Phương pháp khuyến nông

DOWNLOAD:: Bé N«ng nghiÖp & PTNT ViÖt Nam  Céng ®ång chung Ch©u ¢u Dù ¸N PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N CAO B»NG - B¾C K¹N Tµi liÖu h−íng dÉn ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng Cao b»ng-2004 Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  1 DOWNLOAD:: Chñ biªn TrÇn V¨n KhÈn Ng« Xu©n Hoµng T¸c gi¶ NguyÔn Xu©n Tr¹ch Ph¹m ThÞ §µo Ng« Xu©n Hoµng Biªn TËp Karin Voigt NguyÔn Sü Hµnh TriÖu §øc Ho¹t N«ng ThÞ Hµ 2  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: Bé N«ng nghiÖp & PTNT ViÖt Nam  Céng ®ång chung Ch©u ¢u Dù ¸N PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N CAO B»NG - B¾C K¹N Tµi liÖu h−íng dÉn ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng Cao b»ng-2004 Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  3 DOWNLOAD:: Môc lôc Lêi giíi thiÖu ...............................................................................................................7 I. Mét sè vÊn ®Ò chung trong khuyÕn n«ng...........................................9 ii. Tæ chøc khuyÕn n«ng.....................................................................................13 iii. C¸n bé khuyÕn n«ng ......................................................................................16 iv. §èi t−îng cña khuyÕn n«ng .....................................................................23 v. C¸c Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng ...............................................................27 vi. c¸c ph−¬ng ph¸p Ph©n tÝch t×nh huèng............................................50 vii. X¸c ®Þnh c¸c nhu cÇu khuyÕn n«ng....................................................57 viii. Ph¸t triÓn c¸c chñ ®Ò khuyÕn n«ng .................................................62 ix. LËp kÕ ho¹ch khuyÕn n«ng .......................................................................66 x. §¸nh gi¸ khuyÕn n«ng...................................................................................71 4  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: CAO BANG - BAC kAN RURAL DEVELOPMENT PROJECT Ministry of Agriculture & Rural Development in partnership with the European Commission Training Manual Agricultural extension approaches Cao bAng-2004 Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  5 DOWNLOAD:: TABLE OF CONTENTS introduction..............................................................................................................7 I. general concerns in agricultural extension ...............................9 ii. ORGANIZATION OF AGRICULTURAL EXTENSION .......................................13 iii. AGRICULTIRAL EXTENSIONISTS......................................................................16 iv. TARGETS OF AGRICULTURAL EXTENSION..................................................23 v. AGRICULTURAL EXTENSION APPROACHES ................................................27 vi. ANALYSIS OF SITUATION ...................................................................................50 vii. NEED ASSESSMENT FOR AGRICULTURAL EXTENSION .........................57 viii. DEVELOPMENT OF AGRICULTURAL EXTENSION TOPICS ....................62 ix. AGRICULTURAL EXTENSION PLANNING.......................................................66 x. AGRICULTURAL EXTENSION EVALUATION...................................................71 6  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: Lêi giíi thiÖu Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng lµ tµi liÖu ®· ®−îc Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng - B¾c K¹n ¸p dông ®Ó gi¶ng d¹y cho c¸n bé khuyÕn n«ng c¸c cÊp tõ n¨m 2000 vµ ®· thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, ®−îc c¸c ®Þa ph−¬ng ®¸nh gi¸ cao. Tµi liÖu nµy nh»m n©ng cao n¨ng lùc cho c¸n bé khuyÕn n«ng c¸c cÊp tõ c¬ së (x· vµ th«n b¶n) ®Õn cÊp huyÖn vµ tØnh vÒ ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña ng−êi d©n, néi dung cña tµi liÖu nµy tËp trung giíi thiÖu chñ yÕu c¸c vÊn ®Ò sau: 1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ khuyÕn n«ng vµ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng 2. Tæ chøc khuyÕn n«ng ë ViÖt Nam còng nh− vai trß chøc n¨ng cña tæ chøc khuyÕn n«ng hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai. 3. C¸n bé khuyÕn n«ng vµ vai trß, nhiÖm vô cña c¸n bé khuyÕn n«ng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. 4. §èi t−îng cña khuyÕn n«ng vµ c¸c ph−¬ng ph¸p cÇn sö dông ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c khuyÕn n«ng ë c¸c cÊp. 5. C¸ch x©y dùng kÕ ho¹ch, tæ chøc thùc hiÖn ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ë c¸c cÊp còng nh− ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸n bé khuyÕn n«ng. Tµi liÖu nµy ®−îc biªn so¹n dïng ®Ó ®µo t¹o vÒ ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña ng−êi d©n cho c¸n bé cÊp tØnh vµ huyÖn nh»m môc ®Ých: Giíi thiÖu ph−¬ng ph¸p luËn vÒ ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña ng−êi d©n Sau kho¸ häc häc viªn sÏ: - N¾m v÷ng ®−îc tÇm quan träng cña ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña ng−êi d©n. - N¾m v÷ng ph−¬ng ph¸p x©y dùng kÕ ho¹ch, tæ chøc thùc hiÖn vµ qu¶n lý gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng còng nh− vai trß tr¸ch nhiÖm cña tõng ban ngµnh, tõng cÊp ë mçi b−íc trong ho¹t ®éng nµy. - BiÕt h−íng dÉn phÇn lý thuyÕt vµ thùc hµnh ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cho c¸n bé cÊp huyÖn, x· vµ th«n b¶n. - Qu¸n triÖt ®−îc tr¸ch nhiÖm cña tõng ban ngµnh vµ tõng cÊp trong viÖc hç trî, gióp ®ì c¬ së tiÕn hµnh x©y dùng, triÓn khai thùc hiÖn vµ theo dâi ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng. Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tµi liÖu nµy, chóng t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp trong vµ ngoµi dù ¸n. Tuy nhiªn, tµi liÖu ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt cÇn ®−îc bæ sung, chØnh lý cho phï hîp h¬n. Dù ¸n rÊt mong ®−îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c häc viªn vµ nh÷ng ai quan t©m ®Õn lÜnh vùc nµy. Dù ¸n PTNT Cao B»ng-B¾c K¹n Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  7 DOWNLOAD:: 8  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: I. Mét sè vÊn ®Ò chung trong khuyÕn n«ng 1.1. Kh¸i niÖm vÒ khuyÕn n«ng KhuyÕn n«ng lµ mét qu¸ tr×nh, mét hÖ thèng ho¹t ®éng nh»m truyÒn b¸ kiÕn thøc vµ huÊn luyÖn tay nghÒ cho n«ng d©n, ®−a ®Õn cho hä nh÷ng hiÓu biÕt ®Ó hä cã kh¶ n¨ng tù gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò czña hä nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, n©ng cao thu nhËp, c¶i thiÖn møc sèng, n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ trong ®êi sèng n«ng th«n. 1.2. Néi dung ho¹t ®éng khuyÕn n«ng Néi dung ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ë n−íc ta chñ yÕu tËp trung vµo mét sè chñ ®Ò sau: Tuyªn truyÒn chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp x©y dùng n«ng th«n cña §¶ng vµ Nhµ n−íc. TruyÒn b¸ nh÷ng tiÕn bé kü thuËt th©m canh c©y trång, vËt nu«i, b¶o qu¶n n«ng s¶n, bao gåm c¶ nghÒ c¸, nghÒ rõng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. Cung cÊp cho n«ng d©n nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr−êng, gi¸ c¶ n«ng s¶n ®Ó hä tæ chøc kinh doanh cã l·i. Phæ biÕn nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt giái cña n«ng d©n cho c¸c n«ng d©n kh¸c lµm theo. Båi d−ìng vµ ph¸t triÓn kü n¨ng vµ kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ cho hé n«ng d©n ®Ó t¨ng n¨ng suÊt chÊt l−îng s¶n phÈm, t¨ng thu nhËp, n©ng cao møc sèng. Thùc hiÖn c¸c dÞch vô kü thuËt vµ tham gia cung øng vËt t− cho n«ng d©n. TruyÒn b¸ th«ng tin kiÕn thøc, lèi sèng sinh ho¹t lµnh m¹nh cho n«ng d©n, ®Ò cao ý thøc b¶o vÖ m«i tr−êng thiªn nhiªn. 1.3. Chøc n¨ng cña khuyÕn n«ng Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ë n−íc ta cã c¸c chøc n¨ng sau ®©y: §µo t¹o/ h−íng dÉn/ tuyªn truyÒn/ t− vÊn vÒ tiÕn bé kü thuËt. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  9 DOWNLOAD:: Cung cÊp dÞch vô: C©y con gièng, ch÷a bÖnh vËt nu«i, b¶o vÖ thùc vËt, tiªu thô s¶n phÈm. KiÓm tra/ ®¸nh gi¸. CÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu: C¸c gi¶i ph¸p Nghiªn cøu  KhuyÕn n«ng  N«ng d©n C¸c vÊn ®Ò CÇu nèi thÓ hiÖn: 1. N«ng d©n ®ang gÆp ph¶i khã kh¨n g×? 2. C¬ quan nghiªn cøu cã nh÷ng gi¶i ph¸p g×? 3. KhuyÕn n«ng mang g× cho n«ng d©n? 4. KhuyÕn n«ng mang lîi g× cho c¬ quan nghiªn cøu? 5. KhuyÕn n«ng ®· lµm g× ®Ó n«ng d©n tù gióp ®ì ®−îc m×nh? 1.4. Yªu cÇu cña khuyÕn n«ng 10          Cô thÓ cho tõng c©y vµ con do ®èi t−îng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ sinh vËt. Phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi , ®iÒu kiÖn tù nhiªn víi tõng vïng do s¶n xuÊt n«ng nghiÖp diÔn ra trong ph¹m vi kh«ng gian réng. KÞp thêi do n«ng nghiÖp cã tÝnh thêi vô. Phï hîp víi tõng ®èi t−îng khuyÕn c¸o do n«ng d©n kh«ng ®ång nhÊt vÒ nguån lùc vµ nh©n lùc. DÔ thÊy, nghe, hiÓu vµ lµm theo. §¸p øng ®−îc mong muèn cña d©n. T¨ng kh¶ n¨ng ®Ó n«ng d©n tù gióp ®ì ®−îc m×nh. HiÖu qu¶ vµ tiÕt kiÖm. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: 1.5. C¸c nguyªn t¾c khuyÕn n«ng Phèi hîp víi n«ng d©n chø kh«ng lµm thay hä, gióp ®ì n«ng d©n chø kh«ng cho hä. C«ng t¸c khuyÕn n«ng cã tÝnh hoµn toµn d©n chñ vµ tù nguyÖn. C«ng t¸c khuyÕn n«ng mang tÝnh chÊt toµn diÖn, kh«ng chØ vÒ KHKT n«ng nghiÖp mµ c¶ cßn khoa häc x· héi , kinh tÕ, søc khoÎ,... C«ng t¸c khuyÕn n«ng ph¶i thÝch øng víi tõng vïng, tõng ®Þa ph−¬ng. C«ng t¸c khuyÕn n«ng ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng. C«ng t¸c khuyÕn n«ng mang tÝnh liªn hÖ, lµ nghÜa vô, niÒm vui cña c¸n bé vµ c¬ quan khuyÕn n«ng. KhuyÕn n«ng ph¶i chó ý ®Õn viÖc ph©n nhãm hé n«ng d©n, mçi nhãm hé sÏ cã ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng kh¸c nhau. KhuyÕn n«ng ph¶i mang tÝnh chÊt trao ®æi hai chiÒu. 1.6. Môc tiªu cña tæ chøc khuyÕn n«ng T¹o ®éng c¬ ®Ó n«ng d©n thùc hiÖn quyÕt ®Þnh. Lµm thay ®æi n«ng d©n hay n«ng tr¹i. Thµnh lËp c¸c tæ chøc, c¸c héi n«ng d©n . Gi¸o dôc vµ huÊn luyÖn n«ng d©n. ChuyÓn ®æi t×nh thÕ cña n«ng d©n. Gióp n«ng d©n ®¹t ®−îc môc ®Ých cña hä. Cho lêi khuyªn ®óng lóc ®Ó hä nhËn thøc ®−îc vÊn ®Ò. T¨ng thªm c¬ héi ®Ó n«ng d©n cã thÓ lùa chän. Th«ng b¸o cho hä kÕt qu¶ mong ®îi cña mçi sù lùa chän. Gióp hä quyÕt ®Þnh môc tiªu nµo lµ. 1.7. Mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng a) Nguån vèn vμ sö dông vèn Nguån vèn: +  Ng©n hµng Nhµ n−íc cÊp hµng n¨m. + Tµi trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi , t− nh©n trong vµ ngoµi n−íc. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  11 DOWNLOAD:: +  Tõ n«ng d©n , tõ mét phÇn s¶n phÈm t¨ng lªn do ¸p dông ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng. Sö dông nguån vèn: + +  Tr¶ l−¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cho c¸n bé khuyÕn n«ng ( CBKN). §µo t¹o, tËp huÊn, x©y dùng c¸c m« h×nh tr×nh diÔn, tuyªn truyÒn c«ng t¸c khuyÕn n«ng. + Mua s¾m c¸c trang thiÕt bÞ cho ho¹t ®éng khuyÕn n«ng( video, m¸y ¶nh, m¸y quay phim, ph−¬ng tiÖn ®i l¹i). +  Kinh phÝ cho héi häp, tham quan, khen th−ëng. b) ChÝnh s¸ch ®èi víi c¸n bé khuyÕn n«ng +  C¸n bé khuyÕn n«ng (CBKN) ®−îc båi d−ìng kü thuËt vµ nghiÖp vô ®Þnh kú. + CBKN dù líp ®µo t¹o dµi h¹n, nÕu theo yªu cÇu cña c¬ quan khuyÕn n«ng th× ®−îc h−ëng 100% l−¬ng. + CBKN dù líp ®µo t¹o dµi h¹n, theo yªu cÇu cña c¸ nh©n th× ®−îc h−ëng 70% l−¬ng. + CBKN c«ng t¸c t¹i c¬ së ®−îc h−ëng thªm mét kho¶n phô cÊp ngoµi l−¬ng, trÝch tõ quü khuyÕn n«ng. C¸c häc viªn tham gia mét líp tËp huÊn khuyÕn n«ng thuéc Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n 12  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: ii. Tæ chøc khuyÕn n«ng 2.1. C¸c tæ chøc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ë ViÖt Nam HiÖn nay, hÖ thèng c¸c c¬ quan tæ chøc tham gia vµo ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ë n−íc ta bao gåm: a) HÖ thèng tæ chøc KhuyÕn n«ng cña Nhµ n−íc gåm: - Trung −¬ng: Trung t©m khuýÕn n«ng quèc gia, Bé NN & PTNT - TØnh: Chi côc/Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh, Së NN & PTNT - HuyÖn: Tr¹m khuyÕn n«ng huyÖn - X·: C¸n bé khuyÕn n«ng, n«ng d©n HÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng Nhµ n−íc ®−îc s¾p xÕp thµnh m¹ng l−íi khuyÕn nu«ng tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng nh− sau: TT khuyÕn n«ng quèc gia Trung t©m KN tØnh TT vïng/huyÖn 1 Ruéng n«ng d©n 1  TT vïng 2 Ruéng n«ng d©n 2  Trung t©m vïng ... Ruéng n«ng d©n ... b) C¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c tr−êng chuyªn nghiÖp, c¸c trung t©m ph¸t triÓn. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  13 DOWNLOAD:: c) C¸c tæ chøc x· héi: Héi n«ng d©n, héi phô n÷, §oµn Thanh niªn, Héi lµm v−ên, Bo¶ thä, Cùu chiÕn binh, ... d) C¸c c«ng ty: Thuèc trõ s©u, thuèc s¸t trïng, ph©n bãn, ... e) KhuyÕn n«ng t− nh©n: Thó y, dÞch vô s¶n xuÊt . g) C¸c tæ chøc quèc tÕ: Tæ chøc chÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ. 2.2. Vai trß vµ chøc n¨ng cña c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng 2.3. C¸c ®Æc tr−ng cña mét hÖ thèng khuyÕn n«ng Mét hÖ thèng khuyÕn n«ng sÏ cã nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n sau ®©y: 14  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: 1. Cã nh÷ng mèi liªn kÕt, quan hÖ h÷u hiÖu víi c¸c tæ chøc nghiªn cøu n«ng nghiÖp. 2. Cã nhiÖm vô vµ c¬ së ph¸p lý râ rµng vµ cã nguån cung cÊp tµi chÝnh bÒn v÷ng, th−êng xuyªn, cã m¹ng l−íi khuyÕn n«ng hoµn chØnh (hÖ thèng giao th«ng liªn l¹c vµ c¸c c¬ së ®Þa ph−¬ng). 3. Cã ch−¬ng tr×nh båi d−ìng vµ huÊn luyÖn c¸c c¸n bé khuyÕn n«ng cã chÊt l−îng vµ liªn tôc. 4. Néi dung khuyÕn n«ng theo h−íng ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c n«ng hé vµ phôc vô trùc tiÕp c¸c n«ng hé. 5. C¸c c¸n bé khuyÕn n«ng kh«ng g¸nh v¸c nhiÖm vô ho¹t ®éng chÝnh quyÒn n«ng th«n hoÆc cung cÊp vËt t− cho n«ng hé. 6. Cã chÕ ®é tiÒn l−¬ng thÝch hîp, tho¶ ®¸ng cho c¸n bé khuyÕn n«ng nh»m ®éng viªn, duy tr× tr¸ch nhiÖm vµ sù nhiÖt t×nh cña hä. 7. Cã hÖ thèng th«ng tin h÷u hiÖu tõ c¸c c¬ quan l·nh ®¹o, chØ ®¹o ch−¬ng tr×nh ®Õn c¸c ®Þa ®iÓm khuyÕn n«ng t¹i ®Þa ph−¬ng. 8. Cã nguån th«ng tin liªn tôc tõ n«ng d©n (c¸c ý kiÕn ph¶n håi) ®Ó s¾p xÕp c¸c nhiÖm vô −u tiªn trong ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng. Mét líp tËp huÊn khuyÕn n«ng tæ chøc t¹i B¾c K¹n Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  15 DOWNLOAD:: iii. C¸n bé khuyÕn n«ng 3.1. Vai trß vµ nhiÖm vô cña c¸n bé khuyÕn n«ng C¸n bé khuyÕn n«ng lµ nh÷ng ng−êi trùc tiÕp tiÕp xóc, lµm viÖc víi nh÷ng ®èi t−îng rÊt ®a d¹ng, phÇn lín l¹i lµ c¸c n«ng d©n, nh÷ng ng−êi cã c¸c ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh kh¸c biÖt víi b¶n th©n hä. C¸c cuéc ®iÒu tra n«ng th«n n−íc ta gÇn ®©y cho thÊy sau nghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ, c¸c hé n«ng d©n b¾t ®Çu cã ph©n ho¸ ë mäi vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp, c¸c nhãm hé n«ng d©n kh¸c nhau tuú theo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt (®Êt ®ai, vèn, lao ®éng, c«ng cô ...) cã c¸ch lµm ¨n kh¸c nhau, cÇn cã c¸c biÖn ph¸p kü thuËt kh¸c nhau. V× vËy c¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i x¸c ®Þnh mét mèi quan hÖ lµm viÖc, tiÕp xóc, c− xö khÐo lÐo, th¸o v¸t vµ ®óng mùc. Trong thùc tÕ kh«ng cã c¸c kiÓu mÉu nµo hîp hoµn c¶nh. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu c¸ch nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ kh¸c nhau vÒ vai trß c¸n bé khuyÕn n«ng trong viÖc ®em l¹i sù ®æi míi cho mét hÖ thèng n«ng nghiÖp, cô thÓ h¬n lµ cho hÖ thèng c¸c hé n«ng d©n (hÖ thèng n«ng hé) Tuy nhiªn, nhiÖm vô chÝnh cña c¸c c¸n bé khuyÕn n«ng lµ dïng c¸c kiÕn thøc nghÒ nghiÖp cña m×nh ®· ®−îc ®µo t¹o, tËp huÊn ®Ó tham gia vµo c¸c ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu ph¸t triÓn hÖ thèng n«ng nghiÖp, thay ®æi hÖ thèng n«ng nghiÖp cña mét vïng nµo ®ã. Trong thùc tÕ, ng−êi c¸n bé khuyÕn n«ng cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp c¸c kiÕn thøc th«ng tin ®Ó lµm cho n«ng d©n dÔ hiÓu vµ ®i ®Õn nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ sù thay ®æi, c¶i tiÕn nµo ®ã trong s¶n xuÊt cña m×nh. Tõ ®ã nh÷ng kiÕn thøc míi, th«ng tin míi nµy sÏ ®−îc dÉn ®Õn n«ng d©n kh¸c. Víi vai trß nµy, c¸n bé khuyÕn n«ng ®−îc coi lµ ng−êi thÇy, ng−êi h−íng dÉn truyÒn b¸ kiÕn thøc míi, kü thuËt míi. V× vËy, ng−êi c¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i th−êng xuyªn ®−îc båi d−ìng ®µo t¹o qua c¸c líp tËp huÊn nh÷ng kiÕn thøc míi, th«ng tin míi; nh÷ng chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, nh÷ng ch−¬ng t×nh ph¸t triÓn n«ng th«n. MÆt kh¸c, ng−êi c¸n bé khuyÕn n«ng cã liªn hÖ chÆt chÏ vµ liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn t×nh c¶m t− duy c¸ nh©n cña n«ng d©n tr−íc nh÷ng ®æi míi trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Hä chó ý gióp ®ì n«ng d©n cã niÒm tin; th−êng xuyªn cã ý thøc tËp hîp nhau l¹i l«i cuèn vµo c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng. 16  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: Vai trß cña c¸n bé khuyÕn n«ng cã thÓ ®−îc m« t¶ b»ng nh÷ng côm tõ: Ng−êi thÇy-Ng−êi nghe-Ng−êi tæ chøc-Ng−êi träng tµi-Ng−êi qu¶n lý- Tr¹ng s−- g−êi l·nh ®¹o-Ng−êi xóc t¸c-Ng−êi th«ng tin-Nhµ cè vÊn-Ng−êi cung cÊp- Ng−êi b¹n- Ng−êi hç trî- Ng−êi cæ vò (Theo Guide to Extension, FAO, 1985). Cô thÓ mét c¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i ®ãng vµi trß: T− vÊn, truyÒn b¸ kü thuËt. Ng−êi thÇy cña ®µo t¹o phi chÝnh quy. Ng−êi xóc t¸c-CÇu nçi gi÷a s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu. Ng−êi b¹n, ng−êi hç trî, cæ vò vña d©n vµ céng ®ång. Thay mÆt Nhµ n−íc, x· héi thùc hiÖn sù gióp ®ì víi n«ng d©n. Ng−êi nghe, ng−êi tæ chøc, ng−êi träng tµi, ng−êi qu¶n lý, ng−êi l·nh ®¹o. C¸c nhiÖm vô chñ yÕu cña ng−êi c¸n bé khuyÕn n«ng ®−îc tãm l−îc nh− sau: T×m hiÓu yªu cÇu cña ®Þa ph−¬ng vµ n«ng d©n. Thu thËp vµ ph©n tÝch tµi liÖu. Ên ®Þnh môc tiªu cho ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng t¹i ®Þa ph−¬ng LËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn tr−íc m¾t vµ l©u dµi. §Ò ra ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn. Phæ biÕn, vËn ®éng n«ng d©n, tæ chøc ®oµn thÓ tham gia ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng huÊn luyÖn, c¸c ®iÓm tr×nh diÔn, tham quan, cung cÊp t− liÖu, tin bµi cho c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ViÕt b¸o c¸o khuyÕn n«ng. 3.2. Yªu cÇu ®èi víi c¸n bé khuyÕn n«ng §Ó c¸n bé khuyÕn n«ng lµm viÖc cã hiÖu qu¶, cÇn trang bÞ cho hä vèn kiÕn thøc nhiÒu mÆt (vÒ kü thuËt, chÝnh s¸ch, vèn sèng x· héi, t©m lý gi¸o dôc) vµ rÌn luyÖn cho hä cã kü x¶o c¸ nh©n (ph−¬ng ph¸p lµm viÖc, kinh nghiÖm tæ chøc, kh¶ n¨ng l·nh ®¹o, sö dông th«ng tin, ph©n tÝch vÊn ®Ò, vËn ®éng quÇn chóng, phÈm chÊt c¸ nh©n ...). Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  17 DOWNLOAD:: 3.2.1. Vèn kiÕn thøc - Kü thuËt: C¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i ®−îc huÊn luyÖn ®Çy ®ñ vÒ c¸c kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng, ®ång thêi ph¶i cã hiÓu biÕt tèt vÒ hÖ thèng n«ng nghiÖp vµ nghiªn cøu ph¸t triÓn hÖ thèng n«ng nghiÖp t¹i khu vùc ®−îc giao khuyÕn n«ng - ChÝnh s¸ch: C¸n bé khuyÕn n«ng cÇn n¾m v÷ng ph−¬ng h−íng nhiÖm vô ph¸t triÓn n«ng th«n, c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc cã ¶nh h−ëng ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña khu vùc khuyÕn n«ng ®Ó vËn dông thÝch hîp vµo c«ng viÖc cô thÓ cña m×nh. Hä còng cÇn cã hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ c¸c tæ chøc dÞch vô, qu¶n lý hµnh chÝnh t¹i ®Þa ph−¬ng. - Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc ng−êi lín: V× khuyÕn n«ng lµ mét ph−¬ng thøc gi¸o dôc kh«ng chÝnh quy cho n«ng d©n, phÇn lín lµ thanh niªn vµ ng−êi cã tuæi, cã ý thøc cho cuéc sèng hiÖn ®¹i, c¸ tÝnh ®· ®−îc ®Þnh h×nh, nhiÒu khi mang nÆng tÝnh b¶o thñ nªn c¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i cã ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc ®Æc biÖt: t«n träng, khiªm nh−êng, ®éng viªn khuyÕn khÝch n«ng d©n tù nguyÖn tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng. 3.2.2. Kü x¶o c¸ nh©n §©y lµ vÊn ®Ò phøc t¹p, phô thuéc vµo tr×nh ®é, c¸ tÝnh, kh¶ n¨ng cña tõng c¸n bé khuyÕn n«ng. Sau ®©y lµ gîi ý 5 lo¹i c«ng viÖc vÒ kü x¶o c¸ nh©n trong c«ng t¸c khuyÕn n«ng. - Tæ chøc lËp kÕ ho¹ch: C¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i x©y dùng ®−îc mét kÕ ho¹ch thùc thi cho ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng cña m×nh ë ®Þa ph−¬ng, kh¶ n¨ng qu¶n lý ®iÒu hµnh vµ hiÖu qu¶ cña ch−¬ng tr×nh. - Th«ng tin: §©y lµ kü x¶o c¬ b¶n, lµ nÒn t¶ng cña ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, v× khuyÕn n«ng lµ h×nh thøc tuyªn truyÒn, phæ biÕn kü thuËt míi cho ng−êi n«ng d©n. V× vËy c¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i lµ nhµ th«ng tin, tuyªn truyÒn (b»ng lêi hoÆc c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin kh¸c) ®Ó cã cè g¾ng thuyÕt phôc ®−îc ®«ng ®¶o n«ng d©n. - Ph©n tÝch vμ chuÈn ®o¸n vÊn ®Ò: C¸n bé khuyÕn n«ng cã n¨ng lùc ®iÒu tra, kh¶o s¸t t×nh h×nh thùc tÕ ®Ó nhËn biÕt vµ hiÓu thÊu c¸c vÊn ®Ò ®ang tån t¹i cña hÖ thèng n«ng nghiÖp cò, tõ 18  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: ®ã ®Ò ra ph−¬ng s¸ch hµnh ®éng, nh÷ng gi¶i ph¸p cho mét hÖ thèng n«ng nghiÖp míi. - L·nh ®¹o: C¸n bé khuyÕn n«ng cÇn t×m kiÕm vµ tin t−ëng vµo nh÷ng n«ng d©n ®ang tiÕp thu ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng th«ng qua viÖc chØ ®¹o, h−íng dÉn, l·nh ®¹o, theo dâi, ®«n ®èc hä trong c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn. - S¸ng kiÕn: V× c«ng t¸c khuyÕn n«ng rÊt ®a d¹ng, c¸n bé khuyÕn n«ng th−êng ph¶i lu«n lu«n n¨ng ®éng, tù chñ vµ biÕt ph¸t huy s¸ng kiÕn ®Ó tù ®¶m ®−¬ng c«ng viÖc cña m×nh. C¸c s¸ng kiÕn n¶y sinh chÝnh lµ kü x¶o cã hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng. 3.2.3. PhÈm chÊt cña c¸n bé khuyÕn n«ng §©y lµ tiªu chuÈn quan träng vµ cÇn thiÕt ®èi víi c¸n bé khuyÕn n«ng, quyÕt ®Þnh phÇn lín chÊt l−îng c«ng viÖc. V× vËy, khi chän c¸n bé khuyÕn n«ng cÇn ph¶i l−u ý chän ng−êi cã c¸c ®øc tÝnh sau ®©y. - Tù nguyÖn tham gia c«ng t¸c khuyÕn n«ng vµ thùc sù cã nhiÖt t×nh, cã tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc, ngay c¶ ki ph¶i c«ng t¸c ë c¸c vïng xa x«i, hÎo l¸nh hoÆc cã nhiÒu khã kh¨n vÒ c¸c ®iÒu kiÖn sinh ho¹t vËt chÊt vµ tinh thÇn. - Cã ®øc tÝnh trung thùc ®¸ng tin cËy trong c«ng viÖc thùc hiÖn c¸c vÊn ®Ò, c¸c kh©u kü thuËt cña ch−¬ng tr×nh còng nh− trong mèi quan hÖ víi n«ng d©n. - Cã ®øc tÝnh khiªm tèn, gi¶n dÞ, vui vÎ hoµ nhËp ®−îc vµo cuéc sèng cña n«ng d©n ®Ó ®¶m b¶o uy tÝn, tr¸ch nhiÖm, biÕt c− xö khÐo lÐo, ®¶m b¶o chÊt l−îng c«ng t¸c khuyÕn n«ng. - Kh«ng mÆc c¶m tù ti vµ rÊt kiªn nhÉn trong khi thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh hoÆc khi tiÕp xóc víi n«ng d©n, häc hái n«ng d©n nh÷ng ®iÒu hay ®Ó thªm kinh nghiÖm; t×m hiÓu nhu cÇu, nguyÖn väng vµ nh÷ng vÊn ®Ò cña n«ng d©n ®Ó cøu xÐt, gi¶i thÝch, gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng. - §iÒu quan träng lµ c¸n bé khuyÕn n«ng cÇn ph¶i qu¸n triÖt ý nghÜa cao ®Ñp cña khuyÕn n«ng, ph¶i nhËn râ nhiÖm vô cña m×nh lµ "lµm cho d©n", lÊy c¸i vui cña d©n lµm c¸i vui cña m×nh, mçi khi thÊy n«ng d©n thu ho¹ch ®−îc nh÷ng g× cã lîi, nhÊt lµ do sù h−íng dÉn cña m×nh th× lÊy lµm vui s−íng. 3.2.4. Kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t vμ nãi chuyÖn tr−íc c«ng chóng KhuyÕn n«ng lµ mét khoa häc gi¸o dôc n«ng nghiÖp nh»m ®−a nh÷ng kiÕn thøc, tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi ®Ó thay ®æi dÇn nh÷ng thãi quen tËp qu¸n, Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  19 DOWNLOAD:: s¶n xuÊt cò ®· trë thµnh l¹c hËu, nªn c¸n bé khuyÕn n«ng b¾t buéc ph¶i tËp luyÖn vµ thµnh th¹o kü x¶o nãi chuyÖn truyÒn ®¹t tr−íc c«ng chóng. §©y lµ mét h×nh thøc khuyÕn n«ng rÊt h÷u Ých vµ cã hiÖu qu¶ ®Ó ng−êi nghe hiÓu vµ nhËn thøc ®−îc ®Çy ®ñ néi dung vµ ý nghÜa cña ho¹t ®éng khuyÕn n«ng. C«ng viÖc nµy cã hiÖu qu¶ cao hay kh«ng th−êng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan nh− sau: - Tr×nh ®é kü thuËt c¸n bé khuyÕn n«ng: Muèn truyÒn ®¹t cho c«ng chóng hiÓu vµ tiÕp nhËn, c¸n bé khuyÕn n«ng tr−íc hÕt ph¶i n¾m v÷ng ®−îc kü thuËt mµ hä quyÕt ®Þnh truyÒn ®¹t, tõ ®ã hä cã thÓ tr×nh bµy râ rµng, tù tin, chñ ®éng vµ dÔ hiÓu h¬n. - NghÖ thuËt, ph−¬ng ph¸p nãi chuyÖn: Mçi c¸n bé khuyÕn n«ng cã kh¶ n¨ng nãi chuyÖn - truyÒn c¸c vÊn ®Ò kh¸c nhau ®Ó hÊp dÉn ng−êi nghe. NÕu c¸n bé khuyÕn n«ng th−êng xuyªn chÞu khã luyÖn tËp, m¹nh d¹n tham dù buæi nãi chuyÖn trao ®æi v¬i n«ng d©n th× kh¶ n¨ng nµy nµy tèt h¬n. - Néi dung nãi chuyÖn: Ng−êi nghe chó ý vµ mong chê nh÷ng vÊn ®Ò thiÕt thùc víi c«ng viÖc s¶n xuÊt, ®êi sèng vµ c¶ nh÷ng khã kh¨n tån t¹i cña hä còng nh− c¸c th«ng tin kü thuËt míi cã Ých cho hä. VÝ dô: ngoµi viÖc ¨n uèng lµ nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu cña cuéc sèng, mçi ng−êi cßn cÇn x©y dùng gia ®×nh, nu«i d¹y con c¸i, trang bÞ tiÖn nghi vµ t¹o dùng mét cuéc sèng v÷ng ch¾c vµ h¹nh phóc. Con ng−êi kh«ng nh÷ng cã nhiÒu nhu cÇu mµ cßn cã nhiÒu ham muçn vµ tham väng, tÊt c¶ ®Òu quan träng. Mäi ng−êi ®Òu t×m kiÕm nh÷ng c¬ héi vµ ®¸nh gia t−¬ng lai s¾p tíi cña m×nh. Ai còng muèn gi÷ mét vai trß quan träng trong x· héi vµ tù hoµ víi hµng xãm vÒ thµnh tÝch cña m×nh. C¸n bé khuyÕn n«ng khi nãi chuyÖn n¾m v÷ng nh÷ng néi dung vµ cã ph−¬ng ph¸p nãi chuyÖn sÏ gióp n«ng d©n tiÕp thu nhanh h¬n vµ ®Çy ®ñ h¬n. - Tr×nh ®é c«ng chóng: §a phÇn nh÷ng ng−êi tham gia khuyÕn n«ng ®Òu lµ n«ng d©n cã tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp vµ Ýt ®−îc th−êng xuyªn tiÕp thu c¸c th«ng tin kü thuËt. V× vËy c¸c bµi nãi chuyÖn vµ ph−¬ng ph¸p truyÒn ®¹t cña c¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i cÇn ph¶i ®−îc chuÈn bÞ ng¾n gän, dÔ hiÓu phï hîp víi nÒn t¶ng v¨n ho¸ ®Þa ph−¬ng. - §iÒu kiÖn nãi chuyÖn-truyÒn ®¹t: Tuú thuéc vµo yªu cÇu cña ho¹t ®éng vµ cã thÓ nãi chuyÖn víi n«ng d©n ngay t¹i ®ång ruéng víi thùc tiÔn s¶n xuÊt hoÆc trong phßng häp cã c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin truyÒn ®¹t nh− : b¶ng tranh, biÓu ®å, phim ¶nh, ®Ìn chiÕu, vi deo... 20  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: C¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i ¸p dông c¸c ®iÒu kiÖn nãi chuyÖn ®Ó g©y ®−îc Ên t−îng vµ lßng tin cña n«ng d©n. 3.2.5. ViÕt b¸o c¸o §©y lµ nhiÖm vô cÇn thiÕt cña c¸n bé khuyÕn n«ng. B¸o c¸o ®−îc viÕt theo yªu cÇu cña cÊp trªn, ®¶m b¶o tÝnh trung thùc, khoa häc, thùc tiÔn nªn ®ßi hái c¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i cã sè liÖu, t− liÖu tèt, cã kh¶ n¨ng tæng hîp, xö lý th«ng tin vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao víi c«ng viÖc. Khi viÕt b¸o c¸o cÇn tr¸nh phãng ®¹i hoÆc suy diÔn hoÆc mét chiÒu. - C¸c lo¹i b¸o c¸o: + B¸o c¸o tiÕn ®é ®−îc thùc hiÖn theo th¸ng, theo quý, theo n¨m. + B¸o c¸o thèng kª ng¾n ®−îc lµm hµng th¸ng. + B¸o c¸o hoµn chØnh lµm mçi n¨m mét lÇn. B¸o c¸o theo n¨m nªn t−êng thuËt theo c¸c phÇn: a. Mècêi gian vμ t×nh huèng: - Lóc nµo c«ng viÖc b¨t ®Çu. - Nh©n sù vµ tæ chøc ®iÒu hµnh. - C¸c ph−¬ng tiÖn c¸c c¬ quan khuyÕn n«ng. - Nh÷ng tæ chøc ®−îc dïng cho khuyÕn n«ng . b. Sù tiÕn bé: - M« t¶ c¸c ®Ò ¸n. - So s¸nh nh÷ng c«ng viÖc theo kÕ ho¹ch víi c«ng viÖc ®· hoµn tÊt. - Th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò gÆp ph¶i. c. C¸c khuyÕn c¸o M« t¶ ng¾n gän nh÷ng thay ®æi cÇn ®−îc thùc hiÖn trong ch−¬ng tr×nh c«ng t¸c n¨m sau. NÕu nh÷ng c«ng viÖc nµy sÏ ®−îc bæ sung thªm vµo, nªu c¶ c¸c khuyÕn c¸o vÒ nh÷ng c¶i tiÕn trong c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng sau. 3.2.6. Sö dông sù ñng hé hç trî cña l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng Sù thµnh c«ng cña c¸n bé khuyÕn n«ng t¹i ®Þa ph−¬ng phô thuéc vµo sù céng t¸c cña l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng ®ã. §©y lµ nh÷ng ng−êi cã uy tÝn ham hiÓu thùc tÕ cã tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp víi céng ®ång vµ víi hé n«ng d©n trong ch−¬ng Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  21 DOWNLOAD:: tr×nh khuyÕn n«ng. C¸n bé khuyÕn n«ng ph¶i cè g¾ng t×m ra c¸c ph−¬ng thøc céng t¸c vµ tranh thñ sù hç trî cña l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng th× míi cã thÓ ®¶m nhiÖm sù truyÒn b¸ thuyÕt phôc hµng ngµn hé n«ng d©n. C¸c ph−¬ng thøc hç trî cña ®Þa ph−¬ng: - L·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng gióp c¸n bé khuyÕn n«ng tæ chøc c¸c nhãm khuyÕn n«ng t¹i chç. - L·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng trùc tiÕp gióp ®ì trong viÖc truyÒn b¸ nh÷ng ý t−ëng vµ thùc nghiÖm míi b»ng c¸ch h−íng dÉn n«ng d©n ngay trªn ®ång ruéng, c¶ khi c¸n bé khuyÕn n«ng v¾ng mÆt. - L·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng ®−îc coi lµ ®iÓm tiÕp xóc gi÷a c¸n bé khuyÕn n«ng víi n«ng d©n tù nguyÖn vµ tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng. Thùc tiÔn ®· chøng minh: N¬i nµo cÊp uû, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng hiÓu râ ®−îc tÇm quan träng cña ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, ra søc chØ ®¹o, thóc ®Èy tæ chøc thùc hiÖn, cung cÊp ph−¬ng tiÖn, tµi chÝnh vµ gióp ®ì phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c tæ chøc ®oµn thÓ (thanh niªn, phô n÷, n«ng d©n, c¸c vÞ l·nh ®¹o t«n gi¸o ®Þa ph−¬ng, giµ lµng..) th× n¬i ®ã hiÖu qu¶ cña khuyÕn n«ng næi lªn rÊt râ. Mét líp tËp huÊn khuyÕn n«ng ®−îc tæ chøc t¹i huyªn Ng©n S¬n 22  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: iv. §èi t−îng cña khuyÕn n«ng 4.1. §èi t−îng khuyÕn n«ng §èi t−îng cña khuyÕn n«ng lµ n«ng th«n vµ n«ng d©n. N«ng th«n bao gåm c¸c c¸ nh©n, gia ®×nh, hä m¹c, céng ®ång, c¸c tæ chøc chÝnh quyÒn, c¸c tæ chøc x· héi. Ng−êi n«ng d©n cã c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, øng xö víi c¸i míi rÊt kh¸c nhau. BiÕt râ ®èi t−îng kh¸c nhau ë n«ng th«n sÏ ®¶m b¶o cho khuyÕn n«ng cã hiÖu qu¶. 4.2. X¸c ®Þnh nhãm môc tiªu cho khuyÕn n«ng - §Ó x¸c ®Þnh nhãm môc tiªu cô thÓ cho c«ng t¸c khuyÕn n«ng cÇn ph¶i: N¾m v÷ng t×nh h×nh n«ng th«n th«ng qua ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n (RRA) vµ ®¸nh gi¸ n«ng th«n víi sù tham gia cña ng−êi d©n (PRA). Dùa vµo môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Þa ph−¬ng/dù ¸n. NguyÖn väng cña d©n. - Nhãm môc tiªu gåm: N«ng d©n: + C¸ nh©n, nhãm hé, céng ®ång + Nªn xuÊt ph¸t tõ ng−êi nghÌo hay ng−êi giµu tr−íc? Phô n÷ D©n téc thiÓu sè D©n sèng ë vïng khã kh¨n, vïng xa, n¬i mµ kinh tÕ, v¨n ho¸ ch−a ph¸t triÓn C¸c hîp t¸c xa tæ chøc theo kiÓu míi Céng ®ång: hä hµng, dßng téc, xãm, b¶n C¸c tæ chøc x· héi: Héi cùu chiÕn binh, cao tuæi, lµm v−ên, ®oµn thanh niªn, héi phù n÷, héi n«ng d©n, ... Nhµ tr−êng. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  23 DOWNLOAD:: 4.3. Sù tham gia cña n«ng d©n vµo khuyÕn n«ng - N«ng d©n cã tham gia khuyÕn n«ng?     C¸n bé chØ h−íng dÉn mµ kh«ng lµm thay. D©n tù lµm th× d©n nhí l©u. D©n ph¶i tù gióp ®ì nhau cïng ph¸t triÓn. - D©n tham gia khuyÕn n«ng nh− thÕ nμo?       Hîp t¸c lµm thö, x©y dùng ®iÓm tr×nh diÔn. Gi¶ng gi¶i gióp n«ng d©n kh¸c lµm theo. Hoµn thiÖn c¶i tiÕn kü thuËt. Hoµn thiÖn ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng. Nªu nh÷ng vÊn ®Ò míi vµ nh÷ng th«ng tin cho khuyÕn n«ng vµ nghiªn cøu. - Lμm thÕ nμo ®Ó d©n tham gia vμo khuyÕn n«ng? XuÊt ph¸t tõ d©n. Gi¶i ph¸p do d©n bµn, d©n x©y dung. D©n kiÓm tra vµ h−ëng thµnh qu¶. M¸y mãc vµ ph©n bãn C«ng nghiÖp C¸c nhµ nghiªn cøu vµ gi¸o dôc  N«ng d©n  S¶n xuÊt n«ng nghiÖp Cung cÊp v¶i sîi vµ l−¬ng thùc N«ng d©n lμ mét phÇn cña hÖ thèng 24  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: 4.4. TiÕp thu c¸i míi cña n«ng d©n 4.4.1. Ph¶n øng cña n«ng d©n víi c¸i míi Khi mét kü thuËt míi ®−îc giíi thiÖu liÖu n«ng d©n cã øng xö nh− nhau kh«ng? VËy hä øng xö nh− thÕ nµo? Nh÷ng kh¶ n¨ng sau cã thÓ x¶y ra:      TiÕp thu ngay Chê ®îi xem xÐt TiÕp thu sau Kh«ng tiÕp thu 4.4.2. Qu¸ tr×nh tiÕp thu c¸i míi cña n«ng d©n Qu¸ tr×nh ng−êi n«ng d©n tiÕp thu c¸i míi lµ mét qu¸ tr×nh ®i nhËn thøc, xem xÐt, c©n nh¾c vµ quyÕt ®Þnh. §ã lµ mét qu¸ tr×nh bao gåm c¸c b−íc: nhËn biÕt, quan t©m, ®¸nh gi¸, lµm thö, vµ tiÕp thu. 1. NhËn biÕt - N«ng d©n cã biÕt ®−îc kü thuËt khuyÕn c¸o?     Kü thuËt ®ang ®−îc phæ biÕn ë lµng ta? Ai ®ang lµm? Ai ®ang h−íng dÉn? - Hä biÕt ®−îc qua ®©u?     C¸n bé khuyÕn n«ng, Hµng xãm vµ b¹n bÌ S¸ch b¸o vµ th«ng tin ®¹i chóng. 2. Quan t©m - Kü thuËt nµy cã t¸c dông g× ®Õn s¶n xuÊt cña gia ®×nh ta? - Cã ®óng víi c¸i mµ nhµ m×nh cÇn kh«ng? - Mang l¹i lîi Ých g× cho gia ®×nh kh«ng? 3. §¸nh gi¸ - Kü thuËt míi cã h¬n h¼n kü thuËt cò kh«ng? - Nhµ m×nh cã ®iÒu kiÖn ¸p dông kh«ng? - Cã trë ng¹i vµ rñi ro g×? Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  25 DOWNLOAD:: - §Çu t− bao nhiªu? Thu ®−îc bao nhiªu? - NÕu lµm th× trong nhµ (céng ®ång) cã ai ph¶n ®èi kh«ng? 4. Lμm thö: - Cã nªn lµm thö kh«ng? - Lµm ë møc ®é nµo? - Ai sÏ hç trî, hç trî nh− thÕ nµo? 5. TiÕp thu: - Kü thuËt míi tèt h¼n ch−a? - Nhµ m×nh sÏ ¸p dông réng ra? - Cã nªn nãi cho ng−êi kh¸c cïng lµm? 4.4.3. Nh©n tè ¶nh h−ëng tíi sù tiÕp thu c¸i míi cña n«ng d©n Nh÷ng nh©n tè sau ®©y cã ¶nh h−ëng ®Õn sù tiÕp thu c¸i míi cña ng−êi n«ng d©n: - C¸ nh©n: Tuæi, v¨n ho¸, chuyªn m«n, kinh nghiÖm, tiÕp xóc x· héi, quan ®iÓm vÒ c¸i míi. - §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi: Nguån lùc cña hé (vèn, lao ®éng, ®Êt ...), nguån th«ng tin, c¬ së dÞch vô, thÞ tr−êng, sù tham gia c¸c h×nh thøc hîp t¸c s¶n xuÊt. - Giao tiÕp x· héi vμ céng ®ång: Sù tiÕp xóc víi c¸n bé khuyÕn n«ng, tiÕp xóc víi th«ng tin ®¹i chóng, tiÕp cËn víi céng ®ång (hµng xãm, b¹n bÌ, ®oµn thÓ x· héi), tÝnh céng ®ång . - B¶n chÊt cña kü thuËt míi: HiÖu qu¶ (n¨ng suÊt cao, s¶n phÈm dÔ b¸n, gi¸ cao kh«ng?), cã ®¬n gi¶n, dÔ lµm kh«ng?, cã phï hîp kh«ng? - N¨ng lùc khuyÕn n«ng: N¨ng lùc cña c¸n bé khuyÕn n«ng: kh¶ n¨ng truyÒn thô, kinh nghiÖm c«ng t¸c, vËn ®éng quÇn chóng, hiÓu d©n. Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng: tËp huÊn, tr×nh diÔn, th«ng tin ®¹i chóng. Tæ chøc khuyÕn n«ng: nguån nh©n lùc, tµi chÝnh, sù hîp t¸c cña c¬ quan khuyÕn n«ng víi ®Þa ph−¬ng. Lßng tin cña d©n víi c¸n bé khuyÕn n«ng. Sù ñng hé cña ®Þa ph−¬ng vµ céng ®ång. 26  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: v. C¸c Ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng 5.1. Ph−¬ng ph¸p c¸ nh©n Ph−¬ng ph¸p c¸ nh©n lµ ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng mµ th«ng tin ®−îc chuyÓn giao trùc tiÕp cho tõng c¸ nh©n n«ng d©n. Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng c¸ nh©n kh¸c nhau. 5.1.1. Th¨m vμ gÆp §©y lµ ph−¬ng ph¸p mµ c¸n bé khuyÕn n«ng trùc tiÕp ®Õn th¨m n«ng d©n hay ng−îc l¹i n«ng d©n ®Õn gÆp c¬ quan khuyÕn n«ng, vµ còng cã thÓ n«ng d©n nµy gÆp n«ng d©n kh¸c. - Môc ®Ých C¸n bé khuyÕn n«ng lµm quen víi n«ng d©n. Thùc hiÖn sù gióp ®ì cô thÓ. Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò khã kh¨n tõ n«ng d©n. Ph¸t hiÖn ®iÓn h×nh vµ kinh nghiÖm. Mêi n«ng d©n tham gia. - Thêi gian th¨m C¶ hai bªn biÕt nhau. N«ng d©n gÆp khã kh¨n cÇn gióp ®ì. - Yªu cÇu ®èi víi CBKN khi th¨m n«ng d©n Cã môc ®Ých râ rµng. Cã lÞch tr×nh cô thÓ. ChuÈn bÞ lü néi dung tµi liÖu. Th¸i ®é vui vÎ ch©n thµnh vµ quan t©m. Ph−¬ng ch©m nãi Ýt nghe nhiÒu. Kh¬i dËy sù quan t©m cña n«ng d©n. Th¶o luËn ®Ó ph¸t hiÖn vÊn ®Ò vµ gi¶i ph¸p. Chó ý sù gióp ®ì vµ hîp t¸c cña chuyªn gia kh¸c. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  27 DOWNLOAD:: - Vai trß cña CBKN Ghi chÐp l¹i: môc ®Ých, khã kh¨n, gi¶i ph¸p vµ nh÷ng b−íc tiÕp theo Nh÷ng b−íc tiÕp theo: + ChuyÓn tµi liÖu, vËt t− cÇn thiÕt. + Tr¶ lêi c©u hái ch−a tr¶ lêi lÇn tr−íc. + Nh¾c n«ng d©n lµm ®óng tho¶ thuËn. - Lîi Ých cña ph−¬ng ph¸p th¨m vμ gÆp §−a ra c¸c gi¶i ph¸p phï hîp. N«ng d©n tiÕp thu cao do ®−îc truyÒn ®¹t trùc tiÕp. T¨ng lßng tin cña d©n víi c¸n bé khuyÕn n«ng. T¹o mèi liªn hÖ kh¨ng khÝt. - BÊt lîi cña ph−¬ng ph¸p th¨m vμ gÆp Tèn thêi gian. TËp trung sù gióp ®ì vµo mét sè n«ng d©n. 5.1.2. Ph−¬ng ph¸p th− vμ ®iÖn tho¹i - §iÒu kiÖn thùc hiÖn: D©n cã ®iÖn tho¹i. D©n cÇn th«ng tin quan träng vµ nhanh chãng. C¬ quan khuyÕn n«ng cÇn t×nh h×nh. - Ph−¬ng ph¸p: §Þa chØ râ rµng. Néi dung ph¶i cô thÓ. Ng¾n gän vµ gÇn gòi. - TiÖn lîi: Nhanh, kÞp thêi. §¸p øng th«ng tin theo yªu cÇu. - Khã kh¨n: §iÒu kiÖn thùc hiÖn 28  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: Kh«ng h−íng dÉn trùc tiÕp 5.2. Ph−¬ng ph¸p nhãm Lµ ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng mµ th«ng tin ®−îc truyÒn ®¹t cho mét nhãm ng−êi cã cïng chung mét mèi quan t©m vµ nh»m ®¹t môc ®Ých gièng nhau. 5.2.1. Thμnh lËp nhãm Dùa vµo môc tiªu c«ng viÖc: Nhãm ph¶i bao gåm nh÷ng n«ng d©n cã chung nguyÖn väng gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh− trång trät, ch¨n nu«i, lµm v−ên hay nu«i c¸ .. Quy m« hîp lý: quan hÖ céng ®ång, hä hµng. §ång ®Òu: vÒ kinh tÕ, quan t©m, kinh nghiÖm, kü n¨ng. æn ®Þnh. 5.2.2. Lîi Ých cña ph−¬ng ph¸p nhãm NhiÒu ng−êi n¾m ®−îc kü thuËt míi. Tèn Ýt nh©n lùc. Kh¬i dËy sù tham gia cña d©n. C¶i tiÕn kü thuËt do d©n gãp ý. Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò míi. 5.2.3. C¸c ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng nhãm 1. Tr×nh diÔn §ã lµ ph−¬ng ph¸p x©y dùng m« h×nh thùc tÕ ®Ó n«ng d©n th«ng qua lµm, quan s¸t, trao ®æi vµ th¶o luËn. - Yªu cÇu: Chñ ®Ò tr×nh diÔn cã tÝnh kh¶ thi: ®¸p øng ®−îc khã kh¨n cña d©n. §¹i diÖn vÒ m« h×nh (kü n¨ng, nguån lùc ..). N«ng d©n lµm lµ chÝnh, CBKN t− vÊn. Thêi ®iÓm lµm ®óng thêi vô vµ d©n cã thÓ tham gia. Ng«n ng÷ vµ c¸ch lµm ph¶i phæ th«ng, dÔ lµm, dÔ hiÓu. - C¸c lo¹i h×nh tr×nh diÔn Tr×nh diÔn kÕt qu¶ Tr×nh diÔn ph−¬ng ph¸p Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  29 DOWNLOAD:: a. Tr×nh diÔn kÕt qu¶ N«ng d©n ®−îc CBKN h−íng dÉn x©y dùng m« h×nh ®Ó cã kÕt qu¶. KÕt qu¶ nμy ®−îc dïng ®Ó chøng minh cho kü thuËt míi vμ thuyÕt phôc nh÷ng n«ng d©n cã quan t©m lμm theo. - T¸c dông: T¨ng lßng tin cña d©n víi kü thuËt míi. Cung cÊp th«ng tin cho d©n vµ CBKN, c¬ quan nghiªn cøu. - Thêi gian: Khi kü thuËt míi ®· ®−îc kh¼ng ®Þnh t¹i ®Þa ph−¬ng, cã kÕt qu¶ râ rÖt vµ dÔ thuyÕt phôc. Khi d©n cÇn kü thuËt míi. - C¸ch lμm: X¸c ®Þnh môc ®Ých tr×nh diÔn. Lùa chän n«ng d©n tham gia. LËp kÕ ho¹ch x©y dùng m« h×nh. H−íng dÉn n«ng d©n lµm m« h×nh. ChØ ®¹o, kiÓm tra, gãp ý. Theo dâi kÕt qu¶. Tæ chøc b¸o c¸o kÕt qu¶ vÒ m« h×nh. b. Tr×nh diÔn ph−¬ng ph¸p Tæ chøc cho n«ng d©n biÕt c¸ch x©y dùng m« h×nh tõ ®Çu ®Õn cuèi ®Ó mäi ng−êi biÕt c¸ch lμm vμ ¸p dông mét kü thuËt cô thÓ. - T¸c dông: Lµm cho n«ng d©n tiÕp xóc, liªn hÖ vµ häc tËp lÉn nhau. 30      D©n hiÓu ®−îc c¸ch lµm tõ ®Çu ®Õn cuèi. D©n tham gia mäi c«ng viÖc. Ph¸t huy ®−îc sù s¸ng t¹o cña d©n. C¸n bé khuyÕn n«ng cã c¬ héi häc tËp tõ d©n vµ c¶i tiÕn ph−¬ng ph¸p. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: - C¸ch lμm: X¸c ®Þnh môc ®Ých tr×nh diÔn. Lùa chän n«ng d©n tham gia: Nh÷ng n«ng d©n quan t©m ®Õn kü thuËt míi. X¸c ®Þnh cÊu tróc m« h×nh: Nªn cã m« h×nh theo kü thuËt míi vµ m« h×nh cò ®Ó cho d©n so s¸nh vÒ c¸ch lµm, kÕt qu¶ lµm. X¸c ®Þnh tr×nh tù c«ng viÖc. CBKN t− vÊn, d©n lµm tõng c«ng viÖc. Kh¬i dËy sù h¨ng h¸i cña d©n ®Ó hä nhËn xÐt tõng ®éng t¸c nghÒ nghiÖp, kÕt qu¶ gi÷a kü thuËt míi vµ kü thuËt cò. T×m nguyªn nh©n cña sù sai kh¸c gi÷a 2 ph−¬ng ph¸p. X©y dùng gi¶i ph¸p. §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p cña nh÷ng b−íc tiÕp theo. §¸nh gi¸ vµ kÕt luËn. 2. Häp nhãm - Môc ®Ých: §Ó c¸n bé khuyÕn n«ng truyÒn ®¹t cho d©n vÒ ph¸t triÓn n«ng th«n, c¸ch lµm ¨n míi, c¸c biÖn ph¸p kü thuËt míi. N«ng d©n còng cã c¬ héi ®Ó th¶o luËn c«ng khai nh÷ng vÊn ®Ò cña hä ®Ó ®−a ra nh÷ng ®Ò xuÊt míi, nh÷ng quyÕt ®Þnh míi. - H×nh thøc héi häp: Häp th«ng b¸o: Phæ biÕn chØ thÞ hay th«ng tin míi vµ thu thËp ý kiÕn cña d©n. Häp lËp kÕ ho¹ch: Th¶o luËn vÊn ®Ò cô thÓ tr−íc khi ®−a ra gi¶i ph¸p vµ nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ c«ng viÖc cÇn lµm tiÕp theo. Häp nhãm cã chung lîi Ých: (lµm v−ên, nu«i c¸, vv) ®Ó th¶o luËn vµ chuyÒn ®¹t nh÷ng chñ ®Ò chung cña nhãm. Häp chung céng ®ång: Toµn thÓ céng ®ång ®Ó nghe phæ biÕn vµ th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò chung. - ChuÈn bÞ cho cuéc häp: Chän thêi gian vµ ®Þa ®iÓm. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  31 DOWNLOAD:: Th«ng b¸o mêi häp. Bè trÝ n¬i häp, chuÈn bÞ bµn ghÕ, vÖ sinh s¹ch sÏ. ChuÈn bÞ nh÷ng thø cÇn thiÕt nh− bót, giÊy, b¶ng, phÊn, vµ c¸c ph−¬ng tiÖn nghe nh×n. V¹ch ch−¬ng tr×nh th¶o luËn, thø tù tr×nh bµy c¸c chñ ®Ò. ChØ ®Þnh kh¸ch mêi hoÆc c¸c chuyªn gia sÏ ph¸t biÓu. - Tr×nh tù cña mét cuéc häp: 1. Khai m¹c (®óng giê): Chµo mõng ®¹i biÓu, tuyªn bè môc ®Ých vµ néi dung. 2. BÇu chñ to¹, th− ký ®Ó ®iÒu khiÓn cuéc häp. 3. Chñ to¹ ®iÒu khiÓn cuéc häp víi sù hç trî cña CBKN. 4. Th¶o luËn néi dung, h−íng dÉn vµ khuyÕn khÝch tranh luËn. 5. Tãm t¾t nh÷ng ®iÓm chÝnh vµ ghi l¹i nh÷ng kÕt luËn, nh÷ng quyÕt ®Þnh. 6. BÕ m¹c, c¶m ¬n ®¹i biÓu vµ c¸c thµnh viªn. Chó ý: + Thêi gian häp kÐo dµi tõ 1h - 1h30'. + Thêi ®iÓm: Tr¸nh thêi vô khÈn tr−¬ng, khi mÖt mái vµ c¨ng th¼ng. + Néi dung ng¾n gän, cÇn thiÕt vµ dÔ hiÓu. 3. Th¨m quan - Môc ®Ých: Chøng minh cho n«ng d©n thÊy kÕt qu¶ øng dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt míi cã hiÖu qu¶ trªn ®ång ruéng thùc tÕ. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó n«ng d©n ®i ®Õn mét ®Þa ph−¬ng nµo ®ã, tËn m¾t quan s¸t trao ®æi vÒ mét kü thuËt míi. - Lîi Ých: Cung cÊp th«ng tin cho sù nhËn biÕt thùc tÕ. N«ng d©n nhËn thøc ®−îc trong thêi gian ng¾n. KÕt hîp lý thuyÕt víi thùc tÕ ®Ó häc. Trao ®æi kinh nghiÖm häc hái cña chÝnh n«ng d©n ®· lµm. 32  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: T¨ng lßng tin cña ng−êi d©n víi CBKN. - BÊt lîi: Thêi gian ng¾n, ch−a hiÓu cÆn kÏ. - Thêi gian t ham quan: Khi kü thuËt míi cã kÕt qu¶ râ rµng vµ ®· ®−îc kh¼ng ®Þnh. Kü thuËt ®ã ch−a cã ë ®Þa ph−¬ng nh−ng cã thÓ ¸p dông ë ®Þa ph−¬ng. - Tæ chøc th¨m quan: X¸c ®Þnh môc ®Ých tham quan. Lùa chän m« h×nh, ®Þa ®iÓm. Liªn hÖ tiÒn tr¹m. X©y dùng lÞch tr×nh. Tæ chøc ®oµn: Quy m« sè ng−êi 15- 20 ®Ó dÔ qu¶n lý, chi phÝ võa ph¶i dÔ th¶o luËn. Tæ chøc tham quan: nªn cã mÆt chñ cña m« h×nh, b¸o c¸o vÒ m« h×nh. ChÊt vÊn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ch−a râ. Ghi chÐp ®Çy ®ñ c¸c vÊn ®Ò. 5.3. Ph−¬ng ph¸p th«ng tin ®¹i chóng 5.3.1. Kh¸i niÖm Ph−¬ng ph¸p th«ng tin ®¹i chóng lµ ph−¬ng ph¸p truyÒn b¸ kiÕn thøc khuyÕn n«ng b»ng c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. 5.3.2. −u vμ nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p - −− ®iÓm: Phôc vô ®−îc nhiÒu ng−êi. Linh ho¹t trong mäi n¬i. TruyÒn th«ng tin nhanh. Chi phÝ thÊp. - Nh−îc ®iÓm: Kh«ng cã lêi khuyªn vµ sù gióp ®ì cô thÓ cho tõng c¸ nh©n. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  33 DOWNLOAD:: 5.3.3. Yªu cÇu cña th«ng tin Kü thuËt kh«ng phøc t¹p, ®¬n gi¶n, dÔ lµm. TÝnh kh¶ thi cao, cÇn ®−îc phæ biÕn réng r·i. §· ®−îc kh¼ng ®Þnh trong thùc tÕ. N»m trong nh÷ng −u tiªn ph¸t triÓn cña ®Þa ph−¬ng. 5.3.4. C¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn tin 1. Ph−¬ng tiÖn nghe Th«ng tin khuyÕn n«ng ®−îc chuyÓn t¶i qua ®µi ph¸t thanh vµ truyÒn thanh. - ChuÈn bÞ bμi nãi trªn ®μi: X¸c ®Þnh môc ®Ých viÕt bµi: ViÕt bµi ®Ó lµm g×? §èi t−îng nghe: Cho ai? Hä sÏ tiÕp thu th«ng tin nh− thÕ nµo? Thu thËp tµi liÖu vµ sù kiÖn: Cô thÓ vµ gÇn gòi víi ®Þa ph−¬ng H×nh thøc tr×nh bµy: + Bµi nãi, bµi ph¸t biÓu, to¹ ®¶m, C©u chuyÖn truyÒn thanh + ChuyÖn vui, d©n ca hß vÌ, th¬ + Ghi ©m - Ph¸t thanh trªn ®μi: Lóc nµo? Ch−¬ng tr×nh nµo? Bao l©u? Sè lÇn ph¸t? Nhí r»ng nãi víi d©n chø kh«ng ph¶i gi¶ng bµi cho hä. 2. Ph−¬ng tiÖn ®äc - Ph−¬ng tiÖn ®äc bao gåm: - Tµi liÖu h−íng dÉn. - B¸o: Khoa häc ®êi sèng, N«ng nghiÖp, N«ng d©n, ... - Tµi liÖu phæ biÕn khoa häc kü thuËt, tê r¬i. - Yªu cÇu viÕt tμi liÖu khyÕn n«ng: TruyÒn ®¹t ®−îc th«ng tin, chØ qua ®äc mµ n«ng d©n hiÓu ®−îc môc ®Ých, ý nghÜa, c¸ch lµm vµ lµm ®−îc. HÊp dÉn, n«ng d©n nhí l©u. §¸p øng ®−îc nh÷ng mong ®îi cña n«ng d©n. 34  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n DOWNLOAD:: - Ph−¬ng ph¸p viÕt: Ng«n ng÷ ®¬n gi¶n, ®Þa ph−¬ng ho¸. C©n nh¾c ®Õn quan t©m cña ng−êi nghe. Ýt sè liÖu vµ dÔ hiÓu. Kh«ng qu¸ dµi. §ñ ý vµ logic. Cã h×nh vÏ minh ho¹, nÕu cÇn. §Çu ®Ò bµi viÕt ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, hÊp dÉn. - Néi dung bμi viÕt: T×nh h×nh. Ph©n tÝch nguyªn nh©n. BiÖn ph¸p kh¾c phôc. KÕt luËn vµ nh¾c nhë. 3. Ph−¬ng tiÖn nh×n - Ph−¬ng tiÖn nh×n bao gåm: ¸p phÝch, tranh ¶nh, tranh cæ ®éng, s¸ch b−ím. MÉu vËt vµ m« h×nh: mÉu c«n trïng, s©u bÖnh, gièng c©y, gièng con, … Phim ®Ìn chiÕu. - Nªn vÏ ¸p phÝch nh− thÕ nμo? Chñ ®Ò s¸t thùc, h×nh ¶nh quen thuéc, ®¬n gi¶n, tranh ph¶i gièng. Cã søc thuyÕt phôc. Cã thÓ vÏ ë d¹ng ®¶ kÝch hay trung thùc. So s¸nh c¸i cò víi c¸i míi. - Nªn lμm s¸ch b−ím nh− thÕ nμo? §ñ néi dung: c¸c b−íc tiÕn hµnh, khã kh¨n gÆp ph¶i, c¸ch gi¶i quyÕt, lîi Ých ®¹t ®−îc. Tr×nh bµy ng¾: KÕt hîp víi tranh vÏ. HÊp dÉn vµ ®Ñp. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n  35 DOWNLOAD:: RÎ tiÒn. - Phim ®Ìn chiÕu nªn ®−îc lμm nh− thÕ nμo? Bè côc vµ néi dung dÔ hiÓu. Chôp c¸c h×nh ¶nh ®Æc tr−ng. 4. Ph−¬ng tiÖn nghe nh×n Phim Video Phim nhùa Ch−¬ng tr×nh v« tuyÕn 5. TriÓn l∙m §©y lµ ph−¬ng ph¸p th«ng tin nhanh vµ cã søc thuyÕt phôc vÒ nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc, vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt c¸c gièng c©y trång, vËt nu«i míi, vÒ c¸c tiÕn bé kü thuËt míi, nh÷ng s¶n phÈm míi phôc vô n«ng nghiÖp. - TÝnh chÊt cña triÓn l·m Cã thÓ hoµn toµn th−¬ng m¹i nh− héi chî, còng cã thÓ mang tÝnh tuyªn truyÒn gi¸o dôc hoÆc kÕt hîp víi nhau. - C¸c b−íc tiÕn hμnh 1. ChuÈn bÞ ®Ò c−¬ng: Chñ ®Ò, môc ®Ých triÓn l·m ph¶i phï hîp víi nhu cÇu ng−êi xem vµ kÝch thÝch ®−îc thµnh phÇn tham dù triÓn l·m. 2. X¸c ®Þnh thµnh phÇn tham gia, hiÖn vËtm t− liÖu cã thÓ tr−ng bµy. 3. X¸c ®Þnh quy m« tæ chøc, thêi gian, kinh phÝ, ®Þa ®iÓm. 4. Th«ng b¸o cho c¸c thµnh viªn tham dù triÓn l·m. 5. Qu¶ng c¸o víi d©n chóng vÒ cuéc triÓn l·m. 6. Thi c«ng triÓn l·m. 7. TiÕn hµnh triÓn l·m. Chó ý: Tªn cuéc triÓn l·m ph¶i thÝch hîp vµ ng¾n gän. Cã tµi liÖu ®Ó ph©n ph¸t cho ng−êi xem. Chän ng−êi h−íng dÉn: hÊp dÉn, n¾m v÷ng vÊn ®Ò, diÔn gi¶i tèt. B¶n thuyÕt minh ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é cña kh¸ch xem. Bè trÝ ng−êi tiÕp kh¸ch vµ cã sæ gãp ý cña kh¸ch. 36  Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n