Bài giảng Công nghệ thông tin - Modun 1 - Nguyễn Quốc Sử

MÔ ĐUN 01- CNTT CĂN BẢN(Theo TT03/2014/TT-BTTTT) Biên soạn: Ths. Nguyễn Quốc Sử sites.google.com/site/lecnqsnguyenquocsu@hotec.edu.vn1Nội dung1.1. Kiến thức cơ bản về máy tính và mạng máy tính.1.2. Các ứng dụng của CNTT-TT.1.3. An toàn lao động, bảo vệ môi trường trong ứng dụng CNTT-TT. 1.4. An toàn thông tin khi làm việc với máy tính.1.5. Pháp luật trong sử dụng CNTT nguyenquocsu@hotec.edu.vn21.1. Kiến thức cơ bản về máy tính và mạng máy tính.1.1.1. Phần cứng máy tính1.1.2. Phần mềm máy tính1.1.3. Hiệu năng máy tính1.1.4. Mạng máy tính và truyền thôngnguyenquocsu@hotec.edu.vn31.1. Kiến thức cơ bản về máy tính và mạng máy tính.1.1.1. Phần cứng máy tính:Máy tính cá nhânThiết bị cầm tayCác thuật ngữ phần cứngCác thành phần phần cứng.Thiết bị lưu trữThiết bị nhập – xuấtCác cổng thông dụngnguyenquocsu@hotec.edu.vn41.1. Kiến thức cơ bản về máy tính và mạng máy tính.1.1.1. Phần cứng máy tính:Máy tính cá nhân: bao gồm Desktop ( máy tính để bàn), Laptop–Notebook–Netbook( máy tính xách tay)nguyenquocsu@hotec.edu.vn5LaptopMac NotebookDesktop1.1. Kiến thức cơ bản về máy tính và mạng máy tính.1.1.1. Phần cứng máy tính:Thiết bị cầm tay: Tablet, Smartphone, Smartwatch,nguyenquocsu@hotec.edu.vn61.1. Kiến thức cơ bản về máy tính và mạng máy tính.1.1.1. Phần cứng máy tính (Các thuật ngữ):nguyenquocsu@hotec.edu.vn7KHỐI XỬ LÝ TRUNG TÂM (CPU – Center Processing Unit )nguyenquocsu@hotec.edu.vn8Là bộ phận quan trọng nhất và đắt tiền nhất của máy tính, chip vi xử lý thường được gọi là bộ não của máy tính vì các lệnh từ chương trình phần mềm và nhập liệu đầu vào được tiếp nhận và xử lý tại đây. Được biết đến như là bộ xử lý trung tâm (CPU)xử lý thông tin và câu lệnh với tốc độ khác nhauHertz (Hz) đo tốc độ xung nhịp bên trong máy tính về tần suất hay số vòng xoay mỗi giâyBộ xử lý lõi kép hay lõi tứ có chứa 2 hay 4 chip vi xử lýnguyenquocsu@hotec.edu.vn9Máy tính được phát triển theo hệ cơ số nhị phân 0 và 1 hay còn gọi là hệ nhi phân (binary system)Đối với máy tính dùng để lưu trữ thông tin, máy tính này cần có chip bộ nhớBộ nhớ được đo bằng đơn vị bits và bytesBit là đơn vị dữ liệu nhỏ nhất mà máy tính sử dụngMột nhóm 8 bit tạo thành 1 byte 1 Kilobyte (KB) = 1,024 Bytes  1 Megabyte (MB) = 1,048,576 Bytes  1 Gigabyte (GB) = 1,073,741,824 Bytes  1 Terabyte (TB) = 1,099,511,627,776 Bytes 1 Petabyte (PB) = 1,125,899,906,842,624 Bytes Toàn bộ việc xử lý dữ liệu trong máy tính đòi hỏi việc sử dụng kết hợp nhiều byteMỗi tập tin máy tính sử dụng có kích thước khác nhauKích thước tập tin dữ liệu tăng hay giảm tùy thuộc vào nội dung lưu trữBỘ NHỚ MÁY TÍNH(MEMORY )nguyenquocsu@hotec.edu.vn10ROM: là một loại thiết bị lưu trữ dùng trong máy tính. Không giống như RAM, thông tin trên ROM vẫn được duy trì dù nguồn điện cấp không còn.ROM, theo đúng nghĩa, chỉ cho phép đọc dữ liệu từ chúng tuy nhiên tất cả các loại ROM đều cho phép ghi dữ liệu ít nhất một lần, hoặc khi sản xuất lần đầu hoặc trong bước lập trình. Một số loại ROM cho phép xóa và lập trình lại nhiều lần.BỘ NHỚ CHỈ ĐỌC (Read Only Memory)nguyenquocsu@hotec.edu.vn11Là một loại bộ nhớ điện tử nơi máy tính lưu giữ tạm thời bản sao các chương trình và dữ liệuRAM có đặc điểm “bốc hơi” (volatile); thông tin mất đi khi mất điệnTốc độ được đo bằng nano giây (ns)Còn được dùng trong card hình ảnh (graphic card) hoặc dùng làm bộ nhớ đệm thông tin gửi đến máy inBỘ NHỚ TRUY XUẤT NGẪU NHIÊN (Random Access Memory)nguyenquocsu@hotec.edu.vn12Các hệ thống lưu trữỔ đĩa cứngỔ đĩa quangCác thiết bị lưu trữ di độngỔ đĩa mạngLưu trữ từ xaCÁC THIẾT BỊ LƯU TRỮnguyenquocsu@hotec.edu.vn13RAM chỉ lưu trữ thông tin tạm thời nên máy tính phải lưu công việc đang làm vào một thiết bị lưu trữ.Thiết bị lưu trữ sử dụng sẽ tùy thuộc vào dung lượng lưu trữ cần thiết cũng như tốc độ truy xuất dữ liệu hoặc tốc độ truyền dữ liệu (data transfer rate). Các ổ đĩa cứng thường được dùng để lưu trữ, truy xuất phần mềm và dữ liệu.Có thể dùng các phương tiện lưu trữ khác như thẻ nhớ hoặc đĩa quang để lưu trữ bản sao dữ liệu với mục đích dự phòng và di chuyển.CÁC THIẾT BỊ LƯU TRỮnguyenquocsu@hotec.edu.vn14Cho phép người dùng giao tiếp với máy tínhCó ba loại thiết bị nhập/xuất dữ liệu:Gửi thông tin đến máy tính Hiển thị hoặc truyền thông tin đi từ máy tính Trao đổi thông tin giữa máy tính với nhauThiết bị nhậpBất cứ thiết bị gì dùng để đưa thông tin vào máy tính Thiết bị xuấtBất cứ thiết bị nào có thể hiển thị được thông tin từ máy tính gửi đi. CÁC THIẾT BỊ NHẬP XUẤT DỮ LIỆU(Input / output)nguyenquocsu@hotec.edu.vn15Màn hình cảm ứngDùng bút hoặc bút điện tử để chọn và kích hoạt một đối tượngMáy ảnh kỹ thuật sốChụp hình dưới dạng dữ liệu số hóa để chuyển trực tiếp sang máy tínhXem hình thông qua một dây cáp đặc biệt nối máy chụp hình với máy tính hoặc Ti vi, hoặc có thể in hình bằng máy in ảnhDùng thẻ nhớ để lưu nhiều tập tin hơn WebcamKết nối với máy tính, cho phép chụp hình ảnh và video và chia sẻ trực tiếp với người khácTÌM HIỂU CÁC THIẾT BỊ NHẬP/XUẤT CHUYÊN DỤNGnguyenquocsu@hotec.edu.vn16Máy quét“Chụp lại hình ảnh” của một đối tượng gốc và chuyển đổi nó sang dạng số hóaPhần mềm chuyên dụng cho máy quét quy định mức độ chi tiếtĐầu đọc mã vạchLoại máy quét được thiết kế để cắt giảm lượng dữ liệu nhập vào trong các quá trình giao dịch hàng ngày hoặc để xác nhận sản phẩm quét hoặc đọc các đường vạch dầy mỏng cũng như khoảng trống của các mã vạchMáy chơi game hoặc Cần điều khiển (Joysticks) Được thiết kế để dùng trong các trò chơiCó nhiều loại cần điều khiểnTÌM HIỂU CÁC THIẾT BỊ NHẬP/XUẤT CHUYÊN DỤNGnguyenquocsu@hotec.edu.vn17Máy chiếuKết nối máy tính với máy chiếu để hiển thị bài trình bày trên máy tính, trên một bề mặt như màn hình treo trên tường hoặc cả hai Máy in ảnhIn ra những bức hình trên loại giấy ảnh đặc biệtMáy in đồ họa (Plotters)Máy in chuyên dụng được thiết kế để in hình ảnh trên khổ giấy cực lớn Các thiết bị đầu ra chuyên dụngCác thiết bị kiểm soát để quản lý hoặc kiểm soát việc thực hiện tác vụThiết bị hợp âm (tổng hợp giọng nói)Hỗ trợ những người khuyết tậtTÌM HIỂU CÁC THIẾT BỊ NHẬP/XUẤT CHUYÊN DỤNGnguyenquocsu@hotec.edu.vn18Cổng song song (Parallel)Cổng nối tiếp (Serial)Cổng SCSI (Small Computer System Interface)Cổng MIDI (Musical Instrument Digitized Interface)CÁC CỔNG KẾT NỐI(I/O PORTS)nguyenquocsu@hotec.edu.vn19Cổng USB (Universal Serial Bus)Từ trái sang phải: micro USB, mini USB, USB chuẩn loại B và USB chuẩn loại A (cả đầu cái và đực).Cổng HDMI ((High-Definition Multimedia Interface)CÁC CỔNG KẾT NỐI(I/O PORTS)nguyenquocsu@hotec.edu.vn20CÁC CỔNG KẾT NỐI(I/O PORTS)IDE (Itegrated Drive Electronics) SATA (Serial Advanced Technology Attachment)eSATA (External Serial Advanced Technology Attachment)20nguyenquocsu@hotec.edu.vn21CÁC CỔNG KẾT NỐI(I/O PORTS)21Network Connections1.1. Kiến thức cơ bản về máy tính và mạng máy tính.1.1.1. Phần mềm máy tínhGiới thiệu phần mềm máy tính (PMMT)Phân loại phần mềm máy tínhChức năng của mỗi loạinguyenquocsu@hotec.edu.vn22nguyenquocsu@hotec.edu.vn231.1.1. Phần mềm máy tínhLà các chương trình được lập trình theo các yêu cầu nhất định, phục vụ giải quyết các vấn đề cho người dùng, bao gồm :Phần mềm hệ thốngPhần mềm ứng dụngnguyenquocsu@hotec.edu.vn241.1.1. Phần mềm máy tínhPhần mềm hệ thống: Là phần mềm giúp điều khiển phần cứng máy tính, các thiết bị chuyên dụng và là nền cho các ứng dụng khác hoạt động.MS-DOSWINDOWSLINUXUNIXMACnguyenquocsu@hotec.edu.vn251.1.1. Phần mềm máy tínhPhần mềm ứng dụng: Là các phần mềm giúp người sử dụng thực hiện các công việc của mình trên máy tính một cách hiệu quả, nhanh chóng và dễ dàng. Office Software Graphics SoftwareMultimedia Softwarenguyenquocsu@hotec.edu.vn261.1.1. Phần mềm máy tínhPhần mềm miễn phí, trả phíPhần mềm mã nguồn mởPhần mềm chia sẻPhần mềm bản quyền1.1. Kiến thức cơ bản về máy tính và mạng máy tính.1.1.3. Hiệu năng máy tínhTốc độ bộ xử lý trung tâm.Dung lượng bộ nhớTốc độ ổ cứngTốc độ mạch tăng tốc đồ họa. nguyenquocsu@hotec.edu.vn271.1. Kiến thức cơ bản về máy tính và mạng máy tính.1.1.4. Mạng máy tính và truyền thông.Mạng máy tính là gì?Truyền thông và các môi trường truyềnMạng LAN/MAN/WANCác thông số đo tốc độ đường truyềnNhà cung cấp dịch vụ Internet. nguyenquocsu@hotec.edu.vn281.2. Các ứng dụng của CNTT-TT.Ứng dụng công – kinh doanh:E-CommerceE-BankingE-GovernmentTele-workingTele-conferenceLiên lạc – Truyền thôngE-MailSMS và IMVoIPSocial Networking/Forumnguyenquocsu@hotec.edu.vn29Cổng thông tin điện tửCổng thông tin điện tửTrang thông tinBáo điện tử. Trang các nhân.Trang nội bộ.1.3. An toàn lao động, bảo vệ môi trường trong ứng dụng CNTT-TT. An toàn lao độngCác bệnh thường gặp phải khi sử dụng CNTT. Các tai nạn thường gặp. Các bố trí môi trường làm việc hiệu quả, an toàn. Thư giản, phong ngừa bệnh tật, tai nạn.Bảo vệ môi trườngRác thải điện tử. Tiết kiệm năng lượngÔ nhiễm ánh sang, tiếng ồn, nhiệt độ. nguyenquocsu@hotec.edu.vn301.4. An toàn thông tin khi làm việc với máy tính.Kiểm soát tài khoảnĐặt mật khẩu mạnh.Hạn chế tiết lộ thông tin cá nhân khi trực tuyến. Tránh truy cập, sử dụng các trang mạng lạ, độc hại. Sử dụng tường lửa Tường lửa của hệ điều hành.Phần mềm tường lửa.Thường xuyên sao lưu dự phòng dữ liệu.Sao lưu ra đĩa cứng ngoài, DVD, USBSử dụng lưu trữ điện toán đám mây (Google Drive, OneDrive,)nguyenquocsu@hotec.edu.vn311.4. An toàn thông tinPhần mềm độc hạiVirusWormTrojanSpywareAdwareCác phòng chốngDùng Antivirus/FirewallsKhông truy cập, tài các tập tin, phần mềm không hiểu rõ.nguyenquocsu@hotec.edu.vn321.5. Pháp luật trong sử dụng CNTT Bản quyềnCopyright/License, nhận biết phần mềm có bản quyền. Luật bản quyền phần mềm/Sở hữu trí tuệVấn đề vi phạm bản quyền. Kêu gọi tôn trọng bản quyền. Bảo vệ dữ liệuThế nào là dữ liệu cần bảo vệTôn trọng dữ liệu của người khácLuật pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân, tổ chứcnguyenquocsu@hotec.edu.vn33