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ ®Þnh møc th«ng qua häc hái, nghiªn cøu, kinh nghiÖm. HiÖn nay bé phËn nµy ë C«ng ty cßn yÕu kÐm, C«ng ty cÇn: - TuyÓn chän thªm c¸n bé ®Þnh møc ë c¸c tr­êng chÝnh quy. - Båi d­ìng chuyªn m«n, nghiÖp vô cho c¸n bé ®Þnh møc vµ c¸n bé chuyªn m«n lµm ®Þnh møc. - T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸n bé ®Þnh møc trong viÖc n¾m b¾t t×nh h×nh thùc tÕ, ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn vµ c¸c th«ng tin kh¸c trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. 1.1.2. Hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh møc V× ®Æc tÝnh s¶n xuÊt cña C«ng ty lµ s¶n xuÊt hµng khèi nªn ph­¬ng ph¸p tèt nhÊt ®Ó ¸p dông x©y dùng ®Þnh møc lµ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch kh¶o s¸t. §©y lµ ph­¬ng ph¸p x©y dùng møc dùa vµo c¸c tµi liÖu nghiªn cøu, kh¶o s¸t t¹i n¬i lµm viÖc. C¸c ph­¬ng ph¸p kh¶o s¸t c¬ b¶n ®Ó nghiªn cøu kh¶o s¸t thêi gian lµm viÖc lµ chôp ¶nh, bÊm giê hoÆc kÕt hîp c¶ chôp ¶nh vµ bÊm giê. KÕt qu¶ chôp ¶nh, bÊm giê sÏ ph¶n ¸nh toµn bé ho¹t ®éng cña c«ng nh©n vµ thiÕt bÞ trong mét ca lµm viÖc, nã cho biÕt hao phÝ thêi gian thùc hiÖn tõng thao t¸c hoÆc ®éng t¸c cña b­íc c«ng viÖc còng nh­ gióp ph¸t hiÖn ®­îc thêi gian l·ng phÝ. Ph©n tÝch nh÷ng kÕt qu¶ ®ã ta x¸c ®Þnh ®­îc c¬ cÊu c¸c lo¹i thêi gian trong mét ca lµm viÖc, néi dung vµ tr×nh tù x¸c ®Þnh b­íc c«ng viÖc, cuèi cïng lµ x¸c ®Þnh ®­îc møc thêi gian vµ møc s¶n l­îng. Ph­¬ng ph¸p kh¶o s¸t ph©n tÝch kh«ng nh÷ng cho phÐp x¸c ®Þnh c¸c møc lao ®éng mµ cßn hoµn thiÖn tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc lao ®éng, ®óc kÕt c¸c kinh nghiÖm tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt vµ trong qu¶n lý ®Ó phæ biÕn réng r·i trong C«ng ty, ®em l¹i hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. §Þnh møc x©y dùng theo ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch kh¶o s¸t ®¹t ®é chÝnh x¸c cao, tuy nhiªn tèn thêi gian, c«ng søc vµ ®ßi hái ph¶i cã tr×nh ®é nghiÖp vô nhÊt ®Þnh. 1.1.3. Theo dâi vµ ®iÒu chØnh ®Þnh møc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn lao ®éng Do møc ®­îc x©y dùng cã tÝnh kh«ng gian vµ thêi gian nªn nã chØ ®óng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, do vËy mµ cÇn ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, ®iÒu chØnh viÖc thùc hiÖn møc cho phï hîp víi thùc tÕ. C¸n bé ®Þnh møc cÇn chó ý theo dâi th­êng xuyªn ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ t×m nguyªn nh©n kh«ng hoµn thµnh møc hoÆc v­ît møc ®Ó cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh nhanh chãng cho phï hîp. 1.2. Hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc n¬i lµm viÖc Tæ chøc phôc vô n¬i lµm viÖc ®­îc thùc hiÖn tèt sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña c«ng nh©n, gi¶m ®­îc thêi gian hao phÝ gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ do ®ã tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc còng t¨ng lªn. NhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã nªn c«ng t¸c tæ chøc phôc vô n¬i lµm viÖc cu¶ C«ng ty thùc hiÖn kh¸ tèt, tuy nhiªn cÇn hoµn thµnh h¬n n÷a mét sè c«ng t¸c nh­: - ThiÕt kÕ n¬i lµm viÖcphï hîp PhÇn lín khèi l­îng c«ng viÖc ®­îc hoµn thµnh ë khu vùc lµm viÖc, n¬i mµ ng­êi lao ®éng thùc hiÖn cïng mét c«ng viÖc lÆp ®i lÆp l¹i rÊt nhiÒu lÇn trong mét ngµy. Lîi Ých cña nh÷ng c¶i tiÕn nho nhá ®èi víi nh÷ng viÖc nµy còng ®­îc nh©n lªn rÊt nhiÒu lÇn. Lµm viÖc víi t­ thÕ, cö ®éng bÊt tiÖn còng ®ång nghÜa víi n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng thÊp vµ ng­êi lao ®éng chãng bÞ mÖt mái h¬n. §¬n gi¶n, nªn bè trÝ c¸c dông cô vµ nguyªn vËt liÖu trong tÇm tay víi. - T¹o m«i tr­êng lµm viÖc an toµn Mét m«i tr­êng lµm viÖc an toµn sÏ gióp b¹n ng¨n ngõa ®­îc nh÷ng tai n¹n ®¸ng tiÕc. Tai n¹n xÈy ra sÏ lµm c«ng viÖc ng­ng trÖ, ¶nh h­ëng ®Õn tinh thÇn lµm viÖc cña c«ng nh©n vµ lµm gi¶m hiÖu suÊt kinh doanh. Do ®ã viÖc ®Çu tiªn ph¶i lµm lµ lËp kÕ ho¹ch phßng chèng tai n¹n, ®©y lµ ph­¬ng ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó duy tr× mét n¬i lµm viÖc an toµn. Nã bao gåm c¸c c«ng viÖc th­êng xuyªn b¶o d­ìng trang thiÕt bÞ, cung cÊp thiÕt bÞ b¶o hé c¸ nh©n vµ ®¶m b¶o r»ng c«ng nh©n sÏ sö dông chóng, ®µo t¹o c«ng nh©n c¸ch lµm viÖc an toµn vµ tæ chøc c«ng nh©n lµm viÖc mét c¸ch an toµn. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc th­êng xuyªn kiÓm tra an toµn lao ®éng, kiÓm tra n¬i lµm viÖc xem cã yÕu tè ®éc h¹i vµ c¸c thao t¸c kh«ng an toµn trong khi lµm viÖc hay kh«ng. Víi c«ng t¸c nµy, viÖc ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh an toµn lao ®éng sÏ ®­îc n©ng cao h¬n. 1.3. Hoµn thiÖn c«ng t¸c bè trÝ lao ®éng ViÖc bè trÝ lao ®éng ë c¸c tæ hÇu nh­ ®Òu do c¸c tæ tù s¾p xÕp, nã th­êng ®­îc tiÕn hµnh theo kinh nghiÖm cña tæ tr­ëng, g©y ra t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi vÒ tû lÖ gi÷a c«ng nh©n chÝnh vµ c«ng nh©n phô, bè trÝ kh«ng hîp lý gi÷a cÊp bËc c«ng nh©n víi cÊp bËc c«ng viÖc. C«ng ty cÇn: - TiÕn hµnh x¸c ®Þnh tû lÖ c«ng nh©n chÝnh, c«ng nh©n phô c¨n cø vµo khèi l­îng c«ng viÖc cña c«ng nh©n chÝnh vµ møc phôc vô cña c«ng nh©n phô. - Trong tõng c«ng viÖc cô thÓ x¸c ®Þnh møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc råi trªn c¬ së ®ã ®Ó c¨n cø vµo tr×nh ®é lµnh nghÒ cña tõng c«ng nh©n mµ ph©n c«ng bè trÝ lao ®éng sao cho hîp lý b¶o ®¶m cÊp bËc c«ng viÖc phï hîp víi cÊp bËc c«ng nh©n. 1.4. Hoµn thµnh c«ng t¸c kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm T¹i C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng, c«ng t¸c nµy ®­îc thùc hiÖn th­êng xuyªn, cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸n bé phßng kÕ ho¹ch kü thuËt vµ ®éi c«ng tr×nh. C«ng t¸c kiÓm tra cÇn thùc hiÖn nghiªm ngÆt h¬n, sö dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau nh­ ph­¬ng ph¸p thèng kª, ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu so s¸nh, ph­¬ng ph¸p kiÓm tra x¸c suÊt... tuú tõng lo¹i s¶n phÈm. KÕt hîp sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ trong kiÓm tra ®Ó t¨ng ®é chÝnh x¸c. Bªn c¹nh viÖc kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm, cÇn ph¶i xem xÐt kh¶ n¨ng tiªu hao nguyªn vËt liÖu thùc tÕ so víi ®Þnh møc cña tõng b­íc c«ng viÖc, tõng c«ng ®o¹n cña c«ng viÖc. NÕu ph¸t hiÖn cã hiÖn t­îng hao hôt nguyªn vËt liÖu so víi ®Þnh møc cho phÐp th× ph¶i chØ ra ®­îc nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc hao hôt vµ t×m c¸ch h¹n chÕ. Cã h×nh thøc th­ëng ph¹t râ rµng trong c«ng t¸c kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm. §ång thêi th­êng xuyªn gi¸o dôc ý thøc kû luËt lao ®éng, tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu trong toµn bé c¸n bé c«ng nh©n viªn. 2. Hoµn thiÖn h×nh thøc tiÒn l­¬ng s¶n phÈm 2.1. Hoµn thiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng kho¸n TiÒn l­¬ng tr¶ theo s¶n phÈm kho¸n mµ C«ng ty tr¶ cho ng­êi lao ®éng míi chØ tÝnh ®Õn yÕu tè ngµy c«ng ®ãng gãp cña ng­êi c«ng nh©n. §Ó hoµn thiÖn th× h×nh thøc nµy cßn ph¶i tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè cÊp bËc cña ng­êi lao ®éng vµ møc ®é ®ãng gãp, th¸i ®é lµm viÖc cña tõng ng­êi trong qu¸ tr×nh lao ®éng. C«ng thøc tÝnh: VSP Ti = x nitihi Trong ®ã: Ti : lµ tiÒn l­¬ng cña ng­êi thø i nhËn ®­îc. Ni : lµ sè ngµy c«ng lµm viÖc thùc tÕ cña ng­êi thø i. Vsp : lµ quü tiÒn l­¬ng s¶n phÈm cña c¶ tæ c«ng nh©n trong biªn chÕ sau khi trõ ®i sè tiÒn c«ng tr¶ cho lao ®éng thuª ngoµi. m : lµ sè l­îng thµnh viªn trong tËp thÓ. ti : lµ hÖ sè møc l­¬ng cña ng­êi thø i. hi : lµ hÖ sè møc ®é ®ãng gãp ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc cu¶ ng­êi thø i Víi: j : lµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc dij : lµ tæng sè ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc cña ng­êi thø i theo c¸c chØ tiªu j. d1j : lµ tæng sè ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc cña ng­êi thÊp nhÊt trong tËp thÓ theo c¸c chØ tiªu j ViÖc ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp ®Ó hoµn c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng (hi) ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc chÊt l­îng, sè l­îng lao ®éng thùc tÕ cña tõng ng­êi b»ng c¸ch cho ®iÓm øng víi tõng møc ®é hoµn thµnh c¸c chØ tiªu. Mét ph­¬ng ph¸p kh¸c ®¬n gi¶n h¬n vµ kh«ng tèn thêi gian ®ã lµ ®¸nh gi¸ do tËp thÓ bµn b¹c d©n chñ quyÕt ®Þnh. Nh­ng do ph­¬ng ph¸p nµy th­êng mang tÝnh chñ quan cña nh÷ng ng­êi nhËn xÐt nªn cã thÓ dÉn ®Õn sù kh«ng chÝnh x¸c. Do ®ã tr¸ch nhiÖm rÊt lín thuéc vÒ nh÷ng ng­êi tæ tr­ëng, ®éi tr­ëng trong viÖc gi¸m s¸t, theo dâi qu¸ tr×nh lao ®éng ®Ó cã thÓ ®­a ra nh÷ng ®¸nh gi¸, cho ®iÓm chÝnh x¸c. ViÖc ®­a ra c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ b»ng ph­¬ng ph¸p cho ®iÓm tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nhiÖp vµ ph¶i thÓ hiÖn: - Nh÷ng ng­êi ®­îc h­ëng hÖ sè cao nhÊt ph¶i lµ ng­êi cã tr×nh ®é tay nghÒ cao, tay nghÒ v÷ng, n¾m vµ ¸p dông ph­¬ng ph¸p lao ®éng tiªn tiÕn, ®¹t vµ v­ît n¨ng xuÊt c¸ nh©n ®¶m b¶o kÕt qu¶ lao ®éng cña tËp thÓ, ®¶m b¶o chÊt l­îng cña s¶n phÈm, ®¶m b¶o an toµn lao ®éng . - HÖ sè trung b×nh lµ ng­êi ®¶m b¶o ngµy giê c«ng, chÊp nhËn sù ph©n c«ng cña ng­êi phô tr¸ch, ®¹t n¨ng suÊt c¸ nh©n, b¶o ®¶m an toµn lao ®éng . - Nh÷ng ng­êi h­ëng chÕ ®é thÊp lµ nh÷ng ng­êi kh«ng ®¶m b¶o ngµy c«ng quy ®Þnh, ch­a chÊp nhËn nghiªm sù ph©n c«ng cña ng­êi phô tr¸ch, kh«ng ®¹t n¨ng suÊt c¸ nh©n, ch­a chÊp hµnh kü thuËt an toµn lao ®éng. VÝ dô : TiÒn l­¬ng kho¸n s¶n phÈm cho tæ m¸y ®µo trong th¸ng 3/2003 lµ 2.526.800®, tæ cã hai c«ng nh©n l¸i m¸y: Long cã hÖ sè l­¬ng lµ 1,72 vµ Huy cã hÖ sè l­¬ng lµ 1,55. Theo ®¸nh gi¸ cña ®éi tr­ëng c¶ hai ®Òu cã møc ®é ®ãng gãp hoµn thµnh c«ng viÖc nh­ nhau ( hi = 1). Sè ngµy c«ng cña mçi ng­êi trong th¸ng lµ 29. VËy sè tiÒn c«ng nhËn ®­îc cña c«ng nh©n Long lµ: 2.526.800 TLtt = x 29 x 1,72 29 x (1,72 + 1,55) TLtt = 1.329.000 ® §èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng phæ th«ng ë c¸c ®Þa ph­¬ng, C«ng ty nªn h­íng dÉn c¸c ®éi ®Ó ®éi phæ biÕn cho c¸c tæ tr¶ c«ng cho lo¹i lao ®éng nµy víi gi¸ tho¶ thuËn, nh­ tho¶ thuËn tiÒn c«ng cho mét ngµy lµm viÖc, tho¶ thuËn tiÒn c«ng theo khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh. Hoµn thiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n C«ng ty ®ang ¸p dông chÕ ®é nµy víi chñ tr­¬ng kh«ng h¹n chÕ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng theo s¶n phÈm. §iÒu nµy ®· khuyÕn khÝch ng­êi c«ng nh©n tÝch cùc lao ®éng ®Ó t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng c¸ nh©n, t¨ng tiÒn l­¬ng mét c¸ch trùc tiÕp. Nh­ng nã ch­a ph¶n ¸nh ®­îc tiÒn l­¬ng víi ý thøc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lao ®éng trong s¶n xuÊt. V× vËy trong chÕ ®é tr¶ l­¬ng nµy C«ng ty nªn tÝnh thªm c¶ yÕu tè ®ã. C¸c c«ng viÖc cÇn lµm: - §­a ra c¸c chØ tiªu ®Ó xÐt ý thøc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lao ®éng. TÝch cùc trong viÖc hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao. ý thøc tæ chøc kû luËt. ý thøc gi÷ g×n, tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc. Mèi quan hÖ vµ sù phèi hîp víi c¸c c«ng nh©n kh¸c trong lao ®éng. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i c«ng nh©n cã thÓ theo ba lo¹i, mçi lo¹i cã thÓ dïng hÖ sè ®iÒu chØnh ®Ó chia l­¬ng: + Lo¹i A (hÖ sè 1.1): ®­îc ®¸nh gi¸ lµ tèt, ®¹t ba chØ tiªu trªn trë lªn. + Lo¹i B (hÖ sè 1.0): ®­îc ®¸nh gi¸ møc ®é trung b×nh, ®¹t hai chØ tiªu trªn. + Lo¹i C (hÖ sè 0.9): ch­a ®¹t yªu cÇu do tr¸ch nhiÖm vµ ý thøc ch­a tèt. ViÖc ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i cÇn cã tËp thÓ trªn c¬ së sù ®¸nh gi¸ chñ yÕu tõ ng­êi x­ëng tr­ëng. - Sau ®ã quy ®æi sè s¶n phÈm thùc tÕ cña c«ng nh©n ra sè s¶n phÈm hÖ sè quy ®æi, theo c«ng thøc: QÝhs = Qitt x Hi QÝhs : sè s¶n phÈm hÖ sè cña c«ng nh©n i. Qitt : sè s¶n phÈm thùc tÕ hoµn thµnh cña c«ng nh©n i trong kú. Hi : hÖ sè xÕp lo¹i cña c«ng nh©n i. - TÝnh tæng sè s¶n phÈm hÖ sè: - TÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho mét s¶n phÈm quy ®æi: - TÝnh l­¬ng mçi ng­êi nhËn ®­îc : Li = Lhs x Qhis VÝ dô: Tæng l­¬ng s¶n phÈm cña bé phËn lµm v¸n khu«n cì 1m trong th¸ng 3/2003 lµ 13.928.400®. Tæng sè s¶n phÈm quy ®æi lµ 1948, ta cã ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho mét s¶n phÈm quy ®æi lµ: Lhs = 13.928.400/1948 = 7.150 ® C«ng nh©n Ho¸n lµm ®­îc 157 s¶n phÈm, ý thøc tr¸ch nhiÖm s¶n xuÊt ®­îc ®¸nh gi¸ lµ lo¹i A ( hi = 1,1). Sè s¶n phÈm quy ®æi cña c«ng nh©n Ho¸n lµ: Qhs = 157 x 1,1 = 172,7 ( s¶n phÈm ) TiÒn c«ng c«ng nh©n Ho¸n nhËn ®­îc trong th¸ng 3/2003 lµ: L = 7.150 x 172,7 = 1.234.800 ® KÕt luËn Qua nh÷ng néi dung ph©n tÝch ë trªn, chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc c«ng t¸c tæ chøc lao ®éng tiÒn l­¬ng cña C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng. Nh×n chung, hiÖn t¹i c¸c h×nh thøc tr¶ c«ng ¸p dông t¹i C«ng ty cßn kh¸ ®¬n gi¶n vµ ch­a g¾n ®­îc tiÒn l­¬ng víi kÕt qu¶ lao ®éng cña ng­êi lao ®éng. Mét sè biÖn ph¸p hoµn thiÖn ®­îc ®­a ra trong bµi tuy cã phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i tèn nhiÒu thêi gian ®Ó x©y dùng, nh­ng nã ®· g¾n kÕt ®­îc tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng víi kÕt qu¶ lao ®éng cña hä còng nh­ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cu¶ C«ng ty, t¹o ®éng lùc lao ®éng cho ng­êi lao ®éng. §Ó t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng nªn tuyÓn thªm c¸n bé vÒ c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l­¬ng vµ ®Çu t­ ®Ó x©y dùng ®­îc nh÷ng h×nh thøc tr¶ c«ng phï hîp. Cuèi cïng xin ch©n thµnh c¶m ¬n mäi ý kiÕn ®ãng gãp cña ng­êi ®äc, ®Ó nh÷ng bµi viÕt sau vÒ ®Ò tµi nµy sÏ ®­îc hoµn thiÖn h¬n. phô lôc 1 b¶ng c©u hái m« t¶ c«ng viÖc Hä vµ tªn: Tuæi: Giíi tÝnh: Nam N÷ Chøc danh: Bé phËn lµm viÖc: 1. Anh (chÞ) h·y m« t¶ nh÷ng nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm chÝnh mµ anh (chÞ) ph¶i lµ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 2. Nh÷ng nhiÖm vô Ýt quan träng h¬n mµ anh (chÞ) ph¶i lµm ®ét xuÊt lµ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 3. Nh÷ng thiÕt bÞ m¸y mãc mµ anh (chÞ) cÇn sö dông khi thùc hiÖn c«ng viÖc Liªn tôc ThØnh tho¶ng §«i khi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4. Theo anh (chÞ) c¸c kü n¨ng quan träng nhÊt mµ c«ng viÖc cña anh (chÞ) ®ßi hái lµ: (§¸nh sè theo thø tù quan träng nhÊt lµ sè 1) Kü n¨ng sö dông m¸y vi tÝnh Kü n¨ng ngo¹i ng÷ Kü n¨ng giao tiÕp, quan hÖ Kü n¨ng tæng hîp Kü n¨ng tr×nh bµy, diÔn gi¶i Kü n¨ng ph©n c«ng s¾p xÕp c«ng viÖc Kü n¨ng ra quyÕt ®Þnh Kü n¨ng dù tÝnh ­íc ®o¸n lËp kÕ ho¹ch 5. Theo anh (chÞ) ph¶i cã bao nhiªu n¨m vèn cã cña m×nh th× míi cã kinh nghiÖm thùc hiÖn c«ng viÖc nµy D­íi 3 th¸ng D­íi 1 n¨m Tõ 2 ®Õn 3 n¨m Tõ 3 n¨m trë lªn 6. Tr×nh ®é tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc nµy lµ: D­íi trung häc Trung häc Trung cÊp Cao ®¼ng §¹i häc Trªn ®¹i häc LiÖt kª c¸c kho¸ häc cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc nµy: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 7. C«ng viÖc cña anh (chÞ) chñ yÕu: TiÕp xóc víi ng­êi ngoµi c«ng ty TiÕp xóc víi c¸c phßng ban, bé phËn kh¸c C¶ hai ®Òu quan träng 8. Theo anh (chÞ) thêi gian thö viÖc tèt nhÊt lµ: 2 tuÇn hoÆc Ýt h¬n 1 th¸ng 2 th¸ng 3 th¸ng 9. LiÖt kª b¶n chÊt, môc tiªu cña bÊt kú quyÕt ®Þnh ®éc lËp mµ anh (chÞ) ®­îc thùc hiÖn trong c«ng viÖc _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C¸c lçi mµ anh (chÞ) th­êng m¾c ph¶i khi thùc hiÖn c«ng viÖc nµy _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C¸c lçi ®­îc kiÓm tra vµ ph¸t hiÖn nh­ thÕ nµo _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¶nh h­ëng cña nã tíi tæ chøc _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 10. Yªu cÇu vÒ hÖ thÇn kinh ®èi víi c«ng viÖc B×nh th­êng TËp trung TËp trung cao 11. Trong ®iÒu kiÖn lµm viÖc b×nh th­êng cã g©y mÖt mái kh«ng _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ HiÖn t­îng kÐo dµi trong bao l©u _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ChØ ra ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh«ng tho¶ m·n víi b¶n th©n _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña anh (chÞ). Phô lôc 2 B¶ng ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc Tªn nh©n viªn:........................................................ Chøc danh c«ng viÖc:............................................................................................... Bé phËn:................................................................................................................... Giai ®o¹n ®¸nh gi¸: Tõ............................ ®Õn............................. STT Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ Møc ®é 1 §¶m b¶o thêi gian lµm viÖc Kh«ng v¾ng buæi nµo trong kú. V¾ng mét buæi trong th¸ng (cã lý do). V¾ng qu¸ 1 buæi trong th¸ng, v¾ng kh«ng cã lý do. 2 Kh¶ n¨ng hoµn thµnh kÕ ho¹ch ®­îc giao Lu«n hoµn thµnh KH ®óng thêi h¹n. Hoµn thµnh KH. Kh«ng hoµn thµnh KH. 3 Kh¶ n¨ng ph¶n øng víi sù cè bÊt th­êng Ph¶n øng kÞp thêi vµ kh¾c phôc ®­îc. Ph¶n øng kÞp thêi nh­ng kh«ng tù m×nh kh¾c phôc ®­îc. C. Ph¶n øng chËm tr­íc c¸c sù cè. 4 Kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ xö lý c¸c th«ng tin trong c«ng viÖc Cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ xö lý th«ng tin chÝnh x¸c vµ hiÖu qu¶. Cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ xö lý th«ng tin. Kh«ng cã kh¶ n¨ng xö lý vµ ph©n tÝch th«ng tin 5 Tinh thÇn s½n sµng lµm thªm giê khi cã yªu cÇu Lu«n s½n sµng. S½n sµng (§«i khi cã tõ chèi). RÊt Ýt khi. 6 Sù nç lùc trong thùc hiÖn c«ng viÖc Lu«n lu«n cè g¾ng hoµn thµnh tèt c«ng viÖc trong mäi ®iÒu kiÖn. Cã cè g¾ng trong thùc hiÖn c«ng viÖc. Kh«ng cã cè g¾ng trong thùc hiÖn c«ng viÖc khi gÆp khã kh¨n. 7 ý thøc tæ chøc kû luËt Cã ý thøc tèt. Cã ý thøc (tu©n thñ). ý thøc tæ chøc kû luËt ch­a tèt 8 Tinh thÇn tËp thÓ Cã tinh thÇn tËp thÓ trong c«ng viÖc, quan hÖ tèt víi mäi ng­êi. Cã tinh thÇn tËp thÓ quan hÖ b×nh th­êng. Quan hÖ víi mäi ng­êi kh«ng ®­îc tèt. danh môc tµi liÖu tham kh¶o PGS . PTS Tèng V¨n §­êng “ §æi míi c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch qu¶n lý lao ®éng , tiÒn l­¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam” – NXB ChÝnh trÞ Quèc gia – 1995 . TS Mai Quèc Ch¸nh – TS TrÇn Xu©n CÇu – “ Gi¸o tr×nh kinh tÕ lao ®éng” – NXB Lao ®éng x· héi – 2000 . PGS . TS Ph¹m §øc Thµnh – “ Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ nh©n lùc “ – NXB Thèng kª - 1998 . Th.S NguyÔn H÷u Th©n – “Qu¶n trÞ nh©n sù” – 1998. Mét sè luËn v¨n tèt nghiÖp K39, K40. T¹p chÝ Th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng – Sè 5/2002 – “Mét vµi ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò tr¶ c«ng lao ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng”. C¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ tiÒn l­¬ng cña nhµ n­íc. C¸c quy chÕ, tµi liÖu cã liªn quan cña C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng. Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 PhÇn I: Lý luËn chung vÒ tiÒn l­¬ng 3 I. TiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng 3 1. Kh¸i niÖm tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng. 3 1.1. TiÒn l­¬ng 3 1.2. TiÒn c«ng 4 2. Vai trß cña tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng. 4 3. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tæ chøc tiÒn l­¬ng. 5 3.1. Yªu cÇu cña tæ chøc tiÒn l­¬ng 5 3.2. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tæ chøc tiÒn l­¬ng 6 II. H×nh thøc tr¶ c«ng theo thêi gian 8 1. Kh¸i niÖm, ®èi t­îng, ®iÒu kiÖn ¸p dông. 8 2. C¸c h×nh thøc tr¶ c«ng theo thêi gian. 9 2.1.ChÕ ®é tr¶ c«ng theo thêi gian ®¬n gi¶n. 9 2.2. ChÕ ®é tr¶ c«ng theo thêi gian cã th­ëng. 9 III. H×nh thøc tr¶ c«ng theo s¶n phÈm 10 1. Kh¸i niÖm, ®èi t­îng, ®iÒu kiÖn ¸p dông. 10 2. C¸c chÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm. 11 2.1. ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n. 11 2.2. ChÕ ®é tr¶ c«ng s¶n phÈm tËp thÓ. 12 2.3. ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp. 13 2.4. ChÕ ®é tr¶ c«ng kho¸n s¶n phÈm. 14 2.5. ChÕ ®é tr¶ c«ng s¶n phÈm cã th­ëng. 14 2.6. ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm luü tiÕn. 15 phÇn II: ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ c¸c h×nh thøc tr¶ c«ng t¹i C«ng ty x©y dùng thuû lîi H¶i Phßng 17 I. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña C«ng ty cã ¶nh h­ëng ®Õn c¸c h×nh thøc tr¶ c«ng17 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty. 17 2. §Æc ®iÓm cña hÖ thèng tæ chøc bé m¸y qu¶n lý. 20 3. §Æc ®iÓm vÒ lao ®éng cña C«ng ty. 23 4. §Æc ®iÓm vÒ xe m¸y, thiÕt bÞ cña C«ng ty. 26 II. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng vÊn ®Ò chung cña tiÒn l­¬ng ë C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng 28 1. Quy chÕ tiÒn l­¬ng cña C«ng ty. 28 2. Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc hiÖn quü tiÒn l­¬ng cña C«ng ty. 30 III. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ h×nh thøc tiÒn l­¬ng thêi gian ¸p dông t¹i C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng 34 1. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ chung. 34 2. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ chÕ ®é tiÒn l­¬ng thêi gian ¸p dông t¹i C«ng ty. 36 IV. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ h×nh thøc tr¶ c«ng s¶n phÈm ¸p dông t¹i C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng 38 1. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ chung. 38 2. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ c¸c chÕ ®é tr¶ c«ng s¶n phÈm ¸p dông t¹i C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng. 45 2.1. ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n. 45 2.2. ChÕ ®é tr¶ c«ng kho¸n s¶n phÈm. 46 V. KÕt qu¶ cña c«ng t¸c tiÒn l­¬ng ë C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng 48 1. TiÒn l­¬ng víi møc sèng cña ng­êi lao ®éng . 48 2. TiÒn l­¬ng vµ n¨ng suÊt lao ®éng . 51 3. TiÒn l­¬ng víi tinh thÇn vµ th¸i ®é cña ng­êi lao ®éng. 53 PhÇn III: mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc Tr¶ c«ng t¹i C«ng ty x©y dùng thuû lîi h¶i phßng 55 I. Hoµn thiÖn h×nh thøc tiÒn l­¬ng theo thêi gian 55 1. Tæ chøc s¾p xÕp l¹i nh©n lùc bé phËn lao ®éng qu¶n lý. 55 2. Hoµn thiÖn h×nh thøc tr¶ c«ng cho lao ®éng qu¶n lý. 57 2.1. Ph­¬ng ph¸p 1 57 2.2. Ph­¬ng ph¸p 2 60 II. Hoµn thiÖn h×nh thøc tr¶ c«ng theo s¶n phÈm 62 1. Hoµn thiÖn ®iÒu kiÖn ®Ó tr¶ c«ng s¶n phÈm kho¸n. 62 2. Hoµn thiÖn h×nh thøc tr¶ c«ng s¶n phÈm. 66 2.1. Hoµn thiÖn chÕ ®é tr¶ c«ng s¶n phÈm kho¸n. 66 2.2. Hoµn thiÖn chÕ ®é tr¶ c«ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n. 68 kÕt luËn. 70 Tµi liÖu tham kh¶o 74 Danh môc b¶ng biÓu BiÓu1: T×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty qua c¸c n¨m 19 BiÓu 2 : S¬ ®å bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty X©y dùng thuû lîi H¶i Phßng 21 BiÓu 3: C¬ cÊu lao ®éng toµn C«ng ty theo tr×nh ®é, chuyªn m«n c¸c n¨m 2001- 2002 23 BiÓu 4: C¬ cÊu lao ®éng c¸c ®¬n vÞ theo tuæi 25 BiÓu 5: B¶ng thèng kª xe m¸y, thiÕt bÞ hiÖn cã cña C«ng ty 27 BiÓu 6: T×nh h×nh thùc hiÖn qòy tiÒn l­¬ng cña C«ng ty qua c¸c n¨m 33 BiÓu 7: T×nh h×nh thùc hiÖn n¨ng suÊt lao ®éng qua c¸c n¨m 33 BiÓu 8: T×nh h×nh thùc hiÖn tiÒn l­¬ng thêi gian cña C«ng ty n¨m 2002 35 BiÓu 9: Chªnh lÖch møc gi÷a thùc tÕ vµ ¸p dông 39 BiÓu 10: T×nh h×nh thùc hiÖn tiÒn l­¬ng s¶n phÈm cña C«ng ty n¨m 2002 44 BiÓu 11: Møc sinh ho¹t hµng th¸ng cña mét gia ®×nh 49 BiÓu 12: TiÒn l­¬ng vµ thu nhËp b×nh qu©n trong viÖc b¶o ®¶m chi tiªu gia ®×nh cña c¸c lo¹i lao ®éng n¨m 2002 50 BiÓu 13: TiÒn l­¬ng b×nh qu©n vµ n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n cña C«ng ty qua c¸c n¨m 200, 2001, 2001 51 BiÓu 14: T×nh h×nh thùc hiÖn tiÒn l­¬ng øng víi n¨ng suÊt lao ®éng 52 BiÓu 15: Thu nhËp b×nh qu©n cña mét sè C«ng ty thuéc Së NN – PTNT n¨m 2002 53 BiÓu 16: B¶ng tØ träng ®iÓm d1i , d2i 58 BiÓu 17: B¶ng tÝnh hÖ sè th­ëng cho c¸c chøc danh trong C«ng ty n¨m 2001 60