Bài giảng Bệnh chó mèo - Nguyễn Văn Thanh

coza 5% hay dung dịch huyết thanh mặn ngọt đẳng trương với liều 20 -30ml/kgP -Dùng thuốc kháng sinh chống nhiễm trùng kế phát : Ampicillin, G5000, Kanamycin, Amocylin tiêm bắp hay tĩnh mạch theo liêù chỉ dẫn ngày 2 lần, liệu trình 3 - 5 ngày. - Bổ sung các loại thuốc trợ lực, trợ sức, an thần cho mèo bệnh nh vitamin B, C, Vitamin B12, Analgin.... - Cho mèo ăn thức ăn dễ tiêu và ít sau tăng dần đến khẩu phần bình thờng Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 20 Một số bệnh ký sinh trùng đờng máu ở chó Bệnh. Rickettsia (Canine Ehrlichiosis) I. Một số thông tin chung về bệnh: - Canine Ehrlichiosis hay còn gọi là Canine Rickettsiosis (bệnh Rickettsia ở chó). - Bệnh gây ra do một một sinh vật nhỏ có tên là Ehrlichia canis. E.canis là sinh vật đa hình thái, bắt màu gram âm, thờng ký sinh trong tế bào bạch cầu của những thành viên thuộc họ chó. - Ve chó Rhipicephalus sanguineus là yếu tố truyền bệnh sinh học cơ bản. Ngoài ra bệnh cũng có thể truyền từ những con chó mắc bệnh sang con chó mẫn cảm thông qua truyền máu. - Bệnh cú khắp nơi trờn thế giới. Đặc trưng của bệnh là gõy ra hiện tượng sốt cao, xuất huyết ồ ạt 2 bờn mũi. Rickettsia ký sinh trong tế bào Rickettsia Ve truyền Rickettsia II. TRIỆU CHỨNG: - Thời gian nung bệnh từ 10-21 ngày. - Chú sốt cao, luụn chảy nước mắt ,nước mũi -Kộm ăn hay bỏ ăn, ủ rũ, gầy, thiếu mỏu, lượng hồng cầu, bạch cầu giảm, tốc độ huyết trầm tăng. -Nếu chăm súc nuụi dưỡng tốt bệnh cú thể nhẹ và tự qua khỏi nhưng mầm bệnh vẫn cũn tồn tại trong mỏu cho suốt đời, chờ thời cơ mầm bệnh lại cú thể tỏi phỏt. - Nếu bệnh tiếp tục tiến triển nặng hơn, chó biểu hiện sốt cao 40-410C, sốt tỏi đi tỏi lại, mũi và tai chảy nước cú mủ và mỏu, chú nụn liên tục, hơi thở ra cú mựi hụi thối, gây và khột. - Chó bị tiờu chảy và đỏi ra mỏu đen, lỏch sưng to cú thể quan sỏt thấy từ bờn ngoài thành bụng -Rộp niờm mạc miệng, niờm mạc mắt, miệng cú những đốm xuất huýờt, da vựng bẹn cú những chấm xuất huyết đỏ, có hiện tợng phự ở chõn và õm nang - Chảy mỏu ồ ạt ở hai lỗ mũi: Đõy là một triệu chứng điển hỡnh của bệnh - Chú thường chết trong vũng 7 ngày sau khi chảy mỏu mũi, trường hợp bệnh quỏ nặng, chảy mỏu ồ ạt chú cú thể chết trong vũng 48 -72 giờ. Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 21 III. CHẨN ĐOÁN: Căn cứ vào biểu hiện lõm sàng như sốt cao xuất huyết ồ ạt ở mũi. - Trong phũng thớ nghiệm: Dựng phương phỏp soi kớnh phỏt hiện Rickettsia hoặc dựng bằng phản ứng huyết thanh học IV. PHềNG VÀ TRỊ BỆNH 4.1. Phũng bệnh: Hiện nay chưa cú vacxin, huyết thanh đặc hiệu phũng trị bệnh này - Phũng bệnh bằng chăm súc nuụi dưỡng - Vệ sinh tiờu độc chuồng nuụi và mụi trường xung quanh - Khụng cho chú lành tiếp xỳc với chú bị sốt xuất huyết - Cần diệt ve một cỏch triệt để vỡ đú là mụi giới truyền bệnh. IV. Điều trị 4. 1. Hộ lý: cách ly ngay con vật ốm vào nơi yờn tĩnh thoỏng mỏt trỏnh mọi kớch thớch và tỏc động bờn ngoài. Vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, cho con vật ăn những thức ăn dễ tiêu, giầu dinh dỡng. Cần lu ý rằng công tác hộ lý đóng vai trò rất quan trọng đặc biệt quyết định hiệu quả điều trị 4.2. Dùng thuốc - Dùng thuốc điều trị đặc hiệu nh Tetracycline hay Doxycycline tiêm cho vật bệnh - Tiêm cho vật bệnh các loại thuốc cầm máu, trợ sức, trợ lực, chất bổ trợ máu nh vitamin K, Spartein, Vitamin B1, B12.... -Truyền tĩnh mạch dung dịch đờng Glucoza, dung dịch sinh lý mặn ngọt đẳng trơng - Truyền máu cho vật bệnh nhằm bổ sung l- ợng máu bị mất do mầm bệnh phá hủy cần chú ý khi truyền máu nhất thiết phải thử phản ứng ngng kết giữa hồng cầu con cho và huyết thanh con nhận Bệnh Lê dạng trùng (Canine Babesiosis) I. Nguyên nhân bệnh: do sinh vật đơn bào Babesia canis và Babesia gibsoni ký sinh bên trong hồng cầu của chó gây ra - Babesia canis là loại đơn bào có dạng hình quả lê, giọt nớc hay hình hạt đậu kích thớc 5 – 7 m. Chúng thờng tồn tại thành đôi, nhng có khi cũng nhìn thấy tới 8 đơn bào trong một hồng cầu -Babesia gibsoni có kích thớc từ 1 đến 3m và thờng thấy bên trong hồng cầu ở dạng vòng nhẫn đơn lẻ - Bệnh có ở hầu hết các nơi miền núi và đồng bằng. - Ve chó Rhipicephalus sanguineus là môi giới truyền bệnh cho chó. - Lê dạng trùng sinh sản theo 2 hình thức + Từ 1 lê dạng trùng trong hồng cầu sẽ nẩy chồi thành 2 sau đó phá vỡ hồng cầu thoát ra ngoài rồi sau đó lại nhiễm vào một hồng cầu khác Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 22 + Ve Rhipicephalus sanguileus hút máu chó bệnh, lê dạng trùng chui vào ve qua quá trình phát triển sẽ trở thành bào tử khi ve hút máu chó sẽ truyền bào tử sang chó, bào tử đó xâm nhập vào hồng cầu phát triển thành lê dạng trùng gây bệnh. + Chó nhập ngoại và chó non dới 6 tháng tuổi dễ mắc và thờng bệnh nặng, tỷlệ chết cao 60-70%. II. TRIEU CHƯNG Bệnh xuất hiện ở 2 thể cấp tính và mạn tính 1. Thể cấp tính + Chó sốt cao 39,5-40,50c, sốt kéo dài trong 2-4 ngày, chú ủ rũ và nằm bệt, các niêm mạc nhợt nhạt do thiếu máu + Số lợng hồng cầu giảm rõ rệ, bạch cầu tăng 10- 12nghìn/ mm3 + Nớc tiểu lúc đầu trắng đục sau đỏ nâu + Chó khó thở nhịp thở nhanh, có hiện tợng hoàng đản da và niêm mạc + Chó con dới 12 tháng tuổi thờng chết sau 1 tuần với biểu hiện nhiệt độ, huyết áp hạ và trụy tim mạch. 2. Thể mạn tính + Chó ăn uống bình thờng nhng thờng mệt mỏi, gầy sơ xác kộm linh hoạt, ít hoạt động, lông rụng dần. + Chó sốt nhẹ 39-400c sau đó giảm, ít lâu sau lại sốt trở lại - Nớc tiểu có màu dỏ nâu, nếu không điều trị kịp thời chó sẽ chết trong vòng 30-40 ngày vì kiệt sức và thiếu máu nặng III. phòng và trị bệnh 1. Phòng bệnh - Thực hiện tốt khâu hăm sóc và nuôi dỡng và vệ sinh thú y - Hàng ngày dọn chuồng thu nhặt phân đổ vào hố sử lý. - Định kì tẩy uế vệ sinh chuồng nuôi, cũi nhốt chó, nơi ở của chó và môi trờng xung quanh để diệt mầm bệnh -Không thả rông chó mèo, không cho chó mèo bệnh tiếp xúc với bên ngoài để hạn chế lây nhiễm mầm bệnh. - Những nơi đã có bệnh phải định kì kiểm tra máu chó để phát hiện chó bệnh và chó mang trùng điều trị kịp thời hạn chế lây lan 2. Điều trị Nguyên tắc chung: điều trị nguyên nhân kết hợp điều trị triệu chứng, trợ sức kết hợp chăm sóc vật bệnh. Có thể dùng 1 trong các loại thuốc đặc trị lê dạng trùng sau: + Haemosporidin với liều 0,5mg/kg pha với nớc muối sinh lý theo tỷ lệ 2%, tiêm vào bắp thịt sau 15 ngày có thể tiêm lại lần 2. + Berenyl (Azidin) với liều 4-5mg/kg pha với n- ớc muối sinh lý thành dung dịch 5-10%, tiêm vào bắp thịt hay mạch máu. Nếu cần thiết có thể tiêm nhắc lại sau 15-20 ngày - Điều trị triệu chứng: + Chống chảy máu ruột: dùng Vitamin K: + Trợ sức trợ lực bằng cách tiêm Vitamin B1,Vitamin B12 , vitamin C 5%, B. Complex... + Bổ sung nớc và chất điện giải bằng cách truyền dung dịch sinh lý mặn ngọt đẳng chơng với liều 20 30ml/1kgPcho vật bệnh. + Trong trờng hợp cần thiết có thể dùng phơng pháp truyền máu cho chó bệnh + Chống vàng da hoàng đản: có thể sử dụng một số bài thuốc nam Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 23 Bài 1: Hạt ý dĩ 50g, vỏ quả cau già (đại phúc bì) 50g, nhân trần 100g, chi tử (quả dành dành) 50g, nớc sạch 1500ml. Đun sôi cô đặc còn 500ml, cho chó uống nhiều lần trong ngày Bài 2: Rau má 100g, nghệ già 50g, thân lá rễ cây mã đề 100g, nớc sạch 1500ml đun sôi cô đặc còn 500ml cho chó uống hàng ngày Bệnh Lỵ do amip I. Một số thông tin về bệnh: Bệnh lỵ do amip gặp ở tất cả các lứa tuổi của chó, mèo, chó từ 12 tháng tuổi trở xuống th- ờng mắc ở thể cấp tính, (chó dới 4 tháng tuổi mắc với tỷ lệ cao nhất và nặng nhất) chó trên 12 tháng thờng mắc ở thể mạn tính. Ngời mắc bệnh lỵ Amip có thể lây sang chó mèo và ngợc lại II. Nguyên nhân gây bệnh: + Do Emtamoeba Hystolytica gây ra. EH tồn tại dới hai hình thức, hoạt động và không hoạt động, + Thể hoạt động cũng có 2 thể khác nhau: - Thể ăn hồng cầu gây bệnh và thể cha ăn hồng cầu cha gây bệnh. + ở chó khỏe EH c trú chính ở đại tràng nhng nó ở thể hoạt động cha ăn hồng cầu + Khi sức đề kháng của cơ thể bị giảm sút nó nhanh chóng trở thành thể hoạt động ăn hồng cầu gây bệnh cho chó mèo + Sau khi nhiễm bệnh con vật có thời gian ủ bệnh từ 15-20 ngày. Trong thời gian này bào nang phát triển thành thể hoạt động và chờ thời cơ gây bệnh amip amip Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 24 III.Triệu chứng + ở thời kỳ đầu chó mèo ăn ít, mệt mỏi, ủ rũ, kém nhanh nhẹn. Nhiệt độ cơ thể không tăng, phân táo sau đó chuyển sang loãng dần, phân có mầu vàng xám và có mùi tanh khắm, con vật đi ỉa nhiều lần trong ngày. + Mỗi lần đi ỉa thì rặn nhiều lần luôn cong lng để rặn, chó thờng rên rỉ biểu hiện trạng thái đau đớn. + Chó đi ỉa mỗi lần rất ít phân, phân chỉ là một thứ dịch nhầy nh mũi, tiếp theo phân chuyển sang mầu đỏ tơi hay lờ lờ máu cá có khi có mủ do bội nhiễm. Nếu không điều trị kịp thời chó mèo sẽ bị chết trong vòng 5-7 ngày do bị kiệt sức. những trờng hợp chú mèo đợc chăm sóc tốt có thể chuyển sang thể lỵ mạn tính khi đó EH sẽ c trú ở trong vách ruột đợi cơ hội gây bệnh, ở chó bị thể lỵ mãn tính thỉnh thoảng lại phát bệnh 1 đợt mỗi đợt khoảng 5-7 ngày làm cho chó bị gầy còm IV. Chẩn đoán: Dựa vào triệu chứng lâm sàng chó mèo đi tiêu chảy, mỗi lần đi ỉa phải rặn khó khăn, đi nhiều lần trong 1 ngày lợng phân 1 lần đi rất ít và luôn có lẫn chất lầy nhầy và máu. Để có kết luận chính xác ta có thể lấy phân làm xét nghiệm trong phòng thí nghiệm về ký sinh trùng V. Phòng và trị bệnh 5.1. Phòng bệnh: +Thực hiện tốt công tác vệ sinh thú y ăn sạch, uống sạch, ở sạch + Định kỳ lấy phân làm xét nghiệm để phát hiện mầm bệnh + Phân chó phải đợc thu gom và ủ theo phơng pháp ủ sinh vật học 5.2. Trị bệnh a. Nguyên tắc điều trị: + Dùng hoá dợc đặc trị diệt Amip, thuốc phải dùng đúng liều tránh tình trạng Amip chuyển thành bào nang và chờ dịp tái phát khi có cơ hội đồng thời cần thiết phải phối hợp các loại thuốc kháng sinh chống hiện tợng bội nhiễm + Bổ sung các loại thuốc trợ sức trợ lực các loại vi ta min nhằm làm tăng cờng sức đề kháng cho cơ thể chó mèo + Tăng cờng khâu hộ lý, chăm sóc nuôi dỡng và vệ sinh thú y b. Dùng thuốc và hoá dợc: + Metronidazol với liều 40-50mg/kgTT trong 1 ngày cho chó mèo uống liên tục trong 5 ngày liền sau đó nghỉ 5 ngày rồi lại tiếp tục dùng lần thứ 2 + Becberin liều 50mg/kgTT trong 1 ngày cho chó mèo uống liên tục 5 ngày liền hoặc có thể dùng Dyhydro Emitin 3mg/kgTT cho chó mèo uống 4- 5 ngày liền + Chống vi khuẩn bội nhiễm bằng kháng sinh: nh Bisepton(Trimazzol)1gr/10kgTT ngày uống 2 lần, Trimethozasol 24% tiêm bắp với liều 1ml/5kgTT tiêm 5-7 ngày liền hoặc có thể dùng Eroflox. T, Gentamycin 1ml/5kgTT tiêm bắp cho chó mèo ...chú ý cần thiết phải dùng các loại thuốc cầm máu nh vitamin K và các loại thuốc tăng cờng sức đề kháng và bồi bổ cơ thể cho chó mèo nh truyền dung dịch huyết thanh mặn ngọt đẳng chơng hoặc hoặc dung dịch đờng Glucoza 5% với liều 20- 30ml/kgP, tiêm bắp các loại Vitamin B1, B12, C cho vật bệnh Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 25 c. Một số bài thuốc nam chũa bệnh lỵ Amip cho chó mèo Bài 1: lá mơ tam thể 50g, trứng gà 1 quả. Thái nhỏ lá mơ sau khi đã rửa sạch để ráo nớc cho vào chảo đảo đều cho lá mơ chín tới đập trứng gà vào rồi đảo cho chín đều cho chó mèo ăn ngày 2-3 lần cho ăn liên tục từ 3-5 ngày Bài 2: Búp sim hoặc lá sim non 100gr cho vào 1lít nớc thờng rồi đem sắc dặc còn lại 300- 500ml cho thêm 10gr muối ăn rồi cho chó mèo uống hàng ngày Bài 3: Cam thảo 10gr, lá chè 100gr, nớc thờng 300ml đem đun sôi còn lại khoảng 100ml cho chó mèo uống mỗi lần 10-15ml. Ngoài ra kinh nghiệm nhiều nơi cho thấy có thể dùng tỏi giã nhỏ ngâm với nớc sôi để nguội với tỷ lệ 10% lọc lấy nớc thụt vào trực tràng chó mèo cho kết quả điều trị cao BệNH Kí SINH TRùNG đờng ruột Bệnh giun đũa (Ascariasis) I .NGUYấN NHÂN + Do giun đũa Toxocara canis gõy ra, giun ký sinh trong ruột non của chú mốo. Đõy là bệnh phổ biến của chú,mốo trờn khắp cỏc chõu lục. + Bệnh thường ở chú, mốo con từ 1-4 thỏng tuổi. Chú mốo nhiểm bệnh do ăn phải trứng giun cú lẫn trong thức ăn, nước uống hay cỏc đồ dựng cú lẫn mầm bệnh, trứng phỏt dục đến giai đoạn ấu trựng cảm nhiễm chui ra khỏi trứng xuyờn vào thành ruột, lột xỏc trở thành giun trưởng thành, lại tiếp tục đẻ trứng và sinh sụi nẩy nở gõy bệnh + Ấu trựng cú thể qua hệ tuần hoàn của chú mẹ khi mang thai và đi vào bào thai, do đú chú con sau khi sinh ra đó mang sẵn mầm bệnh trong cơ thể, đến 21 ngày tuổi gõy thành bệnh nặng cho chú con. II. TRIỆU CHỨNG . Bệnh giun đũa gõy tỏc hại chủ yếu ở chú, mốo nhỏ từ 20 ngày tuổi đến 2-3 thỏng tuổi Biểu hiện : - Gầy cũm, lụng xơ xỏc, kộm ăn, suy nhược, thiếu mỏu . - Bụng phỡnh to như bụng cúc, căng trũn, thỉnh thoảng cú từng đoạn ruột nổi lờn nhu động, ấn tay vào đú cú cảm giỏc cứng chặt, đú là đoạn ruột bị giun lốn chặt - Nụn mửa, tiờu chảy, rờn rỉ do đau bụng, cú khi nụn ra giun, phõn thải ra ngoài màu xỏm trắng, thối khắm đụi khi lẫn cả giun. - Chú, mốo nhỏ khi bệnh nặng, cỏc ấu trựng trong quỏ trỡnh di hành trong cơ thể gõy viờm gan, thận, phổi, cú khi tắc ống ruột, tắc mật, đụi khi giun đũa chọc thủng ruột. - Độc tố giun đũa cú thể tỏc động đến thần kinh trung ương gõy co giật - Chú,mốo trưởng thành khi bị nhiểm giun đũa thường khụng biểu hiện rừ nột, chỉ gõy cũm,lụng xơ xỏc, đụi khi nụn khan, nhưng nú là vật chủ mang mầm bệnh III.PHềNG VÀ TRỊ BỆNH 3.1.Phũng bệnh -Thực hiện tốt khâu vệ sinh thú y - Định kỳ vệ sinh chuồng, cũi nhốt chú mốo và mụi trừờng xung quanh để diệt mầm bệnh (phun Chloramin B 0,5% hay nước vụi 10%). - Định kỳ kiểm tra phõn chú mốo phỏt hiện mầm bệnh . - Khụng thả rụng chú mốo hàng ngày dọn chuồng thu nhặt phõn đổ vào hố xử lý. - Định kỳ tẩy giun cho chú mốo, tẩy cho chú mẹ để phũng lõy nhiểm cho đàn con bằng một trong cỏc loại hoỏ dược sau đõy: Piperazin, Santonin, Vermox, Decaris, Levamisol, Niclosamide, Furaca Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 26 3. 2. Điều trị - Piperazin adipinat: liều 0,1-0,3g/ kg thể trọng, trộn thuốc vào sữa, chỏo cho ăn hay hoà nước cho uống. Với chú mốo nhỏ hoà thuốc vơi nước chỏo cho vào bỡnh bỳ, hay cho vào bơm tiờm nhựa bơm vào miệng cho từng con. -Vermox (Mebendazol, Mebenvet): liều 80- 100 mg/ kg thể trọng cho uống, chia làm 2 lần, uống trong 2 ngày -Levamisol: cho chú mốo uống với liều 15- 20 mg/ kg thể trọng tẩy một lần, - Hamectin liều 1ml/10kg tiờm dưới da -Tetramison: liều 10 mg / kg thể trọng cho uống, nếu dựng tiờm với liều 7,5 mg/kg thể trọng. Chỳ ý :cho chú, mốo uống một lần sau khi ăn, khụng dựng cho chú, mốo đang mang thai ở giai đoạn cuối vỡ thuốc kớch thớch thần kinh phú giao cảm và cơ trơn - Trong khi tẩy giun nờn kết hợp dựng thuốc bổ trợ: vitamin C, vitamin B1, vitamin B.complex, truyền sinh lý mặn ngọt BỆNH GIUN MểC (Ancylostomatosis) I. NGUYấN NHÂN Do giun múc Ancylostoma Canium gõy nờn. Biểu hiện đặc trưng của bệnh là thiếu mỏu, viờm ruột cấp và mạn tớnh, cú kốm theo chảy mỏu ruột. Đõy là một trong những bệnh giun trũn gõy thiệt hại nhiều nhất cho chú mốo. Bệnh phổ biến rộng khắp nơi trờn thế giới và sảy ra quanh năm. Chú mốo non thường mắc bệnh nặng hơn chú, mốo trưởng thành. Trứng giun múc theo phõn thải ra ngoài, nở ra ấu trựng rồi thành ấu trựng cảm nhiểm bỏm vào thức ăn, nước uống và mụi trường xung quanh. Chú, mốo nuốt phải ấu trựng cảm nhiểm vào đường tiờu hoỏ, phỏt triển thành những giun trưởng thành sống ở ruột non, tập trung ở phần tỏ tràng. Ấu trựng cảm nhiểm thải ra mụi truờng xung quanh, cú thể qua da mà gõy bệnh cho con vật. Khi qua da chú mốo con, ấu trựng khụng gõy ra phản ứng cục bộ, nhưng khi qua da chú mốo trưởng thành, ấu trựng gặp sự phản ứng mạnh mẽ của da, thể hiện viờm tấy rừ rệt do ấu trựng chết tạo ra II.TRIỆU CHỨNG - Vật bệnh bỏ ăn hay ăn rất ớt, nụn mửa liờn tục, cú khi nụn ra mỏu - Do giun múc khi bỏm vào ruột hỳt mỏu tiết ra một chất khỏng đụng và đưa đến hiện tượng xuất huyết ruột, gõy tổn thương niêm mạc ruột, trờn cở sở đú cỏc vi khuẩn gõy bệnh cú điều kiện kế phỏt - Rối loạn tiờu hoỏ: viờm ruột cấp tớnh và mạn tớnh, do tỏc động cơ giới và độc tố của giun múc nờn gõy tiờu chảy dử dội, phõn lẫn mỏu màu cà phờ hoặc màu đen cú dịch nhày và mựi tanh khắm. - Xuất hiện hội chứng thần kinh do độc tố giun múc thấm vào mỏu đi khắp cơ thể - Chú mốo non thường chết do mất mỏu mất nước. Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 27 III. PHòNG Và TRị BệNH 3.1. phòng bệnh - Vệ sinh ăn uống: ăn chín ăn sạch và uống sạch để ngăn ngừa ấu trùng giun móc. - Định kì tẩy uế vệ sinh chuồng cũi nhốt chó mèo và môi tr- ờng xung quanh để diệt mầm bệnh bằng Cloram B 0,5% hay n- ớc vôi 10%) - Hàng ngày dọn chuồng thu nhặt phân đổ vào hố sử lý - Định kì kiểm tra phân phát hiện mầm bệnh để dự phòng. - Không thả rông chó mèo, không cho chó mèo bệnh tiếp xúc với bên ngoài để hạn chế lây nhiễm mầm bệnh. - Định kì 4 tháng tẩy 1 lần để phòng lây nhiễm bằng một trong các hoá dợc sau đây: Mebendazon, Dovenix 3.2. Điều trị + Nguyên tắc chung: Tẩy giun móc bằng thuốc đặc trị, điều trị triệu chứng và thuốc bổ trợ kết hợp hộ lý, chăm sóc, nuôi dỡng tốt - Thuốc tẩy: có thể dùng một trong các lọai thuốc sau: + Mebendazol (Vermox): cho uống với liều 80-100mg/kg thể trọng, chia làm 3 lần uống trong 3 ngày. +Dovenix: pha loãng thành 2,5% tiêm dới da cho chó với liều 1ml/20-30kg thể trọng + Điều trị viêm ruột: Biseptol cho uống liều 1g/ngày, mèo uống 0,5g/ngày + Trimethazol 24% tiêm bắp thịt liều 0,5-1ml/con. Chống chảy máu ruột Vitamin K: tiêm bắp liều 1ml/con với chó, 0,5ml/con với mèo, ngày tiêm 2 lần. Bổ xung các thuốc trợ lực tăng cờng sức đề kháng + Vitamin B1, vitamin C 5%, B. complex + Truyền huyết thanh mặn ngọt đẳng trơng BỆNH SÁN DÂY (Cestodiosis) I. Một số thông tin về bệnh: Bệnh sán dây là một bệnh phổ biến ở chó do loài sán dây Teania spp gây ra. Hiện có 8 loài sán dây gây bệnh cho chó phân bố hầu hết ở các vùng địa lý khác nhau. Sán trởng thành kí sinh trong ruột non chó mèo bài xuất trứng qua phân ra ngoại cảnh, trứng sẽ hình thành ấu trúng và chui ra khỏi trứng sau 21 ngày, ấu trùng bơi trong nớc chui vào các loài giáp xác, ấu trùng phát triển thành ấu trùng gây nhiễm trong thời gian 20 ngày, sau đó kí sinh trong cơ hay phúc mạc của ếch nhái Chó mèo ăn phải ếch nhái có ấu trùng thì sau 13-15 ngày sẽ trở thành sán trởng thành II. TRIỆU CHỨNG Chó mèo thờng mắc ở 2 thể: 1. Thể cấp tính - Thờng gặp ở chó mèo nhỏ từ 1-4 tháng tuổi - Biểu hiện kém ăn nôn mửa liên tục (do sán bám vào vách ruột gây ra những tổn thơng niêm mạc và kích thích gây nôn) - Chảy máu ruột (do sán có nhiều móc bám vào vách ruột gây tổn thơng mạch máu) phân có màu xám hoặc đỏ tơi. - Viêm ruột thứ phát do những vi khuẩn đờng ruột bội nhiễm nh: Salmonella murium, Proteusvulgaris, E coli, Staphylocooccus aureus - Rối loạn tiêu hoá thờng xuyên: lúc táo bón, lúc tiêu chảy trong phân có niêm mạc ruột tróc ra và có lẫn những đốt sán rụng ra. Nếu không đợc chăm sóc và điều trị kịp thời, chó mèo nhiễm sán tỷ lệ chết cao 60-70% do viêm ruột mất máu, mất nớc và chất điện giải. 2. Mạn tính: - Chó mèo trởng thành thờng bị bệnh mạn tính: ăn ít gầy còm, sơ xác, rối lọan tiêu hoá, viêm ruột, trong phân có đốt sán già rụng ra, khi ra ngoại cảnh đốt sán vẫn cử động đợc, đốt sán nhỏ trông giống hạt da nên gọi là sán hạt da. Giai đoạn cuối biểu hiện các hội chứng thần kinh: run rẩy hoặc ngơ ngác, nằm lì một chỗ hoặc trở nên dữ tợn. Nếu không đợc điều trị chu đáo chó mèo trởng thành chết trong trạng thái thiếu máu kéo dài và kiệt sức. Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 28 III. PHòNG VÀ TRỊ BỆNH 1. Phòng bệnh: - Vệ sinh thú y: ăn chín, ăn sạch và uống sạch. Không chó chó ăn thịt sống, vật sống để tránh ăn phải ấu trùng sán dây. - Định kì tẩy uế vệ sinh chuồng nuôi, cũi nhốt chó, nơi ở của mèo và môi trờng xung quanh để diệt mầm bệnh - Hàng ngày dọn chuồng thu nhặt phân đổ vào hố sử lý. - Định kì kiểm tra phân và theo dõi chó mèo phát hiện mầm bệnh để tẩy dự phòng. - Không thả rông chó mèo, không cho chó mèo bệnh tiếp xúc với bên ngoài 2. Điều trị Nguyên tắc chung: tẩy sán kết hợp với điều trị triệu chứng và trợ sức cho gia súc bệnh đồng thời hộ lý, chăm sóc, nuôi dỡng tốt Tẩy sán dây cho chó mèo có thể dùng một trong các loai thuốc tẩy sau: Niclosamide: chó mèo uống với liều 80-100mg/kg thể trọng thuốc chỉ cho uống 1 nửa liều vào buổi sáng khi cha cho ăn. Sau đó 1 giờ cho uống nốt nửa liều còn lại. 3 giờ sau khi uống thuốc mới cho ăn bình thờng sau 6- 8 giờ sán chết và theo phân ra ngoài. Sau 20 ngày nếu vẫn phát hiện thấy đốt sán trong phân chó, mèo phải tẩy lại lần 2 theo đúng quy trình nh lần đầu + Lopatol có thể dùng cho chó hay mèo từ 3 tuần tuổi và chó mèo cái đang mang thai. Thuốc có thể uống trực tiếp hay trộn với một ít thức ăn, chỉ uống 1 lần liều 50mg/kg thể trọng. Cho chó mèo uống khi đói và sau đó 1-2 giờ, cho ăn uống bình thờng nếu cha sạch sán có thể tẩy lại lần 2 sau 1 tuần nh quy trình lần đầu. + Mebendazol: cho chó mèo uống với liều 80-100mg/kgthể trọng - Một số bài thuốc nam tẩy sán ở chó mèo: + Bài 1: Hạt bí ngô bóc vỏ 100g Đờng mía hay mật 50g Hạt bí ngô giang khô tán nhỏ trộn với đờng hay mật cho ăn trong 1 lần trong ngày. sau 3 giờ cho uống thuốc tẩy Natrisulfat, Magiesulfat + Bài 2: Hạt cau 100g Nớc sạch 500ml Đun sôi cô đặc còn lại 200ml, lọc bã cho uống liều 5- 10ml/kgthể trọng. Trớc khi cho uống cho nhịn ăn 4-5 giờ. sau khi cho uống nớc sắc hạt cau 1 giờ cho uống thuốc tẩy MgSO4. + Bài 3: Hạt bí ngô kết hợp với nớc sắc hạt cau: Nhân hạt bí ngô: 50-100g cho chó ăn lúc đói vào lúc sáng sớm. Hạt cau 60-80g cho thêm nớc đun sôi, cô đắc cho uống, sau khi uống 1 giờ cho uống liều thuốc tẩy (Na2So4, MgSo4) Nớc sắc hạt cau có tác dụng làm tê liệt đầu sán còn bí ngô có tác dụng làm tê liệt khúc giữa và khúc đuôi co sán do đó sự phối hợp này sẽ tẩy đợc triệt để hơn. Bài 4: Vỏ lựu kho tán nhỏ 60g Nớc sạch 1000ml Ngâm vỏ lựu trong khỏang 6 giờ, sau đó sắc còn 300ml, lọc bỏ bã cho uống buổi sáng, chia làm 2-3 lần mỗi lần cách nhau 30 phút. Sau khi uống liều cuối cùng 2 giờ thì cho uống 1 liều thuốc tẩy Bệnh ghẻ chó I. Khỏi niệm về bệnh: Bệnh ghẻ của chú là một bệnh ngoại ký sinh trựng do cỏi ghẻ ký sinh ở dưới lớp biểu bỡ của da, ở bao chõn lụng hay ở trong lớp mỡ dưới da chú gõy lờn. Đặc điểm của bệnh là gõy ra cỏc nốt ghẻ, gõy hiện tượng ngứa ngỏy khú chịu và rụng lụng ở chú. Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 29 II. Cỏc thể bệnh ghẻ của chú mèo A. Ghẻ trờn da a.Nguyên nhân gây bệnh: Do loài ghẻ Sarcoptes Canis gây ra. Ghẻ trởng thành đào các đờng rãnh sâu và ngoằn nghèo ở bên dới lớp biểu bì của da chó, ghẻ cái đẻ trứng vào đó và nằm ngay tại đó không chịu chui ra khỏi đờng rãnh, trứng và phân của cái ghẻ luôn tồn tại trong đờng rãnh đó. Chính vì thế mà lớp biểu bì dới da của chó bị phá huỷ nên các vi khuẩn gây mủ xâm nhập làm da chó sng mọng đỏ lên rồi thành mủ đặc. Thời gian từ khi trứng phát dục trở thành con ghẻ trởng thành mất khoảng 10 – 15 ngày b. Triệu chứng: Mụn ghẻ thờng xuất hiện ở chỗ da mỏng nh bụng, nách bẹn, gốc tai, xung quanh bầu vú, chó luôn ngứa ngáy khó chịu, chó thờng phải dùng chân gãi hay dùng răng gặm, cắn vào chỗ ngứa. Có hiện tợng dịch rỉ viêm tiết ra trên bề mặt da, lâu dần khô lại đóng thành vẩy két lại có mủ đặc bên trong. Chó ngứa ngáy gãi liên tục làm mụn mủ vỡ loét ra Chó bị ghẻ toàn thân Chó bị ghẻ trên da mặt Chó bị ghẻ trên da mắt B. Bệnh ghẻ bao lông của chó 1. Nguyên nhân gây bệnh: Do cái ghẻ có tên là Demodex Canis gây ra, ghẻ ký sinh ở màng bọc xung quanh của lông hoặc trong tuyến mỡ dới da của chó. Toàn bộ vòng đời của ghẻ bao lông đều phát dục trên cơ thể chó. 2. Triệu chứng thờng xuất hiện ở 2 dạng + Dạng ghẻ khô: Thời kỳ đầu của bệnh thấy chó rụng lông trên da trán, mí mắt, 4 chân da dày cộm thành mầu đỏ xẫm. Chó bệnh bị ngứa thờng đa chân lên để ghãi Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 30 + Dạng ghẻ mủ: trên da của chó xuất hiện những mụn mủ sng mọng bên trong chứa đầy mủ đặc quánh màu vàng xám. Tại những vùng này da nhăn nheo, lông rụng, lâu ngày các tổ chức chết cùng với dịch viêm bết lại tạo thành các vẩy khô cứng và dày cộm lên. Trờng hợp bệnh nặng toàn thân chó trụi lông và đầy những mụn ghẻ có mủ đặc quánh bên trong, ở những vùng da mỏng nh bẹn, bụng, nách xuất hiện những ổ áp xe và các ổ áp xe ấy vỡ ra để mủ tự thải ra ngoài có mùi hôi tanh khó chụi Chó bị ghẻ dạng mủ Chó bị ghẻ nặng làm phù 2 chân trớc Chó bị ghẻ nặng làm phù 2 chân sau 3. Phòng trị bệnh 3.1. Phòng bệnh: - Thờng xuyên vệ sinh thân thể cho chó tốt nhất là tắm cho chó bằng nớc bồ kết, nớc lá chát, lá đắng nh lá ổi lá soan, hạt mùi, qủa chanh Chú ý không dùng sà phòng tắm cho chó - Tiêu độc chỗ ở, chuồng trai, cũi chó bằng các dung dịch sát trùng Chloramin B 0,5%, nớc vôi 10% sau khi phun sát trùng cũi, chuồng chó cần phơi khô dới ánh nắng mặt trời 3.2. Trị bệnh; có thể dùng một trong các thuốc sau đây DEP, Extopa, Trinaghe, Tribeloda bôi nên vùng da bị ghẻ hoặc dùng các dung dịch Hanmectin, Ivermectin, Detolac tiêm dới da cho chó, Tiờm 2 lần cỏch nhau 10 - 15 ngày 3.3. Một số điều chú ý khi điều trị ghẻ cho chó 1. Phải rọ mõm chó trớc khi bôi thuốc để không cho chó liếm thuốc tránh trúng độc 2. Không tắm cho chó bằng nớc xà phòng vì dễ gây kích ứng da và viêm da 3. Nên tắm cho chó bằng nớc bồ kết, nớc lá chát, lá đắng nh lá ổi lá soan, hạt mùi, quả chanh dùng khăn hay bàn trải trà sát để bong hết các vẩy trên da chó, sau đó lau khô rồi mới dùng thuốc để bôi 4. Dụng cụ chăm sóc nuôi dỡng chó nh chậu, bát đĩa đựng thức ăn nớc uống phải đợc sát trùng bằng nớc sôi hoặc ngâm trong dung dịch thuốc tím loãng 0,1%, nuớc vôi trong và phải đợc phơi khô dới ánh nắng mặt trời Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 31 5. Chuồng nuôi, đệm nằm và các dụng cụ khác phải đ- ợc tiêu độc bằng các dung dịch sát trùng Chloramin B 0,5%, nớc vôi 10% sau khi phun sát trùng cần phơi khô dới ánh nắng mặt trời 6. Bệnh ghẻ chó cần đợc điều trị lâu dài, điều trị làm nhiều đợt, mỗi đợt cách nhau khoảng 3-5 ngày. Mỗi lần bôi thuốc trị ghẻ không nên bôi lên toàn thân chó mà nên bôi từng phần tránh gây độc cho chó 7. Phải cách ly chó bệnh ở khu riêng biệt, có chế độ chăm sóc nuôi dỡng riêng và cần phải áp dụng phác đồ điều trị tổng hợp nh dùng thuốc trị ghẻ kết hợp với việc dùng thuốc kháng sinh chữa triệu chứng và thuốc trợ sức, trợ lực để tăng cờng sức đề kháng của cơ thể Bệnh đờng hô hấp Bệnh viêm phế quản I.Khái niệm về bệnh: Bệnh viêm phế quản là bệnh viêm niêm mạc đờng hô hấp viêm phế quản hay phế quản nhỏ sau đó dẫn đến viêm khí quản, nặng hơn dẫn đến viêm phổi. Bệnh hay sảy ra ở chó, mèo khi thời tiết thay đổi từ ấm áp sang lạnh ẩm, thờng từ cuối thu sang đông và đến đầu mùa xuân. II. Nguyên nhân - Do hít phải khói, bụi, hoá chất gây kích thích đờng hô hấp. - Do thức ăn, nớc uống sặc xuống đờng hô hấp - Do bị nhiễm cùng lúc một số loài vi khuẩn gây bệnh đờng hô hấp nh: Liên cầu (Streptocoocus),Tụ cầu (Staphylocoocus aureus), Klebsiella pneumoniae, Bordetella bronchiseptica - Do kế phát của một số bệnh nh care, viêm ruột, bệnh kí sinh trùng. II. TRIệU CHứNG: - Vật bị ho và khó thở nhất là vào buổi sáng, lúc đầu ho khan sau trở thành ho ớt và kéo dài. Thở khò khè, có tiếng ran, chảy nớc mắt, nớc mũi liên tục, có thể kèm theo sốt: 39,5-40,50c, mệt mỏi, bỏ ăn.Viêm phế quản mạn tính thờng không sốt, nhng ho kéo dài có lúc ho ra đờm đặc nhầy. III. Phòng và trị bệnh 3.1. Phòng bệnh - Nơi ở của chó, mèo phải luôn vệ sinh sạch sẽ, ăn uống đủ chất, chỗ nằm phải đảm bảo ấm mùa đông thoáng mùa hè. - Tiêm vacxin phòng bệnh cho chó định kỳ các loại vacxin sau: dại, carê, viêm gan truyền nhiễn, Parvo, Leppto... để không nhiễm các bệnh truyền nhiễm khác, trên cơ sở đó chó có khả năng đề kháng bệnh về hô hấp. 3. 2. Điều trị - Nguyên tắc chung: Dùng kháng sinh diệt nguyên nhân gây bệnh kết hợp thuốc chữa triệu chứng và thuốc bổ trợ kết hợp hộ lý, chăm sóc, nuôi dỡng tốt - Dùng một trong các loại thuốc sau đây: + Penicilin +Streptomycin, Gentamycin. + Cefa. Doc: tiêm bắp liều 1ml/5kg thể trọng. + Ceradoc T: thành phần gồm Cefalexine, Doxycyclin, Sulfadiazine, Trimethoprine và B. comlex thuốc bột uống, liều 1g/5kg thể trọng. + Kanacolin: tiêm bắp liều 1ml/5kg thể trọng. - Thuốc chữa triệu chứng: Ephedrin, Dimedron tiêm bắp Thuốc trợ sức: + Truyền huyết thanh mặn ngọt đẳng trơng: 20ml/1kg thể trọng/ ngày, ngoài ra cần thiết sử dụng các loại thuốc trợ sức, trợ lực cho cơ thể nh Vitamin B1 2,5%, vitamin C, B.complex, Vitamin B12 kết hợp tăng cờng hộ lý, chăm sóc, nuôi dỡng Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 32 Đơn thuốc điều trị 1 con chó 10 kg bị viêm phế quản RP1 Cefa. Doc: 2ml DS. tiêm bắp 1 lần, ngày tiêm 2 lần, tiờm 3 ngày liền RP2. Analgin 2cc 1 ống Vitamin B12 2cc 1 ống DS. Trộn lẫn, tiêm bắp 1 lần, ngày 1 lần, tiêm 3 ngày liền RP3 Glucoza 5% 200cc DS. tiêm truyền tĩnh mạch khoeo 1 lần, ngày truyền 1 lần, truyền 3 ngày liền - Một số bài thuốc nam chữa bệnh hô hấp ở chó mèo: Bài 1: Cây mã đề 100g, cam thảo 2g, nớc sạch 400ml. Đun sôi 30 phút cho uống trong ngày. Bài 2: Hoa đu đủ hấp với đờng cho uống chữa ho viêm phổi. Bài 3: Cao mật lợn 400mg đờng 20gr cho chó uống trong ngày, uống liên tục 6-7 ngày. Bài 4: Sài đất 1000g, sâm đại hành 500g, cam thảo nam 100g. Ba vị trên rửa sạch cho thêm 1,5lít nớc đun sôi cô đặc thành cao cho uống liều 50ml/lần, ngày uống 2 lần, uống liên tục trong 5-7 ngày. Bài 5: vỏ cây dâu tằm 50g, vỏ quít 50g, mã đề 50g. Các vị trên rửa sạch cho thêm 1,5lít nớc vào đun sôi cô đặc cho uống 50ml/lần, uống liên tục 4-5 ngày. Bệnh viêm phổi I. Khái niệm về bệnh: Bệnh viêm phổi thờng do kế phát của viêm phế quản hay do bội nhiễm từ các bệnh truyền nhiễm khác nh bệnh Care, viêm khí quản truyền nhiễm ở chó mèo. II. NGUYÊN NHÂN -Do nhiễm khuẩn nh: Pneumococcus, Streptococcus, Klebsiella,... - Do một số ấu trùngcủa giun sán kí sinh ở phế quản gây viêm phổi. - Do một số nấm nh: Aspergillus, Histoplasnia. III. TRIệU CHứNG - Thoạt đầu mới nhiễm bệnh, con vật mệt mỏi, uể oải, bỏ ăn, sốt cao, niêm mạc đỏ. - Ho ít nhng ho khó khăn, đau đớn, cơn ho khạc cũng tăng dần lên ngày một nặng, cơn ho sảy ra nhiều vào ban đêm và sáng sớm. - Thở khó con vật nằm một chỗ, yếu, thở nhanh và nông, biểu hiện thiếu oxy trong máu nên niêm mạc mắt, miệng đỏ xẫm, xung huyết sau tím tái. - Nếu không điều trị kịp thời, con vật sẽ chết sau vài ngày vì khó thở và suy kiệt. III. Phòng và trị bệnh 3.1. Phòng bệnh + Thực hiện vệ sinh thú y và vệ sinh môi trờng, giữ nơi ở khô sạch thoáng mùa hè, kín ấm về mùa đông, phân rác phải dọn hàng ngày cho vào hố tiêu độc. + Chăm sóc và nuôi dỡng tích cực, định kì tiêm phòng các loại vác xin phòng bệnh cho chó, mèo: Care, Pavo virut, dại, viêm gan truyền nhiẽm, lepto... và định kì tẩy giun sán, tăng cờng sức đề kháng của cơ thể + Phát hiên sớm vật bị bệnh (ho và khó thở) cách ly điều trị kịp thời. 3.2. Điều trị bệnh: Sử dụng thuốc kháng sinh chữa nguyên nhân, thuốc chữa triệu chứng kết hợp thuốc trợ sức và hộ lý. - Sử dụng một trong các lọai thuốc kháng sinh sau đây: + Penicillin G: với chó 500 000UI/ngày, với mèo 200 000UI/ngày, ngày tiêm 2 lần. Kết hợp với Biseptol cho uống liều 40mg/kg thể trọng, chia 2 lần trong ngày. + Kanacolin: thành phần gồm: Kanamycin sulfate, colistine Sulfate, Neomycin sulfat. tiêm bắp liều 1ml/5kg thể trọng + Lincomycin 10%: tiêm bắp cho chó mèo liều 1ml/5kg thể trong/ngày. Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 33 - Thuốc chữa triệu chứng: + Giảm ho dễ thở: Ephedrin, tiêm bắp + An thần giảm sốt, giảm đau: Dimedron tiêm bắp. + Truyền Ringerlactac 20ml/kgTT/ngày. + Truyền Glucoza 5% 20ml/1kgP ngoài ra cần thiết sử dụng các loại thuốc trợ sức, trợ lực , tăng sức đề kháng cho cơ thể nh Vitamin B1 2,5%, vitamin C, B.complex,Vitamin B12 đồng thời chú ý công tác hộ lý, chăm sóc nuôi dỡng. - Một số bài thuốc nam chữa bệnh hô hấp ở chó mèo: Bài 1: Chữa ho, viêm khí quản phổi. Cây mã đề 100g, cam thảo 2g, nớc sạch 400ml. Đun sôi 30 phút cho uống trong ngày. Bài 2: Hoa đu đủ hấp với đờng cho uống chữa ho viêm phổi. Bài 3: Cao mật lợn 400mg cho thêm ít đờng cho chó uống trong ngày, uống liên tục 6-7 ngày. Bài 4: Sài đất 1000g, sâm đại hành 500g, cam thảo nam 100g. Ba vị trên rửa sạch cho thêm nớc đun sôi cô đặc nấu thành cao đặc cho uống liều 50ml/lần, ngày uống 2 lần, uống liên tục trong 5-7 ngày. Bài 5: vỏ cây dâu tằm 50g, vỏ quít 50g, mã đề 50g. Các vị trên rửa sạch cho nớc vào đun sôi cô đặc cho uống 50ml/lần, uống liên tục 4-5 ngày. I. NGYUÊN NHÂN - Do nhiễm khuẩn khi giao phối: xảy ra khi con đực bị viêm cơ quan sinh dục hoặc do tác động cơ giới nào đó gây sây sát tổn thơng bộ phận sinh dục cái, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh. Chơng IV: Một số bệnh sản khoa BệNH VIÊM Tử CUNG, ÂM ĐạO CHó - Do hậu quả của quá trình sinh đẻ, sót nhau, sảy thai, thai chết, máu và dịch thẩm xuất tích lại trong tử cung âm đạo tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào gây bệnh. Cỏc vi khuẩn thường gặp là tụ cầu trùng Staphylococcus, liên cầu trùng Streptococcus, E. coli dung huyết và Klebsiella. - Do trùng roi (Trichomonas fortus), nấm (Candida albicans) II. TRIệU CHứNG 1. Viêm cấp tính: - Con vật sốt cao, ủ rũ, mệt mỏi, ăn ít, khát nớc, nôn mửa - Con vật thờng có biểu hiện bồn chồn đau vùng hông, hay quay đầu lại phía sau,. - Âm hộ sng đỏ, nóng, đụng đến con vật biểu hiện trạng thái đau đớn rõ rệt. Từ cơ quan sinh dục luôn chảy ra ngoài một hỗn dịch bao gồm dich rỉ viêm, dịch nhầy mùi tanh khắm Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 34 2. Viêm mạn tính - Triệu chứng thể hiện thất thờng, dịch tử cung chảy ra liên tục hoặc ngắt quãng có mùi hôi thối, dịch dính bẩn vùng đuôi, chân sau. - Niêm mạc âm đạo dày lên, màu đỏ thẫm, vật mệt mỏi ăn ít và kém hoạt động. III. PHòNG Và TRị BệNH 1. Phòng bệnh - Thờng xuyên vệ sinh cở thể, lau rửa âm môn bằng dung dịch nớc muối hay thuốc tím nhất là trớc khi phối giống. - Tay của kĩ thuật viên hay dụng cụ sử dụng trong các thao tác khám thai, đỡ đẻ hay khi can thiệp đẻ, mổ đẻ, sát nhau đều phải vô trùng. - Sau những ca phẫu thuật đẻ khó phải tiêm kháng sinh để chống nhiễm khuẩn và thụt rửa âm đạo bằng dung dịch Rivanol 0,1% hay Chloramphenycol 4%. 2. Điều trị: - Thụt rửa tử cung âm đạo bằng dung dich Rivanol 0,1% hay thuốc tím 0,1%, mỗi ngày rửa 1 lần liệu trình 3-5 ngày - Chống nhĩêm khuẩn: sử dụng một trong các loại thuốc kháng sinh sau đây: Có thể dùng Penicillin, Ampicillin: tiêm bắp liều 10000UI/kg/ngày, Kanamycin: tiêm bắp liều 10mg/kg/ngày. Điều trị liên tục trong thời gian 5-7 ngày. - Điều trị viêm âm đạo do nhiễm khuẩn và nhiễm nấm. Sử dụng một trong các lọai thuốc kháng sinh chống nhiễm khuẩn giới thiệu ở trên kết hợp với thuốc đặc trị trùng roi và nấm 2. Điều trị: Theo nguyên tắc chung điều trị nguyên nhân kết hợp điều trị triệu chứng, kết hợp với các thuốc bổ trợ và chăm sóc nuôi dỡng chu đáo nhằm tăng cờng sức đề kháng của cơ thể. - Thụt rửa tử cung âm đạo bằng dung dich Rivanol 0,1% hay thuốc tím 0,1%, mỗi ngày rửa 1 lần liệu trình 3-5 ngày - Chống nhĩêm khuẩn: sử dụng một trong các loại thuốc kháng sinh sau đây: Có thể dùng Penicillin, Ampicillin: tiêm bắp liều 10000UI/kg/ngày, Kanamycin: tiêm bắp liều 10mg/kg/ngày. Điều trị liên tục trong thời gian 5-7 ngày. - Điều trị viêm âm đạo do nhiễm khuẩn và nhiễm nấm. Sử dụng một trong các lọai thuốc kháng sinh chống nhiễm khuẩn giới thiệu ở trên kết hợp với thuốc đặc trị trùng roi và nấm + Klion: hoà nớc cho uống, liều 10mg/kg/ngày. Điều trị liên tục thời gian 5-7 ngày. + Ketomycin chó 1-2g/con, mèo 0,5-1g/con, hoà nớc sạch hay nớc cháo cho uống. Điều trị liên tục trong thời gian 5-7 ngày. + Dearnewtab: đặt vào õm đạo 1viên/1lần, ngày đặt 2 lần, với mèo đặt 1/2 viên/ngày. + Flagystine: 1viên/lần/ngày đặt sâu vào tử cung + Metronidazole, Nystatine, Dexamethasone:. đặt sâu vào tử cung chó 1viên/lần/ngày, mèo 1/2viên/lần/ngày cần ngâm viên thuốc vào nớc khoảng 30 giây trước khi đặt - Thuốc chữa triệu chứng: Cầm máu bằng Vitamin K: Hồi phục tổ chức niêm mạc tử cung, âm đạo: tiêm Vitamin A, D, E + Chống kích ứng niêm mạc và chống co thắt tử cung âm đạo: tiêm bắp Atropin 1% hay Primeran liều 1-2ml/con/ngày. + Trợ sức, trợ lực bằng cách tiêm Vitamin B1 2,5%, vitamin C 5%, B. complex + Truyền huyết thanh mặn ngọt đẳng trương 15- 20ml/kg thể trọng/ ngày.Truyền 2-3 ngày Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 35 + Bài thuốc nam chữa viêm tử cung âm đạo chó mèo: Lá bạch đồng nữ 500g Muối ăn 50g Nớc sạch 3000ml Đun sôi 30 phút chắt lấy nớc để nguội, thụt rửa tử cung, âm đạo, ngày 1 lần, rửa liên tục 7-10 ngày. bệnh VIÊM NộI MạC Tử CUNG: (Hyperplastic endometritis) I. Khái niệm về bệnh: Đây là bệnh thờng gặp ở chó cái sinh sản đặc biệt chó trên 5 tuổi. Đặc điểm của bệnh là nội mạc tử cung tăng sinh, tích mủ nên thờng gọi bệnh viêm tử cung tích mủ II. NGUYÊN NHÂN - Do sự loạn chức năng của buồng trứng và sự tăng tiết Progesteron gây ra. - Chó mèo đẻ khó phải can thiệp bằng tay hay dụng cụ hoặc phẫu thuật không đúng quy trình kỹ thuật làm niêm mạc tử cung bị sây sát từ đó vi khuẩn xâm nhập và gây ra viêm nội mạc tử cung. -Do kế phát 1 số bệnh truyền nhiễm nh: sẩy thai truyền nhiễm, bệnh lao, bệnh phó thơng hàn... III. Triệu chứng - Kém ăn, ủ rũ, lời hoạt động, uống nớc nhiều kèm theo nôn, đái nhiều, thở nhanh,. - Thân nhiệt lúc đầu tăng nhng khi bệnh tiến triển thì có chiều hớng hạ và sau đó nhiệt độ hạ dới mức bình thờng. - Bụng căng lên, từ cơ quan sinh dục luôn thải ra goài một hỗn dịch bao gồm niêm dịch, dịch rỉ viêm và các tế bào tổ chức bị hoại tử có mùi thối khắm đặc trng, dịch dính bết vào lông quanh âm hộ và đuôi. Nếu không đợc chữa bệnh kịp thời và chăm sóc chu đáo con vật sẽ lâm vào tình trạng huyết nhiễm trùng, huyết nhiễm độc và dễ bị tử vong III. PHòNG Và TRị BệNH 1. Phòng bệnh - Thờng xuyên vệ sinh cơ thể, lau rửa âm môn bằng dung dịch nớc muối hay thuốc tím nhất là trớc khi phối giống. - Tay của kĩ thuật viên hay dụng cụ sử dụng trong các thao tác khám thai, đõ đẻ hay khi can thiệp đẻ, mổ đẻ, sát nhau đều phải vô trùng. -Sau những ca phẫu thuật đẻ khó phải tiêm kháng sinh để chống nhiễm khuẩn 2. Trị bệnh: - Điều trị tại chỗ: + Thụt rửa tử cung bằng một trong các dung dịch sau Rivanol 0,1% , dung dich lugol 0,1%, nớc muối 0,9% hay thuốc tím 0,1%, sau khi thụt rửa xoa bóp tử cung để tử cung co bóp đẩy hết nớc ra. Bơm dung dịch kháng sinh vào tử cung ngày 1 lần liệu trình 3 đến 5 ngày - Một số bài thuốc nam dùng thụt rửa tử cung cho hết mùi hôi, thối. + Tỏi ta (bóc vỏ, rửa sạch, giã nhuyễn) 50g + Nớc đun sôi để nguội 500ml Chiết lấy nớc lọc bỏ bã, thụt vào tử cung, âm đạo ngày 1 lần thụt liên tục trong 4-5 ngày. - Vỏ, rễ cây râm bụt, rửa sạch bằng nớc muối loãng cho nớc vào đun sôi, chắt lấy nớc, bỏ bã, thụt rửa tử cung âm đạo ngày 1 lần thụt liên tục trong 4-5 ngày Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 36 - Thuốc uống Tô mộc (gỗ vang) 100g Ké đầu ngựa 50g Bồ công anh 50g Sài đất 50g Sinh địa 50g Nớc sạch 3000ml Đun sôi, sắc đặc lấy 1000ml, cho chó, mèo mẹ uống. Ngày 2 lần thay nớc uống, uống liên tục trong 5- 7 ngày. Bệnh co giật do thiếu canxi I. Khái niệm về bệnh: Bệnh co giật do thiếu canxi ở chó, mèo là một quá trình bệnh lý thờng xảy ra trớc, trong và sau khi đẻ thậm chí ngay tới khi cai sữa cho con đặc điểm của bệnh là gây ra hiện t- ợng co giật, liệt toàn thân A. Bệnh co giật trớc khi đẻ 1. Nguyên nhân: - Chủ yếu do nuôi dỡng không tốt khẩu phần ăn thiếu Ca, P - Tỷ lệ Ca/P không thích hợp, do Ca thiếu, P thừa - Do rối loạn hoạt động của tuyến cận giáp (Parathyroides). 2. Triệu chứng - Chó, mèo đi lại bồn chồn, nôn mửa nhanh - Hai chân sau yếu run rẩy, đứng không vững, thờng đi siêu vẹo sau đó chó nằm ruỗi thẳng chân, không đứng lên đợc, rung cơ, thỉnh thoảng lên cơn co giật, con vật thở hổn hển, thở rốc, nớc dãi chảy tự do quanh miệng - Bệnh có thể kéo dài liên tục vài tiếng, có khi tới vài ngày nếu không can thiệp ngay sẽ lên cơn co giật liên tục, sau đó bại liệt nằm một chỗ, bại liệt kéo dài làm cơ của chân sau bị teo, thối loét da thịt và vật thờng bị tử vong trong trạng thái bại huyết B. BÊNH CO GIậT SAU KHI Đẻ I. Nguyên nhân - Trong giai đoạn mang thai nhất là gai đoạn cuối và sau khi đẻ chó, mèo không đợc cung cấp đầy đủ Canxi, phốt pho - Các nguyên nhân trên làm cho hàm lợng canxi giảm xuống đột ngột trong máu gây ra bệnh co giật của chó mèo sau khi đẻ. 3. Triệu chứng +Xảy ra đột ngột sau khi đẻ trong vòng 3-5 ngày + Tiến triển nhanh + Bồn chồn, mắt lờ đờ, không muốn đi lại, chân sau lảo đảo, đứng không vững + Run rẩy, các bắp thịt rung liên tục sau đó xuất hiện những cơn co giật. + Thở mạnh, chảy nhiều rớt dãi sau đó nằm liệt. + Nếu không cứu chữa kịp thời thì có tới 60% số chó mèo sẽ chết sau 12-48 giờ co giật. Nhiều tr- ờng hợp chó sau khi đẻ vài giờ đã chết vì co giật. + Một số trờng hợp bệnh nhẹ chó mèo chỉ thể hiện: khô mũi, ăn ít, đi lại khó khăn, siêu vẹo. Chó thờng không chết nhng liệt chân, thở khó khăn, lỡi luôn luôn thè ra kèm theo dãi dớt do liệt hầu. Chó mèo suy yếu nhanh, mệt mỏi, không cho con bú Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 37 4. Phòng và trị bệnh a) Phòng bệnh: . Trong giai đoạn có chửa và nuôi con nên cho ăn đủ chất dinh dỡng, đủ chất khoáng và Vitamin, nhất là Ca và P. - Hàng ngày nên bổ sung vào thức ăn bột x- ơng nghiền, ốc, cua, tôm, hến, sụn, xơng. - Cho chó mèo chửa ra hoạt động ngoài trời để tăng thêm lợng vitamin D3. b) Chữa bệnh - Gluconat canxi hay Cloruacanxi truyền tĩnh mạch cho chó với liều 5-10ml/con, tiêm liên tục trong 3-5 ngày - Calcium fort tiêm bắp cho chó liều 10ml/con/ngày, mèo 5ml/con/ngày. - Ravit for, Carbiron: thuốc bại liệt cặp 1 cặp 2 ống, 1 ống chứa Canxium Gluconate, 1 ống chứa Vitamin nhóm B, khi tiêm bắp trộn 2 ống và tiêm cho chó liều 10ml/con/ngày, mèo 5ml/con/ngày b) Chữa bệnh - Gluconat canxi hay Cloruacanxi truyền tĩnh mạch cho chó với liều 5-10ml/con, tiêm liên tục trong 3-5 ngày - Calcium fort tiêm bắp cho chó liều 10ml/con/ngày, mèo 5ml/con/ngày. - Ravit for, Carbiron: Thuốc bại liệt cặp thuốc gồm 1 cặp 2 ống, 1 ống chứa Canxium Gluconate, 1 ống chứa Vitamin nhóm B, khi tiêm bắp trộn 2 ống và tiêm cho chó liều 10ml/con/ngày, mèo 5ml/con/ngày + Trợ tim mạch: Tiêm Spartein liều 2-3ml/con, tiêm long não n- ớc 5%, liều 2-3ml/con nếu có hiện tợng hạ nhiệt độ. + Trợ sức, trợ lực bằng cách: Tiêm bắp Vitamin B1, B12, Vitamin C ... . * Một số bài thuốc nam : + Bài 1: Bột xơng nung 50g Bột đỗ tơng 30g Bột cá hay bột tôm 30g Sữa bột 50g Trộn đều và cho vào thức ăn hàng ngày của chó mèo mỗi ngày 5-10g, cho ăn liên tục 10-15 ngày. Bài 2: Mẫu lệ (vỏ hầu) tán nhỏ thành bột mịn cho lẫm vào thức ăn với liều 20g/ ngày, cho ăn liờn tục 10-15 ngày. Bệnh sát nhau a. Khái niệm về bệnh: Bình thờng sau khi đẻ trong vòng 1- 2 giờ nhau thai con sẽ bong ra, nếu quá thời gian kể trờn mà nhau con không ra thì gọi là bệnh sát nhau. Bệnh sát nhau hay gặp ở chó ít thấy ở mèo. Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 38 b. Nguyên nhân: - Sau khi đẻ tử cung co bóp yếu do trong thời gian con mẹ mang thai, nhất là những tháng cuối , chó mẹ ít vận động thức ăn thiếu khoáng - Chó mẹ quá gầy hoặc quá béo, đẻ quá nhiều con, con quá to, nớc ối quá nhiều. -Viêm màng nhau, viêm nội mạc tử cung làm cho nhau mẹ và nhau con bị dính lại với nhau - Do kế phát từ bệnh sẩy thai - Chó mẹ quá gầy hoặc quá béo, đẻ quá nhiều con, con quá to, nớc ối quá nhiều. -Viêm màng nhau, viêm nội mạc tử cung làm cho nhau mẹ và nhau con bị dính lại với nhau - Do kế phát từ bệnh sẩy thai truyền nhiễm bởi vi trùng Brucella hay phẩy khuẩn Vibrio fortus. c. Triệu chứng - Sốt cao, nôn mửa, sữa giảm có khi ngừng tiết sữa, - Vật bệnh biểu hiện đau đớn hay quay lại phía sau, thờng cong lng rặn. - Sau 24 -48 giờ nhau thai sẽ bị hoại tử. - Từ cơ quan sinh dục luôn thải ra ngoài một hỗn dịch bao gồm dịch rỉ viêm, niêm dịch và các tế bào núm nhau bị hoại tử có màu đỏ nâu và có mùi hôi thối đặc trng - Dễ lâm vào tình trạng huyết nhiễm trùng hay huyết nhiễm độc và rất dễ bị tử vong c. Phơng pháp điều trị bệnh - Oxytocin: tiêm dới da 1-2ml/con/ ngày tiêm 1 lần kết hợp tiêm truyền dung dịch glucoza 5% 15 - 20ml/kgP - Thụt vào tử cung Rivanol 0,1%, thuốc tím 0,1% liều 100-300ml/lần . - Dùng một số bài thuốc nam chữa bệnh sát nhau theo kinh nghiệm của cộng đồng + Bài 1: Lá khế 500g, lá trầu không 20g. Rửa sạch giã nát ngâm trong 1 lít nớc sôi để nguội, gạn lấy nớc cho uống + Bài 2: Cau non mới trổ 200g, giã nhỏ trộn đều với một ít muối, ngâm vào nớc sạch, sau 30 phút vắt lấy nớc cho chó mẹ uống Bài 3: Lá quất hồng bì 500g, nớc sạch1000ml. Đun sôi cô đặc còn 1/3 thể tích, cho chó uống 1-2 lần trong ngày. Bài 4: Lá thầu dầu tía giã nhỏ đắp hoặc buộc lên đỉnh đầu chó mẹ Hiện tợng chửa giả (Pseudocyecis) I. Khái niệm về bệnh: Là một qúa trình bệnh lý hay gặp ở chó, mèo cái trong độ tuổi sinh sản với đặc điểm là con vật xuất hiện các triệu chứng lâm sàng giống nh cơ thể có thai nhng thực chất trong tử cung không có bào thai II. Nguyên nhân: Cho đến nay nguyên nhân gây lên hiện t- ợng chửa giả ở chó mèo cha đợc khẳng định chắc chắn nhng nhiều tác giả đã cho rằng có thể do hoạt động kéo dài của thể vàng . Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/ 2/20/2017 39 III. Triệu chứng - Sau khi động dục một thời gian, chó cái có triệu chứng chửa. - Bụng căng dần, tuyến vú tăng sinh. - Núm vú phát triển, bầu vú căng và vắt ra sữa, ở giai đoạn cuối chó cái có hiện tợng tìm chỗ để đẻ nhng thực ra không có thai trong bụng (khám bằng sờ nắn, nghe tim thai và siêu âm) -Tính tình chó thay đổi. Sau khoảng 60 ngày chó cái làm tổ ở nơi tối, coi đồ chơi hay giầy dép nh là con của chính mình. - Con vật có biểu hiện rối loạn tiêu hoá, rối loạn điều tiết nhiệt có lúc thân nhiệt tăng có lúc nhiệt độ thấp . III. Điều trị - Thờng những chó này không nên cho sinh sản tiếp tục, khi ngừng tiết sữa, thực hiện phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng và tử cung - Sử dụng: Testosteron: tiêm bắp liều 10-50mg + Oestrogen: tiêm bắp liều 1-2mg/con, tiêm 3 lần mỗi lần cách nhau 48 tiếng. + Progesteron: Tiêm bắp cho chó liều 2- 5mg/lần, thờng phối hợp với vitamin E liều 2mg/kg thể trọng. + Prolan B: Tiêm bắp liều 500UI cho chó dới 25kg và liều 1000UI cho chó trên 25kg. + PGF2α, hay cỏc dẫn xuất của nú như Lutalyse, Prosolvin tiêm bắp liều 0,3- 0,5ml/lần, có tác dụng nhanh chóng kết thúc hiện tợng mang thai giả ở chó. Bài tiểu luận 1. Hóy trỡnh bày những hiểu biết về nhúm mỏu và phương thức truyền mỏu cho chú. 2. Bạn hóy trỡnh bày những hiểu biết về hiện tượng chửa giả của chú mốo Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuụi- Học Viện Nụng Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/