Ảnh hưởng của hiệp định thương mại Việt-Mỹ đối với xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Mỹ

m cã xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa kú víi mét l­îng gi¸ trÞ ®¹t 5000 USD vµ ngµy cµng t¨ng dÇn, n¨m 1991 ViÖt nam xuÊt sang mü ®¹t 9000 USD, n¨m 1992 lµ 11000 USD vµ ®¹t 58000 USD vµo n¨m 1993, t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m 1992. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam th× mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai n­íc ViÖt nam vµ Hoa kú ngµy cµng lín dÇn buéc hai n­íc ph¶i xem xÐt ®Õn vÊn ®Ò t¹o ra sù ph¸t triÓn cho mèi quan hÖ nµy. §Ó ®¸p øng cho vÊn ®Ò ngµy cµng t¨ng trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ më réng mèi quan hÖ thõ¬ng m¹i gi÷a hai n­íc, Tæng thèng Mü Bill Clinton ®· chÝnh thøc tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn kinh tÕ ®èi víi ViÖt nam vµo ngµy 3 / 2/ 1994.§©y lµ sù kiÖn ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn míi trong quan hÖ gi÷a hai n­íc nãi chung vµ trong quan hÖ th­¬ng m¹i nãi riªng. TiÕp ®ã bé th­¬ng m¹i Mü ®· chuyÓn ViÖt nam tõ nhãm Z (gåm B¾c triÒu tiªn, Cu ba, ViÖt nam - lµ nhãm kh«ng cã quan hÖ th­¬ng m¹i) lªn nhãm Y (gåm M«ng cæ, Lµo, C¨mpuchia, c¸c n­íc §«ng ©u vµ Liªn x« cò-lµ nh÷ng n­íc Ýt h¹n chÕ th­¬ng m¹i h¬n ) vµ bé vËn t¶i Mü còng ®· b·i bá lÖnh cÊm vËn tµu biÓn vµ m¸y bay Mü vËn chuyÓn hµng ho¸ sang ViÖt nam ®ång thêi cho phÐp tµu mang cê ViÖt nam cËp c¸c c¶ng biÓn cña Mü. 2- Sau khi bá lÖnh cÊm vËn kinh tÕ : Ngay sau khi bá lÖnh cÊm vËn kinh tÕ cña Mü ,c¸c h·ng lín cña Mü ®· lËp tøc xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng ViÖt nam vµ tung s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr­êng .§iÓn h×nh lµ c¸c s¶n phÈm cña c¸c h·ng gi¶i kh¸t nh­ Coca-cola, PÐpsi-cola vµ c¸c s¶n phÈm ®iÖn tö , vi tÝnh cña c¸c h·ng IBM, Mobil, Microsoft, Kodak... §©y lµ c¸c s¶n phÈm nhanh nhÊt trµn ngËp thÞ tr­êng miÒn B¾c vµ thÞ tr­êng miÒn Nam. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc b¾t ®Çu n¸o ®éng h¼n lªn,víi tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc n¨m 1994 ®¹t 223 triÖu USD, n¨m 1995 ®¹t 451,8 triÖu USD, n¨m 1996 lµ 1039,5 triÖu USD, trong ®ã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña viÖt nam sang thÞ tr­êng mü t­¬ng øng qua tõng n¨m lµ50,9 triÖu USD (1994), 198,9 triÖu USD (1995) vµ 319,2 triÖu USD (1996).ChØ sau hai n¨m bá lÖnh cÊm vËn tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc ®· t¨ng rÊt nhanh vµ ®¹t trªn 1 tû USD vµo n¨m 1996.§©y lµ sù kh¼ng ®Þnh tiÒm n¨ng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc lµ rÊt lín vµ sÏ cßn t¨ng lªn. Cïng víi sù ph¸t triÓn trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu trªn , qu¸ tr×nh b¾t ®Çu cho viÖc thùc hiÖn c¸c vßng ®µm ph¸n ®i ®Õn ký kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ b×nh th­êng ho¸ hoµn toµn quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai n­íc. Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc b¾t ®Çu tõ n¨m 1996, tr¶i qua 4 n¨m liªn tôc víi 9 vßng ®µm ph¸n ®Ó ®i ®Õn ký kÕt ngµy 13/7/2000. Vßng ®µm ph¸n thø nhÊt diÔn ra t¹i Hµ néi tõ ngµy 21 ®Õn 26/9/ 1996. Vßng thø hai diÔn ra t¹i Hµ néi tõ ngµy 9 ®Õn 11/12/1996. Vßng thø ba diÔn ra t¹i Hµ néi tõ ngµy 12 ®Õn 17/4/1997 ,t¹i vßng ®µm ph¸n nµy phÝa Mü chÝnh thøc trao cho phÝa ViÖt nam mét b¶n dù th¶o s¬ bé cña hiÖp ®Þnh . Vßng thø t­ diÔn ra t¹i Washington tõ ngµy 6 ®Õn 11/10/1997 ®· s¬ bé trao ®æi vÒ nh÷ng quy ®Þnh chung vµ ch­¬ng th­¬ng m¹i hµng ho¸ . Bèn vßng ®µm ph¸n tiÕp theo hai bªn tiÕp tôc trao ®æi c¸c ch­¬ng tiÕp theo vÒ së h÷u trÝ tuÖ ,th­¬ng m¹i dÞch vô vµ ho¹t ®éng ®Çu t­. Tõ ngµy 23 ®Õn 25/7/1999 t¹i Hµ néi cuéc gÆp cÊp Bé tr­ëng ®· tuyªn bè hiÖp ®Þnh ®­îc tho¶ thuËn vÒ nguyªn t¾c. Vßng ®µm ph¸n thø chÝn diÔn ra tõ ngµy 28 / 8 ®Õn 2 / 9 / 1999 t¹i Washington ®Ó xö lý c¸c vÊn ®Ò vÒ mÆt kü thuËt vµ ngµy 3/7/ 2000 kÕt thóc th¶o luËn hiÖp ®Þnh. Ngµy 13/7/2000 th× hiÖp ®Þnh chÝnh thøc ®­îc ký kÕt bëi hai bªn t¹i Washington vµ kÕt thóc ®­îc qu¸ tr×nh ®µm ph¸n kÐo dµi ,më ra mét b­íc tiÕn míi cho quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc . Trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ®ã , ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu , ®Çu t­ gi÷a hai n­íc vÉn tiÕp tôc diÔn ra ®· phÇn nµo kh¼ng ®Þnh ®­îc mèi quan hª th­¬ng m¹i hai n­íc lµ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn m¹nh. VÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ tÝnh ®Õn th¸ng 5/1997 ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt nam lµ 69 dù ¸n víi tæng sè vèn ®Çu t­ lªn ®Õn 1,2 tû USD vµ Mü trë thµnh n­íc cã møc ®Çu t­ lín thø 6 t¹i ViÖt nam ë thêi ®iÓm ®ã . TÝnh ®Õn th¸ng 3 / 2000 th× sè dù ¸n ®­îc phÐp ®Çu t­ lµ 118 dù ¸n víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 1479,7 triÖu USD , thÕ nh­ng cã 21 dù ¸n víi sè vèn ®¨ng ký lµ 329,18 triÖu USD bÞ gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n. VÒ c¬ cÊu ngµnh ®Çu t­ , c¸c dù ¸n cña Mü chñ yÕu tËp trung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng víi 55 dù ¸n chiÕm 57 % vÒ sè dù ¸n hiÖn cã vµ chiÕm tíi 69 % sè vèn ®Çu t­ , lÜnh vùc dÞch vô ( x©y dùng v¨n phßng, c¨n hé cho thuª, y tÕ , gi¸o dôc, ng©n hµng... ) chiÕm 28 % sè dù ¸n vµ chiÕm 18 % sè vèn ®Çu t­ , lÜnh vùc n«ng s¶n ®øng thø ba chiÕm 15 % sè dù ¸n vµ 13 % sè vèn ®Çu t­. Cßn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu th× l¹i bÞ ch÷ng l¹i bëi ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë c¸c n­íc ch©u ¸. Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc n¨m 1997 chØ ®¹t 705,8 triÖu , n¨m 1998 lµ 748,39 triÖu , n¨m 1999 lµ 838,39 triÖu, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu cña viÖt nam sang mü lµ : Kim ng¹ch hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Hoa kú giai ®o¹n 1998-2000: §¬n vÞ tÝnh: triÖu usd N¨m 1998 1999 4 th¸ng ®Çu n¨m 2000 Tæng kim ng¹ch 519,5 601,9 238,2 Cµ phª 142,6 100,1 55,3 Giµy dÐp 114,9 145,7 47,7 H¶i s¶n 79,5 108,1 46,4 DÇu th« 66,1 83,8 32,7 QuÇn ¸o 27,9 36,4 16,2 Rau qu¶ 23,4 23,7 10 Thùc phÈm chÕ biÕn tõ c¸ 13,8 1,5 2,4 Nguån: thêi b¸o kinh tÕ sµi gßn ngµy 10.8.2000. MÆc dï ch­a ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc hay quan hÖ b×nh th­êng-NTR nh­ng hµng ho¸ ViÖt nam xuÊt sang thÞ tr­êng Mü vÉn tiÕp tôc t¨ng. Do vËy khi ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü sÏ cã kh¶ n¨ng t¨ng lªn nhanh chãng vµ thÞ tr­êng Mü sÏ lµ thÞ tr­êng hÊp dÉn ®èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ViÖt nam trong thÕ kû 21. Ch­¬ng II Néi dung chñ yÕu cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam -Hoa kú: HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam - Hoa kú ®­îc ký kÕt lµ kÕt qu¶ nç lùc kh«ng ngõng tõ hai phÝa dùa trªn nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn toµn vÑn l·nh thæ ,kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau vµ cïng cã lîi.HiÖp ®Þnh ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c chung cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO),tu©n thñ c¸c quy t¾c , tiªu chuÈn cña c¸c cam kÕt quèc tÕ, ®ång thêi cã tÝnh ®Õn ViÖt nam lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp , ®ang cßn trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ ,héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.§iÒu nµy cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn néi dung , c¸c cam kÕt ,c¸c quy ®Þnh cña hiÖp ®Þnh nµy.Lµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i nh­ng ®· liªn quan ®Õn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau th­¬ng m¹i hµng ho¸, th­¬ng m¹i dÞch vô ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ. Néi dung cña hiÖp ®Þnh gåm cã 7 ch­¬ng vµ c¸c phô lôc kÌm theo , c¸c ch­¬ng ®Òu cam kÕt dùa trªn nguyªn t¾c tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia, c¸c c«ng ­íc quèc tÕ cïng víi nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i gi÷a hai n­íc . Ch­¬ng 1 nãi vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ : Ch­¬ng nµy gåm cã 9 ®iÒu ®Ò cËp ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i hµng ho¸ mµ chñ yÕu lµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ gi÷a hai n­íc . §©y lµ néi dung quan träng vµ c¬ b¶n ®Ó ®i ®Õn ®µm ph¸n vµ ký kÕt hiÖp ®Þnh , bëi ho¹t ®éng nµy chiÕm tû träng rÊt lín trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc . HiÖn nay ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña ViÖt nam víi Mü vÉn lµ xuÊt khÈu hµng ho¸ nªn ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh nµy nh»m ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu.Ch­¬ng nµy ®­a ra c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i hµng ho¸ gåm c¸c néi dung sau: Quy chÕ tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ : Mçi bªn dµnh ngay lËp tøc vµ v« ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ cã xuÊt xø hoÆc xuÊt khÈu tõ l·nh thæ bªn kia sù ®èi xö kh«ng kÐm phÇn thuËn lîi h¬n sù ®èi xö dµnh cho hµng ho¸ t­¬ng tù cã xuÊt xø hoÆc xuÊt khÈu tõ l·nh thæ cña n­íc thø ba còng nh­ sù ®èi xö b×nh ®¼ng ,t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¹nh tranh víi hµng ho¸ trong n­íc. C¸c cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan : §©y lµ néi dung ®­îc c¸c doanh nghiÖp rÊt chó ý vµ cã ¶nh h­ëng lín ®Õn kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc.VÒ phÝa Mü cam kÕt thùc hiÖn ngay lËp tøc viÖc c¾t gi¶m thuÕ theo quy ®Þnh cña quy chÕ tèi huÖ quèc MFN khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc. Cßn phÝa ViÖt nam cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan b×nh qu©n kho¶ng tõ 1/3 ®Õn 1/2 tuú tõng mÆt hµng xuÊt khÈu cña Mü trong giai ®o¹n tõ 3 ®Õn 5 n¨m ®­îc quy ®Þnh ë phô lôc E. Nh÷ng biÖn ph¸p phi thuÕ quan ®èi víi hµng ho¸ : PhÝa Mü cam kÕt kh«ng thùc hiÖn c¸c hµng rµo phi thuÕ ®èi víi hµng xuÊt khÈu tõ phÝa viÖt nam trõ mÆt hµng dÖt may bÞ h¹n chÕ bëi h¹n ng¹ch (kho¶n 4 ®iÒu 1) . ViÖt nam cam kÕt bá tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ, h¹n ng¹ch, yªu cÇu giÊy phÐp ,kiÓm so¸t xuÊt nhËp khÈu ®èi víi mäi lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô trõ c¸c mÆt hµng quy ®Þnh trong phô lôc B vµ C. ViÖt nam cam kÕt lo¹i bá tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ biÖn ph¸p phi thuÕ quan ®èi víi c¸c mÆt hµng ë phô lôc B trong giai ®o¹n tõ 3 ®Õn 7 n¨m phô thuéc vµo tõng lo¹i mÆt hµng . Theo ®iÒu 6 cña ch­¬ng nµy cã quy ®Þnh mçi bªn ®­îc quyÒn cã hµnh ®éng khÈn cÊp ®èi víi nhËp khÈu khi bªn kia g©y ra hoÆc ®e do¹ g©y ra hoÆc gãp phÇn ®¸ng kÓ lµm rèi lo¹n thÞ tr­êng trong n­íc. VÒ viÖc ®Þnh gi¸ gi¸ trÞ ®¸nh thuÕ h¶i quan vµ c¸c lÖ phÝ h¶i quan ph¶i tu©n thñ c¸c luËt lÖ cña WTO. Sau 2 n¨m kÓ tõ ngµy hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc ,c¸c bªn ¸p dông hÖ thèng ®Þnh gi¸ h¶i quan dùa trªn gi¸ trÞ giao dÞch cña hµng ho¸ nhËp khÈu hoÆc cña hµng ho¸ t­¬ng tù ®Ó tÝnh thuÕ . §ã lµ gi¸ trÞ thùc tÕ ®· thanh to¸n hoÆc ph¶i thanh to¸n cho hµng ho¸ khi ®­îc b¸n ®Ó xuÊt khÈu sang n­íc nhËp khÈu phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn ®­îc thiÕt lËp trong hiÖp ®Þnh vÒ thùc hiÖn thi hµnh ®iÒu VII cña GATT-1994 (theo kho¶n 4 ®iÒu 3 ch­¬ng nµy ) . VÒ quyÒn kinh doanh th­¬ng m¹i : Sau khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc , mçi bªn dµnh cho c«ng d©n ,cong ty bªn kia thùc hiÖn quyÒn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu . VÊn ®Ò nµy cã tÝnh ®Õn tr×nh ®é cña viÖt nam tøc lµ cho phÐp ViÖt nam cã lé tr×nh quy ®Þnh thêi gian ®èi víi c¸c c«ng d©n ,c«ng ty Mü trong viÖc thùc hiÖn quyÒn kinh doanh thÓ hiÖn ë phô lôc D cña hiÖp ®Þnh. Trong phô lôc D quy ®Þnh thêi gian ®­îc thùc hiÖn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cho c¸c c«ng d©n vµ c«ng ty Mü ®èi víi mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh . Ch­¬ng 2 vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ : Gåm cã 18 ®iÒu quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kho¶n chñ yÕu vµ gi¶i tr×nh nh÷ng néi dung liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ mµ c¸c bªn cÇn ph¶i b¶o hé vµ cã biÖn ph¸p b¶o hé . Ch­¬ng nµy còng ®Ò cËp ®Õn nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia tøc lµ mçi bªn dµnh cho c«ng d©n cña bªn kia sù b¶o hé vµ thùc thi ®Çy ®ñ ,cã hiÖu qu¶ ®èi víi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ trong l·nh thæ cña n­íc m×nh vµ ph¶i nhanh chãng tham gia c¸c c«ng ­íc quèc tÕ cã liªn quan ®Õn së h÷u trÝ tuÖ. Ch­¬ng nµy chñ yÕu ®­a ra c¸c vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i, ®ã lµ quyÒn t¸c gi¶, tÝn hiÖu vÖ tinh mang ch­¬ng tr×nh ®· ®­îc m· ho¸, nh·n hiÖu hµng ho¸ , s¸ng chÕ, thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp , bÝ mËt th«ng tin vµ kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp. Ch­¬ng nµy ®· ®­a ra c¸c quy ®Þnh vÒ xö lý vi ph¹m, c¸c thñ tôc vµ c¸c chÕ tµi tè tông d©n sù vµ hµnh chÝnh. Theo kho¶n 1 ®iÒu 11 quy ®Þnh mçi bªn quy ®Þnh trong luËt quèc gia cña m×nh nh÷ng thñ tôc cho phÐp hµnh ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ chèng l¹i viÖc x©m phËm c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ thuéc ph¹m vi cña ch­¬ng nµy vµ cã c¸c biÖn ph¸p kÞp thêi vµ chÕ tµi ®ñ m¹nh ®Ó ng¨n ngõa x©m ph¹m . Ch­¬ng 3 vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô : Gåm cã 11 ®iÒu ¸p dông cho ho¹t ®éng dÞch vô mang tÝnh chÊt th­¬ng m¹i dùa trªn hai nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia. C¸c cam kÕt trong ch­¬ng nµy thùc hiÖn dùa trªn c¸c quy ®Þnh ë hiÖp ®Þnh chung vÒ th­¬ng m¹i vµ dÞch vô ( GATS ) cña WTO. Néi dung cña ch­¬ng nµy ®­a ra c¸c biÖn ph¸p ®IÒu chØnh chung c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nh­ tiÕp cËn thÞ tr­êng , ®­îc quyÒn h­ëng vµ tõ chèi lîi Ých khi thùc hiÖn dÞch vô vµ ®­a ra c¸c cam kÕt cô thÓ cña tõng lÜnh vùc , tõng ngµnh cô thÓ ë phô lôc F vµ G cña hiÖp ®Þnh nµy. Phô lôc F quy ®Þnh c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh,vÒ di chuyÓn thÓ nh©n vµ vÒ viÔn th«ng cïng víi tµi liÖu tham chiÕu . Phô lôc G quy ®Þnh lé tr×nh cam kÕt vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô cña mçi bªn . PhÝa Hoa kú lé tr×nh cam kÕt cô thÓ lµ lé tr×nh cam kÕt cña Hoa kú ë trong hiÖp ®Þnh chung vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô ( GATS ) cña WTO vµ ®­îc ®iÒu chØnh trong tõng thêi kú . §èi víi ViÖt nam ®ã lµ cam kÕt trong phô lôc G cña ViÖt nam vÒ cam kÕt chungvµ c¸c cam kÕt cô thÓ ®èi víi tõng lÜnh vùc , tõng ngµnh vÒ giíi h¹n trong tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ vÒ ®èi xö quèc gia. Trong mçi lÜnh vùc ,mçi ngµnh còng cã c¸c quy ®Þnh vÒ phÇn vèn gãp vµ thêi gian ®­îc gãp phÇn vèn ®ã cña c¸c c«ng ty Hoa kú. Ch¼ng h¹n trong lÜnh vùc b­u chÝnh viÔn th«ng , ViÖt nam quy ®Þnh sau 3 n¨m kÓ tõ khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc cho phÐp c¸c c«ng ty cña Mü liªn doanh cung cÊp dÞch vô Internet, sau 4 n¨m cho phÐp liªn doanh cung cÊp dÞch vô ®iÖn tho¹i di ®éng vµ sau 6 n¨m cho phÐp cung cÊp dÞch vô ®Iön tho¹i cè ®Þnh víi phÇn vèn gãp trong c¸c liªn doanh viÔn th«ng kh«ng v­ît qu¸ 49 %. Ch­¬ng 4 vÒ ph¸t triÓn quan hÖ ®Çu t­ : Gåm cã 15 ®iÒu quy ®Þnh c¸c ®iÒu kho¶n cã liªn quan ®Õn viÖc hai cam kÕt ®èi xö víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña n­íc bªn kia dùa trªn nguyªn t¾c tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia . Ch­¬ng nµy ®­a ra c¸c tiªu chuÈn ®èi xö vµ c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp , c¸c quyÒn tham gia ®Çu t­ . C¸c cam kÕt cña ch­¬ng nµy còng kÌm theo phô lôc H – quy ®Þnh vÒ phÇn vèn gãp vµ thêi gian gãp vèn ®Çu t­ vµo mét sè lÜnh vùc vµ c¸c cam kÕt b·i bá c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i ( TRIMs ) ë phô lôc I. PhÝa Hoa kú còng nh­ phÝa ViÖt nam ®Òu cã cam kÕt vÒ viÖc ¸p dông c¸c tr­êng hîp ngo¹i lÖ trong ddèi xö quèc gia vµ ®èi xö tèi huÖ quèc ®èi víi mét sè ngµnh ë phô lôc H . Mét vÊn ®Ò trong ®Çu t­ mµ c¸c bªn lu«n quan t©m ®ã lµ phÇn vèn gãp vµ bé m¸y nh©n sù trong liªn doanh . Sau 3 n¨m kÓ tõ ngµy hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc ViÖt nam ph¶i huû bá quy ®Þnh vÒ sè thµnh viªn nhÊt ®Þnh lµ ng­êi ViÖt nam trong Ban gi¸m ®èc vµ cho phÐp tuyÓn chän nh©n sù qu¶n lý kh«ng phô thuéc vµo quèc tÞch. Nh­ng trong kho¶n 4 cña phô lôc H cã quy ®Þnh trong 3 n¨m ®Çu phÝa ViÖt nam ®­îc phÐp cã ng­êi trong ban gi¸m ®èc . Ch­¬ng 5 vÒ néi dung t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kinh doanh: Gåm cã 3 ®iÒu quy ®Þnh mçi bªn cam kÕt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c¸ nh©n vµ c«ng ty cña bªn kia tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh nh­ thµnh lËp c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn , tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu , tiÕn hµnh qu¶ng c¸o vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng ,... trªn thÞ tr­êng n­íc ®ã . Ch­¬ng 6 nãi ®Õn c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn tÝnh minh b¹ch ho¸, c«ng khai vµ quyÒn khiÕu n¹i: Gåm cã 8 ®iÒu quy ®Þnh viÖc c¸c bªn c«ng khai , minh b¹ch ho¸ vµ cung cÊp ®Þnh kú kÞp thêi tÊt c¶ c¸c luËt vµ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña doanh nghiÖp. ViÖc c«ng khai th«ng tin vµ luËt ph¸p ph¶i ®­îc tiÕn hµnh sao cho c¸c c¬ quan , tæ chøc c¸ nh©n tham gia ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cã thÓ lµm quen víi chóng tr­íc khi chóng cã hiÖu lùc vµ ¸p dông theo quy ®Þnh. Ch­¬ng 7 lµ ch­¬ng cuèi cïng nãi vÒ c¸c quy ®Þnh chung ®èi víi c¸c vÊn ®Ò giao dÞch , chuyÓn tiÒn, mèi quan hÖ gi÷a c¸c ch­¬ng víi c¸c phô lôc , th­ tõ trao ®æi vµ c¸c b¶n cam kÕt cïng víi c¸c ®iÒu kho¶n vÒ thêi h¹n , hiÖu lùc , ®×nh chØ vµ kÕt thóc hiÖp ®Þnh. HiÖp ®Þnh cßn cã mét phÇn n÷a ®ã lµ c¸c th­ tõ trao ®æi, ngay sau khi hiÖp ®Þnh ®­îc ký, Bé tr­ëng Vò Khoan ®· trao cho bµ Barshefsky mét l¸ th­ kh¼ng ®Þnh hai bªn ®· tho¶ thuËn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÕ ®é cÊp phÐp ®Çu t­ , trong ®ã ViÖt nam vÉn duy tr× viÖc thÈm ®Þnh vµ cÊp phÐp ®Çu t­ ®èi víi mét sè lÜnh vùc vµ thùc hiÖn chÕ ®é ®¨ng ký cÊp phÐp ®Çu t­ trong mét sè ngµnh. VÝ dô nh­ trong vßng 2 n¨m kÓ tõ ngµy hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc ¸p dông chÕ ®é ®¨ng ký cÊp phÐp ®Çu t­ vµo khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghiÖp; c¸c dù ¸n ®Çu t­ cã tû lÖ xuÊt khÈu tèi thiÓu 50 % ; c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ ®Õn 5 triÖu USD . Sau ®ã bµ Barshefsky ®· tr¶ lêi phóc ®¸p b»ng th­ x¸c nhËn nh÷ng tho¶ thuËn nµy vµ hai l¸ th­ nµy ®­îc xem nh­ mét phÇn cña b¶n hiÖp ®Þnh ®· ký . Ch­¬ng III ¶nh h­ëng cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹I viÖt nam - hoa kú ®Õn xuÊt khÈu viÖt nam. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®ang mong ®îi sù phª chuÈn hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam - Hoa kúcña quèc héi hai n­íc . HiÖp ®Þnh nµy ®­îc nhËn ®Þnh ®­a l¹i rÊt nhiÒu c¬ héi trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc nãi chung vµ cho c¸c doanh nghiÖp nãi riªng . Sau khi hiÖp ®Þnh ®­îc ký kÕt ngµy 13/7/2000 cña ®¹i diÖn th­¬ng m¹i hai n­íc th× cßn ph¶i chê quèc héi hai n­íc phª chuÈn míi cã hiÖu lùc ph¸p lý trong viÖc sö dông nã . HiÖp ®Þnh sÏ ®Æt ra nhiÒu th¸ch thøc cho ViÖt nam vµ cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam khi mµ nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®ang cßn ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp . HiÖn nay ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña ViÖt nam víi c¸c n­íc nãi chung vµ víi Hoa kú nãi riªng chñ yÕu lµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ , trong ®ã xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü so víi c¸c n­íc kh¸c cßn rÊt nhá bÐ vµ tÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt nam trªn thÞ tr­êng Mü cßn rÊt kÐm. XuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü chiÕm mét tû lÖ bÐ nhá trong kim ng¹ch nhËp khÈu cña Hoa kú , chiÕm ch­a ®Çy 0,1 %. V× thÕ khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i nµy cã hiÖu lùc cã thÓ c¶i thiÖn ®­îc kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam nh­ thÕ nµo vµ sÏ ®em l¹i lîi Ých còng nh­ nh÷ng th¸ch thøc g× cho xuÊt khÈu ViÖt nam hay kh«ng ? §ã lµ mét c©u hái cÇn ®Æt ra khi nghiªn cøu hiÖp ®Þnh , bëi thÞ tr­êng Mü lu«n lµ thÞ tr­êng hÊp dÉn ®èi víi tÊt c¶ c¸c n­íc , c¸c doanh nghiÖp vµ lµ thÞ tr­êng réng lín ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau , tõ nh÷ng hµng ho¸ cao cÊp ®¾t tiÒn ®Õn nh÷ng hµng ho¸ b×nh d©n rÎ tiÒn. Theo c¸c nhµ kinh tÕ ®¸nh gi¸ hiÖp ®Þnh høa hÑn mét sù thay ®æi lín cho xuÊt khÈu ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü v× sù ­u ®·i cña nã cho hµng ho¸ ViÖt nam trªn thÞ tr­êng Mü. 1 - T¸c ®éng thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ViÖt nam do hiÖp ®Þnh ®em l¹i: HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc ch¾c ch¾n sÏ t¹o ra mét c¬ héi nhÊt ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam vµ nÕu c¸c doanh nghiÖp n¾m b¾t ®­îc , quan träng h¬n lµ v­ît qua c¸c th¸ch thøc th× kÕt qu¶ ®¹t ®­îc kh«ng ph¶i lµ nhá . HiÖp ®Þnh sÏ kh«ng ®em l¹i ngay lËp tøc mét kÕt qu¶ lín cho nÒn kinh tÕ mµ ViÖt nam muèn thu ®­îc lîi Ých tõ nã th× ph¶i t×m c¸ch ph¸t huy tiÒm lùc cña m×nh cïng víi viÖc tËn dông ®­îc c¸c c¬ héi cã ®­îc tõ hiÖp ®Þnh , khi ®ã míi cã thÓ thóc ®Èy ®­îc nÒn kinh tÕ nãi chung còng nh­ xuÊt khÈu cña ViÖt nam ph¸t triÓn ®i lªn. T¸c ®éng thø nhÊt lµ kh¶ n¨ng n©ng cao ®­îc søc c¹nh tranh cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng Mü : Lîi Ých c¬ b¶n trùc tiÕp nhÊt mµ hµng ho¸ ViÖt nam cã ®­îc tõ hiÖp ®Þnh ®ã lµ viÖc ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia cho c¸c mÆt hµng cña ViÖt nam khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü , mµ c¬ b¶n lµ viÖc c¾t gi¶m thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu cña Mü cho c¸c hµng ho¸ xuÊt khÈu tõ ViÖt nam . Theo cam kÕt khi hiÖp dÞnh cã hiÖu lùc , Hoa kú sÏ c¾t gi¶m ngay lËp tøc thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu cho hµng ho¸ ViÖt nam vµ tuú tõng mÆt hµng cô thÓ mµ møc c¾t gi¶m thuÕ suÊt sÏ kh¸c nhau nh­ng nh×n chung møc thuÕ suÊt sÏ gi¶m tõ 3 ®Õn 10 lÇn. BiÓu thuÕ quan cña Hoa kú cã ¸p dông hai biÓu thuÕ cho hang ho¸ nhËp khÈu vµo Hoa kú cña c¸c n­íc kh¸c nhau . BiÓu thuÕ thø nhÊt quy ®Þnh thuÕ suÊt theo quy chÕ tèi huÖ quèc (cßn gäi lµ quy chÕ MFN) , thuÕ suÊt nµy dµnh cho c¸c hµng ho¸ nhËp vµo Mü cña c¸c n­íc thµnh viªn tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ c¸c n­íc cã ký kÕt tho¶ ­íc th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Mü. BiÓu thuÕ suÊt thø hai quy ®Þnh thuÕ suÊt ®Çy ®ñ ( thuÕ suÊt phæ th«ng ) , ®©y lµ biÓu thuÕ ph¸p ®Þnh ¸p dông cho c¸c hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh«ng ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc . B¶ng thuÕ suÊt tr­íc vµ sau khi h­ëng quy chÕ MFN cña hµng ho¸ ViÖt nam nhËp vµo thÞ tr­êng Mü : MÆt hµng ThuÕ suÊt phi MFN ( % ) ThuÕ suÊt MFN ( % ) 1: Rau qu¶ 25,5 2 2: DÖt may 68,9 13,4 3: Giµy dÐp 33 5,6 4: C¸c s¶n phÈm b»ng da 22,7 8,4 5: H¶i s¶n ( chñ yÕu lµ t«m ) 0 0 6: Nhãm cµ phª , gia vÞ ,chÌ 0 0 7: S¶n phÈm chÕ biÕn tõ gç 37,7 3,5 8: Thñ c«ng mü nghÖ 45 9 9: S¶n phÈm ®iÖn tö 34 2,8 10: S¶n phÈm tõ kho¸ng s¶n 40,4 3,8 11: S¶n phÈm tõ kim lo¹i 45 4,9 12: G¹o chÕ biÕn 35 8,8 13: DÇu th« 1,3 0,4 Nguån : UNCTAD. HiÖn nay c¸c mÆt hµng ®ang chiÕm tû träng lín tronh kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Hoa kú lµ do hai møc thuÕ MFN vµ phi MFN rÊt thÊp nh­ h¶i s¶n , cµ phª , dÇu má , c¸c lo¹i n«ng s¶n chÕ biÕn, ... §©y lµ nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt nam cã ­u thÕ xuÊt khÈu nh­ng vÉn ®ang chÞu c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i kh¸c cña Mü khi muèn xuÊt sang thÞ tr­êng nµy. Do ®ã khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc c¸c mÆt hµng nµy sÏ t¨ng lªn m¹nh mÏ nhê ®· ®Þnh h×nh ®­îc thÞ tr­êng tõ tr­íc vµ ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng , kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi hµng rµo phi thuÕ. C¸c mÆt hµng giµy dÐp , dÖt may xuÊt khÈu hiÖn nay cßn thùc hiÖn d­íi h×nh thøc gia c«ng lµ chñ yÕu . MÆt kh¸c møc thuÕ suÊt phi MFN hiÖn nay l¹i cao vµ bÞ ¶nh h­ëng bëi c¸c rµo c¶n kh¸c nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña hai mÆt hµng nµy sang Mü cßn nhá bÐ ch­a t­¬ng xøng víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña ViÖt nam . hµng dÖt may cña ViÖt nam xuÊt sang Mü chØ chiÕm ch­a ®Çy 2 % kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt nam , trong khi ®ã xuÊt sang Ch©u ¢u lµ 70 % vµ sang NhËt b¶n lµ 23 %. Hµng giµy dÐp cña ViÖt nam xuÊt sang Mü chiÕm 11 % , trong khi xuÊt sang EU chiÕm 74 % vµ sang NhËt b¶n lµ 8 %. Khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc víi thuÕ suÊt gi¶m kho¶ng 4-5 lÇn so víi hiÖn nay, hy väng sÏ thu hót nhiÒu nhµ lµm xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cña ViÖt nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa kú. Hai mÆt hµng nµy còng lµ hai mÆt hµng cã thÓ lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü bëi kh¶ n¨ng nhËp khÈu cña ®ãi víi hai mÆt hµng nµy lµ rÊt lín . Víi mÆt hµng dÖt may ph¶i chÞu h¹n ng¹ch nh­ng vÉn ®­îc h­ëng thuÕ suÊt cña quy chÕ MFN khi xuÊt sang Mü vµ theo c¸c nhµ qu¶n lý dÖt may nh÷ng n¨m ®Çu khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc cã kh¶ n¨ng Mü ch­a ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi dÖt may ViÖt nam. Do ®ã c¸c c«ng ty dÖt may ViÖt nam vÉn ®ang chê thêi c¬ ®Ó xuÊt hµng ho¸ sang thÞ tr­êng Mü khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc . C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü ®­îc coi lµ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh nhÊt khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc lµ c¸c mÆt hµng rau qu¶ , hµng thñ c«ng mü nghÖ , hµng thùc phÈm chÕ biÕn ( chñ yÕu lµ s÷a vµ thÞt ) . Bëi v× hiÖn nay kim ng¹ch c¸c mÆt hµng nµy xuÊt sang thÞ tr­êng Mü cßn rÊt nhá vµ ®©y lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ViÖt nam cã tiÒm n¨ng vµ cã ­u thÕ khi xuÊt khÈu còng nh­ khi xuÊt sang Mü, ®ång thêi c¸c mÆt hµng nµy sÏ ®­îc h­ëng thuÕ suÊt thÊp h¬n nhiÒu lÇn so víi thuÕ suÊt hiÖn nay . ThuÕ suÊt ®¸nh theo khèi l­îng cña rau gi¶m tõ 22 cent/kg xuèng 1 cent/kg , cña qu¶ t­¬I gi¶m tõ 10 cent/kg xuèng 0,4 cent/kg , thuÕ suÊt døa hép gi¶m kho¶ng 10 lÇn , thuÕ suÊt c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ gi¶m kho¶ng 5 lÇn. C¸c mÆt hµng cßn l¹i ®· x©m nhËp nh­ s¶n phÈm ®iÖn tö ,s¶n phÈm cña c¸c ngµnh khai kho¸ng, luyÖn kim còng nh­ c¸c mÆt hµng kh¸c ch­a cã mÆt trªn thÞ tr­êng Mü sÏ lµ nh÷ng mÆt hµng cã ®ãng gãp vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü nhê cã ®­îc c¸c ­u ®·i thuÕ quan , thuËn lîi trong ®èi xö vµ ®ã lµ c¬ héi ®Ó c¸c nhµ s¶n xuÊt më réng thÞ tr­êng cho s¶n phÈm cña m×nh . VËy víi viÖc h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ quan ,hµng ho¸ viÖt nam sÏ cã c¬ héi lín ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh bëi viÖc gi¶m ®­îc chi phÝ cho hµng ho¸ khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü vµ cã ­u thÕ ®Ó ®èi mÆt víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng Mü, nh­ hµng ho¸ cña Trung quèc ,c¸c n­íc ASEAN – lµ nh÷ng n­íc cã c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü t­¬ng tù nh­ cña ViÖt nam vµ còng ®­îc h­ëng quy chÕ MFN cña Mü. Bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých trùc tiÕp ®ã, khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt nam cßn cã thÓ cã ®­îc c¸c lîi Ých gi¸n tiÕp th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ sù x©m nhËp cña c¸c c«ng ty Mü vµo ViÖt nam . Khi c¸c c«ng ty Mü ®Çu t­ vµo ViÖt nam hä sÏ trang bÞ cho c¸c ngµnh cña ViÖt nam (®¸ng chó ý lµ c¸c ngµnh cã mÆt hµng xuÊt khÈu vµ c¸c ngµnh hç trî xuÊt khÈu nh­ ng©n hµng, b­u chÝnh viÔn th«ng) mét hÖ thèng thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i. MÆt kh¸c ®©y còng lµ c¬ héi ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam t×m kiÕm ®Çu t­ ®­îc c¸c c«ng nghÖ nguån vµ ®æi míi hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ ®· l¹c hËu th«ng qua liªn doanh liªn kÕt víi c¸c c«ng ty cña Mü. Khi ®· thay thÕ ®­îc c¸c thiÕt bÞ míi , hiÖn ®¹i sÏ cã kh¶ n¨ng n©ng cao ®­îc chÊt l­îng hµng ho¸ , gi¶m ®­îc chi phÝ trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ sÏ n©ng cao ®­îc søc c¹nh tranh cho hµng ho¸ . §©y lµ yÕu tè rÊt quan träng ®Ó t¹o sù c¹nh tranh lín cho hµng ho¸ khi xuÊt khÈu vµ yÕu tè ®em l¹i sù thµnh c«ng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu mµ ViÖt nam hiÖn nay cßn rÊt kÐm . Khi cã sù x©m nhËp cña c¸c c«ng ty Mü vµo thÞ tr­êng ViÖt nam, hä còng ®­îc phÐp thùc hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kÓ c¶ thùc hiÖn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nh­ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam. Cïng víi sù ­u ®·i, ®èi xö gi÷a c¸c doanh nghiÖp lu«n lu«n b×nh ®¼ng, c«ng b»ng theo nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng c¹nh tranh khèc liÖt ,m¹nh mÏ gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Khi ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn hä ph¶i ®èi phã tèt tr­íc søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ Mü . §iÒu ®ã buéc hä ph¶i n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó gi¶m gi¸ b¸n , tõ ®ã n©ng cao ®­îc søc c¹nh tranh cho hµng ho¸ cña m×nh c¶ trªn thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi . T¸c ®éng thø hai lµ kh¶ n¨ng thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhê viÖc ph¶i ®iÒu chØnh, söa ®æi luËt ph¸p cho phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña hiÖp ®Þnh : Khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt ®Ò ra trong hiÖp ®Þnh ®ång nghÜa víi viÖc n­íc ta ph¶i ®èi xö c«ng b»ng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam víi c¸c doanh nghiÖp Mü trªn thÞ tr­êng ViÖt nam vµ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi nhau. ThÕ nh­ng hÖ thèng luËt kinh tÕ cña ViÖt nam l¹i ch­a thÓ lµm ®­îc ®iÒu ®ã bëi víi mét hµnh vi kinh tÕ sÏ cã sù ®iÒu chØnh kh¸c nhau ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau . C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt doanh nghiÖp nhµ n­íc , c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam, c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c trong n­íc l¹i chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt doanh nghiÖp. MÆt kh¸c hÖ thèng luËt kinh tÕ cña ViÖt nam cßn ch­a ®ång bé, tÝnh æn ®Þnh cña luËt ph¸p cßn thÊp vµ cßn cã sù chång chÐo m©u thuÉn lÉn nhau g©y ra sù khã kh¨n v­íng m¾c cho c¸c doanh nghiÖp khi ¸p dông . HÖ thèng luËt ®IÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cßn thiÕu bëi luËt th­¬ng m¹i n¨m 1997 ch­a thÓ ®iÒu chØnh mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c cam kÕt trong hiÖp ®Þnh nµy nh­ vÊn ®Ò b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ , tÝnh c¹nh tranh , chèng ®éc quyÒn ... Bªn c¹nh ®ã tÝnh minh b¹ch ho¸ cña luËt ph¸p ch­a cao vµ thêi gian cã hiÖu lùc ¸p dông cßn ng¾n th­êng chØ 1 th¸ng sau khi ban hµnh còng g©y ra rÊt nhiÒu khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc t×m kiÕm vµ nghiªn cøu ®Ó ¸p dông . HiÖn nay ch­a cã mét t¹p chÝ nµo chÝnh thøc ®­îc nhµ n­íc quy ®Þnh chuyªn ®¨ng t¶i vµ c«ng bè c¸c luËt , ph¸p lÖnh cña quèc héi mµ míi chØ cã mét t¹p chÝ duy nhÊt lµ t¹p chÝ “ c«ng b¸o “ cã ®¨ng t¶i c¸c v¨n b¶n cña chÝnh phñ , cña thñ t­íng chÝnh phñ , cña chñ tÞch n­íc vµ cña c¸c bé ngµnh kh¸c ë trung ­¬ng. §iÒu nµy còng ch­a phï hîp víi quy ®Þnh cña ch­¬ng VII cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i nµy. V× vËy ®Ó cã ®­îc hÖ thèng luËt ph¸p phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i nµy còng nh­ c¸c cam kÕt quèc tÕ vµ c¸c cam kÕt víi c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c mµ ViÖt nam tham gia buéc nhµ n­íc ta ph¶i cã sù söa ®æi , ®IÒu chØnh c¸c luËt t¹o nªn sù ®ång bé , hoµn thiÖn ®em l¹i sù dÔ dµng trong viÖc qu¶n lý vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt ®ã. Khi ®ã sÏ cã sù t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cu¶ c¸c doanh nghiÖp nãi riªng . Thø nhÊt lµ khi cã sù ®iÒu chØnh luËt ph¸p sÏ t¹o ra mét m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng, th«ng tho¸ng ,tù do cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Khi ®ã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trë nªn gay g¾t, ¸c liÖt h¬n vµ sù ph¸p triÓn cña c¸c doanh nghiÖp sÏ nhanh chãng . Bëi v× khi mét doanh nghiÖp nµo ®ã kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¹nh tranh , kh«ng ®øng v÷ng ®­îc tr­íc c¹nh tranh ®ã th× sÏ bÞ tôt hËu vµ dÉn ®Õn ph¸ s¶n cßn c¸c doanh nghiÖp tån t¹I ®­îc trªn thÞ tr­êng th× sÏ cã c¬ héi ph¸t triÓn . Víi nh÷ng th¸ch thøc ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n cã ý thøc n©ng cao søc c¹nh tranh cho hµng ho¸ cña m×nh ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸p triÓn ®­îc trªn thÞ tr­êng . §iÒu ®ã sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao cho hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam trªn thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Vµ kh¶ n¨ng x©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng sÏ tèt h¬n , tõ ®ã míi cã kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng ra thÞ tr­êng quèc tÕ trong ®ã ®¸ng chó ý lµ c¸c thÞ tr­êng lín nh­ thÞ tr­êng Mü .V× mét doanh nghiÖp cã ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng trong n­íc míi cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vµ më réng tr­ëng ra bªn ngoµi vµ viÖc më réng thÞ tr­êng ra n­íc ngoµi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi viÖc më réng s¶n xuÊt kinh doanh . h¬n n÷a khi thÞ tr­êng trong n­íc kh«ng cßn cã kh¶ n¨ng khai th¸c th× viÖc më réng sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c hÊp dÉn h¬n nh­ thÞ tr­êng Mü lµ ®iÒu ph¶i lµm cña c¸c doanh nghiÖp. Thø hai lµ khi thay ®æi luËt sÏ t¹o ra c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi . HÖ thèng luËt ph¸p ®· th«ng tho¸ng , b×nh ®¼ng sÏ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi , kh«ng riªng g× c¸c nhµ ®Çu t­ Mü khi x©m nhËp vµ ®Çu t­ vµo ViÖt nam , v× trong luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam quy ®Þnh kh«ng ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi t¸t c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi , kh«ng ph©n biÖt quèc tÞch . §ång thêi cïng víi viÖc hµng ho¸ ViÖt nam ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i cña Mü khi xuÊt khÈu sÏ thu hót ®­îc nhiÒu nhµ ®Çu t­ ®Êu t­ vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ lµm hµng xuÊt khÈu ®Ó xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü vµ nh­ vËy sÏ t¸c ®éng rÊt lín ®Õn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü . T¸c ®éng thø ba lµ t¹o ra kh¶ n¨ng thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ViÖt nam gia nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi : HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam - Hoa kú lµ mét hiÖp ®Þnh toµn diÖn dùa trªn c¸c th«ng lÖ quèc tÕ mµ quan träng nhÊt lµ c¸c nguyªn t¾c cña th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) - ®©y lµ c¸c nguyªn t¾c mµ hiÖn nay hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu ¸p dông . Thµnh c«ng cña ViÖt nam trong viÖc ký kÕt ®­îc hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi hoa kú ®· chøng minh ®­îc phÇn nµo kh¶ n¨ng cña ViÖt nam trong viÖc ®¸p øng c¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña WTO. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam - Hoa kú ®­îc ký kÕt ®· ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn míi trong tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt nam vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi . HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam - Hoa kú cã hiÖu lùc sÏ ®­a nÒn kinh tÕ ViÖt nam vµo luËt ch¬i chung cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu vµ buéc kinh tÕ ViÖt nam ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh toµn cÇu , c¹nh tranh trong khu vùc vµ c¹nh tranh ë tõng ngµnh cô thÓ. Khi ®ã hµng ho¸ ViÖt nam ph¶i b­íc vµo cuéc c¹nh tranh khèc liÖt víi c¸c hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c c¶ vÒ chÊt l­îng lÉn gi¸ thµnh s¶n phÈm , trong qu¸ tr×nh ®ã sÏ kh«ng cã chç ®øng cho c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ vµ c¸c doanh nghiÖp ®ã sÏ bÞ lo¹i khái cuéc ch¬i . Víi thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng cã ®ßi hái rÊt nghiªm ngÆt vÒ chÊt l­îng hµng ho¸ còng nh­ c¸c yªu cÇu kh¸c ®èi víi hµng ho¸ ®iÒu ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i thËn träng khi thùc hiÖn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy . Khi c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ®¸p øng ®­îc c¸c ®iÒu nµy th× kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi sÏ dÔ dµng h¬n. 2- Xu h­íng thay ®æi xuÊt khÈu cña ViÖt nam do hiÖp ®Þnh ®em l¹i: a : Kh¶ n¨ng lµm thay ®æi luång mËu dÞch cña ViÖt nam : HiÖn nay thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña viÖt nam ®ang nghieng h¼n vÒ thÞ tr­êng Ch©u ¸ , trong ®ã xuÊt khÈu ViÖt nam sang c¸c n­íc ASEAN lµ chñ yÕu sau ®ã lµ thÞ tr­êng NhËt b¶n. ThÞ tr­êng Ch©u ¢u lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu lín thø hai cña viÖt nam, trong khi ®ã xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng Mü chØ chiÕm mét tû träng rÊt nhá bÐ trong kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam , chiÕm ch­a ®Çy 5 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, chØ b»ng kho¶ng 28 % kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng NhËt b¶n vµ b»ng 20 % kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU. ë ®©y cã sù chªnh lÖch rÊt lín cña xuÊt khÈu ViÖt nam ®Õn c¸c trung t©m kinh tÕ cña thÕ giíi . §iÒu ®ã nãi lªn r»ng c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt nam ch­a ®­îc hîp lý vµ ®ßi hái ph¶I cã sù thay ®æi nµo ®ã cho phï hîp h¬n. Kh¶ n¨ng ®ã sÏ ®­îc thùc hiÖn khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü cã hiÖu lùc. Khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam - Hoa kú cã hiÖu lùc ph¸p lý sÏ ®em ®Õn sù thay ®æi cho xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü vµ høa hÑn mét sù chuyÓn dÞch luång mËu dÞch lín sang thÞ tr­êng Mü ®èi víi xuÊt khÈu ViÖt nam . Theo dù b¸o cña Bé th­¬ng m¹i th× nÕu hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i nµy cã hiÖu lùc trong n¨m 2001 th× kh¶ n¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng Mü ®¹t kho¶ng 800 triÖu USD t¨ng 35 % so víi n¨m 2000 cßn nÕu ch­a ®­îc quèc héi hai n­íc th«ng qua trong n¨m 2001th× kim ng¹ch xuÊt khÈu cña viÖt nam sang mü dù kiÕn chØ ®¹t 680 - 700 triÖu USD t¨ng kho¶ng 20 % so víi n¨m 2000 .Víi nh÷ng n¨m tiÕp theo khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc th× tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü b×nh qu©n ®¹t kho¶ng 30-35 %/ n¨m vµ ®¹t kho¶ng 2,8 tû USD vµo n¨m 2005 chiÕm kho¶ng 9 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam . Sau ®ã nÕu c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt nam kh«ng cã nh÷ng thay ®æi lín trong ®Çu t­ nh»m n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh th× tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n sÏ gi¶m dÇn vµ chØ ®¹t kho¶ng 20 %/n¨m cho nh÷ng n¨m tõ 2005 trë ®i, chØ ®¹t kho¶ng 8 tû USD vµo n¨m 2010, cßn vÉn gi÷ ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng trªn (kho¶ng 30 %/ n¨m) th× sÏ ®¹t kho¶ng 11 tû USD vµo n¨m 2010 . Nh­ vËy kÕt qu¶ trªn ( víi møc t¨ng tr­ëng kho¶ng 30 %/ n¨m ) chØ x¶y ra khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc cïng víi kh¶ n¨ng n¾m b¾t c¸c c¬ héi cña c¸c doanh nghiÖp vµ khai th¸c ®­îc c¸c c¬ héi do hiÖp ®Þnh t¹o ra . Cßn víi c¸c thÞ tr­êng kh¸c : Theo dù b¸o cña Bé th­¬ng m¹i ,xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng ASEAN ®ang cã xu h­íng gi¶m dÇn n¨m 2001 chiÕm kho¶ng 17 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam ®Õn n¨m 2005 gi¶m xuèng cßn kho¶ng 14 % cho dï c¸c n­íc ASEAN b¾t ®Çu thùc hiÖn chÕ ®é ­u ®·I thuÕ quan chung CEPT nh­ng c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng nµy vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra mÆt hµng nµy cña c¸c n­íc ASEAN lµ t­¬ng tù nhau chØ xuÊt ®­îc khi cã lîi thÕ nªn møc ®é hÊp dÉn cña thÞ tr­êng ASEAN ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt nam lµ kh«ng lín. Víi thÞ tr­êng NhËt b¶n do hai n­íc ®· dµnh cho nhau quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN) kÓ tõ ngµy 26/5/1999 thÕ nh­ng tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng nµy lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng NhËt b¶n chØ chiÕm kho¶ng 14 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong giai ®o¹n 2001 - 2005 . Cßn víi thÞ tr­êng EU, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng nµy sÏ t¨ng lªn dÇn ®¹t kho¶ng 4 - 6 tû USDvµo n¨m 2005 vµ chiÕm kho¶ng 23 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam bëi v× thÞ tr­êng nµy hiÖn nay ®ang lµ thÞ tr­êng träng t©m ®èi víi xuÊt khÈu cña ViÖt nam . VÒ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu: §èi víi tõng thÞ tr­êng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña tõng mÆt hµng sÏ kh¸c nhau tuú thuéc vµo møc ®é hÊp dÉn cña tõng thÞ tr­êng ®ã . VÒ mÆt hµng dÖt may lµ mÆt hµng ®ang cã ®ãng gãp lín trong kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam , hiÖn nay thÞ tr­êng EU vÉn ®ang lµ thÞ tr­êng chÝnh cho mÆt hµng nµy chiÕm kho¶ng 70 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt nam chñ yÕu th«ng qua d¹ng gia c«ng , ®Æt hµng vµ theo dù b¸o cña Bé th­¬ng m¹i xuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may cña ViÖt nam cã kh¶ n¨ng gi¶m xuèng cßn 40 % vµo n¨m 2005 ®èi víi thÞ tr­êng nµy . XuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo NhËt b¶n chiÕm kho¶ng 23 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt nam vµ theo dù b¸o tû träng nµy còng cã xu h­íng gi¶m xuèng cßn kho¶ng 20 % vµo n¨m 2005 . Trong khi ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü n¨m 1999 chØ ®¹t 70 triÖu USD chiÕm ch­a ®Çy 2 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt nam .khi hiÖp ®Þnh nµy cã hiÖu lùc hµng dÖt may cña ViÖt nam sÏ ®­îc h­ëng thuÕ suÊt MFN th× kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sÏ t¨ng lªn vµ theo dù b¸o cña c¸c nhµ qu¶n lý dÖt may kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt nam xuÊt sang thÞ tr­êng Mü chiÕm tû träng kho¶ng 20 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt nam vµo n¨m 2005 MÆt hµng thø hai cã kh¶ n¨ng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu thay ®æi nghiªng sang thÞ tr­êng Mü ®ã lµ mÆt hµng giµy dÐp : HiÖn nay xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt nam chñ yÕu sang thÞ tr­êng EU chiÕm kho¶ng 74 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cña ViÖt nam nh­ng theo dù b¸o tû träng xuÊt kh©ñ mÆt hµng nµy sang thÞ tr­êng EU sÏ gi¶m xuèng cßn 55 % vµo n¨m 2005 . Cßn xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü hiÖn nay chiÕm kho¶ng 11 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt nam vµ do mÆt hµng giµy dÐp ViÖt nam cßn cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®ång thêi thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng hÊp dÉn cho mÆt hµng nµy bëi mçi n¨m Mü nhËp kho¶ng 14 tû USD ®èi víi mÆt hµng nµy nªn cã kh¶ n¨ng tû träng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sang Mü sÏ t¨ng lªn 15 % vµo n¨m 2005 . MÆt hµng thø ba mµ thÞ tr­êng Mü cßn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn lµ c¸c mÆt hµng h¶i s¶n : MÆt hµng nµy lµ mÆt hµng ViÖt nam cã thÕ m¹nh vµ cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh trong t­¬ng lai . §©y lµ mÆt hµng cã ­u thÕ nhÊt khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü nh­ng hiÖn nay ViÖt nam míi chØ xuÊt sang thÞ tr­êng Mü 200 triÖu USD n¨m 2000 trong khi ®ã mçi n¨m Mü nhËp kho¶ng 3 tû USD mÆt hµng nµy .Do vËy kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sang Mü sÏ t¨ng lªn khi c¸c doanh nghiÖp tËn dông ®­îc c¸c ­u ®·I mµ hiÖp ®Þnh ®em l¹i . MÆt hµng thø t­ cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang Mü chiÕm tû träng lín lµ mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ . HiÖn nay kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü chiÕm ch­a ®Çy 0,1 % tæng kim ng¹ch nhËp khÈu mÆt hµng nµy cña Mü víi lý do lµ møc thuÕ suÊt phi MFN qu¸ cao .V× vËy trong t­¬ng lai kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt nam sang Mü sÏ cã kh¶ n¨ng t¨ng lªn con sè tr¨m triÖu USD lµ ch¾c ch¾n bëi thuÕ suÊt sÏ gi¶m ®I rÊt nhiÒu vµ chÊt l­îng mÆt hµng nµy cña ViÖt nam còng kh«ng thua kÐm g× hµng cña Trung quèc . b: Kh¶ n¨ng thay ®æi lîi thÕ so s¸nh cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü : Theo häc thuyÕt HECSHER - OHLIN : mét n­íc sÏ cã lîi khi xuÊt khÈu lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra nã cÇn sö dông nhiÒu yÕu tè rÎ vµ t­¬ng ®èi s½n cã ë n­íc ®ã vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra nã cÇn nhiÒu yÕu toã ®¾t vµ t­¬ng ®èi khan hiÕm ë n­íc ®ã . Víi Mü lµ mét n­íc cã tr×nh ®é khoa häc, kü thuËt, c«ng nghÖ rÊt cao vµ cã vèn lín th× kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü chØ cã lo¹i khi xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt nam cã ­u thÕ vÒ lao ®éng, vÒ nguyªn vËt liÖu. Bëi ViÖt nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ n­íc cã chi phÝ nh©n c«ng thÊp nhÊt vµ lùc l­îng lao ®éng nhiÒu nh­ng chñ yÕu lµ lùc l­îng lao ®éng phæ th«ng cßn lao ®éng cã tr×nh ®é khoa häc kü thuËt rÊt Ýt vµ lµ n­íc cã nguån tµI nguyªn rÊt phong phó trong c¸ lÜnh vùc n«ng, l©m, thuû s¶n v× vËy ViÖt nam chØ cã mét sè mÆt hµng cã lîi thÕ khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü: Thø nhÊt lµ nhãm c¸c mÆt hµng thu hót vµ cÇn nhiÒu lao ®éng , ®ã lµ nhãm nh÷ng mÆt hµng dÖt may, giµy dÐp, c¸c mÆt hµng chÕ biÕn, c¸c mÆt hµng gia c«ng. §©y lµ nh÷ng mÆt hµng cÇn rÊt nhiÒu lao ®éng phæ th«ng trong khi ®ã ViÖt nam rÊt cã ­u thÕ vÒ mÆt nµy, do vËy chÝnh phñ còng nh­ c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc nµy cÇn cã chiÕn l­îc ­u tiªn vµ ph¸t huy lîi thÕ nµy ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cho mÆt hµng nµy trong viÖc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü . Thø hai lµ nh÷ng mÆt hµng sö dông mhieeuf nguyªn vËt liÖu trong n­íc - ®ã lµ nh÷ng mÆt hµng rau qu¶ , h¶i s¶n , thñ c«ng mü nghÖ .§©y lµ nh÷ng mÆt hµng sö dông nguyªn liÖu chñ yÕu lµ ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó chÕ biÕn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu . §©y còng lµ nh÷ng mÆt hµng mµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña n­íc ta cßn t­¬ng ®èi lín nÕu cã chiÕn l­îc khai th¸c vµ sö dông hîp lý cã hiÖu qu¶ . ThÕ nh­ng ®Ó cã thÓ thu ®­îc nh÷ng lîi Ých trªn khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam . Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc khi c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam kh«ng t×m ®­îc c¸ch khai th¸c c¸c c¬ héi do hiÖp ®Þnh ®em l¹i . Theo «ng §ç Thanh Hång - Phã tæng gi¸m ®èc tæng c«ng ty da giµy , mÆc dï hiÖn nay cã tíi 150 doanh nghiÖp da giµy chuÈn bÞ tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü nh­ng chØ cã mét vµi doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng trô l¹i ®­îc ë thÞ tr­êng nµy do hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp kÓ c¶ da giµy vµ dÖt may hiÖn nay ®Òu ph¶i nhËp nguyªn vËt liÖu chÝnh víi khèi l­îng lín ( da giµy chiÕm kho¶ng 80 % , dÖt may chiÕm kho¶ng 70 % ) , c¬ së vËt chÊt l¹c hËu , n¨ng lùc s¶n xuÊt thiÕt bÞ cßn h¹n chÕ sÏ lµm gi¶m ®i søc c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ tõ c¸c quèc gia kh¸c ®ang kinh doanh trªn thÞ tr­êng Mü . Bªn c¹nh ®ã cung c¸ch lµm ¨n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cßn manh món s¶n xuÊt cßn ph©n t¸n r¸t khã cho viÖc t¹o nguån mua hµng ®Ó xuÊt khÈu vµ còng sÏ h¹n chÕ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp . Ch­¬ng IV c¸c kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p nh»m khai th¸c hiÖu qu¶ c¬ héi do hiÖp ®Þnh ®em l¹i: 1- KiÕn nghÞ ®èi víi ChÝnh phñ: Tr­íc hÕt lµ ph¶i hoµn thiÖn c¸c cam kÕt cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú MÆc dï hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc nh­ng chÕ ®é ­u ®·i NTR mµ hiÖp ®Þnh ®em l¹i ch­a ph¶i lµ chÕ ®é NTR vÜnh viÔn mµ sÏ cã sù ®iÒu chØnh sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh (kho¶ng 3 n¨m) do ®ã ®Ó cho t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®¹t ®­îc sù æn ®Þnh cÇn thiÕt cÇn ph¶i cã sù nç lùc cña c¶ hai phÝa trong ®ã ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh ®µm ph¸n ®Ó phÝa Hoa Kú sím dµnh chÕ ®é NTR vÜnh viÔn cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. MÆc kh¸c hµng dÖt may xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú vÉn chÞu h¹n ng¹ch còng sÏ ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü bëi mÆt hµng nµy lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú trong thêi gian tíi. V× vËy hai n­íc ph¶i sím tiÕn hµnh ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh vÒ dÖt may ®Ó cho dÖt may ViÖt Nam kh«ng cßn bÞ h¹n chÕ bëi h¹n ng¹ch khi xuÊt sang thÞ tr­êng Hoa Kú. Thø hai: T¹i ra mét kªnh th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. B»ng viÖc thiÕt lËp mét trang Web riªng vÒ thÞ tr­êng còng nh­ ®­a lªn c¸c b¸o c¸o hµng n¨m hµng quý, hµng th¸ng cña c¸c tham t¸n. §©y lµ nh÷ng c¬ së ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ t×m kiÕm th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü. HÖ thèng cung cÊp th«ng tin hiÖn nay cho c¸c doanh nghiÖp cña Bé th­¬ng m¹i hÇu nh­ lµ ch­a cã, ë thÞ tr­êng Mü réng lín nh­ vËy mµ chØ cã 1 tham t¸n th­¬ng m¹i, do ®ã hiÖn nay kh¶ n¨ng cã ®­îc th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü lµ kh«ng lín. VËy ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã ®­îc th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü Nhµ n­íc ph¶i gióp ®ì, hç trî doanh nghiÖp vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i cè g¾ng ®Ó t×m kiÕm, khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó th«ng tin. Thø ba: Lµ ph¶i tæ chøc nhiÒu h¬n n÷a c¸c cét tiÕp xóc gi÷a c¸c nhµ doanh nghiÖp cña hai n­íc. Bëi ®©y lµ c¬ héi ®Ó doanh nghiÖp hai bªn t×m hiÓu b¹n hµng vµ giao dÞch ®i ®Õn ký kÕt hîp ®ång. §©y còng lµ c¬ së quan träng ®Ó ®Èy m¹nh lµm ¨n trùc tiÕp víi ng­êi Mü, c«ng ty Mü. HiÖn nay mét c«ng ty tù tæ chøc ®i ®Õn kh¶o s¸t thÞ tr­êng t×m kiÕm b¹n hµng lµ rÊt tèn kÐm vµ kh«ng hiÖu qu¶ b»ng viÖc mét c¬ quan Nhµ n­íc ®¹i diÖn lµ Bé th­¬ng m¹i ®øng ra tæ chøc c¸c cuéc tiÕp xóc, cã thÓ lµ tiÕp xóc trong n­íc cã thÓ lµ tæ chøc ®i sang trùc tiÕp t×m hiÓu thÞ tr­êng Mü vµ t×m kiÕm b¹n hµng ë bªn ®ã. §iÒu nµy còng ®· ®­îc thùc hiÖn bëi phßng th­êng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam chi nh¸nh Thµnh phè Hå ChÝ Minh trong n¨m 2000 hä cã tæ chøc mét ®oµn sang nghiªn cøu thÞ tr­êng Mü vµ t×m kiÕm ®èi t¸c. Sau ®ã phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp chi nh¸nh thµnh phè Hå ChÝ Minh cïng víi côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña Bé th­¬ng m¹i tæ chøc mêi ®¹i diÖn 5 bang cña Mü gåm bang Illinois, Louisiana, Mississippi, New Mexico vµ Ohio ®Õn thµnh phè Hå ChÝ Minh ngµy 23 - 24/4/2001 vµ ®Õn Hµ Néi ngµy 26/4/2001 nh»m giíi thiÖt c¸c C«ng ty cña bang hä vµ gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trùc tiÕp t×m hiÓu còng nh­ ký hîp ®ång Thø t­: Nhµ n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch hâ trî c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ®Çu t­, ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy Nhµ n­íc ph¶i cã chiÕn l­îc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü trong ®ã chó trong ®Õn chiÕn l­îc mÆt hµng nh»m x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng mÆt hµng träng diÓm cÇn ph¶i ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, trong ®ã cã c¸c doanh nghiÖp lµm hµng xuÊt khÈu ®ang sö dông c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu ®Õn 2, 3 thËp kû vµ sö dông c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña c¸c n­íc trung gian nªn khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc sÏ lµ c¬ héi ®Ó c¸c doanh nghiÖp trang bÞ ®­îc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi c«ng nghÖ nguån tõ Mü. §©y còng lµ biÖn ph¸p ®Î n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¶m ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ tõ ®ã n©ng cao ®­îc søc c¹nh tranh cho hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ lµ yªu cÇu tÊt yÕu ®Ó hµng ho¸ ViÖt Nam x©m nhËp ®­îc vµo thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã Nhµ n­íc còng nªn cã chÝnh s¸ch ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng giíi thiÖu s¶n phÈm, tham gia héi chî, triÓn l·m trªn thÞ tr­êng Mü, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp mong muèn x©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü. 2- C¸c gi¶i ph¸p nh»m khai th¸c tèt c¬ héi tõ hiÖp ®Þnh. §Ó cã thÓ khai th¸c tèt c¬ héi ®­îc t¹o ra bëi hiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú còng nh­ thùc hiÖn tèt c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr­êng Mü ngoµi nh÷ng gióp ®ì cña Nhµ n­íc th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù m×nh ®­a ra ®­îc c¸c biÖn ph¸p chiÕn l­îc riªng nh»m cã chç ®øng tèt cho m×nh trªn thÞ tr­êng Mü. Mét doanh nghiÖp muèn ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng Mü tr­íc hÕt ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña hÖ thèng luËt ph¸p Mü vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, tiªu chuÈn chÊt l­îng vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm, b¶o vÖ m«i tr­êng vµ ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña h¶i quan Mü. Sau ®ã ph¶i lµm sao ®Ó kh¸ch hµng, thÞ tr­êng biÕt ®Õn s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, biÕt ®Õn doanh nghiÖp. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p cã thÓ gióp ®­îc phÇn nµo c¸c doanh nghiÖp kinh doanh trªn thÞ tr­êng Mü. Thø nhÊt lµ n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp nh»m t¹o ra s¶n phÈm ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng Mü. §Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng còng nh­ c¸c yªu cÇu cña thÞ tr­êng ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn vÒ an toµn thùc phÈm theo tiªu chuÈn HACCP. V× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn: - §Çu t­ trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm còng nh­ gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®­îc søc c¹nh tranh cho hµng ho¸. - T¹o tÝnh ®ång bé cho s¶n phÈm vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kÌm theo sau b¸n hµng nh»m ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c nhu cÇu kh¸ch hµng. - Ph¶i tham gia vµ sö dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng theo tiªu chuÈn quèc tÕ ISO. §©y lµ c¬ së ®Ó chøng minh vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp lu«n ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña luËt ph¸p vµ cã sù ®ång bé trong c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng hµng ho¸ tõ kh©u chuÈn bÞ nguyªn liÖu ®Õn quy tr×nh s¶n xuÊt vµ nghiÖm thu s¶n phÈm ®Ó ®­a vµo tiªu dïng. - N©ng cao tay nghÒ cho ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn còng nh­ tuyªn truyÒn ®Ó hä hoµn thµnh tèt c«ng viÖc ®Ò ra. Thø hai lµ ph¶i t¹o ra mét kªnh th«ng tin ®Ó qu¶ng b¸ doanh nghiÖp còng nh­ s¶n phÈm cña hä mµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy lµ t¹o lËp ra mét trong Web cho m×nh trªn m¹ng Internet. HiÖn nay th­¬ng m¹i kh«ng giÊy tê ®ang ph¸t triÓn m¹ng mÏ, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc lín nh­ n­íc Mü. ChÝnh phñ Hoa Kú ®· thiÕt lËp vµ t¹o ra c¸c quy ®Þnh trong ho¹t ®éng kinh doanh b»ng th­¬ng m¹i ®iÖn tö. C¸c doanh nghiÖp Hoa Kú ®ang tÝch cùc khai th¸c lîi thÓ cña Internet , v× vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn hîp t¸c cã hiÖu qu¶ nhanh chãng víi ®èi t¸c Mü th× ph¶i tham gia thùc hiÖn tèt b»ng th­¬ng m¹i ®iÖn tö còng nh­ chÊp nhËn kinh doanh trªn m«i tr­êng Internet. §iÒu ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp cÇn: - Nhanh chãng lµm quen vµ sö dông tèt c¸c dÞch vô Internet trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh nh»m khai th¸c c¸c th«ng tin còng nh­ ®­a th«ng tin cña m×nh lªn m¹ng ®Ó tiÕp cËn thÞ tr­êng. - ChuÈn bÞ tèt c¸c th«ng tin cÇn qu¶ng b¸ trªn m¹ng ®Ó cã thÓ qu¶ng b¸ tèt nhÊt cho s¶n phÈm hµng ho¸ cña m×nh. - §µo t¹o vµ n©ng cao ®éi ngò thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh trªn m¹ng, trong ®ã chó ý ®Õn tr×nh ®é tiÕng Anh vµ c¸c kiÕn thøc chuyªn m«n cho viÖc kinh doanh trªn m¹ng. Thø ba lµ ph¶i nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng hÖ thèng luËt ph¸p cña Mü. Bé luËt th­¬ng m¹i cña Hoa Kú rÊt toµn diÖn, chi tiÕt râ rµng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ng¨n chÆn c¸c hµnh ®éng th­¬ng m¹i gian lËn... vµ c¸c quy ®Þnh cña h¶i quan liªn quan ®Õn viÖc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. §©y lµ c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n ph¶i nghiªn cøu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp khi thùc hiÖn kinh doanh víi ®èi t¸c Mü. Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña m×nh c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i nhÊt thiÕt tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña h¶i quan Mü vÒ øng dông c«ng nghÖ m· sè, m· v¹ch, ¸p m· cña h¶i quan vµ tÝnh thuÕ nhËp khÈu cho hµng ho¸ cña m×nh vµ ph¶i lµm ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc h¶i quan theo quy ®Þnh. Thø t­ ph¶i tËn dông triÖt ®Ó lùc l­îng ViÖt KiÒu ®ang sinh sèng vµ lµm viÖc t¹i Hoa Kú còng nh­ khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c ­u ®·i mµ Hoa Kú dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Lùc l­îng ViÖt kiÒu lµ nh÷ng ng­êi hiÓu biÕt rÊt râ luËt ph¸p còng nh­ cung c¸ch lµm ¨n cña ng­êi Mü. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khai th¸c ®­îc ­u ®iÓm nµy sÏ tr¸nh ®­îc c¸c rñi ro kh«ng cÇn thiÕt trong vÊn ®Ò ®µm ph¸n kinh doanh víi ®èi t¸c Hoa Kú. Cßn viÖc tËn dông c¸c ­u ®·i nh»m t×m chç ®øng trong viÖc x©m nhËp thÞ tr­êng vµ n©ng cao ®­îc tÝnh c¹nh tranh cho hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng Mü. KÕt luËn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú lµ hiÖp ®Þnh rÊt tæng qu¸t, ®iÒu chØnh nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. Nghiªn cøu hiÖp ®Þnh nµy ®· ®em l¹i cho em rÊt nhiÒu ®iÒu bæ Ých, hiÓu ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n ph¶i thùc hiÖn ®µm ph¸n, c¸c ­u ®·i cã ®­îc tõ ho¹t ®éng ®µm ph¸n ký kÕt hiÖp ®Þnh. Qua ®Ò tµi nµy nã ®· ®em l¹i cho em ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu còng nh­ viÖc nghiªn cøu c¸c tµi liÖu nh»m rót ra c¸c vÊn ®Ò bæ Ých cho em trong c¸c c«ng viÖc sau nµy. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu sÏ gióp cho em thÊy ®­îc nh÷ng ®iÓm yÕu cÇn kh¾c phôc trong khi nghiªn cøu vµ viÕt mét ®Ò tµi nµo ®ã nh­ vÊn ®Ò khai th¸c th«ng tin, lùa chän ®Ò tµi vµ c¸ch thøc tr×nh bÇy mét ®Ò tµi. §Ò tµi còng gióp cho em cã ®­îc nh÷ng biÕn thøc míi trong c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ c¸c nguyªn t¾c ®èi xö trong th­¬ng m¹i quèc tÕ.