Bài giảng Kế toán chi phí - Chương 5: Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo chi phí định mức

1KẾ TÓAN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCI. MỤC ĐÍCH VÀ NỘI DUNG1. Mục tiêu;2. Nội dung.II. TỔ CHỨC KẾ TOÁN CHI PHÍ VÀ GIÁ THÀNH1. Xác định nội dung kinh tế và kết cấu giá thành;2. Xây dựng hệ thống định mức chi phí sản xuất;3. Tập hợp chi phí sản xuất;4. Tổng hợp chi phí ước tính giá thành;5. Phân tích biến động chi phí sản xuất;6. Xác định chênh lệch chi phí sản xuất và điều chỉnh;7. Tổ chức tài khoản và phương pháp ghi chép.2NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍCÁC MÔ HÌNH KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH3KẾ TÓAN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCMỤC TIÊUƯớc tính nhanh thông tin giá thành theo chi phí định mức trước hoặc ngay trong quá trình sản xuất để tính nhanh giá vốn của sản phẩm dở dang, giá vốn thành phẩm, giá vốn hàng bán và cung cấp thông tin cho định hướng sản xuất.Kết hợp giữa hạch toán và phân tích, đánh giá tình hình thực hiện định mức chi phí sản xuất trong quá trình sản xuất.4KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCNỘI DUNG KẾ TOÁN Xác định nội dung kinh tế và kết cấu giá thành sản phẩm, kết cấu giá thành sản phẩm gồm 3 khoản mục : chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung;Xây dựng hệ thống định mức chi phí sản xuất;Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là từng giai đoạn sản xuất hay từng đơn đặt hàng, đối tượng tính giá thành là thành phẩm, chi tiết hoàn thành, kỳ tính giá thành là thời kỳ cần thông tin giá thành.Trong kỳ, khi sản xuất, tập hợp chi phí sản xuất phát sinh cho từng quy trình sản xuất hay từng đơn đặt hàng và chi tiết theo từng khoản mục chi phí sản xuất trên cơ sở chi phí thực tế;Khi nhà quản lý yêu cầu cung cấp thông tin, tiến hành tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành trên cơ sở chi phí sản xuất định mức;Thường xuyên hoặc định kỳ tiến hành phân tích biến động chi phí sản xuất - chênh lệch giữa chi phí sản xuất thực tế với chi phí sản xuất định mức theo từng khoản mục, theo từng nhân tố lượng giá.Cuối kỳ, khi lập báo cáo tài chính, tiến hành xác định tổng chênh lệch chi phí sản xuất giữa thực tế so với định mức để phân bổ, điều chỉnh giá thành định mức về giá thành thực tế (giá gốc) của các đối tượng có liên quan ước tính trong kỳ.Xây dựng chứng từ, tài khoản, phương pháp hạch toán.5KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCTỔ CHỨC KẾ TOÁN – HỆ THỐNG ĐỊNH MỨC CHI PHÍĐịnh mức chi phí nguyên vât liệu trực tiếp : Lượng nguyên vật liệu trực tiếp x Đơn giá nguyên vật liệu trực tiếpĐịnh mức chi phí nhân công trực tiếp : Lượng nhân công trực tiếp x Đơn giá nhân công trực tiếpĐịnh mức chi phí sản xuất chung: Đơn giá biến phí sản xuất chung + Đơn giá định phí sản xuất chung6KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCTỔ CHỨC KẾ TOÁN – HỆ THỐNG ĐỊNH MỨC CHI PHÍ SẢN XUẤT7KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCTỔ CHỨC KẾ TOÁN – HỆ THỐNG ĐỊNH MỨC CHI PHÍ SẢN XUẤT8KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCTỔ CHỨC KẾ TOÁN – HỆ THỐNG ĐỊNH MỨC CHI PHÍ SẢN XUẤT9PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍPHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍ NGUYÊN VẬT LIỆU TRỰC TIẾPCHEÂNH LEÄCH DO BIEÁN ÑOÄNG GIAÙCHEÂNH LEÄCH DO BIEÁN ÑOÄNG LÖÔÏNGBOÄ PHAÄN CUNG ÖÙNGBOÄ PHAÄN SAÛN XUAÁT 10PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍPHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍ NHÂN CÔNG TRỰC TIẾPCHEÂNH LEÄCH DO BIEÁN ÑOÄNG GIAÙCHEÂNH LEÄCH DO BIEÁN ÑOÄNG LÖÔÏNGBOÄ PHAÄN TUYEÅN DUÏNGBOÄ PHAÄN SAÛN XUAÁT 11PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍPHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍ SẢN XUẤT CHUNGCHEÂNH LEÄCH DO BIEÁN ÑOÄNG GIAÙ, DÖÏ TOAÙN(Kieåm soaùt ñöôïc)CHEÂNH LEÄCH DO BIEÁN ÑOÄNG LÖÔÏNG, COÂNG SUAÁT(Khoâng kieåm soaùt ñöôïc)BOÄ PHAÄN NGOØAI SAÛN XUAÁTBOÄ PHAÄN SAÛN XUAÁT 12PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍPHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍ SẢN XUẤTChi phí sản xuất chung thực tế : Mức hoạt động thực tế x Đơn giá chi phí sản xuất thực tếBiến phí sản xuất chung dự toán theo mức hoạt động thực tế : Mức hoạt động thực tế x Đơn giá biến phí sản xuất chung dự toánĐịnh phí sản xuất chung dự toán : Mức hoạt động dự toán x Đơn giá định phí sản xuất chung dự toánChi phí sản xuất chung tiêu chuẩn : Mức hoạt động tiêu chuẩn x Đơn giá chi phí sản xuất chung dự toánMức hoạt động tiêu chuẩn :Sản lượng thực tế x Định mức lượng đo lường mức hoạt động13PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍ KẾT QUẢ VÀ XU HƯỚNGNếu chênh lệch là một số âm thể hiện kết quả, xu hướng giảm chi phí, tích cực góp phần tăng hiệu quả kinh doanh và ngược lại [WHAT]Chênh lệch do biến động giá thể hiện những ảnh hưởng và áp lực từ bên ngoài đến biến động chi phí sản xuất, như tình hình cung ứng vật tư, lao động, dịch vụ, dự toán ngân sách định phí [WHERE]Chênh lệch do biến động lượng thể hiện những ảnh hưởng trực tiếp chi phí từ nơi sản xuất kinh doanh [WHERE]Nếu chênh lệch chi phí nhỏ hơn không, thứ nhất là thể hiện một xu hướng tích cực là có thể điều chỉnh giảm định mức, giá thành để nâng cao hiệu quả hoặc thứ hai là xu hướng thụ động là hệ thống định mức, dự toán quá cao so với thực tế [HOW]Nếu chênh lệch lớn hơn không, thứ nhất thể hiện sự bất lợi có thể từ tình hình kiểm soát thực hiện dự toán hoặc thứ hai là dự toán, định mức quá thấp không thể thực hiện [HOW]Nếu chênh lệch vơi giá trị tuyệt đối nhỏ thường do tác động bởi các nhân tố chủ quan. Vì vậy, việc điều chỉnh cũng tiến hành bằng giải pháp chủ quan. Ngược lại, chênh lệch với giá trị tuyệt đối lớn, biến động thất thường thường do tác bởi những nhân tố khách quan, tác động sự cố bất thường. Vì vậy, việc điều cũng được ưu tiên tiến hành băng giải pháp khách quan trước, xử lý theo những tình huống bất thường trước, sau đó, dùng giải pháp chủ quan [WHAT TO DO]14VÍ DỤ 6Coâng ty BC coù soá lieäu sau :1. Phân tích bieán ñoäng chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp theo soá lieäu sau :Chæ tieâuDöï toaùnThöïc teá- Saûn löôïng saûn xuaát (sp)50.00045.000- Soá löôïng NVL tieâu hao (kg) 450.000 [9 kg/sp]450.000 [10 kg/sp]- Ñôn giaù NVL (ñ/kg)5.0004.500- Toång chi phí NVL (tr.ñoàng)2.2502.0252. Phaân tích bieán ñoäng chi phí nhaân coâng tröïc tieáp theo soá lieäu sau :Chæ tieâuDöï toaùnThöïc teá- Löôïng nhaân coâng tröïc tieáp20.000h [0,4h]19.800h- Ñôn giaù nhaân coâng tröïc tieáp4.200ñ/h4.100ñ/h3. Yeâu caàu phaân tích bieán ñoäng chi phí saûn xuaát chung vôùi soá lieäu sau : Naêng löïc hoaït ñoäng bình thöôøng 20.000h, Ñònh möùc thôøi gian laø 2h lao ñoäng tröïc tieáp cho moãi saûn phaåm, Döï toaùn chi phí saûn xuaát chung : Y = Soá h lao ñoäng tröïc tieáp x 4.200ñ/h + 12.400.000ñ, Saûn löôïng saûn xuaát thöïc teá 8.500sp, soá giôø lao ñoäng thöïc teá 18.785h, chi phí saûn xuaát chung thöïc teá 89.835.000ñ, trong ñoù bieán phí saûn xuaát chung 77.018.500ñ.Giaû söû, heä thoáng ñònh möùc chi phí saûn xuaát cuûa coâng ty ñaõ töøng thöïc hieän ñöôïc15PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍCâu 1 : Phân tích biến động CPNVLTTBiến động do giá :[4.500 đ/kg – 5.000 đ/kg] x 450.000 kg = - 225.000.000đBiến do lượng : [450.000kg – 45.000sp x 9 kg/sp] x 5.000đ/kg = + 225.000.000đTổng biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp :- 225.000.000đ + 225.000.000đ = 0Giải thích :16PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍCâu 2 : Phân tích biến động CPNCTTBiến động do giá :[4.100 đ/h – 4.200 đ/h] x 19.800 h = - 1.980.000đBiến do lượng : [19.800 h - 45.000 sp x 0,4 h/sp] x 4.200đ/kg = + 7.560.000đTổng biến động chi phí nhân công trực tiếp :- 1.980.000 đ + 7.560.000đ = + 5.580.000 đGiải thích :17PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CHI PHÍCâu 3 : Phân tích biến động CPSXC Biến động do giá và dự toán [Kiểm sóat được]89.835.000đ – [(4.200đ/h x 18.785 h ) + 12.400.000đ]= - 1.462.000đBiến động do lượng và công suất [Không kiểm sóat được] : [(4.200đ/h x 18.785 h ) + 12.400.000đ] – [(4.200đ/hx 8.500spx2h/sp) +(12.400.000 ÷ 20.000h)x8.500spx2h/sp] = 9.357.000đTổng biến động chi phí sản xuất chung :- 1.462.000đ + 9.357.000đ = + 7.895.000 đGiải thích :18KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCTỔ CHỨC KẾ TOÁN – TÍNH Z SP THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCZ ĐỊNH MỨC GIÁ THÀNH ĐƠN VỊ ƯỚC TÍNHTỔNG GIÁ THÀNH :SỐ LƯỢNG THÀNH PHẨM x Z ĐỊNH MỨCCPSXDDCK :SỐ LƯỢNG SPDDCK x TỶ LỆ HOÀN THÀNH x Z ĐỊNH MỨC19KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCTỔ CHỨC KẾ TOÁN – TỔ CHỨC TÀI KHOẢNNhóm tài khoản phản ảnh các giao dịch trong nội bộ – ghi chép các nghiệp vụ tăng giảm theo LƯỢNG THỰC TẾ X ĐƠN GIÁ DỰ TOÁN (ĐỊNH MỨC). Ví dụ TK 152, 153, 154, 155, 621,622,627, 632, Nhóm tài khoản phản ảnh các giao dịch với bên ngoài – ghi chép các nghiệp vụ tăng giảm theo LƯỢNG THỰC TẾ X ĐƠN GIÁ THỰC TẾ. Ví dụ TK 331, 131,Chênh lệch phát sinh giữa 2 tài khoản phản ảnh giao dịch trong nội bộ với tài khoản phản ảnh giao dịch bên ngoài ghi nhận vào tài khoản chênh lệch.20111,331152621154155DDÑKLmtGt1.1LmtGcLdtGc5.1LdcGc2.1LdcGc3.1SLtZcGVLLVL6324.1SLtZc334,338622LmtGt1.2LmtGcLdtGc5.2LdcGc2.2LdcGcGNCLNC627 KT627 PBLmtGt1.3LmtGcLdtGc5.3LdcGc2.3LdcGcGSXCLSXCDDCK21KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨC SƠ ĐỒ KẾ TOÁNGiải thích sơ đồ : L : LượngLm : Lượng mua.Ld : Lượng dùng sản xuất.G : Đơn giá.t : Thực tế.C : Tiêu chuẩnCL : Chênh lệch.SL : Số lượng sản phẩm Z : Giá thành đơn vị.22KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨC SƠ ĐỒ KẾ TOÁN[1.1] : Chênh lệch giá nguyên vật liệu.[1.2] : Chênh lệch giá chi phí nhân công.[1.3] : Chênh lệch giá chi phí sản xuất chung.[2.1] : Tổng hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp theo tiêu chuẩn để sản xuất số lượng sản phẩm thực tế.[2.2] : Tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp theo tiêu chuẩn để sản xuất số lượng sản phẩm thực tế.[2.3] : Tổng hợp chi phí sản xuất chung theo tiêu chuẩn để sản xuất số lượng sản phẩm thực tế.[3.1] : Giá thành theo tiêu chuẩn của số lượng thành phẩm nhập kho trong kỳ.[4.1] : Giá vốn theo tiêu chuẩn của hàng bán.[4.1] : Chênh lệch lượng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp trong sản xuất.[4.2] : Chênh lệch lượng chi phí nhân công trực tiếp trong sản xuất.[4.3] : Chênh lệch lượng chi phí sản xuất chung trong sản xuất. 23KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCTỔ CHỨC KẾ TOÁN – XỬ LÝ CHÊNH LỆCH CHI PHÍ SẢN XUẤTChênh lệch chi phí sản xuất không trọng yếu dù phát sinh giai đoạn nào, do nguyên nhân nào cũng phân bổ toàn bộ vào giá vốn hàng bán trong kỳ : NỢ TK 632 / CÓ TK CHÊNH LỆCH CHI PHÍ. . .Chênh lệch chi phí sản xuất trọng yếu phải phân bổ cho các đối tượng liên quan theo tiêu thức giá vốn tiêu chuẩn Phân bổ chênh lệch giá – NVLTK, SPDDCK, TPTK, GVHBPhân bổ chênh lệch lượng - SPDDCK, TPTK, GVHBHeä soá phaân boå cheânh leäch chi phí saûn xuaát=Toång cheânh leäch chi phí saûn xuaátToång giaù voán tieâu chuaån cuûa caùc ñoái töôïng lieân quan24KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH Z SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCTỔ CHỨC KẾ TOÁN – XỬ LÝ CHÊNH LỆCH CHI PHÍ SẢN XUẤTTK CL GIAÙ NVL152TK CL CPSX15415563225PHIẾU TÍNH GIÁ THÀNH ĐỊNH MỨCChæ tieâuTỔNG SỐCHIA THEO KHOAÛN MUÏCNVLTTNCTTSXC1.Chi phí ñònh möùc1005030202.Dôû dang cuoái kyø Soá löôïng sp dd ck Tỷ lệ hoaøn thaønh Toång chi phí1006.60010080%4.00010060%1.80010040%8003.Thaønh phaåm Soá löôïng thaønh phaåm Toång giaù thaønh1.900190.0001.90095.0001.90057.0001.90038.0004.Toång chi phí tieâu chuaån196.60099.00058.80038.8005.Toång chi phí thöïc teá200.000100.00052.00048.0006.Cheânh leäch Cheânh leäch giaù Cheânh leäch löôïng- 34.000- 1.000+ 6.800- 9.2007. Xöû lyù cheânh leäch26PHIẾU TÍNH GIÁ THÀNH ĐỊNH MỨCChæ tieâuTỔNG SỐCHIA THEO KHOAÛN MUÏCNVLTTNCTTSXC1.Chi phí ñònh möùc2.Dôû dang cuoái kyø Soá löôïng sp dd ck Tỷ lệ hoaøn thaønh Toång chi phí3.Thaønh phaåm Soá löôïng thaønh phaåm Toång giaù thaønh4.Toång chi phí tieâu chuaån5.Toång chi phí thöïc teá6.Cheânh leäch Cheânh leäch giaù Cheânh leäch löôïng7. Xöû lyù cheânh leäch27NHỮNG SUY NGHĨ TỪ THỰC TẾ VẬN DỤNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ ĐỊNH MỨCPHÂN TÍCH VÀ HẠCH TOÁN THEO MỘT CHÊNH LỆCH CHI PHÍ SẢN XUẤT CPSX THỰC TẾ – CPSX ĐỊNH MỨCCHỈ CÓ KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG KHI XÂY DỰNG HOÀN THIỆN HỆ THỐNG ĐỊNH MỨC CHI PHÍ.CHỈ TIẾN HÀNH KHI KẾ TOÁN CÓ NHỮNG PHƯƠNG TIỆN XỬ LÝ THÔNG TIN HIỆN ĐẠI