Luận văn Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác xây dựng và quản lý đơn giá tiền lương các đơn vị sản xuất giấy Tổng công ty Giấy Việt Nam

c hËu nªn sè lao ®éng ®Þnh biªn cña Tæng c«ng ty chªnh lÖch lín so víi sè lao ®éng thùc tÕ sö dông. + Do qui ®Þnh hiÖn nay Nhµ n­íc cho phÐp sè lao ®éng ®Þnh biªn ®­îc phÐp giao ®éng trong kho¶ng tõ 95% ®Õn 120%. Víi kho¶ng c¸ch réng nh­ vËy nªn c«ng t¸c thÈm ®Þnh chØ tiªu nµy cña Tæng c«ng ty vµ cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®­îc thùc hiÖn kh«ng chÆt chÏ. Kho¶ng c¸ch giao ®éng trªn lªn tíi 120% nªn c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn Tæng c«ng ty còng nh­ Tæng c«ng ty cã thÓ tÝnh sè lao ®éng ®Þnh biªn cÇn thiÕt b»ng c¸ch lÊy sè lao ®éng n¨m tr­íc céng hoÆc trõ víi mét tû lÖ phÇn tr¨m nhÊt ®Þnh sÏ cã ®­îc sè lao ®éng tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn cho nªn sè lao ®éng ®Þnh biªn tr×nh duyÖt th­êng kh«ng chÝnh x¸c. + Do Tæng c«ng ty tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn lu¬ng theo ph­¬ng ph¸p ®¬n vÞ hiÖn vËt nªn ®­îc phÐp tÝnh thªm sè lao ®éng bæ sung ch­a tÝnh trong ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, ®©y còng lµ mét nguyªn nh©n lµm cho sè lao ®éng ®Þnh biªn kh«ng ®­îc chÝnh x¸c. 3. Mèi quan hÖ tiÒn l­¬ng gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Mét môc tiªu quan träng cña c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp th«ng qua qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®ã lµ h¹n chÕ t×nh tr¹ng chªnh lÖch vÒ tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong cïng mét ngµnh, gi÷a c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, gi¶m sù chªnh lÖch vÒ tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp bëi yÕu tè ®éc quyÒn vµ yÕu tè lîi thÕ cña ngµnh. §Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc mèi quan hÖ nµy trong Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam ta h·y xem b¶ng sè liÖu b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn s¶n xuÊt giÊy Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam qua c¸c n¨m tõ 1999 ®Õn n¨m 2001 nh­ sau:  B¶ng b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2001. B¶ng 22 Stt §¬n vÞ N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 1 C.T GiÊy B·i B»ng 1.239 1.660 1.861 2 C.T GiÊy ViÖt Tr× 841 1.173 1.222 3 N.M GiÊy H.V. Thô 568 661 772 4 N.m GiÊy V¹n §iÓm 683 624 709 5 N.m GiÊy Hoµ B×nh 408 500 / 6 C.T GiÊy §ång Nai 1.124 1.055 1.449 7 C.T GiÊy T©n Mai 1.482 1.507 1.824 8 N.M GiÊy B×nh An 894 850 1.073 9 C.T GiÊy ViÔn §«ng 698 869 / TiÒn l­¬ng BQ toµn TCT 882 1.325 1.586 Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy cã sù chªnh lÖch kh¸ lín vÒ tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Kho¶ng c¸ch chªnh lÖch lín nhÊt n¨m 1999 lµ 3,63 lÇn, ®Õn n¨m 2000 kho¶ng c¸ch chªnh lÖch cã ®­îc thu hÑp xuèng cßn 3,2 lÇn. N¨m 2001 do cã hai ®¬n vÞ thµnh viªn tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸, kho¶ng c¸ch chªnh lÖch thu hÑp xuèng cßn 2,62 lÇn. Sù chªnh lÖch nµy cho ta mét sè nhËn xÐt sau: + Tæng c«ng ty ®· kh«ng ¸p dông triÖt ®Ó nguyªn t¾c ph©n phèi theo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Trong giai ®o¹n tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2001 chØ cã hai ®¬n vÞ thµnh viªn lu«n ®¶m b¶o cã lîi nhuËn ®ã lµ C«ng ty GiÊy B·i B»ng vµ C«ng ty GiÊy ViÖt Tr× cßn c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn kh¸c Ýt nhÊt còng cã tíi hai n¨m lµm ¨n thua lç nh­ng møc tiÒn l­¬ng b×nh qu©n cña mét sè ®¬n vÞ lu«n cao h¬n so víi møc tiÒn l­¬ng b×nh qu©n cña C«ng ty GiÊy ViÖt Tr×. + Víi c¸c møc tiÒn l­¬ng trong b¶ng trªn ta thÊy ë mét sè ®¬n vÞ cã møc tiÒn l­¬ng b×nh qu©n cao h¬n so víi møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu Tæng c«ng ty ¸p dông rÊt Ýt, tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng qua c¸c n¨m còng rÊt chËm. VÝ dô møc tiÒn l­¬ng cña C«ng ty GiÊy Hoµ B×nh, møc tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp b×nh qu©n n¨m 1999 lµ 408.000 (®ång/ th¸ng) víi møc l­¬ng tèi thiÓu Tæng c«ng ty ¸p dông lµ 304.000 (®ång/ th¸ng), ®Õn n¨m 2000 møc tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp b×nh qu©n cña C«ng ty ®¹t 500.000 (®ång/ th¸ng) t¨ng 23% so víi n¨m 1999, trong khi ®ã møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cña Tæng c«ng ty ¸p dông t¨ng 26% vµ ®¹t 385.000 (®ång/ th¸ng). Víi møc tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp nh­ vËy khã cã thÓ ®¶m b¶o cuéc sèng cho ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë nh÷ng ®¬n vÞ thµnh viªn nµy. + Chóng ta cã thÓ thÊy sù chªnh lÖch tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn theo khu vùc, c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ë MiÒn Nam cã thu nhËp cao h¬n so víi c¸c ®¬n vÞ MiÒn B¾c. Qua ph©n tÝch ë trªn ta thÊy c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam kh«ng thùc hiÖn ®­îc môc tiªu ®Ò ra cña c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp. C¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp th«ng qua qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®· kh«ng thùc hiÖn ®­îc vai trß thu hÑp kho¶ng c¸ch chªnh lÖch tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. 4. Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty. Trong phÇn lý thuyÕt ®· tr×nh bÇy sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh cña doanh nghiÖp. §èi víi Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ qua b¶ng sè liÖu sau: B¶ng so s¸nh 1 ®ång tiÒn l­¬ng t¹o ra doanh thu, lîi nhuËn, nép ng©n s¸ch. B¶ng 24 ChØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 So s¸nh (%) 2000/ 1999 2001/ 2000 2001/ 1999 Doanh thu Lîi nhuËn Nép ng©n s¸ch 15.160 440 1.140 11.720 340 620 11.380 340 540 77 77 54 97 100 87 75 77 47 Víi c¸ch tÝnh nh­ sau: C¬ cÊu doanh thu: C+ V+ P Trong ®ã: C: chi phÝ vËt chÊt (bao gåm c¶ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch ). V: chi phÝ tiÒn l­¬ng. P: lîi nhuËn. Mét ®ång tiÒn l­¬ng lµm ra bao nhiªu ®ång doanh thu ®­îc tÝnh nh­ sau: (C+V+P)/V. T­¬ng tù nh­ vËy ta tÝnh ®­îc mét ®ång tiÒn l­¬ng t¹o ra bao nhiªu ®ång nép ng©n s¸ch, bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy, mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty qua c¸c n¨m tõ 1999 ®Õn n¨m 2001 ngµy cµng gi¶m. Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng vµ chØ tiªu tæng doanh thu. Trong b¶ng cho ta thÊy n¨m 1999 mét ®ång tiÒn l­¬ng t¹o ra 15.160 ®ång doanh thu nh­ng ®Õn n¨m 2000 mét ®ång tiÒn l­¬ng chØ t¹o ra ®­îc 11.720 ®ång doanh thu t­¬ng øng gi¶m 23%, ®Õn n¨m 2001 mét ®ång tiÒn l­¬ng chØ cßn t¹o ra ®­îc 11.380 ®ång doanh thu gi¶m 3% so víi n¨m 2000 vµ gi¶m 25% so víi n¨m 2001. Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng víi chØ tiªu lîi nhuËn. Mèi quan hÖ nµy thÓ hiÖn gi÷a lµm vµ ¨n nh­ng qua tÝnh to¸n ë b¶ng trªn cho ta thÊy cã sù gi¶m sót râ rÖt. N¨m 1999 mét ®ång tiÒn l­¬ng t¹o ra ®­îc 440 ®ång lîi nhuËn ®Õn n¨m 2000 vµ 2001 mét ®ång tiÒn l­¬ng chØ cßn t¹o ra ®­îc 340 ®ång lîi nhuËn t­¬ng øng gi¶m 23%. Mèi quan hÖ tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch. Nh­ ®· tr×nh trong phÇn thÈm ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, tõ n¨m 2000 c¸c s¶n phÈm cña Tæng c«ng ty ®­îc ­u tiªn vÒ thuÕ VAT. Do ®ã, c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch nhµ n­íc n¨m 2000 vµ n¨m 2001 gi¶m m¹nh so víi n¨m 1999, ®iÒu nµy lµm cho tû lÖ mét ®ång tiÒn l­¬ng t¹o ra bao nhiªu ®ång nép ng©n s¸ch còng gi¶m t­¬ng øng. Qua ph©n tÝch kÕt s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty qua c¸c n¨m ë phÇn tr­íc ta thÊy, doanh thu thùc hiÖn cña Tæng C«ng ty n¨m sau lu«n cao h¬n so víi n¨m tr­íc. MÆt kh¸c, kÓ tõ n¨m 2000 c¸c s¶n phÈm cña Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam ®­îc sù ­u ®·i vÒ chÝnh s¸ch thuÕ cña nhµ n­íc. Víi sù ­u ®·i nh­ vËy ®¸ng lÏ tû träng mét ®ång tiÒn l­¬ng t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn ph¶i t¨ng nªn míi ®óng nh­ng qua ph©n tÝch ë trªn ta thÊy tû träng nµy vÉn gi¶m qua c¸c n¨m, ®iÒu nµy chøng tá hiÖu qu¶ qu¶n lý tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty lµ rÊt kÐm. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý gi÷a tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp víi c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ khinh doanh cña doanh nghiÖp, Tæng c«ng ty cÇn chÊn chØnh l¹i c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh trong tõng ®¬n vÞ thµnh viªn tr¸nh t×nh tr¹ng møc tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng bÞ gi¶m sót bëi yÕu tè qu¶n lý. Tæng c«ng ty nªn ¸p dông chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ thµnh viªn lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ nh­ ®· ¸p dông ®èi víi C«ng ty GiÊy Hoµ B×nh vµ C«ng ty GiÊy ViÔn §«ng trong n¨m 2001. Ch­¬ng III KhuyÕn nghÞ , gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam. I/ Hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. 1/ Hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. Hoµn thiÖn møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. TiÒn l­¬ng tèi thiÓu lµ mét néi dung quan träng trong chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng lµ møc l­¬ng c¨n cø x¸c ®Þnh c¸c møc tiÒn l­¬ng kh¸c trong c¸c ngµnh nghÒ. V× vËy møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu quy ®Þnh chung vµ c¸c møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu theo ngµnh, theo vïng nh»m ®¶m b¶o c¸c môc tiªu sau: B¶o ®¶m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn ®Ó tÝch luü t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më réng cho nh÷ng ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng, phï hîp víi kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng­êi sö dông lao ®éng vµ ®¶m b¶o quan hÖ hîp lý víi mÆt b»ng tiÒn c«ng cña c¸c tÇng líp d©n c­ trong x· héi. B¶o vÖ nh÷ng ng­êi h­ëng l­¬ng thÊp nhÊt ®Ó chèng sù bãc lét qu¸ møc ®èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng kh«ng cã tay nghÒ hoÆc nh÷ng ng­êi lao ®éng trong nh÷ng ngµnh nghÒ cã cung- cÇu lao ®éng bÊt hîp lý trªn thÞ tr­êng. C¸c møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu do ChÝnh phñ quy ®Þnh cã ¶nh h­ëng ®Õn sù æn ®Þnh møc sèng cho ng­êi lao ®éng ë møc tèi thiÓu lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n c¶n sù ®ãi nghÌo d­íi møc cho phÐp. ThiÕt lËp mèi rµng buéc kinh tÕ ®èi víi ng­êi sö dông lao ®éng, duy tr× vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña lao ®éng khuyÕn khÝch viÖc n©ng cao hiÖu suÊt sö dông søc lao ®éng. Lµ c¨n cø ®Ó hoµn thiÖn hÖ thèng tr¶ c«ng lao ®éng t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c nghµnh nghÒ khu vùc. Møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®­îc coi lµ nÒn cña chÕ ®é tiÒn l­¬ng dïng lµm c¨n cø tÝnh c¸c møc l­¬ng kh¸c cña hÖ thèng thang l­¬ng vµ phô cÊp l­¬ng. V× vËy ®é lín, c¬ cÊu vµ møc tiÒn tÖ ho¸ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu võa quyÕt ®Þnh ®é lín cña c¸c møc l­¬ng kh¸c trong hÖ thèng thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng võa lµm c©n ®èi c¸c chÝnh s¸ch ph©n phèi trong nÒn kinh tÕ, ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ chÊt l­îng h¹ch to¸n cña nÒn kinh tÕ. T¹o c¬ së ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng hoµ nhËp cña lao ®éng ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng lao ®éng khu vùc, quèc tÕ lµ yÕu tè ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ thùc hiÖn mét b­íc tù do ho¸ thÞ tr­êng lao ®éng. Tãm l¹i c¸c môc tiªu ®Æt ra cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu nªu trªn nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong ®ã cã sù lu©n chuyÓn tù do cña lao ®éng vµ kh¶ n¨ng tho¶ thuËn cña c¸c bªn cã liªn quan ®ång thêi lµ b­íc an toµn chung cho c¶ x· héi kh«ng chØ bã hÑp trong khu vùc Nhµ n­íc. TiÒn l­¬ng tèi thiÓu võa lµ c¨n cø ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng võa gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ. Víi c¸c môc tiªu nªu trªn vµ møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu chung hiÖn nay ChÝnh phñ quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 77/2000/N§-CP kÓ tõ n¨m 2001 lµ 210.000®/ th¸ng vµ hÖ sè ®iÒu chØnh cao nhÊt lµ 2 lÇn th× møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cao nhÊt trong c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông lµ: 210.000 ®ång/ th¸ng x (1+2 ) = 630.000 ®ång/ th¸ng §èi víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®ñ ®iÒu kiÖn ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh cao nhÊt, víi møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu nh­ vËy nÕu so s¸nh víi khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu lµ 40$ t­¬ng ®­¬ng víi 600.000 (®ång/ th¸ng) vµ møc sèng tèi thiÓu hiÖn t¹i. Møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu sau khi ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh lµ t­¬ng ®èi cao vµ ®¶m b¶o ®­îc c¸c môc tiªu cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu nªu trªn. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®­îc ¸p dông hÖ sè t¨ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu (kh«ng cã lîi nhuËn, møc lîi nhuËn n¨m sau thÊp h¬n n¨m tr­íc, kh«ng ®¶m b¶o c¸c chØ tiªu nép ng©n s¸ch) víi møc 210.000 (®ång/ th¸ng) lµ qu¸ thÊp. Trªn thùc tÕ víi møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu chung nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc khi x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng hÇu hÕt ®Òu hîp thøc ho¸ c¸c chØ tiªu tµi chÝnh ®Ó cã thÓ ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt ®¬n gi¸. §èi víi Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam mÆc dï c¸c chØ tiªu tµi chÝnh toµn Tæng c«ng ty ®¹t ®ñ ®iÒu kiÖn ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu nh­ng thùc tÕ qua c¸c n¨m cho thÊy trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt giÊy chØ cã tõ 4 ®Õn 5 ®¬n vÞ cã lîi nhuËn, lîi nhuËn n¨m nay cao h¬n n¨m tr­íc vµ ®¹t chØ tiªu nép ng©n s¸ch nhµ n­íc cßn c¸c ®¬n vÞ kh¸c hoÆc s¶n xuÊt hoµ vèn hoÆc lµm ¨n thua lç. Nh­ng c¸c ®¬n vÞ nµy vÉn ®­îc ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. Ta cã thÓ lÊy vÝ dô ë C«ng ty GiÊy T©n Mai cã chØ tiªu lîi nhuËn lµ -14249 (triÖu ®ång), nh­ng møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc C«ng ty ¸p dông vÉn ®¹t 316800 (®ång/ th¸ng) t­¬ng øng víi hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu lµ K®c= 0,76. Tãm l¹i ®Ó tiÒn l­¬ng tèi thiÓu thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu ®· ®Æt ra chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt mét sè néi dung sau. - Møc l­¬ng tèi thiÓu chung hiÖn nay do ChÝnh phñ quy ®Þnh khi kh«ng ®­îc ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh lµ thÊp nªn trong thùc tÕ kh«ng cã tÝnh kh¶ thi. V× vËy ®Ó phï hîp víi môc tiªu cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu, trong thêi gian tíi ChÝnh phñ cÇn ph¶i n©ng cao møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu nªn kho¶ng tõ 300.000 (®ång/ th¸ng) ®Õn 400.000 (®ång/ th¸ng) vµ cã sù ®iÒu chØnh kÞp thêi khi chØ sè gi¸ c¶ sinh ho¹t thay ®æi qua c¸c n¨m. - §Ó ph¸t huy tèt h¬n hiÖu qu¶ cña hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu nh»m b¶o ®¶m c«ng b»ng trong c¸c doanh nghiÖp. C¸c c¬ quan chøc n¨ng Nhµ n­íc nãi chung vµ ®Æc biÖt ®èi víi Tæng c«ng ty GiÊy nãi riªng ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ c¸c chØ tiªu tµi chÝnh vµ thùc thi triÖt ®Ó ®iÒu kiÖn ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. - ViÖc quy ®Þnh ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu c¨n cø vµo c¸c chØ tiªu tµi chÝnh lµ ®óng nh­ng ch­a ®ñ v× c¸c chØ tiªu tµi chÝnh phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan nh­ sù ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch gi¸ c¶, chÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ n­íc … V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng trong viÖc ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh vµ yÕu tè tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu, cÇn ph¶i kÕt hîp gi÷a chØ tiªu tµi chÝnh vµ yÕu tè tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n ®Çu ng­êi ph¶i thÊp h¬n tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n ®Çu ng­êi. - Qua ph©n tÝch ë phÇn mèi quan hÖ tiÒn l­¬ng gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn s¶n xuÊt giÊy Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam ta thÊy cã mét vÊn ®Ò ®ã lµ cã sù chªnh lÖch vÒ tiÒn l­¬ng, thu nhËp gi÷a c¸c vïng- miÒn cña ®Êt n­íc. §©y cã thÓ lµ do cã sù chªnh lÖch vÒ møc sèng gi÷a c¸c khu vùc trong n­íc, v× vËy ChÝnh phñ cÇn x©y dùng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu theo khu vùc nh»m phï hîp víi møc sèng cña ng­êi lao ®éng. 1.2. Hoµn thiÖn ®Þnh møc lao ®éng. Víi quy ®Þnh tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm trong doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Òu ph¶i cã ®Þnh møc lao ®éng. §iÒu nµy cho ta thÊy ®Þnh møc lao ®éng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè rÊt quan träng ¶nh h­ëng ®Õn t×nh h×nh x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cã chÝnh x¸c hay kh«ng. MÆc dï hiÖn nay ®· cã Th«ng t­ sè 14 cña Bé lao ®éng –Th­¬ng binh vµ x· héi h­íng dÉn x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Nh­ng trªn thùc tÕ Th«ng t­ nµy kh«ng ®­îc thi hµnh mét c¸ch nghiªm chØnh, khi x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, nhiÒu doanh nghiÖp ®· n©ng cao ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp ®Ó n©ng cao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng (qóa tr×nh thÈm ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ë Tæng c«ng ty GiÊy ®· cho ta thÊy râ ®iÒu nµy). Ngoµi viÖc n©ng cao ®Þnh møc lao ®éng h¬n so víi s¶n phÈm chÝnh c¸c doanh nghiÖp cßn lîi dông c¬ cÊu s¶n phÈm cã møc hao phÝ lao ®éng kh¸c nhau ®Ó t¨ng hÖ sè quy ®æi. NhiÒu s¶n phÈm chØ thªm vµi c«ng ®o¹n s¶n xuÊt nh­ng møc lao ®éng ®· t¨ng thªm 2 ®Õn 3 lÇn. ViÖc c¸c doanh nghiÖp duy tr× qu¸ l©u ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp qua c¸c n¨m ®Ó tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng lµ thiÕu chÝnh x¸c vµ kh«ng kh¸ch quan. Cô thÓ nh­ Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam cã ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho ®Õn n¨m 2000 vÉn kh«ng cã g× thay ®æi so víi n¨m 1999 vµ n¨m 1998. Do ®ã ®Ó cã thÓ n¾m ®­îc mét c¸ch chÝnh x¸c møc hao phÝ cho tõng lo¹i mÆt hµng, tõng lo¹i s¶n phÈm. Nhµ n­íc nªn cã quy ®Þnh yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp x©y dùng møc lao ®éng c¨n cø vµo th«ng sè kü thuËt quy ®Þnh cho s¶n phÈm, chÕ ®é lµm viÖc cña thiÕt bÞ kÕt hîp víi kinh nghiÖm thùc tÕ tiªn tiÕn. Ph¶i cã sù so s¸nh ®Þnh møc lao ®éng gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Khi tiÕn hµnh x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tr×nh nªn cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt, doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng b¶n gi¶i tr×nh ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp mét c¸ch cô thÓ vµ cã thÓ theo c¸c b­ãc sau: B­íc 1: Ph©n chia qu¸ tr×nh lao ®éng thµnh c¸c b­íc lao ®éng hîp thµnh. B­íc 2 : X©y dùng møc thêi gian ®Ó lµm ra mét s¶n phÈm cña c¸c b­íc c«ng viÖc. B­íc 3: X©y dùng møc thêi gian hao phÝ tæng hîp cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng doanh nghiÖp kh«ng tiÕn hµnh ®iÒu chØnh ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp Nhµ n­íc nªn cã quy ®Þnh hµng n¨m doanh nghiÖp ph¶i ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc lao ®éng vµ so s¸nh víi ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp ®Ó cñng cè vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ®Þnh møc lao ®éng cña doanh nghiÖp. Trong Th«ng t­ sè 14 cã h­íng dÉn hai c¸ch x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp. C¸ch 1: X©y dùng tõ thµnh phÇn kÕt cÊu theo c«ng thøc tæng qu¸t. Tsp= Tcn+ Tpv+ Tql C¸ch 2: X©y dùng ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp theo sè lao ®éng cÇn thiÕt. Trong Th«ng t­ cßn h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp ch­a cã ®iÒu kiÖn x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng theo c¸ch 1 th× t¹m thêi x©y dùng ®Þnh møc theo c¸ch 2. Theo c¸ch x©y dùng thø hai ®Þnh møc lao ®éng th­êng x¸c ®Þnh theo c«ng suÊt thiÕt kÕ nªn khèi l­îng s¶n phÈm ®Þnh møc th­êng rÊt thÊp so víi sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt thùc tÕ, h¬n thÕ n÷a nÕu x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng theo c¸ch 1 sÏ rÊt khã so s¸nh ®Þnh møc gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong cïng mét ngµnh, mét nghÒ chø kh«ng ph¶i so s¸nh gi÷a c¸c ngµnh, c¸c nghÒ. Trong Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam ®Þnh møc lao ®éng thÊp nhÊt lµ cña C«ng ty GiÊy T©n Mai víi Tsp= 53,18 (giê/ tÊn) cßn cao nhÊt lµ C«ng ty GiÊy ViÕn §«ng Tsp= 401,97(giê/ tÊn) chªnh nhau tíi 7 lÇn, ®iÒu nµy th­êng ®­îc lý gi¶i do sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ. Do ®ã, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn Nhµ n­íc cÇn cã v¨n b¶n h­íng dÉn c¸ch tÝnh ®Þnh møc cho tõng ngµnh vµ quy ®Þnh kho¶ng c¸ch cao nhÊt vµ thÊp nhÊt tõ ®ã lµm c¨n cø c¸c doanh nghiÖp x©y dùng. Riªng ®èi víi Tæng c«ng ty GiÊy ®Õn nay ®· x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng vµ ®Þnh møc lao ®éng ®­îc 5 n¨m do ®ã ®· ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng theo 1 c¸ch ®Ó tÝnh chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan h¬n. C¸c c¬ quan chøc n¨ng cã thÈm quyÒn thÈm ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng Vô TiÒn l­¬ng- TiÒn c«ng Bé lao ®éng –Th­¬ng binh vµ x· héi c¸c së, ban, ngµnh ph¶i t¨ng c­êng thanh tra, kiÓm tra viÖc x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp cã theo c¸c th«ng sè kü thuËt hay kh«ng? cã s¸t víi ®Þnh møc lao ®éng giao cho ng­êi lao ®éng hay kh«ng? hay ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn th× qu¸ l¹c hËu cßn ®Þnh møc lao ®éng giao cho ng­êi lao ®éng l¹i qu¸ cao. V× vËy nÕu cÇn thiÕt c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh kh¶o s¸t thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh l¹i ®Þnh møc lµm c¨n cø ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng mét c¸ch chÝnh x¸c. 1.3. Hoµn thiÖn hÖ sè l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc b×nh qu©n. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc x©y dùng hÖ sè l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc b×nh qu©n c¨n cø vµo hÖ thèng thang, b¶ng l­¬ng do Nhµ n­íc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 26 CP. Nh­ng trªn thùc tÕ khi x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng th× hÇu hÕt sè lao ®éng trong doanh nghiÖp ®Òu h­ëng hÖ sè l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc ë møc cao trong nhãm l­¬ng cña b¶ng l­¬ng. Cô thÓ nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn thÈm ®Þnh cña Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam th× 100% c«ng nh©n c«ng nghÖ giÊy cña Tæng c«ng ty ®Òu h­ëng hÖ sè l­¬ng ë bËc 4,5 cña c¸c nhãm l­¬ng t­¬ng øng. §iÒu nµy ®Æt ra cho chóng ta c¸c vÊn ®Ò cÇn quan t©m trong qu¶n lý. Thø nhÊt: c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· lîi dông khai t¨ng cÊp bËc c«ng viÖc ®Ó n©ng hÖ sè l­¬ng. V× vËy, ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ h¬n Nhµ n­íc nªn yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i gi¶i tr×nh chi tiÕt h¬n cÊp bËc cña c¸c c«ng viÖc khi x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. Thø hai: §Ó cã thÓ kiÓm tra xem sè lao ®éng ®ã cã hÖ sè l­¬ng phï hîp kh«ng Nhµ n­íc cÇn kiÓm tra, xem xÐt l¹i chÕ ®é n©ng bËc, n©ng ng¹ch l­¬ng cña doanh nghiÖp cã phï hîp víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh kh«ng. Thø ba: HÖ thèng thang b¶ng l­¬ng trong khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh cßn nhiÒu cÊp bËc: kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c bËc 1, bËc 2, bËc 3, cßn thÊp chªnh lÖch vµo kho¶ng tõ 10% ®Õn 12%, viÖc thiÕt kÕ thang b¶ng l­¬ng ch­a dùa trªn sù ®iÒu chØnh thay ®æi c«ng nghÖ míi vµ tiªu chuÈn cÊp bËc kÜ thuËt c¸c nghÒ c«ng nh©n. Do ®ã, hiÖn nay mÆc dï chóng ta cã hÖ thèng thang, b¶ng l­¬ng nhiÒu nh­ng vÉn ch­a ®ñ ®Ó ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c nghÒ, c¸c c«ng viÖc ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng s¶n phÈm ®a d¹ng, kÕt cÊu ngµnh nghÒ lu«n thay ®æi. V× vËy, thùc chÊt c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ¸p dông thang, b¶ng l­¬ng chØ cã ý nghÜa c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é BHXH, tr¶ l­¬ng ngµy nghØ theo chÕ ®é, lµm ®ªm, lµm thªm giê. Cßn khi t¹i chøc ng­êi lao ®éng Ýt chó ý ®Õn l­¬ng theo ng¹ch, bËc, chøc vô hä chØ quan t©m ®Õn thu nhËp tiÒn l­¬ng thùc hiÖn. Do ®ã ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng doanh nghiÖp n©ng cao hÖ sè l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc Nhµ n­íc nªn x©y dùng l¹i, ®iÒu chØnh l¹i hÖ thèng thang, b¶ng l­¬ng cho râ rµng, bæ sung nh÷ng c«ng viÖc lµm theo c«ng nghÖ míi phï hîp víi hao phÝ lao ®éng. 1.4. Hoµn thiÖn hÖ sè phô cÊp b×nh qu©n. Møc phô cÊp l­¬ng ®­îc quy ®Þnh b»ng hÖ sè so víi møc l­¬ng tèi thiÓu hoÆc tÝnh b»ng tû lÖ % trªn l­¬ng cÊp bËc, chøc vô chuyªn m«n, nghiÖp vô hoÆc b»ng sè tiÒn tuyÖt ®èi theo ngµy lµm viÖc. C¸c lo¹i phô cÊp vµ hÖ sè phô cÊp nh×n chung chØ chiÕm mét tØ lÖ nhá trong ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng h¬n n÷a víi sù h­íng dÉn rÊt cô thÓ vµ râ rµng, cho nªn hÖ sè phô cÊp l­¬ng nh×n chung kh«ng cã sù thay ®æi lín so víi thùc tÕ. MÆc dï vËy qua c«ng t¸c x©y dùng vµ thÈm ®Þnh hÖ sè phô cÊp l­¬ng cña Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam ta thÊy vÉn cßn mét sè tån t¹i trong viÖc thùc hiÖn chÕ ®é phô cÊp tiÒn l­¬ng. Trong ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña ngµnh giÊy râ rµng cã sö dông ®Õn c¸c lo¹i ho¸ chÊt nh­ trong C«ng ty GiÊy B·i B»ng cã nhµ m¸y ho¸ chÊt nh­ng n¨m 2000 trong c¸c chÕ ®é phô cÊp cña C«ng ty l¹i kh«ng cã phô cÊp ®éc h¹i, nguy hiÓm. V× vËy Tæng c«ng ty GiÊy vµ C«ng ty GiÊy B·i B»ng cÇn ph¶i xem xÐt vµ thùc hiÖn chÕ ®é phô cÊp nµy ®Ó ®¶m b¶o bï ®¾p hao phÝ lao ®éng ch­a tÝnh ®­îc trong tiÒn l­¬ng ®èi víi nh÷ng lao ®éng lµm viÖc vµ tiÕp xóc víi ho¸ chÊt, ®¶m b¶o bï ®¾p hao phÝ sø lao ®éng cho ng­êi lao ®éng, ®¶m b¶o sù c«ng b»ng. MÆt kh¸c ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c hÖ sè phô cÊp c¸c c¬ quan chøc n¨ng Nhµ n­íc cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè ng­êi ®­îc h­ëng phô cÊp nhÊt lµ c¸c kho¶n phô cÊp tÝnh trªn tiÒn l­¬ng cÊp bËc, l­¬ng chøc vô v× nã cã møc phô cÊp lín nh­ chÕ dé phô cÊp ca ba ( phô cÊp lµm ®ªm). 1.5. Hoµn thiÖn c¸ch x¸c ®Þnh sè lao ®éng ®Þnh biªn. Lao ®éng ®Þnh biªn lµ chØ tiªu quan träng ®Ó x©y dùng quü tiÒn l­¬ng cho doanh nghiÖp, tÝnh n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n vµ tiÒn l­¬ng b×nh qu©n. Theo quy ®Þnh hiÖn nay, sè lao ®éng ®Þnh biªn cña doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã thÈm quyÒn duyÖt trªn c¬ së sè lao ®Þnh møc vµ b»ng 95-120% lao ®éng ®Þnh møc. Tuy nhiªn trong thùc tÕ hiÖn nay ë phÇn lín c¸c doanh nghiÖp th× sè lao ®éng thùc tÕ cã mÆt t¹i doanh nghiÖp kh«ng chØ thÊp h¬n sè lao ®éng ®Þnh biªn mµ cßn thÊp h¬n sè lao ®éng ®Þnh møc rÊt nhiÒu. Sè lao ®éng ®Þnh møc n¨m 2000 cña Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam lµ 8.111 ng­êi, sè lao ®éng ®Þnh biªn ®­îc Bé lao ®éng –Th­¬ng binh vµ x· héi duyÖt lµ 7.952 ng­êi nh­ng sè lao ®éng cã mÆt t¹i thêi ®iÓm ngµy 31/12/2000 lµ 7.445 ng­êi gi¶m so víi lao ®éng ®Þnh møc lµ 666 ng­êi t­¬ng øng gi¶m 6,4%. ViÖc sè lao ®éng thùc tÕ gi¶m so víi sè lao ®éng ®Þnh møc vµ sè lao ®éng ®Þnh biªn nh­ vËy cho ta thÊy ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp c¸c doanh nghiÖp x©y dùng tr×nh cÊp thÈm quyÒn qu¸ l¹c hËu. V× vËy, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn ph¶i hoµn thiÖn viÖc thÈm ®Þnh ®Þnh møc lao ®éng cña doanh nghiÖp nhµ n­íc. Nhµ n­íc kh«ng nªn qui ®Þnh ®Ó kho¶ng c¸ch ®iÒu chØnh t¨ng lªn tíi 20% lµ qu¸ cao so víi sè lao ®éng cÇn bæ sung ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é ngµy nghØ theo quy ®Þnh, dÔ dµng t¹o kÏ hë cho doanh nghiÖp lîi dông. Tæng c«ng ty GiÊy n¨m 2000 cã sè lao ®éng d«i d­ lµ 6,4% t­¬ng øng d­ 507 ng­êi nh­ng quü tiÒn l­¬ng bæ sung thùc hiÖn trong n¨m còng chØ gi¶m so víi kÕ ho¹ch lµ 971 triÖu ®ång t­¬ng øng gi¶m 22,18 %. §¸ng lý ra sè lao ®éng d«i d­ trªn cã thÓ lµm thay cho nh÷ng ng­êi nghØ v× häc tËp, c«ng t¸c x· héi …. th× quü tiÒn l­¬ng bæ sung cßn gi¶m nhiÒu h¬n n÷a. Bëi vËy Nhµ n­íc cÇn cã sù quy ®Þnh cho biªn ®é giao ®éng nµy ®èi víi tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt. V× cã nh÷ng doanh nghiÖp do tÝnh chÊt s¶n xuÊt s¶n phÈm ph¶i lµm viÖc c¶ ngµy lÔ vµ chñ nhËt. Nh­ng còng cã nh÷ng doanh nghiÖp lµ kh«ng cÇn thiÕt do ®ã kh«ng nªn ¸p dông hÖ sè giao ®éng chung nh­ hiÖn nay. 2. Hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. HiÖn nay mét sè ý kiÕn cho r»ng Nhµ n­íc kh«ng nªn thÈm ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña c¸c Tæng c«ng ty, giao cho Héi ®ång qu¶n trÞ tù tiÕn hµnh x©y dùng vµ thÈm ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, Nhµ n­íc qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña c¸c Tæng c«ng ty qua c¸c chØ tiªu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cuèi cïng. Trong thùc tÕ, c¸c Tæng c«ng ty cã mét vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, h¬n thÕ n÷a c¸c chØ tiªu tµi chÝnh cña c¸c Tæng c«ng ty hiÖn nay kh«ng ®­îc qu¶n lý mét c¸ch chÆt chÏ, Héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c Tæng c«ng ty ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn. V× vËy, trong mét vµi n¨m tíi Nhµ n­ãc nªn tiÕp tôc giao cho Liªn Bé thÈm ®Þnh vµ giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho c¸c Tæng c«ng ty. ViÖc giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng trong giai ®o¹n nµy cã ý nghÜa nh­ lµ “mét vïng ®Öm”, lµ “mét bµ ®ì” cho sù ra ®êi mét c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng míi phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ, gióp Héi ®ång qu¶n trÞ c¸c Tæng c«ng ty s¾p xÕp tæ chøc n©ng cao tr×nh ®é ®ñ kh¶ n¨ng thÈm ®Þnh vµ giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, tr¸nh t×nh tr¹ng t¨ng quÜ tiÒn l­¬ng qu¸ cao ¨n vµo vèn vµ tµi s¶n cña Nhµ n­íc. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu ®ã ngay tõ b©y giê c¸c Tæng c«ng ty ph¶i thùc hiÖn triÖt ®Ó c¸c nguyªn t¾c sau trong khi ph©n bæ vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. 2.1. Thùc hiÖn triÖt ®Ó nguyªn t¾c tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n cao h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n. Nh­ trong phÇn lý thuyÕt ®· ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng, n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ doanh nghiÖp, ta thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n víi tèc ®é nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n. Trong n¨m 2000 cã quy ®Þnh trªn nh­ng l¹i ch­a cã mét v¨n b¶n nµo h­íng dÉn thi hµnh mét c¸ch cô thÓ v× vËy c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc nãi chung vµ Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam nãi riªng vÉn ch­a thùc hiÖn triÖt ®Ó nguyªn t¾c nµy. §iÒu nµy ®­îc lý gi¶i bëi c¸c nguyªn nh©n sau: - Thø nhÊt: Do ch­a cã v¨n b¶n h­íng dÉn nªn mÆc dï ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®­îc x©y dùng theo ph­¬ng ph¸p ®¬n vÞ s¶n phÈm nh­ng khi tiÕn hµnh x©y dùng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n c¸c doanh nghiÖp l¹i cã quyÒn lùa chän chØ tiªu tÝnh n¨ng suÊt lao ®éng sao cho n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n cao nhÊt. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp th­êng chän n¨ng suÊt lao ®éng theo doanh thu v× nã th­êng cao h¬n n¨ng suÊt tÝnh theo hiÖn vËt. ViÖc lùa chän c¸ch tÝnh chØ tiªu n¨ng suÊt kh«ng nhÊt qu¸n qua c¸c n¨m, lµm cho ta khã so s¸nh n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n. - Thø hai: Do ch­a cã v¨n b¶n h­íng dÉn lªn khi so s¸nh tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n vµ tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n. Doanh nghiÖp so s¸nh sè lËp kÕ ho¹ch n¨m tr­íc vµ lËp kÕ ho¹ch n¨m nay ®iÒu nµy kh«ng ph¶n ¸nh thùc tÕ gi÷a n¨ng suÊt b×nh qu©n vµ tiÒn l­¬ng b×nh qu©n lËp kÕ ho¹ch ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸. - Thø ba: ViÖc so s¸nh gi÷a tèc ®é t¨ng cña n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n vµ tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n chØ lµ so s¸nh gi¶n ®¬n kh«ng cã mèi quan hÖ nµo gi÷a hai yÕu tè nµy trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®¬n gi¸. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy Bé lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi ban hµnh Th«ng t­ sè 06/2001 ngµy 29/1/2001 vÒ viÖc h­íng dÉn tÝnh tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n g¾n víi tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. C¨n cø h­íng dÉn Th«ng t­ sè 06/ 2001 ë trªn vµ b¶ng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng n¨m 2000 cña Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam ta tÝnh ®­îc. WTH 1999 = 25,52 (tÊn / ng­êi / n¨m). WKH 2000 = 23,28 (tÊn/ ng­êi/ n¨m). Tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n lµ: WKH 2000 Iw = --------------- x 100% - 100% = - 8,78% WTH 1999 Nh­ vËy n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n kÕ ho¹ch 2000 gi¶m so víi thùc hiÖn n¨m 1999 lµ 8,78% chø kh«ng ph¶i lµ t¨ng 10,2% nh­ trong phÇn thÈm ®Þnh ®¬n gi¸. TLTH 1999 = 1.196.000 (®ång/ ng­êi/ th¸ng). TLKH 2000 = 1.360.000 (®ång/ ng­êi/ th¸ng). Tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n. TLKH 2000 ITL = ----------------- x 100% - 100% = 13,71% TL TH1999 MÆc dï n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n gi¶m nh­ng tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n KH 2000 so víi TH 1999 t¨ng 13,71%. Theo quy ®Þnh t¹i Th«ng t­ sè 06/2001 ®Ó ®¶m b¶o tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n. §èi víi doanh nghiÖp cã n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n n¨m kÕ ho¹ch thÊp h¬n n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n thùc hiÖn n¨m tr­íc liÒn kÒ th× tiÒn l­¬ng b×nh qu©n n¨m kÕ ho¹ch ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tèi ®a ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau. TL TH x ( Iw + 100% ) TLKHmax = -------------------------------- 100% Nh­ vËy cã sù chªnh lÖch gi÷a tiÒn l­¬ng b×nh qu©n theo ®¬n gi¸ kÕ ho¹ch n¨m 2000 khi kh«ng ¸p dông Th«ng t­ sè 06/2001 víi khi ¸p dông. Ta thÊy tiÒn l­¬ng tÝnh theo ®¬n gi¸ lín nhÊt cña Tæng c«ng ty kÕ ho¹ch n¨m 2000 chØ ®¹t 1.301.000 (®ång/ ng­êi/ th¸ng) gi¶m 4,38% so víi thùc tÕ ¸p dông. V× vËy ®Ó thùc hiÖn triÖt ®Ó nguyªn t¾c tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n thÊp h¬n tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cÇn ph¶i ¸p dông Th«ng t­ 06/ 2001 mét c¸ch triÖt ®Ó, ®ång thêi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn Th«ng t­ trªn mét c¸ch liªn tôc. 2.2. Thùc hiÖn nguyªn t¾c g¾n tiÒn l­¬ng víi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. ViÖc g¾n hai yÕu tè tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp víi chØ tiªu lîi nhuËn lµ cÇn thiÕt nã thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a lµm vµ “¨n”. MÆt kh¸c nã thÓ hiÖn mèi quan hÖ rµng buéc doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng trong t¨ng thu nhËp vµ æn ®Þnh t¨ng lîi nhuËn tr¸nh t×nh tr¹ng l·i gi¶, lç thËt “¨n” vµo vèn cña Nhµ n­íc. ViÖc xem xÐt mèi quan hÖ nµy cßn ¸p dông trong viÖc thanh to¸n quü tiÒn l­¬ng thùc hiÖn cña doanh nghiÖp. VÊn ®Ò nµy ®­îc h­íng dÉn t¹i Th«ng t­ sè 18/1998 cña Bé lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi vÒ viÖc h­íng dÉn thanh to¸n quü tiÒn l­¬ng thùc hiÖn khi doanh nghiÖp nhµ n­íc kh«ng b¶o ®¶m chØ tiªu nép ng©n s¸ch vµ lîi nhuËn. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh doanh nghiÖp nhµ n­íc cã lîi nhuËn thùc hiÖn thÊp h¬n so víi n¨m tr­íc liÒn kÒ th× doanh nghiÖp ph¶i trõ lïi quü tiÒn l­¬ng t­¬ng øng víi lîi nhuËn gi¶m theo 2 c¸ch sau. C¸ch 1: Quü tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: VTH = V§G - (Pnt - Pth) + VPC + VTG Trong ®ã: VTH : Quü tiÒn l­¬ng thùc hiÖn cña doanh nghiÖp. V§G: Quü tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh theo ®¬n gi¸ ®­îc giao øng víi khèi l­îng s¶n phÈm thùc hiÖn, hoÆc doanh thu thùc hiÖn hoÆc tæng thu trõ tæng chi thùc hiÖn hoÆc lîi nhuËn thùc hiÖn Pnt: Lîi nhuËn thùc hiÖn n¨m b¸o c¸o tr­íc. PTH: Lîi nhuËn thùc hiÖn n¨m b¸o c¸o. VBS: Quü tiÒn l­¬ng bæ sung. VPC: Quü c¸c kho¶n phô cÊp l­¬ng vµ c¸c chÕ ®é kh¸c. VTG: Quü tiÒn l­¬ng lµm thªm giê. C¸ch 2: Quü tiÒn l­¬ng thùc hiÖn ®­îc tÝnh theo nguyªn t¾c cø gi¶m 1% lîi nhuËn so víi n¨m tr­íc th× gi¶m 0,5% quü tiÒn l­¬ng ®iÒu chØnh t¨ng thªm vµ tÝnh theo c«ng thøc: V§C (1 - PTH ) x 0,5 VTH = VC§ + V§C - --------------------------- + VPC + VBS + VTG Pnt Trong ®ã: VC§: Quü tiÒn l­¬ng chÕ ®é ®­îc x¸c ®Þnh theo sè lao ®éng ®Þnh møc nh©n víi hÖ sè l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc b×nh qu©n vµ møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc quy ®Þnh. V§C: Quü tiÒn l­¬ng ®iÒu chØnh t¨ng thªm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng quü tiÒn l­¬ng theo ®¬n gi¸ ®­îc giao tõ quü tiÒn l­¬ng chÕ ®é. C¸c th«ng sè kh¸c nh­ trong c¸ch 1. §Ó c¸c doanh nghiÖp tù gi¸c ¸p dông Th«ng t­ trªn Nhµ n­íc nªn xem xÐt c¸c yªu tè kh¸ch quan ¶nh h­ëng ®Õn yÕu tè lîi nhuËn, lo¹i trõ viÖc gi¶m trõ quü tiÒn l­¬ng v× c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan lµm gi¶m lîi nhuËn do cã sù tham gia ®iÒu chØnh c¸c yÕu tè "®Çu vµo” vµ "®Çu ra" cña ChÝnh phñ, hoÆc do viÖc ®æi míi c«ng nghÖ lµm t¨ng chi phÝ gi¶m lîi nhuËn, Khi ®ã Nhµ n­íc nªn cho phÐp ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®Ó tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng vµ kh«ng ph¶i gi¶m trõ quü tiÒn l­¬ng. 2.3. Hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp. Xuyªn suèt trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, ta thÊy mét mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp. Theo ®¸nh gi¸ chung hiÖn nay, trªn thùc tÕ mèi quan hÖ nµy kh«ng ®­îc chÆt chÏ víi nhau, theo sè liÖu ph©n tÝch tµi chÝnh cho biÕt trong c¬ cÊu doanh thu, tû träng tiÒn l­¬ng chiÕm kho¶ng tõ 6 %- 7%; lîi nhuËn chiÕm tõ 4%- 5% cßn l¹i lµ chi phÝ vËt chÊt (chi phÝ m¸y mãc, nguyªn, nhiªn vËt liÖu, c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch...) chiÕm tõ 88% - 90%. Tuy tiÒn l­¬ng chiÕm tû träng thÊp nh­ng Nhµ n­íc ®· ban hµnh hÖ thèng v¨n b¶n vµ giao cho c¸c c¬ quan qu¶n lý t­¬ng ®èi chÆt chÏ lµm c¬ së cho viÖc thanh tra, kiÓm tra. Trong khi ®ã chi phÝ vËt chÊt chiÕm tû träng lín nh­ng ch­a cã c¬ chÕ qu¶n lý chÆt chÏ vÒ ®Þnh møc, mÆt b»ng gi¸ chuÈn v× vËy viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t, thanh tra chi phÝ vËt chÊt cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu kh«ng cã c¨n cø chuÈn mµ chñ yÕu dùa vµo b¸o c¸o cu¶ doanh nghiÖp, ®©y lµ tån t¹i s¬ hë lín trong qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp Trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt giÊy cña Tæng c«ng ty theo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 2000 C«ng ty GiÊy T©n Mai cã møc lîi nhuËn ©m 14.000 (triÖu ®ång). MÆc dï C«ng ty GiÊy T©n Mai lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc xÕp h¹ng I cã c«ng nghÖ cao, quy m« tµi s¶n lín, cã sè lao ®éng ®øng thø hai trong Tæng c«ng ty víi 1.320 lao ®éng, chÊt l­îng s¶n phÈm cao ®¹t chøng chØ ISO 9002. Theo kÕ ho¹ch 2000 C«ng ty s¶n xuÊt vµ tiªu thô 60.000 (tÊn giÊy) c¸c lo¹i ®¹t doanh thu 577.428 (triÖu ®ång), chØ tiªu nép ng©n s¸ch n¨m 2000 cña C«ng ty lµ 3.180 (triÖu ®ång). Chi phÝ vËt chÊt n¨m 2000 lµ 555.255 (triÖu ®ång) chiÕm 96,16% gi¸ trÞ tæng doanh thu, tæng quÜ tiÒn l­¬ng n¨m 2000 cña C«ng ty lµ 18.993 (triÖu ®ång) b»ng 3,3% gi¸ trÞ tæng doanh thu. Víi tû träng nh­ trªn nÕu thÊt tho¸t hoÆc l·ng phÝ chi phÝ vËt chÊt tõ 3% ®Õn 5% th× tæng thÊt tho¸t hoÆc l·ng phÝ chi phÝ vËt chÊt lªn tíi 16.658 (triÖu ®ång) ®Õn 27.763 (triÖu ®ång) xÊp xØ vµ lín h¬n tæng quü tiÒn l­¬ng. V× vËy Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam cÇn phèi hîp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng kiÓm tra l¹i t×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ vËt chÊt t¹i C«ng ty GiÊy T©n Mai ®Ó ®¶m b¶o tiÒn l­¬ng ng­êi lao ®éng kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi sù yÕu kÐm trong kh©u qu¶n lý chi phÝ vËt chÊt. Theo th«ng t­ sè 05 vµ Th«ng t­ sè 18/2001 ë trªn th× nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng kh«ng ®­îc ¸p dông hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu mµ cßn ph¶i trõ lïi quü tiÒn l­¬ng. §iÒu nµy ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. Do ®ã ®Ó cÇn ph¶i t¨ng c­êng hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh trong doanh nghiÖp tr¸nh ¶nh h­ëng tíi c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng. Nhµ n­íc nªn t¨ng c­êng thanh tra, kiÓm tra c¸c C«ng ty sö dông cã ®óng chi phÝ vËt chÊt ®· bá ra hay kh«ng tr¸nh t×nh tr¹ng l·ng phÝ vËt chÊt vµ ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. III. Mét sè gi¶i ph¸p KH¸C. 1. Hoµn thiÖn biÓu mÉu thèng kª vÒ tiÒn l­¬ng. Trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng c¸c c¬ quan chøc n¨ng nªn yªu cÇu doanh nghiÖp x©y dùng mét sè biÓu mÉu sau: - BiÓu so s¸nh gi÷a møc t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n vµ møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n. - BiÓu so s¸nh tiÒn l­¬ng víi thu nhËp thuÇn tuý (v/ v +m). - BiÓu so s¸nh gi÷a tiÒn l­¬ng vµ lîi nhuËn (v/ m). - BiÓu so s¸nh mét ®ång tiÒn l­¬ng t¹o ra bao nhiªu ®ång doanh thu (v/ c +v +m). - BiÓu so s¸nh møc l­¬ng b×nh qu©n gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp cïng lo¹i. Trªn c¬ së b¸o c¸o c¬ quan cã thÈm quyÒn Trung ­¬ng lËp c¸c biÓu t­¬ng øng so s¸nh gi÷a c¸c vïng c¸c ngµnh phôc vô c«ng t¸c ph©n tÝch vµ ®iÒu tiÕt cÇn thiÕt. 2. T¨ng c­êng vai trß cña C«ng ®oµn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, C«ng ®oµn cã vai trß rÊt lín trong viÖc ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ lao ®éng gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng, x¸c ®Þnh c¸c møc tiÒn l­¬ng, t×nh tr¹ng viÖc lµm vµ c¸c lîi Ých kh¸c theo luËt ®Þnh ®Ó x©y dùng tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ vµ hîp ®ång lao ®éng trong doanh nghiÖp. C¸c møc tiÒn l­¬ng trong doanh nghiÖp chñ yÕu phô thuéc vµo kh¶ n¨ng tho¶ thuËn gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ tæ chøc c«ng ®oµn hoÆc ng­êi lao ®éng (c¬ chÕ hai bªn). Trªn gi¸c ®é vÜ m« cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc (c¬ chÕ ba bªn). Theo qui ®Þnh hiÖn nay C«ng ®oµn Tæng c«ng ty cßn ®­îc quyÒn tham gia vµo qóa tr×nh x©y dùng vµ ph©n bæ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. Ban chÊp hµnh C«ng ®oµn tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng tiªu chuÈn cÊp bËc c«ng nh©n kü thuËt, tiªu chuÈn nghiÖp vô viªn chøc, ®Þnh møc lao ®éng, ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, thang b¶ng l­¬ng, qui chÕ tr¶ l­¬ng,.. Ban chÊp hµnh C«ng ®oµn sÏ buéc doanh nghiÖp ph¶i cam kÕt thùc hiÖn c¸c môc tiªu vÒ ph©n phèi, thu nhËp theo ®óng tho¶ ­íc lao ®éng ®· ký. Thùc tÕ cho thÊy, c«ng ®oµn cã thÓ b¶o ®¶m viÖc t¨ng tiÒn l­¬ng mµ kh«ng g©y l¹m ph¸t th«ng qua khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. ViÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua vai trß cña C«ng ®oµn trong viÖc gi¸o dôc tÝnh kû luËt, tÝnh tr¸ch nhiÖm, t¸c ®éng ®Ó doanh nghiÖp tæ chøc ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng, gi¶m tû lÖ biÕn ®éng lao ®éng, thùc hiÖn ph©n phèi cã hiÖu qu¶ trong ph¹m vi doanh nghiÖp. §ã lµ c¸c lý do C«ng ®oµn cÊp trªn ph¶i quan t©m vµ kiÖn toµn nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c ®oµn trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, gióp tæ chøc C«ng ®oµn ®øng v÷ng ë vÞ trÝ vµ chøc n¨ng cña m×nh, nh»m thùc hiÖn vai trß lµ cÇu nèi gi÷a gi¸m ®èc vµ ng­êi lao ®éng, xøng ®¸ng lµ ®¹i diÖn cña ng­êi lao ®éng, gi¶m bít sù can thiÖp cña ChÝnh phñ ®èi víi c«ng t¸c tr¶ c«ng lao ®éng trong doanh nghiÖp. 3. Tr¸ch nhiÖm x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. Qua theo dâi viÖc thùc hiÖn giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã thÈm quyÒn, cho ®Õn hÕt quÝ II hµng n¨m vÉn cßn ch­a giao song ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do c¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký kh«ng ®óng thêi gian qui ®Þnh. Do ®ã, viÖc giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ nh­ qui ®Þnh. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, c¸c c¬ quan chøc n¨ng thùc hiÖn triÖt ®Ó c¸c qui ®Þnh, nÕu doanh nghiÖp nµo vi ph¹m qui ®Þnh vÒ thêi gian ®¨ng ký, tr×nh tù thÈm ®Þnh, c¬ quan chøc n¨ng cã thÈm quyÒn kiªn quyÕt kh«ng giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng n÷a vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh gãp phÇn thùc hiÖn ®óng tiÕn ®é theo qui ®Þnh d­íi ®©y. 3.1. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng vÒ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. A/ §èi víi Bé lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi. - Tr­íc th¸ng 4 hµng n¨m, thÈm ®Þnh kÕ ho¹ch lîi nhuËn vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xÕp h¹ng ®Æc biÖt sau khi trao ®æi ý kiÕn víi Côc tµi chÝnh doanh nghiÖp vµ mét sè ®¬n vÞ liªn quan cña Bé Tµi chÝnh. - Hµng n¨m tæng hîp t×nh h×nh lao ®éng, tiÒn l­¬ng, thu nhËp vµ n¨ng suÊt lao ®éng thùc hiÖn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. - Phèi hîp víi Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam thanh tra, kiÓm tra viÖc x©y dùng, thùc hiÖn ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng vµ qu¶n lý tiÒn l­¬ng, thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp thuéc Bé qu¶n lý ngµnh, lÜnh vùc, c¸c tØnh, Thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng. B/ §èi víi c¸c c¸n Bé qu¶n lý ngµnh, lÜnh vùc. - Tr­íc th¸ng 4 hµng n¨m thÈm ®Þnh kÕ ho¹ch lîi nhuËn, kÕ ho¹ch lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc quyÒn qu¶n lý. Phèi hîp víi Bé lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi, thÈm ®Þnh kÕ ho¹ch lîi nhuËn vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®èi víi c¸c Tæng c«ng ty thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 90/TTg ngµy 7/3/1994 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®­îc xÕp doanh nghiÖp h¹ng ®Æc biÖt. - Phèi hîp C«ng ®oµn ngµnh, nghÒ kiÓm tra viÖc x©y dùng, thùc hiÖn ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng vµ qu¶n lý lao ®éng tiÒn l­¬ng, thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp thuéc quyÒn qu¶n lý. - ChËm nhÊt vµo th¸ng 5 hµng n¨m b¸o c¸o vÒ Bé lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi t×nh h×nh giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng hµng n¨m kÕ ho¹ch cho c¸c doanh nghiÖp thuéc quyÒn qu¶n lý vµ t×nh h×nh thùc hiÖn n¨m tr­íc vÒ lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng, thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp theo biÓu mÉu qui ®Þnh. C/ Uû ban nh©n d©n TØnh, Thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng chØ ®¹o ®Ó Së lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi phèi hîp víi c¸c Së qu¶n lý ngµnh, lÜnh vùc. - Tr­íc th¸ng 4 hµng n¨m thÈm ®Þnh kÕ ho¹ch lîi nhuËn kÕ ho¹ch lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc quyÒn qu¶n lý sau khi trao ®æi ý kiÕn vµ c¬ quan tµi chÝnh ®Þa ph­¬ng. - Phèi hîp víi Bé lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi thÈm ®Þnh vÒ kÕ ho¹ch lîi nhuËn vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®èi víi Tæng c«ng ty thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh 90/TTg 7/3/1994 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®­îc xÕp h¹ng ®Æc biÖt. - Phèi hîp Liªn ®oµn lao ®éng cÊp TØnh thanh tra, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng vµ qu¶n lý lao ®éng, tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp trùc thuéc ®Þa ph­¬ng. - ChËm nhÊt vµo th¸ng 5 hµng n¨m b¸o c¸o vÒ Bé lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi t×nh h×nh giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng n¨m kÕ ho¹ch cho c¸c doanh nghiÖp thuéc quyÒn qu¶n lý vµ t×nh h×nh thùc hiÖn n¨m tr­íc vÒ lao ®éng tiÒn l­¬ng, thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp theo biÓu mÉu do Bé lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi qui ®Þnh. 3.2. VÒ x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. A/ §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc nãi chung. Gi¸m ®èc doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc, chØ ®¹o x©y dùng vµ ®¨ng ký møc lao ®éng theo qui ®Þnh, x©y dùng kÕ ho¹ch lîi nhuËn, ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, b¸o c¸o Héi ®ång qu¶n trÞ (nÕu cã) hoÆc tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn theo ph©n cÊp qu¶n lý ®Ó thÈm ®Þnh. B/ §èi c¸c doanh nghiÖp ®­îc xÕp h¹ng ®Æc biÖt. Tæng gi¸m ®èc cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc, chØ ®¹o x©y dùng vµ ®¨ng kÝ ®Þnh møc lao ®éng theo h­íng dÉn t¹i Th«ng t­ sè 14/L§TBXH ngµy 10/4/1997 cña Bé lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi; x©y dùng kÕ ho¹ch ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng b¸o c¸o Héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc Bé qu¶n lý ngµnh lÜnh vùc xem xÐt, cã c«ng v¨n göi Bé lao ®éng -Th­¬ng binh vµ x· héi ®Ò nghÞ thÈm ®Þnh kÕ ho¹ch lîi nhuËn vµ xem xÐt ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. C¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®Ó tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn theo ph©n cÊp qu¶n lý thÈm ®Þnh vµ giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tr­íc th¸ng 4 n¨m kÕ ho¹ch. Thñ tôc hµnh chÝnh ®Ò nghÞ thÈm ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®­îc tiÕn hµnh theo ph©n cÊp vµ tæ chøc qu¶n lý, sau khi x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng doanh nghiÖp cã c«ng v¨n göi cÊp cã thÈm quyÒn theo ph©n cÊp qu¶n lý thÈm ®Þnh vµ giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng theo quy ®Þnh nãi trªn. §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng sau khi ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn theo ph©n cÊp qu¶n lý thÈm ®Þnh hoÆc quyÕt ®Þnh, doanh nghiÖp ph¶i gi÷ tr×nh c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý ®Ó lµm c¨n cø quyÕt to¸n quü tiÒn l­¬ng vµ x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. B¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn lao ®éng, tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp chËm nhÊt vµo th¸ng 4 n¨m kÕ ho¹ch, doanh nghiÖp ph¶i b¸o c¸o cho cÊp cã thÈm quyÒn theo ph©n cÊp qu¶n lý t×nh h×nh thùc hiÖn lao ®éng, tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña n¨m tr­íc theo biÓu mÉu qui ®Þnh. kÕt luËn C¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp lµ vÊn ®Ò bøc xóc vµ nh¹y c¶m, cã liªn quan ®Õn ®êi sèng cña hµng triÖu ng­êi lao ®éng. Qua mçi lÇn c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng, chóng ta ®­a ra mét c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng míi, nh»m phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ- x· héi chung cña ®Êt n­íc. Víi cuéc c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng n¨m 1993, nh»m phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi, c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng còng ®­îc ®iÒu chØnh theo h­íng “ai sö dông lao ®éng ng­êi ®ã ph¶i tr¶ c«ng lao ®éng”. Nhµ n­íc kh«ng cÊp bï ng©n s¸ch tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm ¨n thua lç. Nhµ n­íc thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng, thu nhËp g¾n víi n¨ng suÊt lao ®éng, kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cuèi cïng cña doanh nghiÖp. NghÞ ®Þnh 28 CP ngµy 28/3/1997 cña ChÝnh phñ qui ®Þnh c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp chuyÓn tõ qu¶n lý cøng nh¾c, qu¶n lý quü tiÒn l­¬ng sang thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý linh ho¹t, qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. Qua thêi gian nghiªn cøu, t×m tßi kh¶o s¸t t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh ë Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam. Dùa trªn c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña qu¸ tr×nh x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng t¹i Tæng c«ng ty. Trªn quan ®iÓm ®æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, em ®· t×m hiÓu thùc tr¹ng c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ë Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng mÆt ®¹t ®­îc, nh÷ng tån t¹i vµ ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c nµy ë Tæng c«ng ty. Qua ®ã rót ra bµi häc kinh nghiÖm cho b¶n th©n sau nµy. Qua luËn v¨n tèt nghiÖp: “ Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt giÊy Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam”. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c¸n bé, chuyªn viªn Vô TiÒn l­¬ng– TiÒn c«ng Bé lao ®éng- Th­¬ng binh vµ x· héi ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò thùc tËp. Em ch©n thµnh c¸m ¬n chó Lª Minh Hång chuyªn viªn chÝnh Vô TiÒn l­¬ng– TiÒn c«ng, TiÕn sÜ Mai Quèc Ch¸nh chñ nhiÖm khoa Kinh tÕ lao ®éng nh÷ng ng­êi trùc tiÕp h­íng dÉn em thùc hiÖn luËn v¨n tèt nghiÖp nµy. Víi tÝnh chÊt luËn v¨n tèt nghiÖp, mÆc dï ®­îc sù h­íng dÉn tËn t×nh vµ sù cè g¾ng cña b¶n th©n song trong luËn v¨n tèt nghiÖp kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em kÝnh mong ®­îc sù chØ b¶o vµ gãp ý cña thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó luËn v¨n ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Hµ Néi, ngµy 05 th¸ng 05 n¨m 2002. Môc lôc Trang §Æt vÊn ®Ò…………………………………………………………….. Ch­¬ng I: §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng vµ vai trß cña ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng trong viÖc x©y dùng quÜ tiÒn l­¬ng…………………………………………. I/ Lý luËn c¬ b¶n vÒ tiÒn l­¬ng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng………………… 1. B¶n chÊt tiÒn l­¬ng………………………………………………… 2. Quan ®iÓm cña §¶ng ta ®èi víi tiÒn l­¬ng……………………….. 3. C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña tiÒn l­¬ng……………………………… 3.3.1. Chøc n¨ng th­íc ®o gi¸ trÞ ……………………………………..... 3.3.2. Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng……………………………… 3.3.3. Chøc n¨ng kÝch thÝch lao ®éng …………………………………… 3.3.4. Chøc n¨ng tÝch luü ……………………………………………….. 3.3.5. Chøc n¨ng x· héi cña tiÒn l­¬ng …………………………………. 4. C¸c mèi quan hÖ cña tiÒn l­¬ng…………………………………… 4.1. TiÒn l­¬ng vµ gi¸ c¶……………………………………………... 4.2. TiÒn l­¬ng vµ l¹m ph¸t ………………………………………… 4.3. TiÒn l­¬ng n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ lao ®éng……………………… 5. §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng……………………………………………….. II/ Ph­¬ng ph¸p x©y ®ùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng trong doanh nghiÖp Nhµ n­íc…………………………………………………………………… 1. C¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh h­íng dÉn x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng….. 2. X©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng theo th«ng t­ sè 05/ 2001/ TT-BL§TBXH…………………………………………………………… 2.1. Nguyªn t¾c chung khi x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng…………… 2.2. X¸c ®Þnh nhiÖm vô n¨m kÕ ho¹ch ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng 2.3. C¸c ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng…...……………… 2.3.1. §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tÝnh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm…………………. 2.3.2. §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tÝnh trªn doanh thu………………………… 2.3.3. §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tÝnh trªn tæng doanh thu trõ (-) tæng chi…… 2.3.4. §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tÝnh trªn lîi nhuËn…………………………. III/ Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng…………………………………………………….. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng t×nh h×nh x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng n¨m 2000 ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt giÊy Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam…………………………………………………………………... I/ Giíi thiÖu vÒ Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam……………………… 1. §Æc ®iÓm c¬ cÊu tæ chøc, bé m¸y cña Tæng c«ng ty……………... 2. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam……………………………………………………………... 2.1. §Æc ®iÓm vÒ s¶n phÈm………………………………………… . 2.2. §Æc ®iÓm vÒ lao ®éng…………………………………………… 2.3. §Æc ®iÓm vÒ c«ng nghÖ……………………………………… 2.4. §Æc ®iÓm vÒ thÞ tr­êng……………………………………… II/ Thùc tr¹ng c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng n¨m 2000 Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam…………………………………… 1. Thùc tr¹ng c«ng t¸c x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng………………….. 1.1. X¸c ®Þnh nhiÖm vô n¨m kÕ ho¹ch hoÆc lùa chän ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng……………………………………… 1.2. X¸c ®Þnh møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu Tæng c«ng ty ¸p dông…….. 1.3. X©y dùng hÖ sè l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc b×nh qu©n…………… 1.4. X©y dùng hÖ sè phô cÊp tiÒn l­¬ng…………………………….. 1.5. X©y dùng ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp ………………………… 1.6. X©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng tÝnh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm qui ®æi….………………………………………………………………… II/ Thùc tr¹ng t×nh h×nh thÈm ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ë Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam……………………………………………… 1. C«ng t¸c thÈm ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña Tæng c«ng ty GiÊy 2. C«ng t¸c thÈm ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng Nhµ n­íc ®èi víi Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam………………….. 2.1. ThÈm ®Þnh c¸c chØ tiªu tµi chÝnh…...………………… 2.2. C«ng t¸c thÈm ®Þnh c¸c chØ tiªu lao ®éng…...………………… 3. X©y dùng quü tiÒn l­¬ng n¨m kÕ ho¹ch…………………………… 4. T×nh h×nh giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña Tæng c«ng ty GiÊy cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn s¶n xuÊt giÊy…………………… 5. T×nh h×nh thùc hiÖn ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng vµ quyÕt to¸n quü tiÒn l­¬ng thùc hiÖn trong n¨m 2000……………………………………… III/ §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam……………………………… 1. Nh÷ng mÆt ®¹t ®­îc……………………………………………… 2. Nh÷ng tån t¹i………………………………………………………. 3. Mèi quan hÖ tiÒn l­¬ng gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn………………... 4. Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty GiÊy ViÖt Nam………………………………………… Ch­¬ng III: KhuyÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng…………………………………... I/ Hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng 1. Hoµn thiÖn møc l­¬ng tèi thiÓu……………………………….. 2. Hoµn thiÖn ®Þnh møc lao ®éng………………………………… 3. Hoµn thiÖn hÖ sè l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc b×nh qu©n…………. 4. Hoµn thiÖn hÖ sè phô cÊp tiÒn l­¬ng…………………………….. 5. CÊch x¸c ®Þnh sè lao ®éng ®Þnh biªn II/ Hoµn thiÖn c«ng t¸c giao ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng…………………….. 1. Thùc hiÖn triÖt ®Ó nguyªn t¾c tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n cao h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n……………….. 2. Thùc hiÖn nguyªn t¾c gÊn tiÒn l­¬ng víi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp……………………………………………………………. 3. Hoµn thiÖn c«ng qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp ……………….. III/ Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c…………………………………………… 1. Hoµn thiÖn hÖ thèng biÓu mÉu thèng kª vÒ tiÒn l­¬ng...…………... 2. T¨ng c­êng vai trß cña c«ng ®oµn..……………………………… 3. T¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm x©y dùng vµ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc...…………………………………. 3.1. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng vÒ qu¶n lý ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng…………………………………………………………………. 3.2. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng vÒ x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng…………………………………………………………….. KÕt luËn……………………………………………………………….