Bài giảng Giá trị của dấu hiệu bờ đôi trong hình ảnh siêu âm và các mối liên quan ở bệnh nhân Gout nguyên phát

GIÁ TRỊ CỦA DẤU HIỆU BỜ ĐÔI TRONG HÌNH ẢNH SIÊU ÂM VÀ CÁC MỐI LIÊN QUAN Ở BỆNH NHÂN GOUT NGUYÊN PHÁT BSCK II MÃ NGUYỄN MINH TÙNG. GS.TS.BS VÕ TAM. BS PHAN THANH HẢI. hinhanhykhoa.com  ĐẶT VẤN ĐỀ  TỔNG QUAN TÀI LIỆU  ĐỐI TƯƠNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NỘI DUNG TRÌNH BÀY  KẾT QUẢ  BÀN LUẬN  KIẾN NGHỊ ĐẶT VẤN ĐỀ hinhanhykhoa.com - Các bệnh lý về tim mạch, các bệnh về rối loạn chuyển hóa tần suất ngày càng gặp nhiều ở nước ta. - Gout là một bệnh rối loạn chuyển hóa protein. - Chẩn đoán theo tiêu chuẩn của ILAR và Omeract năm 2000 1- phải xem thủ thuật chọc dịch khớp tìm tinh thể natri urat là thường qui khi viêm khớp không rõ chẩn đoán 2- mức acid uric trong máu không thể chẩn đoán xác Tiêu chuẩn EULAR 2006 định hay loại trừ bệnh gout 3- x quang không thể chẩn đoán gout sớm. **** Hạn chế: phải làm thủ thuật chọc dò khớp là một kĩ thuật xâm lấn. hinhanhykhoa.com TỔNG QUAN Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng: 1- LÂM SÀNG: Gout cấp tính Gout mạn tính 2- CẤN LÂM SÀNG: - Acid uric máu tăng cao, - Xét nghiệm dịch khớp: Tìm thấy tinh thể urat Siêu âm Siêu âm được đưa vào ứng dụng trong chẩn đoán Y học từ năm 1942 bởi Dusik. Ứng dụng siêu âm trong bệnh Gout Siêu âm cung cấp những dấu hiệu “BỜ ĐÔI” có tính chất đặc trưng cho bệnh cảnh Gout. Máy siêu âm được sử dụng có tần số cao, đầu dò từ 5-10MHz Máy siêu âm Zonare- PK CXK- TT Y KHOA MEDIC Phân tích rõ về dấu hiệu bờ đôi: Hình ảnh siêu âm dấu hiệu bờ đôi tại khớp gối và khớp bàn ngón chân 1 hinhanhykhoa.com - Lê Thị Viên và cộng sự (2006) nghiên cứu các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá kết quả điều trị bệnh Gout có hạt tô phi. Nghiên cứu ở Việt Nam - Phạm Ngọc Trung và cộng sự (2009) nghiên cứu “nghiên cứu hình ảnh siêu âm khớp bàn ngón chân 1 trong bệnh Gout” Filippucci E và cộng sự (2003) siêu âm cho thấy hình ảnh khuyết xương và sự lắng đọng nốt tô phi trên lâm sàng là những chỉ định Nghiên cứu nước ngoài cho điều trị hạ acid uric máu Thiele R.G và cộng sự với nghiên cứu thay đổi bất thường trên bề mặt khớp biểu hiện bằng dấu hiệu bờ đôi trong siêu âm ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU - Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân 95 bệnh nhân chẩn đoán Gout nguyên phát theo tiêu chuẩn của ILAR và Omeract 2000 tại Trung tâm Y khoa Medic từ 05/2013 - 05/2015 - Tiêu chuẩn loại trừ Bệnh Gout thứ phát Bệnh tăng acid uric máu đơn thuần Bệnh Gout có các bệnh nhiễm trùng khác Phương pháp nghiên cứu: Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang. Cách tính cỡ mẫu: Theo công thức ước lượng cỡ mẫu của nghiên cứu mô tả: N=Z2 (1- α/2) P(1-P)/d2 N = 1,96 x 1,96 x 0,96 x (1-0,96)/ 0,04 x 0,04 = 9 *** Chúng tôi sử dụng chương trình xử lý số liệu thống kê SPSS 19.0 và Medcalc 10.0 2 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN 30,5% 57,9% 11,6% < 40 tuổi 40 - 60 tuổi > 60 tuổi ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU Phân bố theo nhóm tuổi Biểu đồ 3.1. Phân bố theo nhóm tuổi Nhận xét: Tỷ lệ bệnh nhân Gout ở độ tuổi 40-60 chiếm ưu thế (57,9%). Tuổi trung bình của của nhóm nghiên cứu là 45,44 ± 9,79. Tiền sử gia đình bị bệnh viêm khớp n Tỷ lệ % p Có 19 20,0 < 0,05 Không 76 80,0 Tiền sử gia đình bị bệnh viêm khớp Tổng 95 100,0 - Tỷ lệ có yếu tố tiền sử gia đình bị bệnh viêm khớp (20,0%) - Không có tiền sử gia đình (80,0%). - Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Tiền sử bản thân n = 95 Tỷ lệ % Đái tháo đường 3 3,2 Tăng huyết áp 35 36,8 Tiền sử bản thân Rối loạn lipid máu 52 54,7 Hút thuốc lá 31 32,6 - Rối loạn lipid máu chiếm tỷ lệ (54,7%) - Tăng huyết áp (36,8%), - Hút thuốc lá (32,6%) - Đái tháo đường chiếm tỷ lệ thấp (3,2%). hinhanhykhoa.com 30 40 50 60 25,3 54,7 20,0 Biểu đồ 3.3. Thói quen uống rượu bia 0 10 20 Thường xuyên Ít Không - Tỷ lệ bệnh nhân có thói quen uống rượu bia (80,0%) - Không có thói quen uống rượu bia (20,0%). - Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Thời gian mắc bệnh n Tỷ lệ % < 6 tháng 11 11,6 6 - 12 tháng 43 45,3 > 12 tháng 41 43,1 Thời gian mắc bệnh ở bệnh nhân Gout Tổng 95 100,0 X ± SD 23,87 ± 29,79 - Thời gian mắc bệnh trung bình là 23,87 ± 29,79 tháng. - Thời gian mắc bệnh sớm nhất là 1 tháng và dài nhất là 120 tháng. 40 50 60 70 33,7 62,1 Tỷ lệ tăng BMI ở bệnh nhân Gout 0 10 20 30 < 18,5 18,5 - 22,9 ≥ 23 4,2 - Tỷ lệ bệnh nhân có BMI ≥ 23 chiếm tỷ lệ 62,1%. - BMI từ 18,5-22,9 chiếm 33,7%. - BMI < 18,5 chiếm thấp nhất 4,2%. Acid uric máu (mmol/L) n Tỷ lệ % < 3,4 1 1,1 3,4 - 7 11 11,6 > 7 83 87,4 Chỉ số Acid uric máu Tổng 95 100,0 Thấp nhất 2,55 Cao nhất 14,53 X±SD 9,08 ± 2,03 Tỷ lệ bệnh nhân tăng acid uric máu là 87,4%. Nồng độ trung bình Acid uric máu là 9,08 ± 2,03 mmol/L, Creatinin (mmol/L) n Tỷ lệ % < 0,6 0 0 0,6 - 1,3 86 90,5 > 1,3 9 9,5 Chỉ số Creatinin Tổng 95 100,0 Thấp nhất 0,67 Cao nhất 5,18 X±SD 1,06 ± 0,48 Tỷ lệ bệnh nhân có suy thận là 9,5%. Nồng độ trung bình Creatinin là 1,06 ± 0,48 mmol/L hsCRP (mg/l) n Tỷ lệ % < 5 31 32,6 ≥ 5 64 67,4 Chỉ số hsCRP Tổng 95 100,0 Thấp nhất 0,36 Cao nhất 75,33 X±SD 14,53 ± 16,37 Tỷ lệ bệnh nhân có dấu hiệu viêm chiếm tỷ lệ 67,4%. Nồng độ trung bình hsCRP là 14,53 ± 16,37mg/l,. Triglycerid (mmol/L) n Tỷ lệ % < 0,5 1 1,1 0,5 - 2,3 47 51,6 > 2,3 43 47,3 Chỉ số Triglycerid Tổng 91 100,0 Thấp nhất 0,48 Cao nhất 10,50 X ± SD 2,83 ± 1,76 Tỷ lệ bệnh nhân tăng Triglycerid là 47,3%. Nồng độ trung bình Triglycerid là 2,83 ± 1,76 mmol/L 11,6% Có Không ĐẶC ĐIỂM DẤU HIỆU BỜ ĐÔI TRONG SIÊU ÂM 88,4% - Xuất hiện dấu hiệu bờ đôi chiếm tỷ lệ cao 88,4% - Không xuất hiện dấu hiệu bờ đôi là 11,6%. - Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê p < 0,05 Dấu hiệu bờ đôi Khớp bàn ngón chân 1 Có Không Giá trị dấu hiệu bờ đôi với khớp bàn ngón chân 1 Có 49 35 p<0,05; OR= 32,07 95% CI =1,83- 562,29 Không 0 11 Dấu hiệu bờ đôi ở khớp bàn ngón có độ nhạy 100% (95%CI: 92,75-100), độ đặc hiệu 27,08% (95%CI: 15,28-41,85). Dấu hiệu bờ đôi Khớp gối Có Không Có 47 37 p<0,05 OR= 29,13 Giá trị dấu hiệu bờ đôi với khớp gối 95% CI =1,66- 510,58Không 0 11 Dấu hiệu bờ đôi ở khớp gối có giá trị gấp 29 lần ở bệnh nhân Gout nguyên phát với độ nhạy 100% (95%CI: 92,45-100), độ đặc hiệu 22,92% (95%CI: 12,03-37,31). Dấu hiệu bờ đôi BMI (kg/m2) Có Không p n=84 Tỷ lệ % n=11 Tỷ lệ % 0,05 Liên quan của dấu hiệu bờ đôi với BMI 18,5 – 22,9 25 29.76 7 45.5 >0,05 ≥ 23 56 66,67 3 27,27 p<0,05, χ2=4,85 Bệnh nhân có chỉ số BMI ≥ 23 có mối liên quan với dấu hiệu bờ đôi (p<0,05, χ2=4,85). 50 60 70 80 41,7 47,6 72,7 Liên quan của dấu hiệu bờ đôi với thời gian mắc bệnh 0 10 20 30 40 12 tháng 10,7 18,2 9,1 Có Không Sự xuất hiện của dấu hiệu bờ đôi có liên quan đến thời gian mắc bệnh trên 12 tháng của bệnh nhân (p<0,05, χ2=4,42). 60 70 80 90 100 90,5 63,6 Có Liên quan của dấu hiệu bờ đôi với Acid uric máu 0 10 20 30 40 50 7 0 9,59,1 27,3 Không Sự xuất hiện của dấu hiệu bờ đôi có liên quan đến tăng acid uric máu của bệnh nhân (p<0,05, χ2=4,14). Sự xuất hiện của dấu hiệu bờ đôi có liên quan không có ý nghĩa thống kế đến các yếu tố: Cholesterol, Triglycerid, ure, creatinin, hsCRP, tiền sử bản thân KẾT LUẬN (1) - Tỷ lệ xuất hiện dấu hiệu bờ đôi chiếm tỷ lệ 88,4%. - Giá trị dấu hiệu đường đôi ở khớp bàn ngón: độ nhạy 100% (95%CI: 92,75-100), độ đặc hiệu 27,08% (95%CI: 15,28-41,85). - Giá trị dấu hiệu đường đôi ở khớp gối: độ nhạy 100% (95%CI: 92,45-100), độ đặc hiệu 22,92% (95%CI: 12,03-37,31). hinhanhykhoa.com KẾT LUẬN (2) - Dấu hiệu bờ đôi và chỉ số BMI có mối liên quan với nhau (p<0,05, χ2=4,85). - Dấu hiệu bờ đôi có liên quan đến thời gian mắc bệnh trên 12 tháng của bệnh nhân (p<0,05, χ2=4,42). - Dấu hiệu bờ đôi có liên quan đến tăng acid uric máu của bệnh nhân (p<0,05, χ2=4,14). Cám ơn quý vị đã lắng nghe