Ảnh hưởng của các nguồn Biochar trong khẩu phần lên sinh trưởng, sinh lý sinh hóa máu và mật số vi khuẩn trong phân gà nòi

DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN CHĂN NUÔI KHKT Chăn nuôi số 259 - tháng 9 năm 202044 4. KẾT LUẬN Ở giai đoạn 9-12 tuần tuổi, khẩu phần nuôi vịt Xiêm địa phương có mức protein thô 17% cho tăng khối lượng, khối lượng cuối và thành phần thân thịt cao hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Abd El-Samee L.D., H.M.H. El-Allawy and N.A. Maghraby (2012). Comparative Study on Some Productive Traits of Muscovy and Sudani Ducks in Egypt, Inter J. Poul. Sci., 11(4): 264-68. 2. Adesope O.M. and M.B. Nodu (2002). A note on acceptance of duck as table-meat among inhabitants of selected communities in the Niger Delta zone, Liv. Res. Rur. Dev., 14: www.lrrd.org/lrrd14/6/ades146.htm. Accessed Sep 9, 2012. 3. Ali M. A. and A.G. Sarker (1992). A study on the protein and energy requirements of Muscovy ducklings, AJAS, 5(1): 69-73. 4. AOAC (1990). Official methods of analysis, 15th edn, Association of Official Analytical Chemist, Washington DC. 5. Auaas R. and R. Wilke (1978). Cơ sở sinh học của nhân giống và nuôi dưỡng gia cầm, NXB KHKT, Hà Nội. Trang 486-24. 6. Baeza E. and B. Leclercq (1998). Use of industrial amino acids to allow low protein concentrations in finishing diets for growing Muscovy ducks. Bri. Poul. Sci., 39: 90-96. 7. Dong N.T.K. (2005). Evaluation of Agro-Industrial by-pro- ducts as protein sources for duck production in the Me- kong Delta of Vietnam, Doctoral thesis, Swe. Uni. Agr. Sci. 8. Galal A., W.A.H. Ali, A.M.H. Ahmed and Kh.A.A. Ali (2011). Performance and carcass characteristics of Dumyati, Muscovy, Peking and Sudani duck breeds, Egy. J. Ani. Pro., 48(2): 191-02. 9. Kamran Z., M.A. Mirza, A. Haq and S. Mahmood (2004). Effect of decreasing dietary protein levels with optimal amino acids profile on the performance of broilers. Pak. Vet. J., .24: 165-68. 10. Marzoni M., R. Chiarini, A. Castillo, I. Romboli, M.D. Marco and A. Schiavone (2014). Effects of dietary natural antioxidant supplementation on broiler chicken and Muscovy duck meat quality. Ani. Sci. Papers & Reports, 32(4): 359-68. 11. Men B.X., R.B. Ogle and T.R. Preston (1996). Use of duckweed (Lemna spp.) as replacement for soya bean meal in broken rice based diets for fattening Muscovy and crossbred common ducks in the Mekong Delte of Vietnam. Swedish Uni. Agr. Sci. Dep. Ani. Nut. Management. 12. Miclosanu E.P. and C. Roibu (2001). Research on dietary energy influence on the growth performance and meat quality in the Muscovy ducks. 1. Effects of high and medium levels of metabolic energy, Archiva Zoo., 6: 125- 32. 13. Moran E.T. and R.D. Bushong (1992). Effects of reducing dietary crude protein to relieve litter nitrogen on broiler performance and processing yields. 19th World Poul. Sci. Ass. Meetings, Amsterdam., III: 466-70. 14. National Research Council (1994). Nutrient requirements poultry, 9th edn. National Academy Press, Washington DC. 15. Ojano-Dirain C. and P.W. Waldroup (2002). Protein and amino acid needs in warm weather, Int. J. Poul. Sci., 1: 40-46. 16. Swatland H.J. (1981). Allometric growth of histochemical types of muscles fibers in ducks. Growth, 45: 58-65. 17. Tu D.T.M and N.T.K. Dong (2012). Manipulation of the nutritive value of duckweed (Lemna minor) as a feed resource for local Muscovy ducks. MSc. Thesis in Agr. Sci. Ani. Hus., Cantho University. 18. Tugiyanti E., T. Yuwanta and Zuprizal Rusman (2013). Improving performance, meat quality and muscle fiber microstructure of native indonesian Muscovy duck through feed protein and metabolizable energy. Int. J. Poul. Sci., 12(11): 653-59. 19. Van Soest P.J., J.B. Robertson and B.A. Lewis (1991). Carbohydrate methodology, metabolism and nutritional implication in dairy cattle: methods for dietary fiber and nonstarch polysaccharides inrelation to animal. J Dai. Sci., 74: 3585-97. ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NGUỒN BIOCHAR TRONG KHẨU PHẦN LÊN SINH TRƯỞNG, SINH LÝ SINH HÓA MÁU VÀ MẬT SỐ VI KHUẨN TRONG PHÂN GÀ NÒI Phan Đình Phi Phượng1, Nguyễn Nhựt Xuân Dung2*, Bùi Thị Lê Minh2 và Nguyễn Ngọc Hiền2 Ngày nhận bài báo: 24/03/2020 - Ngày nhận bài phản biện: 30/03/2020 Ngày bài báo được chấp nhận đăng: 27/04/2020 1 Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Đồng Tháp 2 Trường Đại Học Cần Thơ * Tác giả liên hệ: PGS.TS. Nguyễn Nhựt Xuân Dung, Khoa Nông nghiệp, Trường Đại học Cần Thơ. ĐT: 0907119538. Email: nnxdung@ctu.edu.vn DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN CHĂN NUÔI KHKT Chăn nuôi số 259 - tháng 9 năm 2020 45 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Việc bổ sung kháng sinh trong vào trong thức ăn chăn nuôi đã được phổ biến rộng rãi trong ngành chăn nuôi gia cầm trên toàn cầu hơn 60 năm, làm giảm tải vi khuẩn gây bệnh, cải thiện sự tăng trưởng và hiệu quả chuyển đổi thức ăn (Castanon, 2007). Lượng kháng sinh trong chăn nuôi được dự kiến sẽ tăng 67% trong giai đoạn 2010-2020 nếu không có hành động nào được thực hiện ở các nước đang phát triển hiện không được kiểm soát (Van Boeckel và ctv, 2015). Lo ngại về sự xuất hiện của mầm bệnh kháng kháng sinh đã dẫn đến việc cấm sử dụng kháng sinh không điều trị trong chăn nuôi ở châu Âu (Huyghebaert và ctv, 2011). Vì vậy, ngành chăn nuôi gia cầm cần xác định các giải pháp thay thế làm giảm tải mầm bệnh trong khi vẫn đảm bảo được lợi ích tăng trưởng và hiệu suất liên quan đến việc không sử dụng kháng sinh trong thức ăn. Một trong những giải pháp đó là áp dụng biochar vào trong khẩu phần ăn thường xuyên để cải thiện sức khỏe động vật, tăng hiệu quả hấp thụ chất dinh dưỡng và sau đó là sự kháng bệnh của vật nuôi. Có nhiều ứng dụng tiềm năng của than sinh học trong chăn nuôi động vật như là một chất hấp phụ các độc tố nấm mốc (Gerlach và Schmidt, 2014; Phạm Ngọc Thảo Vy, 2019). Nguyen Ngoc Hien và ctv (2018) báo cáo rằng áp dụng biochar vào khẩu phần của gà nòi lai đã cải thiện được sinh trưởng và giảm được vi khuẩn E. coli trong phân gà. TÓM TẮT Một thí nghiệm (NT) được tiến hành để đánh giá ảnh hưởng các nguồn biochar khác nhau trong khẩu phần trên 320 gà Nòi từ 5 đến 14 tuần tuổi. Thí nghiệm được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên với 5 nghiệm thức (NT) là: đối chứng (không có biochar) và 4 NT có bổ sung 4 loại biochar lần lượt là thân bắp (BiTB), gáo dừa (BiGD), lục bình (BiLB) và trấu (BiT) với mức độ 1% trong khẩu phần, lặp lại bốn lần. Kết quả chỉ rằng các nguồn biochar khác nhau trong khẩu phần đã ảnh hưởng lên khối lượng gà cuối TN, gà nuôi khẩu phần BiT có khối lượng cao hơn các NT khác (P=0,02), vì thế NT BiT cũng có tăng khối lượng cao nhất. Các nguồn biochar khác nhau không ảnh hưởng lên lượng ăn vào và chuyển hóa thức ăn, số lượng hồng cầu, bạch cầu; tuy nhiên hàm lượng hematocrit cao hơn ở các NT có bổ sung biochar. Gà nuôi các khẩu phần có biochar đã giảm có ý nghĩa hàm lượng cholesterol, HDL và LDL-cholesterol cũng như số lượng vi khuẩn E. coli. Biochar được sản xuất từ trấu có ảnh hưởng tốt nhất lên khối lượng gà cuối TN. Từ khóa: Biochar, cholesterol, E. coli, gà Nòi, sinh trưởng. ABSTRACT Effect of dietary Biochar sources on growth performance, haematology serum lipid profile and fecal bacteria counts of Noi chicken An experiment was conducted to evaluate the effect of dietary different biochar sources on 320 Noi chickens from 5 to 14 weeks old. The experiment (NT) was allocated in a completely randomized design with 5 treatments (NT): control (no biochar) and 4 NT supplemented with 4 sources of biochar making from the maize stove (BiTB), coconut shell (BiGD), water hyacinth (BiLB) and rice husk (BiT) at 1% with four replicates. The dietary biochar sources influenced on the final weight of the chicken, chickens fed the BiT diet had heavier weight than the other diets (P=0.02) and the BiT also had a higher weight gain, but did not affect the feed intake and feed conversion ratio. The hematocrit content is higher in the treatments supplemented with biochar. Chicken fed biochar diets had a significant reduction in cholesterol, HDL. LDL- cholesterol content and number of E. coli. Biochar produced from rice husks had the best effect on the final chicken weight. Keyword: Biochar, cholesterol, E. coli, gà Nòi, growth performance. DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN CHĂN NUÔI KHKT Chăn nuôi số 259 - tháng 9 năm 202046 Biochar được sản xuất bằng phương pháp nhiệt phân không hoàn toàn trong điều kiện yếm khí các vật liệu hữu cơ như gỗ, rơm, phân chuồng, phụ phẩm cây trồng sau thu hoạch. Tùy thuộc vào nguyên liệu thức ăn và điều kiện nhiệt phân, than sinh học chứa từ 40-80% carbon, 0,1-0,8% nitơ, 1-2% kali, 5-6% canxi và có thể có khả năng trao đổi ion 25-150 cmol+/ kg (Lehmann và Joseph, 2009). Saletnik và ctv (2016); Tomczyk và ctv (2020) đã tổng kết rằng các đặc tính và thành phần hóa học của biochar phụ thuộc vào quá trình nhiệt phân và nguồn nguyên liệu sản xuất. Theo Loc và ctv (2018), biochar có nguồn gốc khác nhau, có các đặc tính lý hóa khác nhau, biochar sản xuất từ loại thân gỗ như tràm hay tre thì có hàm lượng tro thấp, hàm lượng carbon cố định cao hơn biochar sản xuất từ vỏ trấu hay lục bình. Do đó, mục tiêu của đề tài là bổ sung các nguồn biochar được sản xuất từ các nguyên liệu có sẵn tại địa phương vào khẩu phần của gà Nòi bằng phương pháp nhiệt phân tại nông hộ, qua đó đánh giá ảnh hưởng của chúng đến năng suất sinh trưởng, các thông số sinh lý, sinh hoá máu cũng như mật độ của vi khuẩn và ký sinh trùng trong phân trên gà Nòi. 2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Thời gian và địa điểm Thí nghiệm (TN) được thực hiện trong 4 tháng tại hộ chăn nuôi gà ở P. Long Hòa, Q. Bình Thủy, TP. Cần Thơ. Mẫu thu thập được phân tích tại phòng TN của Bộ môn Thú y và Bộ môn Chăn nuôi, Bệnh xá Thú y Khoa Nông nghiệp, trường Đại học Cần Thơ. 2.2. Động vật thí nghiệm Thí nghiệm được tiến hành trên 320 gà, nuôi thịt 4 tuần tuổi, có KL 190±3g. Tất cả gà đều được tiêm phòng các bệnh truyền nhiễm theo quy trình của Chi cục Thú y Cần Thơ. 2.3. Chuồng trại Gà 4 tuần tuổi được nuôi trên nền có sử dụng chất độn chuồng là trấu. Bên trong chuồng được chia làm 20 ô với diện tích 2 m2/ô. Máng ăn được bố trí bên ngoài để thuận tiện trong việc cho ăn và thu gom thức ăn thừa mỗi ngày. 2.4. Thức ăn và khẩu phần thí nghiệm Gà được nuôi bằng thức ăn (TA) tự phối trộn, nguyên liệu TA được mua tại một cơ sở trong suốt TN để tránh thay đổi về dưỡng chất (Bảng 1). Bảng 1. Thực liệu, thành phần hóa học khẩu phần Thực liệu Tỉ lệ (%) Thành phần hóa học % trạng thái khô Cám mịn 12,14 Chất khô 88,5 Bắp 60,00 Ash 5,57 Khô dầu nành 22,00 CP 18,2 Bột cá 3,00 Béo thô (EE) 3,83 Mỡ cá tra 1,50 Xơ thô (CF) 2,43 Premix vitamin 0,68 Canxi 0,88 Premix khoáng 0,68 P tổng số 0,78 Dicalciphosphate 1,00 ME (kcal/kg) 2.953 Khẩu phần đảm bảo không sử dụng kháng sinh trong suốt quá trình TN. Thí nghiệm được tiến hành trên 5 nghiệm thức (NT) là 5 khẩu phần NTĐC: Khẩu phần cơ sở (KPCS) NT1: KPCS+1% Biochar thân cây bắp (BiTB) NT2: KPCS+1% Biochar gáo dừa (BiGD) NT3: KPCS+1% Biochar lục bình (BiLB) NT4: KPCS +1% Biochar trấu (BiT) Nguồn nước sử dụng cho gà uống là nước máy, đảm bảo cung cấp đầy đủ nhu cầu nước sạch cho gà hàng ngày. 2.5. Bố trí thí nghiệm Thí nghiệm được bố trí theo thể thức hoàn toàn ngẫu nhiên với 5 NT: NTĐC (không có biochar), biochar thân bắp (BiTB), biochar gáo dừa (BiGD), biochar lục bình (BiLB) và biochar trấu (BiT), lặp lại 4 lần, có tổng cộng 20 đơn vị TN. Mỗi đơn vị TN là một ô chuồng gồm 16 con gà Nòi đồng đều về trống mái, tổng số gà trong thí nghiệm là 320 con gà 4 tuần tuổi. Gà TN được nuôi thích nghi với TA TN 1 tuần, sau đó số liệu được thu thập lúc 5 tuần tuổi đến 14 tuần tuổi. 2.6. Phương pháp sản xuất Biochar Nguyên liệu sản xuất biochar từ trấu, gáo dừa, lục bình, thân cây bắp được rửa sạch, phơi DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN CHĂN NUÔI KHKT Chăn nuôi số 259 - tháng 9 năm 2020 47 khô. Cho khoảng 3kg vật liệu vào lò nung có 2 lớp vỏ trong điều kiện không có không khí ở nhiệt độ 300-750oC, sau khi thấy khói thoát ra từ khe hở bị suy giảm (10-15 phút), cho thấy mẫu đã cháy, tắt lò nung, thêm một ít nước để làm giảm độ bụi tự nhiên của biochar, tiếp tục ủ yếm khí cho đến khi nguội và đem phơi khô (Thuy Hang, 2019). Sản phẩm thu được có khung carbon giống nguyên hình dạng ban đầu. Sau đó thu mẫu, ngoại trừ biochar trấu, các loại khác nghiền mịn qua lưới có rây 1 mm để biochar đồng nhất hơn và sử dụng làm chất bổ sung vào khẩu phần của gà. Thành phần hóa học và khả năng hút nước của các biochar được trình bày qua Bảng 2. Bảng 2. Thành phần hoá học biochar (% trạng thái khô hoàn toàn) Biochar BiTB BiGD BiLB BiT Nước 5,80 4,75 8,60 4,42 Tro 8,78 0,50 39,64 29,82 Chất hữu cơ (OM) 91,22 99,50 61,39 70,18 Carbon hữu cơ 57,73 62,97 38,20 44,42 Nitơ 1,77 0.20 3,58 0,88 pH 7,25 8,87 8,77 7,84 WHC 73,47 26,29 89,14 84,17 WHC (Water holding capacity): khả năng giữ nước. 2.7. Phân lập vi khuẩn E. coli và coliform trong phân gà Ở giai đoạn gà 9-14 tuần tuổi, mỗi ô chuồng TN chọn ngẫu nhiên ra 2 con gà để lấy phân, mẫu phân được lấy từ lỗ huyệt bằng tăm bông tiệt trùng để tránh nhiễm vi khuẩn từ chất độn chuồng, cho mẫu phân vào túi nilon vô trùng và trữ lạnh để vận chuyển về phòng TN nuôi cấy, phân lập và định lượng E. coli và coliform tổng số. Vi khuẩn E. coli được nuôi cấy bằng kỹ thuật đếm khuẩn lạc ở 44oC, sử dụng 5-bromo-4-chloro-3-indolyl -D-glucuronide (ISO 16649-2:2001). Coliforms tổng số được xác định bằng kỹ thuật đếm khuẩn lạc (ISO 4832:2006). 2.8. Phân lập ký sinh trùng Để xác định số lượng trứng ký sinh trùng trong phân gà như giun móc, giun đũa, giun tròn, sán dây hay cầu trùng, sử dụng phương pháp Modifed Wisconsin Sugar Centrifugal- Flotation (Pittman và ctv, 2010). 2.9. Phương pháp xác định một số chỉ tiêu sinh lý sinh hóa máu Các chỉ tiêu sinh lý sinh hóa máu được xác định ở tuần cuối TN, vào sáng sớm trước khi cho gà ăn. Mỗi ô, chọn ngẫu nhiên 2 gà gồm 1 trống và 1 mái. Gà sau khi cố định, dùng cồn sát trùng cánh, sử dụng kim tiêm vô trùng lấy 1,5-2ml máu tĩnh mạch cánh cho vào ống nghiệm đã tiệt trùng có chứa chất chống đông là ethylene diamine tetra acetic acid (EDTA), bảo quản trong thùng có các túi chứa nước đá khô khoảng 4oC. Các mẫu máu được vận chuyển về phòng thí nghiệm phân tích của Bộ Môn Thú y, khoa Nông Nghiệp, ĐHCT. Hồng cầu và bạch cầu được xác định bằng buồng đếm Neubaure sử dụng dung dịch Natt-Herrick và hematocrit được xác định bằng phương pháp microhematocrit (Natt và Herrick, 1952). Mẫu máu gà được ly tâm, tách lấy huyết tương để xác định hàm lượng triacylglycerid tổng số (TAG), cholesterol tổng số, high density lipoprotein-cholesterol (HDL-C) và low density lipoprotein-cholesterol (LDLC) bằng máy biochemistry analyser (hiệu Siemens Advia 1200). 2.10. Các chỉ tiêu theo dõi Gà được cân lúc bắt đầu TN và hàng tuần để theo dõi sự sinh trưởng. Kết thúc TN, gà được cân để xác định KL cuối. Khối lượng gà tăng được xác định bằng cách lấy KL cuối trừ KL đầu. Lượng thức ăn hàng ngày (g/gà/ ngày) được xác định bằng cách cân TA cho gà vào mỗi sáng sớm và cân lượng TA thừa vào ngày hôm sau để tính lượng TA gà thật sự tiêu thụ. Hệ số chuyển hóa TA được tính bằng cách chia tổng số lượng thức ăn tiêu thụ cho KL tăng trong TN. Trước khi kết thúc TN, xác định các thông số máu như: hồng cầu, bạch cầu, hematocrit, cholesterol toàn phần, triglycerid, HDL và LDL - cholesterol. Số lượng vi khuẩn E. coli, coliform tổng số và ký sinh trùng như trứng giun sán, cầu trùng trong phân cũng được xác định. DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN CHĂN NUÔI KHKT Chăn nuôi số 259 - tháng 9 năm 202048 Để kiểm tra hiệu ứng của biochar đối với nơi tiếp xúc, tiến hành xác định khả năng giữ nước (WHC: water holding capacity) của biochar. WHC là khả năng hấp thu nước tối đa sau khi biochar được bão hòa. Mẫu được cân khoảng 50g cho vào bình tam giác bão hòa biochar với nước trong 24 h ở nhiệt độ phòng thí nghiệm, sau đó lọc qua phễu bằng phương pháp tỷ trọng, WHC được xác định bằng cách tính số lượng nước trong biochar trước và sau khi bảo hòa với nước, sau đó sấy 105oC qua một đêm ở tính lượng nước toàn phần (Dugan và ctv, 2010). Độ pH được xác định bằng cách pha loãng biochar và nước 1:20 (w:v), lắc trong 90 phút, ly tâm và đo pH bằng pH kế (pH meter Hana instrument, Rajkovich và ctv, 2011). Hàm lượng tro trong biochar được xác định bằng cách nung 750oC trong 6 h (IBC, 2012). Hàm lượng nitơ được xác định bằng phương pháp Kjeldalh (CP = %N x 6,25), chiết chất ether (EE), xơ thô (CF) được xác định theo qui trình tiêu chuẩn của AOAC (1990). Hàm lượng carbon hữu cơ (Corg) được tính theo Périé và Ouimet (2008). 2.11. Xử lý thống kê Số liệu thô thu thập được xử lý sơ bộ bằng Microsoft Excel 2013, sau đó tiến hành phân tích phương sai (ANOVA) theo mô hình tuyến tính tổng quát (General Linear Model), khi phép thử F (Fisher’s test) chỉ ra giá trị xác suất khác biệt có nghĩa thống kê (P<0,05), tiến hành so sánh các trung bình nghiệm thức bằng phép thử Tukey (P<0,05) trên phần mềm Minitab 16.1.0 (2010). 3. KẾT QUẢ THẢO LUẬN 3.1. Tính chất của các loại biochar dùng trong thí nghiệm Các tính chất lý hóa của bốn loại biochar được trình bày qua Bảng 2. Tất cả các biochar đều có hàm lượng nước rất thấp từ 4,42% (BiT) đến 8,6% (BiLB). Hàm lượng tro thấp nhất ở BiGD (0,50%) và cao nhất ở BiT và BiLB lần lượt là 29,82 và 39,64%. Do đó, hàm lượng chất hữu cơ của BiGD cao nhất (99,50%) và thấp nhất ở BiLB (61,39%). Hàm lượng carbon BiGD là 62,97% và BiTB là 57,73% cao hơn BiT (44,42) và BiLB (38,20%). Kết quả phân tích của TN tương tự báo cáo của Najmudeen và ctv (2019) hàm lượng C của BiLB là 38,2%. Hàm lượng carbon của biochar rất biến động (40-80%), tùy thuộc vào vật liệu và điều kiện nhiệt phân (Lehman và Joseph, 2015). Theo qui chuẩn của IBI (2012), biochar có hàm lượng C hữu cơ ≥60% là loại 1, ≥30 đến <60 là loại 2 và ≥10 đến <30 thuộc là loại 3. Như vậy, chỉ có BiGD đạt loại 1, các biochar còn lại chỉ đạt loại 2. Theo tiêu chuẩn của EBC (2012), biochar được sản xuất để làm thức ăn bổ sung cho động vật, phải có nguồn gốc tự nhiên như cây hay gỗ không trải qua quá trình xử lý, có hàm lượng carbon phải cao hơn 50% trạng thái khô hoàn toàn, trong trường hợp của trấu, hàm lượng C thấp hơn 50%, nhưng trấu là một nguồn biochar được sử dụng rộng rãi và phổ biến nhất trong lãnh vực nông học và được áp dụng làm bổ sung trong khẩu phần của vật nuôi (Phongpanith và ctv, 2013; Nguyen Ngoc Hien và ctv, 2018). Mặc dù có hàm lượng carbon thấp, BiLB lại có hàm lượng chất khoáng rất cao như kali lên đến 267,5 g/ kg DM (Loc và ctv, 2018), đây là một khoáng đại lượng thiết yếu cho tất cả loại động vật. Lục bình là một nguồn nguyên liệu luôn luôn có sẵn, rất phong phú ở ĐBSCL, sinh khối cao, sử dụng lục bình để sản xuất biochar là một phương pháp chuyển đổi cây thành sản phẩm hữu dụng, giải quyết vấn nạn về tốc độ tăng trưởng quá nhanh của lục bình khắp nơi ở Việt Nam và trên thế giới. Tuy nhiên, cũng cần có nhiều thí nghiệm trên động vật khi sử dụng biochar được sản xuất lục bình. BiGD có độ pH cao nhất (8,87), kế đến là BiLB (8,77), BiT (7,84) và BiTB là 7,25. Schmidt và ctv, (2019) báo cáo rằng hầu hết các biochar đều có độ pH cao (pH trung bình từ 8 đến 11,5), như thế bổ sung biochar vào thức ăn cũng có ảnh hưởng lên việc làm giảm pH của đường ruột. Khả năng giữa nước (WHC) cao nhất ở BiLB (89,14%), kế đến là BiT (84,17%), BiTB DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN CHĂN NUÔI KHKT Chăn nuôi số 259 - tháng 9 năm 2020 49 (73,47%) và ít nhất ở BiGD (26,29%). WHC là thước đo khả năng cố định nước trong ma trận của nó, WHC cao làm tăng ái lực với nước, tăng khả năng và hoạt động hóa học trong ruột, giúp dễ lên men, do đó sự tăng sinh của vi khuẩn được tìm thấy nhiều hơn ở các khẩu phần có WHC cao (Robertson và Easwood, 1981). Các biochar làm từ lục bình, trấu và thân bắp là các nguồn nguyên liệu có hàm lượng chất xơ cao đều này phản ánh qua khả năng giữ nước cao của nó. 3.2. Ảnh hưởng các nguồn biochar lên năng suất sinh trưởng của gà Năng suất sinh trưởng của gà Nòi được trình bày qua Bảng 3. Việc bổ sung các nguồn biochar khác nhau vào khẩu phần đã ảnh hưởng đến khối lượng cuối thí nghiệm của gà (P=0,02), cao nhất ở NT BiT là 1.435,3 g/con, NTĐC và BiLB có khối lượng tương đương nhau và cao hơn ở NT BiGD và BiTB. Tương tự, tăng trọng toàn kỳ của gà cũng chịu tác động của các nguồn biochar khác nhau trong khẩu phần (P=0,02). Trong toàn kỳ TN, gà tiêu thụ lượng thức ăn tương đương nhau (P=0,09), thay đổi từ 3.851g (BiT) đến 3.630g (BiGD). Từ tuần 5-14, lượng thức ăn trung bình hằng ngày của gà dao động từ 52,27 g/con (BiLB) đến 55,01 g/con (BiT). FCR của gà cũng không bị ảnh hưởng bởi các nguồn biochar khác nhau trong khẩu phần (P=0,23), thay đổi từ 3,46 (BiLB) đến 3,59 (BiTB). Về phương diện vật lý, biochar làm từ trấu có hình dạng nguyên hạt trấu tương đối lớn, trong khi biochar làm từ gáo dừa, thân cây bắp và lục bình được xay qua lưới có đường kính 1 mm để phối trộn vào khẩu phần, trong đó biochar gáo dừa có độ mịn rất cao gà khó thu nhận hơn. Khi phối trộn khẩu phần các hạt biochar trấu không kết dính với các thành phần premix khoáng hay vitamin trong thức ăn nên không tạo ra sự tiếp xúc và kết dính chúng lại trong ma trận của biochar trước khi tiếp xúc với dịch tiêu hóa nên phát huy tác dụng tốt hơn các biochar có kích thước quá mịn. Ngoài ra, gà được cho ăn tự do, nên khả năng thu nhận các biochar có kích thước to rất dễ dàng. Có thể kích thước của hạt biochar to cũng có ảnh hưởng tốt lên sinh trưởng của gà nên gà nuôi NT BiT có hiệu quả tăng trưởng tốt hơn NT đối chứng và các loại biochar khác. Kết quả thí nghiệm này cho thấy các nguồn biochar khác nhau không gây ra bất kỳ ảnh hưởng âm tính cho gà thí nghiệm và có sự cải tiến về năng suất sinh trưởng của vật nuôi, tương tự một số báo cáo bổ sung biochar trong phần của Jiya và ctv (2013); Praisai và ctv (2016); Nguyen Ngọc Hien và ctv (2018); Willson và ctv (2019). Ngoài ra, liều lượng bổ sung có thể khác nhau giữa các loại biochar. Kana và ctv (2011) cho rằng có sự khác nhau về tỷ lệ biochar trong khẩu phần lên sinh trưởng của gà, đối với biochar sản xuất từ hạt trám (Canarium schweinfurthii) có mức 0,2%, trong khi biochar được sản xuất từ từ cùi bắp ở mức 0,6% đã cải thiện được tăng trưởng gà thịt nuôi thức ăn có nhiễm aflatoxin B1. Dim và ctv (2018) phát hiện rằng mức 4 và 6% biochar sản xuất từ thân cây bắp trong khẩu phần đã cải tiến được tăng trưởng của gà thịt ở giai đoạn vỗ béo so với mức 2%. Trong TN này, mức độ bổ sung các loại biochar trong khẩu phần chỉ là 1%, do đó tiềm năng tác động lên sinh trưởng của biochar khác nhau chưa được đánh giá hết. Bảng 3. Ảnh hưởng các nguồn biochar trong khấu phần lên năng suất sinh trưởng của gà Chỉ tiêu ĐC BiTB BiGD BiLB BiT P SEM KL đầu TN (g) 280,6 291,3 292,0 291,0 290,3 0,43 4,73 KL cuối TN (g) 1.364,4ab 1.332,5b 1.319,3b 1.348,8ab 1.435,3a 0,02 21,91 Tăng trọng (g) 1.083,8ab 1.041,5b 1.027,3b 1.058,5ab 1.144,0a 0,02 22,82 TTTĂ (g) 3.742,5 3.736,3 3.630,3 3.659,3 3.850,8 0,09 54,76 TTTĂ (g/ngày) 53,46 53,38 51,86 52,27 55,01 0,09 0,78 FCR 3,45 3,59 3,54 3,46 3,37 0,23 0,07 Ghi chú: Các giá trị cùng hàng mang chữ số mũ khác nhau, sai khác có ý nghĩa (P<0,05) DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN CHĂN NUÔI KHKT Chăn nuôi số 259 - tháng 9 năm 202050 3.3. Ảnh hưởng các nguồn biochar lên các chỉ tiêu sinh lý sinh hóa máu của gà Các thông số sinh lý sinh hóa máu được trình bày qua Bảng 4. Kết quả chỉ ra rằng các nguồn biochar khác nhau vào khẩu phần gà không làm thay đổi số lượng hồng cầu (P=0,26) và bạch cầu (P=0,41) của gà Nòi. Kết quả thí nghiệm tương tự báo cáo của Nguyen Ngoc Hien và ctv (2018), bổ sung biochar trấu vào khẩu phần không ảnh hưởng đến số lượng hồng cầu (RBC); trong thí nghiệm này không phát hiện ra sự thay đổi về số lượng bạch cầu (WBC) có thể là do đàn gà nuôi thí nghiệm có sức khỏe tốt và không có bệnh xảy ra trong giai đoạn này nên không làm tăng hay giảm số lượng bạch cầu. Kana và ctv (2014) cũng cho biết bổ sung biochar không làm thay đổi số lượng hồng cầu, bạch cầu, cả hemoglobin và hematocrit ở gà nuôi khẩu phần thức ăn bị nhiễm aflatoxin B1. Kết quả tương tự, được Majewska và ctv (2009) báo cáo khi bổ sung 0,3% than hoạt tính vào khẩu phần của gà tây. Boonanuntanasarn và ctv (2014) cũng báo cáo rằng than hoạt tính không ảnh hưởng đến các thông số máu của cá phi sống Nile (Tilapia). Dim và ctv (2018) chỉ rằng mức 2% biochar trong khẩu phần làm giảm số lượng RBC hơn các NT bổ sung 0,4 hay 6% biochar. Hàm lượng hematocrit (HTC) tăng có ý nghĩa ở các khẩu phần có bổ sung biochar (P=0,01), cao nhất ở NT sử dụng BiGD (34,08%), BiT (32,95%) và thấp nhất ở NTĐC (27,91%). HTC là phần trăm thể tích hồng cầu trong thể tích máu toàn phần. Kết quả trình bày ở Bảng 4, cho thấy các nguồn biochar không ảnh hưởng lên hàm lượng triglycerid trong máu gà (P=0,55), nhưng làm giảm có ý nghĩa hàm lượng cholesterol trong máu (P=0,01) so với NTĐC. Hàm lượng HDL tăng ở NT có bổ sung biochar bắp (1,59 mmol/l) và lục bình nhưng biochar trấu và gáo dừa thì không khác biệt so với NTĐC. Tất cả các NT có bổ sung biochar đều có hàm lượng LDL - cholesterol thấp hơn đối chứng có ý nghĩa (P=0,01). Như vậy, các loại biochar đều có tác động lên hàm lượng lipid máu, nhất là làm giảm cholesterol tổng số và LDL - cholesterol. Nguyen Ngoc Hien và ctv (2018), cho biết biochar làm từ vỏ trấu có tác dụng làm giảm triglycerid máu. Kết quả thí nghiệm tương tự báo cáo của Dim và ctv (2018), bổ sung biochar sản xuất từ thân cây bắp trong khẩu phần không ảnh hưởng lên hàm lượng triglycerid của gà thịt qua hai giai đoạn tăng trưởng và vỗ béo, nhưng hàm lượng cholesterol và LDL - cholesterol giảm có ý nghĩa. Hàm lượng biochar càng cao (4 và 6%), tỷ lệ giảm LDL càng nhiều. Chu và ctv (2013) cũng chỉ ra lợi ích của bổ sung 0,6% biochar tre làm giảm hàm lượng LDL, triglycerid và bilirubin ở heo vỗ béo. Báo cáo ban đầu của Neuvonen và ctv (1989) rằng sự tiêu thụ biochar có thể ảnh hưởng đến tuần hoàn muối mật và cholesterol của hệ gan ruột, vì thế làm giảm hàm lượng cholesterol của huyết tương. Bảng 4. Ảnh hưởng các nguồn biochar trong khấu phần lên các chỉ tiêu sinh lý sinh hóa máu Chỉ tiêu ĐC BiTB BiGD BiLB BiT SEM P RBC (1012/l) 2,63 2,41 2,71 2,48 2,63 0,10 0,26 WBC(105/l) 33,86 35,29 38,08 34,64 36,58 1,61 0,41 Hematocrit (HTC, %) 27,91b 29,80ab 34,08a 31,0ab 32,95a 1,08 0,01 Triglyceride (mmol/l) 1,03 1,17 0,90 0,88 0,91 0,14 0,55 Cholesterol (mmol/l) 4,11a 3,33ab 2,76b 2,75b 2,83b 0,21 0,01 HDL cholesterol (mmol/l) 1,2ab 1,59a 1,02b 1,35ab 1,04b 0,11 0,01 LDL cholesterol (mmol/l) 2,48a 1,20b 1,34b 0,99b 1,37b 0,11 0,01 3.4. Ảnh hưởng các nguồn biochar lên mật số vi sinh vật đường ruột của gà Số liệu về mật số vi sinh vật đường ruột được tình bày qua Bảng 5. Bổ sung biochar vào khẩu phần gà đã làm giảm có ý nghĩa mật số vi khuẩn E. coli so với NTĐC (P<0,01). Theo phép so sánh cặp của Tukey, cho thấy không có sự khác biệt về khả năng làm giảm DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN CHĂN NUÔI KHKT Chăn nuôi số 259 - tháng 9 năm 2020 51 E.coli giữa 4 loại biochar. Tuy nhiên, không có sự khác biệt về số lượng coliform tổng số (P=0,35). Thí nghiệm cũng tiến hành kiểm tra trứng ký sinh trùng và cầu trùng, nhưng không phát hiện ở tất cả các NT thí nghiệm. Vai trò ức chế một số vi sinh vật có hại cho đường ruột đã được báo cáo bởi Nguyen Ngoc Hien và ctv (2018). Willson và ctv (2019) báo cáo rằng mức 2% biochar được sản xuất từ gỗ phế liệu tươi đã làm giảm có ý nghĩa mật số vi khuẩn Gallibacterium anatis and Campylobacters, bao gồm Campylobacter hepaticus ở gà mái đẻ hậu bị. Bảng 5. Ảnh hưởng các nguồn Biochar trong khẩu phần lên mật số vi sinh vật đường ruột của gà Log10 (CFU/g) ĐC BiTB BiGD BiLB BiT SEM P E. coli 7,15a 6,04b 6,16b 6,20b 5,76b 0,12 <0,01 Coliform 6,54 6,51 6,81 6,65 6,25 0,18 0,35 Trứng giun sán - - - - - Nang noãn cầu trùng - - - - - Trước khi biochar được nghiên cứu bổ sung vào khẩu phần của vật nuôi, than và than hoạt tính đã được sử dụng để điều trị bệnh đường ruột như tiêu chảy. Biochar là một chất không được tiêu hóa đã và đang được sử dụng nhờ vào khả năng hấp phụ, nhất là các độc tố vì thế biochar được xem là chất hấp phụ độc tố, sau đó là phản ứng phá hủy độc tố, giải hấp các chất hấp phụ trước đó trong các giai đoạn tiêu hóa tiếp theo sau (Gerlach và Schmidt, 2012). Bên trong bộ máy tiêu hóa ở ruột già, các thức ăn không được tiêu hóa sẽ tiếp cận với vi sinh vật, Schirrmann (1984) chỉ ra rằng biochar có khả năng ức chế hấp phụ đặc biệt mạnh đối với vi khuẩn gram âm như E. coli, có hoạt tính trao đổi chất cao. Số lượng vi khuẩn E. coli trong phân heo vỗ béo nuôi khẩu phần bổ sung 0,25% biochar hoạt tính hoặc biochar dừa giảm có ý nghĩa so với khẩu phần không có biochar, trong khi đó mật số vi khuẩn Lactobacillus trong phân tăng lên ở 2 nghiệm thức có biochar (Kim và ctv, 2017). Biochar có khả năng hấp phụ vi khuẩn E. coli trong bộ máy tiêu hóa hay cả trong đất và nước. Biochar được sản xuất bằng phương pháp nhiệt phân nhanh hay chậm đều có khả năng vô hoạt vi khuẩn E. coli O157: H7 (EHEC) (Gurtler và ctv, 2014). 4. KẾT LUẬN Bổ sung các loại biochar khác nhau trong khẩu không ảnh hưởng âm tính lên sinh trưởng của gà Nòi, biochar được sản xuất từ trấu có ảnh hưởng tốt nhất. Biochar không ảnh hưởng lên số lượng hồng cầu hay bạch cầu, nhưng làm giảm cholesterol huyết tương và mật số của vi khuẩn E. coli trong phân gà. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. AOAC. (1990). Official methods of analysis. Association of Official Analytical Chemists, Arlington, Virginia, 15th Edition. 2. Boonanuntanasarn S., Khaomek P., Pitaksong T. and Hua Y. (2014). The effects of the supplementation of activated charcoal on the growth, health status and fillet composition-odor of Nile tilapia (Oreochromis niloticus) before harvesting. Aquaculture international, 22(4): 1417-36. 3. Castanon J.I.R. (2007). History of the use of antibiotic as growth promoters in European poultry feeds. Poul. Sci., 86(11): 2466-71. 4. Chu G.M., Kim J.H., Kim H.Y., Ha J.H., Jung M.S. Song Y., Cho J.H., Lee S.J., Ibrahim R.I.H., Lee S.L. and Song Y.M. (2013). Effects of bamboo charcoal on the growth performance, blood characteristics and noxious gas emission in fattening pigs. J. App. Ani. Res., 41(1): 48-55. 5. Dim C.E., Akuru E.A., Egom M.A., Nnajiofor N.W., Ossai O.K., Ukaigwe C.G. and Onyimonyi A.E. (2018). Effect of dietary inclusion of biochar on growth performance, haematology and serum lipid profile of broiler birds. Agr. Sci., 17(2): 9-17. 6. Dugan E., Verhoef A. Robinson J.S. and Sohi S. (2010). Bio-char from sawdust, maize stover and charcoal: impact on water holding capacities (WHC) of three soils from Ghana. World Congress of Soil Science, Soil Solutions for a Changing World, Brisbane. Pp: 1-6. 7. European Biochar Foundation (2012). (EBC) European biochar certificate-guidelines for a sustainable production of biochar. 12 (January 2016). biochar.org/en/download. 8. European Union (2003). Regulation (EC) No. 1831/2003 of the European Parliament and of the Council of 22 September 2003 on additives for use in animal nutrition. Off J. Eur. Union, 50. 9. Gerlach A. and Schmidt H.P. (2012). Pflanzenkohle in der Rinderhaltung. Ithaka J., 1: 80-84. 10. Gerlach H., Gerlach A., Schrödl W., Schottdorf B., Haufe S., Helm H., Shehata A. and Krüger M. (2014). Oral application of charcoal and humic acids to dairy cows influences Clostridium botulinum blood serum antibody level and glyphosate excretion in urine. J. Clinical Toxicology, 4(2): 186. DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN CHĂN NUÔI KHKT Chăn nuôi số 259 - tháng 9 năm 202052 11. Gurtler J.B., Boateng A.A., Han Y. and Douds Jr.D.D. (2014). Inactivation of E. coli O157: H7 in cultivable soil by fast and slow pyrolysis-generated biochar. Foodborne pathogens and disease, 11(3): 215-23. 12. Hien N.N., Dung N.N.X., Manh L.H. and Le Minh B.T. (2018). Effects of biochar inclusion in feed and chicken litter on growth performance, plasma lipids and fecal bacteria count of Noi lai chicken. Liv. Res. Rur. Dev., 30: 131. 13. Huyghebaert G., Ducatelle R. and Van Immerseel F. (2011). An update on alternatives to antimicrobial growth promoters for broilers. The Vet. J., 187(2): 182-88. 14. IBI (2012). International biochar standard. Version 2. htpp://www.biochar.international.org/ characterizationstandard. 15. ISO 16649-2 (2001). Microbiology of food and animal feeding stuffs. Horizontal method for the enumeration of glucuronidase-positive Escherichia coli. Part 2: Colony- count technique at 44°C using 5-bromo-4-chloro-3-indolyl -D-glucuronide. AFNOR Association Française. www. afnor.org. 1-6. 16. ISO 4832 (2006). Microbiology of food and animal feeding stuffs - Horizontal method for the enumeration of coliforms. Colony count technique. AFNOR Association Française. www.afnor.org. 17. Jiya E.Z., Ayanwale B.A., Iljaiya A.T., Ugochukwu A. and Tsado D. (2013). Main content area effect of activated coconut shell charcoal meal on growth performance and nutrient digestibility of broiler chickens. British J. App. Sci. Tech., 3(2): 268–76. 18. Kana J.R., Teguia A., Mungfu B.M. and Tchoumboue J. (2011). Growth performance and carcass characteristics of broiler chickens fed diets supplemented with graded levels of charcoal from maize cob or seed of Canarium schweinfurthii Engl. Tro. Ani. Heal. Pro., 43(1): 51-56. 19. Kana J.R., Ngoula F., Tchoffo H., Tadondjou C.D., Sadjo Y.R., Teguia A. and Gbemenou J.G. (2014). Effect of biocharcoals on hematological, serum biochemical and histological parameters in broiler chickens fed aflatoxin B1-contaminated diets. J. Ani. Sci. Adv., 4: 939-48. 20. Kim K.S., Kim Y.H., Park J.C., Yun W., Jang K.I., Yoo D.I., Lee D.H., Kim B-G and Cho J.H. (2017). Effect of organic medicinal charcoal supplementation in finishing pig diets. Korean J. Agr. Sci., 44(1): 50-59. 21. Lehmann J. and Joseph S. (2009). Biochar for Environmental Management: Science and Technology. Earthscan, London. 22. Lehmann J. and Joseph S. (2015). Biochar for environmental management: an introduction. In: Lehmann J, Joseph S (eds) Biochar for environmental management: science, technology and implementation. Taylor and Francis, London. Pp: 1-13. 23. Loc X.N, Phuong Thi My Do, Chiem Huu Nguyen, Royta Kose, Takayuki Okayama, Thoa Ngoc Pham, Phuong Dat Nguyen and Takayuki Miyanishi. (2018). Properties of Biochars Prepared from Local Biomass in the Mekong Delta, Vietnam. BioResources, 13(4): 2325-33. 24. Majewska T., Mikulski D. and Siwik T. (2009). Silica grit, charcoal and hardwood ash in turkey nutrition. J. Elementology, 14(3): 489-00. 25. Najmudeen T.M., Rojith G. and Zacharia P.U. (2019). Characterisation of Biochar From Water Hyacinth Eichhornia crassipes and the Effects of Biochar on the Growth of Fish and Paddy in Integrated Culture Systems. J. Coastal Res., 86(SI): 225-34. 26. Natt M.P. and Herrick C.A. (1952). A new blood diluent for counting the erythrocytes and leucocytes of the chicken. Poul. Sci., 31(4): 735-38. 27. Neuvonen P.J., Kuusisto P., Vapaatalo H. and Manninen V. (1989). Activated charcoal in the treatment of hypercholesterolaemia: dose-response relationships and comparison with cholestyramine. Eur. J. Clinical pharmacology, 37(3): 225-30. 28. Périé C. and Ouimet R. (2008). Organic carbon, organic matter and bulk density relationships in boreal forest soils. Can. J. Soil Sci., 88(3): 315-25. 29. Phạm Ngọc Thảo Vy (2019). Tình hình nhiễm aflatoxin trong thức ăn chăn nuôi và hiệu quả của một số hấp phụ aflatoxin bằng phương pháp in vitro, Luận án Thạc Sĩ, Đại Học Cần Thơ. 30. Phongpanith S., Inthapanya S. and Preston T.R. (2013). Effect on feed intake, digestibility and N balance in goats of supplementing a basal diet of Muntingia foliage with biochar and water spinach (Ipomoea aquatica). Liv. Res. Rur. Dev., 25: 35. 31. Pittman J.S., Shepherd G., Thacker B.J. and Myers G.H. (2010). Modified technique for collecting and processing fecal material for diagnosing intestinal parasites in swine. J. Swine Health and Pro., 18(5): 249-52. 32. Prasai T.P., Walsh K.B., Bhattarai S.P., Midmore D.J., Van T.T., Moore R.J. and Stanley D. (2016). Biochar, bentonite and zeolite supplemented feeding of layer chickens alters intestinal microbiota and reduces campylobacter load. PLoS One, 11(4): e0154061. Published 2016 Apr 26. doi:10.1371/journal.pone.0154061. 33. Rajkovich S., Enders A., Hanley K., Hyland C., Zimmerman A.R. and Lehmann J. (2011). Corn growth and nitrogen nutrition after additions of biochars with varying properties to a temperate soil. Biology and Fertility of Soils, 48: 271-84. 34. Robertson J.A. and Eastwood M.A. (1981). An investigation of the experimental conditions which could affect water-holding capacity of dietary fibre. J. Sci. Foot. Agr., 32(8): 819-25. 35. Saletnik B., Bajcar M., Zaguła G., Czernicka M. and Puchalski C. (2016). Impact of the biomass pyrolysis parameters on the quality of biocarbon obtained from rape straw, rye straw and willow chips. Econtechmod Int Q J., 5: 129-34. 36. Schirrmann Schirrmann U. (1984). Aktivkohle und ihre Wirkung auf Bakterien und deren Toxine im Gastrointestinaltrakt. Munich: TU München. 37. Schmidt H-P., Hagemann N., Draper K. and Kammann C. (2019), The use of biochar in animal feeding. Peer J 7:e7373 DOI 10.7717/peerj.7373. 38. Thuy Hang L.T., Preston T.R., Ba N.X. and Dung D.V. (2019). Effect of biochar on growth and methane emissions of goats fed fresh cassava foliage, Liv. Res. Rur. Dev., 31: Article #67. Retrieved April 6, 2020. lrrd.org/lrrd31/5/thuyhang31067.html 39. Tomczyk A., Sokołowska Z. and Boguta P (2020). Biochar physicochemical properties: pyrolysis temperature and feedstock kind effects. Rev Env. Sci Biot., 19: 191-15. https://doi.org/10.1007/s11157-020-09523-3. 40. Van Boeckel T.P., Brower C., Gilbert M., Grenfell B.T., Leven S.A., Robinson T.P., Teillant A. and Laxminarayan R. (2015). Global trends in antimicrobial use in food animals, PNAS, 112: 5649-54. 41. Willson N.L., Van T.T., Bhattarai S.P., Courtice J.M., McIntyre J.R., Prasai T.P., Moore R.J. and Stanley D. (2019). Feed supplementation with biochar may reduce poultry pathogens, including Campylobacter hepaticus, the causative agent of Spotty Liver Disease, PloS one, 14(4): e0214471. Published online 2019 Apr 3. doi: 10.1371/journal.pone.0214471.